de STRANDLOPER

. . . . . . .

26ejaargang, nummer 1

·,· .. . . ' ..... ·_.·. : :.-- : :·-

offiÇtêeLörgaan van de vereniging voor natuur- en

maarf 1994 <

. . · . _ · .

. · · .

. : .- .. . .

Vereniging voor Natuur- en Vogelbescherming Noordwijk

Bestuur

J. van Dijk, voorzitter, L. Hellenberghof 32,2202 XT Noordwijk C. Verweij, secretaris, Vinkenlaan 23, 2201 BR Noordwijk ]. Veefkind, penningmeester, Ereioftpark 2n, 2201 TE Noordwijk W. Baalbergen, lid, Schoolstraat 15, 2202 HC Noordwijk Mevr. M. Bos, lid, Morgenster 23, 2201 SZ Noordwijk R. Sluys, lid, Bremkant 38,2203 NG Noordwijk H. Verkade, lid, Tramsteeg 19b, 2201 KP Noordwijk

Contributie f 10,- per jaar (min.), jeugdleden f 6,- per jaar (min.), donatie f 5,- per jaar (min.) Gironummer: 2573795 t.n.v. Penningmeester Vogelbescherming Noordwijk te Noordwijk Bij de eerste Strandloper van het nieuwe jaar wordt een acceptgiro toegestuurd.

Ledenadministratie: Adreswijzigingen, aanmelden nieuwe leden, etc.: Mevr. H. Veefkind-Lieneman, Ereioftpark 26, 2201 TE Noordwijk

De Strandloper De Strandloper is het kwartaalblad van de Vereniging voor Natuur- en Vogelbescherming Noordwijk.

De redactie bestaat uit: E. Aartse, W. Kuijper, R. Sluys, C. Verweij. Redactie-adres: R. Sluys, Bremkant 38, 2203 NG Noordwijk.

Bezorgadres: B. Heethuis, Derk Bolhuisstraat 64,2202 VH Noordwijk, Telefoon: 01719-10813

Oplage De Strandloper: 625 ex.

Stichting Vogelasiel Noordwijk Bestuur

A. v.d. Werf, voorzitter, Beeklaan ()4, 2201 BE Noordwijk Mevr. A. Marijnis, secretaris, Postbus 1n8, 2200 AD Noordwijk K. Frumau, lid, Northgodreef 27, 2202 XZ Noordwijk C. Verweij, lid, Vinkenlaan 23, 2201 BR Noordwijk

Donatie minimaalf 5,- per jaar, te storten op girorekening 3598755 t.n.v. Stichting Vogelasiel Noordwijk te Noord­wijk. Het vogelasiel is gelegen aan het Dom pad. Gevonden vogels kunnen daar worden afgegeven.

Instituut voor Natuurbeschenningseducatie (IVN), afdeling Noordwijk Bestuur

D. Passchier, voorzitter, Egmonderstraat 45, 2201 RK Noordwijk Mevr. N. Nooyen, secretaris, Joh. Molegraafstraat 14, 2201 LK Noordwijk ). Eeman, penningmeester, Frederiksoordlaan 9, 2231 AJ Rijnsburg Mevr. A. van den Oever, lid, Van Panhuysstraat 34, 2203 JR Noordwijk Mevr.]. van Sambeek, lid, Linnaeuslaan 12, 2215 PB Voorhout

Jan Verwey Natuurcentrum Het centrum bevindt zich aan de Weteringkade, naast de Openbare Bibliotheek in Noordwijk. In het centrum be­vindt zich een uitgebreide natuurbibliotheek, die voor iedereen toegankelijk is. Ook is er een permanente tentoon-· stellingsruimte, waarin de natuur in en rondom Noordwijk in beeld wordt gebracht. Voor groepenbezoek is het centrum het gehele jaar, op afspraak, geopend. Contactadres Mevr. T. Bom, Lijnbaan­weg 26, Noord wijk, Telefoon: 01719-11285. Tijdens de maanden mei tI m september is het centrum voor iedereen geopend op woensdagen en zondagen van 14.00-16.30 uur. Gedurende deze maanden is er tevens een wisselten­toonstelling te bezichtigen.

Sluitingsdatum inleveren kopij De Strandloper nummer 2: 15 april 1994

2

ISSN:2589-2762 print ISSN: 2589-2770 online

Inhoudsopgave Bij de voorplaat, A. Meiier

Van de redactie

Agenda

Noordwijkse Kuifleeuweriken op T.V.

Uitnodiging voor de jaarvergadering, C. Verweij

Speuren naar sporen

Nieuws uit de ledenvergadering van januari, C. Verweij

Jaarverslag van de secretaris, C. Venveij

Financieel verslag van de penningmeester, f. Veefkind

Jaarverslag.Jeugdclub, R. Zonneveld

Jaarverslag I.V.N., N. Nooyen

Broedvogelinventarisatie in de duinen en landgoederen, R. �luys

Broedvogelinventarisatie in de Amsterdamse Waterleidingduinen, R. �luys

De Mierenleeuw, M. Koning

Gierzwaluwen in Noordwijk-Binnen 1993, H. Verkade

Inventarisatie van Huiszwaluwen in Noordwijk en Omgeving, A.� teenvoorden

Een nieuwe natuurstudievereniging in de Bollenstreek, W. Tamis

Dialezing: Van Zand tot Landschap

Stichting Vogelasiel Noordwijk, A. v.d. We�:f

Internationale Vogel trekdag, A.� teenvoorden

Rondje Groen, W. Andelnar

Vogelnieuws, A.� teenvoorden

Waarnemingenrubriek A. �teenvoorden

Aankomstdatil zomergasten in Noordwijk en Omstreken

Bij de voorplaat Het Baard mannetje is een bewoner van rietvelden. Zo­wel 's zomers als 's winters kun je het "ping-ping" roepje in het riet horen. Het Baardmannetje is de enige vertegenwoordiger van de fa mi l ie der "parrotbills" in Europa. Verder komt deze famil ie al leen voor in Azië . Sommige soor­ten hebben een snavel met de vorm a ls d ie van een Pa­pegaa idu iker. 's Winters v ind je de Baardmannetjes in groepen bij el­k<�ar en hebben ze hun dieet vemnderd van insekten naar zaden. De soort broedt niet in Noordwijk, maar wordt er weleens op doortrek gezien. Soms kun je ze in het n<�ja<�r i n grote groepe n op grote hoogte over zie n trekken . Een goede plek om ze te zien te krijgen is het Oostv<Jardersplassengebied, m<�<�r ook in de Boe­rendel in de Katwijkse zuidduinen zijn ze v<Jak te zien .

pag. 3 pag. 4 pag. 4 pag. 4 pag. 4 pag. 5 psg. 5 pag. 6 pag. 8 pag. 11 pag. 11 pag. 12 pag. 17 pag. 22 pag. 23 pag. 27 pag. 28 pag. 28 pag. 29 pag. 29 pag. 30 pag. 31 pag. 33 pag. 36

3

Van de redactie Op het moment dat dit s tu kje geschreven wordt, vriest het dat het kraakt en waa i t er een ijskoude oos­tenwind . Nu denk je bij jezelf hoe moet het voorjaar worden, terwijl vorige week di t stukje zou zi jn begon­nen met: De eerste voorjaarsboden d ienen zich weer aan. Het Speenkruid bloeit en de Merel zit volop te zingen op het dak. De inventariseerders krijgen de kriebels en wachten met spanning op de terugkomst van de eerste zomergasten. Het ka n raar lopen in de natuur, maar één d ing is zeker het voorjaar komt eraan. Om alvast in voorjaarsstemming te komen treft u de broedvogel inventarisa tieverslagen van 1993 aan. In

Agenda Lezingen Vrijdag 25 maart Oaarvergaderin�) Lezing met d ia's van Martijn de Jonge over vogelon­derzoek in Nederland . Vrijdag 29 april Lezing met d ia's van Udo Hassefrass over Vleermui­zen.

Excursies Zaterdag 23 april Vogel-en plantenexcurs ie naar het la ndgoed Offem. Verzamelen bij de hoofd ingang aan de Nieuwe Offem­weg te Noord wijk. Aanvang: 19.00 uur

deze goed gevulde en zeer gevarieerde Strand loper v indt u verder o.a. het jaarverslag van de secretaris en het financieel verslag van de penningmeester. Tevens een prima art ikel over Gierzwaluwen van de hand van Hein Verkade, wederom een prachtige voorplaat gemaakt door Arnold Meijer, een stukje over de Mie­renleeuw van M. Koning, het vogelnieuws van Ab Steenvoorden en nog veel meer. Kopij voor de volgende Strandloper moet worden in­geleverd voor 15 april bij Rien Sluys, Bremkant 38, 2203 NG Noordwijk.

Zaterdag 30 april Nachtegalenexcursie in de Noordd uinen. Verzamelen bij het fletspad door de duinen aan de Duinweg (nabij de boswachterswoning Dui nweg 81). Aa nvang: 20 .00 uur Maandag 23 mei (Tweede Pinksterdag) Vogel- en plantenexcursie naar de A msterdamse Wa­terleid ingdu inen. Verza melen op het parkeerterrei n van d e ingang De Zilk (vlak bij het v iaduct onder de Provinciale weg). Aanvang: 07.00 uur Zaterdag 18 juni Slootjesexcursie achter het landgoed Offem. Verzame­len om 09.00 uur bij het Jan Verwey Natuurcentrum.

Noordwijkse Kuifleeuweriken op T.V. Op donderdag 24 maart 's middags om tien over v ier, v indt de herhaling plaats van het programma "Ja Na­tuurl ijk in Vogelvlucht" . In dit progra mma, dat gaat over de Nederlandse kust, wordt aandacht geschon­ken aan de Kuifleeuwerik op de Noordwijkse Konin­gin Wi lhelminaboulevard . Het progra mma wordt

eerder u i tgezonden op 3 maart, maar dat i s eerder dan de verschi jningsdatum van deze Strandloper.

Kijken dus!!!

Uitnodiging voor de jaarvergadering De jaarvergadering zal plaatsvinden op vrijdagavond 25 maart a .s. in het Jan Verwey Natuurcentrum, Wete­ringkade 27 te Noord wi jk. Na de behandeling van en­kele huishoudel i jke punten volgt de verkiezing van het bestuur. Volgens het rooster van aftreden zijn dit jaar a ftre­dend de heren W . Baa lbergen, R. Sluys en C. Verwei j . Al deze drie bestuursleden stellen zich herkiesbaar. Er is gelegenheid kandidaten voor het bestuur voor te dragen. Bovend ien is er nog ru imte voor nieuwe be­stuurs leden. Heeft u interesse, schroom niet uw naam bij de secretaris op te geven.

4

Aan de orde komen verder het jaarverslag van de se­cretaris, het financieel verslag van de penningmeester, welke u beide kunt v inden in deze Strandloper, en het verslag van de kascommissie. Verder zal er nog een nieuwe kascomm issie worden benoemd . Het speciale onderwerp voor deze jaarvergadering gaat over het vogelonderzoek in Nederland. Niema nd m inderdan Marti jn de Jonge, befaamd om zi jn prachtige foto's, za l op een aanschouweli jke wijze u i teenzetten hoe men vog;els observeert, tel t en bestudeert. Het bestuur wenst u een prettige en leerzame jaarvergadering toe.

Speuren naar Sporen Onder de titel "Speuren naar Sporen" za l med io mei a .s. de n ieuwe tentoonstel l ing in het Jan Verwey Na­tuurcentrum worden ingericht. Zoals de titel a l min of meer aangeeft zal worden getracht de bezoeker weg­wijs te maken in het herkennen van de vele verschil­lende d iersporen. Aan de hand van d iersporen kan men veel te weten komen over een bepaald gebied en wordt men tevens voorbereid op wat men kan ver­wachten. Er zi jn vele vormen van sporen, zoals pootafdrukken, veren, ui twerpselen, braakballen en nog vele andere. Ze zijn overal te v inden: op strand, in de d uinen, in het bos, op straat enz. Het materiaa l is voor een groot deel a fkomstig uit het Bezoekerscentrum Meyendel, waar een dergeli jke ten­toonstel l ing veel succes heeft geoogst. Zeker voor kin­deren is de komende tentoonstel l ing erg leuk, want aan de hand van een speurtocht en van zoekkaarten kunnen zij "op avon tuur gaan" . Verder za l er een inte­ressa nte d ia serie worden vertoond .

\ j

meerkoet-� De tentoonstel l ing zal tot begin oktober a.s. te zien zijn . Het spreekt voor zich dat wij een bezoek aan deze tentoonstell ing van harte kunnen aanbevelen.

Nieuws uit de ledenvergadering van 28 januari 1994 Kees Vcnvcij

Mededelingen bestuur Vleermuizenactie Direct ten noorden van Noord wijk aan Zee l igt een uitgebreid bunkercomplex uit de Tweede Wereldoor­log met een aantal ond eraardse ga ngen. Vroeger was dit complex al een bela ngr ijke winterverbl i jfplaats voor vleermuizen, maar door vanda l isme, zandinstor­tingen en afslu i ting is het klimaat voor de vleerm ui­zen daar zeker niet beter op geworden. Een aantal jaren geleden is het bunkercomplex bij Wassenaar ge­heel opnieuw ui tgegraven. Sindsd ien heeft d it com­plex zich ontwikkeld tot een der be- la ngrijkste winterverbli jfplaatsen voor v leermuizen in het westen van Neder land. In de zomerperiode is het complex zelfs voor belangstellenden opengesteld. Dit succes heeft het bestu ur aanleid ing gegeven te onderzoeken of een dergel ijke opknapbeurt ook in Noord wijk mo­gel i jk zou zijn. Daar toe is reeds advies ingewonnen bij de Stichting Natuur- en Landschapsbeheer Zuid-Hol­land en bij de heer K. Mostert, d ie als deskundige al de nodige v leermuizenprojecten heeft begeleid . Van deze beide zijden kwamen enthousiaste reacties. Te­vens past zo'n project naar het oordeel van het be­stuur in het creëren van een nieuw na tuurgebied op de voormalige Trimbaan. B innenkor t zullen verzoe­ken om medewerking worden gedaan aan instanties als de gemeente Noordwijk, het Staatsbosbeheer en het Hoogheemraadschap van Rijnland.

Natuurmonument "Noordrand Noordwijk" Enige tijd geleden is het gebied van de voormalige golfterreinen (De Trimbaan) aangewezen a ls Natuur­monu- ment. Op grond daarva n zijn gelden verstrekt om het gebied zodanig te reconstrueren, dat er straks nieuwe kansen ontstaan voor d ieren en pla nten. Te-

vens zal worden getracht het oorspronkelijke karakter van het du ingebied te herw i nnen. Zo wordt bijvoor­beeld a l de oude zwarte grond verwijderd . Wie gele­genheid heeft daar een kijkje te gaan nemen, kan zien, dat er op het ogenblik hard aan gewerkt wordt. Verkiezingen Binnenkort staan de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur. Tegen deze achtergrond heeft het bestuur aan a lle poli tieke partijen gevraagd het partijprogram­ma op te sturen. De komende tijd zal het bestuur de in­houd h iervan toetsen op het gebied van na tuur- en mil ieubescherming, met name waar het gaa t om het buitengebied . Verlichting Grote ofSintJeroenskerk Kritisch Noordwijk-Mil ieugroep Noordwijk heeft mede namens o nze vereniging aan de gemeente Noord wijk verzocht de capaciteit van de floodlight­verl ichting op de Sint-Jeroenskerk terug te brengen tot 25% van de huid ige capaci teit . De grote l ichtgolf wordt door velen veel te veel en overdadig bevonden. Verder is het geen voorbeeld van mil ieuvriendelijk handelen en zuinig omspringen met energie. Tot slot l i jkt het zeker niet bevorderli jk voor de broedende To­renvalken. I nm iddels heeft de ver antwoordel ijke wet­houder la ten weten niet veel voor een l ichtreductie te v�elen, omdat daarmee het effect verloren zou gaan . D1t laatste va l t overigens zeer te betwijfelen en zou eerst proefondervindelijk moeten worden vastgesteld . Zeilvliegen De Stichting Duinbehoud heeft ons verzocht commen­taar te geven op het voornemen de mogelij k te openen o� met grote �eltav liegers over de Coepelduynen te vhegen. A fgez1en van het feit, dat er zowel in de lucht a ls op de grond ongelukken kunnen gebeuren, l ijkt een dergel ijk tijdverdrijf nu niet bepaald bevorderlijk

5

voor de broedende vogels. Van de zijde van de vereni­ging is daarom ook geadviseerd het zei lvl iegen zeker tijdens het broedseizoen niet boven de Coepeld uynen toe te staa n. Verlichting molen in Polder Hoogeweg Het in flood light zetten van h istorische monumenten l ijkt zo onderhand een modegril te worden. Tijdens een vergadering van een van de raadscommissies werd zelfs gevraagd de molen in Polder Hoogeweg te verlichten. Het behoeft geen betoog, dat een dergelijk ini tiatief geenszins past in deze polder, die onlangs door de provincie Zuid -Holla nd tot rela tienota-gebied is verklaard. Inmiddels is een schrijven aan de ge­meente Noordwijk verzonden met het verzoek een dergelijk voorstel niet in behandeling te nemen. OpknapbeurtNatuurcentrum Bi nnenkort zal het Na tuurcentrum weer aan een alge­hele i nspectiebeurt worden onderworpen. In ieder geval za l er weer het nod ige schilderwerk moeten worden verricht en zul len er enkele kozijnen ver­nieuwd moeten worden. Tevens zal er bijzondere aan­dacht aan het i nterieur van de bibliotheek worden geschonken.

Ledenvergadering op vrijdag 25 februari a.s. Het thema van deze avond zal zijn de orchideën van West-Europa. Deze lezing met d ia 's za l worden ver­zorgd Jelle van Dijk en Kees Verweij . Tentoonstelling De tentoonstel l ing in het Natuurcentrum gaa t d i t jaar over d iersporen en za l luiden: "Speuren naar Sporen". Van het Bezoekerscentru m Meyendel te Wassenaar ka n veel ma te ria a l worden geleend en het belooft een zeer boeiende tentoonstell ing te worden.

Lezing met dia's van Dick Passchier over de Pyreneeën Vervolgens verleent de heer Verweij het woord aan D. Passchier, d ie het een en ander za l laten zien over de Pyreneeën. Hij neemt ons mee naar de mooiste gebie­den in zowel het Franse a ls het Spaanse gedeelte van d i t bi jzondere en ruige berggebied . Naast prachtige opnamen van het zeer a fwisselende landschap laat hij vele deta ilopnamen van vlinders, planten en vogels zien. Het enthousiasme, waarmee Dick Passchier over de Pyreneeën spreekt, maakt ook de aanwezigen en­thousiast voor d i t gebied . Het applaus na afloop was daar een sprekend voorbeeld van.

Jaarverslag van de secretaris K.:cs Vcnut:ij

Ook het a fgelopen jaar kenmerkte zich weer door een gevarieerde reeks van activiteiten. De belangrijkste hiervan worden nog even in herinnering gebracht.

Jan Verwey Natuurcentrun1 De tentoonstell ing was ditmaa l gewijd aan de ontwik­keling van de omgeving rond Noord wijk. Ze d roeg de titel "Veranderend La ndschap in Noordwijk en Omge­ving". Het doel van deze tentoonstelling was het pu­bliek te laten zien, hoezeer ged urende de a fgelopen eeuwen het landschap is veranderd en welke factoren hiertoe hebben bijged ragen of hiervoor verantwoorde­l i jk waren. Voor het inrichten van deze tentoonstel l ing is weer heel wat werk verricht door de Tentoonstel­l ingscommissie. Het bezoek aan het Natuurcentru m vertoont helaas nog een dalende li jn. Di t geld t evenwel niet voor het bezoek van groepen, want hier is juist van een behoor­l i jke stijging sprake. In zekere zin word t deze terugval door het groepsbezoek gecompenseerd . Dit gegeven heeft ertoe geleid dat werd besloten het Jan Verwey Natuurcentrum alleen tijdens de wisseltentoonstellin­gen voor het publiek te openen. Het gaat hierbij om de maanden mei t/ m september. Groepen en scholen hebben op aanvraag steeds toega ng. Een leuke meeva ller was, dat de pa nelen van de Am­sterdamse Duinwaterleidingmaatscha ppij, welke voor de tentoonstell ing in 1 992 aan ons wa ren uitgeleend, uiteindelijk aan ons geschonken werden. Het betref t hier beslist een kostbare schenking . Verder werd er een onderzoek verricht naar het uitle­nen va n de boeken ui t de bibliotheek van het Jan Verwey Natuurcentrum. De ind ruk bestond dat er niet zoveel gebruik van werd gemaakt, maar d i t bleek toch nog behoorl i jk mee te valien.

6

��� � �""';-� d � �-/,;��· .-::: (

. --; �?Jf�f Af.!: } · ·

r- 1'7 J, > Jl':.�� ..r I ..

<..,.·· '.��� {<� � ��� ··· Y( -�-� .. c,--r�� -�'< - ·

secreta risvogel

De tuinvaas was ook d it jaar weer het doelwit van vandalen. Gelukkig kon hi j weer door een aantal ster­ke leden van onze vereniging op zijn sokkel worden gezet, waar hij nu nog steeds op staat. Ook werd de tuin een aanta l keren opgeknapt, werd de buitenkant aan een opknapbeurt onderworpen en hebben enkele leden weer veel vri jwil l igerswerk in het Jan Verwey Natuurcentrum gedaan. Allen hartelijk dank voor de inzet.

Acties In het begin van het jaar werd het plan opgevat om in de directe omgeving van het parkeerterrein van de Polder Hoogeweg een stuk "wetland" te ontwikkelen . Hoewel di t plan waardering heeft geoogst, stuit het

op het ogenblik op fina nciële bezwaren bi j de gemeen­te Noord wijk. Verder werd aan de gemeente Noord wijk gevraagd het aantal reeënspiegels in het Langeveld u it te brei­den. Op een gegeven moment werden we opgeschrikt door het bericht, dat in de broedt ijd een groot deel van de sloot la ngs de Northgod reef werd uitgebaggerd. Hier­door werden o.a. verschillende broedende vogels on­aangenaam verrast . Met de gemeente Noord wijk is afgesproken dat herhaling van dergeli jke i ngrepen zal worden voorkomen. Flood lightverlichting is op het moment wel heel popu­la ir. Zo staat de Oude- of Sint Jeroenskerk iedere avcmd in de schi jnwerpers. Getracht is tempering van het licht bespreekbaa r te maken via Krit isch Noord­wijk-Mil ieugroep Noordwijk. Verder kwam o ns on­langs een init iatief ter ore om ook de molen in de Polder Hoogeweg in de schijnwerpers te zetten. Hier zal worden getracht om de init iati efnemers te bewe­gen af te zien van een dergeli jk voornemen . Verder d reigden er vergunni ngen te worden afgegeven voor het zeilvl iegen boven de Coepelduy­nen. De jaarl i jkse paddenbeschermi ngsactie in het Lange­veld is ook in het a fgelopen jaar weer succesvol verlo­pen. In overleg met de gemeente Noord wijk werden er aa n het ma teriaal nog wat verbeteringen aange­bracht, waarmee het a fzetten va n de wegen voortaan probleem loos zal ku nnen geschieden. Tot slot is er een aa nzet gemaakt om de bunkers i n de Noorddu inen beter voor vleermuizen geschikt te ma­ken. Met de betrokken ins tanties (Staatsbosbeheer, ge­meente Noordwijk en Hoogheemraadschap va n Rijnland) za l omtrent de haalbaa rheid hiervan nog na­der overleg volgen .

Overleg 1net diverse instellingen Met de heer Reijnen van de Plantsoenendiens t van de gemeente Noordwijk werd overleg gepleegd over het toekomst ige groenbeheer b in nen de gemeente Noord­wijk. Verder werd met de heer Jansen van de gemeen­te Noordwijk van gedachten gewisseld over de ontwikkel ingen binnen de natuur- en milieued uca tie in onze omgev ing. B innen het Mil ieu Overleg Duin- en Bollenstreek stond vooral de ruimteli jke ontwikkeling van de Bol­lenstreek centraa l . In gezamenl i jk overleg zi jn in itiat ie­ven ontwikkeld om het laten vol bouwen van de Bollenstreek zoveel mogel ijk tegen te gaan . Teza men met enkele vertegenwoord igers van agrarische zijd e is een gemeenscha ppelijke nota ontwikkeld getiteld: "Geen Bollenstad maar Bol lenstreek". Verder is via onze vertegenwoordiger in d it overlegorgaa n gespro­ken over een nieuwe st ructuur bi nnen dit orgaan. Met het Staatsbosbeheer is ook het afgelopen jaar weer overleg gepleegd o.a . over het jachtbeleid in de dui nen, de gevolgen van het Heineken Open Golftour­nooi voor de d ui nen en tot slot over het gebruik va n onze inventarisat iegegevens. Na enige aandringen bij de gemeente Noord wijk is men onlangs begonnen aan de ui tvoerende werkzaa m­heden op de Trimbaa n. De bed oeling is de natuur­waarden aldaar te hers tellen en zonodig te versterken.

Verschillende andere activiteiten De vogelwerkgroep kwam enkele malen in het Jan Verwey Natuurcent rum bijeen. De opkomst viel, on­danks de prima thema's, wat tegen. Over een andere

opzet wordt d it jaar verder nagedacht. De zeetrekpost aan de Kon . Astridboulevard werd ge­heel opgeknapt. De opzet van de Flora van Noord wijk werd behoorlijk gewijzigd. Zo wordt het gebied dat i n deze n ieuwe u it ­gave wordt behandeld met een behoorlijk gedeelte van de Bollenstreek u itgebreid. De t itel van het boek za l worden gewijzigd in " Flora van de Duin- en Bol­lens t reek" . Met de beheerder van Nieuw-Leeuwenhorst zijn maatregelen getroffen om de bereikbaa rheid van de vogelkijkhut aan de zogenaamde "ta nkval " te vergro­ten. Tot d us- verre was het er behoorlijk d rassig. Bi j de Jeugdclub namen drie medewerkers, te weten Marian Bos, Carla v .d . Hulst en Jenny Vink, afscheid. Dit af- scheid ging zeker niet onopgemerkt voorbij. Zi j werden in de ledenvergadering van oktober j l . harte­l i jk door het bestuur beda nkt voor hun i nzet .

Excursies Voor leden en belangstellenden waren er weer ver­schi l lende i nteressante excursies: Zaterdag 24 apri l: Vogel- en plantenexcursie op het la ndgoed Offem te Noord wijk. Zaterdag 8 mei: Nachtega lenexcursie in de Noorddui­nen. Maandag 31 mei (Tweede Pinksterdag): Vogel- en pla ntenexcursie in de Coepeld uynen ten zuiden van Noordwijk. Za terdag 19 juni: Slootjesexcursie achter het landgoed Offem. Vrijdag 31 augustus t/ m zondag 2 september: Wad­denexcursie naar Terschelling. Zaterdag 25 september: excursie naar de Amsterdam­se Waterleid ingdui nen met specia le aandacht voor padd estoelen. Zaterdag 6 november: Vogelexcursie naar Noord-Hol­land. Dinsdag 28 december ga nzenexcursie naar Zeeland. De excursies op zich waren a lle zeer geslaagd .

Ledenvergaderingen Tijdens de ledenvergaderingen werden de volgende onderwerpen behandeld : Vrijdag 29 januari: Lezing van Gerlof de Roos over steltlopers op het Taymir Sch iereiland in Siberië . Vrijdag 26 februari: Lezing van Wim Baalbergen over de Galapagoseilanden in de St ille Oceaan . Vrijdag 26 maart: lezing van Theo Verstrael over Reeën. Vrijdag 23 april: lezing van Dick Jonkers over Zwalu­wen en Gierzwaluwen. Vrijdag 24 september: lezing van Harry Wanders over Meyendel. Vrijdag 29 oktober: lezing van Mart in Koning over Ke­vers in onze omgev ing . Vrijdag 26 november: lezing van Johan de Jong over Kerkuilen. De ledenvergaderingen werden over het a lgemeen goed tot zeer goed bezocht. Op sommige avonden wa­ren er ruim 70 bezoekers aanwezig.

Slotwoord Zoals u ziet is er in 1993 weer heel wat gebeurd . Toch is het maar een greep, want het gaat hier om de meest opvallende gebeurtenissen. Op de achtergro nd heb­ben nog vele andere leden meegeholpen aan het wel­slagen van onze activiteiten. Ook hen past evenzeer dank.

7

Financieel overzicht 1993 ]. Veefkind

Staat van Baten en Lasten Baten Contributies en donaties Rente Batig saldo verkoop

Saldo baten

Lasten Jnn Verwey Nntrwrcentmm Entree, speciale avonden Giften Batig saldo kantine Bijdrage Stivono

Exploitatie en onderhoud Bibliotheek Expositie

2904 312 557

3773

Nadelig saldo

Stmndloper Advertenties Dmkkosten Portokosten Diversen

4721 446

32 51 99

Nadelig s aldo

Diverse lasten

Bestuur, verg., activ. 946 Jeugdclub 323 Conh·ibuties en giften 1680

2949

Saldo diverse lasten

Jaarresultaat

Rese1ve Plantenboek Rese1ve imichting

VOORDELIG EXPLOIT A TIE SALDO

R

1 0962 1 365

290 1 2617

1 560 58

245 500

2363

1000

1000

1 2617

1410-

41 99-

2949-

4059

2000-2000-

59

( I I Vtf/

f 1000,- kruid

Balans per 1 januari 1993 Activa Passiva Kas, Bank, Giro 30221 VoOluitbetaalde contributie 35 Te ontvangen rente 1 836 Te betalen kosten Vogelboek 573 Te ontvangen Vogelboek 220 Reserve Onderhoud 1 0000 Te ontvangen advertentiegelden 2750 Reserve Plantenboek 3100 Overige voorraad 103 Vermogen 21422 Overige bezittingen p.m.

---

Totaal 35130 Totaal 35130

Balans per 31 december 1993 Activa Passiva Kas, Bank, Giro 36177 Vooruitbetaalde conh·ibutie 40 Te ontvangen rente 1 294 Toegezegde gift 750 Te ontvangen advertentiegelden 2000 Reserve Onderhoud 1 0000 Overige voorraad p.m. Reserve Plantenboek 5200 Overige bezittingen p.m. Reserve Imichting 2000

Vermogen: per 1 januari 21 422 exploitatiesaldo 59

21481

Totaal 39471 Totaal 39471

•• Toelichting Het boekjaar 1993 word t afgesloten met een klein voordelig exploita tie saldo. Dit overschot word t mede veroor­zaakt door lage onderhoudskosten voor het Jan Verwey Natuurcentru m en door da t d it jaar twee maal een (voorde­l ige) afrekening door het Energ iebed rijf heeft plaatsgevonden. Op de balans treft u als nieuwe posten een toegezegde g i ft en een reserve inricht ing aan. De gift betreft een voorlopige toezegging aan de NJN afdel ing Bollens­treek voor een zoogd ieren onderzoek. De reserve inrichting heeft betrekking op het beslui t van het bestuur om de bibliotheek grond ig op te knappen en van nieuwe inric hting te voorzien. Verder wordt evenals het jaar daarvoor f2000,- gereserveerd voor de uitgave van het n ieuwe plantenboek. Ook de begroting voor 1994 vertoont een tekort. Dit tekort ontstaat ondermeer door verdere reservering voor het plantenboek, een verhoogde post nieuwe aanschaf (meubila ir) en een niet verlaagde post onderhoud (opknapbeurt bi bliotheek). Het tekort kan eenvoudig opgevan­gen worden uit het aa nwezige vermogen . De bezi ttingen, te weten de bibl iotheek, de inventaris, twee sc hrijfmac h ines, gelu idsappara tuur, een d ia-apparaat en een bi noculair zijn p.m. opgenomen, omdat verkoop niet in de bedoeli ng l igt .

9

Begroting 1994 Ontvangsten Contributies/Donaties Rente Strandloper advertenties Verkoop JVNC entree JVNC consumpties JVNC giften JVNC Stivono

Exploitatietekort

10500 1 000 1500

300 1 350

250 50

500

261 0

1 8060

Uitgaven JVNC exploit. en onderh. JVNC energie JVNC verzekering JVNC belasting JVNC permanente tent. JVNC wisseltent JVNC bibliotheek Strandloper druk Strandloper porto Strandloper diversen Bestuur Verzekeling Verg., Activiteiten Jeugdclub Contributies en giften Diversen Aanschaf Plantenboek druk

1 500 2000

200 210 500 750 500

4200 450

50 500 100 750 600

1000 250

2500 2000

18060

Overzicht ledenbestand per 1 januari 1994 Jaar 1 984 1 985 1 986 1 987 1 988 1 989 1 990 1 991 1 992 1 993 Noord wijk 279 303 328 370 387 397 403 404 395 384 N'Hout/De Zilk 21 23 25 25 27 30 30 35 39 35 Ka twijk 1 5 1 6 1 8 21 22 31 29 17 16 15

R'burg I V'Burg 13 15 16 16 14 1 4 1 8 1 7 16 1 6

Leiden e.o. 14 1 7 20 23 26 28 25 29 37 31 Bollenstreek 26 '"''"' 40 54 59 60 fi4 63 69 66 :>:>

Elders 27 25 23 26 29 31 34 40 40 38

Totaal 395 432 470 535 564 591 ó03 605 6 1 2 585

10

1 994

376

32

1 5

1 4

32

60

45

574

Jaarverslag Jeugdclub Fcmkc Vink en Richard Zomzcvcld

De jeugdclub (9-12 jaar) tel t net a ls vorig jaar 20 fana­tieke leden en wordt dit jaar n iet door 4 personen maar door 2 personen geleid .

Lepeltuu

Dit jaar is heel anders dan de voorgaande jaren. We hebben niet zoals vorig jaar een programmaboekje, waardoor we niet zo gauw, als het slecht weer is, in de problemen komen. De c lub is er iedere vrijdag, be­halve de laatste vrijdag van de maand en we proberen iedere za terdag weg te gaan. We zijn a l verschi l lende malen naar het duin geweest,

Jaarverslag IVN Nel Nooycn

Mete'orologisch was 1 993 een nat jaar. Het IVN-afde­ling Noordwijk, heeft dat ook ervaren. Zo gingen op 5 mei enkele IVN-gidsen met ongeveer 50 kinderen en hun begeleiders op excursie in de Noordd uinen. Het zonnetje scheen uitbundig. In drie groepen gingen we enthousiast met een uitgestippeld natuurpad van start. Helaas kwa men al gauw dreigende wolken op­zetten. Na tien minuten barstte een hevige onweers­bui los .Onder de bomen werd het zeer donker en erg nat. Doorweekt v luchtte iedereen naar de werkschuur van de boswachters om de bui af te wachten. Het bleef echter gieten. Gehuld in grote plastic a fvalzak­ken, verstrekt door een boswachter fietste de groep naar het Jan Verwey Natuurcentrum. Daar werd de ­letterli jk in het water geval len - excursie goedgemaakt door een speurtocht langs de permanente tentoonstel­l ing en het uitpluizen van braakballen. Deze groep was niet de enige d ie daar door het IVN werd ontvangen. Zo'n d uizend kinderen, verdeeld over 35 klassen, bezochten het Jan Verwey Natuurcen­trum. De- in de w intermaanden - vervaardigde speurtoch­ten werden dan ook in 1993 zeer intensief gebruikt. Naast de speurtocht :-verd er ook met schelpgruis ge­werkt, braakbal len uitgeplozen of een d ia-presenta tie gegeven. Het zwaartepunt van het bezoek lag in okto­ber. A lle eerstejaars van het Pieter Groen Col lege kwa­men bij ons. Het is d an een heksentoer om 14 dagen achter elkaar 2 gidsen ter beschikking te hebben. Heeft u soms zin om d i t jaar mee te helpen? Neem dan nu a l contact op met Toos Bom, (tel : 10210), de coörd inator van het scholen /groepenbezoek.

waar we ons op de vogeltrek gingen concentreren. Onze eerste zaterdag troffen we well5 Lepelaars aan en konden we heel mooi een Zwarte Roodstaart bekij­ken. Zo zijn we na een zwa re storm stookolievogels gaan tellen, maar ja een bal doet dit telwerk gauw vergeten en we waren a l gauw met de hele groep aan het voet­ballen. Op vrijdag hebben we een soort theoretische avond d i t houdt in dat we een onderwerpen nemen dat w� de volgende dag gaan doen. Zo heeft Dick Passchier ons een avond kunnen vermaken met het herkennen van vogels en hun geluiden. Ons jeugdlid Maar�e Abels heeft ons proefjes laten zien met zuren en we hebben een aantal voorwerpen begraven welke wel en welke niet kunnen vergaan. Ook zoals voorgaande jaren hebben we een sinter­klaasavond gehad met erg mooie surprises. Verder gaan we nestkasten controleren en schoonmaken in het Leeuwenhorstbos. Aan het einde van dit jaar doen we nog een vleermuizenexcursie en gaan we roeien op de Nieuwkaapse Plassen . H ierbij wil len w ij iedereen bedanken die dit seizoen weer voor o ns klaarsto nden.

Vanaf augustus stonden de meeste activiteiten in het teken van het HerfstnatuurspeL En het leek wel of de du ivel er mee speelde. B ij alle voorbereidingen buiten regende het overvloed ig. En het valt niet mee in de s tromende regen spechtegaten te tellen of het aantal mossoorten op een vierkante meter te ontdekken. Op de d ag zelf was het gelukkig droog en werd de speur­tocht een groot succes. Om de eigen kennis op peil te houden gingen we ook met elkaar op pad. Zo bezochten we de pier van l]mui­den, genoten van een roeitocht op de Nieuwkaapse Plassen, fietsen we naar de A W -duinen en wandelden we wat af. Inmiddels zijn we weer gestart met het sameristellen van nieuwe speurtochten. De eerste aanmeldingen van d e scholen zijn a l binnen. Het belooft weer een goed jaar te worden.

11

Broedvogelinventarisatie in de duinen en landgoederen rond Noordwijk in 1993 samcnstdling Rien Sluys

I n di t artikel worden de resultaten van vi jf, jaa rli jks geïnventariseerde, gebieden beschreven.

1 Coepelduynen Voor het vijfde achtereenvolgende jaar werd di t d uin­gebied in z'n geheel geïnventariseerd . Het deel dat grotendeels in de gemeente Katwijk ligt, werd onder­zocht door Bram Schooncnl'cJX (i n 24 u ren), terwij l Kees Venucij (13 u ren) en ]die van Dijk (15 uren) het Noord­wijkse deel voor hun rekening namen. De gegevens op de veldkaa rten werden volgens de richtli jnen van de "Handleiding SOVON Broedvogel Onderzoek" (uit­gave 1993) uitgewerkt. Het onderzochte gebied omva tte ook di t jaar weer het terrei n van ca mping "de Noordduinen " . Om de ont­wikkelingen in het duingebied beter te belichten, wor­den de aan- tallen van het ca mpingterrein hier in een eigen kolom gepresenteerd .

Tabel 1: Broedvogels van de Coepelduynen: 1989 t/m 1993

amp Coe· Soort 8 9 9 0 9 1 9 2 9 3 ing pel

Bergeend 2 1 l 1 1 - 1

Wilde Eend 4 2 2 1 - - -

Patri js 1 0 9 7 8 5 - 5

Fazant 3 3 2 3 3 - 3

Wulp 1 1 1 1 1 - -

Torteld uif - 1 1 1 1 - 1

Hou td ui f 6 7 4 2 3 - 3

Groene Specht - - 1 - - - -

Koekoek 7 4 4 3 3 - 3

Veld leeuwerik 2 6 2 0 1 6 6 5 - 5

Graspieper 3 8 4 1 3 9 2 2 18 - 1 8

Witte Kwikstaart - - 1 - - - -

Winterkoning 3 9 5 1 2 - 2

Heggemus 3 4 4 7 27 2 8 2 9 2 27

Roodborst - - 2 - 1 - 1

Nachtegaal 6 6 4 - 3 3 -

Rood barttapuit 6 8 7 2 6 - 6

Tapuit 9 1 1 1 2 5 4 - 4

Merel 1 6 2 0 1 6 1 4 1 6 6 1 0

Sprinkhaanzanger 2 1 1 1 1 - 1

Bosrietzanger 3 - - - 1 - 1

Braamsluiper 1 1 1 3 2 1 1

Grasmus 3 5 3 5 2 3 3 4 3 3 3 3 0

Tuinfluiter - - - 1 - - -

Zwartkop 1 1 1 - 2 1 1 --

12

Spotvogel - 1 1 - - - -

Tjiftjaf 1 6 1 3 3 - 3

Fitis 3 0 2 4 9 8 7 4 3

Pimpelmees - - 1 - - - -

Koolmees 3 2 2 3 4 2 2

Ekster 5 6 7 3 1 1 1 1 0

Kneu 4 3 5 1 4 7 3 8 3 4 1 3 3

Rood mus - - - - 1 - 1

Totaal soorten 2 6 2 6 3 0 2 4 27 1 0 2 5

Totaal broedparen 2 97 3 17 2 4 3 1 9 6 1 9 8 2 4 174

Inventarisa tietijd _ . . . . . I: - - ·· · I•• -: < < < [ <······· · · · · ··· i < in uren 4 9 74 6 5 4 6 , [�4 L_ ____ _ '-- --- ... -

In het verslag over het broedseizoen 1992 werd opge­merkt dat de a fna me van het aanta l broedvogels die in 1991 was vastgesteld, in 1992 onverminderd was doorgegaan . De resultaten van 1993 wekken de in­druk dat de toestand zich nu enigszins stabiliseert. Als de aantallen op het campingterrein in a l le jaren niet worden meegeteld zi jn de jaartotalen voor de pe­riod e 1989-93:269-284-231 -175-174. Om te ki jken of deze stabilisatie voor a lle groepen broedvogels geld t, zetten we de cij fers voor bodem­broeders en stru weelbroeders eens op een ri j lje. Voor de bodembroeders tellen we de aanta llen van de vol­gende soorten bij elkaar op: Patrijs, Veldleeuwerik, Graspieper, Tapui t, Fitis . Voor de struweelbroeders nemen we de aanta llen van de volgende soorten bij el­kaar: Heggemus, Merel, Grasmus, Kneu. De aanta llen van de camping zi jn hierbij niet meegeteld .

Soort/laa r 1 9 8 9 1 9 9 0 ' 1 9 9 1 i9�i ]: 9 9 3 bodembroeders 1 0 8 9 8 8 1 4 4 3 5 struweelbroeders 1 1 6 1 3 5 1 1 0 1 0 4 1 0 0

De bovenstaande ci jfers laten duideli jk zien dat de af­na me van het aantal broedvogels vooral op conto van de bodembroeders kan worden geschreven. De achter­uitga ng bi j deze groep lijkt zelfs nu nog niet gestopt te zi jn.

Toen in de winter van 1992/93 nieuwe hekken wer­den geplaats t en het grootste deel van het terrein ge­durende het broedseizoen voor het publiek werd afgesloten, spraken sommige optimisten de verwach­ting ui t dat met na me de grondbroeders hiervan zou­den profiteren. Hoewel het erg vroeg is om na één seizoen hierover al een uitspraak te doen, zou een der­geli jke ontwikkeling hoogst opmerkeli jk zijn geweest. Immers de spectaculaire a fname van het aanta l grond­broeders ging niet gepaard met een opvallende toena­me van de recreatie in dit gebied . Er viel de laatste jaren weliswaar een lichte toename van het aa nta l wandelaars waar te nemen, maar deze toename heeft vermoedeli jk niets te maken met het instorten van de stand va n de grondbroed ers.

Al in eerdere verslagen is opgemerkt dat de aanwezig­heid van vossen in het terrein waa rschijnlijk van veel grotere betekenis is . In 1993 werden door een mede­werker van Staatsbosbeheer zeven bouwen gelokali­seerd. Voor een terrein als de Coepeld uynen met een oppervlakte van een kleine 200 ha is d it een respecta­bel aantal .

Met de grotere grondbroeders is het droevig gesteld. Dit jaar zi jn nog enkele roepende Fazanten waargeno­men, maar hennen, laat staan hennen met jongen, wor­den de laatste jaren niet meer waa rgenomen. Patrijzen zijn moeili jk te tellen, maar dat de aanta llen sterk zijn afgenomen is een feit. Waarnemingen in juni van paartjes zonder jongen doen vermoeden dat het broe­dresultaat s lecht genoemd ka n worden. De Wulp komt nog wel ieder voor- jaar terug in de Coepelduy­nen, maar een alarmerende vogel (dit d uidt op uitgelo­pen jongen) is na 1984 niet meer waargenomen. Ook de Bergeenden komen ieder jaar terug. Van deze vo­gels is het broedresultaat bijzonder moeilijk vast te stellen. In ieder geval bleven ze langer in het terrein dan de W ulpen, zodat wellicht het broeden toch nog tot een goed einde is gebracht . De ontwikkel ingen bij de kleine bodembroeders stem­men ook niet bepaald vrolijk. Het gebied Coepel-d uynen vormde tot voor kort nog een bolwerk voor typische soorten van het open zeedorpenlandschap zoals Tapuit, Veld leeuwerik en Graspieper. Veld leeu­werik en Tapuit staan bijna op het punt uit deze d ui­nen te verd wijnen. Werd er in 1992 nog een paarlje Tapuiten met jongen waargenomen, nu was zelfs dat niet meer het geval . Het aantal Graspiepers loopt min­der snel terug, maar de verspreiding is nu vrijwel be­perkt tot de zeereep. Twee jaar geleden broedden nog 19 paren ten oosten van het fietspad, nu zijn het er nog maar vier. Dat een a lgemene vogel a ls de Fitis ook vrijwel uit deze du inen zou verd wijnen, leek enkele ja­ren gelden nog een onmogel i jkheid . De drie paren d ie nu nog konden worden ingetekend, bevonden zich aan de u iterste oostgrens van het terrein, na mel ijk vrij­wel op het terrein van de Van den Bergb-Leefgemeen­schap en het ESTEC-terrein. Gelukkig valt er ook nog iets positiefs te melden. De Roodborsttapuit deed het verrassend goed . Er waren zes paart jes aanwezig en bij zeker v ier paren was van een goed broedresultaat sprake. Het is bekend dat het nest van deze soort bijzonder moeili jk te v inden is. Het l igt d iep weggestopt in ruige vegetatie en is van bovenaf meestal niet te zien. Wel is het zo dat nu a lle territoria in de zeereep liggen. Voor het eerst kon het Paapje op de broedvogelli jst worden geplaatst . Het broeden werd niet met zeker­heid vastgesteld, maar de aanwezigheid van een zin­gend mannelje tot in juni voldoet volgens de SOVON richtlijnen aan de norm voor een territorium. Datzelf­de kan gezegd worden van de Roodmus, d ie op 31 mei door Leo van Ruiten werd ontdekt en nog op 13 j uni zingend in de noordelijke Coepelduynen werd waargenomen.

2 Noordduinen-west Geïnventariset:rd door Arie Cramer en Jan Glasbergen. Grootte: 53 ha.Voor het negende achtereenvolgende jaar werd deze kavel onderzocht. Het gebied bestaat voornamelijk uit d uingraslanden, struweel en laag, aangeplant loofhout. P laatselijk is nog een restant naaldhout aanwezig. Ook i n d eze kavel gaat de Veld­leeuwerik langzaam achteruit. De vogels broeden hier voornamelijk op een voormal ige kapvlakte, met een mozaïek van schaars begroeide mosvlakten met lage kruiden en helmgrasland en. Langzamerhand begint d it gebied bl ijkbaa r te veel begroeid te raken.

Tabel 2: Broedvogels van de Noordduinen­west 1 984-1 993

lsi& U i u � �� � �§�-< 1 D . ,.., 1 1 1 IIU - - - - - -

Wilde Eend 1 1 2 2 1 1 - 2 - -Torenvalk 1 - - - - - - - - -Pa trijs 2 4 3 3 2 3 2 1 - -Fazant 1 2 2 1 1 1 1 1 1 3

Kievit 1 - - - - - - - - -Wulp 2 1 1 1 1 1 - - - -Houtd u if 1 0 1 3 1 4 9 7 7 8 8 5 8

Torteldu if 3 1 3 1 1 3 4 3 3 2

Koekoek 2 3 2 2 3 2 1 1 2 2

Veldleeuwerik 1 5 1 6 1 4 1 2 1 2 1 3 1 2 1 1 4 1

Boompieper - - 1 - - - - - - -Graspieper 1 2 7 7 6 9 1 8 2 2 1 7 2 2 1 7

Winterkoning - 1 1 - 1 8 8 3 1 1 fHe��t:mu::; 2 0 1 9 2 5 2 4 2 7 1 7 1 6 1 4 1 8 1 8

Roodborst 1 - - - - - 1 - 1 -I Nachtegaal 6 9 1 4 1 6 1 3 1 1 1 1 1 5 1 4 1 2

Rood horsttapuit 1 - - - - - - - 1 1

Tapuit 5 4 6 6 7 9 7 6 2 4

Merel 5 5 5 3 5 6 3 2 2 4

Sprinkhaanriet-Jzanger - 1 2 1 1 1 - 1 - -I Bosrietzanger 1 - - 1 - - - - - -Braamsluiper - 3 2 2 1 2 2 2 1 2

Grasmus 1 5 1 5 1 1 1 7 2 1 1 5 1 3 1 0 9 1 2

Fitis 2 1 1 4 1 3 1 6 2 4 2 2 1 6 1 0 7 7

Koolmees 2 3 1 3 3 1 - - - 2

Vlaamse Gaai 1 1 1 1 1 1 1 3 1 2

Ekster 5 7 7 8 8 8 8 7 6 8

Zwarte Kraai - 2 2 2 2 1 - - 1 1

!Ringmus - 1 2 3 ? - 1 - - - -Kneu 3 5 3 0 2 5 1 4 1 2 1 2 1 0 9 9 6

1 1 -. iiri 13

3 Noordduinen-oost Gánv.:ntm·isc.:rd door ]elf.: van Dijk

Grootte: ca 32 ha . SOVON-nr. 721. Er werden in totaal tien inventarisatierondes gelopen, d ie bij elkaar veer­tien uren in beslag namen. Het gebied bestaat groten­deels u i t dennenbos. Alleen langs de binnenduinra nd en langs de Weideweg is loofhout aanwezig. Langs de binnenduinrand loopt een verkeersweg d ie intensief wordt gebruikt. Het gebied werd voor het vi j fde ach­tereenvolgende jaar onderzocht. Tabel 3: Broedvogels van de Noordduinen-oost in 1 989 t /m 1993

l . ,., ,., . ,.,.: ·.,.;,> . 1 9 8 9 1 9.9 0 1 9 9 1

Fazant 2 2 2

Hou tsnip - - -Holeduif 1 - 2

Houtduif 9 1 0 1 6

Tortelduif 1 1 -Bosuil - - -Zwarte Specht 1

Grote Bonte Specht 1 1 1 I Groene Specht - - - I Boompieper 5 5 2

W interkoning 1 3 1 0 4

Heggemus 2 3 3

Roodborst 2 1 1 3 1 1

Nachtegaal 4 2 3

Merel 9 9 3

Zanglijster 1

Grote Lijster 2 1 I -Tuinflu iter 1

Zwartkop 5 5 I 3

Flui ter - 1

Tjiftjaf 1 1 9 1 0

Fitis 1 0 7 4

Staartmees - - -Glanskop 3 1 2

Kuifmees 2 3 4

Pimpelmees 2 - 1

Koolmees 4 4 5

Boomkrui per 4 4 4

Vlaamse Gaai 3 3 5

Ekster 2

Zwarte Kraai 1 3 2

Vink 8 1 1 8

Groenling 1 2 4

Tó�aill �artta} söorten . 2 8 2 3 2 2

'tot�atàaht�l hrd�d� ·:· g.��AÜ�h : < > • . ' : ,.::· i } 1 2 9 · u o · .. . · 9 9

1 4

I

I

I

1 9 9 21 1 9 9 3

2 I 1

1

2

7 I 6

1

1

1 I 1

1 1 1

3 I 5

2

9 I 6

4 I 5

- I 1

5 I 3

8 I 8

1

1

2 3

2 2

1 2

3 2

3 2

1 2

9 I 1 0

3

2 4 l 17

73 J · 6 0

Uit d e tellingen van d e a fgelopen jaren blijkt du idelijk dat het aanta l broedvogels in d i t deel van de Noord­duinen sterk is teruggelopen. In het terrein zelf z ien wij weinig veranderingen. Hier en daar zou het ge­bied iets aantrekkelijker geworden kunnen z ijn door het tot ontwikkeling komen van enige struikgroei on­der de dennen. Aan de andere kant heeft het hoger worden van jonge aanplant ongetwijfeld een negatie­ve invloed gehad op de aantallen van Boompieper en Fitis . �

�·-((· · '

?-� •

". Vink

Van groter belang dan de kleine veranderingen in de begroei ing, is vermoedel i jk de toegenomen recreatie in dit gebied . Het vogelri jkste gedeelte is de binnen­duinrand waar het meeste loofhout is te v inden. Deze smalle strook word t over de gehele lengte doorsneden door de Randweg, die de laatste jaren steeds d rukker is geworden. In het boekje " Het voorspellen van het ef­fect van snelverkeer op broedvogelpopulatie" (Reij­nen, Veenbaas & Foppen 1992), wordt aangegeven dat b i j een geringe verkeersintensiteit en een maximum­snelheid van 80 km per uur toch al tot op enkele tien­tallen meters van een nega tieve invloed sprake is.

Soort/Jaar 1 9 8 9 1 9 9 0 1 9 9 T : 1 9 9 2 l 9.�á

bodembroeders 3 5 2 2 1 8 1 0 6

struweelbroeders 3 1 27 20 1 8 1 6

De strook loofhout tussen d e Rand weg en d e polder is hier en d aar niet meer dan tien meter breed. Het ver­dwijnen van veel broedvogels u i t ju ist deze zone zou hiermee verband kunnen houden. Ook de recreatie i n het bos zelf (wandelaars a l of niet met honden, trim­mers) is vermoedel i jk nog verder toegenomen. Dat er in dit terrein andere i nvloeden spelen dan in de Coepelduynen moge bli jken u i t een vergelijking tus­sen bodembroeders (Rood borst, Nachtegaal, Fitis) en struweelbroeders (Winterkoning, Heggemus, Zwart­kop, Tj if�af). In de Coepelduynen bleven de struweelbroeders in deze periode vri jwel op hetzelfde niveau (1 4% achter­uit) en l iep het aantal bodembroeders terug met 68%. Voor d i t deel van de Noordduinen gelden de percent­ages : bodembroeders 83% achterui t en stru­weelbroeders 48% achteruit. De komende jaren zal bl i jken of met de aantallen van 1993 het d ieptepunt is bereikt.

4 Nieuw-Leeuwenhorst Gánvcntarisct...·rd door Marian Bos en Oick Hoek.

Groote ca . 1 5 ha. Voor het tiende achtereenvolgende jaar werd d i t terrein volgens BMP-methode onder­zocht.

Boomkruiper Cerchia brachydacryla

Tabel 4: Broedvogels van een gedeelte van Nieuw-Leeuwenhorst 1984-1993

Soort 84 8 5 8 6 8 7 8 8 89 9 0 9 1 9 2 93 Blauwe Reiger - - - - - 1 1 - - -Wilde Eend 3 5 6 5 5 9 5 1 3 8 5 Sperwer - - - - - 1 1 - - 1

0-Torenvalk 1 1 1 1 1 - - - - 0 Fazant 1 2 2 2 2 3 3 3 1 -Waterhoen 2 1 1 1 1 2 2 2 2 2 Meerkoet - 2 1 2 2 - - 1 - -Hou lc;nip 1 - - - - - 1 - - -Holeduif 4 7 6 7 8 7 8 1 1 8 6

1 5 Houtd uif 2 0 1 5 1 6 1 5 1 2 1 2 1 3 1 5 2 0 Turkse Tortel 2 1 2 2 2 2 3 3 3 3 Torteld uif 5 5 6 6 4 1 1 1 4 1 Koekoek 1 1 - 1 1 - - - 1 -Bosuil 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Ransuil - - 1 - - - - - - -Groene Specht 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 Grote Bonte Specht 7 7 7 6 5 5 5 6 6 5 KI. Bonte Specht 2 - - - - - - - - -Winterkoning 1 7 1 7 1 2 1 6 2 1 2 6 2 4 1 6 1 7 1 8 Heggemus 9 8 5 5 2 4 4 5 6 4 Roodborst 1 6 1 9 2 0 1 4 2 0 1 9 2 4 2 1 2 4 2 3 Nachtegaal - - 1 3 2 2 2 4 4 3 Gekr. Roodstaart - - - - - - - 1 - -

Merel 1 9 1 7 1 8 1 4 1 5 1 7 1 1 8 1 4 1 1 6 1 7 I zanglijster 4 4 5 5 4 4 4 4 6 5 Grote Lijster - - - - - 1 1 2 1 1 Bosrietzanger 1 2 1 1 - 1 - - - -

Grasmus - - 1 1 - 1 - 1 - -Tuinfluiter 2 4 5 7 8 5 4 4 2 2 Zwartkop 9 1 1 9 7 8 9 9 4 9 9 Fluiter - - - 2 4 - 1 - - 1 I Tjiftjaf 1 2 1 1 0 9 1 0 1 1 1 0 1 1 1 0 8 1 1 Fitis 1 3 1 1 0 8 7 6 5 5 5 2 5 Grauwe Vliegen-I vanger 1 3 - 4 1 3 2 3 3 2 Staartmees - - 1 - - - - - 1 -

Glanskop 3 2 4 5 4 4 3 3 4 3 Matkop 1 1 - - - - - - - -! Pimpelmees 1 2 0 2 2 1 5 1 2 1 1 8 1 5 1 5 1 2 1 2 1 1 9 Koolmees 3 5 3 4 1 3 1 1 2 6 2 5 2 2 2 1 1 2 4 2 3 2 6 Boomklever 2 1 - 2 1 - - - 1 -Boomkruiper 5 7 6 5 5 6 6 6 6 5 W ielewaal - - - - 1 - - - - 1

Vlaamse Gaai 4 3 3 3 4 3 3 3 Ekster 2 2 2 2 2 3 4 4 Kauw 2 5 2 5 2 0 2 5 2 0 3 0 1 2 0 2 5 Zwarte Kraai 2 1 2 2 1 2 1 2 Spreeuw 2 2 1 2 0 1 2 1 5 5 1 0 3 2 Huismus 1 3 1 1 1 - - -

Ringmus 1 6 8 2 2 2 - - -

Vink 2 4 2 4 5 4 1 1

Min of meer bijzondere waarnemingen: 10 april : 1 paartje baltsende Mandarijneenden in boom op circa 6 meter hoogte. 5 mei: 1 Bonte Vliegenvanger manne�e. 10 mei: 3 zingende Fluiters. 17 juni: 1 flu i ternest met jongen. Van de Bosuil v logen 2 jongen uit.

Zoogdieren:

3 4 2 5 2 7 -

-

3

Vleermuis op 8 april en 28 juni : 1 ex. (waa rschijnlijk Dwergvleermuis). Vos: 3 en 10 mei: 1 ex.

4 5 33 2 1 -

-1

Eekhoorn: 2 ex. op 1 8 en 30 maart en op 1 0 april . 1 ex. op 9 maart .

Opvallende trends e.d. vanaf 1984 Ringmus: Sinds 1 989 geen broedvogel meer. In 1 984 nog 16 paar. Spreeuw: Sterk verminderd van 22 paar i n 1 984 naar 1 paar in 1 993.

15

5 Offetn Geïnventariseerd door Hein Vcrkade en Richard ZonllL7Jcid.

Grootte: ca . 32 ha. Voor het 22e achtereenvolgende jaar werd Offem geïnventariseerd op broedvogels. Op­vallend zijn de vi jf vraagtekens welke in de tabel voor­komen. Het genoteerde aantal broed pa ren is het aantal territoriumhoudende pa ren dat er volgens de landeli jk SOVON-methode op Offem zou hu izen. Bi j een aantal soorten valt echter sterk te twijfelen of d it daadwerkeli jk het geval is geweest of dat er vrij zeker niet tot broeden werd overgegaan.

Boomvalk

Zo hebben de Turkse Tortel en de Nijlga ns vri j zeker buiten het la ndgoed gebroed. De Wielewaal betrof waarschij nl i jk een doortrekker en geen territorium­houder. Het aantal paren Sperwers is volgens de ge­noemde met hode één, maar in werkeli jkheid vermoedel i jk twee. De Boomva lk tenslotte betreft een ander probleem. Niet eenmaa l werd tijdens de bezoe­ken aan het landgoed de Boomvalk aangetroffen. Toch bleek bi j navraag dat deze roofvogel zeer waar­schijnl i j k succesvol gebroed te hebben! Het nest zou zich vlak bij de plaats bevonden hebben waar in 1992 gebroed werd . Toen bleef de Boomvalk bij geen enkel bezoek in mei en juni onopgemerkt . De achteruitgang van de Blauwe Reiger li jkt niet te stu iten. In vier jaar t ijd is het aanta I broed pa ren meer dan gehalveerd . Strenge winters zouden zo'n da l ing kunnen verklaren. De afgelopen winters kenmerkten zich echter door opvallend hoge temperat uren.

Tabel 5: Broedvogels van Offem: 1984-1 993

I "" ,,: , ) · .. . .. 1 ·"'!'-�"!J··· · ... . .••• • ··••·•

Fuut

Blauwe Reiger

Wilde Eend

Sperwer

Torenval k

Boomvalk

Fazant

Waterhoen

Meerkoet

1 6

8 4 2 1 5 5 1 0 -1-2 -2 5 -

85 �6 1 1 2 2 1 8 5 1 0 1 4 - -1 1 ? - -2 2 1 2 3 4 - 1

8 7 8 8. 8 9 9 0 9 1 9 2 93 3 - - - - 2 -2 1 2 1 2 8 4 0 3 3 2 7 1 9 1 5 9 7 1 1 9 5 7 - - - - 1 2 1 ? - - - - 1 - -- - - - 1 1 1 ? 3 3 4 3 2 3 3 4 2 5 8 8 5 6 - 3 5 8 7 2 5

3-Holed uif 5 4 4 7 6 1 0 Houtd uif 2 0 2 5 2 0 1 5 1 9 3 2

1 Turkse Tortel 4 3 3 2 2 1 Tortelduif 3 4 - 1 1 2 Bosuil 1 1 1 1 1 1 Gierzwaluw - - - - - 1

2 Groene Specht 3 1 - 1 - 1

2 2-Grote Bonte Specht 3 3 4 3 4 4 Zwarte Specht 1 ? - - - - -Winterkoning 2 3 1 4 1 5 1 9 2 3 3 1 Heggemus 6 7 5 4 3 5 Rood borst 1 0 9 1 7 1 7 1 2 2 4 Nachtegaal - - - - - -Merel 1 9 1 5 1 2 1 8 1 6 3 6 Zanglijster 3 1 3 5 5 7 Tuinflu iter 4 ? 3 5 7 7 Zwartkop 6 7 7 6 6 1 0 Fluiter - - - - - -Tjiftjaf 1 2 9 8 1 0 1 1 1 7 Fitis 8 6 8 1 0 7 8 Gra uwe Vliegen-vanger - - - 1 - 1 Staartmees 2 - 2 - 1 2

0 Glanskop - 1 - 1 - 1 Pimpelmees 1 5 1 2 4 1 6 1 3 1 6 Koolmees 3 5 3 3 1 5 3 3 2 3 2 7 Boomklever - 1 1 ? 2 1 1 Boomkrui per 6 6 7 4 5 6 Wielewaal 1 ? - - - - -

2 2- 3-Vlaa mse Gaai 4 3 4 3 2 4 Ekster 2 1 1 1 1 1

1 2 � 5 1 5 Kauw 1 5 2 0 2 0 2 0 7 1 2

1 Zwarte Kraa i - 2 1 1 1 3 Spreeuw 1 5 1 0 2 5 1 5 ? 1 4

7 Huismus 8 5 9 ? ? 4 Vink 2 - - 2 2 1

0 0 Groenl ing 3 2 2 2 2 2 Nijlgans 1 ? - - - - -��:�ntarisà �eti jd i n •·• 2 4 1� �� � .; i i tl25s

1 0 8 1 0 1 2 2 4 2 0 2 4 2 8 3 - - 1 ? - 1 3 1 1 1 2 1 1 1 1 1 2 1 2 4 4 5 6 - - -4 3 3 7 3 8 3 0 6 8 6 6 2 8 2 5 2 1 1 8 - - 1 -3 2 3 7 3 3 2 7 5 3 7 4 6 6 4 5 1 0 8 1 0 1 1 1 - - -

2 9 2 0 2 0 2 1 7 7 5 2 2 - - -2 2 2 2 2 1 1 1 2 1 2 6 1 9 2 0 3 6 3 9 3 0 2 9 1 2 - -9 9 6 6 - - - 1 ? 2 4 4 3 2 3 3 3 8 1 0 1 1 1 6 2 3 3 3 1 3 1 3 1 1 8 ? 3 4 7 - - - -

- 1 - -- 1 1 1

j·� � �� � f� � j u ?: aa nwezig a ls broedvogel, aantal niet bekend

Broedvogelinventarisaties in de Amsterdam­se Waterleidingduinen in 1993 Samenstelling Rien Sluys

In dit artikel worden de inventarisaties d ie plaatsvon­den in de 5 kavels in de A msterdamse Waterleiding­duinen beschreven.

1 Gijs Kokkieshoek geïnventariseerd door E.Aartse & H. van Emmerik

Terreinomschri jving: Het geïnventariseerde gebied wordt in het noorden be­grensd door de Halfwegse Slag, in het oosten door het rijwielpad, in het zuiden door de Langevelderslag en in het westen door de Houtweg. Het terrein heeft een oppervlakte van circa 47 ha . waarvan: circa 7 ha. du inberkenbos circa 15 ha . d uindoorn/vl ierstruweel circa 5 ha . s tuifzand en stuifplekken circa 20 ha . open duin met Duinriet, Zandzegge en Helm.

/#( ' \ . ' I I I

11 "'(� '\\'

,,�.,. . ' / ......._ ""-.: Ta pui t

Volgens het beheersplan word t een beperkte verstui­v ing toegelaten . Het terrein is erg geaccidenteerd . Vanaf de Langevel­derberg (27 m + N AP) loopt het terrein glooiend af naar de Langevelderslag en de Halfwegse Slag. Paden komen in het terrein niet meer voor. De oude voerba­nen zijn thans geheel d ichtgegroeid . De Rozendel is nauwelijks meer begaanbaar. Het terrein is 17 maal bezocht. Het totaal aantal tel­uren was 48, waardoor de gemiddelde inventarisatieduur 2.8 uur bedroeg.

Tabel 1 : Broedvogels van Gijs Kok­kieshoek 1 986 t I m 1993 $9oh > >

Bergeend

Patrijs

Fazant

Scholekster

Wulp

Hou td uif

Zomertortel

Koekoek

Boomlee u we rik

Boompieper

·"' '"' ' -

1 3 -

2 1 6 2 1 1 5

/> >8 8 - -

1 1 3 3 - -

2 -

1 4 1 2 2 2 1 1 1 1 3 3

ê � l �o . Cl 1 1 92 9ê . . ,",,,_., ,,, 1 - - - -

- - - - -

3 3 2 1 -

1 - - - -

1 1 1 - 1 9 6 7 5 7 2 1 1 1 2 1 1 1 1 1 2 1 1 1 -

3 5 4 1 1

1 2 2 2 1 3 3 4 6 5 2 3 3 1 8 1 9 1 6 1 8 1 9 1 7 2 3 1 7 1 2 1 1 1 1 5 1 6 1 4 1 0 1 3 1 6 1 3 1 5

1 1 1 1 2 2 1 1 1 8 1 2 1 1 1 0 3 2 3 4 8 8 8 1 0 8 6 3 5 1 1 1 1 1 1 3 3 4 3 1 1 1 1 1 2 2 3 4 4 1 5 1 2 1 1 1 0 1 1 1 3 1 0 1 3 1 3 2 1 2 1 1 2 1 1 2 2 3 2 2 2 3 2 4 2 6 2 0 2 2 1 8 1 5 1 7 1 1 1

1 1

6 7 4 3 5 3 3 4 2 2 2 1 1 1 1 1 9 1 0 7 5 4 5 4 6 4 2 1 1 1 9 8 6 5 4 4 4

2 Boeveld-West geïnventariseerd door W . BaallJt:rgen en Mevr. H. Veefkind­Lieneman

Terreinomschrijving: Het geïnventariseerde gebied word t in het Noorden begrensd door het Finnlayweggelje, in het oosten door de Houtweg en een stukje onverhard wandel­pad, in het zuiden door het raster langs de Langevel­derslag en in het westen door het Van Limburg Stirumkanaal . Het onderzochte gebied kan men grofweg in twee de­len verd elen. Het zuidel ijke deel wordt groten!ieels bepaald door een vrij kaal d uinenplateau met toppen van 18 m. Het noordelijke deel is voorzien van struwe­len. De oppervlakte bedraagt circa 28 ha. De recreatiedruk is er, mede a ls gevolg van de d ichtb ij gelegen ingang, erg groot.

17

Tabel 2: Broedvogels van Boeveld­West 1 986 t / m 1993

I Soort 8 6 8 7 8 8 8 9 9 0 9 1 92 93 W ilde Eend - - - - - - 1 1 Faza nt 3 2 1 1 2 3 2 1 Meerkoet - - - - - 2 ? 1 1 Scholekster - - - - - 1 ? - -

Houtd uif 4 3 3 4 3 5 3 2 Zomertortel 1 1 1 1 1 1 - 1 Koekoek 1 1 1 1 1 1 1 1 Boompieper 1 2 2 2 2 1 2 1 Graspieper 1 1 2 2 2 3 2 2 Winterkoning 2 3 5 8 7 2 4 3 Heggemus 1 5 1 4 1 5 1 6 1 6 7 1 2 1 2 Rood borst 1 1 1 1 1 1 4 -

Nachtegaal 8 1 1 7 9 8 8 7 9 Paapje - - - - - 1 - -

Gekraagd e Rood-s taart - - - - - - 1 1 Roodborstta puit 4 3 4 4 3 3 5 2 Tapui t 4 3 2 2 1 - - 1 Merel 2 3 5 6 4 5 4 2 Zangli jster - - - - - 1 1 1 Sprinkhaanzan-ger 2 2 2 2 2 1 2 1 Bosrietzanger 1 1 1 1 1 1 1 1 Kleine Karekiet - - - - - 1 - 1 Braamsluiper 2 2 1 1 1 1 2 3 Grasmus 1 4 1 5 1 4 1 0 1 0 1 3 1 2 1 4 Tuinfl uiter - - - - - - - 1 Tjiftjaf - - 2 1 1 1 2 2 Fitis 1 9 1 9 2 1 2 0 1 8 1 6 1 0 1 3 Staartmees - - - - - - 1 2 Glanskop 1 1 - - 1 1 - -

Pimpelmees 1 1 1 - 1 1 - -

Koolmees 4 2 4 3 3 3 4 2 Vlaa mse Gaai 1 - - 2 1 3 - -

Ekster 2 2 4 4 3 5 5 4 Zwarte Kraai 1 1 1 1 1 1 1 1 Kneu 4 3 4 3 3 1 0 7 6

Goud vink - - - - - - - 1 Rietgors - - - - - - 2 2

· ' ' ,. ,,.,. · · · · ' ,· . . ,, . . . . . ,, . . . > . . . . Tötaal aa.n.ta J ·· ,. . , . soorten 2 5 2 4 2 4 2 4 2 6 2 8 2 7 3 1 Tötaàl êl�Ftal ...• , . • ,,,,,••• 1 / > . ' ' · ' . .. broedgevallen ··,

··�,·�·· 9 7 i o 4 i o " 9 7 1 04 9 9 c!4

1 0

nachtegaal

3 Wolfsveld-West gám.Jc!ltariscc1·d door B. Heethuis

Terreinomschrijving: Het terrein word t in het noorden begrensd door de Ruigenhoeker Schulpweg, in het oosten door het Finn­layweggetje en in het verlengde daarvan door een denkbeeldige l i jn over de Kop van het Ronde Vlak en rechts langs het Spejendel, in het zuiden door het Finn­layweggetje en in het westen door het Van Limburg Sti rumkanar.� l . Het terrein heeft een oppervlakte van ci rca 35 ha., waarin 5 delen n. l . La nge Vlak, Spejendel, Abelendel, Biezenvlakje en Ronde Vlak grotendeels bestaan u i t Meidoorn, Liguster, Berk, Zomereik, Kard i­naa lsmu ts, Vlier en Duindoorn.

Tabel 3 :Broedvogels Wolfsveld­West 1986 t / m 1993

/ Soort 8 6 ' 8 7 . 8 8 1 8 9 . 9 0 • • 9 1 • 9 2 Wilde Eend - - - 1 1 - -

Faza nt 4 3 3 3 3 3 3 Houtd uif 7 5 7 9 9 9 6

Koekoek 1 1 1 1 1 1 1 Zomertortel 2 1 1 1 2 1 -

Boomleeuwerik - - - 1 - - -

Boompieper 4 4 5 6 4 2 -

Graspieper - - 1 1 1 1 -

Winterkoning 1 3 5 1 0 1 4 5 5 Heggemus 1 4 1 6 1 3 1 6 1 9 2 0 1 5 Roodborst - - - - - 1 -

Nachtegaal 1 1 1 3 1 3 1 6 1 1 1 1 9 Gekraagde Rood-staart - - - - 1 - -

Roodborsttapuit 2 1 2 2 1 2 3 Tapui t - 1 - - 1 1 -

Merel 6 5 4 5 8 5 2 Zangl i jster - 1 - 2 1 2 -

Sprinkhaa nzan-ger 5 4 2 5 5 2 2 Braamsluiper 3 4 2 2 2 1 -

. , 93 -

3 5 1

-

-

-

-

9 : 1 6

-

1 1 -

5 -

3 1 -

-

Grasmus

Tuinflui ter

Zwartkop

Tjiftjaf

Fitis Pimpelmees

Koolmees

Vlaa mse Gaa i Ekster

Zwarte Kraai

Kneu '>

·· '' ·.

Tota al aantal . sóört.en .,,:.<>·.

1 4 --1

1 9

2

6

3

6 -4

d ö

1 8 2 2 - 1

2 -- -1 8 1 6 - 1

5 3

2 1

3 4 - -1 1

. <? J 1 � 1

2 5 1 4 1 3 1 0 1 2 - - - - -1 1 - - -2 1 1 2 3

2 6 2 6 2 1 1 3 1 5

1 - - - 1

8 5 4 3 7

1 1 2 1 1

3 4 4 3 6 - 1 1 1 1

4 6 6 3 -·"•

2 � 2 6 2 4 1 T . 1 7

Tothal aa ritaÎ .· · · 1 ·····, : i · . > . > I > < I '' I · ' I < > . · • .

broedgevallen • u 5 . 1 1 I J. o Ê 1 5 2 1 4 3 1 1 C

4 Westhoek/ Haas velderbeken

· .·.· . ... . 8 2

gánvt:ntari�t:t:rd door r V/111 Slla�G G/1 w. Vll/1 Lt:t:UWGil Terrei nomschrijv ing:

l O C

Het terrein word t in het noorden begrensd door de Nieuwe Haas velderweg of Hei weg, in het oosten door de slag van de Wes thoek, in het zuiden door de Star­renbroekerweg en in het westen door de Haasvelder Klugtweg. Midden door het gebied loopt de Schei­d ingsbaan, een smal voetpad langs een voormalige ei­gendoms- en jachtgrens waarop nog oude grens­stenen voorkomen met het monogram van mr. Jan Six (1 668-1750), een van de eerste eigenaren va n d i t ge­bied na de grote verkoop van domeingronden. Ten

Paapje

oosten van de scheid ingsbaan ligt de Westhoek, vroe­ger behorend tot het jachtveld "Paardenkerkhof" . Het terrein is niet sterk geaccidenteerd . De Trapjes­berg is met ruim 16 meter + N A P de hoogste duin­top. ln de omgeving van het Haasveld (oorspronkeli jk Haags-Veld) zijn nog vele sporen aanwezig van een vroegere landbouwvestiging, zoals oude teelthoeken (=d uinkrochten) en wei tjes, d roge wa teringen, grep­pels en oude beekbedd ingen.

Tabel 4:Broedvogels van West­hoek/ Haasvelderbeken: 1 986 t /m 1993 I Sot�rt .,., . · ... . ·.· ··• .e H •·'·••,,· ••· r efoiTI-î����9, �+ RB Faza nt 8 7 7

l(jevit - - 1

Wulp 1 1 -Hou td uif 8 1 0 1 6

Zomertortel 2 2 3 Koekoek 2 2 2

Bosui l - 1 -Groene Specht 1 - 1

I Boompieper 1 4 9 9

W interkoning 3 7 9 i TT I Dt:)î)ît:'lli US 1 1 1 5 2 1

Roodborst 1 1 1

I Nachtegaal 1 4 1 5 1 2

Gekraagde Rood-staart 2 2 2

Paapje 6 6 7

Roodborstta puit 1 1 2

I Tapu it 3 1 1

Merel 4 3 6

Zangli jster - 1 1

Sprinkhaanzan-ger 6 1 2 1 0

Braamsluiper 4 3 6

Grasmus 1 2 1 4 1 8

Tuinfluiter 1 - -Zwartkop 1 - 2

!Tjiftjaf - - 4

Fitis 4 7 4 4 5 1

Staartmees 2 - -Glanskop 1 1 -Pimpelmees 2 2 2

Koolmees 7 7 1 4

Vlaamse Gaai 1 2 3

Ekster 3 5 7

Zwarte Kraa i 2 2 1

I Ringmus - 1 1

Vink - 1 -Kneu 1 1 1 2 7

Barrosijs - - 1

Tbta,�t a� nta l > I , ·····�·�·· � �� l 3 d soorten · · ·.·. · · · ·

. . , . . :,:. ·, . . · . · .· ···�·�·� ���·� Totaal aantal> · l i s� I b;l��d���ál / .

. • . . • , . . ,.· , t en ·· · · · : ·.

1 0 2 0 - -- -5 5

1 4

3 3 - -- 1

1 0 1 4

1 6 2 2

1 7 1 2

3 1

1 3 1 0

1 2

5 4

2 2 - -5 7

1 -1 7 1 5

6 7

2 6 2 5 - -- -3 5

4 6 5 2 - 1 - -3 4

1 8 1 5

2 4

7 6 - 2 - 2 - 1

8 1 0 - -11 lil

1 9 1 8 1 8 - - -- - -6 4 5

2 3 1

3 4 5 - - -1 1 2

1 1 1 2 1 3

9 9 1 9

1 3 9 8

2 2 1

1 0 1 1 1 0

5 4 1

3 1 4

2 6 6 - - -2 4 2 - - -

1 0 1 0 9

6 3 2

1 9 2 1 2 2 - 1 -1 - -3 4 3

4 7 4 4 6 4 - - -- - -5 4 4

1 4 1 1 8

4 2 -7 9 5

2 2 1 - - -1 - -

1 0 6 8 - - -

• 19

5 Hoekgatterduin geïnventariseerd door R. SI uys

Terreinomschrijv ing: Het onderzochte gebied is c. 50 ha groot. In het noor­den en oosten wordt het terrein begrensd door de Hoekga tterweg, in het zuiden door de Zi Jkerslag Oop­peweg) en in het westen door het Oosterka naa l .

Gekraagde roodstaart

Door het gebied lopen enkele zandpaden. Het gebied kenmerkt zich door een rug van vrij kale duinen met veel s tuifgaten. We v inden verspreid over het terrein enkele bosjes van voornamel i jk eikehakhout zoals b.v. het Amerikaanse Bosje. Langs het Oasterkanaal v inden we enkele bosjes van de Oostenrijkse den.

Tabel 5: Broedvogels van Hoekgat­terduin: 1986 t / m 1993

. . . $öoif -: _ . ::: 8 6. : 8 7 . . 8 8 8 9 9 0 . 9 1 9 2 9 3

Bergeend - - - - - 1 1 1

Wilde Eend - - 4 3 1 3 2 -

Kuifeend - - - - - 1 1 2

Boomvalk - - - - - - - 1

Fazant 6 3 4 6 4 2 - 2

Waterhoen - - - 1 - - - 1

Meerkoet - - - - - - - 1

Hou tsnip - - 1 - - - - -

Wulp - - 1 - - - - -

Houtd uif 4 3 7 7 1 3 1 5 1 0 9

Zomertortel - 1 1 1 2 2 3 -

...,n

. .

Koekoek

Ransuil

Groene Specht Grote Bonte Specht

Boomlee u we rik

Veld leeuwerik

Boompieper

Graspieper

Witte Kwikstaart

Winterkoning

Heggemus

Roodborst

Nachtegaal

Gekraagde Rood-staart

Roodborstta puit

Tapuit

Merel

Za nglijster

Sprinkhaa nzan-ger

Bra a msl ui per

Grasmus

Tuinfluiter

Zwartkop

Tjiftjaf

Fitis

Staartmees

Glanskop

Pimpelmees

Koolmees

Wielewaal

Vlaamse Gaai

Ekster

Zwarte Kraai

Ringmus

Vink

Groenling

Kneu

Geelgors Totaal aantà l soorten . . . . . :-. Totaal aantal broedgevàl lèh

1

-

2

1

1

1

7

-

1

1

8

4

8

1

-

2

4

1

-

-

4

2

1

-

2 1

1

1

4

8

-

3

4

-

-

-

-

2

-7

I :2 Q : 7

1 0 �

1 1 1 1 1 - 1

- - - 1 - - -

2 2 2 3 3 2 2

3 3 - 2 1 - -

1 - 1 - - - -

1 - - - - - -

8 9 9 6 5 4 6

1 - 1 1 - 1 1

- - - - - - -

2 4 6 5 3 5 9

7 7 1 5 1 0 1 1 1 1 1 3

3 2 4 4 6 5 2

9 1 2 9 1 1 1 0 1 1 1 7

3 3 5 6 8 7 5

1 - - 1 - - -

1 1 1 - 1 - -

5 6 6 8 9 8 4

1 - 2 - 3 1 -

3 1 3 4 - 1 -

1 2 2 2 3 2 5

5 1 0 1 6 1 2 1 1 1 4 1 2

1 2 1 1 - - -

- - - 1 - 1 -

1 2 4 4 1 3 3

2 3 2 8 3 0 4 2 2 4 2 2 3 3

1 - 2 1 2 2 1

- - - 1 - 2 -

2 3 3 5 9 9 8

7 8 1 1 9 1 5 1 0 1 6

- 1 - 1 - - -

2 2 4 2 4 3 2

5 6 7 8 1 2 8 5

- - - 1 4 3 1

- 1 - - 1 - -

- 2 2 2 3 3 1

- - 1 - - -

1 3 2 5 2 2 2

1 - - - - - -

RSJ I l � i l a ! � � � � �� I < ; j 1 :i s ��9

I }"72 I i � � : � � ; ;-:::: :7 I , ; � I j� ; :_ :::; . . :: l i J d l a i d 1 9 $ - �-�

Totaal van de kavels 1 t / m 5 Tabel 6: Vastgesteld aantal broedge­vallen per soort: Kavels 1 t / m 5 1986 t / 1n 1993

· ''''

Soort

Bergeend

Wilde Eend

Kuifeend

Waterhoen

Patrijs

Fazant

Meerkoet

Scholekster

Kievit

Houtsnip

Wulp

Houtd uif

Zomertortel

Koekoek

Ransuil

Bosuil

Groene Specht

Grote Bonte Specht

. . ,.

Boom leeuwerik

Veld lee u we rik

Boompieper

Graspieper

Witte Kwikstaart

Winterkoning

Heggemus

Rood borst

Nachtegaal

Gekraagde Rood-staart

Paapje

Rood borsttapuit

Tapuit

Merel

Za ngli jster

Sprinkhaa nza n-ger

Bosrietzanger

Kleine Karekiet

Braamsl uiper

Grasmus

., . • 8 6 ·

----

1

2 4

----3

3 9

7

6

--3

1

2

1

3 1

2

1

1 0

6 6

7

5 6

3

6

8

1 7

2 4

2

1 6

1

-1 0

5 6

8 7 8 8

- -- 4

- -- -

1 1

1 8 1 9

- -- -- 1

- 1

3 1

3 5 4 5

1 1 8

6 6

- -

1 -

2 3

3 3

2 1

1 -

2 6 2 9

2 5

- -

1 8 2 7

7 1 7 2

5 4

6 4 5 8

4 4

6 7

7 9

1 8 1 5

2 4 2 9

4 2

2 4 1 9

1 1

- -

1 2 1 3

6 3 7 4

8 9 9 0 9 1 9 2 9 3

1 - 1 1 1

4 2 3 3 1

- - 1 1 2

1 - - - 1

- - - - -

2 3 3 2 2 9 2 8 2 4

- - 2 ? 1 2

- - 1 ? - -- - - - -- - - - -

1 1 1 - 1

3 4 3 6 4 2 2 8 2 8

6 1 0 7 7 4

7 7 7 7 9

- 1 - - -- - - - -

2 4 4 2 4

- 2 1 - -

4 1 1 1 -- - - - -

3 0 3 1 2 3 1 9 2 1

6 4 6 4 3

- - - - -

4 6 5 3 2 1 2 6 4 3

8 2 7 6 6 8 7 0 6 6

1 0 7 1 0 1 2 3

5 7 5 3 5 7 5 1 6 2

6 9 1 4 1 2 7

5 4 4 1 4

8 9 8 1 5 1 4

1 3 5 4 3 5

3 2 3 5 2 7 2 1 1 6

6 2 7 2 3

3 0 2 7 1 4 1 6 1 1

1 1 1 1 1

- - 1 - 1

1 4 1 6 1 5 8 1 4

8 8 7 4 6 6 7 0 7 3

Tuinfluiter 3 1 3 1 1 - 1 -Zwartkop 4 3 4 2 3 1 1 2 I Tjiftjaf 2 1 9 1 1 1 3 9 1 3 1 3

Fitis 1 2 S 1 2 E 1 4 2 1 4 2 1 6 C 1 2 E 1 0 4 1 4 �

Staartmees 3 1 - 2 2 2 3 4

Gla nskop 3 2 - - 2 1 2 -I Pimpelmees 1 0 6 7 7 1 1 1 5 1 3 1 3

Koolmees 2 9 2 8 3 3 4 3 3 7 3 9 3 1 3 7

Wielewaal - - 1 - 1 - - -

Vlaamse Gaai 1 0 8 8 1 0 9 1 5 7 4

Ekster 2 4 2 5 2 8 2 6 2 5 3 3 2 9 2 6

Zwarte Kraai 3 3 2 1 5 8 7 4

Ringmus 4 3 2 1 2 1 - -Vink - 1 2 2 3 4 3 1

Kneu 3 2 2 6 2 3 2 3 2 9 3 2 2 2 2 0

Barmsijs 1 1 2 - - - - -Goudvink - - - - - - - 1

Geelgors 1 1 - - - - - -

Rietgors - - - - - - 2 2

. .. . . ll aarita : / Totaa ·. , <

só6rtéri . . ··. { /

· :· : .

·,:,'* ": . ;· .,,,: Totaal aarttaL i . ;.;···'··

broedgeval len ' • ' . · · .•· · . . ·•,. l f5 6 3

•••••••••• ·····� ·�··· ····�· �··· I 1 2 I • I �u [' :"')·,� ••a')": . t ijj JJJ f��� ! j : ��� , , .,;.J ( l:l: f

Toelichting: In de v ij f geïnventariseerde gebieden hebben d rie nieuwe soorten gebroed, d .w .z. soorten d ie s inds de Noordwijkse vogelwerkgroep in het zuidel ijk duinge­bied i nventariseert nog niet eerder als broedvogel zijn vastgesteld, n l . de Goudvink i n Boeveld-West, het Wa­terhoen en de Boomvalk i n Hoekgatterduin.

De activ iteit van de Vos i n Gijs Kokkieshoek was ge­ri ng. In de stuifgaten werden nauweli jks sporen ge­vonden en ook werden geen Vossen waargenomen. Wel l icht heeft d i t een positieve uitwerking gehad op de Wulp en de Tapuit. De Houtduif bl ij ft met 28 broedgevallen op het zelfde niveau als vorig jaar. De Zomertortel heeft met vier broedgevallen de laag­ste stand bereikt sinds 1 986. Opva l lend is de sterke achteruitgang bij zowel de Roodborst a ls de Gekraagde Roodstaart. Verheugend is de terugkeer van vier exemplaren van het Paapje in de Westhoek-Haasvelderbeken. De Fi tis heeft zich sterk hersteld en de Braamsluiper die vorig jaar zo'n sterke terugval beleefde, heeft zich prima hersteld en is met 14 territoria weer bijna op het oude n ivea u terug.

21

De Mierenleeuw(Myrmeleon formicarius) M. Koning

De Mierenleeuw is een insekt met een boeiende le­venswijze en word t ook in de d uinen gevonden. E. Heimans heeft veel waarnemingen aan d i t d ier in "De Levende Natuur" beschreven. De larven zi jn te v inden onder overhangende kantjes, waar het zand niet na t kan worden door regen. Met hun kop werpen zij het zand met kracht weg, zodat er een trechtertje ontstaa t. Onderin dit trechtertje, in het zand verborgen, wachten ze af tot er een d ier�e met het zand van de trechterrand naar beneden gli jdt . Met de grote kaken word t de prooi gegrepen en leeg gezo­gen. In de buurt van een mierennest zullen de meeste slachtoffers wel mieren zijn, maar ook andere d iertjes worden gegrepen. De larve overwintert één keer en hervat na de winter nog een ti jd z'n vangtechniek. La ter in de zomer wordt een cocon gesponnen zo groot a ls een knikker waarin hij dubbelgevouwen overwintert en dan pas verpopt. Bij het ontpoppen word t er eerst een rond luikje in de cocon geknaagd, waarna de pop zich voor de helft naar buiten werkt. De pophuid scheurt verder open en het imago kruipt naar bu iten. Het in-sekt kruipt nu in een stengel om de vleu- >;· gels te strekken en om te d rogen. Het is opmerkeli jk dat de dieren vri jwel geli jk-tijd ig ontpoppen. 's Avonds worden ze actief en beginnen aan een parings- vlucht, waarna ze zich verbergen onder de overhangende kant­jes, die weer geschikt zijn voor de lar­ven om hun trechtertjes te kunnen maken. Heimans nam waar, dat honder­den! ! d ieren op zo'n plaats door mieren afgemaakt en weggesleept werden. Ter­wijl de mieren met de slachtoffers bezig waren, lieten deze nog steeds ei tjes val­Jen. Er zijn twee soorten Mierenleeuwen in ons land waargenomen. De grootste soort, met een vleugelwijdte van 6 tot 8 cm. komt (kwam?) in het zuiden van het land voor en heeft heldere ongevlekte v leugels. De soort waar we in de duinen mee te maken hebben is kleiner en heeft doffe, gevlekte vleugels met een wijd te van 5 tot 6 cm. Ook liggen de larventrechters van de grote soort meer op open terrein en niet onder overhangende kan�es . Larventrechters zijn vaak jarenlang op dezelfde plaat­sen aanwezig. Als de overhangende ka n�es vernield worden of op een andere manier verdwijnen, betekent d i t het einde va n de kolonie. Bij regen word t de grond nat en de trechters kunnen dan geen dienst doen a ls valkuil . Als de plaats n iet geheel gunstig is, kun nen de larven een eindje verhuizen . Aan de grootte van de trechters is de leeftijd van de larven af te lezen; de grootste trechters v ind t men natuurlijk aan het einde van het tweede larvenjaar. het spinnen van de cocon gebeurt in het za nd onder in de trechter. Volwassen mierenleeu wen zijn slechte vliegers. Aan de fladderende vlucht zijn ze gemakkelijk van wa ter­juffers en l ibellen te onderscheiden . Als de geboorteplaats geschikt is voor de nieuwe generatie larven, hoeven de wij�es geen a fstanden af

?.?.

te leggen om eieren a f te zetten. Het voordeel hiervan is, dat er minder kans is om door vogels gesnapt te worden. Het feit dat " nieuwe" overhangende kantjes op grote a fstand van "bewoonde" plaatsen spoedig ge­vonden worden betekent da t er ook wel vluchten door wijfjes gemaakt worden. Onder overhangende kanten in nog stuivende kuilen vonden wij tot nog toe geen trechter�es. In 1 940 was nog weinig over de verspreid ing bekend . Er werd verondersteld dat h i j in de noordelijke helft van ons land niet gevonden werd . Wel was h ij bekend uit Bergen en er was een vondst ui t Aerdenhout. In 1968 was er een vermoeden dat dit d ier zeldzamer werd . De heer I ven schreef d i t toe aan het verbod om in heides treken, ook op kleine schaal, zand te graven. Voorheen gebruikte veel boerljes zand voor het kip­penhok of om het modderig erf te bezanden. Het zand werd dan vaak vanonder de heideplag uitgestoken, zodat er ideale plekjes voor de Mierenleeuw ontston­den.

i ' _; \.J;

.,:,,�t��r._��' · · �

- .�. - .::�:: :·,': :*t�}�: /� ".

De wraak der mieren.

Een levende mierenleeuw voortgesleepL door de mieren.

Recht.s bove n : een cocon met leege pophuls.

Tenslotte nog wat eigen ervaring . In 1992 vonden wij op Terschell ing op twee plaatsen trechters met larven en één vliegend d ier op het landgoed Bantam bij 's Gravenland . Tijdens een excursie, ook in 1 992, maakte Siem Lange­veld ons attent op trechtertjes langs de Pannelander­weg. Omdat ik niet verwachtte dat deze d ieren hier ook in de duinen aanwezig waren, was dit wel een verrassing. Later vonden we langs de Haas velderweg ook een overhangend kan lje met trechters. Het a fgelopen jaar (1993) waren er ook larventrechters aanwezig aan de noordkant van het Weitje van de Blauwe Paa l . Op het moment dat dit geschreven wordt, is di t gebied veranderd in een groot meer. Ze­ker 90 % staat onder wa ter en ik vrees, dat de overwin­terende larven d i t niet overleven. Literatuur: De Levende Na tuur. 1 902. E. Heima ns De Levende Natuur. 1 940. Dr. D. Mac.Gillavry. Natuur Historisch Maa ndblad . 1963. G. Braeckman . Natura. sept. 1968. A . Smit Natura . dec. 1968. Willem Iven .

Gierzwaluwen in Noordwijk-Binnen 1993 Ht:in Vcrkade

Na een eerste poging in 1992 om enig inzicht te krij­gen in de omvang van de Noord wijk_<;e gierzwa luwpo­pula tie, ben ik d i t jaar op pad gegaan met het doel een meer compleet beeld te krijgen. Daarnaast wilde ik meer gegevens over de reeds bekende kolonies ver­werven. Een extra stimu lans vormde het verzoek van SOVON om in 1993 zoveel mogeli jk gegevens over nestplaa tsen en pa nden waarin Gierzwa luwen broe­den te verzamelen.

Methode Net a ls in 1992 ben ik per fiets en lopend zowel 's mor-

gens (ca . 7.30 uur) a ls 's avonds rond zonsondergang langs de door Gierzwaluwen bewoonde panden ge­gaan en heb daar de invliegende vogels geteld. Vogels die al leen op een holte aa nvlogen en ha lf naar binnen gingen ter inspectie zijn niet meegeteld, evenmin als de vogels d ie op dakpannen, of tegen muren gingen zitten. Va n een aantal daken zijn vooraf schema tische tekeningen gemaakt met het doel de invl iegende vo­gels daarop in te tekenen. Hierdoor is het mogel ijk nesthol tes d ie d icht bij elkaar l iggen te onderscheiden en de invl iegfrequentie aan te geven.

Slechts in de periode van 1 juni tot eind juli zijn de in­vl iegende vogels geteld. De maand mei ka n goed ge-

aantal aantal

bru ikt worden om kolonies op te sporen. Tellen is dan echter onbetrouwbaar omdat veel (vooral jonge) vo­gels d ie nog niet broeden op zoek zijn naar een ge­schi kte nesthol te, deze i nspecteren en naar binnen gaan. Door Jaagvliegende groepjes te volgen, werden nieu­we kolonies ontdekt. Ook werden deze groepjes ge­bruikt voor de totaa lschatting per kolonie. Het veelal s lechte weer i n j uni en j ul i had tot gevolg dat veel meer tijd aan het tellen moest worden besteed dan vooraf vermoed .

Resultaten Aa ntal broedparen in 1992 en 1993 Mede da nkzij de reeds aanwezige kennis kan een re­deli jk overzicht van de gierzwaluwpopulatie in Noordwijk-Binnen gegeven worden. Minimaal 60 pan­den bl ijken aan één of meer paren onderdak te bieden. Al deze panden staan in het centrum van het dorp en in de oudere wijken daar d i rect omheen. Enkele fiets­tochten door de nieuwbouwwijken Boeren burg, Gras­hoek, Middengebied en Vinkeveld leverden niets op. Dit wil nog niet zeggen dat nieuwe gebouwen geen Gierzwaluwen kunnen huisvesten. Van de v ier gier­zwal uw-neststenen welke in 1986 in het nieuwe raad­huis zi jn i ngemetseld is er minstens één dit jaar bewoond geweest. In 1992 zijn bij 42 panden totaa l 1 19 verschillende in­vl ieggaten van Gierzwaluwen vastgesteld. Het totaal aantal pa ren kwam toen uit op 235 door het meetellen van rondvliegende vogels . Vergeli jking met 1993 doet vermoeden dat de gehele populatie i n Noordwijk-Bin­nen iets achteruit gegaa n is. H ierbij kunnen echter en­kele kanttekeningen gemaakt worden. Ten eerste verschillen de schattingen per straat onder­l ing . Dit zou te maken kunnen hebben met veranderin­gen in de bebouwing waardoor kolonies of paren zich verplaatst kunnen hebben naar a nd ere straten. Dit l i jkt niet erg voor de hand liggend daar aan de pan­den welke door Gierzwaluwen bewoond zijn, nauwe­l i jks of geen wijzigingen hebben plaats gevonden.

. ': scha,tti1lg ,.)·•······::·····················/ ? ,�.�����fn� •••••••••••·••••••• Straat

..

bewoonde bewoonde ,,. a�ntaL •. ... . .. . . i > ä��Mf < . · ..

panden

Bronckhors ts tra at

Pickés tra at

Voorstraat

Douzastraa t

Vinkenlaan

Zeestraat

Scheveningsestraa t

Offemweg

Molenstraat

IJmuiderstraa t

Kerkstraat

6

7

9

4

6

2

2

5

2

3

2

. .

nesthol tes

4 5

2 6

1 2

1 1

1 1

1 2

1 0

7

3

6

5

.

c 1 992. •·• pa ren 1 · •... 5 7

3 8

1 6

1 6

1 5

1 4

1 1

1 1

8

7

5

. < p�t�ê !��� } 7 0

4 2

2 2

1 7

2 2

8

6

1 1.

4

8

5

23

Vermoedelijk is het schatten van het aa nta l broed pa­ren per pand en per straat moeili jker dan verwacht. Zo heb ik vanuit 2 hoge waarnemingspunten kunnen zien dat vogels u i t kleinere kolonies regelma tig naar de d ichtbezette kerngebieden (o.a.Bronckhorststraat en Pickéstraat) v liegen en vele 'rondjes' met de groe­pen daar meevliegen. Het gevolg is dat deze kernge­bieden gemakkelijk overschat worden.

Ne s t s tenen

Ten tweede was de kennis van de broedplaatsen in 1 992 veel geringer waardoor er meer gescha t moest worden. Schatten was in dat jaar ook aantrekkelijker dan tellen, omdat door het vele mooie weer de vliegac­tiviteit rond de kolonies groter was. Die hogere activi­teit zorgde waarschijnli jk ook voor een grotere u itwisseling tussen de verschillende groepen vogels, met a ls gevolg onzuivere schattingen. Over voor- of achterui tgang d urf ik dan ook geen uit­spraak te doen. Als d ie er al is, za l de verandering zeker niet opvallend groot zijn.

Plaats van de nestholtes Nestholtes kunnen op veel verschi l lende plaatsen en hoogten in een pand worden aangetroffen. Enkele pa­ren hebben hun nest op slechts 2,5-3 meter van de grond terwijl a nderen op 10- 15 meter hoogte broeden. Verreweg de meeste nesten worden via openingen bij dakpan nen bereikt ( 1 38 = 84,7% ) .

')JI

5 5 2

2 2 3

2 2 2

2 2

1 2

1 2

1 1 2

1 1 1

? 5

1 63 . .

2 1 , 2

1 4 8 , 6

8 6 5 2 , 8

1 0 , 6

3 1 , 9

1 1 6 , 7

De knik in de zogenoemde mansarde-daken staat be­kend a ls een geliefde nestplaats, di t vanwege de grote kieren onder de pannen en de eenvoudige bereikbaar­heid voor Gierzwaluwen. Va n de 60 bewoonde panden in Noordwijk-Binnen zijn er 17 met een geknikt dak. Totaal 30 nestholtes zijn in deze panden vas tgesteld.

Ondanks het fei t dat het over een gering aantal waar­nemingen gaat is het opvallend dat nog n iet eens de helft van het aanta l paren de ingang van het nest in de knik heeft. Zeker zo opmerkeli jk is het grotere aantal nestholtes i n het minder steile dan in het s teile gedeel­te van d i t type dak. Van de overige daken l i jken d ie met een s teilere hel­l ing iets de voorkeur te genieten boven daken met een minder steile helling. Opmerkelijk is wel dat het pand met de grootste kolonie, een schuur in de Pickéstraat, juist een van de meest vlakke daken heeft.

Tijdens het inventariseren is het tevens opgevallen dat nogal wat geknikte daken, voorzien van oude holle pannen en veel grote kieren, n iet bewoond zijn door Gierzwaluwen. Dit terwijl het vrijstaande panden zijn en d irect naast een door Gierzwaluwen bewoond 'ge­woon' dak staan.

Type dakpan Eerder is vermeld dat de meeste nestholtes zich onder dakpa nnen bevinden. In de loop der ti jden zi jn vele ty­pen dakpannen op de markt gekomen. Algemeen voorkomende typen in Noordwijk zi jn de oude holle pa n, de verbeterde holle pa n, de opnieuw verbeterde holle pan, de tuile de nord, de kruispan en de sneldek­ker. De overige modellen zijn sporad isch toegepast. Verdelen wij nu de ingangen van de nestholtes naar het type pa n waaronder zij l iggen dan bl i jkt de oude holle pa n d uidel i jk favoriet te zijn.

I <> . ······ , .,

'· ... · .

.

..

. . .. .

·. < C àant.i Î / ' < / k . •• • · . ··· ·· ·

. . ....... t:J�st ··· . ...... Type d akpän . . :.:.- ...

· . . • · . ... . . . holt�s ·. · · % • ••••••••

oude holle pan 1 2 1 8 7 , 6

verbeterde holle pan 1 2 8 , 7

opnieuw verbeterde holle pa n 3 2 , 2

tuile de nord 0 0

kruispan 0 0

sneldekker 2 1 , 5

overige 0 0

totaal ... ·,;· .: ::. 1 3 8 1 0 0 , d . .. .. .... . .. · ·

De ongeli jkma tige vorm van de oude holle pan zorgt voor vele kieren en spleten welke door de Gierzwalu­wen gebruikt kunnen worden. Openingen tussen náást elkaar l iggende pa nnen (verticale spleten) bli j­ken vaker gebruikt te worden dan die tussen bóven el­kaar l iggende pa nnen (horizontale spleten). Daarnaast maakt het fei t dat oude holle pa nnen voor­al bi j oudere pa nden zijn toegepast de kans groter dat door verzakkingen in het dak nog grotere openingen tussen pannen zijn ontstaan. Bovend ien zijn h ier meer scheefgezakte en kapotte pa nnen aanwezig . Alle andere typen pa nnen sluiten veel beter op elkaar aan en bieden bij een vr i j nieuw dak nauweli jks moge­l i jkheden voor Gierzwaluwen om binnen te komen.

Windrichting ingang nestholtes Daar bij verschi l lende panden meerdere dakvlakken en mu urzi jden bewoond zi jn, is ook op d ie ma nier een onderverdel ing te maken. Van de 60 panden met be­woonde nesten worden 75 verschil lende zijden be­woond door één of meer paren. Kijken we naa r de wind richting waa rnaar d ie zijden gekeerd zijn dan komt de volgende verdeling te voorschi jn :

I • . . .- : - - - - :- :

wind rkh tiiîg

noord

oost

zuid

west

tötaé) l

dakv lak nîuurzijde aàntal

2 2 2 9 , 3

2 1 2 8

1 5 2 0

1 7 2 2 , 7

7 5 1 0 0 , 0

Windrichting noord betekent hier: gericht tussen noord west en noordoost enz.

.·•

Een voorkeur voor een wind richting lijkt bij de keuze voor een nestholte niet d irect d uidelijk. Vergelijken we het aantal nestholtes met de windrich­ting, dan komt het volgende beeld naar voren:

noord 3 7 2 2 , 7

oost 6 4 3 9 , 3

zuid 3 3

Uit d e tabel blijkt da t het gemiddeld aanta l nestholtes aan de oostzijde van d e panden hoger is dan aan de andere zijden. Aan de hand van een voorbeeld wil ik aangeven dat de oostzijde l icht favoriet lijkt bij Gier­zwal uwen. Bi j twee grote kolonies is de oostzijde van het pand redel ijk vergeli jkbaar met de westzijde. Het type dak­pan, hel ling en cond it ie van het d ak zijn identiek. De aanvliegroute is bi j de ene kolonie wat gemakkelijker aan de westzijde en bij de andere aan de oostzijde. Toch is het aantal nes tholtes aan de westzijde totaal 3 en aan de oostzijde 29 .

Uit het bovenstaande zou geconcludeerd kunnen wor­den dat het zo moderne calculeren en tabell iseren hoofddoel van de tijd rovende inventa risatie is ge­weest. Nee, de d ri j fveren waren de nieuwsgierigheid naar het wel en wee van een d ichtbij maar toch zo ver van de mensen staande vogel, en de bijzondere erva­ri ng van vog-elonderzoek in het dorp.

i nvl i e gga t

����-- pannelat

��---- schuimrubber

Een ne s t pan voor G i e r zwaluwe n , z i jaanz i c h t

Bijzondere ervaring Eerst iets over vogels kijken in het dorp. Zo rond zons­onderga ng een uur stilstaan met een stapel pa.pieren en turend naar daken (zonder verrekijker!)leid t heel gemakke- l i jk tot een praatje met bewoners en met wandelaars d ie nog even een 'ommetje' maken. Hoewel zeer verschillend van aard , kunnen al d ie con­frontaties posi tief, gezellig en informatief genoemd worden. Vaak zijn a llerlei soorten vogels onderwerp

25

van gesprek, waarbij a l snel bli jkt, dat een algemene veldgids tot de standaarduitrusting d ient te behoren. Onbekend heid met Gierzwaluwen en verwarring met Boeren- en Huiszwaluwen blijken veel voor te komen, maar ook tal loze andere soorten passeren regelmatig de revue. Wijzend op de zwarte silhouetten in de lucht deed een man opmerken dat zo'n vogel de avond ervoor op zijn schoorsteen zat te zingen a ls een Nachtegaa l . Op de uitleg dat het zeer waarschijnlijk een zingende Merel betrof knikte mevrouw bevesti­gend," ik zei toch al dat het een soort Spreeuw was" . De veelvuldige verwarring met vooral Hu iszwaluwen bracht drie voormalige kolonies in het oude dorp van deze soort boven water. Al vele jaren broed t geen en­kel paar Hu iszwaluwen meer in de bebouwde kom van Noordwijk-Binnen. Ja zel fs een voormalige kolo­nie Oeverzwaluwen in een zanddepot la ngs het Wes­teinde richting Noord wijkerhout kwa m boven ta fel . Het was in de jaren dertig en het betrof enkele tiental-

len paren! Regelmatig na men de gesprekken een andere wen­d ing, waarbij de onderwerpen mil ieu en dorpspolitiek favoriet waren. Meermalen kostte het moeite om tij­dens de d iscussie de snel invliegende Gierzwaluwen waar te nemen en te noteren. De kennis over inwonende Gierzwaluwen blijkt bij be­woners van de panden zeer verschillend te zi jn. Sommigen zijn uitstekend op de hoogte en kunnen zelfs vertellen vanaf welk jaar de vogels daar broeden en soms zelfs hoeveel paartjes het ongeveer betreft. Anderen hebben er geen idee van dat er meer dan tien paar Gierzwaluwen onder hun dak broeden. Soms blijkt het nieuws een geruststell ing te zijn. Het zijn dus maar zwaluwen en geen muizen die ze onder het dak horen! Een verzoek om vanuit een tuin, vanaf een balkon, en zelfs vanuit een d akkapel in de slaa pkamer naar een anders onzichtbaar dak te spieden is a l tijd gehono­reerd . Soms werd koffie aangeboden omdat het zulk guur weer was . Het idee van vroeger dat vogelaars eigenli jk een soort smezers en gluurders zijn l i jkt echt tot het verleden te behoren.

Ook het gedrag van de Gierzwaluwen zelf was een motor d ie het onderzoek telkens weer voortstuwde.

26

Enkele hoogtepunten wil ik graag vermelden. Begin juni v loog een Gierzwaluw onder de pan nen­rand van een dak in de Bronckhorsts traat. Even later brak een groot tumult onder de pannen uit. Met veel gekrijs en geklapper rolden even later twee vogels a l vechtend in de dakgoot. Zonder elkaar enige rust te gunnen, bewogen zij zich tien minuten lang over een lengte van zo'n v ier meter door de goot. Het krijsen hield daarbij aan en veelvuldig hingen koppen en vleugels over de rand van de goot. Plotsel ing v logen beide vogels d irect na elkaar weg en keerde één van hen kort daarna in de nestholte terug waarna de rust terugkeerde. Kenneli jk had de bewoner een indringer van zich afge­schud. Juist van deze nestholte kreeg ik in de loop van het sei­zoen het idee dat er iets bijzonders mee aan de hand was. Deze nesthol te werd vele malen vaker door Gier­zwaluwen bezocht dan a l le andere bewoonde holtes van het dak. Een verklaring hiervoor is wellicht dat deze ingang door meerdere paar�es gebruikt werd . Hetzelfde dak kende nog een bijzonderheid . Na een aa ntal malen posten werd d uideli jk dat één vogelpaar steeds eenzelfde ingang, maar consequent een a ndere uitgang gebruikte. Bij een pand in de Vinkenlaan probeerde een Gierzwa­luw een holte in de knik van het dak binnen te gaan. Een Ka uw reageerde d irect op het gebeuren, streek neer op de pannen boven de knik, greep de ha lf ver­dwenen vogel bij zijn vleugelpunt en trok er met volle kracht aan. Deze situatie bleef enkele minu ten be­staan, waarna de Kauw losliet en verd ween. A ndere Gierzwaluwen leken in het geheel geen aandacht te hebben voor het gebeuren. Dergelijke reacties waren wel te bespeuren toen een Sperwer boven de Bronckhorststraat met succes een Gier- zwaluw bemachtigde. De overige vogels reageer­den d irect door dicht bij de roofvogel te vliegen en een specifiek zacht geluid ' tjuu-�uu' ten gehore te brengen. Di t geluid wijkt sterk a f van het normale 'gie­rende' geluid . Wanneer het plotseling flink gaat regenen reageren de meeste Gierzwaluwen door zo snel mogelijk de nest­hol tes binnen te v liegen . Binnen een minuut kunnen zo enkele tiental len vogels invliegen terwijl kort er­voor geen vogel rond de kolonie te bespeuren viel . Ditzelfde fenomeen v ind t plaats aan het eind van het broedseizoen. Wanneer het in de laatste dagen van jul i mooi weer is v liegen 's avonds laat grote groepen vogels luid schreeuwend in d ichte groepen hoog bo­ven de kolonie achter elkaar aan. Veel jonge vogels hebben dan reeds het nest verlaten. A ls het bijna don­ker is v liegen ineens met grote snelheid veel vogels rechtstreeks de verschi llende nestholtes binnen. Voor zover waarneembaar vlogen bij a lle toen bekende nest­holtes één of twee vogels naar binnen waarna het d i­rect stil werd . Waarschijnl ijk waren in veel nestholtes geen jongen meer aanwezig, maar werden deze nog wel a ls slaapplaats gebruikt. Nog meer ervaringen beschrijven zou te ver voeren. Het bestuderen van Gierzwaluwen zal ik in de toekomst zeker voortzetten. Enige beperkingen moet ik mijzelf dan wel opleggen want er gaa t meer tijd in gierzwa luwenonderzoek zitten dan ik van te voren ge­dacht had .

Inventarisatie van Huiszwaluwen in Noord­wijk en Omgeving Ab Steenvoorden

De huiszwaluwstand in Nederland Tell ingen in de tachtiger jaren hebb�n aangeto01�d dat de huiszwaluwstand in Nederland m nog geen hen jaar met 40 tot 80% was a fgenomen. Bed �oeg de neder­landse populatie i n 1970 nog naar schattmg 300.00 tot 500.000 broedparen, in 1 989 was dat aanta l gezakt tot maximaal 1 50.000 paar. Deze dramatische achteruit­gang van de hu iszwah.��sta

_nd in N�de�land was de

aanleid ing tot een jaarliJkse mventansatte van het aan­tal broedparen in Nederland . Een groot aantal kwart­blokken word t nu jaarlijks onderzocht op de aanwezigheid van broedende Huiszwa luwen. Aan de hand van deze gegevens kan men rdeli jk nauwkeurig schatten hoe groot de nederlandse popula tie is. In 1 991 was de populatie gezakt naar ruim 147.000 paar. Gelukkig ging het i n 1992 iets beter met de soort. Er werd een lichte toename geconsta teerd, op lande­li jk niveau een stijg ing met 6% , naar ongeveer 155.000 paar. .. . . . Tijdens het schnJven van d1 t artikeltJe waren de gege-vens van de huiszwaluwinventarisatie in Nederland in 1 993 nog niet bekend, hopelijk zet de stijging in het aa ntal broed paren in Nederland door.

Huiszwaluw

De huiszwaluwstand in Noordwijk Ook in onze omgeving is de grote achteru itgang van de Huiszwaluw niet onopgemerkt gebleven. In "Vo­gels van Noord wijk", een uitgave van onze vereniging uit 1974 werd de Huiszwaluw nog omschreven a ls een vrij talrijke broedvogel. ln "Vogels van Noordwijk en Omstreken" ui t 1989 word t de Huiszwaluw a l om­schreven a ls een vrij schaarse broedvogel. Sinds de tel l ingen in de jaren

.!984-1989, d ie nodig . . waren om tot de u i tgave van Vogels van NoordWIJk

en Omstreken" te komen, was er eigenli jk nauwelijks aandacht meer besteed aan de huiszwal uwpopula tie in onze omgeving . . . Nieuwgierig geworden door de vele artikelen m de landelijke vogelbladen, besloot ik om in 1992 e� 1993 de huiszwaluwpopulatie in onze omgeving te mventa­riseren.

Methode Er zijn verschilolende methoden om Huiszwaluwen te inventariseren. I k koos voor d e meest voor d e hand liggende, en de volgens mij meest eenvoudige, name­lijk het tellen van de nesten. Al vrij snel nadat ik begonen was met het tellen kwam ik er achter dat het lang nog niet zo eenvoudig was a ls ik gedacht had . Op een kaart van d e Bollenstreek had ik het hele gebied, da t ook geteld was voor de "Vogels van Noordwijk en Omstreken" verdeeld in v ier onge­veer gelijke stukken. Ik zou dan gedurende twee maanden, half juni tot en met half a ugustus elke week een deel gaan tellen. Elk deel zou dan twee maal be­zocht worden. Al tijdens de eerste telling kwa m ik er achter dat i� het nooit in één maand zou halen om het hele gebied te tellen. Elk huis, schuur en bouwwerk dat geschikt leek om huiszwalunesten te herbergen moest aan vrij­wel alle kanten bekeken worden. Om d it a lleen maar vanaf de openbare weg te doen was onbegonnen werk, d us moest ik vaak particulier terrein op. Even een praatje maken met de eigenaa r, en na soms nog geen tien huizen bezocht te hebben was de ochtend a l weer voorbij . Ik was dan ook blij toen ik na ruim twee maaroden het grootste deel van het gebied eenmaal bezocht had .

De res ul ta ten

27

Tot slot Bovenstaande tell ingen zullen zker niet volled ig zi jn, het werke li jke aanta l van in onze omgeving broeden­de Huiszwaluwen, zal zeker hoger l iggen. De aanta llen zi jn wel d uideli jk hoger dan dat ze waren in de period e 1 984-1989, toen het aanta l tussen de 30 en 40 paar betrof. Er kunnen een tweetal oorza­ken zijn, d ie de grote verschi llen in aantal kunnen ver­klaren. Ten eerste een onvolled ige tel l ing in de periode 1984-1989 en op de tweede plaats een toena ­me van de Huiszwaluw in onze omgeving. Waarschijn l ijk is het een combinatie van beide. Ook komend broedseizoen ga ik weer een poging

doen om de Huiszwaluwen te tellen. Voor aanvul len­de gegevens op bovenstaande houd ik mij aanbevolen.

Geraadpleegde literatuur Vereniging voor Natuur- en Vogelbescherming Noordwijk. 1 974. De Vogels van Noord wijk. Dijk J .van & Hoek D.M. 1989. Vogels van Noordwijk en Omstreken. SOVON. 1987. Atlas van de Nederlandse Vogels. Het Vogeljaar. jaargang 39. nr. 2. Het Vogeljaar. jaargang 40. nr. 3.

Een nieuwe natuurstudievereniging in de Bol­lenstreek? ! Bij een aantal mensen leeft het idee dat het goed zou zijn a ls er een nieuwe natuurstudievereniging in de Bol len- streek zou komen. Deze nieuwe vereniging zou de leemte kunnen vul len tussen de a fdeling van de KNNV (Koninkli jke Nederlandse Natuu rhistori­sche Vereniging) te Leiden, van de KNNV en de Vo­gelwerkgroep Kennemer- land te Haarlem en de Vereniging voor Natuur- en Vogelbescherming in Noordwijk. In de Bol lenstreek zel f is een a fdeling van de NJN /JNM (Nederlandse Jeugdbond voor Natuurs­tudie, Jeugdbond voor Na tuur- en Mil ieustud ie), maar een a lgemene natuurstud ievereniging, ook voor mensen ouder d an 25 jaar, ontbreekt nog in de Bollens­treek.

De eerste activ iteiten zijn er al d i t voorjaar. Zo wordt Wassergeest en een stuk open bloembollenland tussen Lisse en Hil legom op broedvogels geteld . Ook wil len we aansluiten bij de hommelinventarisatie, die wordt opgezet door de KNNV. Andere ideeën voor activitei­ten zijn karteringen van vleermuizen, vl inders en plan-

ten, het timmeren en plaatsen van roofvogel - en u ile­kasten, het kappen van hakhout op Wassergeest, het opzetten en begeleiden van een jeugdnatuurwacht, het promoten bij gemeenten van een landschapsbe­leid plan; verder excursies, lezingen en kampen. Als er voldoende mensen zijn, tenminste 6, d ie l id wil­len worden van de nieuwe natuurstudievereniging Bol lenstreek, za l op korte termijn, een oprichtingsbij­eenkomst worden belegd. Waarschi jnl ijk zal de nieu­we vereniging zich aansluiten bij de KNNV. Heeft u belangstel l ing voor het l idmaatschap en / of wilt u bijd ragen aan de totstandkoming van een nieu­we natuurstudievereniging in de Bollenstreek, of heeft u nog vragen, wensen suggesties of ideeën dan hoor ik gaarne telefonisch of schriftelijk van u . Contactpersoon: W il T a mis, R a velstraat 20, 2162 A R Lisse, tel : 02521-20003 (na 20.00 uur) .

"Van zand tot landschap" Natuurontwikkelingsproject "N oordrand Noord wijk"

Dialezing over de natuurontwikke­lingsprojecten in het duingebied "Noordrand Noordwijk" door Marc Jansen (Stichting Duinbehoud).

Datum: 1 9 apri l Tijd : 20.00 uur - 22.00 uur Plaats : Jan Verwey Natuurcentrum Op de voormal ige golfbanen aan de noord rand van Noordwijk is het afgelopen jaar heel wat werk en grond verzet. Worden groene speelweiden omgezet tot zandbak of word t van een hondenuitlaatplaats weer een dynamisch stukje du in gemaakt? De menin

28

gen verschil len van persoon tot persoon. Op d eze avond vertelt Marc Jansen, a ls beleids mede­werker van stichting Duinbehoud nauw betrokken bij deze projecten, wat de achtergrond van de graafwerk­zaamheden is en waar het in de toekomst met de ver­stuivingen naar toe moet. Tijdens d e d ia lezing gaat hij ook in op de verschillende mogelijkheden voor na­tuurontwikkel ing langs de gehele Nederlandse kust. Voor a lle duin-natuur-liefhebbers een goede gelegen­heid om meer te weten te komen over de actuele ont­wikkelingen in natuurbehoud, -ontwikkel ing en beheer van de d ui nen .

Voor meer i nformatie: Stichting Duinbehoud, Hanne­ke Mesters, 071 - 131800

Stichting Vogelasiel Noordwijk Alln�rt v.d. Wc1j Kwartaalverslag oktober t / m d ecember 1993

Verslag v ierde kwartaal 1 993 Het vierde kwartaa l begon zoals het derde eind igde: heel rustig . Half november werden de eerste olie-s lachtoffers weer binnengebracht, waaronder een Jan van Gent en een Grote Zeeëend . Begin december, we-derom na een storm, werd een tiental Zeekoeten op het asiel gebracht, waarvan de meesten erg mager wa· Zilvermeeuw 1 2 1 2 ren en geen olie op het verenkleed hadden. Deze ma-

Kokmeeuw 2 2 gere Zeekoeten overleden meestal binnen een paar dagen. Ze wogen rond de 500 gram, terwi j l een norma- Stormmeeuw 1 1 Ie, gezonde Zeekoet zo'n 800-900 gram weegt. De oor-zaak zou, net a ls vorig jaar, paraffine kunnen zijn of Jan van Gent 1 1

misschien vergiftiging. Het asiel in Haarlem heeft een Fuut 2 1 1 paar Zeekoeten la ten onderzoeken, maar een duideli j-

Dodaars 1 1 ke doodsoorzaak kon niet vastgesteld worden. De vo-gels met olie (nog aanwezig op 31 december) Zeekoet 1 5 9 6 revalideren voorspoedig en kunnen waarschijnl ijk be-gin 1 994 weer gelost worden. Alk 1 1

Grote Zeeëend 1 1

Kuifeend 2 2

Muskuseend 1 1

Wilde Eend 7 7

Waterhoen 2 1 1

Waterral 2 2

w 1 1

1 1

_...,....."...:;--"...,"..,..,.., , , Torenvalk 1 1

Ekster 1 1

In de koude periode in november geraakten wein ig Merel 1 2 1 1 1

vogels in moeili jkheden. Twee Waterrallen waren de 1 1 bijzondere gasten ged uren de d ie periode.

3 3 Een triest geva l in december was het zevental Wilde Eenden dat door de d ierenbescherming uit een flalje Roodborst 1 1 in Leiden moest worden weggehaald. Iemand had ze

Vink 2 1 1 vol goede bedoelingen a ls kleine eendjes binnenge-haald en grootgebracht, maar kon er u i teindelijk geen Goudhaantje 3 1 2 afstand van doen, totdat de buren begonnen te klagen.

Turkse Tortel 1 1 Een grappig voorval was weer het Goudhaantje dat op Noordwijk aan Zee een speelgoed winkel was bin- Duif 2 2 2 2 nengevlogen. Met veel pi jn en moeite kon het beeslje

3 gevangen worden. Op het asiel aangekomen ontsnap-te het beestje echter d irect weer en kon de trek naar het zuiden via het openstaande dakraam weer verval-gen.

Internationale Vogeltrekdag 1993 Op zondag 1 0 oktober jongstleden, werd door Bird life International een Internationale Vogeltrekdag georga­niseerd . In meer dan negentig landen, verspreid over de hele wereld, werden d ie dag zoveel mogeli jk vo­gels geteld. Na tuurli jk werd er ook in ons land geteld. De organisa tie in Nederland was in handen van Vogel­bescherming Nederland (tegenwoordig onderdeel van Bird li fe International) in samenwerking met SO­VON.

Al begin ju l i 1 993 werden de eerste oproepen gedaan om mee te doen met dit Internationale evenement. In Nederland gaven zo'n 2000 vogelaars gehoor aan de oproep en konden er totaal een 500 vogelrijke-gebie­den worden geteld. Het doel van deze Vogeltrekdag was het laten zien aan een breed publiek hoe vogelrijk Nederland is, zowel in aan ta l len vogels, a ls in aantal soorten. Per telgroep, 2000 vogelaars verdeelt over zo'n 500 gebieden, werd er een bepaalde route uitge-

29

zet door het te tellen gebied . De teldag begon om 08.00 uur en eind igde 16 .00 uur, in totaal d us acht uur om het gebied in zijn geheel af te zoeken naar vogels. De dag werd opgedeeld in vier periodes van elk twee uur. Na a floop van elke periode moesten de resultaten worden d oorgebeld naar een lokaal coörd inator, d ie dan a lle resultaten van de telgroepen i n één provincie verzamelde en verwerkte. Vrijwel de hele zondag werd berichtgeving gedaan over de Internationale Vogel trekdag via de rad io door de Regionale Omroepen. In totaal werden er in Neder­land 3 . 146.000 vogels geteld, verdeeld over 250 ver­schil lende soorten. Een paar leuke feiten kwamen a l d i rect naa r voren. Er werden in Nederland 28.000 Klu­ten geteld, d it is ongeveer driekwart van de bekende Europese populatie. Van de ongeveer 40.000 Aalschol­ver die voorkomen in Europa verbleef op 10 oktober de helft in Nederland . Ook in onze omgeving werd er geteld, een v ijfta l le­den van de vereniging, verdeeld over twee groepjes zijn d ie dag bezig geweest om de vogelrijke gebieden in de omgeving uit te kam men op zoek naar zoveel mogelijk vogels. Groep 1, bestaande uit Richard Zonneveld en Jan Ja­cobs hebben de omgeving van het Oosterdu insemeer, Polder Hooge weg, Elsgeesterpolder en Bronsgeest ge­teld . Groep 2, bestaande uit Berend Ike, Wi llem-Ja n Hooymans en Ab Steenvoorden hebben het strand ter hoogte van de Duinda mseslag, de Noordduinen en de omgeving van de Kagerplassen geteld .

Rondje Groen W. Anddml1'

Als geen andere phUlts leent Noordwijk =i eh voor een rondje p·oen. Met de vuurtoren als middelpunt iets oppikken van wat de natuur te /1ieden heeft. Zo langzamerhand staan jagers er bij het grote pu­bliek n iet zo best meer op. Al kwa m de jager in het kinderliedje van het "groene knollenland " wat in een kwaad daglicht te staan, toch hing er om hem lang de geur van de stoere bink. In zijn (het zi jn vrijwel a l le­maal mannen) groene knickerbocker regelde hij de na­tuur en zorgde ervoor dat al lerlei rovergespuis werd opgeru imd . Het aanzien dat hij eens genoot is hij kwijt geraakt. Een kennis van mij, hij is jager,- vertel­de m ij laats t dat hij niet meer in het groen naar zijn jachtveld gaat. Hij kreeg teveel negatieve reacties, vooral van jongeren. Voor mij was de oom van mijn vrouw de echte jager. Hij was commies aan de grens en zwierf op zijn vrije dag door het veld . Soms kwam hi j met een haas thuis, maar vaak ook hing er niets aan zijn koppel . Wat hem in het minst deerde a ls hij maar aan het eind van de middag z'n borrellje kon d ri nken met z'n vrinden in het plaatselijke café. H ij vertelde me eens van een belevenis met een haas. Deze was besprongen door een kleine rover, een We­zel of een Hermelijn, en rende met het beestje op de rug door een weiland . Vloog recht op een hek af waar­van de onderste p lank iets boven de grond zat. De haas kon er net onder door, maar het rovertje werd met een klap van zijn rug af geslagen. Toeval? Of ging de haas u i t berekening onder dat hek door? Op het s trand, of beter gezegd vanaf het strand, zijn ook jagers te zien. Roofmeeuwen d ie vooral in het winterhalfjaar over zee langskomen. Ze komen aan de

30

In totaa l kwa men wij op 1 2.775 vogels, verdeeld over 82 soorten. Het aantal vogels dat we geteld hebben had nog bed uidend hoger kunnen zijn, a ls we tijdens de tel l ing a l le vogels d ie langs kwa men vliegen ook meegeteld zouden hebben. De leukste soorten d ie we die dag gezien hebben zijn, 42 Kruisbekken, een Goud­v ink, een Gierzwaluw, 2 Hu iszwaluwen en een Sneeuwgors overvliegend over de Noordduinen, een IJsvogel in Polder Hoogeweg en een Krooneend, een IJsvogel en een overvliegende Slechtvalk op Koude­hoom bij de Kaag in Warmond . Als je onze resultaten vergelijkt met d e landelijke resultaten, dan blijkt da t we net iets boven het l ande­l ijk gemid- delde u itkomen. Het totale aanta l vogels dat in Nederland is geteld bedraagt 3.416.000. Als je dat geta l deelt door het aantal groepjes dat meege­daan heeft aan de tel l ingen, dan kom je op een gemid­delde van 6292 vogels waargenomen per telroute. Wij zitten d an met onze 1 2.775 vogels op twee telroutes een kleine 1 00 vogels per telroute boven het landel ijk gemiddelde. Tot zo ver dit s tukje over de Internationale Vogeltrek­dag van vorig jaar. Helaas waren de gegevens van de tel l ingen i n het buitenland toen ik d i t stukje schreef nog niet bekend. In één van de komende Strandlopers zal ik zeker nog op dit evenement terugkomen, met de telresulta ten uit het buitenland.

.....-- - · � ---

./

J l .• _ • :

kost door meeuwen en sterns net zo lang te achtervol­gen tot deze beesten van na righeid de maag legen . Nog in de lucht word t da t ui tgebraakte voedsel door de jager opgepikt. Visserlui spreken van eisenaars als ze het over jagers hebben. Een oud spreekwoord zegt:" Hi j voelt zich a ls een eisenaar onder de meeu­wen". Waarmee gezegd wil worden dat zo iemand

zich happy voelt. Va n de pakweg 4 soorten jagers d ie hier voorkomen zien we de Kleine Jager het meest. Bij ons loopje over het strand kan je zo'n Kleine Jager zien aankomen, iets achter de brand ing. Rustig v liegend met luie v leugel­slagen. Totdat het beest een slachtoffer in zicht kri jgt en als het ware uit die trage vlucht spat. In een paar se­conden word t dan een ongelofel i jke snelheid bereikt.

Vogelnieuws Ab Stccnvoordcll

Nijlganzen en Casarca's De eerste waarneming van een Nij lga ns in onze omge­ving da teert uit 1977, toen vijf exemplaren werden ge­zien, overvl iegend over het Duinpa rk en Noordwijk aan Zee. Tegenwoordig komt de vogel vrij a lgemeen in onze omgev ing voor. Voora l in de grasland pold ers worden vri jwel dagel ijks Nijlganzen gezien. De aantal­len nemen ook langzaam maar zeker toe. Ging het in de jaren zeventig, tachtig en de begi njaren negentig steeds maar om enkele tienta llen exemplaren, zo werd er op 31 december 1993 een groep van 85 exemplaren gezien in Polder Hoogeweg. Vanaf 31 oktober is er ook een groep van vier Casarca's in Polder Hoogeweg aanwezig. Hoogstwaarschijnli jk gaat het hier om vo­gels d ie ontsnapt zijn u i t een waterwildcollectie. Het grootste deel van de vogels d ie in Nederland wordt waargenomen is waarschijnli jk ontsna pt uit collecties . De Casa rea is wel een voorma lige broedvogel in onze omgeving. l n 1 969 werd een paartje met jongen waar­genomen in de Noordduinen en in 1 971 was er een waarschi jnl i jk broedgeval in de omgev ing van het Oosterd u insemeer. Wie de grote groep Nij lganzen en Casarca's in Polder Hoogeweg goed bekijkt, zal tot de ontdekking komen dat er ook een tweetal kruisingen tussen lopen. Dit komt bij eenden en ganzen wel va­ker voor, vooral a ls zij in gevangenschap gehouden worden of a ls de oorspronkel i jke broedgebieden el­kaar overlappen. Een kru ising Ni jlga ns x Casarea

De aangevallen stern is dan vrijwel kansloos. Een aan­tal jaren geleden was een groot aanta l Middelste Ja­gers op het s trand aan te treffen . Sommige spoelden dood aan, andere gingen dood op het s trand of waren er zo slecht aan toe dat je ze pakken kon. Na een lange periode van stormachtig weer, waarin ze niet aan de kost konden komen, waren ze zo verzwakt dat het strand hun enige redd ing was. Daar was d oor de storm tenmi nste nog wat voedsel op geworpen. Een bijzondere ervaring is de ontmoeting met jagers in het broedgebied . Je moet d a n wel naar het hoge noorden, Noorwegen bijvoorbeeld. Langs de Varan­gerfjord, tegen de grens met Rusland aan, broeden Kle ine Jagers in flinke aanta l len. Vliegend boven hun broedgebied maken ze klagende geluiden d ie je nooit meer vergeet. Op een geheel ander deel van de we­reld, in Florida, zagen we een de trek van Middelste Jagers. Staande op een p ier kwamen groepen van deze vogels laag over zee vanuit het noorden. Op het mo­ment dat ze de pier in zicht kregen, namen ze op en vlogen over onze hoofden verder naar het zuiden. Groepen van twintig tot dertig vogels, ach ter elkaar door. In een paar u ur trokken zo honderden en nog eens honderden vogels over ons heen. Een impone­rend gezicht. Toch hoeven we echt niet naar Noorwegen of Florida voor een bijzondere ervaring. Mijn overbuurman zegt a l tijd : Er gaat niets in de wereld boven een wandeling op het Noord wijk strand . Even naar de eerste a fgang in de noord met het zonnelje in de rug. En als er dan ook nog een jager laag over het water aan komt v lie­gen . . . maar dat verhaa l heb ik al verteld .

werd ook gezien op 24 december bij het Oosterduinse­meer in Noord wijkerhout.

Zomervogels Het a fgelopen kwartaa l werd een aanta l echte zomer­vogels nog in onze omgeving waargenomen, d it is voor een aanta l soorten vrij laat in het seiroen, omdat zij vaak al veel eerder (augustus, september) ui t onze omgeving wegtrekken. De laats te Gierzwaluw werd gezien op 1 1 oktober, vanaf het Kachelduin in de Noordduinen. Een Braamsluiper werd nog gezien op 8 oktober, er zijn pas een tweeta l waarnemingen be­kend van een Braamsluiper d ie nog later in oktober werd waargenomen. Een Gekraagde Roodstaart werd gezien in de Elsgeesterpolder op 16 oktober, van deze soort is de laatst bekende waarneming van 1 7 oktober 1983. Verder werden er nog waargenomen een Zwartkop op 7 november in de Noordduinen en een Tjifljaf bij het Oosterd uinsemeer op 14 d ecember. Een opvallen­de waarneming was die van een volop zingende Witte Kwikstaart op een schuurlje in de Elsgeesterpolder op 25 december.

Observatiehut in Nieuw-Leeuwen­horst Wie wel eens een rondje wandelt d oor het landgoed Nieuw-Leeuwenhorst, heeft ongetwijfeld wel eens een bezoek gebracht aan de door onze vereniging aan het

31

Zuid holla nds La ndschap geschonken observa tiehuL Deze hut is te vinden aan de noord kant van de grote vi jver, vlakbij de hoofdingang van het landgoed aan de Gooweg. Helaas is d e hut vaak slecht te bereiken vanwege de hoge wa terstand van de vijver. Dat er a f en toe toch nog we l eens wat gezien word t vanuit deze hut blijkt u i t de volgende waarnemingen d ie van­uit de hut gedaan zi jn. Op 9 oktober werden er op de v ijver een Winterta l ing, drie Smienten, drie Krakeen­den en een Aalscholver gezien. Een Tafeleend, twee W intertal ingen en twee Smienten werden gezien op 1 december en op 27 december was er een vrouw�e Nonnetje aanwezig.

Aankomstdata zomergasten in 1994 Ook in 1 994 hoop ik weer een overzicht te kunnen pu­bliceren van een aantal zomergasten in o nze omge­v ing. Ook n u weer v indt u achterin deze Strandloper een waarnemingenlijst met daarop de zomergasten die in het jaarl ijkse overzicht behandeld worden. He­laas was de respons welke ik vorig jaar kreeg op de oproep om de l i jst in te vullen en naar mij terug te stu­ren erg klein. Vandaar nogmaals deze oproep. Schroom niet en vul de l ijst in ! ! Ook a ls u maar één of enkele vogels van de lijst gezien heeft.

Ganzen in de regio Nederland is, zoals misschien wel bij de meesten be­kend is, een belangrijk land voor overwinterende gan-zen. De meeste ganzen zijn te v inden rond de Zeeuwse delta, in de Flevopolders en in Friesland . Zo­dra de vorst bij ons inval t, krijgen we de zogenoemde vorstvl uchten van o.a. ganzen en eenden te zien. De

••• vogels v luchten dan voor het slechte weer u i t i n zuide­l i jke richting. Vooral de ganzen d ie zich op het mo­ment in Noord-Nederland ophouden worden dan vaak gedwongen zuidelijker te gaan . Tijdens zo'n vorstperiode worden dan ook vaak grote groepen gan­zen in onze omgeving waargenomen. Zo ook tijdens de vorstperiode a fgelopen november. Er werden toen in totaal 9 Rietganzen, 64 Grauwe Ganzen, 99 Brand­ganzen en 1 66 Kolganzen in onze omgeving waarge­nomen, waaronder verschil lende groepjes

Vogels in Polder Hoogeweg Naast de al eerder genoemde Nijlganzen en Casarca's waren er natuurlijk ook nog andere soorten het a fgelo­pen kwartaa l in de polder aanwezig . Vana f eind okto­ber begonnen de aantallen en de soorten aard ig op te lopen. In oktober werden er maximaal 1500 Goudple­vieren geteld, verder waren er aanwezig een Dodaars, drie Winterta l ingen, een Smient en een groepje van 9 Watersnippen. In november werden er redeli jke aan­tal len wa tervogels geteld, deze waren vooral te vin­den in de Maandagse Wetering in de zuid wes t hoek van de polder. De maximale aantallen die in novem­ber geteld werden zijn: 1 80 Smienten, 20 Winterta lin­gen, 46 Slobeenden, 1 0 Krakeenden, 1 Bergeend, 25 Kuifeenden, 1 Tafeleend, 1 ma nne�e Top- pereend, 1 Brild uiker, 1 0 Wulpen, 6 Wa tersnippen, ongeveer 1 500 Goudplevieren en een groep van zo'n 1 200 Kievi­ten . Tijdens de vorstperiode in november liep het aanta l in de polder aanwezige steltlopers ha rd terug . Gelukkig was de vorst maar van korte duur en waren in decem­ber weer leuke aanta llen in de polder aa nwezig. De soorten en de maxima le aanta llen d ie in december werden waargenomen zijn: 1 25 Smien ten, 42 Winterta­l ingen, 10 Krakeenden, 1 Bergeend, 1 Tafeleend, onge­veer 2400 Goudplevieren, 34 Kemphaantjes, 1 Tureluur, 1 1 Wulpen, 3 Bonte Strand lopers en een groep van 14 Aalscholvers, rustend op de oever van de Maandagse Wetering. Een tweetal Buizerden en Sperwers waren vrijwel het hele kwartaal in de polder aanwezig.

32

foeragerend in de polders.

Late Fitis in de Noordduinen Een echte Fi tis werd op 20 november waargenomen in de Noordduinen, iets ten zuiden van de Duindamse­slag door W il lem-Ja n Hooymans. Dit is een extreem late waarneming van een Fitis. De tot nu toe laatste waarneming d ie bij ons bekend is, dateert u i t 1 989, en wel op 18 oktober toen twee exemplaren werden ge­zien in de zeereep va n de Coepeld uynen. Dat deze waarneming van een Fi tis in november een echte bijzonderheid is, bl ijkt ook u i t de gegevens d ie te v inden zijn in de Atlas van de Nederlandse Vogels van SOVON. Hierin wordt vermeld dat er van de Fitis s lechts enkele betrouwbare waarnemingen u it novem­ber bekend zijn in Nederland . De massale trek van Fitissen vanuit Nederland naar het zuiden vindt plaats in augustus . In september en oktober trekken de late vogels uit ons land weg. Dit zi jn veelal vogels d ie i n Scand inavië gebroed hebben.

Steltlopers op Strand tussen Zand­voort en Noordwijk Een strandtelli ng in november, tijdens de vorstperio­de leverde een aard ig aantal foeragerende steltlopers op. De tell ing vond plaats op het strand tussen Zand­voort paa l 67 en Noord wijk paa l 82. Er is gelopen van Zandvoort naar Noordwijk, in de ochtend uren. De toenemende drukte later op de ochtend in de omge-ving van de Langevelders lag en Noordwijk zal onget­wijfeld invloed hebben gehad op de op het strand aanwezige vogels, vermoedeli jk zi jn veel vogels in d ie omgeving verstoord . Op het stuk strand van Zandvoort paal 67 tot aan Lan­gevelderslag paa l 75 werden geteld : 362 Drieteenstrand lopers, 21 Bonte Strandlopers, 1 Ka­noetstrandloper, 2 Steen lopers, 16 Scholekster, 4 Wa-tersnippen en een Goudplevier. Op het strand tussen Langevelders lag paa l 75 en de Duindamseslag paal

eendensoorten gezien, 42 Krakeenden, 14 Smienten, 78, werd al beduidend minder gezien, 55 Drieteen­strand lopers, 4 Bonte Strandlopers, een Zilverplevier en een Rosse Grutto in vol zomerkleed. Op het gedeel­te van de Duinda mseslag paal 78 tot aan Noordwijk paal 82 werden al leen maar 5 Drie- teenstrandlopers en een Scholekster geteld . Uit bovenstaande gegevens kan wel worden afgeleid dat de strand recrea tie, wandelaar, paarden, auto's, mensen met honden enz. een gigantische invloed heb­ben op het wel of niet aanwezig zijn van foeragerende vogels op het strand. Misschien moeten we in de toe­komst eens gedeelten van het stra nd tot natuurreser­vaa t gaan ui troepen! !

Oosterduinsemeer Ook het afgelopen kwartaal waren er weer een aa ntal vogel tellers actief rond het Oosterd uinsemeer. Er is dan ook een redeli jk aantal waarnemingen binnen ge­komen vanuit dat gebied . Vooral tijdens de vorstperio­de in november zijn er hoge aa nta llen en leuke

1 1 Slobeenden, 3 Wintertal ingen, 2 Grote Zaagbekken, 2 Middelste Zaagbekken, 10 Kuifeenden, 20 Tafeleen­den en 6 Bri lduikers. Naast de vele eendensoorten wa­ren er 5 Kleine Zwanen en een kruising van een Casarea en Nijlgans waargenomen. Aalscholvers zijn vrijwel d agelijks op het meer te v inden, vooral op de palen i n de Noord west hoek. Afgelopen kwartaa l wer­den er maximaal 1 2 geteld . Op de oevers rond het meer worden, a ls het rustig is, nog weleens s teltlopers gezien, zoals een Witga tje, een Wulp, een Tureluur en een Watersnip. De oostoever van het meer bes taat voor een groot deel u i t rietranden. Hier werden twee Waterra l len en een Roerdomp gezien. Verder was er op het meer naast de vele Futen ook nog een Dodaars aanwezig. De waarnemers van het a fgelopen kwartaal waren: AC=Arie Cramer JvD= Jel le van Dij k

soorten gezien. Veel watervogels d i e normali ter in kleine slootjes en vaa rten te vinden zijn worden vaak door de vorst ged wongen om groter en open water op te zoeken. Doordat het Oosterd ui nsemeer vrij groot is, en erg op de wind l igt, bli jft het vaak ti jdens een vorst­periode geheel of gedeelteli jk open wa ter. Ik za l me be­perken tot de bela ngrijkste soorten die er gezien zijn, en de maxima le aa nta llen waarin ze aa nwezig waren op of rond de plas. Na tuurli jk werden er aard ig wat

JGB= Jan Glasbergen WJH=Willem-Jan Hooymans BI= Berend Ike Ll= Lenie Ike JJ = Jan Jacobs KK= Klaas Koning AS= Ab Steenvoorden LS= Lia Steenvoorden RZ=Ricard Zonneveld

Veldwaarnemingen van de maanden november en december Rood keelduiker 1 24-10 in brand ing thv Asridboulevard

.., in zee thv Astrid boulevard ;:) Parelduiker 1 20- 1 1 in zee thv de Driehoek IJsd uiker 1 24- 1 1 over branding naar zuid Dodaars 1 okt/dec Maandagse Wetering

1 2-1 1 Fagelsloot Zwelterpolder 1 9-1 1 Oos terd uinsemeer 1 13- 1 1 Schie Noord wijk-Binnen 1 nov Oegstgeesterkanaal Ri jnsburg

Noordse Stormvogel 1 1 1 -12 over zee zuid Roerdomp 1 28-1 1 Oosterd uinsemeer

1 1 -1 2 Oos terd uinsemeer Purperreiger 1 2-10 overvliegend Noordduinen Ooievaar 7 7-10 over Noordwijk naar zuid Kleine Zwaan 2 1 5-10 overvliegend Rijnsburg

3 1 7- 1 1 u i t zee over Noorddui nen 5 24-12 Oos terd uinsemeer

Rietgans 9 28-1 1 foeragerend Elsgeesterpolder 6 1 8-12 foeragerend Polder Hoogeweg

Brandgans 99 nov overvliegend omgeving Noordwijk Pijlstaart 24 24-10 over Duinpark Noord wijk

80 1 1 -12 over zee div . groepen naar zuid Toppereend 75 24-10 over zee noord

1 13- 1 1 ma nnetje in Maandagse Wetering 5 nov /dec Uitwatering Katwijk

IJseend 1 24-10 in zee voor surfclub Brild uiker 1 29-10 A WD Limburg Stiru mkanaal

1 2-1 1 tot 8-1 1 man Fagelsloot Zwelterpolder 1 20-1 1 Oos terd uinsemeer

24- 1 1 in zee thv Langeveld erslag 28-1 1 Maandagse Wetering

oktober

AS AS JJ AS JGB / AS AS KK RZ JGB JJ JJ AS JvD BI JGB JvD JvD AS AS AS/JvD JvD WJH AS/RZ ]GB AS/WJH RZ/ AS KK AS AS AS AS

33

3 30- 1 1 over zee zuid AS 6 1 -1 2 Oos terd uinsemeer AS

Nonne�e 1 27-12 vrouw�e vi jver Nieuw-Leeuwenhorst JvD Middelste Zaagbek 1 3-10 over zee zuid AS

1 0 16-10 over zee zuid WJH 1 24- 1 1 over zee zuid AS 2 28-1 1 Oosterd uinsemeer AS 2 1 1 -1 2 over zee AS

Grote Zaagbek 1 20-1 1 dood gevonden Oosterd uinsemeer AS 1 22- 1 1 Noord wijkerhoek Leidsevaart AS 2 28-1 1 Oos terd ui nsemeer AS 2 1 - 12 Oosterd uinsemeer AS 1 5-1 2 Oegstgeesterkanaal Rijnsburg JGB 3 21- 12 A WD Limburg Stiru mka naa l KK 7 24-12 sloot achter Sancta Maria JvD

Bruine Kiekendief 3 2-1 0 over Coepelduynen AS Blauwe Kiekendief 1 8-1 0 over Noordduinen WJH

1 23-10 over Randweg Noordwijk JGB 1 5-1 1 over zeereep La ngeveld KK 1 7-1 1 over zee zuid JvD 1 30-1 1 over zee zuid AS 1 1 2-12 over zee zuid AS

Havik 1 8-10 bij vi jver Nieuw-Leeuwenhorst RZ 1 9-10 onvolwassen manne�e Noordduinen WJH 1 25-10 A WD Limburg Stiru mkanaal KK

Visarend 1 2-1 0 overvliegend Noordduinen JvD Smelleken 1 2-1 0 overvliegend Noord duinen JvD

1 15-10 overvl iegend Noordduinen WJH 1 1 8-12 langs Leidsevaart JGB

Slechtva lk 1 8-10 over zeereep Langeveld KK Waterral 2 28-10 Oosterd uinsemeer 11

1 20- 1 1 dood gevonden Oosterduinsemeer AS 1 24-1 1 Oosterduinsemeer KK

21-12 AWD Limburg Stirumkanaal KK Kanoetstrandloper 1 3 24-10 over zee noord RZ

24-1 1 op strand thv Langevelderslag AS Kemphaan 34 1 2-12 1 groep Polder Hoogeweg AS Hou tsnip 1 1 5-10 binnenduin Noordduinen WJH

1 1 7-10 Piet Florisdal Noordduinen RZ 1 9-1 1 AWD Limburg Stirumkanaal KK 1 1 5-1 1 Picknickplaats Leeuenhorst LS 1 20-1 1 Duinda mseslag Noordduinen WJH 1 2 1 - 1 1 Elsgees terpolder 11 1 25-1 1 La ndgoed Offem Noordwijk AS 1 3-12 foeragerend tuin L.Hellenberghof JvD

Witgat 1 2H-10 Oos terd uinsemeer KK 1 4-1 1 AWD Limburg Stirumkanaa l KK 1 28- 1 1 Elsgees terpolder AS

Middelste Jager 2 3-10 adulte ex. over zee zuid AS/ RZ Kleine Jager 1 1 1 -12 over zee zuid WJH Grote Jager 1 3-10 in zee thv surfclub AS/ RZ

1 1 7-10 over zee noord RZ Zwartkopmeeuw 2 1 1 -1 2 adult over zee voor Uitwatering WJH Dwergmeeuw 3 2-10 over zee zuid AS

345 3-1 0 over zee zuid AS 2 1 6-10 over zee zuid WJH 7 24-10 over zee zuid AS / RZ 2 16-12 op strand tussen Ka twijk en Noord wijk JvD 9 31 -12 over zee JvD /JJ

Drieteenmeeuw 5 1 1 - 12 over zee zuid AS / WJH 23 31 -12 over zee JvD

Bosuil 1 9-1 1 overvliegend Boerenburg Noordwijk RZ Veldui l 1 1 9-10 overvl iegend Noordduinen WJH

34

Ijsvogel 1 5-10 Nachtegaalstaan Noordwijk LI 1 10-10 Potder Hoogeweg bij Voorhout JJ / RZ 1 28-10 stoot zuid van Oosterd u insemeer KK 2 1 9-1 1 Jachthaven Flying Arrow Noordwijk AS

Zwarte Specht 1 okt Noordduinen Suindamseslag JvD/ WJH 1 6-1 1 picknickplaats Leeuwenhorst A S / LS

Boomleeuwerik 15 okt overvliegend Noord d ui nen AS/WJH/ KK Oeverpieper 1 20-10 overvliegend Noordduinen WJH Grote Gele Kwikstaart 2 2-10 over Coepelduynen AS

2 22-10 over de branding noord JvD 1 24-10 over Astridboulevard AS 1 okt I nov verbli jvend Zwetterpolder AS .., 8-1 1 Zanderijsloot Zwetterpolder AS ;) 1 20- 1 1 langs Maandagse Wetering AC /JGB 1 28- 1 1 Elsgees terpolder AS

Paapje 1 2-10 Polder Hoogeweg AS 1 2-10 zeereep Coepelduynen AS 2 8-1 0 Noorddu inen JvD

Beflijs ter 1 9-10 zeereep Noordduinen AS Grote Lijster 5 2-1 0 overvl iegend Coepelduynen AS

7 5-1 0 overvl iegend zeereep Langeveld KK 5 10-10 over Kachelduin Noordduinen AS/Bl / WJH 2 30-10 overvliegend Noordduinen AS

Vuurgoudhaa n 2 30-10 binnend uin Noordduinen WJH Zwarte Mees 1 2-10 foeragerend Coepelduynen AS

20 8-10 zeereep Noordduinen WJH 2 10-10 foeragerend dennen Noordduinen AS/BI/WJH 1 20-10 binnend uin Noordduinen WJH 3 30-10 Duinda mseslag Noordduinen AS

Roek 2 1 0-10 Overvl iegend Noordduinen AS/ BI / WJH 1 5 1 9-10 over zeereep Noordduinen WJH

Bonte Kraai 1 1 9-10 AWD Limburg STirumka naal KK Frater 6 25-1 1 strand nabij Uitwatering Katwijk AS Ba rmsijs 2 1 9-10 over zeereep Langevelders lag KK Kruisbek 412 okt overvliegend Noordduinen AS/JvD/BI/WJH

1 1 3 2-10 over Coepelduynen AS 7 22-10 foeragerend Duinpa rk Noordwijk AS 5 29-10 AWD Limburg Stirumka naal KK

Goudvink 1 0-10 overvliegend Noordduinen AS .., 4-1 1 Langeveld erslag KK ;) 2 7-1 1 AWD ingang De ZiJk WJH 1 21- 12 AWD Limburg Stiru mduinen KK

Appelvink 1 7-10 foeragend Zweefvliegveld KK 1 9-10 overvl iegend Noordd uinen WJH 1 5-1 1 overvliegend zeereep La ngeveld KK

IJsgors 5 2-10 overvl iegend Coepelduynen AS 2 8-10 overvliegend Noordduinen WJH 2 1 5-10 overvliegend Noordduinen WJH

55 okt overvliegend Noordduinen KK 1 7- 1 1 overvliegend Noordduinen JvD

17 nov overvliegend Noordduinen KK Sneeuwgors 1 10-10 over Kachelduin Noordduinen AS

14 24-1 1 op strand nabij Duinda mseslag AS 2 24-1 1 op strand thv Wilhel mina boulevard AS 2 25- 1 1 op strand nabij Uitwatering Katwijk AS

Waarnetningen opsturen naar Ab Steenvoorden Frankenhorst 27, 21 71 VD Sassenheim. Telefoon: 02522-18323

35

Aankomstdata zomergasten in Noordwijk en Omstreken Ah Steenvoorden

Ingevulde formulieren inleveren voor 1 ju l i 1 994, a l leen waarnemingen, d ie in het gebied zijn gedaan dat door de vogelwerkgroep van onze vereniging word t onderzocht, worden in het overzicht opgenomen. Ingevulde formulie­ren kunnen worden ingeleverd bij Ab Steenvoorden, Fra nkenhorst 27, 2171 VD Sassenheim.

Aankomstdata zomergasten Noordwijk en Omstreken 1994

Soort Aantal Plaats Datum Zomerta l ing

Boomva lk

Grutto

Visd ief

Tortelduif

Koekoek

Gierzwaluw

Huiszwa luw Boerenzwa luw

Gele Kwikstaa rt

Boompieper

Tapuit

Roodborstta puit

Paapje

Gekraagde Roodstaart

Zwarte Roodstaart

Nachtegaa l

Spri nkhaa nzanger

Bos rietza nger

Kleine Karekiet

Spotvogel

Zwartkop

Tuinfl uiter

Grasmus

Braa ms luiper

Fitis

Tjiftjaf

Wielewaa l �-

N aan1 waarne1ner: Adres : Telefoonnummer:

36

I

Lijst van werkgroepen en commissies

Redactie van De Strandloper Rien Sluys Bremkant 38 2203 NG Noord wijk Telefoon: 01719-10945

Planologische Commissie Kees Verweij Vinkenlaan 23 2201 BR Noord wijk Telefoon: 01719-12219

Ledenadministratie Herma Veefkind-Lieneman Breloftpark 26 2201 TE Noord wijk Telefoon: 0171 9-12368

Beheerscon11nissie Na tu urcen trun1 Wim Baalbergen Schoolstraat 1 5 2202 H C Noord wijk Telefoon: 01 719-10210

Kantinevoorziening Natuurcentrum Annie van den Oever Va n Pa nhuysstraat 34 2203 JR Noord wijk Telefoon: 01719-12461

Werkgroep Tentoonstellingen Nel Nooyen Joh. Molegraafstraat 1 4 2201 LK Noordwijk Telefoon: 01719- 1 1 347

Excursies Rien Sl uys Bremkant 38 2203 NG Noord wijk Telefoon: 01719- 10945

Vogelwerkgroep Ab Steenvoorden Frankenhorst 27 2127 VD Sassenheim Telefoon: 02522-1 8323

Plantenwerkgroep Ees Aartse Joh. Molegraafstraa t 6 2202 LK Noord wijk Telefoon: 0171 9- 14268

Werkgroep Bibliotheek Marian Bos Morgenster 23 2201 SZ Noord wijk Telefoon: 0171 9-18636

Scholen- en groepenbezoek Na tuurcentrum Toos Bom Lijnbaanweg 26 2201 LE Noordwijk Telefoon: 0171 9- 1 1 285

Jeugdnatuurclub Richard Zonneveld van Struykstraa t 57 2203 HD Noordwijk Telefoon: 0171 9-15023

Veldwaarnemingen Ab Steenvoorden Frankenhorst 27 2171 VD Sassenheim Telefoon: 02522-18323