De seksuele ontwikkeling van kinderen (0 tot 18 jaar) · 2018-04-28 · “Mijn dochter van 4 wil...
Transcript of De seksuele ontwikkeling van kinderen (0 tot 18 jaar) · 2018-04-28 · “Mijn dochter van 4 wil...
De seksuele ontwikkeling van kinderen (0 tot 18 jaar)en wat ouders kunnen doen
Het is vooral belangrijk dat je kind bij je terecht kan met vragen en problemen
Wat kun je doen als je vader of moeder bent? Jekuntjekinderenhelpenbijhunseksueleontwikkeling.Alszekleinzijnénalszeouderworden.
Nietalleendoorseksuelevoorlichtingtegeven.Maarbijvoorbeeldookdoorjekindteknuffelen.Danleertjekinddathetliefenbelangrijkis.Ofdooreenvoorbeeldtezijnvoorjekind.Jekinddoetjenaenpiktongemerktopwatjijbelangrijkvindt.Jekuntjekindooknormenenwaardenmeegeven.Overwelkekledingjeaantrektbijvoorbeeld.Hoeje‘nee’kanzeggentegeniemand.Ofjeseksmaghebbenvoorhethuwelijkofjuistniet.
Datnoemenwedeseksueleopvoeding.Zozijnernogmeermanierenomjekindeenseksueleopvoedingtegeven.Indezefoldervindjedaartipsvoor.
Seksuele opvoeding geef je altijd!Jevoedtjekindaltijdop,ookalsjehetnietdoorhebt.Jebentnamelijkaltijdeenvoorbeeldvoorjekind.Enjegeeftaltijdnormenenwaardenmee.Ookalsjenietmetjekindpraatoverliefdeenseksualiteit.Danleertjekindnamelijkdatliefdeenseksualiteitietsiswaarjenietovermagpraten.
Seksuele opvoeding geven aan je kind, wanneer doe je dat? Seksueleopvoedingdoejenietopéénmoment.Datdoejevanafdebabytijdtotdatjekindvolwassenis.Informatiegeven,knuffelen,hetgoedevoorbeeldgeven,aldiedingenkunjedoenvanafdatjekindjongistotdatjekindvolwassenis.
Je kunt je kind helpen bij de seksuele ontwikkeling. Ook als ze klein zijn
Baby’sontdekkenhuneigenlichaamdoortekijkenentevoelen.Zerakenzichzelfveelaan,ooktussenhunbenen.Baby’sdoendatnietexpres,hetgebeurttoevallig.Heeftjebabyeenerectie(eenstijfpiemeltje)?Datheeftnietstemakenmetopwindingofseks.Jekindvoeltzichdangewoonprettig.Veelbaby’shebbeneenerectie,daarhoefjejegeenzorgenovertemaken.
Baby’shoudenvanknuffelen.Zezittengraagopschootenwordengraagvastgehouden.Zevoelenzichdanveilig.
Peuterszijnnieuwsgierig,ooknaarhuneigengeslacht.Zewillenwetenhoedateruitziet.Waarhunplasjevandaankomt.Hetisdusnormaaldatkleinekinderenzichzelfbekijkenenaanhungeslachtzitten.Jongensenookmeisjes.
��Kinderenwillenwetenwathetverschilistusseneenjongeneneenmeisje.Zewillenwetenhoezedatverschilkunnenzien.Enzewillenwetenwatzezelfzijn:eenjongetjeofeenmeisje?Enwatispapaenwatismama?Datjekindnieuwsgierigisnaarhetlichaamvananderenhoorterdusbij.
Ontdekken en onderzoeken0 tot 3 jaar
Veiligheid en zelfvertrouwen
“ Ik geef mijn dochter van 3 jaar veel snoepjes en speelgoed om haar te belonen als ze lief is. Is dat een goede manier?”(Janneke)
Hetisheelgoeddatjehaarlaatziendatjevanhaarhoudt.Daarkrijgtzezelfvertrouwenvan.Maarjekunthaarbeterknuffelenofeencomplimentjegeven.Datheeftzenodig!Jekunthaarnooitteveelverwennenmetknuffelen,maarwelmetsnoepenspeelgoed.
0 jaar� 1 jaar� 2 jaar� 3 jaar�
Baby’s ontdekken hun eigen lichaam
�Knuffelen �Peuters zijn nieuwsgierig naar hun eigen lichaam
Nieuwsgierig naar het lichaam van andere jongens en meisjes
Alskinderenopgroeienlerenzeregelsvanhunouders:watmagwelenwatmagniet.Bijvoorbeelddatjenietinjeblootjedoordekamerlooptalservisiteis.Ofdatjenietaanjepiemelzitwaaranderemensenbijzijn.
Kinderenontdekkenelkaarslichaam,bij-voorbeelddoorhetspelenvandoktertje,ofvaderenmoedertje.Doormetelkaartespelenkomenzeerookachterwatzeleukvindenenwatniet.
Kinderenzijnheelnieuwsgierig.Zewillenvanallesweten.Ookhoekindjeswordengemaakt.Dievraagstellenzevaakaanhunmoederofvader.Dathoortbijdeleeftijd.Jekuntgewoonantwoordgeven.
Kinderenkrijgenduidelijkeideeënoverhoemeisjesenjongenszichgedragen.
Meisjesgaanzichvaakheelmeisjesachtiggedragen:zedragenrozekleren,spelenmetpoppenenspelenmoedertje.Jongensgedragenzichvaakheeljongens-achtig:zedoenstoer,spelenmetauto’s,voetballenenspelenwildespelletjes.
Maarnietallekinderendoendat.Sommigejongenswilleneenrokaanofspelenmetpoppen.Sommigemeisjesdoenjuistheelstoerofspelenwildespelletjes.Daarhoefjejedusgeenzorgenovertemaken.
Leren van regels en spelen4 tot 6 jaar
Regels leren Doktertje spelen Hoe worden kindjes gemaakt? �Lieve meisjes en stoere jongens
4 jaar� 5 jaar� 6 jaar�
Afspraken maken“ Mijn zoon van 5 jaar speelt vaak doktertje met een vriendje. Moet ik dat goed vinden?” (Gloria)
Doktertjespelenkangeenkwaad.Spreekmetjekindweleenaantalregelsaf.Bijvoorbeeld:-alsjegeenzinhebtindoktertjespelen,hoefjehetniettedoen-doenietstegendezinvandeanderendoeooknietstegenjeeigenzin(nee=nee)
-stopnietsingaatjes(mond,oor,neus,vagina,billen)
Informatie geven“ Mijn dochter van 4 wil weten waar baby’s vandaan komen. Wat kan ik vertellen?” (Mehmet)
Jehoeftnietallestevertellen,maarkinderenwillenwelgraageenantwoord.Voorkleuterskunjehetsimpelhouden.“Eenzaadjevanpapakomtbijeeneitjevanmama.Daargroeiteenbabyuit,indebuikvanmama.”Alsjekindmeerwilwetenvraagtheterwelnaar.Alsjekindouderiskunjehetmeervertellen.
Schaamte en eerste keer verliefd7 tot 9 jaar
Kinderengaanzichschamenvoorhunblotelichaam.Alszezichuitkledenofdouchendoenzedatlieveralleen.Nietwaaranderemensenbijzijn.
Kinderenverzinnenveelverhaaltjes.Ookoververliefdheidenseks.Zefantaserenovermetwiezeverkeringwillenbijvoorbeeld.Ofmetwiezelaterwillentrouwen.
Kinderenkunnenheelverliefdzijn.Zewillennaastelkaarzitten,naarelkaarkijkenenhandjevasthouden.Maarzezoenenenvrijennogniet.Voorhetkindvoeltdeverliefdheidheelecht.Ookalvoeltverliefdheidvoorkinderenandersdanvoorvolwassenen.
Alsjongensenmeisjessamenspelen,vindenzedatvaakspannend.Zezijnverlegen,ofgaanjuistheelstoerdoen.
Jongensenmeisjesspelenookvaakapart.Dandoenzeechtejongensdingenenechtemeisjesdingen.
Schaamte��� Fantasie Voor het eerst verliefd Jongens en meisjes vinden samen spelen spannend
7�jaar� 8�jaar� 9 jaar�
Informatie geven“ Moeten we onze zoon en dochter van 9 jaar al voorbereiden op de puberteit?” (Anja en John)
Opdezeleeftijdkunjekinderenalvastvertellendathunlichaamgaatveranderen.Datjezooneenzaadlozingkankrijgen.Endatjedochterongesteldwordt.Danschrikkenzestraksnietzovandeveranderingenenzijnzegoedvoorbereid.Alsjehetlastigvindtomhierovertepraten,kunjejekindereneenboekjegeven.Tipsvoorboekenstaanachterindezefolder.
Vriendenzijnsteedsbelangrijker.Jongensenmeisjesgaansteedsmeersamenmetvriendendoen.Zepratenookmeermethunvriendendanmethunouders.
�Vrienden zijn steeds belangrijker
Veelkinderenkrijgenhuneerstevriendjeofvriendinnetje.Zelopenhandinhandengevenkusjes.Sommigekinderengaanalzoenen.
Eerste verkering�
Meisjesenjongensmoetenvaakwennenaanhunnieuwelichaamenaandeveranderingen.Zevragenzichafofzewelnormaalzijn.Zekunnenergonzekerzijnoverhunlichaam.Alszepuistjeshebbenbijvoorbeeld.Meidenzijnvaakonzekeroverdevormengroottevanhunborsten,jongensoverhunpiemel.
Onzeker over hun lichaam
Jongensenmeisjeskomenindepuber-teit.Hunlichaamgaatsnellergroeienenverandertinhetlichaamvaneenvolwas-sene.Jongensbeginnenvaakwatlateraandepuberteitdanmeisjes.
Hetlichaamveranderttotdatkindereneenjaarof18zijn.Danzijnzevaakuitgegroeid.
Hun lichaam verandert
Bijna puber10 tot 12 jaar
Meisjeskrijgen:•borsten•schaamhaar•bredereheupen•huneersteongesteldheid
Jongenskrijgen:•schaamhaar•eenlagerestem•eerstezaadlozing•baardgroei
Waarden meegeven en een voorbeeld zijn“ Mijn dochter van 11 is onzeker over haar uiterlijk. Hoe kan ik zorgen dat ze trots is op zichzelf?” (Bianca)
Jekunthaarvertellendathaarlichaamindegroeiisendatonzekerheiderbijhoort.Datwordtvanzelfminder.Endaterverschillenzijntussenlichamen,maardatallelichamenmooizijnophuneigenmanier.Jekuntookeenvoorbeeldzijn:laatzienwaarjijbijjezelftrotsopbent.Zoleertjedochterongemerktdatzetrotsmagzijnopzichzelf.�
10�jaar� 11�jaar� 12�jaar�
Jongerenwillenmeerhuneigenganggaan.Zeluisterendaarommindernaarhunouders.Jehebtdusmisschienvakerruziemetjekind.Maarvergeetniet:jeblijftwelbelangrijkvoorze.
Jongensenmeisjeswordennieuwsgierignaarliefdeenseks.Zezoekenopinternetnaarplaatjeseninformatie.Zewillenallesweten.Maarnietvanhunouders.Daarvoelenzezichvaakongemakkelijkbij.
Jongerenvindenhetheelspannendomtesms-enoftechattenmetanderejongensenmeisjes.Vaakflirtenzeookaleenbeetje.
Deeersteseksuelegevoelenskomen:meisjesenjongensgaanelkaarleukvinden.Veeljongerenzoenenvoorheteerst.Zewordenvaakverliefdenkunnenopgewondenwordenvanelkaar.
Puberteit13 tot 15 jaar
Zelfstandig willen zijn Nieuwsgierig naar seks Sms en chat Zoenen en opwinding
Interesse tonen�‘’ Mijn zoon is 14 en gaat steeds meer zijn eigen gang. Dat vind ik prima, maar ik wil ook graag weten wat hem bezighoudt.” (Jeanine)
Jekuntopverschillendemaniereninteressetonen:Vraageensmetwiejezoonbevriendis.Bespreekonderhetetenhoezijndagwas.Enhoehetmethemgaat.Ookalwordtjezoonzelfstandig,doorinteressetetonenweetjewathijdoet,enweethijdathijbijjouterechtkan.
13 jaar 14 jaar 15 jaar
Bijna volwassen
Veeljongerenhebbennueenvasterelatieofhebbenmeerrelatiesachterelkaar.Zeoefenenmetflirten,eenrelatiehebben,hetuitmakenenomgaanmetliefdesver-driet.Anderejongerenwachtennog.
Veeljongerentussende15en18jaarhebbenvoorheteerstseks.Anderenwachtennog.Totdatzegetrouwdzijnbijvoorbeeld.
Jongerenlereninrelatiesenvriendschap-penomtezeggenwatzewelleukvindenenwatniet.Zelerendatjehetsomsoneensbentmetelkaarendatjedankuntoverleggen.
Jongerenkomenerachterwiezeaan-trekkelijkvinden:jongensofmeisjesofallebei.
Homoseksueleenbiseksuelejongerenvindenhetergbelangrijkdathunoudershensteunen.Zezijnnamelijkvaakbangdathunoudersenvriendenhenafwijzen.
16 tot 18 jaar
Oefenen met relaties Wel of geen seks Overleggen met elkaar Ontdekken of ze jongens of meisjes aantrekkelijk vinden
Praten over waarden en maken van afspraken“ Ik wil niet dat mijn dochter van 16 al seks heeft, wat moet ik doen?” (Stephan)
Verbiedenwerktvaakniet,dangaatzehetstiekemdoen.Jekuntbetervertellenwatjeervanvindtendaaroverpraten.Bijvoorbeeld:“Ikvinddatjetejongbentommetiemandnaarbedtegaan.Watvindjij?”Misschienisjedochterhetnietmetjeeens,maaralsjeeroverpraatzalzeeerdernaarjeluisterendanwanneerjeietsverbiedt.Endankunjeafsprakenmakenwaarjulliehetallebeimeeeenszijn.
16 jaar 17 jaar 18 jaar
Praat met je kind terwijl jullie wat anders doen
1.�Praat met je kind terwijl jullie iets anders doen (de afwas, autorijden, tanden poetsen).�Alsjeelkaarnietaankijkt,kunjeer vaakmakkelijkermetelkaaroverpraten.
2. Gebruik een verhaal van tv of van school en vraag wat je kind daarvan vindt. Dankunjemeteenvoorlichtinggeven.
Bijvoorbeeldalseenmeisjeuitdeklasongesteldisgeworden.Dan kunjeookietsvertellenoverongesteldheid.Ofalsdeburengetrouwd zijn.Dankunjeietsvertellenovertrouwenenkinderenkrijgen.�
3. Heeft je kind een vraag? Gebruik dan niet te moeilijke woorden. Pasjeaanbijwatjekindalweet.
4. Je hoeft niet alles te weten.�Zoekhetantwoordop.Ofmisschienkaniemandandersdevragenvanjekindwelbeantwoorden.
5. Lees een boek voor of leg het neer. �Alsjekindnieuwsgierigispakthijhetzelfwel.
Voorbeelden van boeken:•Ikvindjoulief(SanderijnvanderDoef).��
Prentenboek over liefde, baby’s en je lichaam (3-6 jaar).•Help,jufisverliefd(CarrySlee).�
Over verliefdheid, vriendschap in groep vijf (6-9 jaar). •Hoeoverleefikmezelf?(FrancineOomen).�
Over ruzie met ouders, gepest worden, vrienden en onzekerheid (9-12 jaar).
•HetPuberboek(SanderijnvanderDoef).�Over hoe je lijf verandert in de puberteit, over zoenen, onzekerheid en verliefd zijn (9-12 jaar).
Kijkopwww.seksualiteit.nlvoormeerboeken,folders,filmpjesenvoormeerinformatie.Jekuntookinformatievindenbijdebibliotheek,opschool,indeboekwinkelofbijhetconsultatiebureau.Ofkijkopdewebsitewww.uwkindenseks.nlvoormeerinformatieoverhoejemetjekindkuntpratenoverseks.
Tips bij het praten over liefde en seks met je kind
Colofon©2011,RutgersWPFVormgeving:Wrikontwerp(BNO)Fotografie: � LeonievandeMortelIllustraties: � MarianLatour
Seksuele opvoeding is een taak van school én van oudersSeksueleopvoedingisnietalleeneentaakvanschool.Ookouderskunnenhunkindhelpenbijdeseksueleontwikkeling.Alsouderkunjewelrekeninghoudenmetwatschoolvertelt.Vraagopschoolhoezijdaarmeeomgaan,dankunjedaarthuisopinspringen.
Seksuele opvoeding is niet alleen iets voor moedersVaderszijnookbelangrijk.Zekunnenhundochtervertellenoverjongens.Ofhunzoonvertellenhoehetlichaamvaneenmaninelkaarzit.Moedersénvaderszijndusbelangrijkindeopvoeding.
Als je met kinderen praat over seks, beginnen ze niet eerder met seksKinderendiegoedvoorgelichtzijn,zijnmeestaljuistmindernieuwsgierignaarseks.Enálszelatergaanvrijendoenzedatvakerveilig(metpilencondoom).Kinderendieweinigvoorlichtingkrijgenvanhunouders,gaanjuistmeerexperimenterenomdatzenieuws-gierigzijn.
Een kind is al bezig met liefde, relaties en seksualiteit voordat het een puber isBaby’senpeutersontdekkenhunlichaam,kleuterskunnenverliefdzijnopdejufenjongensenmeisjesvan8jaarchattenalmetelkaar.Ookjongerekinderenzijndusgeïnteresseerdinliefdeenseksualiteit.Maaropeenanderemanierdanouderekinderen.