Fivelcollege Feiten Weetjes Interviews Puzzels Foto’s

Tweede wereldoorlog  

1  

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave 1

Voorwoord 2

Het Duitse leger 3

Onderduikers Tweede wereldoorlog 4

Joods zijn in de Tweede Wereldoorlog 5

Fotocollage over joden 6

Strafkampen 7

Het vijfde zwijn 8

Fotocollage over stafkampen 9

Een dag uit het leven van een Nederlandse soldaat 10, 11

Puzzel 12

De Hongerwinter 13

Bevrijding van Nederland 14

Wist je dat 15

Tweede wereldoorlog  

2  

Voorwoord

Wij hebben dit onderwerp gekozen, omdat dit ons heel erg aansprak. We zijn bezig geweest met een project ‘ik was er eens’. We wouden over meerdere dingen informatie geven, in plaats van één onderwerp van de tweede wereldoorlog. We vonden het leuk om hier aan te werken, en de samenwerking ging goed. We hebben onszelf overtroffen! Wij zijn erg blij met het resultaat, en hopen dat u er net zo overdenkt.

Veel lees plezier!

Het is een super leuk project. En ik 

had ook echt niet gedacht dat we 

zo goed en serieus konden 

samenwerken. Ik vind dat het een 

leuk tijdschrift is geworden. 

Groetjes Iris Driessens 

In het begin had ik niet 

gedacht dat wij dit met zen 

4en zouden kunnen, normaal 

zitten wij meer lol te maken 

dan echt serieus te werken, ik 

vind het echt een leuk project 

geworden. Groetjes. Angela 

Hufenbach. 

Ik vind het een mooi 

tijdschrift geworden en we 

hebben er allemaal hard  

aan gewerkt. Ik vond het 

een leuk project! Groetjes 

Roxy Lüken 

Ik, Kim( ha ha ) vond het 

een leuk project om te 

doen. Ik dacht eerst:’dit 

wordt niets’Maar ik vond 

het heel gezellig en heb 

zelfs nog iets geleerd. ( 

meer dan tijden de lessen 

Tweede wereldoorlog  

3  

Het Duitse leger

Het Duitse leger heet de Wehrmacht en bestaat uit vijf verschillende onderdelen: de landmacht ‘Heer’, de zeemacht ‘Kriegsmarine’ en de luchtmacht ‘Luftwaffe’. De Waffen-SS is eigenlijk geen apart legeronderdeel, maar wordt gezien als onderdeel van de SS.

De SS, Schutzstaffel, was een paramilitaire groep binnen de Duitse nazi partij, de NSDAP. De SS werd ook wel de Duitse Zwarthemden genoemd. Ze werden zo genoemd, omdat ze zwarte uniformen droegen. De SS werd in 1925 opgericht en was oorspronkelijk de persoonlijke lijfwacht van Adolf Hitler. De groepering groeide uit tot wat de nazi’s beschouwden als een elite- eenheid. De SS hadden hun eigen kentekens, uniformen en militaire rangen. Zij zijn in de processen na de oorlog officieel bestempeld als misdadige organisatie. Maar wie moesten er meevechten in het leger van Adolf Hitler? Hitler had 300.000 sterke mannen in zijn leger. Eigenlijk mocht Duitsland maar 100.000 mensen in zijn leger, maar Hitler hield zich daar niet aan. Het waren vooral sterke, gezonde mannen in het leger. Maar bijna aan het in de

van de oorlog waren veel mannen dood. Toen moesten alle jonge kinderen meevechten in de oorlog. Ook moesten jonge meisjes geld, kleren of oude kranten verzamelen die gebruikt worden verwarming in de winter. De oudere meisjes moesten vrijwillig als hulpverpleegster in de hospitalen helpen, of ze hielpen op stations gewonde soldaten. Het aantal vermiste en dode Duitse soldaten in de Tweede Wereldoorlog wordt gerekend op 5, 3 miljoen.

‘Dit ben ik met mijn vriend klaas. Hier waren we vijftien jaar. We moesten toen meehelpen in het leger van Adolf Hitler. Gelukkig hebben wij het allebei overleeft want het was een verschrikkelijke tijd.’

Tweede wereldoorlog  

4  

Onderduikers Tweede Wereldoorlog

In de Tweede Wereldoorlog moesten veel mensen onderduiken. Veel mensen gingen zich in een schuurtje op het platteland of in kelders van bedrijven/winkels verstoppen. Alle joodse mensen mochten nergens meer komen. Alles was verboden voor

joden. Op den duur verdwenen er zomaar mensen. Steeds meer hele straten waren ineens leeg. Mensen werden bang en vluchten, soms werden ze gelijk gepakt door Duitsers. Iedereen werd banger en banger.

We vragen aan Hannie Jansma of ze haar verhaal wil vertellen. Zij heeft de oorlog overleefd.

Ik ben Hannie Jansma. Ik ben inmiddels 93 jaar oud en heb de oorlog over overleefd. Ik heb vier jaar ondergedoken gezeten met mijn moeder en zus. Mijn man is meegenomen door de Duitsers om aan het werk te gaan. Ik probeerde hem brieven te sturen, maar kreeg nooit iets terug. Vier jaar lang heb ik in onrust doorgebracht. Zo bang dat we betrapt werden. Op den duur zaten we met acht mensen in een schuurtje in de Noordoostpolder. Vlak voor het einde van de oorlog hoorde ik dat mijn man was gefusilleerd. Al paar dagen nadat ik hem niet meer had gezien, vertelden de mensen mij dat hij was opgepakt en naar kamp Westerbork was gebracht. Tijdens een ontsnappingspoging is hij doodgeschoten. De hele oorlog heb ik gehoopt,dat mijn man en ik samen de bevrijding zouden vieren. Dat is dus niet gelukt.

Tweede wereldoorlog  

5  

Joods zijn in de Tweede Wereldoorlog

In Duitsland ging het erg slecht en daar kregen de Joden de schuld van. In 1933 kwam Adolf Hitler aan de macht en hij vond dat alle Joden en zigeuners dood moesten. Hitler begon een groot leger om meerdere landen aan te vallen. Na een korte periode had hij bijna alle landen in Europa veroverd, inclusief Nederland. Ook in Nederland mochten de joden niets meer. Er waren aparte winkels en scholen, omdat ze niet meer in een gewone winkel en andere gebouwen mochten komen. Alle joden moesten een Jodenster dragen en op hun persoonsbewijs moest een J staan. Alle joden werden zogenaamd opgeroepen om in een werkkamp te werken, maar in werkelijkheid gingen ze naar een strafkamp. Eerst naar `Westerbork`in Drenthe. Daarna werden veel joden afgevoerd naar Auschwitz. Sterke mannen moesten aan het werk voor Hitler en werden daarna vergast. Vergassen was de goedkoopste manier om mensen te doden.

Dalia Eliana vertelt haar verhaal hoe het toen was om te leven in die tijd.

Ik herinner het me nog goed. Ik loop met mijn zusje op straat om boodschappen te doen. Na vijf minuten lopen komen we bij de winkel aan. Op de deur hangt een grote poster waarop staat: VERBODEN VOOR JODEN! Ik ren met mijn zusje snel terug naar huis en vertel het aan mijn ouders. Ze kijken neergeslagen en beginnen zachtjes tegen elkaar te fluisteren. In een keer horen we hard geklop op de deur. Mijn ouders roepen: ‘Verstop je snel!’. Mijn zusje en ik verstoppen ons achter de boekenkast. De Duitsers komen binnen gestormd en ik hoor mijn moeder gillen. De deur valt dicht en het is stil. Ik spring meteen achter de kast vandaan en weet dat mijn ouders niet terug zullen komen. Mijn buurman heeft alles gezien en gehoord. Hij komt ons ophalen en we mogen ons bij hem in de kelder schuil houden. Ik heb met mijn zusje daar de laatste drie jaar van de oorlog ondergedoken gezeten/ Ik ben hem nog altijd dankbaar! 

Tweede wereldoorlog  

6  

Tweede wereldoorlog  

7  

Strafkampen

Onderduikers die ontdekt werden door de Duitse soldaten meestal naar strafkampen gebracht. Een van de bekendste strafkampen is Auschwitz ( Polen). Het is niet leuk om in een strafkamp te zitten. Je moet heel hard werken en krijgt weinig te eten en drinken. Als je niet kan werken of niet wil luisteren, word je bijvoorbeeld vergast in de gaskamers in het strafkamp. Er is een verschil tussen een concentratie en een vernietigingskamp. In concentratiekampen werden mensen opgesloten die bijvoorbeeld een ander geloof hadden. En een vernietigingskamp, was meer om mensen te doden, er waren bijvoorbeeld; gaskamers en crematoriums.

Er werden heel veel mensen in de gaskamers gestopt. Je kon meestal niet meer bewegen. Er werden ongeveer 1,3 miljoen mensen naar Auschwitz gedeporteerd en ongeveer 1,1 miljoen mensen kwamen om. Het grootste deel werd vergast.

Er waren nog veel meer strafkampen zoals: Kamp Westerbork daar zijn

ongeveer 733 mensen omgekomen. Esterwegen is ook een strafkamp daar zijn ongeveer 10 mensen om gekomen. En zo heb je nog : Bergen Belsen, Treblinka en Dachau.

Himmler bracht een bezoek aan het Strafkamp en zei dat Hoss het kamp uit moest breiden tot ongeveer 30.000 . Ook kreeg Hoss de opdracht om drie kilometer verderop kamp Birkenau te bouwen waar ongeveer 100.000 gevangenen in konden.

De meeste mensen hielden het niet langer dan drie maanden vol. Ze sterften bijvoorbeeld aan ziekten of uitputting. Jantje Evers vertelt over de zware tijd in de oorlog :

‘’ Ik ben zelf nog heel erg jong dus krijg ik niet zoveel van de oorlog mee, maar mijn ouders hadden het heel zwaar. We hebben bijna niks te eten en moeten hard werken. We moeten zelfs tulpenbollen eten omdat we anders sterven van de honger. Vaak hoor je geschreeuw in de verte van mensen die in de gaskamers vergast worden. Het is allemaal vreselijk. Ik ben blij dat ik nog niet zo oud ben, want dan zou ik alles meegekrijgen. Mijn ouders raak ik van de een op andere dag kwijt en ik heb ze nog niet weer gevonden. ‘’

Tweede wereldoorlog  

8  

Zoek het vijfde zwijn

Dit werd heel veel gebruikt door mensen die tegen Hitler waren.

Het waren een soort grapjes die beledigend waren tegenover Hitler.

Als je dit goed dubbel vouwt komt het hoofd van Hitler tevoorschijn.

Tweede wereldoorlog  

9  

Tweede wereldoorlog  

10  

Een dag uit het leven van een Nederlandse soldaat.

Daar liggen we dan achter een grote dijk, onszelf beschermend tegen de tanken van de Duitse soldaten. Eigenlijk zijn we hopeloos verloren. Het leger en de tanken van de Duitsers zijn zoveel groter en beter. Voor mezelf heb ik de hoop al opgegeven, maar toch blijven ik en de andere soldaten door vechten. Vechten naar vrijheid.

Vliegtuigen vliegen over ons heen en laten bommen naar beneden vallen. Een paar mannen proberen te schieten, maar het heeft

eigenlijk helemaal geen zin meer om te schieten. Het is zonde van de kogels.

We kruipen over de grond heen en proberen naar boven te komen. Daar komt de versterking al aan.. in tanken komen ze de kant van de Duitsers op rijden. Daar staan ze dan, tegenover elkaar. Ze schieten zoveel als ze kunnen. Het houd niet meer op.

Peter, ook een Nederlandse soldaat en inmiddels goede vriend

van me. Rent zo snel mogelijk onze kant op om te schuilen. Maar dan in een keer word hij van achter in zijn been geschoten, hij valt neer op de grond. Geen beweging..

Ik bedenk me geen seconde en ren op hem af. Zonder er over na te denken dat ik nu groot gevaar loop.

Ik kniel neer naast peter en voel aan zijn pols of hij nog leeft. Heel langzaam voel ik het kloppen.

Hij leeft nog! Ik pak hem onder zijn armen en sleep hem mee naar de dijk toe. Ik trek snel een stuk van mijn mauw af, en verbind dat om het been van Peter.

Ik moet mijn hoofd erbij houden. Voordat ik het weet gebeurd er hetzelfde met mij als met Peter is gebeurd..

Tweede wereldoorlog  

11  

Opeens hoor ik gehijg in mijn nek. Ik durf niet achter me te kijken. Dan voel ik dat er een geweer tegen mijn hoofd aan word gelegd. Ik laat mijn eigen geweer vallen en geef me over. De soldaat trekt me omhoog en draait me om naar hem toe.

Zachtjes zeg ik tegen de soldaat ‘’ meneer u mag me neer schieten, als u Peter maar verzorgd en hem niks aan doet’’. Hij kan me niet verstaan natuurlijk want het is een Duitser.

Ik loop met de soldaat mee, en moet Peter achter laten.

Ik ben bang, dit is dus allemaal voor niks geweest? Heb ik dan alles opgegeven voor dit? Ik moet zijn geweer uit zijn handen halen en heel hard wegrennen en niet omkijken. Ik bedenk me geen seconde en ruk het geweer uit de handen van de Duitse soldaat. Ik ren keihard weg, en de soldaat schreeuwt en haalt zijn andere soldaten erbij. Snel roep ik mijn leger bij elkaar en met z’n allen komen we bij elkaar, Alles begint weer opnieuw.

Dit is Hans sneijder. De Nederlandse 

soldaat. Vlak voor de bevrijding overleed 

hij aan uitputting en hongersnood. 

25 april 1920 ‐  22 april 1945  

Peter Meijer overleed aan een 

infectie in zijn been, dat was ook 

vlak voor de bevrijding. 

 22 januari 1920 – 15 april 1945 

Tweede wereldoorlog  

12  

Puzzel over de Tweede wereldoorlog.

Als je het tijdschrift goed gelezen hebt, kun je de antwoorden op de vragen

maken, succes! Zie de antwoorden boven.

1. Hoe heette de periode waarin de joden haast geen eten meer hadden? hongerwinter 

2. Wie was de dictator van het Duitse leger? Adolf hitler 

3. Wat was het populairste strafkamp? Auschwitz 

4. Waar hield Hitler het meest van? Dieren 

5. Hoe heette de hond van Hitler? Blondi 

6. Wat moest een jood altijd dragen? Jodenster 

7. Wat at een mensen in tijd van nood? Aardappelschil 

8. Uit hoeveel verschillende onderdelen  bestaat het Duitse leger?  VIJF 

9. Wanneer werd de SS opgericht? 1925 

10. Wat was de goedkoopste manier om mensen te doden? Vergassen 

 

1 Hongerw

inter 

2 Adolf Hitler 

3 Auschwitz 

4 Dieren 

5 Blondi 

6 Joden

ster 

7 Aardappelschil 

8 Vijf 

9 1925 

10 Vergassen

 

Tweede wereldoorlog  

13  

De hongerwinter

De winter van 1944 – 1945 was vreselijk. Er was hongersnood. Er zijn wel twintigduizend Nederlanders omgekomen door de honger en de kou. Na acht uur ‘s avonds mochten de mensen de straat niet meer op. Er was geen elektriciteit door de kou, dus het was heel erg donker. En mensen konden ook niet koken. De meeste mensen gebruikten kaarsen om het een beetje bij te lichten, maar veel hielp het niet. Als er een beetje te eten in huis was, moest dat natuurlijk wel opgewarmd worden. Ze gebruikten daar voor een conservenblik met een gat onderin. Daarin werden takjes of stukjes houtspaandertjes verbrand. Er was gebrek aan hout, dus werden stukken hout uit de rails van trams gesloopt. Ook werden er illegaal bomen omgezaagd. De scholen waren nog wel open, maar de klassen werden steeds kleiner, doordat er kinderen ziek waren geworden. Vlak na de bevrijding werden er kinderen door pleegouders opgevangen om weer aan te sterken.

Bij gaarkeukens konden mensen één keer per dag, met bonnen, waterige stamppot of soep van aardappelschillen halen.

 

‘Ik ben Jans. Als iedereen zijn eten heeft gehad mogen wij (de kinderen dus) de pan leeg maken. Dat is leuk om te doen! Tenminste nog iets waar we naar uit kunnen kijken in deze zware tijd.’

Tweede wereldoorlog  

14  

Bevrijding van Nederland

Zuid-Nederland werd bevrijd in de herfst van 1944. Op 12 september 1944 trokken de Amerikanen Zuid- Limburg binnen en werden de eerste Nederlandse gemeenten bevrijd: Eijsden, Mesch, Mheer en Noorbeek. Op 14 september werd Maastricht bevrijd. Toen werd er een risicoplan ingezet om in een keer de rivieren over te steken en zo Duitsland binnen te trekken. Dan zou Nederland bevrijd worden. De operatie duurde van 17 tot 25 september 1944 en eindigde met de Duitse overwinning in de slag om Arnhem. In de herfst van 1944 werd de rest van zuidelijke Nederland bevrijd. Ze wouden de toegang tot de belangrijkste havenstad Antwerpen vrijmaken. De Duitsers verzetten zich met name in Zeeland heftig en Walcheren werd door de geallieerden onder water gezet door de dijken stuk te bombarderen. Hierdoor verjoegen ze de Duitsers uit hun posities.

Het noordelijke deel van Nederland werd pas in de lente van 1945 bevrijd, na de Hongerwinter. Deze tweede fase in de bevrijding begon buiten Nederland, de geallieerden hadden de Ludendorffburg bij Remagen in Duitsland op 7 maart

1945 veroverd. Brits- Canadese legers bogen af naar Oost- Nederland. Op 23 maart 1945 betraden de eerste geallieerde eenheden Nederland bij Dinxperlo en Elten, waar nog steeds hard gevochten werd. Zij werden ook bevrijd. In de strijd van Groningen ging de noordkant van Groningen in vlammen op.

‘Ik ben Lotte. Ik weet nog dat mijn moeder de vlag buiten hing nadat we vijfjaar oorlog hadden gehad. Het was een vreselijke tijd, want we hadden weinig te eten en hadden het in de winter erg koud. Maar toen we hoorde dat we bevrijd waren, hingen we de vlag buiten en gingen op straat feest vieren. Het was geweldig om na vijf jaar eindelijk weer zonder bang te wezen op straat te lopen.’

Tweede wereldoorlog  

15  

Adolf Hitler veel van dieren hield, hij had zelf een hond ‘Blondi’ Hitler zijn snor scheerde als Charlie Chaplin. Hitler nooit alcohol dronk. Dat Hitler vegetarisch was. Van 1940 tot 1945 groeide het aantal vrouwelijke werknemers in de defensie-

industrie met 462%. Dat de Duitsers een kanon hadden van wel 40 meter lang Dat het woord jerrycan uit de oorlog stamt omdat Jerry een Engels

scheldwoord voor Duitsers is en omdat Duitsers haast alleen ‘jerrycans’ gebruikten.

Dat er aan het eind van de oorlog nog infrarood apparatuur is gebruikt door het Duitse leger.

Dat Adolfje een bril had. De Duitsers de buiten wijken van Moskou bereikt hebben. Dat de Duitse parachutisten helm , een verkorte versie is van een gewone

Duitse staalhelm.

Tweede wereldoorlog  

16