DEEL 3 - HOOFDPRIJS GETROKKEN 3-1.pdf · 2018. 4. 13. · Foto 7 Tahu ... Foto 60 De Chinese wijk...

DEEL 3 - HOOFDPRIJS GETROKKEN 1981-2015

Levensverhaal van: JAN WILLEM VAN DEN BOSCH

OPGESTELD – 2014/2015

DEEL 1 - ANAK KOLONG

DEEL 2 - JE ZULT ZE MAAR TREFFEN

DEEL 3 - HOOFDPRIJS GETROKKEN

Inhoud

i

Inhoud Inhoud .......................................................................................................................................... i Lijst met afbeeldingen ................................................................................................................ v Lijst met kaarten ....................................................................................................................... xv Inleiding ................................................................................................................................. xvii DEEL 3 – HOOFDPRIJS GETROKKEN ................................................................................. 1

Deel 3.a. Met Functioneel Leeftijd Ontslag (jan. 1981 - aug. 1981) ...................................... 1 Deel 3.a.1. De kennismaking met het NTCS project .......................................................... 1 Deel 3.a.2. Het oriënterende bezoek aan Indonesië ............................................................ 4 Deel 3.a.3. Terug in Nederland begint het op werk te lijken ............................................ 14 Deel 3.a.4. De voorbereidingen voor de verhuizing ......................................................... 21

Deel 3.b. Holland Signaal Apparaten (aug. 1981-1982) ...................................................... 27 Deel 3.b.1. De reis naar en ontvangst in Indonesië ........................................................... 27 Deel 3.b.2. Imam Bondjol 110 (aug. 1981) ...................................................................... 28 Deel 3.b.3. De eerste producten van het project ............................................................... 31 Deel 3.b.4. De eerste ontmoeting van oma en kleindochter ............................................. 32 Deel 3.b.5. De muiterij van PT-PAL ................................................................................ 38 Deel 3.b.6. Onverwacht bezoek uit Nederland ................................................................. 40 Deel 3.b.7. Het inklaren van HSA containers ................................................................... 46 Deel 3.b.8. Nieuwe collega’s ............................................................................................ 47 Deel 3.b.9. Het eerste Europese verlof (aug. 1982) .......................................................... 48 Deel 3.b.10. Weer terug in Indonesië ............................................................................... 50

Deel 3.c. Marskramer (1983-1987) ...................................................................................... 55 Deel 3.c.1. Het noodlottige ongeval van Bijou ................................................................. 55 Deel 3.c.2. De overname van de van Speijk klasse fregatten (1984) ................................ 55 Deel 3.c.3. Een weekend uitstapje naar het Ijen Plateau .................................................. 57 Deel 3.c.4. Nu tijd om het eigen bedrijf vorm te geven .................................................... 65 Deel 3.c.5. De laatste loodjes van het NCTS project (1984-1987) ................................... 74 Deel 3.c.6. De housewarming van Jalan Sambas 120....................................................... 74 Deel 3.c.7. Het einde van het NTCS project en begin van de nazorg ............................... 76 Deel 3.c.8. De blauwdruk van de nieuwe onderneming ................................................... 77 Deel 3.c.9. Ondertussen de kinderen in Nederland ........................................................... 94

Deel 3.d. De ruwe kiezelsteen (1988-1989) ......................................................................... 97 Deel 3.d.1. Een ontmoeting met grote gevolgen ............................................................... 97 Deel 3.d.2. Mijn nieuwe handeltjes ................................................................................ 102 Deel 3.d.3. Het koophuis in Jajar Tunggal Selatan MM 18 (1988) ................................ 104 Deel 3.d.4. Een nieuwe baan voor Suzy op Bali ............................................................. 104 Deel 3.d.5. De ruwe kiezelsteen begin te glimmen......................................................... 107

Inhoud

ii

Deel 3.d.6. Het hartaanval (dec. 1989) ........................................................................... 108 Deel 3.e. De gouden kiezelsteen (1990-1992) .................................................................... 111

Deel 3.e.1. De handel van Bob Kerkdijk ........................................................................ 111 Deel 3.e.2. Inrichting van het nieuwe huis...................................................................... 112 Deel 3.e.3. Productpromotie met het nieuwe huis .......................................................... 113 Deel 3.e.4. Voor de second opinion naar Nederland ...................................................... 115 Deel 3.e.5. Europese rubber activiteiten ......................................................................... 117 Deel 3.e.6. Het Guesthouse Nusa Indah ......................................................................... 126 Deel 3.e.7. De kunstnijverheidshandel ........................................................................... 129 Deel 3.e.8. Het project Puri Ida Bagus............................................................................ 131 Deel 3.e.9. Een zakenreis naar Australië ........................................................................ 134 Deel 3.e.10. Het Australische tegenbezoek in Indonesië ................................................ 138 Deel 3.e.11. Een vraag, die grote gevolgen zou hebben. ................................................ 140 Deel 3.e.12. De Hoofdprijs ............................................................................................. 142

Deel 3.f. Vergaren buidel kiezelstenen (1992-1993) .......................................................... 145 Deel 3.f.1. Huwelijk van Hélène en Mark ...................................................................... 146 Deel 3.f.2. Zaken in het Verenigd Koninkrijk ................................................................ 149 Deel 3.f.3. Zaken in Duitsland ........................................................................................ 150 Deel 3.f.4. Orchideeën .................................................................................................... 153 Deel 3.f.5. Hebben we nog wel eens tijd voor onszelf ................................................... 155

Deel 3.g. UBO & Gouddelvers (1993-2014) ...................................................................... 157 Deel 3.g.1. UBO International bv ................................................................................... 157 Deel 3.g.2. Een nieuwe kans ........................................................................................... 158 Deel 3.g.3. Het bijgeloof van Suzy ................................................................................. 161 Deel 3.g.4. Een flinke kink in de kabel ........................................................................... 162 Deel 3.g.5. Nieuwe bronnen aanboren ............................................................................ 163 Deel 3.g.6. De heer Senf, een mosterd mannetje met een nare nasmaak ........................ 163 Deel 3.g.7. Als we even vrij zijn… ................................................................................. 166 Deel 3.g.8. Opa van den Bosch ....................................................................................... 168 Deel 3.g.9. De gemodificeerde stalmatten ...................................................................... 169 Deel 3.g.10. De schaapjes op het droge .......................................................................... 170 Deel 3.g.11. Een nieuwe meubeluitdaging ..................................................................... 172 Deel 3.g.12. Weerzien met Boebi Kater ......................................................................... 174 Deel 3.g.13. Weer op pad naar onze nieuwe Amerikaanse klanten ................................ 176 Deel 3.g.14. Het herseninfarct ........................................................................................ 179 Deel 3.g.15. Back to business ......................................................................................... 183 Deel 3.g.16. Wikkelslangen ............................................................................................ 186 Deel 3.g.17. Hertelan membraam project ....................................................................... 187 Deel 3.g.18. Tankwagens ................................................................................................ 188 Deel 3.g.19. Een paar goede klanten ............................................................................... 189

Inhoud

iii

Deel 3.g.20. Re-integratie Jan Willem en integratie Suzy .............................................. 192 Deel 3.g.21. Weerzien jaargenoten ................................................................................. 194 Deel 3.g.22. De oprichting van de firma A.S. ................................................................. 194 Deel 3.g.23. Opening nieuw kantoor .............................................................................. 195 Deel 3.g.24. De Australische markt ................................................................................ 196 Deel 3.g.25. Allerlei veranderingen en nieuwe zaken .................................................... 199 Deel 3.g.26. Wisseling van eigenaar bij Sagustu ............................................................ 199 Deel 3.g.27. Handycraft .................................................................................................. 200 Deel 3.g.28. Nog meer rubber ......................................................................................... 202 Deel 3.g.29. Reünie Utrecht NNG 61-62 ........................................................................ 203 Deel 3.g.30. Mijn moeder ............................................................................................... 204 Deel 3.g.31. Herinnering aan Schotel in Bali ................................................................. 205

Deel 3.h. Met Jan Willem down Memory Lane (mei 2015) ............................................... 207 Deel 3.h 1. Hoe het allemaal begon ................................................................................ 207 Deel 3.h.2. Zaterdag 9 mei in Surabaya. ......................................................................... 208 Deel 3.h.3. Zondag 10 mei Van Surabaya naar Kediri ................................................... 209 Deel 3.h.4. Maandag 11 Mei vanuit Kediri .................................................................... 211 Deel 3.h.5. Dinsdag 12 mei van Kediri naar Malan ........................................................ 213 Deel 3.h.6. Woensdag 13 mei van Malang naar Kalibaru .............................................. 215 Deel 3.h.7. Donderdag 14 mei plantagebezoek .............................................................. 217 Deel 3.h.8. Vrijdag 15 mei de beklimming van de Ijen .................................................. 219 Deel 3.h.9. Zaterdag 16 mei van Kalibaru naar Sukamade ............................................ 221 Deel 3.h.10. Zondag 17 mei van Sukamade naar Kalibaru ............................................ 222 Deel 3.h.11. Maandag 18 mei van Kalibaru naar Sanur op Bali .................................... 224 Deel 3.h.12. Dinsdag 19 mei Klunkung en de Besakih tempel ...................................... 226 Deel 3.h.13. Woensdag 20 mei een duikexpeditie .......................................................... 227 Deel 3.h.14. Donderdag 21 mei een rondje handarbeid .................................................. 228 Deel 3.h.15. Vrijdag 22 mei vliegreis van Denpasar naar Surabaya .............................. 229 Deel 3.h.16. Zaterdag 23 mei 80ste verjaardag van Suzy’s moeder ................................ 230 Deel 3.h.17. Zondag 24 mei van Surabaya naar Probolingo .......................................... 231 Deel 3.h.18. Maandag 25 mei beklimming van de Bromo ............................................. 233 Deel 3.h.19. Dinsdag 26 mei Chinese dag in Surabaya .................................................. 236 Deel 3.h.20. Woensdag 26 mei bezoek aan P.T. Meco en de meubelfabriek ................. 238 Deel 3.h.21. Donderdag 28 mei terugreis naar Nederland .............................................. 240

Achtergrondinformatie. .......................................................................................................... 243 1. Schnellboten en Raumboten ........................................................................................... 243

1.a. Motor torpedoboten. ................................................................................................. 243 1.b. Andere eenheden Indonesië. .................................................................................... 243 1.c. De R-boten. .............................................................................................................. 243

2. Bacharuddin Jusuf Habibie ............................................................................................. 245

Inhoud

iv

3. Konfrontasi ..................................................................................................................... 247 4. Verkoop Van Speijk klasse fregatten ............................................................................. 249 5. Rubber ............................................................................................................................ 251

5.a. Geschiedenis van rubber .......................................................................................... 252 5.b. De rubberboom ........................................................................................................ 252 5.c. Verspreiding van de rubberboom ............................................................................. 253

6. Vorstenlanden ................................................................................................................. 255 7. De droomwereld van Sofian ........................................................................................... 257

Bijlage .................................................................................................................................... 263 Bijlage 1 Werkgeversverklaring HSA ................................................................................ 263 Bijlage 2 Curriculum Vitae................................................................................................. 265 Bijlage 3 Doktersverklaring hartaanval .............................................................................. 267 Bijlage 4 Brochure Hymud III ............................................................................................ 269 Bijlage 5 Bewijs van eigendom .......................................................................................... 271 Bijlage 6 Fax van Dick Quint ............................................................................................. 273 Bijlage 7 Brief van Boebi Kater ......................................................................................... 275 Bijlage 8 Geheimhoudingsverklaring Sagusta ................................................................... 277

Trefwoorden ........................................................................................................................... 279

Lijst met afbeeldingen

v

Lijst met afbeeldingen Foto 1 Jan Willem aan zijn laptop, Soerabaya, augustus 2013 .............................................. xvii Foto 2 Toch wordt het wiel steeds opnieuw uitgevonden .......................................................... 2 Foto 3 Dove kwartel ................................................................................................................... 2 Foto 4 De kat uit de boom kijken ............................................................................................... 2 Foto 5 KRI Nala ......................................................................................................................... 3 Foto 6 Eenvoud is het kenmerk van het ware ............................................................................ 5 Foto 7 Tahu ................................................................................................................................ 6 Foto 8 De eerste zendingskerk op Oost Java in Modjowarno .................................................... 7 Foto 9 Bezoek van GG De Jonge aan het HVA (TBC) ziekenhuis in Paree ............................. 7 Foto 10 De Kota Tahu is er ook niet op vooruit gegaan ............................................................ 7 Foto 11 Aloon Aloon in Jan Willem zijn jeugd (links) met de oude Masjid Agung ................. 8 Foto 12 Het Mayor Bisma monument (links) en de moderne Moskee ...................................... 8 Foto 13 Een “Warong” (Indonesisch eethuisje) ......................................................................... 9 Foto 14 Een Sembako ................................................................................................................ 9 Foto 15 “Pecel lele met lalapan en kemangi” ............................................................................ 9 Foto 16 Dingelmans kende het klappen van de zweep ............................................................ 12 Foto 17 Roepende in de woestijn ............................................................................................. 12 Foto 18 Indonesische lekkernijen ............................................................................................. 13 Foto 19 Je staat er nooit alleen voor ......................................................................................... 14 Foto 20 Sterker dan je denkt! ................................................................................................... 14 Foto 21 Alsof de duvel ermee speelt ........................................................................................ 15 Foto 22 Het ijs was gebroken ................................................................................................... 17 Foto 23 Het hoger beroep ......................................................................................................... 18 Foto 24 Het steekspel kan beginnen ......................................................................................... 19 Foto 25 Het onderste uit de kan gehaald .................................................................................. 20 Foto 26 Sambal goreng Peteh en Udeng .................................................................................. 22 Foto 27 Telor Bali Petis ........................................................................................................... 23 Foto 28 Een keur aan borrelhapjes ........................................................................................... 24 Foto 29 Slametan Makan .......................................................................................................... 24 Foto 30 De nu antieke draaitafel .............................................................................................. 25 Foto 31 De Philips geluidsinstallatie ........................................................................................ 25 Foto 32 De Manggis, koningin van het Indonesische fruit ...................................................... 27 Foto 33 Plukkorf ....................................................................................................................... 28 Foto 34 De Jambu vrucht aan de boom (l), de bloem (m) en het vruchtvlees ......................... 29 Foto 35 Roeien met de riemen die je hebt ................................................................................ 29 Foto 36 Lekkere Indonesiesche hapjes ..................................................................................... 30 Foto 37 Serebe rijstemeel beslag in een wadjan van klei gemaakt .......................................... 30 Foto 38 Nonggo Sari pisang Radja in rijstemeelbeslag in bananen blad gewikkeld gestoomd30 Foto 39 Kue Mangkok: gestoomde in gistbeslag rijzende koekjes .......................................... 30 Foto 40 Klepon ......................................................................................................................... 30 Foto 41 De mannen in de silo en de vrouwen in de sinden zit ................................................. 33 Foto 42 Pisang radja ................................................................................................................. 33 Foto 43 Nasi Pintjoek ............................................................................................................... 34


vi

Foto 44 Het verdwijnt als sneeuw voor de zon ........................................................................ 34 Foto 45 De katjongs met hun oemploeng ................................................................................. 35 Foto 46 waterkrachtcentrale Karangkates bij het meer van Soleredjo ..................................... 36 Foto 47 De ananas velden van Kelud ....................................................................................... 36 Foto 48 Zelfgevangen visjes uit het meer van Soleredjo ......................................................... 36 Foto 49 Toko Oen in Malang ................................................................................................... 37 Foto 50 Pastel Tutup ................................................................................................................ 37 Foto 51 Pastel tutup .................................................................................................................. 37 Foto 52 Generaal Douglas MacArthur ..................................................................................... 39 Foto 53 Saté welkomstfeest in Imam Bonjol ........................................................................... 40 Foto 54 De Siroop en Telasih fabriek van Van Drongelen in de Beneden Stad ...................... 40 Foto 55 Dhr. en mevr. Goudberg, mevr. De Kock, Willem van den Donker en Hélène ......... 41 Foto 56 Maike Stumpf, mevr. Van den Bos, Jan Willem en dhr. de Kock .............................. 41 Foto 57 Pikoelan saté ayam verkoper ...................................................................................... 41 Foto 58 Hennie en Willem van den Donker, dhr. van de Bos en Geert Goudberg .................. 41 Foto 59 Het Darmo Ziekenhuis waar Hennie geboren is ......................................................... 42 Foto 60 De Chinese wijk genaamd Kembang Jepun ................................................................ 42 Foto 61 Het restaurant Kiet Wan Kie ....................................................................................... 42 Foto 62 Pangsit Udang goreng en Lumpia Semarang .............................................................. 43 Foto 63 Tjap Tjay in een Tami nestje ...................................................................................... 43 Foto 64 Gefileerd Kakap met een Worcestershire taotjo Sauce ............................................... 43 Foto 65 Sio Bak ........................................................................................................................ 43 Foto 66 Tutti Frutti ................................................................................................................... 43 Foto 67 Anker Bir .................................................................................................................... 44 Foto 68 Embong Kayoon ......................................................................................................... 44 Foto 69 Kulit sawo mateng ...................................................................................................... 44 Foto 70 Kulit langsep ............................................................................................................... 45 Foto 71 De haven Perak en havenkantoor van Surabaya ......................................................... 45 Foto 72 De bar van het Elmi hotel ........................................................................................... 47 Foto 73 Als een rode lap op een stier ....................................................................................... 47 Foto 74 Mvr. Conny, Mej. Endang, Slamat, Bernd Irmen, Jan van den Broek en Jan Willem 47 Foto 75 De horlogerie “Tijdloos” in Leiden ............................................................................ 48 Foto 76 SBN Hulshof met links van hem KZT Kool ............................................................... 49 Foto 77 Moorkop “Kool” ......................................................................................................... 49 Foto 78 Wie wind zaait zal storm oogsten ............................................................................... 51 Foto 79 De adoptie ouders en Hélène ...................................................................................... 52 Foto 80 Jan Willem met de “adoptie” collega .......................................................................... 52 Foto 81 Overdracht van de simulator (Suleiman zittend op rechter foto) ................................ 53 Foto 82 Het domein van de leerling (links) en de instructeur (rechts) ..................................... 53 Foto 83 En nu aan het werk!! ................................................................................................... 53 Foto 84 Jan Willem pinkt een traantje weg om Bijou .............................................................. 55 Foto 85 Kopi Toebroek ............................................................................................................ 56 Foto 86 Djadjan Basa ............................................................................................................... 56 Foto 87 Het Proefstation Oost Java (Sociëteit, Laboratorium en Hoofdgebouw) ................... 57 Foto 88 Cashew noten .............................................................................................................. 57 Foto 89 Neushoornvogel .......................................................................................................... 58


vii

Foto 90 De kleurenpracht van de Atlas vlinder ........................................................................ 58 Foto 91 Tong Tong ................................................................................................................... 59 Foto 92 Luwak in de koffiestruik ............................................................................................. 59 Foto 93 Pikoelan ....................................................................................................................... 60 Foto 94 Sate Ayam ................................................................................................................... 60 Foto 95 Madoerees in Omblong Omblong ............................................................................... 60 Foto 96 Rijststomers................................................................................................................. 61 Foto 97 Bubur Ayam ................................................................................................................ 61 Foto 98 Zwavel drager, het delven en de verpakking ervan .................................................... 62 Foto 99 Kawah Ijen .................................................................................................................. 63 Foto 100 De Indonesische Edelweiss ....................................................................................... 63 Foto 101 Fosfor branden op de Ijen (Blue Fire) ....................................................................... 63 Foto 102 Banteng (halfbloed Karbouw) ................................................................................... 64 Foto 103 Baluran nationaal park .............................................................................................. 64 Foto 104 Manga van de boom tot op het bord ......................................................................... 64 Foto 105 Stoomtrein voor suikerriet transport ......................................................................... 65 Foto 106 Met man en muis vergaan ......................................................................................... 65 Foto 107 Tangentiale doorsnede van de rubberboom .............................................................. 67 Foto 108 De rubberplantage ..................................................................................................... 68 Foto 109 Het rubber cupje ........................................................................................................ 68 Foto 110 Het stollen van de latex ............................................................................................. 68 Foto 111 Het drogen van de latex ............................................................................................ 69 Foto 112 Gereed voor de verkoop ............................................................................................ 69 Foto 113 Met de Land Rover Defender door de rivier ............................................................. 69 Foto 114 Zandstranden in het natuurpark Sukamade ............................................................... 70 Foto 115 Op weg naar de legkuil ............................................................................................. 70 Foto 116 Het leggen van de eieren in de nestkuil .................................................................... 70 Foto 117 Uitgegraven eieren .................................................................................................... 71 Foto 118 De race terug naar de veilige zee .............................................................................. 71 Foto 119 Ongestoord vissen ..................................................................................................... 71 Foto 120 Dan de gevangen vis nuttigen ................................................................................... 71 Foto 121 Nog heel wat voeten in de aarde ............................................................................... 74 Foto 122 Het nieuwe huurcontract ........................................................................................... 74 Foto 123 Moeder op bezoek in Sambas ................................................................................... 75 Foto 124 Mudjii en Amina ....................................................................................................... 75 Foto 125 De Zodiac van HSA .................................................................................................. 75 Foto 126 Moeder schept op voor de gasten .............................................................................. 76 Foto 127 Het personeel geniet ook mee ................................................................................... 76 Foto 128 Deksel op de neus ..................................................................................................... 77 Foto 129 Zoden aan de dijk ...................................................................................................... 77 Foto 130 Een klap op de vuurpijl ............................................................................................. 80 Foto 131 Lloyd Loom setje ...................................................................................................... 81 Foto 132 Luxe woonkamerset .................................................................................................. 81 Foto 133 Lloyd Loom stoel ...................................................................................................... 82 Foto 134 Gebruik van webbing voor reparaties ....................................................................... 82 Foto 135 Ontwerpen naar o.a. Jan de Bouvrie ......................................................................... 84


viii

Foto 136 Rotan is een liaanplant .............................................................................................. 84 Foto 137 Rotan voor buiten meubels ....................................................................................... 84 Foto 138 Rotan voor binnenmeubels ....................................................................................... 84 Foto 139 Rotan naar ontwerp van Jan des Bouvrie .................................................................. 85 Foto 140 De tweelingsbilpootjes met en zonder verpakking ................................................... 85 Foto 141 Wat de boer niet kent... ............................................................................................. 86 Foto 142 Stortplaats voor biologisch afval .............................................................................. 87 Foto 143 De open landfill ......................................................................................................... 88 Foto 144 De vuilniswagen met perssysteem ............................................................................ 89 Foto 145 Het legen van de noodzoutopvang ............................................................................ 92 Foto 146 De afvoer van zout met paarden ............................................................................... 92 Foto 147 Bubur Soem-Soem met gula Aren en jajan-jajan Madoera ...................................... 93 Foto 148 Jan Willem met zijn moeder en Hélène en de bedienden Mudji en Ni .................... 95 Foto 149 Oma met Mark en Hélène ......................................................................................... 95 Foto 150 Jan Willem bij het graf van zijn moeder ................................................................... 95 Foto 151 Martin Luther King, Barrack Obama en Joko Widodo ............................................. 97 Foto 152 Suzy ........................................................................................................................... 98 Foto 153 “Ik hou van jou” ........................................................................................................ 98 Foto 154 Nooit gedacht toch gekomen .................................................................................... 99 Foto 155 Keramiek fabriek Saki in Probolingo ....................................................................... 99 Foto 156 Productieproces in Probolingo ................................................................................ 100 Foto 157 Producten van de keramiek fabriek ......................................................................... 100 Foto 158 De tabakspotten ....................................................................................................... 100 Foto 159 Een droevige dag, die wij nooit zullen vergeten ..................................................... 101 Foto 160 Kattekop kaart ......................................................................................................... 102 Foto 161 Tekst van kattenkop kaart ....................................................................................... 102 Foto 162 Admiraal Sudomo, als Minister van Arbeid en Werkgelegenheid op werkbezoek 103 Foto 163 Admiraal Sudomo laat zich informeren .................................................................. 103 Foto 164 De Kernet aan het werk ........................................................................................... 103 Foto 165 De Japanse keuken .................................................................................................. 104 Foto 166 Vliegende eenden .................................................................................................... 105 Foto 167 Zittende eenden ....................................................................................................... 105 Foto 168 Boedha’s houtsnijwerk opdracht van Jan Willem .................................................. 106 Foto 169 Guest house Nusa Indah .......................................................................................... 106 Foto 170 Het nieuwe onderkomen ......................................................................................... 109 Foto 171 De verhuiswagen ..................................................................................................... 111 Foto 172 De meubels en de klokken (links de Junghans) ...................................................... 113 Foto 173 Hertalan membramen .............................................................................................. 114 Foto 174 Jajar Tunggal ........................................................................................................... 114 Foto 175 Manga in potten uit Lombok ................................................................................... 115 Foto 176 Door de medische mangel ....................................................................................... 115 Foto 177 Weer een goede doorbloeding ................................................................................ 116 Foto 178 Een serieus doctorsadvies ....................................................................................... 116 Foto 179 Het hoofdgebouw van de ITB (links) en Laboratorium (rechts) ............................ 117 Foto 180 Met Ken Urwin in de tuin ....................................................................................... 118 Foto 181 De vos verliest alleen zijn haren ............................................................................. 119


ix

Foto 182 Twin welding slang ................................................................................................. 119 Foto 183 The trick of the trade ............................................................................................... 120 Foto 184 Bonifatius ................................................................................................................ 121 Foto 185 Visitekaartjes van Italiaanse zakenrelaties .............................................................. 121 Foto 186 Creme Brûlée .......................................................................................................... 122 Foto 187 De Chasselas druif voor witte wijn wordt in Zwitserland Fendant genoemd ......... 122 Foto 188 Handje klap ............................................................................................................. 122 Foto 189 De deal werd bezegeld ............................................................................................ 125 Foto 190 Print samples ........................................................................................................... 126 Foto 191 De brochure van Nusa Indah ................................................................................... 127 Foto 192 Het Guesthouse en de landlady en landlord ............................................................ 128 Foto 193 Kertha Gosa paviljoen van het Klunkung paleis ..................................................... 128 Foto 194 De educatieve beschildering ................................................................................... 129 Foto 195 Bedigul golfcourse .................................................................................................. 129 Foto 196 Overspel wordt wreed gestraf ................................................................................. 129 Foto 197 Educatieve handnijverheid ...................................................................................... 130 Foto 198 Voor de biologieles ................................................................................................. 130 Foto 199 Pura Ida Bagus in Tjandi Dasa ................................................................................ 131 Foto 200 Bungalow van Peru Ida Bagus ................................................................................ 132 Foto 201 Purple Pig ................................................................................................................ 134 Foto 202 Leveringsadministratie ............................................................................................ 135 Foto 203 De “Growling Frog” ............................................................................................... 136 Foto 204 Oosterhof ................................................................................................................. 136 Foto 205 Bunnings ................................................................................................................. 137 Foto 206 Garden tools ............................................................................................................ 137 Foto 207 Eeen flesje Boldoot doet wonderen ........................................................................ 139 Foto 208 De karakteristieke Denpopo desawoningen ............................................................ 139 Foto 209 Als de kat van huis is…. ......................................................................................... 142 Foto 210 Controle van de levering door Suzy en mevr. Harianto .......................................... 142 Foto 211 Eerste container naar Manuli in Italië (18 jan 1992) .............................................. 142 Foto 212 De ringen ceremonie ............................................................................................... 143 Foto 213 Ondertekening van het huwelijkscontract ............................................................... 143 Foto 214 Het huwelijk ............................................................................................................ 144 Foto 215 Ezeltje schijtgeld ..................................................................................................... 145 Foto 216 Reverse Osmose unit ............................................................................................... 145 Foto 217 Suzy bij Mark in Trattoria ....................................................................................... 146 Foto 218 Jan Willem en Suzy op de Floriade ........................................................................ 146 Foto 219 Het huwelijk van Mark en Hélène .......................................................................... 147 Foto 220 Hélène en Suzy voor hun Franse villa .................................................................... 147 Foto 221 Suzy op de Franse markt ......................................................................................... 148 Foto 222 Dordogne ................................................................................................................. 148 Foto 223 Hélène en Suzy blazen even uit .............................................................................. 148 Foto 224 Zaken doen met pa en zoon Wollert ....................................................................... 150 Foto 225 Levering naar Wollert ............................................................................................. 150 Foto 226 Dietrich Wollert en zijn vrouw ............................................................................... 151 Foto 227 Jan Willem met Dietrich Wollert in Kendeng Lambu ............................................ 151


x

Foto 228 Suzy met Dietrich Wollert in Countryclub in Malang ............................................ 151 Foto 229 De geslaagde gok met de propaanslangen .............................................................. 152 Foto 230 En dan is de order van Kléber (Frans Luebbers) binnen ........................................ 152 Foto 231 Orchideeën Hoeve Luttelgeest ................................................................................ 153 Foto 232 Orchideeën Hoeve Suzy .......................................................................................... 153 Foto 233 De gecertificeerde Cattalea ..................................................................................... 154 Foto 234 De katrolletjes voor de groeibegeleiding van de orchideeën .................................. 154 Foto 235 Op en neer gejojood ................................................................................................ 155 Foto 236 Met dhr. de Jong aan tafel ....................................................................................... 157 Foto 237 Stalmatten ............................................................................................................... 157 Foto 238 Zonder geluk vaart niemand wel ............................................................................. 158 Foto 239 Met Budi in de Turanga Expres .............................................................................. 158 Foto 240 Jan Willem met staf van UBO (Zeggelaar en Meyboom) ...................................... 159 Foto 241 Jan Willem in overleg met Elmer, Meyboom en medewerker Chris ...................... 159 Foto 242 Zeggelaar, Jan Willem en Elmer keuren de stalmatten ........................................... 160 Foto 243 Klaar voor transport (Jan Willem, Elmer en Zeggelaar) ......................................... 160 Foto 244 Patenten onderzoek ................................................................................................. 161 Foto 245 Jalan Ananas in Malang .......................................................................................... 163 Foto 246 Off spec (afgekeurd) compound van de bandenfabrikant ....................................... 164 Foto 247 Met Senf op Samosir eiland in het Toba meer ........................................................ 164 Foto 248 Jan Willem en Suzy, Ilse en Joop Senf met mevr Harianto .................................... 165 Foto 249 Inbedrijfstelling hot press bij Camarin ................................................................... 165 Foto 250 Jan Willem met Harianto en Elmer bij Camarin ..................................................... 166 Foto 251 De voorgalerij van Jalan Ananas en olifantoren planten ........................................ 166 Foto 252 UBU in Malang ....................................................................................................... 167 Foto 253 Familie Roufaer ...................................................................................................... 167 Foto 254 Familie Verboeket ................................................................................................... 168 Foto 255 Lara geboren ........................................................................................................... 168 Foto 256 Villa Duc de Brabant .............................................................................................. 168 Foto 257 Kerst 1996 in Le Duc de Brabant ........................................................................... 169 Foto 258 Rubberen rolmat met bevestigingsstrips ................................................................. 169 Foto 259 Softbed .................................................................................................................... 170 Foto 260 Verwarmde matten .................................................................................................. 170 Foto 261 Jan Willem op zijn bouwkavel ................................................................................ 170 Foto 262 De tevreden familie van den Bosch ........................................................................ 171 Foto 263 Suzy met haar portret bij van Oosterum ................................................................. 171 Foto 264 Jan Willem en Suzy met Ted Peijnenburg .............................................................. 171 Foto 265 Kibofa meubilair ..................................................................................................... 172 Foto 266 P.A. Regnault‘s verf ................................................................................................ 173 Foto 267 Summit projects met Budianto en Bartlet ............................................................... 174 Foto 268 The American Way met Boebi en Joyce Kater ....................................................... 175 Foto 269 Winnetou geeft zijn paarden rust ............................................................................ 176 Foto 270 Tikt toch lekker aan ................................................................................................ 177 Foto 271 Uit eten met Karina en Roger de Ruijter ................................................................ 178 Foto 272 De spermamatten .................................................................................................... 178 Foto 273 Expeditie van MS Schippers ................................................................................... 179


xi

Foto 274 Schrijfoefeningen van Jan Willem .......................................................................... 181 Foto 275 Horst Stuppi ............................................................................................................ 183 Foto 276 Zaken den met de oud ruiter Horst Stuppi .............................................................. 183 Foto 277 Suzy, Dody en, Sugianto met Horst Stuppi in het Hilton ....................................... 184 Foto 278 Rubber matten op maat ........................................................................................... 184 Foto 279 De theorie (rechts) en de pratijk (rechts) van de vulling van een container ........... 185 Foto 280 Hawaii Five O Team met Budianto (L) en Sugianto (R) met JW, Suzy en Dody .. 185 Foto 281 CNC cutting computer met de opslag van het staafmateriaal ................................. 186 Foto 282 Jan Willem en Suzy met de heren Mossink en Velthuizen ..................................... 187 Foto 283 Jan Willem met Naborn en de oude Kolff en het echtpaar Budiman ..................... 187 Foto 284 De productiehal van MECO met Jan Willem, Dody, Hendro en een medewerker 188 Foto 285 Jos Staal controleerd zijn bestellingen matten bij MJ ............................................. 189 Foto 286 Order van Kraiburg Snel bv .................................................................................... 190 Foto 287 M. ten Hove van Hotra trailers ............................................................................... 190 Foto 288 Meneer en mevrouw ten Hove bij Hotra trailers .................................................... 190 Foto 289 Leveringen aan DGR Rubber.................................................................................. 191 Foto 290 Sugianto en Dody in overleg................................................................................... 191 Foto 291 Jaap de Graaf en zijn schoonvader .......................................................................... 191 Foto 292 Het afsluitende diner ............................................................................................... 191 Foto 293 Als klap op de vuurpijl ............................................................................................ 192 Foto 294 Het tekenen van de koopacte bij notaris Voskuil .................................................... 192 Foto 295 Het plaatsen van de Zweedse kachel ...................................................................... 193 Foto 296 De laatste hand aan de inrichting van Roobemd ..................................................... 193 Foto 297 TD Jaargenoten bij Jan Willem thuis ...................................................................... 194 Foto 298 De opening van de nieuwe zaak .............................................................................. 195 Foto 299 Enkele producten van AS........................................................................................ 195 Foto 300 Mell Mandy met Sofian aan tafel bij P.T. Mitra Sentosa ....................................... 196 Foto 301 Mell in de productiehal ........................................................................................... 196 Foto 302 Mountings, Vulkan koppeling, wielblokken en beklede SKF lagers ...................... 197 Foto 303 Bumpers voor parkeergarages en schepen .............................................................. 197 Foto 304 Stephan Spervlage met Sugianto en Dody .............................................................. 197 Foto 305 De deal wordt gevierd met Stephan en Sugianto .................................................... 198 Foto 306 Laadklep bekleding van de paarden trailers ............................................................ 198 Foto 307 Het Klingercontract (Sugianto, Frans Luebbers en Martin Klinger met zijn vrouw) ................................................................................................................................................ 199 Foto 308 De levering van de rolmatten .................................................................................. 199 Foto 309 De nieuwe eigenaar van Sagusta York von Plato naast Horst Stuppi en Jan Willem ................................................................................................................................................ 199 Foto 310 De eendjes op transport ........................................................................................... 200 Foto 311 De verpakking van de troeteleend ........................................................................... 200 Foto 312 Uitpakken van de eenden voor de display .............................................................. 201 Foto 313 De eerste levering vogelhuisjes .............................................................................. 201 Foto 314 Zinken emmers voor de Kerst ................................................................................. 202 Foto 315 Klaar om in de container te gaan (L) en het uitpakken in Nederland ..................... 202 Foto 316 Het beleefdheidsbezoek aan Göbel in België ......................................................... 202 Foto 317 Mevr en meneer Ulke, destijds SGT koude boel .................................................... 203


xii

Foto 318 Meneer Werst, destijds sgt hofmeester ................................................................... 203 Foto 319 Jan Willem en Suzy bezoeken het graf van moeder ............................................... 204 Foto 320 Op weg naar Kandat................................................................................................ 204 Foto 321 Jan Willem met zijn vermoedelijke oom Pak No ................................................... 204 Foto 322 Zoon van Pak No rooit de casave ........................................................................... 204 Foto 323 Suzy in het traditionele suikerfabriekje .................................................................. 204 Foto 324 Mail van Jouke Schotel aan Jan Willem ................................................................. 205 Foto 325 Bezoek van Jouke en Monique Schotel op Bali...................................................... 205 Foto 326 Op de SS Christiaan Brunnings ontstond het idee. (29 mei 2013) ......................... 207 Foto 327 Ons zwembad op de 19 verdieping met uitzicht ..................................................... 207 Foto 328 Het snelste restaurant van Surabaya ....................................................................... 207 Foto 329 Geld wisselen bij de Chinese huisbank van Jan Willem en Suzy ........................... 208 Foto 330 Als multimiljonairs verlaten we de bank ................................................................ 208 Foto 331 De "oude" haven van Surabaya ............................................................................... 208 Foto 332 De verlaten kretek fabriek ....................................................................................... 208 Foto 333 De brug van Madoera naar Surabaya ...................................................................... 209 Foto 334 Bebek Sinjai in Bangkalan heeft de beste eend in de regio .................................... 209 Foto 335 De bronsgieterij Ganesya ........................................................................................ 209 Foto 336 De aandrijving van de lintzaag in de timmerfabriek ............................................... 209 Foto 337 De kerk in Mojowarno ............................................................................................ 210 Foto 338 Nadat het was voorgedaan kwamen wij aan de beurt ............................................. 210 Foto 339 Bloemen voor moeder ............................................................................................. 210 Foto 340 Bij het graf van Jan Willem's moeder ..................................................................... 210 Foto 341 Suikerfabriek ........................................................................................................... 211 Foto 342 Bij het graf van opa Prentice ................................................................................... 211 Foto 343 Trix en Suzy op de bok ........................................................................................... 211 Foto 344 De rubber zolen die de hoeven moeten beschermen tegen slijtage ........................ 211 Foto 345 Het vruchtvlees van de doerian ............................................................................... 212 Foto 346 Jan Willem wil het ook leren .................................................................................. 212 Foto 347 Trix laat het zich smaken ........................................................................................ 212 Foto 348 De "pluimgeschoten" rietsuikervelden.................................................................... 212 Foto 349 Door de uitbarsting van 2013 is de weg grotendeels weg ...................................... 212 Foto 350 De mobiele rijstpeller .............................................................................................. 213 Foto 351 De Maria grot .......................................................................................................... 213 Foto 352 De winkel van de Tahu fabriek met de Getuk Pisang ............................................. 213 Foto 353 De sawahs ............................................................................................................... 214 Foto 354 Pur wordt het rijstveld ingestuurd om wat voor ons te plukken ............................. 214 Foto 355 Op de voorgrond het “verkeerde” graf van Jan Willems vader .............................. 214 Foto 356 Onze lunch vooor wordt klaar gemaakt .................................................................. 215 Foto 357 De fraterschool van Jan Willem in malang ............................................................. 215 Foto 358 Een van de twee productiemedewerksters van de dakpannenfabriek ..................... 215 Foto 359 In de zon worden ze eerst gedroogd voor ze de oven in gaan ................................ 215 Foto 360 Pa Pon bij de Salakpalmplantage in zijn achtertuin ................................................ 216 Foto 361 De kunstmatige insiminatie voor de vruchtvorming van de Salakpalm ................. 216 Foto 362 Het vernuftige sorteersysteem voor de stenen ........................................................ 216 Foto 363 Koffie, cacao en rubber op de plantage .................................................................. 217


xiii

Foto 364 De verwerking van de latex in de fabriek ............................................................... 217 Foto 365 De voorzieningen voor de verwerking van koffie en cacao ................................... 218 Foto 366 Het zwembad van Margo Utomo Hillview ............................................................. 218 Foto 367 Jan Willem en Suzy met Thany bij het graf van oma Prentice (m) en Alex (r) ...... 218 Foto 368 Met Jan Willem in de dogcar .................................................................................. 219 Foto 369 Het grote assortiment aan kroepoek op de Pasar .................................................... 219 Foto 370 Het kratermeer, de zwavel en het blue fire van de Ijen .......................................... 220 Foto 371 Ben lacht wel maar is niet echt blij ......................................................................... 220 Foto 372 De Hollandse irrigatie systemen ............................................................................. 221 Foto 373 De tweede Defender volgt door de rivier ................................................................ 221 Foto 374 Ons onderkomen in Sukamada ............................................................................... 221 Foto 375 De schildpad was al bezig met het afleveren van zijn nageslacht .......................... 222 Foto 376 Het uitzetten van de nieuwe generatie .................................................................... 222 Foto 377 De incubator met de opgegraven legsels ................................................................ 222 Foto 378 De doorwaadbare plaats is soms wat halsstarig ...................................................... 223 Foto 379 De visser zelf rust uit van de vermoeiende arbeid .................................................. 223 Foto 380 De visvangst wordt door de vrouwen uit de nettten gehaald .................................. 223 Foto 381 Onze bungalows vanaf het zwembad ...................................................................... 224 Foto 382 De Tik Liong Tian temple in Rogojampi ................................................................ 224 Foto 383 De tempeltjes zijn gegroepeerd rond een binnenplaatsje ........................................ 225 Foto 384 Nepgeld wordt in de oven geofferd ........................................................................ 225 Foto 385 Het vertrek vanaf Java (l) en de aankomst op Bali (r) ............................................ 225 Foto 386 Prachtige kostuums en af en toe een grapje ............................................................ 226 Foto 387 Het gerechtscomplex Klunkung .............................................................................. 226 Foto 388 Onze lunch op een toplocatie .................................................................................. 227 Foto 389 Het Besakih tempelcomplex ................................................................................... 227 Foto 390 De uitstalling van “drijfhout” kunst ........................................................................ 228 Foto 391 de ceremoniële slaapkamr ....................................................................................... 229 Foto 392 Ook de boer kan er nog steeds van genieten ........................................................... 229 Foto 393 De Batu en de Arjuna .............................................................................................. 230 Foto 394 De voorgalerij is voor de ochtend uren ................................................................... 230 Foto 395 De zijgalerij voor de avonduren .............................................................................. 231 Foto 396 Het binnenterrein van het voormalige Pro Juventute nu een technische school ..... 231 Foto 397 Het meer Ranu Pakis met op de achtergrond Gunung Lemongan .......................... 231 Foto 398 Het andere Klakah meer Ranu Klakah .................................................................... 232 Foto 399 Mandiënde vrouwen in de koele kali ...................................................................... 232 Foto 400 De camper lijkt comfortabeler dan het woonhuis ................................................... 232 Foto 401 De zonsopkomst bij de Bromo ................................................................................ 233 Foto 402 Koud en hongerig .................................................................................................... 233 Foto 403 Eerst de paardjes eerst door de zandvlakte naar de trap ......................................... 234 Foto 404 Dan met de trap naar de kraterrand ......................................................................... 234 Foto 405 En dan het zicht in de borrelende krater ................................................................. 234 Foto 406 De fabricage van een dubbelwandige extrusieslang ............................................... 235 Foto 407 De semiautomatische fabricage van een wikkelslang ............................................. 235 Foto 408 De autoclaaf voor de wikkelslang (l) en de extrusieslang (r) ................................. 235 Foto 409 Het management en personeel van Andalan Sejati ................................................. 236


xiv

Foto 410 Het altaar van de familie Yap ................................................................................. 236 Foto 411 Het altaar van de familie Tan .................................................................................. 236 Foto 412 Het altaar van de familie Tjoa ................................................................................. 237 Foto 413 Het altaar van de familie Han ................................................................................. 237 Foto 414 Depauw is het familie symbool van de familie Han ............................................... 237 Foto 415 De tankwagens voor Pertamina gefabriceerd door MECO ..................................... 238 Foto 416 Ook vuilniswagens worden er gemaakt .................................................................. 238 Foto 417 De vierzijdige lijmklem .......................................................................................... 239 Foto 418 De multiplex pers .................................................................................................... 239 Foto 419 Een van de eindproducten ....................................................................................... 239 Foto 420 Het Karel Doorman monument op Kambang Kuning ............................................ 240 Foto 421 De scheepsbel van Hr. Ms. Java ............................................................................. 241 Foto 422 Bacharaddin Jusuf Habibie ..................................................................................... 245 Foto 423 Rubber tappen ......................................................................................................... 251 Foto 424 Mangelen van de latex ............................................................................................ 251 Foto 425 Z.P.H. de Soesoehoenan Pakoeboewono X van Soerakarta aan de arm van de Nederlandse Resident ............................................................................................................. 255 Foto 426 Sultan Hamengkoeboewono VIII van Djokjakarta aan de arm van Gouverneur Bijleveld ................................................................................................................................. 255 Foto 427 Pangeran Hadipati Hario Praboe Soerjodilogo Pakoe Alam VIII van Pakoealaman ................................................................................................................................................ 256

Lijst met kaarten

xv

Lijst met kaarten Kaart 1 Naval training Centre in Morokrembangan ................................................................... 1 Kaart 2 Imam Bonjol 110 in Surabaya ..................................................................................... 11 Kaart 3 Brondowoso en Jember op Oost Java.......................................................................... 16 Kaart 4 Maleisië ....................................................................................................................... 16 Kaart 5 Bezoek aan moeder en terug ....................................................................................... 37 Kaart 6 Op weg naar Kalisat .................................................................................................... 58 Kaart 7 Oostelijk Oost Java ...................................................................................................... 62 Kaart 8 Jalan Sambas in Surabaya ........................................................................................... 73 Kaart 9 Jajar Tunggal Selatan MM 18 ................................................................................... 104

Inleiding

xvii

Inleiding Het nu volgende “Levensverhaal” beschrijft het leven van Jan Willem van den Bosch, geboren: 18 januari 1931 te Malang (Java, Indonesië). Het verhaal is bedoeld voor hemzelf en Suzy, zijn vrouw, en de kinderen en kleinkinderen. Het is opgesteld door Gulian Crommelin en Ben Ulrich, beiden veel jongere collega’s van hem, met steun van hun echtgenotes, aan de hand van diverse deelverslagen en interviews en het verzamelen van achtergrondinformatie ter illustratie van zijn verhaal. Deze laatste categorie is schuin afgedrukt. Maar het eigenlijke werk moest toch echt door Jan Willem zelf, gesteund door zijn vrouw Suzy, gedaan worden.

Foto 1 Jan Willem aan zijn laptop, Soerabaya, augustus 2013

Deel 3.a. Met Functioneel Leeftijd Ontslag (jan. 1981 - aug. 1981)

1

DEEL 3 – HOOFDPRIJS GETROKKEN Deel 3.a. Met Functioneel Leeftijd Ontslag (jan. 1981 - aug. 1981) Op 18 januari 1981 zette ik mijn subalterne pet, die ik vanaf mijn officierseed ophad, met weemoed af. Zo werd de eerste halve eeuw van mijn levensloop, bij de gratie van welwillende mensen, toch nog naar alle tevredenheid voltooid. Deze periode begon met een onstuimige jeugd in Indonesië waar ik, verstoken van ouderliefde, her en der moest worden ondergebracht. De periode daarna kenmerkte zich door een wervelende onbezorgdheid. In deze periode, die zich in Nederland afspeelde, had ik niet alleen een dak boven mijn hoofd, maar droeg ik ook nette, gewassen en gestreken kleren aan mijn lijf en was mijn bordje altijd gevuld met een “ikan asin” (zoute vis) naar keuze. Niets ontbrak er aan mijn levensbehoeften en het “tableau de la vie” kende een aaneenschakeling van meer gelukzalige hoogtepunten, dan diepe nare dalen. Het afsluiten van deze episode ging ogenschijnlijk niet vanzelfsprekend en ook was niet alles meteen vergeten en vergeven. Maar de kleurrijke uitdaging die in het verschiet bleek te liggen, zou mij ervan overtuigen dat de meeste scherprechters uit mijn verleden het bij het verkeerde eind hebben gehad.

Deel 3.a.1. De kennismaking met het NTCS project Met de regelmaat van de klok werd ik door de heer Sijgers, de toenmalige adjunct-directeur van HSA, uitgenodigd om naar Hengelo te komen. Tijdens de gesprekken die daar plaatsvonden werd de blauwdruk gemaakt voor het “Naval Training Centre” in Morokrembangan te Surabaya. De opzet was gebaseerd op het “Maatschap van de opleidingen bij de Koninklijke Marine”, zoals dat door Jensema, als Hoofd van de TOKM1, voor de technische dienstvakken was gerealiseerd. Het Naval Training Centre van de

Indonesische Marine (NTCS) moest geheel geschoeid worden op de leest van de Nederlandse Koninklijke Marine. Het opleidingscentrum van de TNI-AL2 zou daarom een compleet duplicaat moeten worden van dat van de KM3, want HSA had het principe dat het wiel niet opnieuw uitgevonden hoefde te worden, hoog in het vaandel staan.

1 Technische Opleidingen Koninklijke Marine in Amsterdam 2 Tentara Nasional Indonesia Angkatan Laut ofwel de Indonesische Marine 3 Koninklijke Marine

Kaart 1 Naval training Centre in Morokrembangan


2

Toch wordt het wiel steeds weer opnieuw uitgevonden: Copenhagen Wheel. Deze nieuwe uitvinding zou wel eens een revolutie in het verkeer kunnen veroorzaken. Vervang je achterwiel door dit wiel en heuvels lijken plat en je lacht om tegenwind. De KM levert voor de kennisoverdracht niet alleen de instructieboeken, maar ook de takenboeken die gebruikt worden tijdens de voorzetting van de opleiding aan boord. Daarnaast is HSA verantwoordelijk voor de productie van de simulators, zoals die ook in gebruik zijn bij de KM, voor de “on the job” training. Voor de instructieboeken zijn oud KM-officieren aangetrokken die, in samenwerking met desbetreffende KM scholen, de eerste vakopleidingen voor onderofficieren en officieren in het Engels op moesten stellen. Het project maakte onderscheid tussen de disciplines Operationele-, Technische en Wapentechnische Dienst. Als hoofden van die secties waren achtereenvolgens Jhr. De Kock, Jensema en Van Belzen aangesteld. Ik herinner me die laatste alleen van een langdurige IT cursus die ik in mijn marine tijd samen hem heb gevolgd. In die tijd klikte het al wederzijds, omdat wij voor wat betreft aard en levensopvatting gelijkgezind waren.

Het Project Management van NTCS4 was aan de zijde van HSA in handen van de adjunct directeur Sijgers. Direct onder hem werkte de heer Hoogenboezem, een ex-ARTO5 die bij de marine bij de goegemeente te boek liep als “zo doof als een kwartel”. De coördinator in Surabaya was de heer Van der Kaay die daar de NTCS moest opzetten. In deze periode waren Van Belzen en ik nog “op

zicht” en heb ik het voorbehoud kenbaar gemaakt dat ik eerst “de kat uit de boom” wilde kijken om te zien of de baan in Indonesië voor mij een haalbare kaart zou zijn. Datzelfde voorbehoud had ook Van Belzen bij Sijgers gemaakt. Natuurlijk had ik in stilte voor mezelf al wel bepaald dat ik, wat er ook gebeurde, deze betrekking ambieerde. Uiteindelijk moet

4 NTCS Naval Training Centre Surabaya 5 Artillerie Officier

Foto 2 Toch wordt het wiel steeds opnieuw uitgevonden

Foto 3 Dove kwartel

Foto 4 De kat uit de boom kijken


3

je toch je huid zo duur mogelijk verkopen, want ik had er al lang genoeg van om elk dubbeltje tien keer, en misschien nog wel meer, te moeten omdraaien voor ik het uitgaf. Aan deze tijd moest snel een einde komen. Zoals verwacht bepaalde de heer Sijgers dat er door de secties WD en TD een evaluatie moest worden uitgevoerd om de kwaliteit van de bestaande opleidingen van de Indonesische Marine in Surabaya te bepalen. De heer Hoogenboezem kreeg daarbij de leiding over onze discipline. Daarnaast moest hij ook de behuizing regelen voor de HSA expats van het NTCS project en als zodanig ook het verblijf van de heer Van der Kaay, de manager van HSA in Surabaya. Voordat ik naar Indonesië vertrok vroeg ik Jensema om de stafeisen van de simulators voor de startstop systemen en de regeling voor de RR gasturbines en de dieselgeneratoren. Daarnaast ook de specificaties van de NBCD Centrale voor de GW fregatten en de hydraulische en pneumatische regelaars. Deze systemen van de GW fregatten werden ook gebruikt voor de WF korvetten6 van de Fatahillah Klasse (Fatahillah, Malahayati, Nala), die ook met RR gasturbines voortgestuwd werden.

Om een idee te krijgen van de ruimte die nodig was voor de te leveren simulators heb ik samen met Jan de Nies, de rechterhand van Bert Jensema, een bezoek gebracht aan het Instituut voor Zintuigfysiologie van TNO in Soesterberg waar de mock-up van de technische en NBCD centrale voor de GW fregatten stond opgesteld. Ik was zielsgelukkig toen ik vernam dat ik samen met Van Belzen voor twee weken naar Indonesië gestuurd zou worden en dat ik daarvoor nog geheel betaald werd ook. Het enige waar ik me zorgen over maakte was mijn dochter Hélène, die dan twee weken

alleen achter zou moeten blijven en voor zichzelf moest zorgen. Doch met hulp van haar broer en een goede klasgenote zou ze het wel klaren. Zeker als ik alles goed zou voorbereiden en als in de nodige dagelijkse behoeften zou worden voorzien. Ook mijn advocaat, de heer Brandsma, werd geïnformeerd dat ik twee weken niet beschikbaar zou zijn voor een eventuele oproep van de Arrondissement Rechtbank om te verschijnen voor de, mijnerzijds aangespannen, echtscheidingszaak. Verder heb ik de betrokken functionarissen bij HSA en ook de kinderen en onze directe buren, “zwijgplicht” opgelegd over mijn reis. Je kunt nooit weten wat de tegenpartij voor voordeel zou trekken uit de wetenschap van mijn lange afwezigheid. Hélène had zich immers al versproken toen zij het met haar moeder over de mogelijkheid dat ik naar Indonesië uitgezonden zou kunnen worden had gehad. Het was de cruciale vraag hoe diep dit gegeven bij Irma was ingezonken en daarvoor was het indekken op de voorman geboden.

6 De drie fregatten werden in de 60’er jaren gebouwd bij Wilton Feijenoord, een werf in west-Rotterdam.

Foto 5 KRI Nala


4

Gewapend met de kennis van de te leveren simulators, de takenboeken, voor de Training on the Job en overige verkregen vaardigheden van de takenboeken, gaan we vol vertrouwen op pad om dit over te dragen aan onze collega’s van de TNI-AL. Door het gecombineerd toepassen van de gezegdes: “praten als Brugman” en, het bij de Marine gangbare: “met een ons komedie doe je vaak meer dan een kilo verstand”, zullen we het wel rooien.

Deel 3.a.2. Het oriënterende bezoek aan Indonesië Met de KLM vertrokken wij richting Indonesië waar wij eerst Jakarta aandeden. Daar werden wij ontvangen door de Indonesische vertegenwoordiger van HSA in Jakarta, mijn oudstejaars, schout bij nacht (T) b.d. Su’ud en commandeur b.d. T. Sugito, die direct gelieerd was aan NTCS in Surabaya. Ongetwijfeld was Hoogenboezem een oudere jaar van de beide collega’s, want het wederzien was zeer hartelijk en ontroerend. De hoogste HSA vertegenwoordiger voor Indonesië, een zekere De Jong, ook een oud KIM7 officier van een jongere generatie dan de mijne, verzorgde een duidelijk inleiding. Daarin beschreef hij op overzichtelijke wijze het contract tussen NTCS met de Indonesische Marine. Daarbij kwam ook de rol van de KM aan de orde bij het verstrekken van de kennis over de simulators voor de RR Gasturbine Voorstuwing van de Korvetten van de Gaja Mada- klasse en de GW Fregatten en de SEWACO8. HSA was in die tijd geen onbekende voor PT-PAL in Surabaya. De Signaal apparatuur was namelijk op de eerste plaats geïnstalleerd op de drie nog splinternieuwe korvetten, die door Wilton Feyenoord waren gebouwd. Maar ook werd haar apparatuur gebruikt op de Duitse Schnellboten9, die afkomstig waren van de werf Niessen, een zusterbedrijf van Howaldwerke. De werf Niessen heeft ook in WO 2 de houten Raum mijnenvegers10 gebouwd die in de jaren vijftig ook nog bij onze MD in dienst waren. De volgende dag gingen we naar het Hoofdkwartier van de TNI-AL of wel Markas Besar TNI-AL in Jalan Diponegoro in Jakarta. Daar werden we luisterrijk ontvangen door Viceadmiraal Sugito, een naamgenoot van onze Sugito, en ging alles ouderwets en onbevangen in het Nederlands. Ook werden we voorgesteld aan de kolonel Abu Hartono van het NTSC die voor het project als de counterpart van dhr. Sijgers van HSA zou functioneren. Een doortastend man die nog van alles wilde worden bij de Marine. In besloten kring maakte hij er geen geheim van dat hij Commandant Zeemacht of wel Kepala Staf TNI-AL (KASAL) zou gaan worden. Hij heeft echter voor een nog belangrijker functie gekozen dan KASAL, en wel Hoofd Logistiek voor de gehele Krijgsmacht dat voor hem meer zooien aan de dijk zal zetten. Tijdens de middagrust werden we verrast door Wigno Prajitno, een oudstejaar van mij, en mijn jaargenoten Roestam Azim en Kawalusan (beiden nu overleden). Deze ontmoeting was een echte reünie met mijn vaste studieklassers. We hebben ons het lazarus gelachen over de foefjes die we bedachten om de knappe koppen van toen, zoals Ed van den Pol, Jan Barnas, Wim de Boer, Henk Winters en Bert Jensema en trouwens de hele klas, bij te kunnen houden. 7 Koninklijk Instituut voor de Marine 8 Sensor Wapen en Communicatie systemen 9Zie achtergrondinformatie 10Zie achtergrondinformatie


5

Werkelijk een evenement op zich en de moeite waard om even aan te stippen. Het bezoek werd afgesloten met een uitstekende rijsttafel om van te watertanden. De gerechten ervan werden opgediend in pisangbladeren. We logeerden in het Hyatt Hotel en vertrokken de volgende dag met een lokale "Becak Airline" (gekscherend zo genoemd omdat de luchtvaartmaatschappij zo veilig is als een "duwfiets") naar Surabaya en kwamen daar heelhuids aan. Daar werden wij drietjes opgehaald door de Algemeen Manager van HSA in Surabaya, de KTZ b.d. Van der Kaay, die ons daarna naar het Bumi Hyatt hotel bracht. Daar gaf hij ons het programma voor Surabaya en de planning voor de bezoeken aan KODIKAL (Kommando Pedidikan Angkatan Laut) of wel Hoofd Marine Opleidingen Indonesische Marine en AAL (Academie Angkatan Laut) of wel het Indonesische KIM. Beide Marine Instellingen hebben een eigen Commandant. Voor KODIKAL was dat destijds een schout bij nacht en voor AAL een Commandeur of een Brigade Generaal van de Mariniers. De eerste week klauterden we rond in KODIKAL en AAL en de daaropvolgende halve week, hielden we ons bezig met de verblijfsaccommodatie, het transport en de emolumenten voor de expats in Surabaya. Wij, Hoogenboezem, van Belzen en ikzelf, werden door “onze” Sugito snel wegwijs gemaakt.

De Commandant van KODIKAL was mijn oudstejaar, een Madoerees, Abdul Rachman die precies tijdens ons bezoek afgelost werd door een GenMajMarn. Tijdens de Commando overdracht, waarbij veel ceremonieel trompetgeschetter, pauk- en tromgeroffel ten gehore werd gebracht, werd hij, in het bijzijn van de hele top van de Indonesische Marine, door de KASAL officieel beëdigd. Het openen en sluiten van de ban11 was, wat betreft de militaire bevelen exercitie en de muzikale omlijsting, vrijwel geheel gelijk als de onze. Dat hebben de Hollanders wel voor elkaar gekregen, maar een heleboel andere dingen echter niet. Na de

bevelsoverdracht werden we wel gefêteerd en stonden wij in het middelpunt van de belangstelling. Met onze gebruikelijke blazers, met natuurlijk das en grijze broek, staken wij nederig af tegenover de mooie geborduurde kabaja's van de dames en de spierwitte jas Tutup, met de groot kruizen, van de officieren. Maar ik vergoelijkte dit voor mezelf door te stellen dat “eenvoud het kenmerk is van het ware”. Van de hele week die we hadden uitgetrokken voor het beoordelen van de opleidingen van KODIKAL, werden twee dagen opgepeuzeld door deze parade. Onze werkdag liep van 07:00 tot 14:00 en ofschoon de “vrije” zaterdag gewoonlijk gebruikt werd om te schoonschippen en te sporten, moesten wij, en dus ook onze counterparts, aan het werk.

11 Een ceremonie waarbij een officieel (in Nederland Koninklijk) besluit werd gelezen

Foto 6 Eenvoud is het kenmerk van het ware


6

Ik werd door Sugito voorgesteld aan het hoofd van PUSDIKTEK (Pusat Pedidikan Teknik voor ons: Hoofd TOKM) genaamd Abdullah Rachman en herinner me ook zijn voorletters P.M. Dat komt namelijk omdat zijn achternaam het equivalent was van een in Nederland veelgebruikte achternaam zoals Jansen. Om toch het onderscheid te kunnen maken tussen de personen met die naam werden alleen hun voorletters genoemd. Dus het Hoofd van PUSDIKTEK heet voortaan “PM van PUSDIKTEK” . De leslokalen en werkplaatsen voor handvaardigheden zoals elektrisch en autogeen lassen, smeden, draaien, kotteren etc. waren ruim voorzien van goed maar verouderd materiaal. Daarvan werd hoofdzakelijk door leerlingen van de Eerste en de Voortgezette Vorming voor Korporaal gebruik gemaakt. Ook was er een overvloed aan instructeurs aanwezig. Samen met subcontractors van HSA, de firma van Rietschoten en Houwens (R&H) en de staf van PUSDIKTEK, werden ruimtes geselecteerd waar de te leveren faciliteiten moesten worden opgesteld. Zo werd vastgelegd waar simulators voor de bediening en regeling van de RR Gasturbine Voortstuwing, de NBCD Centrale, met signalering en bediening, en het Automatische diesel Start/Stop-systeem met bedieningsmogelijkheden van de schakelborden zouden worden ondergebracht. Ook werd er een plaats gealloceerd voor de hydraulische- en pneumatische regelsystemen met de bijhorende pompen en luchtcompressoren. Door HSA was contractueel vastgelegd dat de heer Visser, als vertegenwoordiger van Rietschoten), verantwoordelijk zou zijn voor het RR gasturbine regelsysteem. Met Henk Visser, hij was toen korporaal monteur, had ik nog op de Utrecht gevaren in NNG. Het was toch prettig, al was het een tijd geleden, om hem wederom in Indonesië tegen te komen. Samen hadden we voor hete vuren gestaan en dat zou zeker van pas komen tijdens dit veelbelovende project. Je wist precies wat je aan elkaar had en dat beloofde een rooskleurige toekomst. Ook bleek dat wij voor wat betreft ons gezinsleven in vrijwel hetzelfde bootje voeren. Samen met R&H) werden de algemene werktekeningen voor de bekabeling gemaakt. Het wegwerken van de niet onaanzienlijke hoeveelheid kabel in de zwevende vloeren was een hele opgave. Dan was er ook nog de speciale ventilatie voor de koeling van de vele transformatoren die in aanvulling op de al aanwezige volledige airconditioning moest worden geplaatst. De primaire koeling was dus geregeld, maar wat nog restte was de aanvullende temperatuurregeling voor de apparatuur en de fijnregeling voor de individuele ruimten. Hierdoor was het klimaat in de afzonderlijke ruimten waar de bedrijfsvoering plaatsvond afzonderlijk te regelen. Zo was de werkomgeving voor de instructeurs, door wie de calamiteiten werden geïnitieerd, maar ook ruimten van waaruit die vervolgens door de leerlingen werden bestreden, naar behoefte te regelen. Uiteindelijk werd voor dit alles, met veel passen en meten en de welwillendheid van de PUSDIKTEK staf en lokale aannemer van de NTCS project, de passende ruimten gekozen. Al onze WTD en TD verrichtingen gedurende de werkweek werden door de heer

Hoogenboezem naar belangrijkheid gecoördineerd en vastgelegd. Onder dankzegging aan het Hoofd PUSDIKTEK en de overige betrokkenen van het NTCS Project werd deze eerste meeting in Surabaya beëindigd met een kleine “Selamatan” (dankmaal). In de vrije uren van de afgelopen week heb ik uiteraard Tante Carla van Toko Pertama bezocht. Zij was geen echte tante maar een vrouw die mijn ex schoonvader (Papily) had ontmoet tijdens een wereldcruise. Zonder dat ik daarom hoefde te vragen bood zij Foto 7 Tahu


7

mij voor het weekend een auto met Sopir Toyib aan om mij naar mijn moeder in Kediri te brengen. Verder vernam ik van haar dat de maandelijkse toelage van ƒ100,00, die ik op de rekening via Tante Carla stortte, door Toyib trouw elke maand persoonlijk bij mijn moeder is afgegeven. Mijn moeder gaf op haar beurt altijd “Tahu” (rauwe soyakoek) van merk “Ba Kacung” dat sinds 1912 de specialiteit van Kediri was, mee terug. Ik was er echt trots op dat mijn moeder zo attent was en dat ze het waardeerde dat ze het geld veilig via Toyib in handen kreeg.

Deel 3.a.2.i. Op bezoek bij moeder in Kediri 's Ochtends vroeg vertrokke

DEEL 3 - HOOFDPRIJS GETROKKEN 3-1.pdf · 2018. 4. 13. · Foto 7 Tahu ... Foto 60 De Chinese wijk...

Documents

Transcript of DEEL 3 - HOOFDPRIJS GETROKKEN 3-1.pdf · 2018. 4. 13. · Foto 7 Tahu ... Foto 60 De Chinese wijk...