De tijd vliegt, en jij bent de piloot

Beste lezer,

We leven in een wereld van vlees en bloed. Pijn en verdriet horen daarbij. Maar gelukkig gebeuren er ook dingen waar we van genieten. Soms lijkt het leven een achtbaan van emoties die ons in verwarring achterlaat. Woorden kunnen je dan helpen om weer wat orde op zaken te stellen.

Er zijn woorden die daar erg goed in zijn. Dat kunnen uitspraken zijn, maar ook gedichten of verhalen. Om ze goed te begrijpen moet je vaak wat langer bij de woorden stil staan. Wat eerst raadselachtig of duister leek, krijgt dan steeds meer betekenis.

In deze BajesHumanist vind je van deze uitspraken. Neem bijvoorbeeld het woord verantwoordelijkheid. Dit is zo’n woord waar je steeds op een andere manier naar kunt kijken. Het wordt snel en gemakkelijk gebruikt. Maar is dat terecht en wat bedoelen we er eigenlijk mee? Een diep besef van verantwoordelijkheid of geen enkel besef, het maakt nog al wat uit in een leven van een mens.

Woorden, gedichten en verhalen kunnen je veranderen. Het enige wat je hoeft te doen is er op te kauwen, te herkauwen en je er voor open te stellen. Je zicht op de wereld verandert daardoor. Sterker: soms krijg je nieuwe werelden te zien.

Ik hoop dat je deze BajesHumanist met plezier leest. En misschien een stukje van een andere wereld te zien krijgt. Als je het prettig vindt om met de humanist bij jou in de inrichting hierover door te praten dan kan dat. Je bent in ieder geval van harte welkom.

Veel leesplezier,PI AlmereHans ScheperHoofd Humanistische Geestelijke Verzorging

Humanism:Socially Responsible Culturally TolerantPersonally EthicalInspired by ArtMoved to Compassion

Humanisme is een visie op de mens en het leven. Humanisten geloven niet in een god of een leven na de dood. Het is de kunst om zelf en samen met anderen iets moois en goeds van het leven te maken. En wel hier en nu.

Het leven is natuurlijk niet altijd mooi. Het kent ook vele diepe dalen. Iedereen krijgt vroeg of laat te maken met verlies, pijn, ziekte en dood. Humanisten geloven in de kracht van mensen en de zorg die we voor elkaar hebben. Ook in moeilijke tijden.

Gedicht

De gedachten zijn vrij: wie kan ze belettenZe ijlen voorbij naar eigene wettenGeen mens kan ze raden of grijpen of schadenHoe sterk hij ook zij: de gedachten zijn vrij

Ik denk wat ik wil - wie zal 't mij verbiedenMijn denken gaat stil waarheen het wil vliedenMijn wens en verlangen neemt niemand gevan-genHoe sterk hij ook zij: de gedachten zijn vrij

En als men mij sluit in donkere kerkerDan lach ik ze uit - de geest is toch sterkerHij breekt onverdroten de grendels en slotenEn werpt ze terzij: de gedachten zijn vrij

Daarom wil ik voor immer verbannen de zorgenEn wil ik ook nimmer meer bang zijn voor morgenJe kunt toch van binnen de vreugde beminnenEn denken daarbij: de gedachten zijn vrij

Cobi Schreijer

Kunstwerk: Berlijnse muur Beeld: Lew NussbergOverwinning van de Berlijnse Muur door het beschilderen van de MuurVierde prijs in de wedstrijd van het Museum van de Berlijnse Muur - Het Huis aan het Checkpoint Charlie

Persoonlijke gesprekkenBij de humanist ben je altijd welkom voor een persoonlijk en vertrouwelijk gesprek. Het is prettig als je je hart kan luchten of gewoon een gesprek kan hebben. Een gesprek met iemand die goed kan luisteren en die open staat voor wat je te zeggen hebt.

De humanist heeft een beroepsgeheim. Het gesprek is dus vertrouwelijk. Waar het gesprek over gaat bepaal jij. Dat kan van alles zijn. Het leven in de inrichting. Het gemis van je geliefden. Over stress en de vraag hoe nu verder. Over wat je dwars zit. Gevoelens van schuld of schaamte. Het verleden en de toekomst. Of gewoon een eenvoudig praatje om even uit cel te zijn. Dat kan ook.

GroepsgesprekkenDe humanist heeft gesprekken met groepen. We praten dan over zeer verschillende onderwerpen. Soms komt de humanist met een onderwerp, maar het onderwerp kan ook uit de groep komen. Het is boeiend elkaars standpunten te leren kennen. Daarnaast is het gezellig.

Ook voor de groepsgesprekken geldt het beroepsgeheim. Dat betekent dat we als groep in vertrouwen met elkaar praten. Alles wat we bespreken blijft binnenskamers.

We praten bijvoorbeeld over de volgende onderwerpen. Wat verstaan we onder vrijheid? Hoe kan je zo goed mogelijk omgaan met het leven in detentie?Wat is waarheid? Wat is liefde? Maar ook de politiek of muziek kan onderwerp van gesprek zijn. Het is de bedoeling dat er een goed gesprek ontstaat. Een gesprek waar iedereen zijn zegje kan doen en we naar elkaar luisteren.

BezinningsbijeenkomstenDe humanist houdt regelmatig bezinningsbijeenkomsten. Deze bestaan uit een korte toespraak, muziek of film-frag-menten. We sluiten af met koffie en iets lekkers. En we praten even na. Het is een moment van bezinning waar we ook kunnen genieten van iets moois.

De gesprekken

helpen me, mijn dromen te herinneren.

En ik voel dat ik zelf ook verantwoordelijkheden heb, zelfs hierbinnen.

Het is mijn leven, uiteindelijk.

( D.G, PI Breda)

Ik heb de bijeenkomsten

ervaren als bescheiden pogingen om tot wat meer inzicht en een wat

beter begrip van het leven te komen. Daarbij was de open sfeer wat mij het meeste aansprak: geen antwoorden die al bij voorbaat

vaststaan, maar een onbevooroordeeld uitwisselen van gedachten.

(J.W. PI Vught)

Inhoudelijk vind ik de gesprekken altijd

wel interessant. Een uur per week gaan we samen

intensief in gesprek, stoere praatjes en sterke verhalen

zijn dan niet nodig.

(P.S. PI Almere)

verbittering

zelfhaat

schuldgevoel

woedeteleurstelling

leegte

verdriet

onmachtjaloezie

pijn

eenzaam-heid

ruimte

eigenheidverbonden-

heidzorg

voor elkaar

veiligheid

rijkdom

gelukgroei

gelijk-waardigheid

respect

liefde

vriendschap

trouw

schoonheid

verantwoor-delijkheid

rust

optimisme

vitaliteit

kracht

Het leven is oorlog. Iedereen moet vechten om te overleven. Iedereen wil winnen. Verliezen is het ergste wat er is.

Ik weet niets, helemaal niets - Socrates

In het oude Griekenland leefde een grote on-ruststoker, een terrorist van de geest. Het was een sterke maar lelijke kerel. Hij kon vechten als een beer en drinken als de beste. En hij was slim, zeer slim. Hij was de enige in Athene die wist dat hij niets met zekerheid wist.

We hebben het over de grote filosoof Socrates. De brave burgers hadden de pest aan deze niet-weter. Wat moesten ze met zo’n man? Voor hen was het duidelijk hoe ze moesten leven, wat goed en wat slecht was. Zij wisten hoe de wereld in elkaar zat. En dan kwamen ze op een mooie zomerse dag die filosoof tegen. En je kon er donder op zeggen dat hij met je wilde praten. En niet zomaar wat praten.

De ene vraag naar de ander kreeg je op je bordje. Je vindt dat goed? Maar waarom dan? De vragen leken gemakkelijk te beantwoorden, maar door al die vragen ging je toch twijfelen. Je dacht het te weten en nu bleek het toch anders te zijn. Wat moet je daar nu mee? De regering vond het in ieder geval maar niets en stelde Socrates voor de keus: de dood door de gifbeker of het land verlaten. Socrates heeft voor de gifbeker gekozen. Voor hem was een leven waarin je niet naar de waarheid op zoek kunt gaan de moeite niet waard. .

Filosoof Socrates

Ik weet niets, helemaal niets

Het leven is een oorlog

Het leven is een schip

Wat vind jij?

Wat denk jij?

Het leven is een schip. Je bent alleen op zee en moet zelf je koers in de gaten houden. Er is weinig waar je je aan vast kan houden. Maar je kan wel genieten van de zon, de sterren en de wind.

Birgit Schuurman

ActricefOtOfLOOr.COM

Ken je het humanisme en spreekt het je aan?Ik heb het net gegoogled.....:). Ik kende het niet, maar nu ik het zo lees klinkt het eigenlijk wel zoals ik zelf in het leven sta.

Ik denk niet dat ik met een bepaald doel op aarde ben. Ik denk dat iedereen zelf zijn leven ten volste moet proberen te leven. Zoveel mogelijk mooie dingen meemaken, op avontuur gaan, mensen ontmoeten, je eigen en andere mensen hun leven verrijken. Je eigen levensverhaal schrijven terwijl je het leeft. En dan niet de versie van “what if...” Vind jij het moeilijk om jezelf te zijn?Ik ervaar dat zelf als een constante strijd. Iedereen heeft allemaal verschillende stemmetjes in zijn hoofd zitten, en elk lid van dat commitee heeft een eigen mening. De ene zegt: je bent een prachtig mens, dat mag best iedereen weten. Spreek je uit, laat je zien! En dan zegt weer een ander: Pfff, moet dat nou, de hele tijd zo uitgesproken. Doe eens even rustig, wees eens stil en kijk om je heen. En zo gaat dat de hele dag door. Wat zijn jouw drijfveren in het leven?Alles begint bij je opvoeding en je jeugd, zo zie ik het tenminste. Ik ben in een liefdevol gezin opgevoed dat me altijd heeft gestimuleerd om te doen wat ik leuk vond en om daar dan ook hard voor te werken. Alles doen naar het beste van je eigen kunnen. Er niet met de pet naar gooien. Als je iets wil, ga er dan helemaal voor.

Ik wil een liefdevol, vreugdevol leven leiden en mooie dingen maken. Zingen, acteren, mooie programma’s, maar bovenal; een goede moeder zijn. Ik wil dat mijn zoon later ook zegt dat hij in een liefdevol gezin is opgegroeid!

Waarom is er iets, terwijl er net zo goed niets had kunnen zijn?

Wij leven op deze wereld, maar we hadden er net zo goed niet kunnen zijn. Als je druk bent met je dagelijkse dingen dan kun je niets met deze vraag. Het klinkt zelfs idioot. toch is deze vraag het begin van verwondering en een andere kijk op het leven.

Het maakt het menselijke bewustzijn tot iets zeer bijzonders dat we deze vraag kunnen stellen. We beseffen dan dat onze aanwezigheid in dit onmetelijk grote heelal een mysterie is. Als je dit mysterie ervaart, zijn je ogen geopend voor wat Einstein het religieuze noemt. Het religieuze zonder een persoonlijke god, maar met een diep besef van het mysterie.

Halmen die zachtjes wiegen in een zomerwind zomaar ergenshe denk ik, wat is dit een vredig plekjeZo vertrouwd, maar toch zie ik het nietIk voel niets, ik ruik het nietBen verworden tot slechts een steen

Nu voel ik het wel, veel intenser dan toenOftewel: nu ben ik er echt.Spiritueel en emotioneelIronisch genoeg zit ik nu in een cel.Zomaar ergensWat zegt dat

Door een documentaire over Kate BushJe laat je meevoeren naar een momentOoit was ik gelukkigMaar daarna was ik dat nooit meerTot dit momentDit gevoel,Een deur naar een imaginaire wereldTerug naar jezelf“Ik ben net geboren”Alles ligt openBedankt

Peter Deschaux

Madeleine Groosman

humanist

Dierbaar‘Ik heb in een klooster gezeten. Daar kwam ik er achter dat ik niet kon geloven in een God. Ik had er niks mee. Maar ik word wel geraakt door geestelijke vragen. Vragen die opdoemen in je eigen levensproces. Wie ben je? Wie wil je zijn? Wat is voor jou van waarde? Het was een lange weg maar uiteindelijk ben ik humanist geworden. Het is mooi werk. Als je ziet wat er allemaal de revue passeert. Al die levensverhalen.

Soms ben ik intens verdrietig geweest om mensen. Als ze te maken kregen met grove onrechtvaardigheid. Maar ook: de moed waarmee mensen hun leven dragen. Grandioos.

SpiegelIk heb duizenden gesprekken gevoerd. Soms ben ik een spiegel. Mensen kunnen dingen gaan zien die ze eerder niet zagen. Hun draagkracht bijvoorbeeld. De manier waarop ze erin slagen te leven met zoveel ballast. Maar ook de manier waarop ze keuzes maken, terwijl ze zelf het gevoel hebben dat ze door de omgeving worden bepaald.

Ik heb vroeg geleerd: het is fijn om verdriet te kunnen delen. toch kan dat maar met een stuk ervan. Een groot stuk van je lijden kun je niet delen. Daar moet je zelf iets mee, alleen. Je houdt het uit. Of je probeert ervan weg te vluchten. Of je zoekt troost.

WijsheidHet ergste wat je kan overkomen is dat je niet leeft. Als je je bang en angstig voelt- so what. Je leert daarmee omgaan. Maar dat je niet liefhebt omdat je bang bent, dat je ophoudt met anderen te vertrouwen omdat je pijn hebt gehad. Dat je niet meer gelooft in het goede of niets voor jou meer van waarde is. Dat is het allerergste wat je als mens kan overkomen.

Beste Peter,

Beste Humaniste, Ik heb al een tijdje gesprekken met een humanist en die vind ik wel oke. Maar ik vraag me wel af waarom humanisten nou al die moeite doen. Denk je nou echt dat die gesprekken zin hebben?

Zijn jullie nou echt zo naïef of zit er meer achter? Veel mensen zitten gewoon te liegen, ze willen even hun cel uit en dat is het dan. Zien jullie dat niet?

Ik geloof eigenlijk niet in mensen. Ik zie ze liegen en bedriegen, ze gaan altijd alleen maar voor hun eigen belang. Geef ze wat geld of maak ze bang en ze doen alles voor je. Volgens mij zit de humanist gewoon te dromen als hij denkt dat het anders is.

Peter H.

Mensen kunnen liegen en bedriegen, alleen aan zichzelf denken en alles en

iedereen belachelijk maken. Daar heb je gelijk in. Mijn vraag is: waarom doen

mensen dat?

Soms heeft dat te maken met angst. Angst om de waarheid te vertellen. Angst om

tekort te komen. Misschien wel angst om zelf raar over te komen.

Ik hoop dat mensen in een sfeer van vertrouwen na verloop van tijd zichzelf

durven te laten zien. Dat ze niet bang hoeven te zijn om raar gevonden te worden

of de waarheid te spreken.

Mensen spreken ook de waarheid, zijn trouw, en kunnen hun eigen belang opzij

zetten voor hun vrouw of hun kind.

Wij denken niet dat alle mensen mooi zijn en goed. Maar we denken wel dat

mensen een keuze kunnen maken. Wat voor iemand wil je zijn? Voor jezelf, voor

anderen? De leugenaar of de trouwe vriend? De luilak of degene die doet wat hij

kan? De angsthaas of iemand die ergens voor staat?

Iemand die even uit cel wil, heeft groot gelijk. Het is rot om lang achter elkaar op

cel te zitten. Hij probeert zijn leven beter te maken, en dat is gezond.

Wij willen dat mensen de kans krijgen om over hun eigen leven na te denken

en te praten. Of mensen wat doen met die kans, dat weten we nooit zeker. Dat

beslist iedereen zelf. Mensen verschillen daar in, dat is waar.

Veel goeds, Stella

Zeus was de oppergod van de Griekse goden. Hij was getrouwd maar hij hield wel van een avontuurtje en ging graag vreemd. Als god ging hij vreemd bij de mensen. Bij een van deze vriendinnetjes verwekte hij zijn zoon Herakles. Zijn vrouw, de godin Hera, kwam hier achter en wilde wraak.

Herakles werd een moedig en sterk soldaat. Een soldaat die ieder-een bewonderde maar waar velen ook bang voor waren. Hij was gelukkig getrouwd en hij hield zielsveel van zijn kinderen.

Hera kon Zeus nog steeds niet vergeven dat hij was vreemd ge-gaan. Zij wilde wraak en kon het geluk van Herakles niet aanzien. Hera gebruikte haar macht en maakte dat Herakles in een vlaag van waanzin zijn vrouw en kinderen vermoordde. toen Herakles weer bij kwam en zag wat hij had gedaan, werd hij overmand door een groot verdriet. Alles waar hij voor leefde had hij in een moment van verstandsverbijstering vernietigd.

Herakles werd opgepakt en moest voor de rechter verschijnen. De rechter veroordeelde hem tot het uitvoeren van tien haast onmen-selijk zware opdrachten. Als hij dat met succes zou doen, dan zou hij weer een vrij man zijn. Herakles vond dat hij voor dat wat hij had gedaan verantwoordelijk was, ook al wist hij toen niet wat hij deed. Daarom accepteerde hij de straf. De kans dat Herakles zou slagen was klein. Iedereen dacht dat hij het niet zou overleven. Maar na vele moeilijke jaren had hij de tien opdrachten uitgevoerd en kon hij terugkeren in zijn land.

We zouden nu zeggen dat de wraakzuchtige Hera verantwoorde-lijk is. Zij was het immers die Herakles in waanzin zijn gezin liet uitmoorden. Zij was de oorzaak, maar hij heeft het gedaan. Het lijkt alsof Herakles alleen met zichzelf in het reine kon komen door al zijn daden op eigen rekening te zetten. Hier klinkt zijn moed in door.

Wat bedoelen we als we zeggen dat je verantwoordelijk bent voor je daden? Dit is een vraag waar veel van afhangt. Je bent verantwoordelijk als je weet wat je doet en het ook niet had kunnen doen. Toch is daar niet altijd zo over gedacht.

Het verhaal van Herakles is daar een mooi voorbeeld van.

Hoe ben je op het idee gekomen om Buch in de Bajes te maken?Ik kom al heel lang in gevangenissen om gedetineerden te be-zoeken. Daar heb ik veel verhalen gehoord. Maar verder dan de bezoekzaal kwam ik nooit. Ik wilde graag de wereld binnen in de gevangenis leren kennen en laten zien op tV. Ik wilde weten: hoe zit het nu echt?

Van tevoren had ik een vrij ideaal beeld over hoe ik vind dat met gedetineerden om gegaan zou moeten worden. Mensen zouden bijvoorbeeld geplaatst moeten worden op een boerderij waar ze voor de dieren, het land en de gebouwen zouden moeten zorgen. De straf is dan dat je niet vrij bent om je gang te gaan.

Maar in de praktijk van de inrichting, zoals ik die gedurende drie maanden dagelijks heb meegemaakt, heb ik geleerd dat zo’n aan-pak niet voor iedereen zal werken.

Sommige bewoners hebben niet bewust gekozen voor de crimi-naliteit en willen echt een ander leven. In deze mensen zou ik al op jonge leeftijd, wanneer het mis gaat en zij in de criminaliteit belanden door tal van omstandigheden, maximaal willen investeren met zorg, begeleiding, aandacht.

Voor mensen die bewust kiezen voor criminele activiteiten ben ik een voorstander van een heel sober doch humaan regime. En dan is er nog de derde groep. Mensen met een stoornis, die een aparte behandeling nodig hebben.

Heb je zelf wel eens met justitie te maken gehad?Ja. Ik ben met justitie in aanraking gekomen toen ik dames voor 06-lijnen zwart had uitbetaald. Ik ben toen voor fraude veroordeeld en heb 240 uur taakstraf gedaan. Dat was in een Amsterdams be-jaardentehuis. Ik vond het ongelooflijk dat anderen die samen met mij die taakstraf moesten uitvoeren soms gewoon niet kwamen op-dagen. Zelf heb ik er veel van geleerd en ik heb het graag gedaan. Eigenlijk zouden veel meer mensen zoiets moeten doen!

Menno BuchTelevisiemaker

Hoe vond je het om de opnames te maken?Het was indrukwekkend, leerzaam, emotioneel, ingewikkeld, pijnlijk en soms werd ik ook kwaad. Wat er hier afgepraat, aan zorg gegeven wordt, dat is krankzinnig.

Ik begrijp niet wat er leuk aan is om hier te werken. Maar voor veel mensen is het een soort roeping. Een PIW-er die door zijn rustige en begrijpende benadering iemand weer kalm weet te krijgen en zo een ISO-plaatsing voorkomt, haalt daar veel voldoening uit.

Ik ben cynisch, van huis uit. Ik word niet vrolijk van de huidige samenleving, van de mensen. Men versimpelt het leven en iedereen heeft een mening over iedereen. tegelijkertijd zijn we doorgeschoten in onze vrijheid: we weten erg goed wat onze rechten zijn maar dankbaarheid of een beetje nederigheid zie je weinig. Ik zie mensen dingen doen waar ikzelf niet snel aan mee zou doen. Gelukkig zijn er ook nog steeds mensen die wel goede dingen doen…..

Wat vind je van de geestelijke verzorging in PI’s?Ik vraag me af wie van de gedetineerden er gemeend geïnte-

resseerd is in GV. In het groepsgesprek waar ik bij aanwezig was, zag ik maar 1 deelnemer die gemotiveerd was. Ook bij de GV-ers zie ik net als bij het overige personeel veel gedre-ven mensen, die dit werk heel erg graag doen. Ze verdienen allemaal een gouden randje. GV-ers blijven aandacht geven aan gedetineerden, ook al is iemand veroordeeld. Ze zoeken naar de nuance in het verhaal.

Ikzelf vind dat GV alleen geboden zou moeten worden aan de-genen die echt hulp willen hebben of die het echt nodig hebben. Alleen daar kunnen we wat bereiken.

Waar geloof je zelf in?Ikzelf geloof nergens in, ook niet in een leven na de dood. Ik heb ook geen behoefte me bij iets aan te sluiten op gebied van geloof of levensovertuiging.

Wat ik belangrijk vind in het leven is de dingen te doen die ik leuk en interessant vind, zoals tv maken, reizen, fijn wonen. Maar ook mensen om me heen hebben waar ik van houd en iemand kunnen helpen als dat nodig is. En dingen vooral niet doen voor het geld!

Hoe zotter, hoe beter - Erasmus

De waarheid is altijd een serieuze bezigheid. Zeker als je er geld mee kunt verdienen of een mooi baantje aan overhoudt.

Sommige waarheden zijn heilig en dus helemaal ontzettend belangrijk. Daar mag je niet mee spotten. Het is juist de kunst om mensen dom te houden zodat ze alles geloven en bang zijn.

Erasmus heeft dit heel erg lang geleden al goed gezien. En hij vond het maar niets. Hij was zelf een groot geleerde en vond dat iedereen toegang tot kennis moest hebben. Lezen en leren, daar kom je verder mee. Dan kan niemand je iets wijs maken en hoef je niet bang te zijn.

En natuurlijk een goede grap op zijn tijd. Een grap die de heilige waarheid zo nu en dan eens goed voor aap zet.

Filosoof Erasmus 1469-1536

Hoe zotter, hoe beter

Getekend door Wouter Ambrosius

Het valt zwaar

D’r komt een tijd dat het beter gaatDan komt een lach op m’n gelaatStralend van liefde en gelukM’n wereld kan dan niet meer stuk.

Nu ben ik kapot, kapot van verdrietHuilen doe ik liever nietMaar het valt zwaar, het valt tegen’t is soms net als de regen

Dat kan je niet bedwingenHet valt zwaar, al die dingenDingen die niet zo mochten gaanOooo wat heb ik toch gedaan

Het valt zwaar, het valt tegenKan me gewoon soms niet bewegen

thierry

Misschien moest ik hier niet zijnMaar nu ik hier toch terecht ben gekomenIs dit een van mijn nieuwste dromenHier zitten jongens waarvan je normaal denkt die zit verdiendMaar als je ze leert kennen is het ook een vriendIeder met zijn eigen verhaalMaakt niet uit in wat voor taalMaar waar ik het meest van baalZe behandelen je soms asociaalJe bent soms net een beestMaar je kunt er pas over pratenAls je er bent geweest

De Vis- Blub in de komJosé Verheijen

humanist

PersoonlijkNaast mijn werk ben ik veel bezig met politiek. Veel mensen hebben de moed verloren als het om politiek gaat. Maar ik denk dat het nodig is dat we samen nadenken over hoe we problemen het beste kunnen oplossen. Ik vind het belangrijk dat mensen zelf meedenken en meedoen met het verbeteren van hun leven.Ik hou ook van reizen. De mooiste reis die ik ooit gemaakt heb, was door Amerika. We zijn door California getrokken. San franscisco, Las Vegas. Maar ook prachtige natuurparken. Zo mooi.

WerkVoor ik bij justitie kwam werken, werkte ik als humanist bij defensie. Daar had ik meer bewegingsvrijheid. Ik reisde van de ene kazerne naar de andere. Of ik ging mee op bivak. Dat mis ik wel eens, binnen de muren. Je kan echt geen kant op. Ik werkte met dienstplichtigen. Mensen die geen zin hadden in de taken die ze moesten doen. Zich verzetten. En toch op een of andere manier hun diensttijd uit moesten zitten. Hun situatie leek wel wat op vastzitten.

Ik heb altijd graag gewerkt met mensen die als eenling hun weg moeten vinden in een systeem. Ik vind het mooi van mensen, dat ze uniek zijn, en soms eigenwijs. Maar je hebt wel te leven in een wereld die jou soms beperkt en begrenst. Hoe doe je dat?

LevensmottoEen uitdrukking die veel voor me betekent is: Het voordeel van de twijfel. Dit is een typisch humanistisch motto. Voor mij betekent het, dat het leven niet heel zwart-wit is. Dat je als mens allerlei verschillende kleuren kan zien. De ene mens weer andere kleuren ziet als de andere. Dat je van gedachten kan veranderen. Dat je zelf kan veranderen. Zet jezelf niet helemaal vast. Ieder mens heeft ruimte nodig om te ontdekken wie hij is en wat echt bij hem of haar past.

Beelden gemaakt door bewoners van PI Grave o.l.v. Hans Pruijnfoto’s gemaakt door Jan Bosch

Diep in zijn hart is het een goede vent. Als we maar diep graven of veel poetsen dan komen we vanzelf het pareltje tegen dat iemand echt is. We zeggen ook wel: hij is een ruwe bolster met een blanke pit.

Hoe we over mensen praten laat zien wat volgens ons de mens is. Vaak doen we dat zonder er bij stil te staan. We hebben dan een mensbeeld dat ons doen en laten vaak meer beïnvloedt dan we denken.

Voor sommigen is de mens een oester. Maak hem open – en dat is niet gemakkelijk – en je komt vast en zeker een parel tegen. De oester is lelijk van buiten, maar van binnen zit iets moois en kostbaars.

Voor anderen is de mens een ui. Schil na schil kun je er van afhalen. Je hoopt misschien een kern te vinden, maar na de laatste schil heb je niets meer. De mens heeft geen kern. De kern van de mens is leegte.

Bij de oester is zelfkennis een zoektocht naar wat er diep van binnen is. Je moet dus graven. Bij de ui weet je dat graven geen zin heeft. Je vindt toch niets. Je bent wat je doet. Wat je bent ligt niet vast, maar je moet je zelf steeds weer maken.

Sinds de mens kan nadenken, stelt hij zich de vraag “wat is de mens”? Een oester met een parel of een ui en leegte.

Een beest of een engel - Pico Della Mirandola

Een oud spreekwoord zegt: als je voor een dubbeltje bent geboren, dan word je nooit een kwartje. Nu zegt men: “we zijn ons brein”. Alles ligt vast. Je bent wie je bent en daar heb je het maar mee te doen. Eigenlijk hebben sommige mensen dit altijd al gezegd. Waarom? Alles blijft dan bij het oude. En dat is natuurlijk wel lekker als je als koning, keizer of admiraal wordt geboren.

Maar hoe moet het met ons arme sloebers? Kunnen wij iets aan ons lot veranderen?

De Italiaanse filosoof Pico Della Mirandola dacht daar zo’n 500 jaar geleden ook over. Hij vond: de mens heeft een keuze! Dat is nu juist wat de mens tot mens maakt. Hij kan leven als een beest of als een engel. Hij kan kiezen voor de hoogte of voor de diepte. En voor alles wat daar tussen ligt.

Alles komt terug - Nietzsche

Niemand kan jou vertellen wat je moet doen! Je moet het allemaal zelf uitvinden. Wat is goed en wat is slecht? Het staat niet in de sterren geschreven en van boeken moet je het ook niet hebben. Het enige wat je hebt is je hoofd en je hart. Hiermee moet je je eigen weg zien te vinden.

Maar is er dan niets dat kan helpen om een goede koers te vinden? Jazeker. Het gedachte-experiment van de filosoof Nietzsche. Stel je voor dat jouw leven steeds op dezelfde manier terug komt. Alles wat je hebt gedaan en gaat doen, zal zich op precies dezelfde manier herhalen. Alle mooie dingen komen terug, maar ook alles wat beroerd is. En dat niet één of twee keer, nee eindeloos vaak.

Als je dat weet, wat ga je dan morgen doen?

Justine Mol (62) stond bij haar fiets buiten haar woning toen ze door twee mannen werd

overvallen. Ze werd mee naar binnen gesleurd en vastgebonden.

In het dagelijkse leven leert Justine mensen in de zorg, leraren en hulpverleners om te

gaan met verbaal geweld.

‘Ik leer mensen dat ze in zulke situaties met elkaar moeten blijven praten.

Ik vroeg me al langer af wat ik zelf zou doen in een gevaarlijk situatie. Dat weet

ik nu.’

Justine past Geweldloze Communicatie toe. Dat gaat uit van de gedachte dat alle

mensen eigenlijk hetzelfde willen. Iedereen wil gehoord worden. Iedereen wil veilig

zijn. Iedereen wil belangrijk zijn voor anderen. Alleen hoe mensen hun doelen proberen te

bereiken, verschilt. Geweldloze Communicatie leert je om goed te kijken naar wat een ander

eigenlijk wil of bedoelt.

‘Ik had kunnen denken: de overvallers willen mij kwaad doen en beschadigen. Dat is heel

erg. Maar dat dacht ik niet. Zij wilden geld hebben en mijn auto, want ze waren op de

vlucht. Ze wilden eten en veilig zijn. Dat kan ik begrijpen.

De manier waarop ze dat probeerden is niet best natuurlijk. Je gaat toch geen oudere dames

vastbinden of bewerken met een taser. Maar voor mij hielp het om ze te begrijpen. Voor mij

waren het geen monsters maar zenuwachtige jongens die mijn zoons hadden kunnen zijn.

Daarom kon ik tegen ze blijven praten. Toen een van hen me vastbond met tie-wraps

vroeg ik of ze iets losser konden. Dat mocht. Ook legde ik uit dat ik erg gehecht was aan een

bepaalde ketting. Die hebben ze toen achter gelaten.

Zelf denk ik: als ik me was gaan verzetten of helemaal in paniek was geraakt, was het veel

erger verlopen. Dan had ik me ook veel meer beschadigd gevoeld. Maar ik heb gemerkt:

Zelfs in deze extreme situatie konden we met elkaar praten. En dat was goed. Ik heb er later

een boek over geschreven, met de titel: Ik werd overvallen, geweldloos antwoord op geweld.

Je kunt denken dat je sterk bent als je van anderen kan winnen. Als je zo denkt waren de

overvallers sterker dan ik, omdat ze mij konden vastbinden. Maar ik zag twee jongens in

paniek. Kracht is voor mij: leven zoals je wil. Anderen zien zoals ze zijn, in verbinding

blijven. En jezelf herstellen als het noodlot toeslaat.

Dat is mogelijk.

Filosoof Nietzsche 1844 - 1900

Alles komt terug

Filosoof Een beest o

f een engel

Pico Della

Mirandola 1463 - 1

494

ik heb er een boek over geschreven

John zit voor het eerst vast in PI Nieuwegein. John vertelt…

“Ik kwam binnen a ls sla chtoffer én dader. Er is mij iets overkomen en

daardoor heb ik gehandeld. Hierdoor v roeg ik mijzelf af: ‘is het wel mijn

vera ntwoordeli jkheid wat er is gebeu rd?’

Nu, ru im een jaa r later, zeg ik: Ja, ik was vera ntwoordeli jk. Het sla chtoffer

heeft niet om de situatie gev raagd.

In het begin was ik boos. Ik wilde niets met het sla chtoffer te maken hebben.

Ik keek hem niet aa n en had hem niets te vertellen. Toen de rechter ti jdens de

zitting v roeg of ik een excuus wilde maken heb ik geweigerd. Dat kon ik niet.

Ik heb gezegd dat ik pas een excuus maak a ls ik het echt meen.

Vanaf het begin va n mijn detentie heb ik veel gepraat met de herstelconsu lente.

We hebben gepraat over wie ik ben, over schu ld, spi jt, vertrouwen en innerli jke

rust. Die gesprekken heb ik a lti jd a ls heftig, maar erg prettig erva ren. Ik heb in

die gesprekken zelf mogen ontdekken wat spijt is en naa r wie ik spi jt heb.

Van de gesprekken heb ik veel geleerd. Of het sla chtoffer mijn excuses zou

aanvaa rden, maakt eigenli jk niet eens zoveel u it. Het gaat er om dat ik a lles

weer op een ri jtje heb. De beslissing om een excuus te maken is voor mij erg

bela ngri jk. Ik ka n weer verder. Ik ka n de dingen hierdoor afslu iten.

Ik heb mijn excuses in een brie f gezet. En a ls hi j naa r aa nleiding va n

die brie f een ontmoeting wil, dan doe ik dat. Dat is aa n hem. De brie f is

inmiddels verstu u rd. Ik ben bli j met de gesprekken die ik heb gehad. Ik heb rust en vertrouwen

gekregen en dat voelt goed.””Het slachtoffer heeft de brief inmiddels in goede orde ontvangen.

Hij schijnt een brief terug te willen schrijven…

Claire is Herstelconsulente. Claire vertelt..

Wie ben je en wat doe je?

Ik ben Claire en ik ben herstelconsulente. Ik begeleid gedetineerden als ze willen werken

aan herstel van de schade bij de slachtoffers. Of schade bij zichzelf of hun familie en

vrienden. Ik heb gesprekken, leg contacten en bemiddel tussen de verschillende partijen.

Maar ik heb ook een theaterproject en een programma dat we ‘puinruimen’ noemen.

Geloof jij? Wat geloof je?

Ik werk samen met alle geloven, maar ik voel me het meest verwant met het humanisme.

Ik kan me goed vinden in de humanistische waarden als eigen verantwoordelijkheid en

autonomie. Gedetineerden hebben verantwoordelijkheid voor de keuzes die zij gemaakt

hebben. Ik vind het wel belangrijk mensen te helpen en begeleiden op moeilijke momenten

in hun leven.

Vind je het belangrijk dat mensen spijt hebben? Waarom?

Ja, het gaat erom dat je beseft wat je de ander hebt aangedaan. Wanneer je daar goed mee

omgaat kan het een goede en mooie stap zijn naar iets nieuws.

Zie jij dat mensen zich beter herstellen na bemiddeling en waar zie je dat aan?

Absoluut. Gedetineerden vinden vaak meer rust na bemiddeling. Ze kunnen en

durven zichzelf daadwerkelijk weer in de ogen te kijken. Ze hebben door de confrontatie

inzicht gekregen in de gevolgen van hun handelen. De confrontatie tussen daders en

slachtoffers draagt vaak bij aan een zekere acceptatie van wat er is gebeurd.

Wat moet iemand doen om in aanmerking te komen voor een bemiddeling?

Een gedetineerde moet oprecht spijt hebben van zijn delict en hier iets mee willen

doen. In gesprekken kijken we dan naar de mogelijkheden. Als de gedetineerde echt

excuses wil maken aan het slachtoffer dan is het mogelijk om een ontmoeting aan te

gaan. Het slachtoffer moet dit natuurlijk wel willen. Een andere mogelijkheid is een

briefwisseling, waarbij de dader een brief schrijft aan het slachtoffer. Meestal schrijft een

slachtoffer een brief terug.

Kan dat ook in andere gevangenissen?

Herstelgerichte detentie wordt nog niet in elke gevangenis ingezet. Er zijn nu nog

maar drie plekken in Nederland waar dat kan, namelijk PI Utrecht, PI Nieuwegein en PI

Arnhem. Toch is er veel vraag naar. Ik ben met meerdere gevangenissen aan het kijken

wat daar de mogelijkheden zijn. Dus wie weet is dit over een paar jaar anders.

Peter Schoonheim

humanist

Peter Schoonheim is al 24 jaar humanist in Amsterdam. Naast zijn werk is hij ook muzikant, bekend geworden met de groep Bearforce One maar sinds twee jaar solo. Sinds kort ligt zijn nieuwe cd Uplifted in de winkels.

AnkerIn ons werk kom je in contact met mensen die je nog niet kent. Je krijgt toegang tot het leven van die ander. Vertrouwen ontstaat. Dat is heel bijzonder, vind ik. In deze wereld moet je toch vaak op je hoede zijn.

Veranderen kun je mensen niet. Daar ben ik wel realistischer in geworden. Maar ik vind na 24 jaar nog steeds dat je iemand altijd weer nieuwe kansen kunt geven. De hoop dat iemand het gaat redden verdwijnt niet, ook al komt iemand twintig keer terug.

Het mooiste van mijn werk als humanist vind ik dat we mensen niet laten vallen. trouw zijn aan iemand, je verbinden met iemand, hoe het verder ook gaat. Dat je een soort anker kan zijn, een herkenningspunt, een constante factor. Wie je ook bent, hoe je ook bent, er mag ruimte zijn voor jou.

MuziekIn mijn muziek ben ik eigenlijk met dezelfde thema’s bezig als in mijn werk als humanist. Muziek verbindt ook. Het slaat een brug tussen verschillende mensen en culturen. Omarm je leven, accepteer wie je bent en neem de ruimte om uiting te geven aan wie je ten diepste wil zijn. Je bent uniek, je hebt een eigen kleur en die mag gezien worden.

Ik ben net terug uit Wenen waar ik een clip heb opgenomen. Ik werk samen met een regisseur, cameramensen, acteurs, producers. Mensen die uit andere landen komen dan ik en andere talen spreken. Maar we begrijpen elkaar en worden blij van hetzelfde.

LiefdeEr is veel haat tussen mensen, er is veel angst. Maar dat hoeft niet zo te zijn. Je kunt je ontwikkelen tot een liefdevol mens en je niet laten bepalen door je angst, je haat en je agressie. En als het je lukt om te gaan vertrouwen, dan kan er zoveel moois tussen mensen gebeuren.

J D N A t S r E V K E r M N

E I L I M A f Z S r A D E E

E L t S N U K P U A A L N G

D G f f I J I U W C A E S N

I N J N I E t V D H r r N A

E I I r G A H A r t D E E L

H t L E N E O E G I E W D r

N H L D N E V E L E J P U E

O C E N N S P I J t K O O V

O A r A N J D E O M I O H J

H W Z E L f I N Z I C H t K

C r V r A A G J I U E L I W

S E L E O V E G N r V U U r

L V N D I E H K J I L r E E

CrearuimteSchoonheidEerlijkheidZinVraagLevensverhalen

Als je alle woorden hebt weggestreept, hou je een zin over. Welke is dat?

WereldSpiegelAarde HoopVerwachtingMoedZelfinzicht

VerlangenUithoudenNatuurrijkKrachtWilVuur

HartMensJijGevoelLevenfamilieWaar

AnderVerstandKunstLijfLeedVrijspijt

De mens is geen stoel - Sartre

De mens is geen stoel en ook geen tafel. De franse filosoof Sartre zei dit met een zeer diepzinnige blik in zijn ogen. Hij schaamde zich niet om dit te zeggen, hij was zelfs trots op dit idee.

Als je een stoel zou vragen waarom iedereen erop gaat zitten dan zou het antwoord zijn: ik ben nu eenmaal gemaakt om op te zitten. Maar aan een stoel kun je niets vragen, het is maar een stom ding. Een ding is wat het is. En dat is nu precies de moraal van het verhaal.

De mens is geen stom ding. Mensen kun je wel vragen waarom iedereen op hun gaat zitten. Ze vertellen dan dat ze dat leuk vinden of dat het helemaal niet waar is dat iedereen op hen gaat zitten. Een stoel heeft niets te kiezen, maar mensen moeten juist kiezen. Een mens kan iedereen op zich laten zitten of iedereen die het probeert met een schop onder zijn achterste wegsturen.

Wat je doet daar kies je zelf voor. Een stoel is gemaakt en de mens maakt zichzelf. En omdat je kunt en moet kiezen, ben je voor alles ook zelf verantwoordelijk. Dit vond Sartre een hele diepzinnige gedachte.

Filosoof Sartre 1905 - 1980

De mens is geen stoel

Het leven is een jungle

Het leven is een leerschool

Wat vind jij?

Wat denk jij?

Ja-maar-zeggers brengen niet alleen elk idee om zeep, ze ruïneren dromen en perspectieven, zelfs mensen en hele bedrijven.

Ja, maar zo werkt dat niet.Ja, maar dat kunnen we toch niet.Ja, maar wat als het mislukt!

Ja-maar-zeggers hebben de antwoordenZij zien de beren op de weg.

Als je tussen de mensen bent, kijk goed rond.Wie zijn hier de ja-maar-zeggers, en kijk ook:Wie zijn de ja-en-zeggers.

Laten we de ja-en-zeggers koesteren.Ze durven te dromen. En te doen. Ze bereiken het onbereikbare. Keer op keer.

Ja, en hoe zorgen we dat het werkt?Ja, en hoe kunnen we dat leren?Ja, en wat als alles lukt?

Ja-en-zeggers stellen de vragen.Zij zien de beren en de weg.

Redactie BajeshumanistHumanistische Geestelijke Verzorging, Dienst Justitiële InrichtingenPostbus 30132, 2500 GC Den Haag reacties kunnen ook worden ingeleverd bij de humanist.

De mensen thuis kunnen kijken op www.gevangenishumanist.nl

Onze folders zijn te downloaden via www.gevangenishumanist.nl / folders

Je kunt bij ons terecht voor

• Individuele gesprekken• Groepsgesprekken• Het vrije uur: een humanistische bezinningsbijeenkomst

• Folders vol nuttige informatie: Voor het eerst in detentie In beperkingen Wat je buiten moet regelen Jij en je kind tijdens detentie Relatieproblemen in detentie Informatie voor thuis

ColofonDe Bajeshumanist is een uitgave van de Humanistische Geestelijke Verzorging

Eindredacteur H. Scheper Hoofdredacteur J. Bource Redactie Anke Bolwijn en Irène Klapper Grafisch ontwerp en opmaak tirza teule grafisch ontwerp Met dank aan Socrates, Birgit Schuurman, Madeleine Groosman, Peter H., Cobi Schreijer, Mauermuseum-Museum Haus am Checkpoint Charlie, Menno Buch, Erasmus, Wouter Ambrosius, thierry C., De Vis, José Verheijen, Pico Della Mirandola, Nietzsche, John, Justine Mol, Claire Laus, Peter Schoonheim, Sartre, Jan Bosch, Hans Pruijn, Peter Deschaux, Peter H , J.W., D.G. en P.S.

Zelf denken, samen leven