To be or not to be: zorgaanbieders en de

decentralisaties

Over de grenzen van gelegaliseerde solidariteit

3 juli 2013

Positie bepaling 1

• Sinds 1989 adviseur op de driehoek strategie, proces, organisatie

• Werkterrein: AWBZ-zorg, SW en re-integratie • Sinds 2009 zelfstandig adviseur en schrijver• Focus: de uitvoering van maatschappelijke taken in het

lokale publieke domein• Meest recente publicaties:

– De cliënt in regie (oktober 2012) – De zorgende gemeente (mei 2013)

Positie bepaling 2

• De 4 crises van Wijffels

• De eigen kracht van de krachtigen

• Individualisering en solidariteit– RvZ 2013:Te veel zorg funest voor

solidariteit

• Free rider en de overheid

• Regeerakkoord als begroting van een maatschappelijke instelling

Herman Wijffels: “We zijn toe aan de volgende release van het bestaan”

Herman Wijffels over de crisis

- 4 x crisis- De financiële crisis- Een ecologische crisis - Een sociaal organisatorische crisis:

- Ons menselijk bewustzijn is toe aan een volgende fase van organiseren; werk ik verder uit

- Een culturele crisis: - De waarden van onze samenleving passen niet

meer bij onze tijd; werk ik verder uit

De economische en de waarden crisis

• Als deze 2 tegelijkertijd optreden … • 1929: de waarde van de vrije markt economie is

schadelijk voor sociale stabiliteit• 2008/9: de waarde van de “legalisering van de

solidariteit” wordt contra productief• Zelfredzaamheid en de terugtredende overheid: yin en

yang • Sanering publieke domein: het regeer akkoord als

begroting van een non profit instelling

De culturele en sociaal organisatorische crisis

• Onze waarden sluiten niet meer aan bij deze tijd – Solidariteit als voorbeeld – Verworvenheid van de afgelopen 50 jaar:

• “De legalisering van de solidariteit”; alle solidariteit vertaald in landelijke wetgeving; tegelijkertijd distantiëren burgers zich steeds meer van de overheid

• Solidariteit als platform voor individualisering: de toenemende legalisering verschafte de basis van de individualisering

• En als springplank voor de midden en hogere klasse: verhoudingsgewijs hebben deze groepen meer voordeel gehad / getrokken van de legalisering en de individualisering

Over wie haij’t?

• Van wie is de overheid? Free rider; professor: Prof. Dr. Hans van den Doel; 2e kamerlid

PvdA, jaren ‘60: benoemde het Free rider principe– Basisprincipes van zorgverleners afgelopen 25 jaar: • Maximalisatie van het zorgbudget, leidt tot optimalisatie van de kwaliteit

van zorg

• Partnerschap aanbieder en cliënt; ten koste van de overheid: Free riders op de legale solidariteit

• Systeem aanpakken gericht op overnemen van de vraag sturen de ontwikkeling van zorgorganisaties

• Emancipatie en professionalisering van functies en disciplines meer leidend dan de klantvraag

• Overheid, overwij-t of over en uit? Samen verantwoordelijk zijn

De sociaal organisatorische crisis

• Het karakter van organisatie systemen frustreert klanten en medewerkers

• Organisatie en management vormen meer en meer hindermacht

• Aline Saers (Per Saldo): luister goed meneer de Haas …. Cliënten zijn burgers met een beperking. Het burgerschap en recht op eigen regie staan voorop.

De verzorgingsstaat wordt verzorgingsstad

Het antwoord op de sociaal-organisatorische crisis:

• De opkomst van: – Netwerk organisaties en nieuwe zelfstandigen

– Lokale coöperatieven: energie, voedsel, zorg

• De essentie van coöperatieven:– Directe invloed, participatie en solidariteit

– Het minimum aan structuur

– Zelf werken aan eigen idealen: waaronder solidariteit

– Kostenstructuur: vrijwilligers organisatie

Coöperatie als revitalisering van zeggenschap en zorg

Hoogeloon staat niet meer alleen model. In Brabantse dorpen, zoals Elsendorp, Laarbeek, en Schaijk zijn coöperaties opgericht,

See more at: http://skipr.nl/blogs

Consequenties voor zorgaanbieders

De fundamenten van de decentralisaties – Nieuwe waarden; praktische solidariteit– Focus op eigen kracht/zelfredzaamheid

is ook een aanspraak op eigen tijd en geld van de draagkrachtigen

– Terugtredende overheid is onvermijdelijk– De noodzaak tot dé systematiseren; dé

professionaliseren; démedicaliseren; op naar het sociale model

Naar een nieuwe waardepropositie: een nieuw bestaansrecht voor

zorgaanbieders • Het nieuwe programma van eisen voor zorgaanbieders

in het publieke domein: – Flexibele dienstverlening aan burgers, cliënten – Positie bepalen in de drieslag; beleidsregisseur,

uitvoeringsregisseur en onderaannemer – Flexibiliseren van de bedrijfsvoering– Maximale waarde leveren door een minimale eigen bijdrage – Duurzaamheid door vrijwilligheid– Te compenseren beperking als vertrekpunt – Geografie als markt – Populatiegebonden financiering

Uitwerken PvE 1

• Flexibele dienstverlening aan burgers, cliënten

– Leveren wat wordt gevraagd, wanneer het nodig is en hoe de burger het wil

– Ervaring: tot 30% lagere kosten; recent onderzoek Actiz

– Benchmarks: • Buurtzorg

• Zorgcoöperaties

• Gespecialiseerde PGB zorgaanbieders

Uitwerken PvE 2

• Positie bepalen in de chocolade fontein van beleidsregie

• Drie niveaus in regie; zie uitwerking in de volgende dia’s

- Onderaannemer- Specialistische partij

-Opdrachtnemer- Ketenmanager

Beleidsregie

Uitvoeringsregie

Uitvoering

- Doelen- Resultaten- Middelen- Voorwaarden

- Bepaalt aanpak- Schakelt ketenpartner in- Is eindverantwoordelijk/

resultaatverantwoordelijk- Stuurt op samenhang- Is gecommitteerd aan

het geheel- Levert specialistische bijdrage

- Resultaatverantwoordelijk voor eigen bijdrage.

Bepaalt:Opdrachtgever

Terugkoppeling

De chocolade fontein van beleidsregie

De gemeente als beleidsregisseur

– Uitgangspunt: geen uitvoerende taken– Ketenregisseurs voor samenhangende

taakvelden• Kind & gezin; begeleiding, zorg onderwijs• Welzijn en begeleiding in de wijk • Werken naar vermogen

– Beperkt aantal contractpartijen gemeente– Anderen: contract met ketenregisseur

Voorbeelden

Rotterdam: Consortium aanpak

Arnhem: hoofdaannemers per wijk

Alkmaar: WNK / focus2Move

Weert / Nederweert: WMO contract:• 2 aanbieders • Looptijd 8 jaar. • 25% kostendaling in 5 jaar

De gemeente als uitvoeringsregisseur

– Kanteling van de WMO; de gemeente doet alle huisbezoeken

– Gemeentes hebben frontlijn werkers in dienst van de gemeente

– Zorgaanbieders worden toegelaten tot “een mandje” maar krijgen geen omzetgarantie

– De gemeente indiceert, de burger kiest uit het mandje– Zie hier de noodzaak tot flexibilisering van de

bedrijfsvoering

De samenleving; mensen die een beroep doen op de gemeente

De case manager

Burgers met ‘n hulpvraag

Indicatie: Mate en wijze van compensatie

Op eigen kracht

Compensatie noodzakelijk

Aanbieders van betaalde diensten

contractbureau

c c c

De gemeente en private aanbieders

= gemeentelijk domein

De gemeente als uitvoeringsregisseur

Uitwerken PvE 3

• Minimaliseren eigen bijdrage; – Coachen en regisseren

• Duurzaamheid door vrijwilligheid– Lokale solidariteit als basis

• Van grondslag naar beperking• De markt: AWBZ of stadsdeel/dorpskern• De middelen: individu gekoppeld budget of voor een groep

beschikbare middelen

Pilot populatiegebonden financiering in regio Eindhoven zaterdag 15 september 2012

•

Stelling

Zorgaanbieders die van waarde willen zijn voor burgers en de lokale overheid moeten zich zelf opnieuw uitvinden.

Toelichting:

Er is creativiteit en ondernemerschap nodig om een nieuwe propositie om te zetten in een nieuw en werkend bedrijfsproces