1

De uitvoering van startDeltaprogramma | Zoetwater

Bestuurlijke Rapportage 2014 - 2015 - deel 1

De uitvoering van start

Deltaprogramma | Zoetwater

Bestuurlijke Rapportage 2014-2015

September 2015

2

Inhoud

Samenvatting 4 Terugblik 71.1 Deltabeslissing2014:basisvoornieuwefase 71.2 Samenwerking 11 1.2.1 OrganisatieDeltaprogrammaZoetwater 11 1.2.2 Nationaleprogrammaorganisatie 11 1.2.3 Regionalesamenwerking 13 1.2.4 RolgebruikersbijZoetwater 131.3 Aandachtspunten 17

VoortgangVoorkeursstrategieeneffecten 292.1 UitvoeringsprogrammaZoetwatermaatregelen 192.2 Samenhangmetandereprogramma’s 192.3 Voorzieningenniveau 232.4 Kennisenstrategie 27 2.4.1 KennisagendaZoetwater:kennisvraagstukkennadeDeltabeslissing 27 2.4.2 Beheerzoetwaterstrategie 302.5 Internationalesamenwerking 30

Jaarprogramma 35

Bijlage 37

1

2

3

4

Samenvatting

MetdeDeltabeslissingZoetwaterenhetDeltaplanZoetwater,

diezijnvastgesteldopPrinsjesdagin2014,isdebasisgelegd

voorhetverderoppakkenvandegezamenlijkezoetwater

opgavevanRijk,regioengebruikers.Debetrokkenpartijen

nemensamenverantwoordelijkheidvooreengoedezoet

watervoorzieningenhetvoorkomenvantekorten.Deambitie

isderoldiezoetwaterinonzesterkeeconomischepositie

speelttebehoudenenteversterkenentezorgendatwater

blijftbijdragenaandekwaliteitvandeleefomgeving.Het

adaptiefinspelenopdeontwikkelingenvanhetklimaat

staathierbijcentraal.DeDeltabeslissinginseptember2014

betekendevoorhetprogrammaZoetwaterhetbeginvande

uitvoeringsfase.Hetprogrammaheefteensnelledoorstart

gemaaktmetdeuitvoeringvandegezamenlijkevoorkeurs

strategie,inclusiefadaptatiepaden,uitwerkingvanvoor

zieningenniveausendekenniseninnovatieagenda.Het

DeltaplanZoetwaterbevateengrootaantalinitiatievenen

maatregelenomdezoetwaterdoelentebereiken,waarmee

debetrokkenpartijenvoortvarendvanstartzijngegaan.

HetDeltaplanbevateenconcreteprogrammeringvoorde

periode20152021,evenalseenvooruitbliknaardeperiode

20222028.

HetDeltaprogrammaZoetwatervormteennationalenetwerk

organisatiemeteennationaleprogrammaorganisatieinde

regierolenzoetwaterregio’swaarhetvoortouwligtvoor

deuitvoering.InhetBestuurlijkPlatformZoetwaterende

verschillenderegionalebestuurlijkeoverleggenvindennaar

tevredenheiddeverantwoordingenafstemmingoverde

gezamenlijkeuitvoeringplaats,zowelmetbetrekkingtot

deregionalewatersystemenalshethoofdwatersysteem.

Sectorenzoalsdeindustrie,landbouw,natuurenscheepvaart

wordengerichtbetrokkenennemenopverschillendemanieren

deelaandezoetwateractiviteiten.HetDeltaplanAgrarisch

WaterbeheervanLTONederlandwordtgezienalseenbest

practice.Actiefcommitmentkrijgenvanindividuelegebruikers

blijfteenaandachtspuntvoorhetkomendejaar.Evenalshet

informerenvannieuwebestuurders,naaraanleidingvande

verkiezingenvanProvincialeStatenendewaterschappenin

maart2015.Hetisvanbelangdathetbestuurlijkdraagvlak

voordeingeslagenwegvanhetzoetwaterprogrammawordt

gecontinueerd.

OpbasisvanhetDeltaplanZoetwaterisdeuitwerkingvan

deplannenenmaatregelenineen(jaarlijkse)programmering

voordeperiode20152021afgerond.Voordejaarlijkse

actualisatievandeprogrammeringiseenwerkwijzeopgesteld

metalsdoeldeprojectenbinnentijd,scopeenbudgette

realiseren.Deafsprakenoverdeverantwoordelijkhedenen

financieringvandeprogrammeringwordeninbestuurs

overeenkomstenperregiovastgelegd.Deuitvoeringvan

deeerstemaatregelenenpilotsisgestart.Desamenhang

metandereprogramma’swordtzoveelmogelijkgezocht

enbenut.Hetgaatinhetbijzonderomdeverbindingmet

hetDeltaprogramma,methetthemaWaterkwaliteitenmet

hetthemaRuimtelijkeOntwikkelingen.

Deprovincieshebbenhetinitiatiefgenomenomdeuitrolvan

hetvoorzieningenniveauinderegio’soptestarten.Zijdoen

ditinsamenwerkingmetdewaterbeheerdersendegebruikers.

5

HetRijkheeftdeuitwerkingvanhetvoorzieningenniveau

vanhethoofdwatersysteemopgepakt.Vanzelfsprekend

vindttussendeverschillendeprocessenafstemmingplaats.

Deeerstepilotswordenaluitgevoerd.Hetprogrammabureau

Zoetwaterbiedteenplatformvoordebetrokkenenbijde

ontwikkelingvanhetvoorzieningenniveauomvanelkaar

enmetelkaartelerenineenCommunityofPractice.Aan

dachtspuntenzijnhetbetrekkenvangebruikers,deonderlinge

afhankelijkheidtussendeverschillendewatersystemenen

detotnutoebeperktecapaciteitbinnendebetrokken

organisaties.

Omin2021eengefundeerdbesluittekunnennemenoverhet

Deltaplanfase2blijftgeïnvesteerdwordeninkennis.Eriseen

gezamenlijkekennisagendaopgesteldvoormaatregelendie

noginonderzoekzijnenvoormethodischevraagstukken.

Hetgaatomverdereontwikkelingvanhethydrologischen

economischmodelinstrumentarium,watersysteemkennis,

kennisoveromgaanmetlangetermijnveranderingen,

bepalingvanhydrologischeeffectiviteitvanregionalemaat

regelenengovernance.DekennisagendaZoetwaterzal

jaarlijkswordengeactualiseerd.Erisopverzoekvande

TweedeKamerookgeïnvesteerdindezogenaamdestresstest,

alsonderdeelvaneenonderzoeknaarderobuustheidvanhet

hoofdwatersysteem.

Deactiviteitenenonderzoekendieinhetafgelopenjaar

inWestNederland,IJsselmeergebied,HogeZandgronden,

ZuidwestelijkeDelta,Rivierengebiedengerichtophet

hoofdwatersysteemplaatsvonden,gevenopditmomentgeen

aanleidingvoorkoerswijzigingen.Doormiddelvanmonitoring

waarvanderesultatenjaarlijkswordenbesprokeninhet

BestuurlijkPlatformZoetwaterwordtvingeraandepols

gehoudeneniszonodigherijkingvandestrategiemogelijk.

Bijdemonitoringwordtookrekeninggehoudenmetde

MetenWetenHandelenevaluatiesystematiekdiebijhet

Deltaprogrammainontwikkelingis.In2020zaleennieuwe

knelpuntenanalysewordenuitgevoerd.

Deagenderingendeuitwerkingvandeinternationale

zoetwaterproblematiekvindenprimairplaatsinde

InternationaleRiviercommissiesvoorRijn,MaasenSchelde.

Hierbijkomenzowelwateroverlast,waterschaarsteen

waterkwaliteitaandeorde.

HetDeltaprogrammaZoetwatergaatdooropdeingeslagen

weg.Denetwerkorganisatiezalopeenefficiënteeneffectieve

manierblijvenopereren.Indedriesporen(deltaplan,voor

zieningenniveauenkennisenstrategie)wordennieuwe

stappengezet.Tijdenseenaantalevenementen,zoalsde

bestuurlijkeconferentieendekennisdag,zullenresultaten

envraagstukkenbreedgedeeldenbesprokenworden.

DeBestuurlijkeRapportageZoetwater20142015geefteen

terugblik,devoortgangvandevoorkeursstrategieenhet

programmavoorhetkomendejaarophoofdlijnenweer.

DeBestuurlijkeRapportage20142015issamengestelduit

bijdragenvanledenvanhetprogrammabureauZoetwater,

waarinrijk,regioengebruikersvertegenwoordigdzijn.

Zoet water

Zout water

IJsselmeergebied / Noord-Nederland

Rivierengebied

West-Nederland

ZW Delta en Waddeneilanden (geen wateraanvoer)

Hoge zandgronden (geen/beperkte wateraanvoer)

Elke 10 jaar noodingrepennodig voor peilhandhaving

Verdroging natuur enelke 2 jaar on rekkingsverbod(oostelijke zandgronden)

Elke 10 jaar inlaatproblemendoor lage waterstand Rijn

Elke 5-10 jaar inlaatproblemendoor verzilting

Permanente zoute kwel,elke 5-10 jaar zoetwater-tekort voor de landbouw

Verdroging natuur enelke 2 jaar on rekkingsverbod

(zuidelijke zandgronden)

Elke 10 jaar inlaatproblemendoor lage waterstand Maas

Figuur1.1KnelpuntenindezoetwatervoorzieninginNederland

6

Te lage waterstand in rivieren(knelpunt scheepvaart en inlaat)

Waterbu er IJsselmeer overvraagd

Verzilting inlaatpunten(Gouda, Bernisse)

Verzilting en geen aanvoer

Uitzakkende grondwaterstanden;geen wateraanvoer

Uitzakkende grondwaterstanden en beperkte aanvoer

Knelpunten huidige situatieTe lage waterstand in rivieren(knelpunt scheepvaart en inlaat)

Waterbu er IJsselmeer overvraagd

Verzilting inlaatpunten(Gouda, Bernisse)

Verzilting en geen aanvoer

Uitzakkende grondwaterstanden;geen wateraanvoer

Uitzakkende grondwaterstanden en beperkte aanvoer

Knelpunten huidige situatieTelagewaterstandinrivieren(knelpuntscheepvaarteninlaat)

WaterbufferIJsselmeerovervraagd

Verziltinginlaatpunten(Gouda,Bernisse)

Verziltingengeenaanvoer

Uitzakkendegrondwaterstanden;geenwateraanvoer

Uitzakkendegrondwaterstandenenbeperkteaanvoer

Knelpuntenhuidigesituatie

Legenda

Zoetwater

Zoutwater

IJsselmeergebied/NoordNederland

Rivierengebied

WestNederland

ZWDeltaenWaddeneilanden(geen wateraanvoer)

Hogezandgronden (geen/beperkte wateraanvoer)

Zoet water

Zout water

IJsselmeergebied / Noord-Nederland

Rivierengebied

West-Nederland

ZW Delta en Waddeneilanden (geen wateraanvoer)

Hoge zandgronden (geen/beperkte wateraanvoer)

Elke 10 jaar noodingrepennodig voor peilhandhaving

Verdroging natuur enelke 2 jaar on rekkingsverbod(oostelijke zandgronden)

Elke 10 jaar inlaatproblemendoor lage waterstand Rijn

Elke 5-10 jaar inlaatproblemendoor verzilting

Permanente zoute kwel,elke 5-10 jaar zoetwater-tekort voor de landbouw

Verdroging natuur enelke 2 jaar on rekkingsverbod

(zuidelijke zandgronden)

Elke 10 jaar inlaatproblemendoor lage waterstand Maas

7

1.1 Deltabeslissing 2014:

basis voor nieuwe fase

HetNederlandsbeleidophetgebiedvanzoetwateris

opgenomenindeWaterwet,hetNationaalWaterplan,

deKaderrichtlijnWater,hetNationaalBestuurakkoord

WaterActueelendeProvincialewaterplannenenwater

beheerplannen.Ditvormthetkadervoordeactiviteiten

binnenhetDeltaprogrammaZoetwater.

MetdeDeltabeslissingZoetwaterenhetDeltaplanZoetwater,

diezijnvastgesteldopPrinsjesdagin2014,isdebasisgelegd

omdegezamenlijkezoetwateropgavevanRijk,regioen

gebruikersverderoptepakken.Beschikkenoverzoetwater

iscruciaalvoordeleefbaarheideneconomischepositievan

Nederland.InvergelijkingmetanderelandenisNederland

rijkelijkbedeeldmetzoetwaterenhetbeleidiseropgericht

omondernormaleomstandighedenzoveelmogelijkaande

behoeftenvangebruikerstevoldoen.Inperiodenvanwater

tekortverdelenwehetwateropbasisvandeverdringings

reeksendetebeperkenschade.Deknelpuntenindezoet

watervoorzieningdiewenualondervindenstaaninfiguur1.1.

Doorklimaatveranderingensociaaleconomischeontwikke

lingenkaneengeleidelijkprocesplaatsvindenwaarbij

watertekortenvakerenlangdurigeroptredenendeeisen

aandezoetwatervoorzieninggroterworden.Ookkunnen

ernieuweknelpuntenbijkomen.Voorwaterafhankelijke

sectorenheeftditgevolgen,zoalstoenemendeschadesen

beperkingen.

Rijk,regioengebruikersnemensamenverantwoordelijkheid

vooreengoedezoetwatervoorzieningenhetvoorkomenvan

tekorten.Deambitieisomderoldiezoetwaterinonzesterke

economischepositiespeelttebehoudenenteversterken,

entezorgendatwaterblijftbijdragenaandekwaliteitvan

deleefomgeving.Uitgangspuntisdatdezoetwater

voorzieningtot2050verbetertofgelijkblijft.

Ambitie vertaald in vijf nationale zoetwaterdoelen

• Hetinstandhoudenenbevorderenvaneengezonden

evenwichtigwatersysteem.

• Hetbeschermenvandecrucialegebruiksfunctiesdrink

water(volksgezondheid),energie,kwetsbarenatuur,

waterkeringenenhettegengaanvanklinkenzetting.

• Heteffectiefenzuiniggebruikenvanhetbeschikbare

water.

• Hetbevorderenvandeconcurrentiepositievan

Nederlandwatbetreftaanwatergerelateerdeeconomie.

• Hetontwikkelenvanwaterkennis,kundeeninnovatie

tenbehoevevandezoetwaterdoelen.

1 Terugblik

8

Figuur1.2AdaptatiepadDeltabeslissingZoetwater

Generiek

Alleeningebiedenmetwateraanvoer

uithethoofdwatersysteem

Voorzieningenniveau

Vraagenkwetsbaarheidbijdroogteverminderen

• Effectiefenzuinig watergebruik• Waterconservering• Innovatievepilots

Aanbodvergroten

Versterkenbestaandebuffersenaanvoerrouteszoetwater

VoorkeursstrategieënRivieren,Rijnmond-Drechtsteden(West-Nederland),ZuidwestelijkeDelta,IJsselmeergebiedenHogeZandgronden

=Optimaliserenensamenhanginspanningenhoofdwatersysteem,regionaalwatersysteemengebruikers

Vraagenkwetsbaarheidbijdroogteverminderen

• Intensivereneffectiefen zuinig• Waterconservering• Ruimtelijkesturing• Innovatie

Aanbodvergroten

Uitbreidingbuffersen(alternatieve)aanvoerroutes

Accepteren(toename)

• Accepteren watertekorten

Aanbodvergroten

Ingrijpendealternatieven

Herijkenvoorzieningenniveau

Herijkenvoorzieningenniveau

Nu Druk/Rust2100

Klimaatontwikkeling Warm/Stoom2100

9

Vijf kernpunten in adaptieve aanpak

1 SamenhangendnemenRijk,regioengebruikers

maatregeleninhethoofdwatersysteem,inderegionale

watersystemenéninhetgebruik.

2 Dezoetwatervoorzieningspeeltadaptiefinopklimaat

verandering:kortetermijnmaatregelenwordengenomen,

overmiddellangeenlangetermijnoplossingsrichtingen

wordtlaterbesloten.

3 Deoverhedengeven,inoverlegmetgebruikers,helder

heidoverdebeschikbaarheidvanzoetwaterinnormale

endrogeomstandigheden,enoverinspanningenen

verantwoordelijkheden.Zijdoenditindevormvan

voorzieningenniveaus.

4 Hetbestaande(hoofd)watersysteemwordtversterkt

alsbufferenalsaanvoerroutevanzoetwater.Op

internationaalniveauzethetRijkzichinvoorafspraken

terbeschermingvanRijnenMaasalsaanvoerroutesvan

zoetwater.

5 Regio’sengebruikersverminderendevraagnaarzoet

waterendekwetsbaarheidbijdroogtedoorhetbeschik

barezoetwaterzuinigeneffectieftebenutten.

IndeDeltabeslissingZoetwaterstaathoeweindeloopvan

detijdadaptiefkunneninspelenopdeontwikkelingenvan

hetklimaat.Hetadaptatiepadinfiguur1.2geeftditweer.

DeDeltabeslissingin2014betekendevoorhetprogramma

Zoetwaterhetbeginvandeuitvoeringsfase.Hetprogramma

heefteensnelledoorstartgemaakt.Indezenieuwefasestaat

deuitvoeringvandegezamenlijkevoorkeursstrategie,

inclusiefadaptatiepaden,uitwerkingvanvoorzieningen

niveauseninnovatieentransitiecentraal.HetDeltaplan

Zoetwaterbevateengrootaantalinitiatievenenmaatregelen

omdezoetwaterdoelentebereiken,dezoetwatervoorziening

inNederlandrobuustertemakenvoortoekomstigeeffecten

vanklimaatveranderingenomknelpuntendieernualzijnaan

tepakken.DitDeltaplanbevateenconcreteprogrammering

voordeperiode20152021,evenalseenvooruitbliknaarde

periode20222028.Debetrokkenpartijenzijnmetaldeze

activiteitenvoortvarendvanstartgegaan.

Deltascenario’s

DeltabeslissingZoetwater

DeltaplanZoetwater

MIRT

Etc...

Coördinerenenzorgenvoorsamenhang

UitvoeringDeltaplanenuitwerkenvoorzieningenniveau

Samenwerkingenafstemming

Netwerkvoorafstemming

Zoetwaterorganisatie

Figuur1.3Netwerkvansamenwerkendepartijen

VoorkeursstrategieZoetwater

Gebruikers

Gemeente

(staf)DC

Stuurgroepplus

gebruikers

Rivierengebied

ProjectorganisatieKWA

ProjectorganisatieIJsselmeerpeil

OostNederland

ZuidNederland

IJsselmeer

ZuidwestelijkeDelta

WestNederland

BestuurlijkPlatform

Zoetwater

Programmabureau

HoofdWatersysteem

10

IenM

RWS

WS

WS

WS WS

Prov

Prov

11

1.2 Samenwerking

1.2.1 Organisatie Deltaprogramma Zoetwater

IndeDeltabeslissingZoetwaterisdegedeeldeverant

woordelijkheidvanrijk,regioengebruikersvooreenduur

zamezoetwatervoorzieningbenadrukt.Bijderealisatiezijn

velepartijenbetrokken:overheidsorganisatiesengebruikers

vanhetzoetewater.Iederepartijheeftzijneigenrolaan

sluitendbijzijnverantwoordelijkhedenindeuitvoeringen

programmeringvanmaatregelenofonderzoekende

implementatievanhetinstrumentvoorzieningenniveau.

TijdensdebestuurlijkeZoetwaterconferentieinnovember2014

isdegedeeldeverantwoordelijkheidnogmaalsbevestigden

denieuweorganisatievoordeuitvoeringsfasebekrachtigd.

HetDeltaprogrammaZoetwatervormteennetwerkorganisatie

meteennationaleprogrammaorganisatieinderegierolen

zoetwaterregio’swaarhetvoortouwligtvoordeuitvoering.In

deuitvoeringsfasevanhetoverkoepelendeDeltaprogramma

ishetzwaartepuntbijdeuitvoeringendaarmeebijderegio’s

komenteliggen.Figuur1.3toonthetnetwerkvansamen

werkendepartijen.

1.2.2 Nationale programmaorganisatie

Denationaleprogrammaorganisatieheeftalsopgavehet

stimuleren,coördinerenenbewakenvandesamenhang,

uitvoeringenuitwerkingvandeDeltabeslissingenvoorkeurs

strategieZoetwaterende(gezamenlijke)adviseringvande

Deltacommissaris.Denationaleprogrammaorganisatie

bestaatuiteenBestuurlijkPlatformZoetwater,ondersteund

dooreennationaalprogrammabureau.DeDeltacommissaris

voertderegieoverhetDeltaprogrammaalsgeheel.

Bestuurlijk Platform Zoetwater

HetBestuurlijkPlatformZoetwater(BPZ)bestaatuit

vertegenwoordigersvandezoetwaterregio’s,IPO,VNG,Unie

vanWaterschappen,MinisterievanIenM,Rijkswaterstaat.

MinisterievanEZ,VEWINenStafDeltacommissariszijn

agendalidenkunnenaansluiten,mochtdeagendadaaraan

leidingtoegeven.HetBPZheefteenonafhankelijkevoorzitter.

Hetvoorzitterschapwordtdekomendejareningevulddoor

hetMinisterievanIenM.Deplaatsvervangendevoorzitteris

afkomstiguiteenvanderegio’s.HetBPZoverlegtcirca3xper

jaar,met1à2xperjaaraansluitendoverlegmetgebruikers.

Injanuari2015slotendegebruikersvoorheteerstaan.Ditwas

voorallepartijeneenpositieveervaring,diehetonderlinge

vertrouwenheeftversterkt.Daarnaastvondinnovember2014

dejaarlijksebestuurlijkeconferentieplaats,omdeopbrengst

vanhetafgelopenjaartedelenenvooruitteblikkennaarhet

komendejaar.

Programmabureau Zoetwater

HetprogrammabureauZoetwaterfaciliteerthetBPZbijde

uitvoeringvandetakenenbereidthetbestuurlijkoverlegvoor.

Hetprogrammabureauiscompactenefficiëntgeorganiseerd,

metbetrokkenheidvanallepartijen.Eenkernteamzorgt

voorde‘dagelijkse’coördinatievandedrieinhoudelijke

sporen(deltaplan,voorzieningenniveauenstrategie)enhet

12Diepedroogmakerij:polderdeMijdrechtbijUtrecht.

13

programmamanagement.Daarnaastzijnperspooreenof

meerderewerkgroepenactief.Capaciteithiervoorwordtonder

anderegeleverdvanuitIPO,UvW,Rijkswaterstaat,deregio’sen

vanhetMinisterievanIenM.Doormaandelijksewerksessies

metvertegenwoordigersvandezoetwaterregio’s,dekoepels

en(waarnodig)gebruikerswordeninputvan(cocreatie)en

afstemmingtussenbetrokkenpartijengeorganiseerd.Deze

werksessiesverlopengoedenblijkeneenuitstekende

voorbereidingvanhetBPZtezijn.

1.2.3 Regionale samenwerking

Opregionaalniveauzijnbestuurlijkesamenwerkingsverbanden

gevormddiewordenondersteunddoorambtelijkevoorbereiding

encoördinatie.Dezezoetwaterregio’szijnhetvoorportaal

voorhetBestuurlijkPlatformZoetwater.Zijzorgenonder

anderevoorintegraleverantwoordingenafstemmingover

degezamenlijkeuitvoering,eenregionaalvoorstelvoorde

(adaptieve)programmeringenverbindingmetgerelateerde

gebiedsoverleggen(zoalsvandedeelprogramma’sofMIRT)

enontwikkelingen(synergieenmeekoppelkansen).

Deuitvoeringenuitwerkingvoorhethoofdwatersysteem

valtonderverantwoordelijkheidvanhetministerievanIenM

(DGRWenRijkswaterstaat).Naastdezeuitvoerendetaakis

hetRijkookverantwoordelijkvoorhetnationaalwaterbeleid

enhetDeltafonds.

Deinvullingvandegovernancevarieertperregio.InIJsselmeer

gebiedstemthetRegionaalBestuurlijkOverlegNoorden

BestuurlijkOverlegFlevolandNoordHollandafmethet

BestuurlijkPlatformIJsselmeergebied.InZuidwestelijkeDelta

isdebestuurlijkeafstemmingoverzoetwaterverbonden

aanhetgebiedsoverlegvanhetDeltaprogramma.Inandere

regio’sisereenapartbestuurlijkoverlegoverzoetwater

naasthetgebiedsoverlegvanhetDeltaprogrammaen

wordtverbindinggezochtviapersoneleunieenafstemming

(WestNederlandenRijnmondDrechtsteden).Inderegio’s

OostenZuidishetoverlegoverzoetwaterverbondenaan

hetRegionaalBestuurlijkOverleg.

Vooreenaantalomvangrijkemaatregelen/opgavenwaaraan

meerderepartijeneenbijdragezullenleveren,worden

projectorganisatiesgeformeerd,bijvoorbeelddeKleinschalige

WateraanvoerWestNederland(KWA)envoormaatregelen

inhetIJsselmeergebied.VoorhettrajectvanSlimWater

managementlopenerinzesregio’sgebiedscaseseniser

tevenseennationaalcoördinatiespooromdegebiedente

faciliterenenvanelkaartelatenleren.

1.2.4 Rol gebruikers bij Zoetwater

Gebruikersspeleneenbelangrijkerolbijdezoetwateropgave.

Nietalleenondervindenzijdegrootstegevolgenvanwater

tekort,maarvaakkunnenzijookzelfmaatregelennemendie

totaanzienlijkeschadereductieleiden.Ookisbijgebruikers

veelkennisbeschikbaarenkunnenmeekoppelkansenworden

verzilverd.Debetrokkenheidvangebruikerszowelbijde

uitvoeringsmaatregelenalsbijhetuitrollenvanhetvoor

zieningenniveauisdaaromessentieel.Betrokkenbijhet

14

HetDeltaplanAgrarischWaterbeheer,kortwegDAW,iseeninitiatiefvan

LTONederland,opuitnodigingvandeRijksoverheid.Hetdoeliseenbijdrage

televerenaandewateropgaveninagrarischegebiedenenhetrealiseren

vaneeneconomischsterkeenduurzamelandbouw.Daariseenintensieve

samenwerkingtussenhetagrarischebedrijfslevenvoornodig,maarookmet

dewaterschappenomdeknelpuntenophetgebiedvanwateroptelossen.

Tedenkenvaltaanverontreinigingvanhetwatermetteveelmeststoffenof

gewasbeschermingsmiddelen,verzilting,teveeldanwelteweinigwater.

HetDeltaplanAgrarischWaterbeheerwildeagrarischeondernemers

faciliterenendesamenwerkingmetdewaterschappenbevorderen.Onder

anderedoorgebiedsprocessentestartenenhetdelenvankennisenpraktijk

ervaringvanandereagrariërs.Doelgroepenzijndeagrariërsindeopenteelt

(aardappels,graan,ruwvoerders,vollegrondsgroenten,bloembollen,bomen

enfruitteelt)inclusiefdegrondgebondenmelkveehouderij.

HetDeltaplanAgrarischWaterbeheerwilgraaggoedaansluitenbijde

uitvoeringvanhetDeltaprogrammaZoetwater.Gezamenlijkalssectoren

overhedenaandeslagvooreenrobuustezoetwatervoorzieninginNederland.

Inmiddelsisersamenwerkinggestart,zowelinderegio’salstussenhet

programmabureauZoetwaterenuitvoerdersvanhetDAW.Concretisering

iseenaandachtspunt,enwordtuitgewerktineenactieplan.

HetDeltaplanAgrarischWaterbeheer(DAW)

15

DeltaprogrammaZoetwaterzijnonderandereLTONederland,

VEWIN,denatuursector,descheepvaartsector,Havenbedrijf

Rotterdam,VNO/NCWendeVerenigingvoorEnergie,Milieu

enWater(VEMW).

Indeuitvoeringsfasezullendeafstemmingenbetrokkenheid

vandegebruikersvooralviaregio’slopendiedeverantwoor

delijkheidhebbendegebruikerstebetrekken.Ditwordtook

aanbevoleninhetadviesdatInfram[1]in2014heeftuitgebracht

inopdrachtvanhetprogrammaZoetwateropbasisvan

interviewsmetdiversegebruikersenoverheden.Conformhet

advieszullenregiooverstijgendeonderwerpendieomeen

nationalebenaderingvragen,ambtelijkopwerksessiesof

bestuurlijkinhetBPZwordengeagendeerdwaarbijgebruikers

gerichtwordenuitgenodigd.Hetadviesbeveelttevensaan

desamenwerkingmetgebruikersregelmatigexpliciette

agenderenenteevaluerenindebestuurlijkeenambtelijk

overleggen.Daarbijkunnenbestpracticeswordenuit

gewisseldennoodzakelijkeactieswordengedefinieerdom

deafstemmingteverbeteren.

Injanuari2015heefteeneersteBPZmetgebruikerskoepels

plaatsgevonden.Afgesprokenisdatbijdeagendering

duidelijkwordtaangegevenwatbelangrijkisvoorgebruikers

enwaarinbrengwordtverwacht.Eriseenoverzichtvande

betrokkenheidvangebruikersgemaakt,diehouvastgeeftbij

deuitvoering.InhetOverlegorgaanInfrastructuurenMilieu

(OIM)wordtvoorelkeStuurgroepDeltaprogrammaeen

adviesvandegebruikersaandeDeltacommissarisopgesteld.

Aanditoverlegneemteenbredegroepgebruikersdeel.Indien

gewenstkunnendegebruikerszoetwaterinhetOIMagenderen.

Tevenswordengebruikersuitgenodigdvoordemaandelijkse

werksessiesvanhetprogrammabureauendebestuurlijke

conferentie.Daarnaastwordengebruikersgevraagdominput

televerenvoordekennisagendaendevoortgangsrapportage,

vanuithuneigenkennisenonderzoeksprogramma’s.

Gebruikerskunnenookactiefbijdrageninregionaleof

nationalegezamenlijkeonderzoeken(JointFactFinding).

LTONederlandheeftmethetDeltaplanAgrarischWater

beheer(DAW)haarbereidheidgetoondominzetteplegenop

duurzaamwaterbeheer(waterkwantiteitenwaterkwaliteit).

SamenmetdewaterschappenzijnDAWinitiatievenin

gebiedengeïnventariseerdenDAWgebiedsprojectenworden

nuinuitvoeringgebracht.Veelindustriëlebedrijven,actiefin

diversewaterafhankelijkesectoren,hebbenhunwatergebruik

verdergereduceerd.DeVEWINsteldenamensdedrinkwater

sectoreensectorbredeinvesteringsagendaopenvijfdrink

waterbedrijvenvoerennumaatregelenuit.Achtlandelijke

natuurorganisatieshebbenzichverenigdindecoalitie

natuurlijkeklimaatbuffersenspannenzichinvooreen

integraleaanpakvanwaterennatuuropgaven.Descheep

vaartsectororiënteertzichophetanticiperenopgedifferenti

eerdwateraanbod.Ditzijneerstestappen.Verdereuitwerking

gebeurtinoverleg,ondermeeropdemaandelijksewerkses

siesvanDeltaprogrammaZoetwater.

[1] Infram,Adviesrapportrol‘gebruikers’bijvervolgDPZW,2014

16BeregeningvantulpenveldenindeNoordoostpolder.

17

1.3 Aandachtspunten

Desamenwerkingmetallebetrokkenpartijenlooptgoeden

wordtalspositiefervaren.Desalnietteminiseenaantal

aandachtspuntengeïdentificeerd.

DeverkiezingenvanProvincialeStatenendewaterschappen

dieinmaart2015hebbenplaatsgevondenhebbenbestuurlijke

gevolgen.Landelijkzijnveelwijzigingenindebestuurlijke

samenstellingopgetreden.Investereninhetinformerenvan

denieuwebestuurdersenzorgenvoorbestuurlijkdraagvlak

voordeingeslagenwegvanhetzoetwaterprogrammazijn

daaromvanbelang.Ditiseenregionaleverantwoordelijkheid.

Alsdenieuwebestuurdersmetnieuwebeleidsvoorstellenop

hetgebiedvanzoetwaterkomen,danwordtditgeagendeerd

inhetBPZ.

Ookhetactiefcommitmentkrijgenvangebruikersiseen

aandachtpunt.Zoblijfthetcomplexomviadekoepelsde

individueleondernemerstebereiken.Ditspeeltbijvoorbeeld

bijlandbouwenindustrie.Ditvraagteengezamenlijke

aanpak.Watbetreftlandbouwvindteenuitwerkingvan

zoetwatermaatregelenplaatsinhetDeltaplanAgrarisch

Waterbeheer.Commitmentvangebruikersiseenagendapunt

inhetgezamenlijkebestuurlijkoverleg(BPZ+).Knelpunten

kunnendaargesignaleerdwordenenerkunnenafspraken

wordengemaaktomdezeknelpuntenoptelossen.

18IJburginAmsterdam

19

2.1 Uitvoeringsprogramma

Zoetwater

In2014ishetDeltaplanZoetwateropgeleverd,eengezamen

lijkplanvanrijk,regioengebruikersvooreenduurzameen

doelmatigezoetwatervoorziening.Najarensamenonderzoek

doenensamenplannenmakenzijnweeennieuwefase

ingegaan:samenaandeslagmethetrealiserenvande

maatregelen.

Programmering

Deuitwerkingvandeplannenineen(jaarlijkse)programmering

voordeperiode20152021isafgerond.Voordejaarlijkse

actualisatievandeprogrammeringiseenwerkwijze

afgesprokenmetalsdoeldeprojectenbinnentijd,scopeen

budgetterealiseren.Dewerkwijzeisalsbijlageopgenomen

bijdeVoortgangsrapportageDeltaplanZoetwater.

Deafsprakenoverdeprogrammeringwordeninbestuurs

overeenkomstenperregiovastgelegd.Hiermeewordthet

commitmentvanallebetrokkenpartijengeborgd,wordende

sturingslijnenenverantwoordelijkhedenvastgelegdalsmede

definanciëlebijdragenvanregionalepartijenenhetRijk

(Deltafonds).Denadereuitwerkinggebeurtzonodigin

samenwerkingsovereenkomstenperprogrammaofproject.

Indemeesteregio’swordtgeprobeerdombestuursovereen

komstenooktesluitenmetéénofmeerderegebruikers.

Uitvoering

Deuitvoeringvandeeerstemaatregelenenpilotsisgestart.

HetDeltaprogrammaZoetwaterzorgtvooreenoverzichtvan

deuitvoeringindejaarlijkseVoortgangsrapportageDeltaplan

Zoetwater.Devoortgangsrapportagebevatookinformatie

overplanningenfinancieringvandemaatregelenendepilots.

Figuur2.1oppagina20geeftperregioeenaantalzoetwater

maatregelenweer,dieopditmomentinNederlandworden

uitgevoerd.Enkelevandezemaatregelenzalhetkomende

jaartotmijlpalenleiden.Deresultatenkomenteruginde

Bestuurlijkerapportage20152016.

2.2 Samenhang met andere

programma’s

Deltaprogramma

HetDeltaprogrammaiseengeheelaanactiviteitenophet

gebiedvanwaterveiligheid,ruimtelijkeadaptatieenzoet

watervoorzieningmeteengroteonderlingesamenhang,

zowelinhoudelijkalsprocesmatig.Naastdedriegenerieke

thema’s(Veiligheid,ZoetwaterenRuimtelijkeadaptatie)

zijnerzevengebiedsorganisaties(IJsselmeergebied,Zuid

westelijkeDelta,RivierenRijn,RivierenMaas,Kust,Wadden

gebiedenRijnmondDrechtsteden).DestafDeltacommissaris

stimuleertdeonderlingesamenhangensynergie.Voorhet

generiekethemaZoetwaterisvooraldesamenhangmetde

2 Voortgang Voorkeursstrategie en effecten

20

Figuur2.1Zoetwatermaatregelenperregiodienuwordenuitgevoerd

21

Legenda

MaatregelenZoetwaterEventuelekleurgeeftplanfaseaan.

Hogezandgronden(oost)

werkprogrammaOost

Oost1:subinfiltratieeffluent

Oost2:slimmestuw

Oost3:waterverdeling

HogeZandgrondenOost

IJsselmeergebied

HWS:maatregelenFrieseIJsselmeerkust

HWS:robuustenatuurlijkeoevers(vooroevers1efase)

HWS:nieuwpeilbesluitIJsselmeer

ProjectprogrammaHogereGrondenregioNoord:

natuurlijkeinrichtingDwarsdiepgebied

klimaatbestendigstroomgebiedDrentscheAa

optimalisatieinlatenlandbouwgrond NoordNederland

gebiedsontwikkelingDulfMerkseme.o.

ProeftuinIJsselmeergebied:

Spaarwater

GoudenGronden

ProeftuinHunzeenAa’s

ProeftuinWetterskipFryslân

Hoofdwatersysteem

slimwatermanagement

waterbeschikbaarheidinhethoofdwatersysteem

Standvanzakenpermaatregel:planfaseper2015

nognietinplanfase

onderzoek

verkenning

planuitwerking

realisatie

Pilots

klimaatpilot

pilotvoorzieningenniveau

Ondergrond

grensbestuurlijkeregio

zoetwater

zoutwater/brakwater

geenaanvoerzoetwater

beperkteaanvoer zoetwater

buitendijksgebied

stedelijkgebied

havengebied

grens

ZuidwestelijkeDelta

RoodeVaartdoorvoerWestBrabantenZeeland

ProeftuinZuidwestelijkeDelta:

zoetzoutkarteringZeelandFRESHEM

GOFRESHIIOndergrondsewateropslagZWD

mildeontzilting

zoutmanagementinzoektochtnaar zouttoleranteaardappel

HWS:HollandschDiep,Haringvliet,Spui

Hogezandgronden(zuid)

werkprogrammaZuid

Zuid:subirigatieBrabantenLimburg

HogeZandgrondenZuid

HWS:MaasMonsinHollandschDiep

WestNederland

HWS:Irenesluis(KWA+inHWS)

capaciteitstoenameKWA,stap1

optimalewatervoorzieningBrielsemeer,stap1

ZoetwaterfabriekDeGrooteLucht

Haarlemmermeer

GrootWilnisVinkeveen

BrielseMeer,Krimpenerwaard, Boskoop,Westland,Westeramstel

EilandvanSchalkwijk

Rivierengebied

HWS:onderzoekLangsdammen

startmaatregelenRivierengebiedZuid

duurzaamgebruikondiepgrondwater

kopvandeBetuwe

22

InWestNederlandvormthetidentificerenvansynergieenmeekoppelkanseneenbelangrijkaspectbijhetuitvoeringsprogrammaZoetwater.Daarbijwordendevolgendesporenonderscheiden:

AanpakmeekoppelenWest-Nederland

Meekoppelen vooral bij uitvoerings organisaties

Primaire verantwoordelijkheid voor het

betrekken van stakeholders en identificeren

van meekoppelkansen ligt bij de uitvoerings

organisaties van de concrete projecten.

De verwachting is dat juist op het lokale

uitvoeringsniveau de meeste synergiekansen

en energie liggen. De uitvoeringsorganisaties

moeten het als een verantwoordelijkheid

voelen om hier daadwerkelijk energie en

inspanning op te zetten en eventueel aan

passing van de scope of fasering te accepteren.

Ook binnen de eigen opgaven wordt synergie

gezocht zoals bijvoorbeeld voor Bernisse

waar zowel een gebiedscase voor Slim Water

management als voorzieningenniveau loopt.

Een concreet voorbeeld is de uitvoerings

organisatie van de eerste fase uitbreiding van de

Kleinschalige Wateraanvoer voorziening (KWA).

Voor de MIRT verkenning is een brief naar de

stakeholders (zoals gemeenten, provincie,

recreatie, landbouw) gestuurd met oog op

betrokkenheid. Dit kan leiden tot een, in

samenhang met de civieltechnische aanpak,

verbetering van de ontsluiting en verbindingen

(te water, te voet of met de fiets) van het

landelijke gebied. Daarnaast bestaan er wellicht

mogelijkheden om de landschappelijke en

ecologische kwaliteit van plekken te verbeteren.

Verbinding zoeken met gebiedsprocessen

Voor het uitrollen van het voorzieningen

niveau maar ook de regionale maatregelen

pakketten wordt gestreefd naar integratie

en verbinding met lopende gebieds

processen. Dit zorgt niet alleen voor meer

doelmatigheid maar stroomlijnt ook de

afstemming met de stakeholders of

gebruikers. Daarbij kunnen “trade off”

situaties ontstaan waarbij door uitwisseling

van belangen voor de diverse overheden

en gebruikers (bijvoorbeeld voor overlast,

verduurzaming landbouw en zoet water)

uiteindelijk een gedeelde meerwaarde

ontstaat. Dit kan sterk bijdragen tot

draagvlak en eigenaarschap.

Concreet wordt deze verbinding gezocht bij

het uitrollen van het DAW en het platteland

ontwikkelingsprogramma met de land

bouwsector waarbij naast waterkwaliteit

ook klimaat robuustheid wordt mee

genomen. Ook wordt verbinding gezocht

met de gebiedsagenda’s van MIRT waar

een maatregel als de 1ste fase capaciteits

vergroting KWA kan worden opgenomen

die dan ook in de context van bijvoorbeeld

de concurrentiekracht van de greenports

kan worden gebracht.

Bestuurlijk platform West-Nederland als verbinder

Het bestuurlijk overleg heeft

afstemming met andere sporen en het

identificeren van meekoppelkansen

nadrukkelijk als verantwoordelijkheid

benoemd. De samenstelling van het

platform met overheden, vertegenwoor-

digers van gebieds overleggen

en gebruikers reflecteert dit ook.

Het bestuurlijk overleg kan ook de

verbinding maken naar andere gremia

zoals het RBO, regionale strategische

overleggen en eventuele landelijke

overleggen zoals het BPZ, de stuurgroep

ruimtelijke adaptatie of het BO MIRT.

Voortgang en aandachtspunten voor

mee koppelen en het betrekken van

stakeholders zal ook op gezette tijden

worden geagendeerd bij het bestuurlijk

overleg, in ieder geval bij de jaarlijkse

regionale voortgangsrapportage. Daarbij

zullen de deelnemers worden uitgedaagd

concrete voorbeelden te tonen.

23

gebiedenIJsselmeergebied,ZuidwestelijkeDelta,Rivieren

enRijnmondDrechtstedencruciaal.Metdiegebiedenzijn

afsprakengemaaktoverhetvervolgvankennisuitwisseling

enbestuurlijkebesluitvormingnahetgereedkomenvan

deDeltabeslissingen.

VerbindingZoetwaterenWaterkwaliteit

DeTweedeKamerheeftnahetWetgevingsoverlegvan

17november2014eenmotieaangenomenominhetNationaal

Waterplan2(NWP2)integraaltekijkennaarverbeteringvan

waterkwaliteitenzoetwatervoorziening.Ditzaldekomende

maandennaderinvullingmoetenkrijgeninhetdefinitieve

NWP2.NaaraanleidinghiervanwordteenSamenhangende

AanpakWaterkwaliteitopgesteld,datzichrichtophethalen

vandedoeleneninbeeldbrengenvanderesterendeknel

punten.Zowelnationaalalsregionaalwordtopbestuurlijk

niveauZoetwaterenWaterkwaliteitverdergeïntegreerd.

DeStuurgroepWaterenhetnationaalBestuurlijkOverlegvan

hetDeltaprogrammagaanvanafditjaarmeersamenwerken.

Eneenaantalregio’sbehandeltbeideonderwerpeninde

RegionaalBestuurlijkeOverleggen(onderandereRBO

RijnOost,RBOMaas).

Verbindingmetruimtelijkeontwikkelingen:(Vernieuwing)

MIRT

ViahetMIRT(MeerjarenprogrammaInfrastructuurRuimteen

Transport)werkenoverhedenaaninformatieuitwisselingen

zomogelijkverbindingvanruimtelijkeopgavenenprojecten.

Hetdoeliszovroegmogelijksynergiekansenenrisico’ste

signalerenenzoontwikkelingeninhetruimtelijkedomeinzo

doelmatigmogelijktelatenzijn.HetMIRTbestaatondermeer

uiteenprojectenoverzicht,reguliereambtelijkeafstemming

enjaarlijksebestuurlijkeregionaleoverleggen.

ProjectendieinMIRTverbandwordenbesproken,kunnen

eenbestuurlijkesturinghebbendielosstaatvanhetMIRT.

HetMIRTisdanaanvullend,omderuimtelijkeintegratiete

bevorderen.Deambtelijkeenbestuurlijkeoverleggenvan

hetMIRTkunnenomdieredengeïnformeerdwordenover

dezoetwatermaatregelen.

Inhetkadervan’VernieuwingMIRT’werkenoverheden

gezamenlijkin2015aaneen‘bredereblik’,sterkeresamen

werkingeneenflexibelereaanpakbijhetoplossenvan

opgaveninhetruimtelijkdomein.Ookwaterschappen

werkenhieraanmee.IndestuurgroepDeltaprogrammavan

27november2014isafgesprokendatnadeverkiezingenvan

ProvincialeStatenenwaterschappeneeninformeelbestuurlijk

overlegwordtbelegdoverdeinteractietussenDeltaprogramma

enMIRT.Ditoverlegvindtplaatsinseptember2015.Verderis

inopdrachtvanIenMhetprojectMeerwaardeWaterenMIRT

gestart.Ditprojectbeoogtondermeerbetereintegratievan

waterinhetMIRTproces.

24ForellenvisserijinLochem

25

2.3 Voorzieningenniveaus

Hetvoorzieningenniveaubeschrijftdebeschikbaarheidvan

zoetwaterendekansopwatertekortenineengebied,zowelin

normalealsindrogesituaties.Indevormvanregiospecifiek

uitgewerkteafsprakenmaaktdeoverheidduidelijkwatde

verantwoordelijkhedeneninspanningenvandeoverheidzijn

enwatdeverantwoordelijkhedenenrestrisico’szijnvoorde

gebruiker.Hetgaathierbijomoppervlakteengrondwater

en–indienvantoepassing–omwaterkwantiteitenwater

kwaliteit.Hetvoorzieningenniveaubiedttransparantieaan

degebruikers,diedaarmeedemogelijkheidhebbenominte

spelenopde(toekomstige)beschikbaarheidvanzoetwater.

Hetafgelopenjaarheeftinhettekengestaanvanhetopstarten

vandeuitrolvanhetvoorzieningenniveau.Hierbijgaathet

enerzijdsomdeuitwerkingvanhetvoorzieningenniveauin

deregio’senbijhetRijkenanderzijdsomdecoördinatieop

nationaalniveau.

Uitwerkingvoorzieningenniveauinderegio’senbijhetRijk

Inalleregio’senvoorhethoofdwatersysteemgaanpartijen

(Rijk,provincies,waterschappen,gemeentenengebruikers)

dekomendejarenvoorzieningenniveausuitwerken.Voor

deuitrolinderegio’sligthetinitiatiefbijdeprovincies.

Deprovinciespakkenditopinsamenwerkingmetdewater

beheerdersengebruikers.HetRijk(DGRW/RWS)staataan

delatvoordeuitwerkingvanhetvoorzieningenniveauvan

hethoofdwatersysteem.

Debredereuitrolvanhetvoorzieningenniveauisvanstart

gegaanmethetopstellenvanstartnotitiesofplannenvan

aanpak.Hierinhebbendepartijensamenwerkingsafspraken

gemaaktoverhetproces,derolverdeling,deplanningende

eersteuitwerkingen.In2015en2016wordendeeerstepilots

uitgevoerdenvolgendeeersteuitwerkingenvanhetvoor

zieningenniveau.DezepilotszijnverspreidoverNederland

enverschillenvanelkaarinproblematiekenurgentie.

EnkelevandepilotgebiedenzijndeHaarlemmermeeren

de“KopvandeBetuwe”.Rijkswaterstaatisonderandere

begonnenmetdePilotZuidrandHollandsdiep,Haringvliet

enSpui.

Nationalecoördinatie

Hetvoorzieningenniveauiseennieuwinstrumentdat

gaandewegwordt(door)ontwikkeld.Deuitwerkingvan

hetvoorzieningenniveaubiedtruimtevoormaatwerken

differentiatie,vanwegedenatuurlijkeverschillentussen

regio’s,watersystemenengebruikers.HetDeltaprogramma

Zoetwaterzorgtvoornationalecoördinatieenfaciliteertbij

deontwikkelingvanhetvoorzieningenniveau.Denationale

coördinatierichtzichopsamenhangenafstemmingvanuit

eennationaalperspectiefenhetbewakenvandevoortgang.

Faciliterenvansamenhangenafstemming

RegioenRijkhebbeneeneigenverantwoordelijkheidvoor

hetopstellenvandevoorzieningenniveaus.Deonderlinge

afhankelijkheidtussenhoofdwatersysteemenregionaal

systeem(viadeuitwisselpunten)entussenregio’sonderling

vraagtwelomeengoedeafstemming.Daarnaastiser

26

richting2021ookverbindingnodigtussendeuitwerking

vanhetvoorzieningenniveauenhetDeltaplanZoetwater

(maatregelenpakketfase2).

HetDeltaprogrammaZoetwaterfaciliteerteenproceswaarin

regelmatigafstemmingplaatsvindtoverdeuitwerkingenvan

hetvoorzieningenniveauinderegio’senvoorhethoofd

watersysteem.Waarnodigwordenafsprakengemaaktom

deuitwerkingengoedopelkaaraftestemmen.Zoisditjaar

afgesprokendatdeuitwerkingvanhethoofdwatersysteem

enderegionalewatersystemenparallelletrajectenzijn,

waarbijdehuidigesituatievanvraagenaanbodnaarhet

hoofdwatersysteemalsvertrekpuntdient.

Lerenvanenmetelkaar

HetprogrammabureauZoetwaterbiedteenplatformvoor

eeniederdiebetrokkenisbijdeontwikkelingvanhet

voorzieningenniveauomvanelkaarenmetelkaarteleren.

Hetontwikkelenvaneennieuwinstrumenthoeftimmersniet

tebetekenendatiedereenzelfhetwielmoetuitvinden.Deze

CommunityofPractice(CoP)voorhetVoorzieningenniveau

wordtgaandewegingevuld,aansluitendbijdebehoeftevan

dedeelnemers.Daarnaastheefthetprogrammabureau

diversetoelichtendepresentatiesverzorgdinderegio.

Eriscommunicatiemateriaalontwikkelddatorganisaties

kunnengebruikenomhunpartnersteinformerenoverhet

voorzieningenniveau.

Bewakenvandevoortgang

HetDeltaprogrammaZoetwatermonitortdevoortgang,

signaleertknelpuntenenzoektoplossingendaarvoor.Opdeze

wijzewordteenslagvaardigeuitwerkingvanhetvoorzieningen

niveaugestimuleerd.In2018zaleenevaluatieplaatsvinden

vanhetwerkenderwijsontwikkeldeproces,deambitie,de

spelregelsendebeschikbareinstrumentenomdeafspraken

vastteleggen.

Standvanzaken

Inalleregio’senvoorhethoofdwatersysteemzijnRijk,

provincies,waterschappen,gemeentenengebruikers

gestartmethetuitwerkenvanvoorzieningenniveaus.

HetDeltaprogrammaZoetwatersignaleertopbasisvande

startnotitiesenplannenvanaanpakdevolgendeaandachts

puntendiekomendetijdinzetvergenvanbetrokkenpartijen:

• Partijenzoekennaareenbalansinhetbetrekkenvan

gebruikers:inhoeverrekunjevolstaanmethetbetrekken

vankoepelorganisatiesofgajebijiedereondernemeraan

dekeukentafelzitten?Ditdilemmawordtopgepaktdoor

deCommunityofPractice.

• Deonderlingeafhankelijkheidtussenhoofdwatersysteem

enregionaalwatersysteementussenregio’sonderling

blijfteenaandachtspunt.InhetBPZisafgesprokenomniet

opelkaartewachten,maartekiezenvooreenuitwerking

inparallellesporen.Uiteraardblijftookdaneengoede

afstemmingvanbelang.

• Allepartijenzijnaandeslag,maarbinneniedereorganisatie

ishetaantalbetrokkenenbeperkt.Deolievlekisnogklein.

Hetprogrammabureaugaatinvesterenincommunicatie,

onderanderedoorpresentatiesenfactsheetsaante

biedenwaarmeedeelnemersvandewerksessiesenCoP

huneigencollega’skunneninformeren.

27

2.4 Kennis en strategie

Omin2021eengefundeerdbesluittekunnennemenover

hetDeltaplanfase2blijftgeïnvesteerdwordeninkennis.

HetprogrammabureauZoetwaterfaciliteerthetopstellen

vaneengezamenlijkekennisagendatenbehoevevanzowel

maatregelendienoginonderzoekzijnalsmeermethodische

vraagstukken.Deresultatenvanonderzoeken,updatevan

klimaatscenario’seninzichtenuitdeuitvoeringvanmaat

regelenkrijgeneenvertalingnaardezoetwaterstrategieen

adaptatiepaden.IndeKennisagendaDeltaprogramma2015is

eeneersteaanzetgegevenvanonderwerpenenkennisvragen

diedekomendejarenvanbelangzijnvoordeuitvoeringvan

deDeltabeslissingZoetwater.Vanuithetzoetwaterprogramma

wordtookverbindinggezochtmethetmeerjarigeNationaal

KenniseninnovatieprogrammaWaterenKlimaat(NKWK),

bijvoorbeeldvoorSlimWatermanagement.

2.4.1 Kennisagenda Zoetwater: kennisvraagstukken na de Deltabeslissing

In2015heefthetDeltaprogrammaZoetwaterInsamen

werkingmetrijkenregioinbeeldgebrachtwelkekennis

vragenvanbelangzijnbijhetrealiserenvandeDelta

beslissingZoetwater.Hetiseenverdereuitwerkingvande

onderzoeksagendadiein2014isopgesteldenisopgenomen

inhetDeltaplanZoetwater.Defocusbijhetinbeeldbrengen

vandekennisvragenlagopdevragendievanbelangzijn

voor:

• deuitvoeringvanmaatregelenvoorhethoofdwater

systeemenderegiodiezijnopgenomeninhetDeltaplan

(fase1,metdoorkijknaarfase2)

• deuitwerkingvanhetvoorzieningenniveaumeteen

doorkijknaarwatnodigisvoorhetvaststellenvande

voorzieningenniveaus(afwegingssystematiek,governance)

• besluitvormingopdekortetermijn(richting2021overde

uitvoeringvanfase2vanhetdeltaplanenafsprakenover

devoorzieningenniveaus)enbesluitvormingoplangere

termijn.

Ookgebruikerszijngevraagdnaardoorhenopgestelde

kennisagenda’sdanwellopendeonderzoekendiebetrekking

hebbenopdezoetwaterstrategieominzichtelijktemaken

waarmogelijkeenlinktemakenismetonderzoekvanuitrijk

enregio.

Zesonderzoeksthema’s

Dekennisvragenzijntevattenineenzestalonderzoeks

thema’s,diedebasisvormenvoordekennisagenda

Zoetwater.Hetgaatom:

1 verdereontwikkelingvanhethydrologischmodel

instrumentarium,

2 verdereontwikkelingvanheteconomischmodel

instrumentarium,

3 ontwikkelingvanwatersysteemkennis,

4 kennisoveromgaanmetlangetermijnveranderingen,

5 bepalingvanhydrologischeeffectiviteitvanregionale

maatregelenen

6 degovernance.

28DuurzaamindustrieelwatergebruikbijHeineken

29

Voordezeonderwerpenzijnvanuitverschillendesporen

projecteninganggezetomantwoordentegevenopde

vragendieerliggenenhethuidigeinstrumentariumverder

teontwikkelen(ziebijlage).

Belangrijkomverderuittewerkenishoedehydrologische

effectiviteitvanderegionalemaatregelengoedinbeeld

gebrachtkanworden.Ditisdoorderegioalsessentieel

onderwerpbestempeldenzalgezamenlijkopgepaktworden.

Voordeuitwerkingenvandemaatregelendiestaan

geprogrammeerdinhetDeltaplanzijnnogtalvankennis

vrageninbeeld.Dezevragenzijnoverhetalgemeendirect

gekoppeldaandeuitvoeringvanmaatregelen.Deprimaire

verantwoordelijkheidvoorhetbeantwoordenvandeze

(kennis)vragenligtinprincipebijdeuitvoerendepartijen.

Zezijndaaromnietopgenomenindekennisagenda.

DekennisagendaZoetwaterwordtjaarlijksgeactualiseerd.

Geziendeontwikkelingendieplaatsblijvenvindenishet

vanbelangjaarlijksnategaanwatdeontwikkelingenzijnen

wataankennisnodigisomdezoetwaterstrategieopordete

houdenenzonodigbijtesturen.Hiervoorzalvanafnajaar

2015eenjaarlijksekennisdagwordengeorganiseerd.

Stresstest

BijdebesprekingvanhetDeltaprogrammainhetwetgevings

overlegvan17november2014heeftdeTweedeKamer

gevraagdnaardegevolgenvoordezoetwatervoorzieningvan

Nederlandvandiverseingrepeninhethoofdwatersysteem.

Daaromzijnineenstresstestdecumulatieveeffecteninbeeld

gebrachtvanhetzoutmakenvanhetVolkerakZoommeer,

verdiepingvandeNieuweWaterwegendeaanlegvaneen

nieuwezeesluisbijIJmuiden.Debelangrijksteconclusiesvan

ditonderzoekzijn:

Dedriebovengenoemdefysiekeingrepenleidentotextra

verziltingsdruk.DeadaptatiepadenvanhetDeltaplan

Zoetwaterbevattenvoldoendemaatregelenombijdedrie

onderzochtefysiekeingrependezoetwatervoorzieningaan

hetregionalewatersysteemophethuidigeniveautehouden.

Degeprogrammeerdezoetwatermaatregelenzijnzowelmet

alszonderdezefysiekeingrepenwenselijk.Bijrealisatievan

defysiekeingrepenzullenmaatregelenweleerderofvaker

ingezetmoetenworden.

Destresstestgeefthiermeeeengedetailleerdereonder

bouwingvandeconclusiesdiezijngetrokkententijdevan

deDeltabeslissingenendeOntwerpRijksstructuurvisie

GrevelingenVolkerakZoommeer.

Initiatiefnemersvanfysiekeingrepenzijnverantwoordelijk

voorhetbeperkenofcompenserenvannegatieveeffecten

vanverzilting.Demaatregelenverderinhetadaptatiepad

zijningrijpenderenvrageneenzorgvuldigeafweging.Om

dezeafweginggoedtedoenwordtverderesysteemkennis

opgebouwdensamenmetgebruikersgekekennaarwanneer

welkemaatregelhetbestkanwordeningezet.HetDelta

programmarichthiervooreenprocesin.

30

2.4.2 Beheer zoetwaterstrategie

Regionaleadaptatiepadenenhoofdwatersysteem

Iederezoetwaterregiovolgtzijneigenadaptatiepad.

Deactiviteitenenonderzoekendieinhetafgelopenjaar

inWestNederland,IJsselmeergebied,HogeZandgronden,

ZuidwestelijkeDelta,Rivierengebiedengerichtophet

hoofdwatersysteemplaatsvonden,gevenopditmoment

geenaanleidingvoorkoerswijzigingen.Doormiddelvan

monitoringwaarvanderesultatenjaarlijkswordenbesproken

inhetBPZwordtvingeraandepolsgehoudeneniszonodig

herijkingvandestrategiemogelijk.In2020zaleennieuwe

knelpuntenanalysewordenuitgevoerd.Ditiseenvande

afgesprokenmijlpalenbinnenhetDeltaprogramma.

Meten,Weten,Handelen

OpditmomentwordtdeMeten,Weten,Handelensystematiek

ontwikkeldonderleidingvandestafDeltacommissaris.

DezesystematiekiseenDeltaprogrammabredeevaluatie

systematiekdiezichrichtophetinbeeldbrengenvande

resultatenenmaatschappelijkeeffectenvanhetDelta

programmaeninputgenereerttenbehoevevandeadaptieve

aanpak.DoelvandeMeten,Weten,Handelensystematiekis

onderandereomdeinformatievoorzieningvoortijdige

aanpassingvandeVoorkeursstrategieënteborgen.

OoklevertdeMeten,Weten,Handelensystematiekinzicht

indeverschillendemanierenwaaropgemonitorden

geëvalueerdwordtenwatdesamenhangdaartussenis.Doel

isverderdatallebetrokkenenmetdezelfdebasisgegevens

werkenendatereenkoppelingplaatsvindttussenmonitoring

enevaluatieenerzijdsenactiviteiteninhetkadervanhet

Deltamodel,NKWK,DeltaportaalenhetDeltaontwerp

platformanderzijds.BinnendeMeten,Weten,Handelen

systematiekzalgebruikgemaaktwordenvanverschillende

reedsbestaandevoortgangsrapportagesenevaluaties

(zoalsWaterinBeeldendeBalansvandeLeefomgeving)

énvangegevensdiedoordeDeelprogramma’szelfworden

gegenereerd.

Doelbereikeneffecten

Hetvaststellenvanheteffectvanuitgevoerdemaatregelen

envandematevandoelbereikisbelangrijkomdeuitgavente

verantwoordenenvasttekunnenstellenwelkeinzeterinde

volgendefasenodigis.Omdezeevaluatiemogelijktemaken

zalRijkswaterstaat(Water,VerkeerenLeefomgeving)in

opdrachtvanhetprogrammabureaueenplanvanaanpak

uitwerken.Viadewerksessieszalhetplannadereuitwerking

krijgen.Indevolgenderapportage(in2016)zaleenbeeld

wordengegevenhoeeffectbepalingendoelbereikvoor

Zoetwatervormkrijgen.

2.5 Internationale

samenwerking

Deagenderingenuitwerkingvandeinternationaleaanpak

vandezoetwaterproblematiekvindenprimairplaatsinde

InternationaleRiviercommissiesvoorRijn,MaasenSchelde.

31

Rijn

DeRijnministersconferentievan2013heeftvooreenstevige

verankeringvanhetonderwerpzoetwaterbinnende

InternationaleCommissieterBeschermingvandeRijn(ICBR)

gezorgd.Deministersgavenopdrachtomin2014een

voorlopigeklimaatadaptatiestrategievoorhetRijnstroom

gebiedteontwikkelenopbasisvandeevaluatievanverrichte

studies,dediagnoseinverbandmetdeafvoerhuishouding

(hoogenlaagwater)endewatertemperatuur.Daarbijmoeten

toekomstgerichte,duurzamevoorzorgsbenaderingenvoor

hetwaterbeheerwordenontwikkeldenvoorstellenvoor

maatregelenvoordeadaptatieaandeverwachteeffecten

vandeklimaatveranderingwordenonderzocht.Erwordt

uitgegaanvandebestaandebeheersmaatregeleninde

verschillendelanden.Specifiekvoorlaagwaterkan

daarnaastbeslotenwordeneenlaagwaterbeheersplan

optestellen.

Erisafgelopenjaargewerktaanderapportage“Voorlopige

klimaatadaptatiestrategievoorhetinternationaalRijndistrict”

waarineensamenvattingwordtgegevenvandewerkzaam

hedendiedeICBRtotdusvervoorditonderwerpheeft

uitgevoerd.Deuitwerkingvoorhetonderdeellaagwateris

nogniethelemaalingevuld.Debelangrijksteuitkomsten

vandezeklimaatadaptatiestrategiewordeninhet2estroom

gebiedbeheersplanopgenomen.Nederlandblijftaandringen

opeenbetereuitwerkingvanhetlaagwateronderdeelindeze

rapportage.Welisinhetconceptrapportbijdezeszogenaamde

“Mogelijkhedenvoordeadaptatieaandeverwachteeffecten

vandeklimaatveranderinginhetinternationaalRijndistrict”

eenspecifiekeaanbevelingvoorsituatiesvandroogte

opgenomen.Inhet2estroomgebiedbeheersplan,dat

december2015definitiefgereedmoetzijn,isdewerkafspraak

gemaaktvoordenadereuitwerkingvandeaanpaklaagwater

indeperiode20162021Resultatenvandezeuitwerkingzullen

danhunplekkrijgeninhet3estroomgebiedbeheersplan.

Maas

Laagwatervormtnualeenterugkerendprobleeminhet

NederlandseMaasstroomgebiedendoorklimaatverandering

zaldatnaarverwachtingverdertoenemen.Binnenhet

internationaleMaasstroomgebiedhebbenmetname

NederlandenVlaanderenproblemenmetlaagwater.Dereden

hiervooris,dathierdeMaasinvierwaterstromengesplitst

wordt,waardoorbijlaagwaterdeafvoerenindeafzonderlijke

stromenheelkleinzijn.Ookisdeeconomievandezegebieden

meerafhankelijkvanwaterbeschikbaarheidenmeerkwets

baarvoorwatertekorten.InhetDuitseMaasstroomgebied

zijngeenlaagwaterproblemen:hierbevindenzichstuwmeren

meteengrotewatervoorraad.InhetWaalseenFransedeel

vanhetMaasstroomgebiedspeelthetprobleemvanwater

tekortenveelminderdaninonsland.HetWaterschapAA

enMaasheeftaangegevenmeetewillendenkenhoede

internationaleagenderinginhetMaasstroomgebiedversterkt

kanworden.

De‘afzwakkingvandeeffectenvanlaagwater’behoorttot

hetmandaatvandeInternationaleMaascommissie(IMC).

Hiervoorzijnechtergeenhardedoelenofafspraken

geformuleerd.BinnendewerkgroepHydrologieen

32BrielseMeer(Europoort);watervoorzieningvoordeindustrieenookvoorrecreatie

33

HoogwatervandeIMCiseenPlanvanAanpakLaagwater

opgesteldmeteenaantalacties.

Dediscussiesoverdeklimaataanpakenoverdemonitoring

vandrinkwaterrelevantestoffen(speeltvooralbijlaagwater)

enwatertemperatuurverlopenmoeizaam,omdatditonder

werpalleendoorNederlandenVlaanderenbelangrijkwordt

gevonden.Tochiserookvoortgangtemeldenopditonder

werp.Per1juli2014iseenstartgemaaktmeteeninternatio

naalafgestemddroogteberichteninhetconceptOverkoepe

lendDeelvoorhetstroomgebiedbeheersplanMaasiseen

afspraakomtewerkenaanhetvaststellenvaneengezamen

lijkedefinitie“drempelwaardeextreemlaagwater”.Verderis

eropdrachtgegevenaandewerkgroephydrologieomin

2015/16eenplanvanaanpakoptestellenvoorextreem

laagwater.Ditzalgebeurenopbasisvanscenario’svoor2050

vanhetAMICEIprojectengerichtzijnopdenabijetoekomst.

InsamenwerkingmetVlaanderenwordeninbilateraaloverleg

voorstellenvoordeinvullingvandelaagwateraanpakinIMC

verbandnaderopgepakt.Daarnaastwordtopbeleidsmatig

niveauafgetastinhoeverredesamenwerkingmetDuitsland

indezeverbeterenkan.

Schelde

IndeInternationaleScheldeCommissie(ISC)isbeperkt

aandachtvoorwaterschaarsteendroogteproblematiek.Eris

eenprojectgroepopgestartvoorwaterkwantiteit.Hierwordt

zoweloverwaterschaarsteendroogtealsoverwateroverlast

enoverstromingengesproken.Indezewerkgroepiseen

eerstepoginggedaanomeennotaoverwaterschaarste

–medeinrelatietotklimaatverandering–optestellen.

Tijdensdebesprekingkwamenveelkennishiatenaanhetlicht,

waardoorditnogniettoteenconcreetproductheeftgeleid.

Indekomendejarenzalditverderwordengebracht.De

verwachtingisdathetzalleidentoteengefundeerdestrategie

dieeenplaatszalkrijgenindederdecyclusvandestroom

gebiedbeheersplannen.

DaarnaastiszoetwateralsthemaopgenomenindeAgenda

voordeToekomstvandeVlaamsNederlandseSchelde

commissie.Daarbijwordtzoetwaterzowelbezienvanuithet

ecologischbelangvoorderivieralsderegionalezoetwater

voorzieninginhetgrensgebiedvanZeeuwsVlaanderenmet

OostenWestVlaanderen.

3434

Tabel3.1ActiviteiteninhetkadervanhetDeltaprogrammaZoetwaterinhetkomendejaar

2015/2016

sept okt nov dec jan febr mrt apr mei juni juli aug

1 (Bestuurlijke)bijeenkomsten

Werksessie WS WS WS WS WS WS WS WS WS WS

OIM OIM OIM

BPZ BPZ BPZ+gebruikers BPZ

ConferentieZoetwater conferentie

SGDPinformeleSGDPmetminister

SGDP SGDP SGDP

2 GeneriekZoetwater

Evaluatiewerkwijze concept gereed

Bestuurlijkerapportageincl.jaarprogramma concept gereed

3 Deltaplan

Opstellenbestuursovereenkomsten voor15/9

Opstellenjaarl.programmering concept2017 def2017

Opstellenjaarl.voortgangsrapportage concept definitief

Uitvoeringenmonitoringmaatregelenenpilotsfase1

continu

Opstellendeltaplanfase2

4 VZN

Coordinatie synthesedag CoP CoPJaarlijkse

updatePvA CoP

Uitwerkingnationaal PvAgereed

Uitwerkingregionaal PvAgereed

5 Kennis&Strategie

Opstellenkennisagenda/onderzoeksplan kennisdag onderzoeksplan2016kennissessie

Uitvoeren/coordinerenvanonderzoek continu

BeherenvandeZWstrategie adhocindienaandeorde

sept okt nov dec jan febr mrt apr mei juni juli aug

35

Hetkomendejaarzullenweerveelactiviteitenondernomen

wordeninhetkadervanhetDeltaprogrammaZoetwater.

Tabel3.1geefthetjaarprogrammaZoetwaterophoofdlijnen

weer.

1 Dezetabellaatdebelangrijkste(bestuurlijke)overleggenin

2015/2016zien:wanneerhetBPZendeStuurgroep

Deltaprogramma(SGDP)bijeenkomen,wanneergrote

bijeenkomstenenconferentieswordengeorganiseerden

wanneerwordtafgestemdmetbetrokkenpartijenviahet

OIM.Ookdemaandelijksewerksessieszijninbeeld

gebracht.Dezeoverleggenzijnleidendvoordeactiviteiten

inhetDeltaprogrammaZoetwater.

2 HetDeltaprogrammaZoetwaterbevateenaantal

generiekeactiviteiten,zoalsdeevaluatiewerkwijze

programmaZoetwaterendeBestuurlijkerapportage

inclusiefjaarprogramma.Dezespeleneenbelangrijkerol

indegovernanceenvindenplaatsinsamenhangmetacties

inhetkadervanhetDeltaprogrammabreed.

3 InhetDeltaplanZoetwaterstaatwaterinderegiogebeurt,

maarookwateropnationaalniveaugeregeldmoet

worden.Deprogrammeringenvoortgangsrapportage

wordenopnieuwopgesteld.Ineenaantalmaatregelenen

klimaatpilotsdoenzichdekomendejarenmijlpalenvoor.

Totslotwordenookstappengezetindemonitoringvan

hetuitvoeringsprogramma.

4 Voorhetvoorzieningenniveaucoördineerthet

programmabureaudevolgendezaken:hetorganiseren

vanCommunitiesofPractice,eensynthesedagenkennis

ontwikkeling.Hetprogrammabureauzalzichrichtenop

desamenhangtussenderegionalevoorzieningenniveaus

endievoorhethoofdwatersysteem.Daarnaastvindenbij

RijkenRegioactiviteitenplaatsgerichtopdeuitwerking

vanhetvoorzieningenniveauvanzowelhethoofd

watersysteemalshetregionaalwatersysteem,inclusief

eenaantalpilots.

5 InhetspoorKennisenStrategievindtdejaarlijkseupdate

vandekennisagendaplaats.Zowelnationaalalsregionaal

wordtonderzoekuitgevoerd,insamenhangmetde

kennisactiviteitenvanhetDeltaprogrammabreed,zoals

MetenWetenHandelen.

3 Jaarprogramma

36

37

Bijlage

GeactualiseerdekennisenonderzoeksagendaZoetwater

Geactualiseerde kennis- en onderzoeksagenda Zoetwater

KennisagendaZoetwater:belangrijksteonderzoeksthema’s

Hetprogrammabureauheeftinsamenwerkingmetrijken

regioeeninventarisatieuitgevoerdnaarkennisvragendievan

belangzijnbijhetrealiserenvandeDeltabeslissing.Uitde

inventarisatieblijktdatdebelangrijkstekennisvragenzijnte

vatteninzesonderzoeksthema’s,diedebasisvormenvoor

dekennisagendaZoetwater:

1 Doorontwikkeling hydrologisch

modelinstrumentarium

Omdezoetwateropgavegoedinbeeldtebrengeniseen

hydrologischinstrumentariumdatdewatervraagenwater

beschikbaarheidonderverschillendeomstandighedenin

beeldbrengtessentieel.Dekomendejarenwordthet

NationaalHydrologischInstrumentarium(NHI)verder

ontwikkeldinsamenspraakmet(potentiële)gebruikers.

2 Doorontwikkeling economisch

modelinstrumentarium

Voortoekomstigebesluitvormingenonderbouwingvande

voorzieningenniveausishetbelangrijkomdekostenenbaten

vandebeoogdemaatregeleninbeeldtehebbenomgoed

onderbouwde,maatschappelijkverantwoordekeuzeste

kunnenmaken.Komendetijdwordtmetnameverdergewerkt

aanhetverbeterenvanhetinbeeldbrengenvandebatenvan

maatregelen.

3 Ontwikkelen watersysteemkennis

Voorbesluitvormingoverinzetvanmaatregelenenuitwerking

vanhetvoorzieningenniveauisgedegenkennisvanhet

watersysteemvangrootbelang.Erzijnsysteemstudiesgestart

voordeRijnMaasmonding(verzilting)envoorhetIJsselmeer

gebiedomwatersysteemkennisindezegebiedenverderte

ontwikkelen.

4 Omgaan met (lange) termijn veranderingen

Uitgangspuntvandezoetwaterstrategieisadaptiefdelta

management.Inzetvanmaatregelenhangtonderandere

afvanklimaatontwikkelingenenontwikkelingenopsociaal

economischgebied.Hetonderzoek‘signpostandtriggersin

deltamanagement’genereertkennisoverhoedeuitvoering

vandezoetwaterstrategieintijdenomvanggeplanden

ingepastgaatworden(knikpunten).

5 Bepalen van hydrologische effectiviteit van regionale

maatregelen

Eenbelangrijkekennisvraagishoedehydrologische

effectiviteitvanmetnamederegionalemaatregeleninbeeld

kanwordengebracht.Dezekennisisessentieelvoorde

uitvoeringvanmaatregelenuithetDeltaplan,hetontwikkelen

vandevoorzieningenniveausenvoorverderebesluitvorming.

Rijkswaterstaatwerktaaneenplanvanaanpakomdeze

kennisvraagtebeantwoorden.

38

39

6 Governance

Kennisvragenrondgovernancespelenvooraleenrolbijde

uitwerkingvanhetDeltaplanZoetwater.Dekomendetijd

wordengovernancevraagstukkenmetbetrekkingtot

voorzieningenniveausen‘slimwatermanagement’verder

verkend.In2016wordtgeëvalueerdofaanpassingeninde

governancevanhetdeelprogrammaZoetwaterwenselijkzijn.

Hetprogrammabureauwerktaaneenoverzichtvanprojecten

diebinnendezeonderzoeksthema’swordenuitgevoerd.De

kennisagendaZoetwaterzaljaarlijkswordengeactualiseerd.

Hiervoorwordtvanafnajaar2015eenjaarlijksekennisdag

georganiseerd.

HetonderzoekvoorZoetwaterwordtinsamenhangmetde

kennisactiviteitenvanhetDeltaprogrammaalsgeheel

uitgevoerd,zoalsdesystematiek‘MetenWetenHandelen’.

Vanuithetzoetwaterprogrammawordtookverbinding

gezochtmethetmeerjarigeNationaalKenniseninnovatie

programmaWaterenKlimaat(NKWK),bijvoorbeeldvoor

SlimWatermanagement.

40

Colofon

Redactie ProgrammabureauZoetwater

Vormgeving CO3

Fotografie TheoBos

Cartografie NieuweGracht,POSAD

Druk GrafischGoed

Het Deltaprogramma is een nationaal programma.

Rijksoverheid, provincies, gemeenten en waterschappen

werken hierin op een vernieuwende manier samen met

inbreng van maatschappelijke organisaties, burgers en

het bedrijfsleven. Het doel is om Nederland ook voor de

volgende generaties te beschermen tegen hoogwater,

te zorgen voor voldoende zoetwater om grote schade

te voorkomen en onze steden en dorpen zo in te richten

dat deze klimaatbestendig worden.

www.rijksoverheid.nl/deltaprogramma

www.deltacommissaris.nl

Dit is een uitgave van

Ministerie van Infrastructuur en Milieu

Ministerie van Economische Zaken

Postbus 20904 | 2500 EX Den Haag

September 2015