De Moeial1 Maart 2008

Verschijnt maandelijks Afgiftekantoor 1050, Brussel 5 V.U.: Bram Langmans Jaargang 27 n°2

Studententijdschrift van de Vrije Universiteit Brusselin samenwerking met BSG, Studiekring Vrij Onderzoek en Dienst Kultuur

De MoeialStel uw eigen rectoraat samen !

DRAAI’S OM? P. 12

EN VERDERCultuuragenda

Alles moet weg (naar Gent)

Een geweldig verhaal

Quid N-VA

Architectuur en Ethiek

Muziek !

FARC in De Moeial

Fiume, 1919

Verhalen

P. 2

P. 3

P. 4

P. 6

P. 6

P. 8

P. 9

P. 10

p. 11

De Crisis van de Universiteitp. 4 p. 5 p. 7Interview met Rik Pinxten

Maart 2008

Bei uns in Amerika

Plak hier uw favoriete rectoraat !

Rector VicerectorOnderwijs

VicerectorOnderzoek

VicerectorStudentenbeleid

ie treedt in de voetsporen van Van Camp en co? Begin meizullen we het weten; voorlopig blijft er nog voldoende ruimtevoor speculatie. Voorlopig zijn er twee officiële rector-

kandidaten –Jan Cornelis en Paul De Knop– en ook al kan men tot 11 aprilnog kandidaturen indienen, tussen deze twee zal het gaan. De verkozenrector zal uiteindelijk drie vicerectoren voorstellen waarmee hij zijn teamvoor de komende vier jaar zal vormen.

De geruchtenmolen voor ‘de postjes’ draait derhalve weer op volle toeren.Vandaar dat wij u de mogelijkheid geven uw mening te delen met uwmedestudenten. Hiernaast vindt u 24 gezichten die allen een kans maken –toegegeven; de een meer dan de ander– om vanaf volgend jaar met de scepterte zwaaien in de vijfde verdieping van de M.

Behalve de acht decanen treft u nog zestien minder sterfelijke VUB-persoonlijkheden die met een misplaatst gevoel voor humor nog wel eens‘redelijk eigenzinnig’ genoemd durven te worden. Uw opdracht bestaat eruituw gepersonaliseerde rectoraat samen te stellen. Onderaan de pagina vindtu vier lege vierkanten waar u uw selectie in volgorde van voorkeur kuntplaatsen. Als u alle 24 namen kunt opnoemen met een correcte keuze komtaanzetten (i.e. zoals het rectoraat er volgend jaar daadwerkelijk uitziet),maakt u kans op de nieuwste Moeialprijs: een frigo met sticker enhandtekening van minister Vandenbroucke. [kandidaat-rectoren zijnuitgesloten van deelname]

W

De Moeial2 Maart 2008

Edito!“D

MUZIEK

17 maart: Teitur (Denemarken) @ AB17 maart: Master Session @ Sounds Jazz Club18 maart: Jazz From Roumania: MariusMihalache& Friends @ The Music Village19 maart: Van Nistelrooy Quintet @ The MusicVillage19 maart: Caribe Con K – Los Soneros delBarrio ( Caribbean music) @ Sounds Jazz Club19 maart: Jazz op woensdag: Kristen CornwellQuintet(Austr)(gratis)@ Kultuurkaffee20 maart: Ogres de Barack(F) @ Botanique20 maart: Aranis (gratis) @ Kultuurkaffee20 maart: Jean-Francois Maljean invite @Sounds Jazz Club20 maart: Flamengo: Algo Asi @ The MusicVillage20 maart: Dj Shadow and Cut Chemist presentThe hard sell @ AB20 maart: Daau + dez mona + Wild Ox Moan+... @ AB21 maart: Tetsuro Kawashima & GiovanniMirabassi “ Euro Quartet” @ Sounds Jazz Club21 maart: Superlux(B)-Lego Party(B) @ Bota21 maart: From the Shade (Br) - A nightfeatering members of Album Leaf @ Bota21 maart: Special Blues evening: Bass papa@ The Music Village22 maart: Monsoon @ AB22 maart: Etienne Daho @ Koninklijk circus22 maart: La Grande Sophie - Toute seulecomme une grande (F) @ Bota22 maart: Gilda Solve @ The New Look Trio@ The Music Village23 maart: Hadouken ! (UK) @ Bota23 maart: Daby Toure + Neco Novellas @ AB23 maart: Lightspeed Champion @ AB24 maart: The Kills @ AB24 maart: Patrick Watson @ AB25 maart: Kokia @ Bota25 maart: Justin Nozuka @ AB

26 maart: The wombats (UK) @ Bota26 maart: Chamaquiando (salsa) @ Sounds JazzClub26 maart: Young Talent Concerts: Dapoerka @The Music Village27 maart: Buurman @ Music Village (gratis!)27 maart: THEDØ @ AB27 maart: Melingo (tango!) @ AB28 maart: Kraak en smaak @ AB29 maart: Springboard Sessions-Work (gratis) @Beursschouwburg30 maart: Velvet Revolver @ AB TIP! Voor dehard rock liefhebbers onder ons1 april: groundation + Sebastian sturm (reggae)@ AB1 april: Yannick Noah @ Vorst Nationaal2 april: Caribe con K- Los Soneros del Barrio(Carribean music) @ Sounds Jazz Club2 april: Yannick Noah @ Vorst Nationaal3 april: Michael Blass & Tony Lakatos Quartet@ Sounds Jazz Club5 april: Jools Holland and his Rhyhtm and BluesOrchestra @ AB5 april: A S A (Nig) @ Bota7 april: Dropkick murphys (punk) @ AB10 april: Zoot Woman (UK) @ Bota14 april: Katie Melua @ Vorst Nationaal

TONEEL

18 maart: Sarajevo (theater) @Kaaitheaterstudio’s18 maart: Theater op de middag: een krijger valtuit een struik. @ Paleis voor schone kunsten @Bozar19 maart: Sarajevo (theater) @Kaaitheaterstudio’s20/21/22 maart: Le Dindon - Het kind van derekening (De Roovers) @ KVS20 maart: Angels in America (het leven naakt) –deel I @ Kaaitheater21 maart: Angels in America (het leven naakt) –

deel II @ Kaaitheater22 maart: Angels in America (het leven naakt)– deel I en II @ Kaaitheater26/27/28 maart: Eric De Vroedt (Nl) -mightysociety5 @ Beursschouwburg3/4/5 april: Forgeries, love and other matters(dans) @ Kaaitheater3/4/5 april: Iemand van ons @ Kaaitheater5/8/9/10/11/12 april: In Het Bos - Dans Les Bois@ KVS11/12 april: (k)no(w) more village @Kaaitheaterstudio’s

FILM

17 maart: Irina Palms (prostitutie) @ GC Demarkten17/18/20/21/22/24/25/27/28/31 maart: Fados @Flageygebouw, studio 517 maart: Jazz on screen: Sarah Vaughan: Thedivine one @ Flageygebouw, studio 5

EVENTS

19/03 tot 25/04: Raed Bawayeh (Pa) - Sun’sColor @ Beursschouwburg. Tip! Breekbare enhoopvolle portretten van een Palestijnse fotograaf26 maart: Agape-Jolente Dekeersmaeker @Beursschouwburg. Tip! Terwijl je geniet vanlekkere hapjes praat Dekeersmaeker over haarartistieke ervaringen en ontmoetingen.Toegangsticket: iets lekkers meebrengen voormeer dan 1 persoon.27/28/29 maart: Festival Balkan Trafic @Museum van schone kunsten. Tip! Artiesten uitalle hoeken van de Balkan verenigen zich.Meer info: http://www.balkantrafik.com9/04 tot 13/04: Béjart festival: “SoireeStravinski” (ballet) @ Vorst Nationaal

Doruntina Islamaj & Kristien Janssens

Cultuuragenda

RAAD VAN BESTUUR (1 MANDAAT/FAC)Fac. Effectief kandidaat PlaatsvervangerLW Sabe De Graef Leen GorisRC Chris Schijns Julie GrouwelsWE Bart Van CampenhoutMichaël Van RoyGF Sofie Pauwels Domien VanhonackerIR Vincent Ginis Jan VandenneuckerES Ann Meersschaert Stef SwinnenPE / /LK / /

ONDERWIJSRAAD (1 MANDAAT/FAC)Fac. Effectief kandidaat PlaatsvervangerLW Jan Beke Mattias KayaertRC Thomas Donnez Caroline De MulderWE / /GF Veerle De Grove Gert De KeersmaeckerIR Yuri Herman Emilie RuysES Arno De Cauwer Tom BerbenPE / /LK / /

STUDENTENRAAD (8 MANDATEN)Effectief kandidaat PlaatsvervangerKhalid Abatouy Sali KöseAllal Zakaria Arrassi Ali OualmakranNathaniël Bovin Erwin Aerts LopezNiels Callier Bert HertenwegThierry Coppens Nicolas GréantGert De Keersmaecker Kjell Van RoyenTijn Eerdekens Lodewijk JanssenAntoine Struelens Orhan KilicKasper Ossenblok Ischa LambrechtsManu Van Leuvenhaege Rutger Decock

Verkiezingen Studentenraad (14 - 21 maart)et zal u niet ontgaan zijn; deverkiezingen onzer vertegenwoordigerszijn thans weder. Van vrijdag 14 tot 21

maart kunnen alle studenten aan de VUB hunstem uitbrengen. Het mandaat van deverkozenen is van kracht gedurende het volgendacademiejaar. Studenten kunnen voor elk vande drie geledingen een stemuitbrengen: voor eenfacultaire vertegenwoordiger in de Raad vanBestuur; voor een facultaire vertegenwoordigerin de Onderwijsraad; en voor acht vertegenwoor-

digers voor de plenaire Studentenraad dieverkozen worden ‘over de faculteiten heen’. Nietelke faculteit heeft een kandidaat naar vorengeschoven; met name PE en LK komen er bekaaidvan af.

Stemmen gaat enkel elektronisch, opverkiezingen.vub.ac.be, waar ook meer over deprogramma’s van de kandidaten zal komen testaan. Helaas is de VUB er nog steeds niet ingeslaagd een normaal kiesprogram-ma aan te

schaffen; u zult dus weer drie maal moeteninloggen, eenmaal voor elke geleding. Laat uhierdoor vooral niet uit het veld slaan, want er isde even eeuwige als ambitieuze opkomst-plichtvan 25% (decretaal is 10% de norm). Vorig jaarleidde dat tot de situatie dat de teller bleef stkenop zo’n 24.3% voor de plenaire Studenten--raad,waarna de verkiezing weer vanaf nul moestbeginnen. Wees dus verstandig en stem. Zo bentu verzekerd van vertegenwoordiging tot op hethoogste niveau van de VUB.

De kandidaten voor de drie geledingen:

H‘e’ loge bestaat niet.” Maar tochzitten ‘ze’ achter zijn ontslag,aldus Frank Thevissen, sinds 1

maart ontslagen aan de VUB. Rector VanCamp gooide nog enkel maçonnieke olie ophet vuur door een mediatieke doodzonde tebegaan: het aanvallen van de journalist. Opde stompzinnige vraag van de Terzake-interviewer “Bent u eigenlijk lid van deloge?”, reageerde onze rector zo mogelijk nogstompzinniger met een nu al klassiekeuitspraak: “Ik vraag u toch ook niet naar uwseksuele geaardheid!”

De eeuwige discussie rond de invloed van devrijmetselarij aan de VUB was weervertrokken, en de vertrouwde kampentekenden zich af: politici met een abonnementop populistische betogen grepen de kwestieaan voor hun paradepaardjes, waarbij onzeunief zonder uitzondering als “de zogezegde‘Vrije’ Universiteit Brussel” werd afgedaan.

Op Thevissen-vlak is het overigens sinds deextra-editie van De Moeial (voor deliefhebber; na te lezen op onze website)relatief rustig gebleven. De beroepsprocedureaangaande zijn schorsing (dus niet het ontslag)is nog lopende. De bijeenkomst van hetBestuurscollege, dat hierover moest beslissen,heeft welgeteld tien minuten geduurd; wegensonenigheid over de documenten heeft menbesloten de vergadering op te schorten.

Door de consternatie van de afgelopen maandis het imago van de VUB als loge-hol weereens bevestigd. Studenten van andereuniversiteiten vragen me zelfs al of ik –alsstudent van de VUB– ze niet in contact kanbrengen met de mannen met winkelhaken enpassers. De aantrekkingskracht strekt zelfs totLeuvense braverikken. Gelukkig hebben wehier onze ‘kinderloge’ nog: ISIS, een groepjongemannen wier voornaamste prestatie erinbestaat dat ik ze zojuist heb vermeld.

Om de vooroordelen nog maar eens aan tewakkeren vindt binnenkort in het kader vande Leerstoel Pierre-Théodore Verhaegen eenlezingenreeks plaats met als thema:Vrijmetselarij en kunst. Op dinsdag 18 maarthoudt men de officiële opening middels eentoespraak van rector Van Camp. Gelieve hemgeen vragen te stellen over zijn seksuelegeaardheid. U zult het u nog berouwen.

Verder kan ik u nog het heugelijke nieuwsbrengen dat De Moeial binnenkort eenvernieuwde thuisbasis op het internet zalhebben. Het adres blijft www.vub.ac.be/moeial. Over een aantal weken gaat de siteechter op de slop; wij zullen vanaf dan uwdagelijkse VUB-nieuwsbron zijn metberichtgeving vanaf de campus en verdaarbuiten. Mocht u geïnteresseerd zijn omhierin mee te werken, u weet ons te vinden; ubent meer dan welkom.

Behalve een betere leesbaarheid en eensnellere berichtgeving, zult u als lezer op onzevernieuwde website ook direct kunnenreageren op onze artikels. De mooisteanonieme en xenofobe uitlatingen zullen wijmet graagte ter harte nemen.

De VUB is overigens evenzeer bezig met defrigile scheiding tussen digitale en organischethuisbasis. Teneinde iedereen naar de websitete lokken, staan er nu zelfs albewegwijzeringborden op de campus metdaarop niets anders dan het www-adres... Hetenige dat er nog aan ontbreekt is eenteleportatiepoort en touw. Ach, de loge zal erwel achterzitten.

Daniël van der Meer

De Moeial3 Maart 2008

Alles moet weg !

IDe VUB, UGent, solden & schoothondjes

n de vorige editie van De Moeial hebbenwe geprobeerd de hoofdbestanddelen uitte leggen van de plannen van de heren

van het rectoraat. Hoe het rectoraat de alliantiemet de universiteit Gent zat en haar partnersen ook hoe ze de associatiepartner buiten spelzouden laten, moest deze partner te veelkritische vragen stellen bij de vorming van ditnieuwe strategisch partnerschap. Deze keerleggen we meer de nadruk op de persoonlijkemotiveringen van beide kampen en demogelijke gevolgen voor de studenten. Tenslotte is het ook nog een kritische analyse overhoe het zelf is gesteld op onze universiteit, enof er mogelijk zelfs nog wat alternatieven zijn.

Op donderdag 28 februari kreeg de heleuniversitaire gemeenschap een mail vanvicerector Onderzoek Jan Cornelis. Naast zijncurriculum vitae, in een beknopte en lange versie,vinden we ook een korte motivering terug waaromhij kandidaat-rector is. Hier lezen we dat door desnel veranderende context waarin het hogeronderwijs verkeert, de open samenwerkingscul-tuur van noodzakelijk belang is om deeigenzinnige universiteit de nodige slagkracht tegeven. Cornelis somt hier onze drie partners op:Erasmushogeschool Brussel (hier hoort ook hetRITS en het Conservatorium bij), UZ Brussel ende universiteit Gent. Op zijn minst opmerkelijkis het feit dat deze zelfde persoon ook ooit heeftlateb vallen dat de alliantie met Gent er moestkomen; met of zonder de Erasmus. Dit zou eenmogelijke doodsteek geven aan de associatie ende daaraan gerelateerde organisaties. Dit zoubijvoorbeeld een einde zou betekenen voor deBrusselse studentenradio, XL Air.

Waarom zo een grote offers maken voor eenalliantievorming? Weinig verbazingwekkend isdat als Vice-Rector Onderzoek, het onderzoek aandeze instelling het voornaamste aspect is van zijnbeleid. Het levert nu eenmaal geld op en dat is tedanken aan het nieuwe onderwijsdecreet van min-ister Frank Vandenbroucke.

Een tweede punt is het tekort aan studenten inbepaalde richtingen, waardoor hun bestaanbedreigt is. Deze zijn er in zowel exactewetenschappen als humane wetenschappen. Alswe die willen behouden dan is Gent een reddings-boei. Laten we onderzoeken of het de énigereddingsboei is die we hebben en wat demogelijke gevolgen zijn.

UNIVERSITEIT GENT & HAAR VISIE

Om het geheel beter te begrijpen is het niet slechtom naar de andere acteur in dit verhaal te kijken:de universiteit Gent en haar partners. Zeker hoede leidinggevende academici tegenover eenalliantie met Brussel staan. De rector van UGent,Paul Van Cauwenberghe, liet al bij Academischeopeningsrede vallen dat het seculiere kantje van

de universiteit Gent niet verloren mag gaan. (Lees:misschien is hij slachtoffer van het Thevissen-syndroom: de V in VUB staat voor Vrije, nietvrijzinnige). Eenzelfde conclusie vinden we ookterug bij zijn vicerector en voornaamste krachtachter de associatie, Luc Moens, die bij onzecollega’s van Schamper het volgende lietoptekenen: “In de humane wetenschappen ligtsamenwerking minder voor de hand, aangezienwij op dat gebied pluralistisch geïnspireerd zijn,in tegenstelling tot de vrijzinnige VUB.” Zo zieje al een paar eerste tekenen aan de wand dat deopleiding Sociologie niet haar reddingsboei zalterugvinden in de alliantie met Gent. Dus is het isvoor die bepaalde takken niet een gegarandeerdeen functionele oplossing.

Wat zou er dan wel overblijven? Het onderzoekbinnen de exacte wetenschappen. Niet verbazing-wekkend dat een vicerector onderzoek dergelijkeoffers zou durven maken. Er is niets mis mee omop te komen voor je eigen vakgebied. Maar omje er op blind te staren is echter wel schadelijkvoor de rest van de universiteit. En zeker voor de

kritische weerklank dat de humane wetenschap-pen kan bieden.

Natuurlijk zijn ze in Gent meer op hun gemakom samen te werken rond onderzoek, want datlevert op voor hen op de lange termijn meer op.Zowel op financieel gebied als uiteindelijk meeronderzoekers te ververwerven die origineel vande VUB komen. De kritiek dat bepaaldeonderzoekers in ieder geval weggekocht gaanworden door Gent, is deels onterecht omdat wede onderzoekers nu aanbieden op een verguldenblaadje. Uit die optiek kan je jezelf afvragen ofhet nodig is zoveel nadruk te leggen op hetonderzoeksvlak.

UNIVERSITEITEN EN HAARASSOCIATIEPARTNERS VAN UIT DE

HOGESCHOLEN WERELD

Een mogelijk volgend offer is het aan de kantzetten van onze associatiepartner, Erasmushoge-school Brussel. Zoals Cornelis al zei in de eersteStudentenraad van 2008 “de overeenkomst metGent zal gesloten worden, ongeacht wat deassociatiepartner hier van denkt”. De vraag blijftnu wel; welke plaats blijft er over voor deassociatiepartners langs beide kanten?

Langs beide kanten is er al een vrees voor deandere. De Artevelde Hogeschool uit Gent liet vanhaar kant al weten dat het geen samen-werkingzou aangaan met de VUB, uit een mogelijke vreesdat ook zo de Eramus Hogeschool Brussel tentonele zou verschijnen. Een kritische opmerkingis wel dat de “seculiere” Gentse universiteit hierwel bewijst dat de macht binnen de instelling vande katholieken nog zo groot is om de invloed vande nieuwe partner in te perken. Dit ondanks hetfeit dat de universiteit Gent een rijksuniversiteitis en daarom wel neutraal moet zijn.

Vroeger werd langs de kant van de VUB echteraltijd het excuus gegeven dat de onderhandelingzich nog maar in een embryonale fase verkerenen daarom nog niet belangrijk genoeg om zich temengen. Nu is het natuurlijk een moeilijkere fase,omdat zelfs in Gent de plannen geconcretiseerdheeft. Onze associatie-partner wordt, zoals eerder

uitgelegd, dan eerder door het bestuur van de VUBmeer naar de zijlijn verwezen. Waardoor we deste meer weer afhan-kelijker worden van Gent.

De vraag is of dergelijke as-vorming tegen deLeuvense as zo veel zal opbrengen voor de VUBzelf. Het voordeel van Gent is logisch; ze verliezengeen studenten en krijgen voet aan wal in Brusselom studenten een alternatief te geven voor deKUB, die een grotere afkoopsom kreeg vanLeuven dan waarschijnlijk Gent voor onzeuniversiteit overheeft. Nu is enige verbon-denheidmet Gent zeker en vast niet onbelangrijk omsamen sterk te staan, maar de rol van bufferstadte spelen zonder enige vorm vanonafhankelijkheid is niet bevorderlijk.

STUDENTENMOBILITEIT

Als het hele akkoord ooit in voege schiet, dan iswaarschijnlijk het eerste tastbaar effect voor destudenten langs beide kanten, de studenten-mobiliteit. Zoals je al kon vernemen in de vorigeeditie van De Moeial, ontstaat er studenten-mobiliteit wanneer beide alliantiepartners dehanden in elkaar gaan slaan om een gezamenlijkeopleiding aan te bieden op één locatie waardooréén groep zich altijd zal moeten verhuizen vooreen keuzevak. Officieel geven beide universiteitals invulling van dit begrip dat het waarschijnlijkook zou kunnen gaan om docentenmobiliteit. Hetenige probleem is dat er nog niets concreet is oppapier gezet buiten het woord studentenmobiliteiten dat de instelling zelf deze moet bekostigen.

Denk enkel hier eens over na; een universiteit diezo veel mogelijk wilt besparen een professor zalvergoeden om elke week een trip te maken of zaldie universiteit het economisch voordeligerprincipe hanteren en de studenten voor de kostenlaten opdraaien uit eigen zak.

ZELFKRITIEK

Nu we genoeg naar de andere hebben gekeken, ishet misschien mogelijk om wat zelfkritiek in achtte nemen. De eerste vraag: is er een wil aanwezigbinnen de VUB om voor het voortbestaan van deinstelling zelf te blijven gaan? Het voortbestaan

van de instelling weliswaar in de zin vanconstructieve alliantievorming met de nodige zinvoor een onafhankelijke koers, zonder daaromde VUB om te veranderen in een marionet.

De academische top van het gebouw M is nogalsnel geneigd te zeggen dat de alliantievormingniet zulke drastische implicaties heeft als ze ophet eerste zicht met zich zou meebrengen. Devoordelen op financieel vlak en het mogelijke

behoud van een aantal richtingen zijn tebelangrijk om zo maar te laten wegschieten. Ookhet vooruit-zicht om ons aantrekkelijk te makenbinnen een internationale context door middel vaneen allian-tievorming lijkt op het eerste zicht teaanlokkelijk om zo maar links te laten liggen.Navelstaarderij kan verlammend werken, maarhoeven we daarom de redelijke eigenzinnigheidvan de universiteit op te geven?

Professor De Knop heeft zich al een paar kritischebedenkingen durven maken bij de voor-stellingvan het plan door Cornelis. Nu is het enkelmoeilijk om te zeggen waarom De Knop dezeopmerkingen heeft durven maken. Zou het zijnomdat beide heren hetzelfde rectorschapambiëren? Of is het omdat De Knopdaadwerkelijk een andere koers in gedachtenheeft voor de universiteit?

Wat er bij de studenten leeft, is zeer moeilijk inte schatten. Natuurlijk hebben ze allemaalgekozen om aan deze universiteit te studeren,maar het gevoel van betrokkenheid bij dezeverandering is zeer klein. Zelfs op deStudentenraad waar het hele plan uit de doekenwerd gedaan was de aanwezig-heid van devertegenwoordigers toch wel onder-maats.Spijtig, want dit is het enige kanaal dat destudenten in staat stelt om rechtstreeks tot dehoogste regionen van deze instelling een stem tekrijgen. Anders gaan we nooit van het ideeafraken dat het hele gebeuren zo maar boven onzehoofden aan het plaats vinden is.

ALTERNATIEVEN?

Onze Franstalige buur, de ULB, was vroeger alniet happig om een samenwerking met de VUBop poten te zetten. Dezelfde sfeer blijft er nu noghangen. Je moet hierbij rekenen dat deze opdrachtontzettend veel goodwill nodig heeft op politieken andere vlakken, om weer een federale onder-wijsinstelling te maken. Dat is onmogelijkgemaakt dankzij de polarisering in de communau-taire kwestie tussen Nederlandstaligen enFranstaligen.

Samen met de Universiteit Antwerpen heeft deVUB al een aantal samenwerkingsakkoorden,maar op zich is de universiteit Antwerpen ook teklein om mee in zee te gaan. Het lijkt er zelfs opdat binnenkort ook Antwerpen in dezelfde positiezal staan als Brussel op dit moment. Zeker alsonze instelling zich met Gent zal bundelen omde gezamenlijke krachten van Leuven een haltaan te roepen.

WAT STAAT ER ONS TE DOEN

Het is hopelijk nog te vroeg om een definitiefbesluit hieruit te trekken, maar als we aan onsvel Gent verkopen -voor economische redenenof voor een goede speler te worden opinternationaal niveau- dan moeten we de essentievan onze universiteit duur verkopen. De grootsteNederlandstalige universiteit in de hoofdstad vanBelgië en Europa, met een redelijk eigenzinnigkantje, is niet zo maar iets wat je kunt overlatenaan de hoogste bieder.

Het enige waar we nu op kunnen hopenis dat deze plannenmakers van het gebouw M durven tedenken. Of nog beter zelfs; hun denken niet latenonderwerpen aan enige hartstocht omexpansionistische uitspattingen.

Piet Van de Velde

Zal de universiteit de studentenvoor de mobiliteitskosten zelf

laten opdraaien?

Als we de alliantie aangaan, danmoeten we de essentie van onze

universiteit duur verkopen

De Moeial4 Maart 2008

H

Bei uns in Amerika V:

et klinkt als een extreem luide bas ineen technonummer, zo een die je tot jenieren voelt. Alleen is dit muzikale

intermezzo niet beperkt tot zwetende nachten inde BSG-bunker: voor de inwoners vanstudentenkoten hier is een brandalarm eenwekelijks fenomeen. Noem het een vrolijkebijeenkomst met je kotgenoten en buren, om vieruur ’s ochtends met voeten in de sneeuw(veiligheid kent geen winter). Vaak zit de sfeer ergoed in, een gedeelde frustratie over deovergevoelige rookdetectoren zorgt voorsolidariteit. Rookdetectoren ja. Waar er in deNieuwelaan zowat àlles kon gebeuren, sta je hierbij het minste dat iemand zijn melk laataanbranden op de stoep. Dan is het wachten opde verveelde brandweerman, die altijd weet dathet weer nergens over zal gaan. Zijn lichtevoorovergebogen houding toont de druk van demalaise, het status quo dat een monotone helbetekent voor iedereen die wil redden.

Die bijeenkomsten zijn verre verleden tijd.Vuuralarmen wekken ons niet meer uit ons bed,houden ons al lang niet meer van ons lees- enkookwerk. Het menselijke oor tolereert deluidheid van de alarmen net (men was – ik ben erzeker van – behoed voor juridische stappen), watapathie toestaat, een apathie die allen aangrijpt.Niet dat er geen gevaar is, we zijn er ons allenvan bewust dat onze huizen voor een groot deeluit karton bestaan. Maar het is een risico dataanvaard wordt, samen met de doden in Irak enhet feit dat de kolonisatie van Mars langzaamaaneen ijdele droom wordt. Misschien zorgt dedonkere koude winter hier voor een deel van dewezenloosheid. Zelfs in de universiteitsgebouwenbeweegt niemand meer als er een alarm schalt.De zenuwen van dit land zijn oververzadigd, depijn verdwijnt.

Voor niet-brandgevaren is er de politie. Echtepolitie, niet de “Excuseer, meneer, hebt utoevallig”-security op de VUB. Het Apparaat ishier gewapend en voert propaganda: tijdens deinternationale studentenoriëntatie wandeldentussen de spelletjes en koffie zes gewapendeagenten de zaal in. Twee bij de deuren, drie bijhet podium. Er werden ons dingen duidelijk

gemaakt, zowel visueel als retorisch. Want daarkwam de vice-commissaris al aangelopen,Colgate glimlach in aanslag. Wat volgde was hetbeste theater dat op de oriëntaties vertoond werd.Als een Jerry Springer met staatsteun sprong deman door de zaal, en greep mensen vast om ze allachend te vragen of ze misdadigers waren. Eentalkshow die wel even doorging, want het puntdiende erin geramd te worden. Geen drugs, geensigaretten en nauwelijks alcohol. En zéker nietpissen tegen bomen. Zoiets is zedenschennis hier,en betaal je met een nachtje cel.

Over zedenschennis werd ons nog wel het een enander kond gemaakt. Een flashback naar desexuele voorlichting van het middelbaar wasonvermijdelijk, met dit verschil dat de nadruk opdingen niét doen hier manifester was. Als eenmeisje nee zegt, is het nee. Als je dan verdergaat,mag ze de politie bellen. Hier is een nummer vaneen psychologisch centrum. Hier is een agent methandboeien. De meeste verse internationaleacademici vonden de show fantastisch. De vice-commissaris en zijn gevolg verlieten de zaal onderapplaus. Ik keek ongemakkelijk naar wat Duitsemedestudenten, en kreeg eenzelfde soort blikterug. Soms verlies ik de hoop weleens.

De hoofdcommissaris heb ik nooit gezien. Hij lijktme een teruggetrokkener man, een donkerevisionair achter videoschermen. We hebben echterwel een unilaterale briefwisseling: sinds het beginvan het academiejaar rapporteert hij me trouw elkemisdaad die op de campus plaatsvindt. De tekstenzijn bijwijlen onweerstaanbaar:

“we are notifying you that UniversityPolice have received a complaint from a femalestudent that she encountered an intruder in herunlocked residence hall room in Roosevelt Quadin the early evening on Monday, October 22. Thestudent reported that an attempt at unwantedtouching was made. Campus staff met with thestudent, provided immediate support, and advisedher of the counseling and other support servicesavailable.”

Je kan je perfect een situatie voorstellen waarinzo’n gebeurtenis onschuldig is, een misverstandop een donkere nacht. Desondanks volgt er eenuitgebreide beschrijving van het individu wiensmisdaad een poging tot aanraking is. We zijngewaarschuwd.

Voorbije maandag was een topdag voor hetApparaat. Rond de middag kreeg ik eentelefoontje van een onbekend nummer. Dat isaltijd een traktatie hier, meestal is de beller aande andere kant Chinees en zit je vijf minuten langte roepen dat je niét Qi Huajin bent. Deze keerwas echter anders. Ik neem op. Stilte. Na vijfseconden toch maar: “Hallo”. Klik, daar gaat debandopnemer: “Hello Béin, this is a securitymessage from Stony Brook University, informingyou that there is an armed perpetrator on campus.Please refer to the security website for securityupdates”. Na de telefoon dichtgelegd te hebben,ging ik vrolijk door met ontbijt maken. Niets ishet waard om je over op te winden maar ook:brandalarm-apathie. Mijn ontbijt werd tragischgenoeg onderbroken door twee extra telefoontjesmet exact dezelfde boodschap. Kwaad word jedaarvan, kwaad op de misdaad. Een bezorgdestudent consulteert de bewuste security websitedan even, om exact dezelfde info te krijgen pluseen centraal telefoonnummer. Als je zeer bezorgdbent, en dat nummer belt, word je getrakteerd opiets dat je al kende: het opgenomen telefoontjedat je in de eerste plaats naar de website leidde.

Het is de perfecte cirkel van een hyperrealiteit,informatie onafhankelijk van feiten dochgevangen in haar representaties

Wat bevestigd wordt door de futiele aard van demisdaad zelf. Als ik naar de campus fiets, ben ikal geïnformeerd dat de situatie “all clear” is.Tevergeefs cirkelen twee helikopters rond decampus, blokkeren politieauto’s ingangen voorandere voertuigen, is de pers er ook. Achterafblijkt de “perpetrator” (een woord dat impliceertdat er een misdaad plaatsgevonden heeft) een stukpizza gestolen heeft uit de refter. Het wapen wasverzonnen door een panikerende refterbediende.Doch ouders zijn in hun auto’s gesprongen omhun kinderen te komen halen, en een jong meisjepraat honderduit over de beslissing al dan niet ineen gebouw te blijven op het crisismoment. Wantde mensen in het tweede gebouw op 9/11 dachtenook dat ze veilig waren.

De overdreven maatregelen en reacties vanmaandag vallen uiteraard deels te verklaren door

de recente gebeurtenissen in Illinois (volstrekt“normale” student loopt een aula binnen en begintte knallen), doch hier zijn ook de tekenen van eenland onder spanning. De oorlog gaat door en door,de dollar zakt verder en verder, en die idioot diehet schip stuurt wil maar niet sterven. Volgenseen recente studie zit een op honderd volwassenAmerikanen in de cel, meer dan waar ook terwereld. Onder hen zijn mensen die dronkenautoreden en twintigers met een voorkeur voormarihuana. Een professor in Utah beweert dat eendergelijke houding correspondeert met dalendemisdaadratio’s. Overspannen zenuwen zwepenspieren tot grijpen, klauwen en vasthouden. Hetlichaam van de Staat Amerika is toe aan vakantie.

Ben

De Moeial is een correspondent in het verre NewYork rijker. Naast het halen van een academischefrisse neus aan de Stony Brooke State University,brengt Ben vanaf nu in zijn maandelijkse columnuitvoerig verslag uit over het wel en wee van eeneenzame Belg in den vreemde. Ben blogtnatuurlijk ook nog. Ja. Maar dan enkel voorinsiders. Bad luck fool! Go Fight Win!

De kinderen van Zatte Jeff en Zotte MieEen verhaal over buitenspelen

“M aar moeder, waarom mogen wijniet meer buiten gaan spelen?”vroegen de kinderen verbaasd.

“Omdat ik het zeg!” snauwde moeder. Ze was hetnu wel grondig beu geworden met al die vragenrond haar hoofd. Moeder had een beslissinggenomen en daar moesten de kinderen zich maarbij neer leggen. En daarbij, de kinderen vanMarie-Louise mochten toch ook niet meer naarbuiten gaan spelen zeker? Met wie zouden ze dangaan spelen misschien? Met de kinderen van ZatteJeff en Zotte Mie zeker. Over Zatte Jeff zijn lijk!Of nee, dat zal waarschijnlijk niet zo lang meer

duren. Over hun eigen lijk. Dat zal ze leren! Dekinderen van Zatte Jeff en Zotte Mie verdorie,vertel dat maar eens tegen een normale mens...De kinderen van Zatte Jeff en Zotte Mie ja, diewel. Die mochten inderdaad nog buiten gaanspelen. Het is dan ook een mooi stelletje bijmekaar, die kinderen van Zatte Jeff en Zotte Mie.Dat zal wel zijn dat zij haar kinderen buiten gaatlaten spelen, daar met de kinderen van Zatte Jeffen Zotte Mie. En daarbij, als de kinderen van ZatteJeff en Zotte Mie vanaf een ontploffende apenbrugtot diep in het puntige rotsgebergte van eenbrandende, onder stroom staande drakenravijnzouden springen zonder bungee–elastiek, zoudenzij dat dan ook doen? Natuurlijk niet, want dat

zal immers helemaal nooit gebeuren dat zij haarkinderen buiten laat spelen met de kinderen vanZatte Jeff en Zotte Mie.

Haar kinderen blijven mooi binnen spelen netzoals de kinderen van Marie-Louise en Jean-Jacques van het Minizerie. En daarbij, het is daarbuiten toch niet veilig. Met al die apenbruggenonder ontploffingsgevaar, die dan bovendien nogeens boven puntige rotsgebergte – ravijnenworden gespannen vol mythologische, gevaarlijkebeesten die daar zwemmen in een woelige,kolkende rivier die gevaarlijk dicht langs de openbedrading van de bungee-spring-fabriek stroomt.En daar springen die kinderen dan van af! Zonderelastiek soms nota-bene! En de wereld zit volverkrachters! En niet zomaar verkrachters, nee neenee! Homoseksuele, verkrachtende pedofielen dieer plezier in scheppen om eerst zwaar verslavendedrugs te verkopen aan kleine kinderen om dandie kinderen te ontvoeren naar vieze verreterroristische communistenstaten alwaar diekinderen moeten meedraaien in de porno-industrieen meespelen in gore gewelddadige seksfilmsover bloederige obsceniteiten met dieren enkinderen en dat allemaal onder invloed van drugs,van druuuuugs! Neenee, haar kinderen gaan hierniet dezelfde kant opgaan als de kinderen vanZatte Jef en Zotte Mie, dat zal niet waar zijn!

Haar kinderen zullen worden gelijk de kinderenvan Marie-Louise en Jean-Jacques van’tMinizerie, brave dutskes die hard studeren omadvocaat, dokter en ingenieur bij de NASA ofpresident van Amerika te worden zodat daareindelijk eens nen deftigen Europeaan aan de

macht komt! Het zal niet zijn! Lievekinderkens die nog nooit van hunleven van iets anders hebbengehoord dan van het lijden van dezoon van god die voor onze zondengestorven is en waarvoor wij bangmoeten zijn (want ja, tis wel god enwe hebben hem wel aan da kruisdaar gehangen) en die al onzezonden vergeeft zolang wij maaronthouden dat we zondig en slechten zwak vlees zijn en dat het leveneen triestig afzien is maar dat wedaarna voor altijd in den hemel zittenzolang we ons leven lang maar nooitdenken aan drugs, seks of andereverderfelijke uitwassemen van demoderne cultuur! En daarom mogendie kinderen niet buiten!

En waarom zouden ze naar buitenwillen? Ze hebben hier tochtelevisie, die doen de gansen dagniks anders dan het één kleuter-programma na ‘t ander uitzenden.En ze kunnen anders toch internettenzekers? Kunnen ze zelfs mé anderekinders liggen babbelen en chatten en surfen endaawnlooden en wadist allemaal ni voor zever.Zolang da’t maar ni met de die van Zatte Jef enZotte Mie is natuurlijk. En daarbij, ze zitten daarnu toch ook te spelen met hunnen ex-playwiintendobox zeker? Die kinderen amuserenhun immers wel, altijd da buiten spelen da hoefttoch helemaal niet? Dan klagen de buren tochmaar over ‘t lawaai! Binnenkort gaat Jean-Jacques

ze eens meepakken naar ‘t minizerie om ze zo’nelentrieken chips onder hunnen arm te naaienofzo, dan weet ik tenminste waar die koters zijnals ze buiten spelen, dan mogen ze naar buitengaan ja, dan ben ik tenminste gerust. Maar tot dietijd? Neeneenee..Moeder haar kinderen blijven binnen!

Rob Werkers

Haar kinderen zullen wordengelijk de kinderen van

Marie-Louise en Jean Jacquesvan ‘t Minizerie

Waar op de Nieuwelaan zowatàlles kon gebeuren, sta je hier al op de stoep als iemand zijn

melk laat aanbranden

Sicherheit !

De Moeial5 Maart 2008

Over De Hedendaagse Crisis Van De UniversiteitDeel I: Proeve Eener Geschiedenis

L

Zelden wordt de maatschap-pelijke en sociale functie van het

onderwijs als zodanig

ieve lezer(es), ik wil het in dit artikelhebben over de hedendaagse hervor-mingen van het hoger onderwijs, een

onderwerp dat ondertussen toch alweer eenhele tijd opnieuw brandend actueel is enwaarover dus al heel wat gezegd en geschrevenwerd. Tot nog toe werd deze discussie echtervoornamelijk gevoerd binnen een beperktkader van toevallige historische omstandig-heden en evidenties die zelf niet in vraagworden gesteld: men discussiëert lustig overcijfertjes en percentages, inschrijvingsgeldenen onderzoeksobjectieven, ‘onderwijslast’ enobjectief kwantificeerbare kenmerken diekunnen bepalen of iemand al dan niet tot eenbepaalde kansengroep behoort,…; maarzelden wordt daarbij de vraag gesteld naar demaatschappelijke en sociale functie vanonderwijs als zodanig, naar de identiteit enfunctie van specifieke onderwijsinstellingen opzich, naar het maatschappelijke statuut vanrespectievelijk de ‘leerling’, de ‘leraar’ en de‘school’ als op-zich-staande juridischeentiteiten. Het is dan ook mijn bedoeling in ditartikel de ‘traditionele’ discussie over dehedendaagse hervormingen van het hogeronderwijs links te laten liggen en op zoek tegaan naar de dieperliggende oorzaken van deze‘hedendaagse crisis van de universiteit’. Omechter eerst de toevallige historische omstan-digheden en evidenties waarover ik het eerderal had achter ons te kunnen laten en zo eenzekere afstand en openheid ten opzichte vande gehele problematiek te kunnen handhaven,wil ik u eerst vertellen over het ontstaan vande universiteit als zodanig. Daarmee komen weterecht in de twaalfde eeuw van onze jaartel-ling, middenin wat men wel eens onze ‘duisteremiddeleeuwen’ pleegt te noemen. Enjoy…

Vooraleer in te gaan op het ontstaan van deuniversiteit zelf, wil ik u eerst een beeld schetsenvan de achtergrond waartegen dit proces zichvoltrokken heeft. In onze westerse wereld doetmen immers al te vaak alsof onze westerse cultuur,die zogezegd uit het niets werd ‘geboren’ in deGriekse oudheid, vervolgens één rechtlijnigvooruitgangsproces heeft gekend dat rechtstreeksnaar onze hedendaagse hoog-technologische (en‘democratische’) samenleving zou hebben geleid:van de Griekse logos naar de logica der massa-productie naar de microtechnologie waarmee wijvandaag de dag robots construeren dus, of ookvan de platoonse Academie naar de moderneuniversiteit. Niets is echter minder waar, en hetloont - om redenen die hopelijk straks nogduidelijk zullen worden - in deze context zekerde moeite deze hardnekkige illusie te vervangendoor een iets realistischer en genuanceerder beeldder gang van zaken. Daarvoor wil ik echter eersthet één en ander vertellen over de zogeheten ‘valvan het West-Romeinse Rijk’.

Wanneer in 476 na het begin van onze jaartellingde Germaanse bevelhebber Odoaker bij Ravennnade opperbevelhebber van het West-Romeinseleger (Orestes) verslaat, zet eerstgenoemde detoenmalige keizer van het West-Romeinse Rijk(Romulus Augustulus) af en roept zichzelf uit totkoning van Italië. Daarmee is het met het West-Romeinse Rijk afgelopen en beginnen - althansvolgens onze hedendaagse geschiedenisboeken -de middeleeuwen. Odoaker weet het echter slimte spelen en biedt de keizerstroon aan FlaviusZeno, de toenmalige keizer van het Oost-Romeinse Rijk, aan. Op die manier blijft hetRomeinse Rijk namelijk officiëel verenigd enhoeft Odoaker ook geen repercussies te vrezenvanuit het Oost-Romeinse Rijk. De theoretischeeenheid van het Romeinse Rijk blijft echter eengroot probleem en men onderneemt veelalvruchteloze pogingen om de onderlinge cohesietoch maar weer te bewerkstelligen. Dat zal er detoenmalige keizer Flavius Petrus SabbatiusIustinianus (of ook wel: Justinianus I de Grote)in 529 toe brengen enerzijds zijn befaamde CodexJustinianus te publiceren - een wetboek dat tengrondslag zal liggen aan de meeste latere West-

Europese wetgeving, alsook aan de wetgeving inhet Rusland ten tijde van de tsaren -, anderzijdsechter ook de in 387 voor het begin van onzejaartelling door Plato opgerichte Academie teAthene te laten sluiten. Deze school, die trouwensde eerste echt georganiseerde grote school vanEuropa was, werd namelijk beschouwd als eenbroedplaats voor heidense overtuigingen die eenbedreiging vormden voor het ondertussen totstaatsgodsdienstuitgeroepen chris-telijke geloof en dusvoor de eenheid vanhet Rijk als zodanig:hoewel kerkvadersals Augustinusimmers reeds hunuiterste best haddengedaan hetplatonisme en neo-platonisme teverzoenen met debeperkin-gen vaneen monotheïs-tische godsdienst,bleef men het op deAcademie gedo-ceerde neo-plato-nisme namelijk zienals onverzoenlijkmet en bovendienook nog in directeconcurrentie methet christelijkegeloof en de toen-malige politiekeopvattingen.

Het resultaat vandeze radicale ver-banning van deGriekse wijsbegeeteis een heuse ‘migratiegolf’ van de kennis: waarooit Athene het centrum van wetenschap en kenniswas geweest, werd deze functie nu overgenomendoor andere, niet-westerse steden (zoals bv.Bagdad, Cordoba, …); en de zogeheten ‘Griekseerfenis’ waarop onze westerse cultuur zou zijngebaseerd ging voor het toenmalige Europa zogoed als geheel verloren. Het zou uiteindelijk nogeen goeie 700 jaar duren vooraleer men deze‘wortels van de westerse cultuur’ eindelijk tochnog, dankzij contacten met de islamitische cultuur,letterlijk zou herontdekken.

Het mag dan ook niemand verwonderen dat dewesterse wereld zich aan het begin van detwaalfde eeuw van onze jaartelling in een soortvan intellectuele woestenij bevindt waarin dekerkelijke dogma’s het ongecontesteerd voor hetzeggen hebben, terwijl andere culturen (en in hetbijzonder de islamitische) juist op intellectueelen wetenschappelijk gebied een enorme vluchthebben kunnen nemen; ironisch genoeg juistgrotendeels door vruchtbaar gebruik (en natuurlijkook uitbreiding) te maken van het conceptueelen wetenschappelijk kader der Griekse oudheiddat zo radicaal uit de westerse wereld werdverbannen. Natuurlijk betekent dit niet dat er opdat ogenblik minder ‘talent’ aanwezig zou zijngeweest in de westerse wereld dan in deislamitische of omgekeerd. Het ontwikkelen enuitbreiden van een conceptueel kader heeftbijvoorbeeld strikt genomen niets met talent temaken, maar juist alles met openheid, met eencontact met andere perspectieven op de werkelijk-heid en met het vermogen de eigen waarheden tekunnen relativeren. Zo zien we dat het centrumvan kennnis en wetenschap zich steeds daarvestigt waar de meeste openheid en verdraag-zaamheid bestaat ten opzichte van anderemanieren van denken: het is steeds dáár dat er‘vooruitgang’ wordt geboekt, vernieuwingenworden bedacht, syntheses gemaakt, nieuweinzichten worden overwogen.

Spijtig genoeg zien we ook hoe juist dit proces,dat onvermijdelijk tot een ‘toename’ van debeschikbare ‘kennis’ moet leiden, meestaluiteindelijk diezelfde culturele openheid verstikten zo diezelfde culturele vlucht een halt toeroept,waarna het centrum alweer ergens anders zalkomen te liggen, en wel daar waar men het nodigheeft buiten de eigen grenzen te gaan kijken omdatde eigen cultuur ondertussen alweer zo arm isgeworden. Dit proces, dat men heeft aangeduid

met de term translatio studiorum, ziet mentrouwens ook vandaag de dag gebeuren inbijvoorbeeld India, China en andere ‘opkomendegrootmachten’; en dat natuurlijk niet toevallig ineen tijd waarin de ‘openheid’ in de westersewereld weer eens ver te zoeken is… Doch laat ikmaar weer ter zake komen.

In de twaalfde eeuw van onze jaartellingen zoudennamelijk twee ‘re-naissances’ plaats-grijpen die recht-streeks tot deoprichting van deuniversiteit zoudenleiden en die van dewesterse wereldweer even hetcentrum van kenisen wetenschapzouden maken. Aanhet begin van detwaalfde eeuw washet onderwijs inonze contreienzoals gezegd gemo-nopoliseerd doorabdijen en kloostersdie veelal volgenseen feodaal enruraal systeemwaren georga-niseerd. Het stan-daard-paradigmader pedagogiebestond erin ineenzaamheid enstilte de heiligeschrift en dekerkvaders tebestuderen. Daarbijwas de filosofie ‘de

dienstmaagd van de religie’, zoals men wel eenspleegt te zeggen; en de belangrijkste instrumentenvan de theoloog waren de grammatica en retoriek.Door deze enorme aandacht voor de linguïstiekontstond er echter als het ware vanzelf een soortvan kritische stroming binnenin deze intellectuelekloosterwereld, waarbij diezelfde linguïstiek werdgebruikt om het weten los te maken van kerkelijkedogma’s.

Hierbij speelde vooral het op het werk vanBoëthius gebaseerde logische instrumentariumvan wat men zelf de ‘logica modernorum’ plachtte noemen - en daarmee samenhangend deontwikkeling van de dialectiek - een belangerijkerol. Terzelfdertijd groeiden ook de steden, die veelminder op basis van feodaliteit waren georga-niseerd en waar men dus ook dikwijls heel andereopvattingen had over de meest uiteenlopendezaken, waaronder bijvoorbeeld ook onderwijs.Rondom de kathedralen ontstonden nieuwescholen waarin ‘onderwijs’ niet langer studie instilte en eenzaamheid betekende, maar waar menjuist op basis van dialectiek en dialoog onderrichtmeende te moeten geven. Bovendien werd hier,in tegenstelling tot wat er in de kloosters gebeurde,ook uitgebreid aandacht besteed aan dezogenaamde ‘ars liberalis’ of de ‘zeven vrijekunsten’: het klassieke trivium (grammatica,retorica, logica) en quadrivium (rekenkunde,meetkunde, muziek, astronomie). Deze scholen,die toendertijd ‘secta’ of sekte werden genoemd,schoten al snel als paddestoelen uit de grond, envooral in Parijs was het een bedrijvigheid vanjewelste.

Drie van de opvallendste figuren binnen dezebeweging waren Pierre Abélard, Gilbert dePoitiers, en Adam de Balsham; alhoewel moetworden opgemerkt dat er echt heel veel scholenonstonden en weer ontbonden werden, en datsommige van deze scholen slechts bestonden voorzolang bv. een bepaalde persoon in een bepaaldekathedraal diende, om dan weer op te houden tebestaan wanneer de persoon in kwestie werd‘overgeplaatst’. De scholen van de drie eerdergenoemde personages danken dan ongetwijfeldook veel van hun bekendheid gewoon aan het feitdat zij simpelweg best wel een tijdje hebbenbestaan. Waar het om draait is echter dat er zichhier een verandering voltrekt in het denken overonderwijs die gerust een heuse paradigma-wisselin de pedagogie genoemd kan worden. Binnende kathedraal-scholen worden de leerlingen

geconfronteerd met onderling tegenstrijdige visiesen redeneringen en gebeurt het onderricht in eensoort van rollenspel waarin men beurtelingsargumenten voor of tegen een bepaalde kwestiemoet opperen en waarbij een medeleerling ofleraar dan vervolgens tegen-argumenten tegen diegeopperde argumenten moet verzinen. Ook de rolvan leerling en leraar zelf wordt afwisselendtoegekend aan de persoon die zich bij deze ‘sektes’aansluit.

Tegelijkertijd - en natuurlijk ook in nauwewisselwerking met de eerder genoemde‘stroming’ - vindt zoals gezegd ook een tweederenaissance plaats: Door de herovering van hetSpaanse Toledo op de Arabieren (bedenk dat dehele twaalfde eeuw in politiek opzicht in het tekenvan de kruistochten staat), komen eindelijk weerde teksten uit de oudheid (die door de Arabierenzorgvuldig vertaald, bestudeerd en bewaardwerden) opnieuw ter beschikking van de westersewereld. Bovendien beschikt me nu op te koop toeook nog over het resultaat van de intellectueleinspaningen die de islamitische cultuur devoorbije eeuwen zo vruchtbaar had ondernomen.Er walst dan ook een heuse vloedgolf vanvernieuwende intellectuele impulsen en eennieuwe rationele wetenschappelijkheid over dewesterse wereld heen. De resultaten daarvan latenniet lang op zich wachten…

Dat zoiets natuurlijk niet door iedereen met evenveel enthousiasme wordt onthaald is, vanuit deeerder geschetste klooster-context beschouwd,natuurlijk niet verwonderlijk. Al snel komt er danook een reactionaire beweging op gang die hetde ‘nieuwlichters’ niet makkelijk zal maken; ende kerkelijke veroordelingen laten niet lang opzich wachten. Eén van de bekendste figuren uitdeze reactionaire beweging is ongetwijfeldBernard de Clairvaux, die er zal in slagen PierreAbélard in 1141 te laten veroordelen. Voorstandervan de kruistochten en een strenge kloostertucht,verwijt hij Abélard een gevaar te vormen voor dekerk omdat hij, door zijn gebruik van de logicaen de dialectiek, de religie reduceert tot ‘eenmening onder andere meningen’. Inderdaad zegtAbélard, die zichzelf echter wel degelijk als eenkatholiek beschouwt, dat het geloof een logischconsistent systeem is, waarbij het geloof inbepaalde dingen logisch voortvloeit uit hetaannemen van bepaalde premissen. Daarbij is hetonderscheid tussen de religie en andere vormenvan ‘weten’, dat de waarheid van de premissender religie niet kunnen worden afgeleid of‘bewezen’ uit de ervaren werkelijkheid, watnatuurlijk voor de wetenschap wel het geval is.Voor Abélard zelf is dit echter juist eenverdediging van de religie tegenover mensen diede religie willen beoordelen op basis van bv. depremissen waarmee men in de wetenschap pleegtte werken. Om kort te gaan: heel wat problemen

dus, die er voor zorgen dat de kathedraal-scholenen de kerkelijke en wereldlijke overheid vaak opgespannen voet staan met elkaar en waarbij mener lustig op los vervolgt.

Het is dan vervolgens door deze vervolging datde nieuwe scholen zich genoodzaakt zien omsamen te gaan werken en zich te verenigingen totéén juridische entiteit die bescherming moetbieden tegen de bestaande repressie en die denieuwe ‘wetenschappers’ onafhankelijkheid tenopzichte van kerk en staat moet verschaffen: deuniversiteit is eindelijk geboren. Hoe het er daaraan toe ging, of wat er daarna allemaal noggebeurde, kan u vernemen in het volgende deelvan dit artikel. Daarvoor zal u echter moetenwachten op de volgende editie van uw geliefdestudentenblad. Ik hoop alvast dat u van dit eerstedeel van mijn verhaal hebt kunnen genieten. Restmij enkel nog u veel geluk en levensvreugde toete wensen…

Liefs,

Bram Langmans

Door de enorme aandacht voorde linguïstiek ontstond er eenkritische stroming binnen deintellectuele kloosterwereld

De Moeial6 Maart 2008

Ethiek en Architectuur

rchitectuur is de leer van het ontwerpenen uitvoeren van bouwwerken, archi-tecten transformeren onze omgeving ten

gunste van onze eigen noden. Ethiek is afgeleidvan het Grieks ethos, wat betekent blijven,verblijven of inrichten; dingen een bepaalderichting geven. Ethiek is het inrichten van onseigen bestaan, van de realiteit.

Vatten we de woorden “omgeving” en “realiteit”letterlijk op als de wereld die ons op tastbare wijzeomringt, dan hebben we dadelijk een gemeen-schappelijk aspect waaruit blijkt hoe groot hetbelang is voor architecten en ontwerperstegenwoordig om na te denken over dezetransformaties. Zij beïnvloeden door te bouwende kwaliteit van ons leven. Het is dan ook aanhen om na te denken over hoe de omgeving zichhet best ontwikkelt en te anticiperen op de manierwaarop die omgeving zich ten overstaan van detoekomstige generaties zal manifesteren.

Uiteraard zijn het niet enkel de architecten die deomgeving vormgeven. De alledaagse handelingenvan de mens zijn, zowel in tijd als ruimte, zowereldomvattend geworden dat ethiek ondertus-sen iedereen aangaat. Het moge hier duidelijk zijndat men van de architect niet kan of magverwachten dat zij of hij eigenhandig álleproblemen de wereld uithelpt. Maar elke architectheeft wel de plicht zich vanuit zijn of haarspecifieke discipline (die op de meest directewijze haar stempel drukt op de openbare enprivate sfeer) zorgzaam op te stellen ten aanzienvan de omgeving waarin wij leven.

Het theoretische grondvest voor zo een collectievetoekomstverantwoordelijkheid is al gegeven doorHans Jonas. Het in de praktijk omzetten van dezeZukunftsethik blijkt echter een stuk moeilijker. Enals we nog veel langer wachten komt het, volgensdiezelfde Hans Jonas, zeker tot een ecologischecrisis. Het feit dat we demografisch gezien, zelfszonder daarbij rekening te houden met de“vraatzuchtige” westerse levensstandaard, metveel te veel zijn voor deze kleine, niet-meer-zo-groene planeet, spreekt voor zich. De enige uitweg

uit deze crisis zal, aldus Jonas, geboden wordendoor het inboeten van onze overdreven materiëlelevensstandaard en eventueel zelfs van onzedemocratische vrijheden.

Zover is het gelukkig nog niet. Daar waar anderesectoren nu misschien toegevingen moetenbeginnen doen die voor hen onder andereeconomische gevolgen zullen betekenen, isarchitectuur het medium bij uitstek dat doorcreatieve, doordachte impulsen voor veranderingkan zorgen. Het wordt tijd dat de architectuur haarverworven kennis over de bebouwde en onbe-bouwde wereld anders, dus positief-constructiefen verantwoord, leert gebruiken.

De technieken om gebouwen te ontwerpen opdatze duurzaam zouden zijn en ecologisch zoudenfunctioneren bestaan al langer, daarover dan ookgeen uitweiding. Maar wie heeft nu wat aan eenecologische woonst gelegen in een onleefbareomgeving? Theorieën hieromtrent zijn er ook nogsteeds voldoende. De praktijk echter toontopnieuw dat het moeilijker is deze kwestie doorte drijven in ons collectief besef over ruimte-gebruik. Veranderingen en ingrepen kunnenlogisch gezien enkel optreden wanneer een groterepolitieke en/of socio-economische bewegingbinnen de maatschappij het belang ervan inziet.Architecten op de eerste plaats zullen moetenbeseffen dat ze door te ontwerpen niet enkel evenmogen beantwoorden aan de eisen van de markt,waarvan ze uiteraard financieel afhankelijk zijn,maar dat ze tegelijkertijd de zware maatschap-pelijke verantwoordelijkheid dragen de bebouwdewereld ten eerste in te dammen en ten tweedemaximaal leefbaar te maken en te houden.

Wat zijn nu de grenzen van die bebouwing? Ooitwas er de stad en het platteland. De stad stondvoor hoge densiteit qua wonen en leven. Dankwam er de droom om een huis te bezitten “ophet platteland”. Omringd door de natuur zou demens gelukkig zijn en zich vrij voelen. De grondis er doorgaans goedkoper; belastingen en huur-prijzen zijn laag. En zo ontstond uiteindelijk deuitdijende lage-densiteit stad, sprawl in stand ge-

A

Het opofferen van al het groenom de stad compacter te maken,maakt de stad onaantrekkelijk

en onleefbaar

Men is gewend geraakt aan deelectorale procenten gekoppeld aanhet predikaat van “beste Vlaming”

De kartelverhoudingen tussen CD&Ven N-VA staan gespannen. Hoogste tijdom orde op zaken te stellen.

Het kartel ligt op apegapen. Of zo lijkt het tochnaar de buitenwereld toe. Het had iets schrijnendsafgelopen zondag (2 maart). CD&V-voorzitterSchouppe die kartelpartner N-VA op De ZevendeDag nogmaals vroeg om de houding aan te passen,en opnieuw een botte weigering nog geen daglater. Een mens vraagt zich af of de voorzittersvan de beide partijen eigenlijk nog praten metelkaar. Paarse opendebatcultuur binnen het eigenkartel.

EINDE VAN HET KARTEL?

De vraag die momenteel door de Wetstraat giertis voorspelbaar. “Is dit dan het einde van hetkartel?”. Geen gemakkelijke vraag. Enerzijdsgroeit het wederzijds onbegrip met de dag en zietzelfs een leek dat een houding waarbij men metéén been binnen de regering staat en met hetandere buiten, een spreidstand genereert die vroegof laat een zware kramp oplevert. Anderzijds ishet amper één jaar voor de Vlaamse verkiezingengeen optie voor de CD&V om het kartel op te

geven. Men is daarvoor de afgelopen jaren tegewend geraakt aan de electorale procentengekoppeld aan het predikaat van “beste Vlaming”.Bovendien heeft men de verkiezingen gewonnen

op basis van geloofwaardigheid, met alsuitschieter Letermes oneliner “Wie gelooft diemensen nog?”, en laat dat nu net een probleemzijn wanneer men na negen maand in een regeringstapt zonder verregaande staatshervorming énzonder de beloofde twee miljard voor socialeuitkeringen. Ook N-VA wilt op zich niet af vanhet kartel. Men staat er als kleine kartelpartner in

het centrum van de macht, in staat om grote broerbij de Vlaamse les te houden. Toch heeft men daarduidelijk minder schrik van een splitsings-scenario. De handen werden de afgelopenmaanden immers niet vuil gemaakt, en bovendienlijkt men in dat geval een deel van de CD&V temogen verwelkomen.

TIJD VERLOREN?

De uitgangspunten van de twee kartelpartnersblijken duidelijk verschillend. N-VA zit in eenseparatistische logica, waar de CD&V een

federale logica hanteert - sommigen hoogstenseen confederale. Dit komt nu bovendrijven,maar was al vanaf het begin op zijn minstonderhuids aanwezig. CD&V kon zich daardoornooit tot echte onderhandelingen - u weet wel,dat spel van geven en nemen - engageren, omdathet zich bij te vergaande toegevingen steedsverzekerd zou weten van een oekaze vanwegede kartelpartner. Uit de onlangs in de Standaardgepubliceerde reeks over de regeringsvormingbleek wel dat het kartel een minimumafgesproken had, enkel aanvaardbaar voor deN-VA op voorwaarde dat er niets federatie-versterkend uit de bus zou komen. Niets!Waarom het land negen maanden ophouden alsmen gewoon niet wenst te onderhandelen, alsmen op voorhand al weet dat het gaatmislukken? Bovendien is het nog maar de vraagof De Wever en co. zich in het volstrekt ondenk-bare geval dat het minimum zou zijn gehaald,echt hadden geëngageerd. Niet voor niets werdrookie Jan Jambon er op kritische momentenop uitgestuurd om olie op het vuur te gooien.

Negen maanden lang zit de CD&V nu algewrongen. Negen maanden dat men heeftgeweigerd de puntjes op de ‘i’ te zetten binnenhet kartel. Maanden waarin de begroting halfontspoorde, geen beleid kon worden gevoerd,het nationaal veiligheidsplan lang niet konworden vernieuwd, België zijn prestige verloorin de internationale gemeenschap… Nu wordtCD&V ertoe gedwongen en nog heeft het demoed niet. Hopelijk duurt het niet nog eensnegen maanden.

Tom Matthijs

Quid N-VA?

houden door de overheid die dit alles op een bijnaslaafse manier van infrastructuur voorziet.

In Vlaanderen is de open ruimte inmiddelsextreem schaars geworden. Aaneengeslotennatuurgebieden bestaan überhaupt niet meer. Doorbovengenoemd, decennialang volgehouden non-beleid is de situatie haast niet terug te draaien.Maar men kan deze zorgelijke ontwikkeling, mitsde nodige overtuiging en daadkracht, wél een halttoe roepen.

De kleinschalige compacte stad (d.i. géén high-rise- of ultra high density city) kan en zal dezesprawl moeten vervangen. Eerst en vooral moetmen de niet-gebruikte ruimte in de bebouwdecentra invullen, in wijken rond de stad meeraaneengesloten gaan bouwen. Uiteraard is hetondenkbaar dat we alle open ruimte in de stadvolbouwen. Het opofferen van al het groen omde stad compacter te maken, maakt de stadonaantrekkelijk en onleefbaar.

Dat we dan, gezien de constante demografischestijging, toch nieuwe ruimte zullen moeten aan-snijden staat helaas vast. Deze nieuwe gebiedenzullen echter zo nauw mogelijk moeten aansluitenop bestaande kernen. Tjallingii biedt in dit opzichtmet zijn model van de “lobbenstad”, waarbij menuitgaat van een compact centrum en daaropaansluitend stadslobben met ertussen groteregroene wiggen, een sluitend alternatief.

De uitdaging voor ontwerpers zal er, anno nu, inbestaan dit model in te passen in bestaande steden.In combinatie met ecologische gebouwen zoumen dan eindelijk kunnen spreken vanvooruitgang in positieve, antidestructieve zin.

Kristien Van Hemelryck

ZORG DAT JE HIER BENT, MAAKDAT JE WEGKOMT

Reizen; een woord dat menig hart sneller doetkloppen. Er zijn maar weinig jonge mensendie niet eens overwogen hebben om de wijdewereld in te trekken, of het nu is om hetavontuur op te gaan zoeken, te werken of testuderen. Helaas krijgt lang niet elke studentde kans om zijn reisplannen te realiseren.Ondanks alle internationale mogelijkhedenwaar de meeste onder ons wel vaag van op dehoogte zijn, is het nog altijd niet eenvoudigom een verblijf in het buitenland tecombineren met een studie of carrière.Ironisch genoeg lijkt het wel of het moeilijkerwordt een keuze te maken naarmate er steedsmeer buitenlandse mogelijkheden gecreëerdworden. Het aanbod is overweldigend, debeschikbare informatie chaotisch en veelstudenten laten het er maar bij zitten.

Waar vind je iemand die je een duidelijk ideekan geven van wat er allemaal mogelijk isbuiten België, wie begrijpt jouw plannen zogoed dat hij je kan zeggen waar je moetbeginnen met zoeken?

Het antwoord vind je op woensdag 19 maart,van 11u tot 19u in de Stoa en het Convivium.Daar organiseert AIESEC, de grootsteinternationale studentenorganisatie ter wereld,de Go Abroad Fair. Al je vragen wat betreftstudie- en carrièremogelijkheden in hetbuitenland worden hier beantwoord eniedereen die een duidelijk beeld van zijn optieswil krijgen moet deze kans zeker niet latengaan. Er is voor elk wat wils: doe mee aaneen workshop van AIESEC om te weten tekomen hoe jouw toekomstige job of stage erin de praktijk zal uitzien, schrijf je in vooreen talencursus om deze zomer mee naar hetbuitenland te kunnen, of maak gebruik vande kans om alles over een AIESECinternationale stage te weten te komen. Ookvoor de idealisten onder de studenten wordtgezorgd: NGOs zoeken altijd vrijwilligers!Wie bereid is om zich in elke hoek van dewereld in te zetten voor de meest diversegoede doelen is zeker welkom. Het exotischekun je in het KultuurKaffee vinden: daarwordt ‘s middags gratis djembe- en salsalesgegeven. Kortom, AIESEC garandeert je hetvolgende: na Go Abroad zal je zak volbrochures en inschrijvingsformulierenmisschien in een chaotische toestandverkeren, maar wat je ideeën en plannenbetreft zul je als nooit tevoren duidelijkheidhebben.

Welke richting je ook volgt of op wilt, metbehulp van deze beurs zul je er eenbuitenlandse richting aan kunnen geven.Neem je toekomst in eigen handen, wanttussen droom en daad heeft Go Abroad eenweg aangelegd.

Voor meer informatie kan je terecht opwww.aiesecvub.be. Registreer je door eenmail te sturen naargoabroad.aiesec@gmail.com en je wordtbeloond met een gratis coupon voor eenverfrissend drankje of een Zuid-Amerikaanseof Afrikaanse lekkernij.

AIESEC-Fair

Creatieve impulsen voor verandering

De puntjes op de ‘i’ van ‘Yves’

HAIKUdoor

[meToiKos]jonge journalisten gooien hogeogen als academia zich roert

– het oog van de stormslechts een kwal van een man

19 maart

De Moeial7 Maart 2008

Prof. Pinxten en ‘change we can believe in’ voor het vrijzinnig humanisme

W

“Vrijzinnigen moeten mindergeremd zijn om te kijken

wat er bestaat aan religieuzeomgangsvormen

“Ge hebt hier niet te assimileren!”

Ook de vrijzinnigen hebbenniet ‘de invulling’ voor

‘de mens’

Deel 2 van de reeks: drie vragen voor de vrijgeestvan morgen

ie wil weten welke koers hetvrijzinnig-humanisme zal varen inde komende jaren, gaat best eens

met prof. Rik Pinxten praten. Hij nam onlangshet roer over van het Humanistisch VrijzinnigVerbond, en dat wil hij drastisch omgooienrichting actief pluralisme. Koppel dat aan zijnpleidooi voor een atheïstische religiositeit(jawel!), en de stijlbreuk lijkt compleet. We zijnbenieuwd.

“Ik denk dat er een ongelofelijke inhaalbewegingmoet gebeuren. In de georganiseerde vrijzinnig-heid wordt nog altijd geredeneerd vanuit eenexclusief eurocentrisch mensbeeld, en dan nogeen van zo’n twee à drie eeuwen oud. Ik denk datde Verlichtingsdenkers toen een schitterendvoorstel hebben gemaakt, maar… Men achttezichzelf toen de top van de hele beschaving envan de hele wereld. Men dacht dat de hele wereldEuropees zou worden.

Men zat toen ook in een context waarintwee vormen christendom gedurende zo’n 150jaar elkaar aan het vernietigen waren. Maar diestrijd bleef in zekere zin “cultureel thuisblijven”.Als je dan een maatschap-pelijke afspraak maaktvan een scheiding tussen Kerk en Staat, danblijven de problemen daarmee overzienbaar en isde oplossing ook handig. Die secularisering isechter nooit helemaal doorgezet. Ze is hier en daarwettelijk aanvaard, op andere plaatsen dan weerniet, bijvoorbeeld in Engeland. Maar in de praktijkis ze helemaal niet doorgezet en krijg je altijdmengvormen en half werk. En dat alleen maarvoor die twee versies van christendom. Nu zittenwe in een context waar je tientallen religiesrondom jezelf hebt en is Europa ook niet meerhet speerpunt van de wereld. Hoe gaan wedaarmee omgaan? Moeten we de scheiding Kerk/Staat niet een klein beetje bijstellen ofactualiseren?

Is er iets beters om met een grote diversi-teit te kunnen leven dan het voorstel van deVerlichting – vrijheid, gelijkheid of gelijkberech-tiging en solidariteit? Ik denk het niet. Hebbenwe het echt waargemaakt? Ook niet. Er ligt daarnog heel wat werk op de plank. Rustig terug-leunen, denkend “wij zijn de beste” en dat wijons huiswerk al gedaan hebben… Dat is een zelf-genoegzaamheid waar ik zeer fel tegen reageer.

U heeft grote bedenkingen bij de uitbouw vande vrijzinnige ‘zuil’.Door de sterke investering in de structuren zijnwe, brutaal uitgedrukt, beland in een groepjekerken. Dat is een felle kritiek en die is niet overaleven populair. Maar we moeten ons afvragen watde winst hiervan is, niet als individuen in deorganisatie – want dan kom je er relatief goed uit– maar als beweging. Is de volgende generatie, inhun gemondialiseerde levenservaring, nog mee?Wil die nog in de bestaande kaders denken? Ikheb de indruk: massaal niet.

Wat zijn dan uw voorstellen voor deverandering van die structuren?Om te beginnen moeten we nieuwe omgangs-vormen ontwikkelen; daar zijn we nu vanuit HVVmee begonnen. De fameuze pastoorshouding van“dit is het oordeel en dat gaan we even aan degoegemeente meedelen” is echt verleden tijd. Datis een zeer felle kritiek, maar als er iemand kritiekmoet kunnen uiten, dan zijn het toch devrijzinnigen. Dat staat in onze vlag, dus dat wehet eens doen, ook op onszelf. Dat mag geenprobleem zijn, al doet het soms eens pijn.

Hoe zal de modale Vlaming de vernieuwingconcreet ondervinden?Ik denk dat we als vrijzinnig-humanisten de taakhebben om te wegen op maatschappelijkediscussies, en dat we die discussies voortaanánders moeten inzetten. Wij zijn als vrijzinnig-humanisten de enigen die de hele mensheid alsultiem ijkpunt kunnen en moeten nemen voorwelke beslissing dan ook over onze maatschappij.Als ik dit punt opwerp tussen christenen, jodenof moslims krijg ik altijd gepikeerde reacties.Maar zij richten zich exclusief tot hun eigengeloofs-gemeenschap: de anderen moeten maaraansluiten bij het juiste geloof en dan zitten zijook juist. Wij kijken – en dit is heel belangrijkvoor mij – niet naar een ‘eigen’ geloofsgemeen-schap die dan de georganiseerde vrijzinnigheid

zou zijn, maar kijken eerst naar de hele mensheid.En de hele mensheid – dit is mijn vak – is divers.Ik spreek over vierduizend levende culturen, endie zijn niet allemaal vrijzinnig-humanistisch.Nadien kunnen we dan specifieker, exclusieverworden en onderzoeken hoe we hier en nu, metdeze bepaalde groepen en religies, een oplossingkunnen uitwerken. Maar dat ijkpunt moeten we

niet vergeten. Vertrekken vanuit de eigen kleinegemeenschap en daarna gaan universaliseren naarde hele mensheid: dat is de traditionele missio-narishouding van de drie exclusieve godsdiensten,en dat moet ons vreemd zijn.

Als je dus de discus-sie zó begint, dankan ik je verzekeren dat de ‘exclusieven’ gepikeerdzijn, omdat zij weten dat zij dat inderdaad nietkunnen. Een stap verder denk ik dan – en dat isook aan te tonen – dat deze godsdiensten vanuithun exclusiedenken bij de zeer grote problemendie dringend toch een beetje van een oplossingmoeten beginnen krijgen – zoniet stikken weallemaal – echt hinderlijk zullen zijn de komendetwintig jaar. Zij kunnen medeverantwoordelijk zijnvoor de ondergang van de mens, door hunexclusief denken. Want de di-versiteit zal nietverdwijnen. Wij moeten dus leren omgaan met diediversiteit, en niet vanuit een exclusief Europees18e eeuws standpunt blijven redeneren: “wijhebben de laïciteit uitgevonden en we gaan datnu eens aan iedereen opleggen.”

Heerst er een misplaatste zelfgenoegzaamheidonder bepaalde vrijzinnigen?Dat wordt zelfgenoegzaamheid ja. Je ziet dat ookuitgewerkt worden in politiek exclusieve stand-punten. Vrijheid, gelijkberechtiging en solidariteit

sámen. Dat is de geniale vondst van de Verlich-tingsdenkers. Maar dan zie je in de praktijk datvoor sommigen vrijheid al voldoende is. Diegelijkheid daar moeten we het dan even niet meerover hebben. Jamaar, minuutje. Gelijkheid is eenzeer serieus begrip en dat is een ongelofelijkserieuze praktijk. Mondiaal gedacht, zitten wijOK, denk je? Helemaal niet. Dus voor elkehumanist stelt zich de vraag: wat doe je eraan?En dan haakt men dus al onmiddellijk af. Wijhebben een gemiddelde eco-footprint van 300%,wat we dus elders wegroven, elke dag. Begin ermaar eens aan he, als humanist. Hoe ga je datrechttrekken? Pak dat eens mee in je redeneringvoordat je die ander begint te veroordelen[omwille van culturele redenen, red.]: dan wordtje redenering anders.

U pleit ook voor een “atheïstische religiositeit”.U wil de spirituele diepgang van devrijzinnigheid vergroten?Het is dus mijn vak om culturen te bestuderen.Dan vind je dat driekwart van die culturenhelemaal niet in dezelfde categorieën denken alsdewelke hier gelden als het over religie gaat.Transcendent-immanent, een godsnotie, het idee‘geloof’ en noem maar op, dat past daar als eentang op een varken. We weten niet precies watdaar leeft. In alle geval zijn dat geen kleinebijhuizen van Rome. Dat een pastoor zo denkt,dat valt te begrijpen. Maar dat een vrijzinnige datblijft denken, dat is niet te begrijpen. Er zijnbijvoorbeeld holisten die helemaal niet leven meteen tweede wereld waarin de uiteindelijkewaarden zitten. Er is hier onnoemelijk veel werkaan de winkel. Je kan niet zeggen: ik weet hoe

mijn parochie zowat in elkaar zit, en hup, al derest is ook zoiets. Bijvoorbeeld Daniel Dennett –de grote held van sommigen – doet dat. Een meerserieuze wetenschapper als Richard Dawkins zaldat niet zeggen. Hij stelt in het eerste hoofdstukvan The God Delusion dat hij, samen met velenanderen waaronder Einstein enzovoort, natuurlijkook gevoelens van ‘spiritualiteit’ ervaart. Maar

wat hier godsdienst wordt genoemd, met dat soortsociale en politieke verhoudingen, daar is hijuitgesproken tegen. Hier sta ik perfect op een lijnmet Dawkins.

Daarenboven kan je bij wat er allemaalaan symbolen en rituelen wordt aangediend,bedenken hoe je daar gebruik van kan maken,nagaan welk effect dat kan hebben op mijnemotioneel en existentieel leven. Bijvoorbeeldom rouw te begeleiden. Dat doe je niet door daarrationeel over na te denken, dat werkt niet. Zoraak ik niet van mijn verdriet af. Rationaliteitheeft daar niet mee te maken. Je kan dat misschienwensen, maar dat is een zeer vreemde invullingvan rationaliteit. Je kan dan wél bijvoorbeeldsymbolen gebruiken als kapstokken om met dezeproblemen en vraagstukken om te kunnen. Datis religiositeit, en meer moet dat niet zijn. Wat isdaar nu op zich tegen? Je hebt geen godsnotie,geen dominantie, geen dogmatiek, geen onder-schikking. Ik vind dat vrijzinnigen mindergeremd moeten zijn om te gaan kijken wat er zoalin deze wereld bestaat aan deze religieuzeomgangsvormen. Wat is er in die vierduizendculturen zoal uitgevonden, wat hebben zij daaraangehad, en hoe kan ik daar iets aan hebben? Wezijn daar vrij in, dat is toch ongelofelijk!

Maar is zo’n ‘antropologische standpunt’ nietook een probleem? Ik wil mijn zingeving nietals antropoloog beleven, ik wil af van dat meta-niveau. Ik vind het zeer vreemd dat in de vrij-zinnigheid blijkbaar nooit serieus is nagedachtover eigen bezinningshuizen, een eigensymbolische begeleiding van het leven, etc.Het is niet eenvoudig om nieuwe rituelen teontwikkelen, maar inderdaad, we moeten daarzeker aan beginnen, want anders ben je gewoontegen - en “tegen zijn” is een zeer vreemd funda-ment om je leven mee te leiden. De schrik bestaatbij sommigen: “jamaar, dan ben je aan het doenzoals…”. Nee, dat hoeft niet zo te zijn. Laat onseens kijken naar wat er zo nog allemaal mogelijkis en daar zelf iets uit beginnen maken. Waaromniet? Een van de grote bevindingen van deantropologie is dat overal in de wereld overgangs-rituelen bestaan, en die allemaal eenzelfdestructuur hebben. Blijkbaar heb je daar dus ietsdat mentaal-existentieel goed werkt om angst tereduceren, om te gaan in groep, enzovoort. Dankan je proberen aan de hand daarvan zelf iets uitte werken. Dan ben je niet kerkelijk bezig, welreligieus. Maar wat is er daar nu tegen, als datwerkt? Tenzij je natuurlijk denkt dat er een heelandere soort mens bestaat die ‘de vrijzinnige’ is,maar ik zou niet weten op welke grond je dat kanaannemen.

Ik merk bij velen een neiging tot cynischeafwijzing van alles wat in de richting vansymboliek gaat. Humor is natuurlijk zeer leuk,maar vandaag lijkt grappigheid soms wel eenconstante vereiste, waardoor velen het zijnverleerd zich op gepaste tijd in te leven insymbolische omgangsvormen.

Dat is inderdaad wat onvolwassen. Ik zal eenvergelijking maken met iets anders dat ook nogalprikkelend is. Je kan nagaan dat als deze en dezeklieren gestimuleerd worden, dat je dan eenafscheiding krijgt van hormonen, wat ook gebeurtals iemand verliefd is. Dan maken sommigen deklik: dan hoef ik niet meer verliefd worden, hetzijn toch maar die klieren. Maar dat is een bizarreopvatting. De kennis van zo’n onderliggendmechanisme doet niet af aan de beleefde ervaringvan verliefdheid.

Zijn we nu niet aan een dilemma beland?Enerzijds bekritiseert u de te grote inkapselingvan het vrijzinnig-humanisme in een instituut,anderzijds bent u wel te vinden voor deuitbouw van eigen rituele omgangsvormen.Misschien is de beste manier om dat laatste teorganiseren wel informeel, weinig geïnstitutiona-liseerd. We zetten in een paar steden intercultureleontmoetingen op poten. Vaak is dat alleen praten,maar vaak is dat ook meer. Je ziet dat mensennaar gemengde ervaringen streven. Dan zit je aleen stapje verder dan alleen maar praten. Mis-schien wordt dat wel iets waarbij mensen voorsommige zaken, zoals een maaltijd, proberenstructuur te geven aan een gemeenschappelijkeervaring. Op dit moment zijn dit soort initiatievenzeer experimenteel, maar misschien komt daarwel meer uit. In Brussel, bij Accent, hebben zezo een aantal interlevensbeschouwelijke maal-tijden georganiseerd. Het is maar een klein stapje,maar het is interessant. Hebben de mensen daariets aan, dan zullen ze dat waarschijnlijk vakerwillen doen. En zo institutionaliseer je, maar opzeer informele manier, niet vanuit een vastestructuur.

Een tweede dilemma. Hoe combineer je hetactief pluralisme met uitbouw niet-dogmatische ritualistiek van vrijzinnig-humanisten? Is dat geen vreemde combinatie?Ik weet niet of dat zo vreemd hoeft te zijn. Eenactief pluralisme zegt dat we vaardig moetenworden om met mensen die het leven andersinvullen, samen te leven. Technisch gesprokenmoeten we conflictoplossingstrategieën vinden.Al eeuwenlang hebben we dat monocultureelingevuld door te zeggen: er is hier maar ééngodsdienst. Later is eenzelfde denkwijze in hetnationalisme voortgezet. Men had toen twee op-lossingen klaar: ofwel worden mensen helemaalgeassimileerd – en dat is nog altijd een opvattingvan velen, ook van een aantal vrijzinnigen – ,ofwel blijkt dat iemand niet meer kan gerecupe-reerd worden en moet iemand worden verstoten.Het alternatief ligt in de erkenning dat we zittenmet diversiteit die niet weg zal gaan, en misschienwel zal vermeerderen.

Daar heeft het Verlichtings-denken eenzeer goed voorstel gedaan: vrijheid tegelijk metgelijkheid, tegelijk met solidariteit, en probereneen structuur van ‘leven en laten leven’ teorganiseren – een civiele samenleving. En voorde rest: laat de mensen verdomme vrij, ge hebthier niet te assimileren! Kennis van de anderopdoen, en ermee leren omgaan, daar zijntechnieken voor: het intercultureel leren. Maardaar is een ander mensbeeld voor nodig: nietdenken dat je voor 100% al bent ingevuld, maarervan uitgaan dat je altijd maar een half persoonbent. Weten dat je allerlei andere dingen niet bent.Die andere helft is in mijn geval bijvoorbeeldvrouw, of gelovig, of… Ik weet dat ikzelf nooitde oplossing kan bekomen op alle vragen. Dat isnochtans wat de exclusieve godsdiensten doen.Dat is rampzalig, daar moeten we van af. En inde mate dat de vrijzinnigen dat ook doen, moetenze daar ook van af. Zij kunnen het voortouwnemen in het aankaarten van deze onzinnigehouding: ook de vrijzinnigen hebben niet ‘deinvulling’ voor ‘de mens’. Per definitie heeft menslechts een partiële levenservaring, en da’s nie erg.

Heeft u concrete plannen om aan de VUB devrijzinnigheid te komen wakkerschudden?Wel, met het toevallige gegeven dat de UGent ende VUB nu intens gaan beginnen samenwerken,is dat misschien wel de gelegenheid ja. Het kaneen beloftevol platform zijn voor de uitwerkingvan een actief pluralisme. Ik hoop dat de studentendit lezen, daarop ingrijpen en zeggen: met diegasten uit Gent willen wij samenwerken. Dan zaler commotie komen.

Pieter Bonte

De Moeial8 Maart 2008

MuziekEn drie vechtende apen

n het kader van ontwikkelingshulp aanonderontwikkelde gebieden in de “Leie enSchelde”-delta trok De Moeial naar de

Vooruit. Het café van de Vooruit was gevuld metschoon volk dat wel eens durft meedoen aan deHumo’s Rock Rally.

Iets na tien uur werd dan nog eens het podiumvoorzien van haar deel schoon volk met het duouit London en Brighton, The Blood Red Shoes,dat zichzelf de opdracht geeft om de missing linkte zijn tussen Mudhoney en the Yeah Yeah Yeah’s.

De dans openden ze met hun laatste single YouBring me Down. Laten we eerlijk zijn; als je groepéén bescheiden hitje bezit en je ze dan directafvuurt op het publiek, dan beschik je over denodige ‘guts’. Zeker wanneer je dit doet voor een‘Vlaams’ publiek. Een publiek waarover Morriseyooit zei dat ze zo cool wilden zijn dat ze bevroren.

De harde shockinjectie bleek voor de groep zeermoeilijk om vol te houden. De nummers lekenmisschien allemaal wat te veel op elkaar,

waardoor het Vlaams gezegde afwisseling doeteten zeker en vast bleef gelden. Het begon na eentijd echt te slabakken. Wat daarenboven nogergerlijker bleek, was de snare-drum van Steven.Deze stond zo hard dat je het gevoel kreeg dat ereen baksteen tegen je oor werd gegooid.

Toch stonden ze er plotsklaps terug met hun laatstenummer I wish I was someone better. Het gitaartjewas zo grillig dat de Gentse poolkappen langzaambegonnen te ontdooien. De Rock’n’roll-romantiekscheerde hoge toppen. Het poppetje Mary Lauraontpopte zich bijna tot een verfijnde femme fatale.Ze nam je bij de keel, rukte je hart eruit, beet er inen spuwde het vijf kilometer verder in de zaalweer uit.

Misschien moeten ze nog gebruik maken van hungroeimarge, want het zit er allemaal in, maar hetmoet er af en toe ook wel eens uitkomen.

CD: Box of Secrets – V2

e groep heeft haar naam van eenAustralische tv-serie, maar is -in contrastmet een zekere Kylie Minogue- op papier

toch pakken gevaarlijker met riffs, geleerd op deschool van “Johny Cash goes to CGBC’s”.

Hun laatste plaat verschilt wel wat van de vorigetwee, waar wat venijnigheid plaats heeft moetenruimen voor enkele popsongs. Het enige waar ikop hoopte, was om het Willows-drama snel tekunnen verwerken, met behulp van wat meerechte ‘songs’.

De eigenzinnigheid van Sons & Daughters kanje vooral terug vinden in de mini-diva AdeleBethel. Ze behoort tot het selecte groepje vrouwendat agressief en zwoel kan combineren. Menigmanvolk liep ook wild van haar gouden topje,maar geen zorgen trouwe fans; ik blijf AlisonMosshart (The Kills) volkomen trouw. Devergelijking met The Kills kan je zelfs verdertrekken als je kijkt naar Paterson (gitaar) met zijnwat energieke maniertjes en ‘stylish’ eightieskapsel.

Het concert kon perfect in twee delen wordenopgedeeld. Een deel met de meer poppy songs,die ons klaarmaakte voor een grote apotheose,en een gedeelte wanneer de fut er uitzat. Deoorzaak hiervan was dat ongeveer in de helft vanhet concert er een gitaarsnaar sprong bij het spelenvan The Bell. De set werd stilgelegd en vijfminuten later kloeg dame Adele over de ear-monitors. De rest van de groep speelde vanaf dannog meer het spel ‘standbeeld’. Hoe ze zolangstil konden blijven staan op hun eigen muziek,vraag ik me nog steeds af.

Statische elektriciteit bestaat in de muziekwereldenkel op plaat, maar de groep deed verder geenenkele poging meer om wat aan dynamischeelektriciteit terug te winnen. Geloof me vrij;waren dit tijden van energieschaarste, dan haddenze ons gegarandeerd nog verder de dieperikingestuurd. Zelfs een opwindend nummer als‘Johnny Cash’ mocht niet baten. Ze keerden terugnaar de backstage-wereld, waar hopelijk seks endrugs het probleem oploste. In het land rock’n’rollwas er echter die avond geen plaats voor Sonsand daughters.

CD: This gift – Domino

oms kan het handig zijn voor een groepom te komen van goede stampgrond.En als dat dan nog eens de

geboorteplaats is van dé Britse popgroep, dankan het in theorie al niet meer mislopen. DitLiverpudliaanse trio heeft langzaam aan zijnweg naar de top getimmerd. Ze hebben ook alde über-scouser Paul McCartney ontmoet, enals je naar de muziek luistert, kan je welgemakkelijk de vrolijke muziek herkennen.Toch passen ze beter in het rijtje van FranzFerdinand en Bloc Party. The Wombats zijn ookmeesters in het schrijven van ‘tongue in cheek’-songs; sla er maar eens ‘Let’s Dance to JoyDivision’ en ‘Patricia The Stripper’ op na.Binnenkort staan ze weer in de Botanique,maar dit interview werd door De Moeialafgenomen vlak voor het verschijnen van hunnieuwe plaat, toen ze nog de lievelingen vande Engelse muziekpers waren.

Dan Haggis (drummer/backings):(ontkrachtend) Het is vooral belangrijk voor deBritse pers om een beeld te kunnen maken van degroep. Ze willen het hun lezers heel gemakkelijkmaken: De junkie-groep, de nerd-groep en ga zomaar door. De meeste van die bladen zijn nietsmeer dan opgeklopte roddelbladen.Tord Øverland-Knudsen (bassist/backings): Jemerkt het verschil met de Europese bladen. Dierichten zich meer tot de muziek en de essentierond de groep. Ik denk ook niet dat we een typischNME groepje zijn. NME maakt gewoon een

olympische discipline van het opbouwen vangroepjes om ze vervolgens weer een aantalmaanden vakkundig te grond in te boren. Elkeweek is er wel een populariteitstest tussen degroepjes. Tja, er zal wel een publiek voor bestaan.Dan Haggis: Oh pardon, telefoon. (kijkt naar zijntelefoon en zegt tegen …) “It’s Steve; he`s wishingus the best of luck with the new album.”

De Moeial: Dr. Steve Harris (hun producer,werkte nog samen met tal van andere Britsebands) I presume?Dan: Ja, inderdaad. We hebben nog veel contactmet elkaar, wat niet echt evident is, maar met hetmaken van deze plaat heeft hij ook zijn stempelgedrukt op de groep en hoe we nu muziek maken.Het werk dat hij heeft gedaan met The KaiserChiefs zou niet direct zijn wat wij willen, maar jemerkt direct dat hij weet hoe een popsong er zoumoeten uitzien. We hebben ook ontzettend veelgeluk met het platencontract; dat laat ons doenwat we willen doen.Tord : Vergeet ook niet dat we echt een heel grootteam achter ons hebben staan. Plus we hebbenfans die vrijwillig bergen voor ons verzetten. Zois er bijvoorbeeld een fan die al het werk doet oponze myspace-account. Geweldig.

DM: Ruik ik daar rivaliteit en gore gevechten?Dan: YES, AND WE WILL EAT THEM ALIVE.Nee, het zijn waarschijnlijk aardige kerels, maarThe Wombats zullen altijd The Wombats blijven.Sommige van de songs van The Kaiser Chiefs

vind ik echt goed, maar persoonlijk luister ikliever naar de songs die ik zelf maak.

DM: Iggy Pop zei ooit eens dat luisteren naarje eigen songs masturbatie is met je linkerhandin plaats van je rechthand.Matthew “ Murph” Murphy (Zanger/gitarist):Dan voelt hij zich misschien vaak eenzaam in debus. Misschien de onderliggende reden waaromwe platen zijn beginnen te maken. Dank jetrouwens, dat je dit zegt, want persoonlijk blijf ikhet raar vinden om naar mijn eigen plaat teluisteren.Dan: Het zou nog wel fijn zijn om met Iggy Popsamen te werken.

DM: Zijn er nog levende doden of dodelevenden waar je nog mee zou willensamenwerken?Dan: Waarschijnlijk zou ik nog wel een plaatjewillen opnemen met Elvis ten tijde van SunStudio. Dat moet toch mogelijk zijn met al diemoderne technologie die er is. Of een goedeimitator, dat is waarschijnlijk iets goedkoper.Tord: We zouden misschien eerder iemanduitnodigen. Een zangeres, om een female touchte geven aan de groep.Dan: Joni Mitchell, ook al is Debbie Harris(Blondie, red.) meer voor de hand liggend, maardie doet duetten met iedereen. Dus dan zou iktoch kiezen voor Joni Mitchell.Tord: Maar moest ik zelf ergens anders bij spelen,dan een iets ruigere groep.

DM: Het Scandinavisch stereotype: ABBA ofRefused dringt zich dan zeker op?Tord: (lacht) Ha, dan zou ik toch voor Refusedkiezen. Het is lang geleden dat ik nog een plaatvan hen heb opgelegd. Is de zanger onderwijl nietsolo gegaan? Ook niet slecht.

DM: Hoe is het feitelijk afgelopen met hetandere groepslid, dat net voor de doorbraakuit de groep werd gezet?Murph: Beschamend verhaal eigenlijk. Hij moestnaar de States gaan om een ziek familielid teverzorgen. Toen hij terugkwam was er geen plaatsmeer in de groep. We gaan er nu geen woordenmeer aan vuil maken. We hopen dat alles goedmet hem gaat. Dat is waarschijnlijk hetbelangrijkste.

DM: Snel slotvraagje: Waar is het meestbelangrijkste groepslid, Cherub?Murph: Wel onze fluffy mascotte is even deBrusselse monumenten gaan bekijken. Op ditmoment zit hij waarschijnlijk ergens bier tedrinken en probeert hij wat grietjes te versieren.Tord: Dat heb je nu eenmaal met echte players.Maakt het allemaal net iets gemakkelijker.Dan: Hoe zou jij zijn, moest je gratis met eenfles wijn worden geleverd.

CD: A Guide to Love, Loss & Desperation –Rough tradeOptreden: Botanique Zaal: 26 maart 2008

Piet Van de Velde

Interview met The Wombats: masturbatie-pret

S

Blood Red Shoes(13/02: Vooruit, Gent)

I rie heren en een dame uit Boston vande Verenigde Staten, die al van watbekendheid genieten dankzij hun

bijdrage op de soundtrack van Eternal Sunshineon the Spotless Mind. Eerst stonden ze alleen inde Rotonde geprogrammeerd, maar wegens detegenvallende ticketverkoop werden ze

samengezet met Sons and Daughters in deOrangerie. Ze klinken net als -en worden voorhuwelijksfeestjes waarschijnlijk ingehuurd alsdubbelgangers van- The Kings of Leon, maardan meer Led Zeppelin en minder leuk. Metandere woorden: veel te lange gitaarsolo’s, dieeven voorspelbaar als groot zijn, enpowerchords zonder enige effecten. Reken daarnog eens bij dat je het allemaal al wel eens

The Willows (Botanique, Brussel)

gehoord hebt. De drummer heeft waarschijnlijkeen latente ambitie om in een doom free jazzmetal band te spelen, want halverwege de setverliet de rest van de groep het podium om plaatste maken voor een vijf minuten durendepercussie-intermezzo. Afgrijselijk, saai en nognooit leken vijf minuten zo lang, waren de enigegedachten die gedurende dit schouwspel in mijnhoofd gemept werden.

Na het intermezzo kwam de rest van de groepnog eens terug om nog meer van hetzelfde tespelen. Verveling sloeg toe en langzaam verlietende eerste mensen de zaal al. Ze verlieten hetpodium en kwamen volledig ongevraagd nogeens terug om nog een bisronde in te zetten, waarze weer dezelfde nummers in andere toonaardenspeelden. Als fan van repetitieve popmuziek hebik hier normaal gezien geen probleem mee, maarhier speelden ze met vuur. En ze verbranddenzich keer op keer.

Sons & Daughters(Botanique, Brussel)

D

Ze klinken als The Kings ofLeon, maar dan meer LedZeppelin en minder leuk

D

The Wombats met streepjes-shirts aan, en broeken (niet zichtbaar op deze foto; vraag Piet om details)

Het poppetje ontpopte zichtot een femme fatale

De Moeial Maart 2008

Hoe een regionaal conflict in De Moeial geraaktFARC-EP

uis Edgar Devia Silva, beter bekend alsRaúl Reyes, is dood. Hij was de stemnaar buiten toe van de FARC-EP -

Fuerzas Armadas Revolucionarias deColombia-Ejército del Pueblo - en een van deleiders van de rebellenbeweging in het zuidenvan Colombia. (Ja, rebellenbeweging, het is nietomdat “terrorist” zijn nu hip is dat men groepe-ringen die men vroeger rebellen noemde nuplotseling een andere sticker op moet plakken.)

Deze kortstondige gebeurtenis tussen deColombiaanse regering en de FARC hadevengoed onopgemerkt voorbij kunnen gaan, eenkopstuk minder is voor de FARC wel zeerproblematisch maar geen ramp, Joaquín Gómezstaat immers al klaar. Voor de regering echter isdit een kleine overwinning op de ongrijpbarerebellen. Maar de feiten van 1 maart speelden zichniet op de grens af, zoals aanvankelijk werdbericht, maar wel op Ecuadoriaanse bodem,neutrale grond.

DE FARC ¿QUE VIVA LA REVOLUCIÓN?

De uiterst complexe geschiedenis van Colombia– en tevens die van de FARC - is er jammerlijkgenoeg een die doordrenkt is van geweld. Zoalsvele landen in Zuid-Amerika zijn linksebewegingen in Colombia zeer talrijk geweest.Onder hen is de FARC, een groep die ontstaan isin de jaren ‘40 en ‘50.

Toen in 1948 Jorge Eliecer Gaitán vermoord werd,kwam er een periode van geweld, La Violenciabipartidista, waar socialistische en liberaleguerrilla’s elkaar tot het begin van de jaren ´60bekampten. Toen Gustavo Rojas Pinilla, eenmilitair, met een militaire junta in 1953 aan demacht kwam, slaagde hij er in om enkelerebellengroepen door middel van amnestie teontwapenen, maar de linkse krachten aanvaarddendit voorstel niet; Manuel Marulanda, alias Tirofijo,en Jacobo Arenas lagen aan de basis van dehuidige FARC.

Sindsdien zijn er guerrillabewegingen blijvenbestaan die zich verzetten tegen het elitaire,rechtse en liberale beleid dat door de Colom-biaanse overheden wordt gevoerd. Dit is nogsteeds het motto van de FARC, een Colombiawaar iedereen gelijk is; zij hangen dan ook eenmarxistisch-leninistisch socialisme aan. Vooral inhet zuiden, meer bepaald waar de agrarischebevolking in de meerderheid is, en sinds enkelejaren bij de grensgebieden met Venezuela,Brazilië, Peru en Ecuador, kon de FARC voet aande grond zetten, maar zij weten hun invloed telaten gelden over heel het land.

De leiders van de “revolutie” zijn dus van dezelfdegeneratie als Fidel, die hen trouwens altijdopenlijk heeft gesteund. Naast enkele congressenen pogingen tot het oprichten van politiekevleugels is de FARC betrekkelijk klein gebleven.In de jaren ’90 zou hun aanhang een hoogtepunthebben bereikt met een ledental dat schommeldetussen 7.000 en 10.000.

Naast de FARC zijn ook nog andere bewegingenblijven bestaan, aan de linkse zijde vooral dan deELN, Ejercito de Liberacion Nacional, en deMovimiento 19. De eerste is redelijk klein, naarschatting nog geen 5.000 leden en de laatste isopgegaan in politieke partijen. Op dezebewegingen ontstond een respons, voornamelijkde AUC, Autodefensas Unidas de Colombia.

Om terug te komen op de FARC; zij hebbenenkele “bevrijde gebieden”, waar er wel min ofmeer gezondheidszorg en onderwijs zou zijn encoca als betaalmiddel zou fungeren. Ook zoudenvrouwen vaker op patrouille gestuurd worden indorpen en steden, omdat deze een gemakkelijker,sociaal, aanspreekpunt vormen voor de bevolking.

Aanvankelijk wezen de rebellen drugshandel af,maar in de jaren 1980 is hun houding veranderd,en nu putten zij zelfs een belangrijk deel van huninkomen uit de cocaïneteelt.

Grote drugkartels hebben een belangrijke plaatsin de Colombiaanse geschiedenis, maar eenbeschouwing daarvan zou het artikel te uitgebreidmaken. Van belang hier is dat door hun doen enlaten de VS zich met de zaak zijn gaan bemoeiendoor het Plan Colombia op te starten.

In het Westen is de FARC meer bekend om haarontvoeringen, vooral van politici en anderehooggeplaatste Colombianen en buitenlanders.Naast dit en drugshandel wordt de FARCbeschuldigd van het gebruiken van kindsoldaten.Zij hebben zichzelf zo impopulair gemaakt inbinnen- en buitenland, dat alleen Chávez nog naarhen luistert.

Doorheen haar geschiedenis werden verschillendepogingen ondernomen om met de FARC teonderhandelen. Deze mislukten telkens, hoewelde vorige president, Pastrana, toch op een gegevenmoment de onderhandelingen succesvol leek aante knopen. Sinds Uribe, de huidige president, aande macht kwam werden alle onderhandelingenstop gezet en werd een radicaal plan om deterroristen uit te schakelen in werking gezet. Maarsinds dat Chávez, die wel enige sympathieën voeltvoor de ideologie van deze rebellenbewegingen,zich als regionale grootmacht heeft weten teontplooien, lijkt het er op dat er toch weeropeningen zijn om te onderhandelen. Vooral omde omstreden Ingrid Betancourt, u weet wel, depresidentskandidate, vrij te krijgen.

Al deze gebeurtenissen hebben invloed opEcuador, waar recenter brede lagen van deColombiaanse bevolking naartoe zijn getrokkenen narco’s hun geld gaan witwassen. Hoewel hetland altijd haar best heeft gedaan om niet in het

conflict verwikkeld te geraken is dit toch gebeurd.De noordgrens is al sinds enkele jaren de speeltuinvan Colombiaanse regeringstroepen en de FARC.

DE FEITEN

Om alles nog even op een rij te zetten, ziehiereen overzicht van de gebeurtenissen op 1 maart:Iets over middernacht werd het kamp, dat zich

bij de Ecuadoriaans-Colombiaanse grens bevond,van Raúl Reyes en zijn kompanen onder vuurgenomen door het Colombiaanse leger, politie enluchtmacht. Die zouden getipt zijn geweest dooreen informant, en Reyes zou een satelliettelefoonhebben gebruikt. Zijn identificatie zou gebeurdzijn door zijn horloge en een trouwring. Hij en17 guerrillero’s kwamen om het leven. HetColombiaanse leger zou naar eigen zeggen opweerstand zijn gestoten en daarbij welgeteld eenmilitair verloren hebben. Volgens de Ecua-doriaanse pers nam het Colombiaanse leger hetlijk van Reyes mee en liet het de anderen liggen.Drie gewonde guerrillera’s worden op hetogenblik in Quito verzorgd, onder hen eenMexicaanse. Vrijdag schudden Correa en Uribe,enigszins onverwacht, elkaar de hand op eenbijeenkomst in Santo Domingo. Sindsdien is dediplomatieke rel bijgelegd, maar er heersen nogspanningen tussen de twee landen.

CORREA EN CHÁVEZ VS. URIBE (EN BUSH)

Rafael Correa, de linkse president van Ecuador,reageerde fel en zei dat “de soevereiniteit van mijnland geschonden is”, daar voegde hij aan toe datde rebellen met “geavanceerde technologiewerden vermoord”, wellicht met de hulp van “eenbuitenlandse grootmacht”. (Sinds Correa aan demacht is, zijn de relaties tussen de VS en Ecuadorenigszins gespannen, gezien de Ecuadoriaansepresident niets van de al bestaande Amerikaansemilitaire basis in Manta moet weten. Die werddaar geplaatst in het kader tegen de drugssmokkeluit Colombia, maar in de praktijk staat de FARCook op het lijstje met doelwitten.)

De Colombiaanse regering probeerdeaanvankelijk haar actie te rechtvaardigen. Uribefeliciteerde de betrokken troepen met degeslaagde operatie, hij nam onmiddellijk alleverantwoordelijkheid op zich. Hij ging zelfs zover om te zeggen dat “het terrorisme geen grenzenkent, en dat het volkeren gebruikt voor eigendoeleinden”. Deze houding veranderde na de fellereacties van de meeste omliggende landen; deColombiaanse regering bood zelfs haar excusesaan, en beloofde nooit meer zulke acties teondernemen. Achteraf wist de minister vanBuitenlandse Zaken van Colombia ‘fijntjes’ tevervolledigen: “onze regering blijft afkeuren datEcuador onderdak zou geven aan terroristen. Wehebben bewijs dat Chávez en Correa de rebellenfinancieel gesteund hebben.”

Chávez sloot zich onmiddellijk aan bij Correa,die al langer dik is met Chávez en niet zo metUribe. Beiden beschuldigden Colombia vanmisrepresentatie van omstandigheden en hetbemoeilijken van het vrij krijgen van gijzelaars.Vervolgens trokken beide landen hun ambas-sadeurs terug uit Colombia, en stuurden ze deColombiaanse ambassadeurs terug naar huis.Later deed de president van Nicaragua, DanielOrtega, dit ook. Alle beschuldigingen die hen vanColombiaanse kant werden toegesmeten blijvenbeiden ontkennen.

Het bekvechten tussen Uribe, Correa en Chávez,blijft maar door gaan. Chávez wordt zelfs

extremer in zijn daden, zo stuurde hij troepen naarde grens met Colombia. “Om zijn Bolivariaanserevolutie verder te doen groeien,” zeggenverschillende bloggers. Bovendien stelde hij dathij bedrijven in handen van Colombianen dieactief zijn in Venezuela wil nationaliseren. Ooklijkt Chávez gebruik te maken van dit conflict omzijn rivaal eens aan te pakken. Correa zit eveneensop dezelfde radicale lijn; in eigen land krijgt hijsteun, maar de bevolking wil vooral de vredebewaren. Op 6 maart was er een betoging in de

hoofdstad, waar er volop slogans tegen Uribe enBush werden gescandeerd. In Colombia, Frankrijken de VS werd ook betoogd tegen de slachtoffersvan de guerrilla.

Kortom: de Colombiaanse regering heeft het risicovan haar Ecuadoriaanse avontuur totaal verkeerdingeschat.

De meeste andere presidenten in Latijns-Amerikapleitten voor een vreedzame oplossing. De OEA,een organisatie voor samenwerking tussen statenin Amerika, tikte Colombia wel op de vingersmaar sanctioneerde haar acties niet. “Onvol-doende”, reageerden Correa en Chávez als uit eenmond en probeerden om dit alsnog te bereiken.Sarkozy tenslotte, maant aan tot kalmte.

HOE EEN REGIONAAL CONFLICT INDE MOEIAL GERAAKT

Evident is dit niet, want uiteindelijk is dit slechtsmatig wereldnieuws, maar wel wereldnieuws datmen in een breder kader moet situeren en eenstaartje kan krijgen. En daarenboven beslist hetgedeeltelijk de toekomst van de regio. Een vraagdie uiteraard blijft hangen, is of dit misschien hetbegin van het einde van de FARC zou kunnenbetekenen. En zelfs als dit het einde van de FARCis, zullen de Colombianen in 2010 een linksepresident verkiezen, of zullen zij opteren om eenrechts eiland te blijven in Latijns-Amerika?

De aanhang van de FARC is al langer tanend.Weten de rebellen van nu wel nog voor wat zijvechten? Zouden zij zich niet beter op het politieketoneel moeten begeven? Dan zal de werkelijkeaanhang duidelijk worden.

Amerika kleurt rood; Uribe is het enige niet-socialistische staatshoofd in de regio, en dat valtdik voor hem tegen. Ecuador, Bolivia en Braziliëzien de FARC niet als een terroristischeorganisatie, maar als een intern conflict. Degebeurtenissen van de afgelopen dagen bewijzentrouwens dat de breuklijn links-rechts in Zuid-Amerika nog wel relevant is, in tegenstelling totBelgië en andere Europese landen.

Socialistische presidenten worden aan de lopendeband democratisch verkozen, en zij weten ook aande macht te blijven. Dit is mogelijk door deverzwakking van de VS en een lichte verzwakkingvan haar banden en belangen in het plaatselijkebedrijfsleven en met de elites. Tegenwoordigwordt ook niet meer alles wat socialistisch isgestigmatiseerd door de wegdampende groot-macht; nu hoeft men geen socialist meer zijn omonder de voet gelopen te worden, maar moslim.Bush en de zijnen hebben hun speelterreinuitgebreid en verlegd; iedereen heeft het over deimperial overstretch van de VS, met het gevolgdat zij hun eigen achtertuin overwoekerd ziengeraken door politici die niet meer naar hun pijpendansen. Tot enkele jaren geleden was dit totaalondenkbaar.

Jeroen Derkinderen 9 maart 2008

L

De FARC heeft zich zoimpopulair gemaakt dat alleenChávez nog naar hen luistert

De gebeurtenissen bewijzen datde links-rechts breuklijn nogrelevant is in Zuid-Amerika

9

Maak zelf uw sudoku !(voor de oplossing, zie de vorige Moeial)

(pas de pub)

De Moeial10 Maart 2008

Sterven is niet genoegFiume, 1919

O De MoeialMaandelijks studententijdschrift van de VUB in samenwerking met het BrusselsStudentengenootschap, Studiekring Vrij

Onderzoek en Dienst Kultuur.

Ons redactielokaal is gelegen teTriomflaan 62. Elke woensdag om20 uur is er redactievergadering.

Iedereen is welkom!

Stuur al uw opmerkingen,vragen en reacties naar:

moeial@vub.ac.be

Bezoek ook eens onze website:www.vub.ac.be/moeial

CoördinatorDaniël van der Meer

Vice-coördinatorYannick Menendez

SecretarisThomas Martin

PenningmeesterFrederik Verbist

Verantwoordelijke UitgeverBram Langmans

Lay-outDaniël, Yannick, Nathaniël, Piet

IllustratiesArchief, Ruben, Bram, Daniël

AchterflapRuben Brabers

Redactieleden Ben Van Overmeire, Thomas Martin,Rob Werkers, Bilal Benyaich, FrankVanaerschot, Matthias Vanheerentals,

Daniël van der Meer, Daan Essers, FrederikVerbist, Yannick Menendez, Pieter Boeykens,

Nathaniël Bovin, Piet Van de Velde,Pieter Bonte

RedactiemedewerkersBram Langmans, Ruben Brabers, Kristien

Janssens, Gorki, Doruntina Islamaj, Pieter JanVan Pevenage, Kenneth Ponzeele, Olivier

Dieleman, Mattijs Van Den Bussche, KristienVan Hemelryck, Jeroen Derkinderen

Eindredactie:Ben Van Overmeire, Thomas Martin,

Daniël van der Meer, Nathaniël Bovin,Pieter Bonte

Abonnementen:Jaarabonnement: 30 euro

Steunabonnement (jaar): 75 euroRekening: 001-0376518-40

!!Met de vermelding van: ‘SS 5 KRWER 7’!!Stuur uw adresgegevens naar:

moeial@vub.ac.be

Oplage: 1600 exemplaren.

Drukker: GrafikonGedrukt op gerecycleerd papier

De redactie is niet verantwoordlijkvoor publicaties van het BSG, V.O.,

Dienst Kultuur, lezersbrieven,opiniebijdragen en standpunten.

Colofon

m nog eens een wat semi-vergetenpersonages uit hun graftombes tetrekken, presenteer ik hierbij het verhaal

van Gabriele D’Annunzio en de stad Rijeka, ookwel gekend in het Italiaans als Fiume . GabrieleD’Annunzio (1863-1938) is misschien wel eenvan de meer bizarre en tragische figuren uit deItaliaanse geschiedenis van de laatste 200 jaar.Een geniaal dichter, artiest, muzikant, vrouwen-zot, piloot en oorlogsheld die zich inliet metmacabere ‘magische’ rituelen en andere vreemdetoestanden. Ook politiek gezien was hij moeilijkte catalogeren, gezien hij zich zowat over heelhet politieke spectrum heen bewoog zonder enigeklare lijn in zijn acties. Zo werd hij in 1897 verko-zen als parlementslid voor de conservatieveItaliaanse nationalisten, maar hij had er weinigprobleem mee om zich tijdens de zittingen bij deextreem-linkse afgevaardigden te voegen en methen mee te stemmen als hem dat zo uitkwam. Zijnhedonistische en bohemiaanse levenswijze zorgdeer voor dat hij in 1910 naar Frankrijk moest ont-vluchten om aan zijn schuldeisers te ontkomen.Hier zou hij onder andere een muzikaal toneelstukcomponeren met Debussy getiteld ‘Le martyre deSaint Sébastien’. .

Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlogkeerde hij in 1915 terug naar Italië, waar hij dooreen enthousiaste massa - bepaalde teksten sprekenzelf van een honderdduizendtal bewonderaars -onthaald werd. Zelf was hij een groot voorstandervan het Italiaanse toetreden tot de oorlog en hijgaf zichzelf op als vrijwilliger voor actieve dienstin de loopgraven. Hij was op dat moment 52 jaaroud. Tijdens de oorlog zou hij vooral faam verwer-ven als commandant van het 87ste eskader ‘La

Serenissima’. Hiermee zou hij onder andere, ineen militair totaal irrelevante actie, de haven vanBakar bombarderen en zijn beroemde `il volo suVienna` uitvoeren waarbij hij samen met achtandere vliegtuigen een slordige 1.200 km vloogom Wenen te bombarderen met... pamfletten.

Aan het eind van de oorlog bleek Italië nietbepaald dezelfde beloning op te strijken als deandere overwinnaars. Tijdens de vredesbespre-kingen in 1919 eiste het Fiume op, maar degeallieerden vonden dat de stad bij Joegoslaviëdiende gevoegd te worden. D’Annunzio echter,die uit de oorlog te voorschijn was gekomen alseen held -weliswaar met een oog minder- aan hethoofd van een eigen privé-leger, had andereplannen. Aangemoedigd door een groep jongeofficieren trok hij met zijn troepen, de Arditi ge-naamd, in een bizarre sequentie van evenementen-waar naar verluidt een magische ceremonie opeen kerkhof aan voorafging- richting Fiume.

Het veroveren van Fiume zelf leverde hem geennoemenswaardige problemen op. Toen hij echtervervolgens de stad als geschenk aan de Italiaanseregering aanbood, werd dit afgewezen. Volgensde overlevering zou de Italiaanse eerste ministerD’Annunzio zelfs een ‘dwaas’ genoemd hebben.D’Annunzio besloot dan maar, in een onverwach-te turn of events om de onafhankelijkheid vanFiume uit te roepen als de Reggenza Italiana delCarnaro. Dat deze onafhankelijkheid voor hemnooit de bedoeling had om permanent te zijn, integenstelling tot bijvoorbeeld het anarchistischexperiment in Spanje, lijkt logisch als we hetvervolg van de geschiedenis bekijkt. Het wasblijkbaar eerder een theateraal gebaar welke wezouden kunnen typeren als een soort diplomatieke‘kust m’n kloaten’.

Samen met een van zijn anarchistische vrienden,Alceste de Ambris (1874-1934), stelde hij eengrondwet op -de Carta del Carnaro- waarin hijmuziek tot het centrale staatsprincipe bombardeer-de. Deze grondwet is vervolgens getypeerdgeweest als anarchistisch, proto-fascistisch endemocratisch republikeins. Fiume onderD’Annunzio wordt soms ook als een voorafscha-duwing van het Italiaanse fascisme onder Musso-lini beschreven, maar dat is een wel zeereenzijdige blik op het fenomeen. Zeker gezienAlceste de Ambris, de co-auteur van de grondwet,een fervent tegenstander van Mussolini bleek. Hij

beschreef de fascistische beweging als: “Een vuilepion in mijnheer Giolitti’s1 schaakspel, bestaandeuit het minst eerbiedwaardige onderdeel van debourgeoisie”. De Reggenza had dan ook intensie-ve contacten met onder andere Sinn Fein via SeanO’Kelly 2 , Egyptische nationalisten en zelfs metSovjet Rusland. Lenin zou D’Annunzio zelfs be-schreven hebben als “Een van de weinige revolu-tionairen in Italië”. Zo stonden ze ook bekend voorhun fervente oppositie tegen het imperialisme vande grootmachten van de periode, en dan vooralhet Britse empire.

Daar een vrijstaat geld nodig heeft, stortte de nieu-we republiek zich dan maar op de piraterij. DeReggenza beschikte immers over enkele schepengezien de Ambris zich bij D’Annunzio had ge-voegd aan het hoofd van enkele honderdenmuitende Milanese anarchistische maritiemeunionisten. De vloot noemde zichzelf de ‘Usco-chi’, een benaming die teruggreep naar de histo-rische Uscochi-piraten. Deze hadden in lang ver-vlogen tijden de zeeën onveilig gemaakt voor de

Ottomaanse en Venetiaanse handelsvloten. Demoderne Uscochi bleken echter niet te moetenonderdoen voor hun illustere voorgangers enslaagden er onverwachts in om enkele rijkbeladenItaliaanse handelsschepen buit te maken. Hierdoorbeschikte de pas onafhankelijke Reggenza plotsover bergen geld. Van over heel Europa begonnenartiesten, bohemiens, avonturiers, revolutionairen,anarchisten, vluchtelingen, homoseksuelen endoelloze veteranen toe te stromen om haar tebevolken.

De maanden die volgden worden wel eensbeschreven als een groot feest. GabrielD’Annunzio verscheen elke ochtend op hetbalkon van het stadhuis, waarvan hij poëzie enmanifesten voorlas. Elke avond werden erconcerten gegeven welke werden gevolgd doorhet afsteken van vuurwerk. Dit was het enige waarde regering zich daadwerkelijk mee bezig hield.Bizar genoeg duurde dit hele avontuur een vollevijftien maand, waarna het geld en de wijn er doorwaren gefeest. Toen de Italiaanse vloot op 24december 1920 eindelijk voor de kust verscheen,

had niemand nog de energie over om enigeweerstand te bieden. Na het verdrag van Rapallovan 12 november 1920 had D’Annunzio immersde oorlog verklaard aan Italië. De bloedigekerstmis, zoals de aanval van de Italiaanse troependoor D’Annunzio werd genoemd, maakte eeneind aan de Reggenza.

Later zou D’Annunzio tragisch genoeg door Mus-solini in fascistisch vaarwater worden gesleept,hoewel hij altijd geweigerd heeft om een actieverol te spelen binnen de fascistische beweging.Zowel hij als de Ambris werden gevraagd om voorde beweging op te komen tijdens de verkiezingenvan 1921, maar beiden weigerden. Mussolini zouhem ook altijd als een soort rivaal hebbenbekeken. Zo wordt er soms wel eens beweerd datMussolini een hand had in de dood van D’An-nunzio.3 Op 13 augustus 1922 viel D’Annunziouit een raam en raakte ernstig gewond. Een aantalgeschiedkundige beweren allesinds dat dit eenmoordpoging zou zijn geweest op D’Annunziodoor Mussolini.

Na deze ‘aanslag’ trok hij zich alleszins terug uithet actieve publieke leven. Dat Mussolini hemnog altijd als een bedreiging beschouwde, blijktechter uit het feit dat deze D’Annunzio toch nogaltijd regelmatig uitbetaalde opdat deze zich nietmeer in de nationale politiek zou mengen. Il Ducezou naar verluidt hierover ooit tegenover eengoede vriend hebben opgemerkt dat: “Als je eenrotte tand hebt, heb je twee mogelijkheden: je laathem trekken of je vult hem met goud. BijD’Annunzio heb ik voor de tweede methodegekozen.” Toch bleef D’Annunzio tot het eind vanzijn leven proberen om de politiek van Mussolini

te beïnvloeden. Zo schreef hij hem in 1933 omhem te overtuigen geen pact te sluiten met Hitler.In 1934 schreef hij een satirisch pamflet overHitler en probeerde hij een ontmoeting tussen detwee te verstoren. Een jaar voor zijn dood, inseptember 1937, ontmoette hij Mussolini op hettreinstation in Verona om hem voor een laatstemaal proberen te overtuigen om uit de alliantietussen de as-machten te stappen.

Dit alles terzijde blijft het verhaal van Fiume ereen dat, net zoals D’Annunzio zelf, moeilijkcatalogeerbaar is en zich niet in een hokje laatduwen. Voor D’Annunzio was het hele avontuureerder een van een revolte tegenmiddelmatigheid, zoals hij zelf schreef: “Stervenis niet genoeg.”

Nathaniël Bovin

1 Giovanni Giolitti (1842-1928): Italiaans staatsman,was tussen 1892 en 1921 vijf maal eerste minister vanItalië.2 Sean O’Kelly (1882-1966): Iers revolutionair enlater de tweede president van Ierland van 1945 tot 1959.3 Hakim Bey, T.A.Z., Autonomedia, 1985, p. 124.

Hij vloog een slordige 1.200 kmom Wenen te bombarderen met...

pamfletten.

Hij stelde een grondwet op waarinmuziek tot het centrale staats-principe werd gebombardeerd.

Kom en schrijf voorDe Moeial!

Redactievergadering:Woensdag 20.00u

Triomflaan 62Of:

moeial@vub.ac.be

De Moeial11 Maart 2008

Untitled (Hendrik II)T oen Hendrik nog een kleine jongen was,

woonde hij in een klein dorp verborgentussen de velden. Het licht viel er in

veelgekeurde lagen over de wijdse vlakte en dewolken wisten er eindeloos mooiere vormen aante nemen - net alsof dat helemaal vanzelf ging.Dat dit niet zo was, zou Hendrik echter gauwgenoeg leren. Op een dag zwierf hij namelijk reedsbij het opgaan van de zon doorheen de velden, endaarbij kwam hij op een gegeven ogenblik in debuurt van een paar bomen die aan de rand vaneen vijvertje stonden. De eerste stralen fel geellicht vielen reeds over de oranje-gekleurdehorizon wanneer Hendrik net het vijvertje hadbereikt, en plots zag hij daar tussen de drie bomenaan de overkant een geweldige gedaanteverschijnen. Nu had Hendrik wel al vanWoudgeesten en Berggeesten horen spreken, maardat groepje bomen daar kon je toch bezwaarlijkeen woud gaan noemen, en ook een berg was hierzelfs in de verste verte niet te bespeuren.Nieuwsgierig en onbevreesd zoals hij nu eenmaalaltijd al geweest was, besloot Hendrik dan ook

om aan de verschijning zelf te gaan vragen omuitsluitsel te brengen in dit prangende probleem.Vastberaden stapte hij op de verschijning af,knipperde even met zijn ogen tegen hetverblindende licht dat uit de gedaante zelf leekvoort te komen, schraapte opzichtig de keel ensprak: “Euh, sorry, euh, verschijning?” En zomaakte Hendrik kennis met één der vele dragersvan de wolken en de wind.

“Dag mensenkind,” sprak deze, “ik zie dat jedapper bent. Dat weet ik te waarderen, maar vanmij hoeft sowieso niemand bang te zijn hoor: ikben één der vele dragers van de wolken en dewind.” “En hoe kom jij hier dan? En waarom zagik u zo verschijnen?” vroeg Hendrik meteenverwonderd aan de verschijning. Hij scheen tochwel een beetje van het gehele gebeuren onder deindruk te zijn. De gedaante deed echter vriendelijkalsof hij daar helemaal niets van had gemerkt enantwoordde: “Ik? Oh, ik draag de wind doorheende wereld en sleep de wolken achter me aan;daarmee weet ik mij te vermaken. Soms, wanneer

de zon opkomt, dan pleeg ik eens te rusten.Vandaag was ik toevallig in deze buurt - en ditgroepje bomen met dat vijvertje hier: dat wist ikwel te smaken.” “Waarom doe je dat?” vroegHendrik. “Wat?” vroeg de verschijning. “De winddoorheen de wereld dragen.” “Oh, dat weet ikniet.”, antwoordde de verschijning verbijsterd -het was alsof de vraag nog nooit bij hem wasopgekomen, en na even met de ogen geknipperdte hebben van verwondering, barstte hij uit in eenbulderende lachbui. Toen die eindelijk een beetjewas uitgedeind zei hij: “Ha ha, dat was nog eenslachen kleintje. Jou mag ik wel. Ik moet ernatuurlijk alweer bijna vandoor, en ik weet ookdat het beter is om er niet over te spreken, maaréén ding wil ik je toch nog snel vertellen kind:‘Als je het vasthoudt gaat het verloren en alleenwie zoekt kan vinden - aan de randen is het kouden duister; in het centrum is steeds alles wat jewil.’ Draag deze woorden in je hart en richt zenaar het leven.” Het volgende moment was degedaante alweer verdwenen...

Toen Hendrik later huiswaarts keerde dacht hijna over zijn ontmoeting met één der vele dragersvan de wolken en de wind. Hij besloot al gauwdat hij het gebeurde maar beter voor zich konhouden, want grote mensen zoals zijn ouderswaren toch al zo bekrompen en ongelovig als hetop fantastische dingen aankwam, en bovendienzou hij dan ook nog moeten verklaren waaromhij die morgen zo vroeg al alleen op pad wasgegaan zonder daar iemand iets van te zeggen.Toen hij thuiskwam ging hij dan ook snel in detuin spelen, en toen zijn moeder hem even laterkwam zoeken, leek het net alsof hij daar reeds dehele tijd geweest was. Hendrik zou nooit metiemand over hetgeen gebeurd was spreken...

Soms echter - ook later nog -, wanneer Hendrikalleen was en tot zichzelf wou komen, danherhaalde hij voor zichzelf de woorden die dedrager van de wolken en de wind tot hemgesproken had; en hij richtte ze naar het leven...

Bram Langmans, 15 februari 2008

en jongen van een jaar of zes loopt - ineen rood jasje, blauwe sjaal en wantjes,dikke donkerblauwe laarsjes - met zijn

slee naar de top van een redelijk lange en steilehelling. Onderweg twijfelt hij of hij misschien niethier al hoog genoeg is. Nog een paar stappen ende eigen voorzichtigheid (of eerder schrik)worden hem te groot: nu is het echt wel hooggenoeg. Hij stapt op zijn sleetje en glijdt vrolijken vlug naar beneden. Wanneer hij benedenaankomt snelt hij meteen de helling weer op, nuvastbesloten toch maar vanaf de top te gaan. Endaarna meteen nog eens, en nog eens,... Het begintondertussen weer langzaam maar vastbesloten tesneeuwen. Het jongentje wordt uitzinnig vanplezier. Hij rent de helling weer op. Op de topgekomen besluit hij nu eens de andere kant vande heuvel af te gaan. Die is steiler en nog eenstuk langer. De jongen loopt naar de rand en gooitzichzelf op zijn slee. Met een ongelofelijke vaartschiet hij de helling af. Het is ondertussen hardgaan sneeuwen. De jongen heeft een ongelooflijkplezier in het afsuizen van de heuvel. Plots ziethij verschrikt de boom voor hem opdoemen. Hijverstijft even volledig en wordt het volgendeogenblik hard tegen de boom gekatapulteerd.Er blijft een stuk van het stokje waar hij met zijnhoofd tegenaan sloeg in zijn linkerslaap zittenterwijl hij dood op zijn sleetje terugvalt. Zijnlichaam ligt slechts half op, meer over het sleetje;en de plaats waar zijn hoofd in de sneeuw ligtkleurt langzaam rood.

Fractalen zijn twee-dimensionele lijnen die eendriedimensioneel vlak vormen. Alles in de natuuris opgebouwd uit fractalen. Het is een basis-structuur die in het geheel en elk deeltje van datgeheel terugkomt. Een rand van een blad van eenbepaalde boom heeft bijvoorbeeld een bepaaldevorm. Wanneer zo een blad onder de microscoopwordt geanalyseerd blijkt dat hele blad uitdiezelfde vorm van de rand van het blad tebestaan. En elk kleinste vezeltje in dit blad heeftdeze vorm. Wanneer we de fractaal-structuur vaneen ster verkleinen verkrijgen we uiteindelijk eensneeuwvlokje.

Hier is de lucht steeds overvol van de langzaamnaar beneden dwarrelende verkleinde sterretjes.Uitgestrekte vlaktes witte sneeuwtapijten, nogongerept - sommige stukken nu al wel eeneeuwigheid. Het domein van Winter is groot, ener zijn slechts weinigen die er lang vertoeven.Zelfs voor Winter zelf zijn er nog onbetredenplaatsen en paden, en zij woont hier al sinds hetbegin van alle tijden, toen er van de mens noglang geen sprake was. Ze herinnert zich de tijdenvoor de mens, zelfs nog voor er leven op het landkwam, toen niets haar terrein op aarde konbezoedelen, toen zij en haar soortgelijken noggeen materiële vorm hadden aangenomen ensamen zomaar wat over de vlaktes zweefden, zelfhet heelal nog als een nieuwe speeltuinrondhollend en naspeurend. Winter is al zo langhier en ze weet zo veel; ze heeft al zo veel gezien,zo veel meegemaakt...

melie is een meisje van bijna elf jaar. Zeloopt in haar zwarte fluwelen jasje en haarrode wantjes en sjaal door het

besneeuwde Berlijn. Het heeft vannacht weerzwaar gesneeuwd en de takken van de bomenbuigen door onder het gewicht van de dikke wittepakken. Het is nog vroeg in de ochtend en Amelieis op weg naar school. Af en toe vallen er plotspakken sneeuw van de bomen, één keer zelfs aleens vlak voor haar voeten. Ze is gehaast, maarze kan het toch niet laten een beetje te treuzelen

terwijl ze naar al dat moois loopt te kijken. Haarogen glinsteren van de betovering.

Er lopen meer mensen in dit prachtigewinterlandschap. Berlijn bruist van het leven.Overal lopen bedienden op weg naar hun werk,hier en daar lopen er ook studenten die pas nu opweg zijn naar hun warme bed na een zware nachtstappen. Er lopen kinderen met sleeën, anderekinderen worden door vader of moeder getrokkenen liggen zelf gewoon lekker achteruit op de slee.Iedereen lijkt betoverd door de pracht vanWinter’s domein, waar ze nu tijdelijk van kunnenproeven.

Winter1) Look ! She’s here again Stephanie zit op de bus stiekem te staren naar een

jongen die zelf helemaal in beslag genomen isdoor het schouwspel buiten. De jongen houdt vande winter (zoals wij aardlingen haar nu eenmaalzo oneervol noemen, als een ‘seizoen’). De wereldstinkt gewoon minder in de winter, letterlijk. Enis het niet prachtig om te zien hoe zoveel mensenlangzaamaan depressief worden door het te weinigaan zonlicht? Heeft te maken met je melatonine-aanmaak.

Winter houdt van de mensen. En toch maaktWinter de mensen droef. Maar wat is er dan zoverkeerd aan om droef te zijn? Without day there’sno night, without darkness no light...

De jongen schrikt plots op uit zijn overpeinzingenwanneer een zwerver op de bus stapt die op eenharmonica ‘Stille Nacht’ begint te spelen in dehoop zo misschien toch tenminste een fles tekunnen bemachtigen, zodat hij dan vannachtmisschien de kou niet hoeft te voelen. Zoalsgewoonlijk oogst hij slechts matig succes.

Het is een vrijdag in december. Het fletse winter-zonnetje is ondertussen doorgebroken en maaktde sneeuw alleen maar oogverblindend, zonderhaar echter te doen smelten. De grote drukte vande vroege morgen is weggetrokken uit de stratenen zit nu op scholen en kantoren, fabrieken enbedrijven opgesloten tot het middag-pauze zalworden. Johan wordt pas wakker nu. Hij ziet opde wekker-radio dat het 10.34 is, en besluit ommaar meteen op te staan, koffie te zetten, en rustigeen sigaretje te roken. Kwestie van langzaam maaraangenaam wakker te worden. Opstaan is iets watvolgens hem erg wordt onderschat door velemensen. Opstaan is een ritueel: Eerst zet je, noghalf-slapend, half-verdoofd, koffie. Dan ga jeeventueel nog even terug in bed liggen wachtentot die klaar is, en daarna, liefst slechts halfaangekleed, begin je aan het voorzichtigeverdrijven van de wolken en nevels in je hoofddie de vorige dag en de slaap er hebben nagelaten.Zoiets duurt zeker een uur. Ondertussen drink jevele tassen koffie en rook je sigaretten. Eventueelneem je ook nog een glas sinaasappelsap, zekerwanneer de nevels erg hardnekkig zijn. En dan,pas dan, ben je klaar voor alweer een stralende,prachtige dag. Johan functioneert dan ook zeldenoptimaal voor elf uur ‘s morgens, en vaak komthij tegen een uur of drie, vier in de middag pasecht goed op gang. Wanneer hij echter het raamop een kier zet om de kamer te verluchten en dewervelwind - die Winter steeds omringt wanneerzij naar de aarde komt - recht op zich af zietkomen, wordt hij op slag wakker. Het volgendemoment blaast de wind het raam en scherven enboren splinters glas zich als doelgerichteprojectielen in Johan’s lichaam. Zijn hoofd slaattegen de keukenvloer en rond zijn lichaam kleurende tegels rood. De vele stads-geluiden wordendoor de dikke laag sneeuw gedempt tot een zacht,nerveus gefluister...

(wordt vervolgd)

Bram Langmans

2) One December evening

E

A

De Moeial12 Maart 2008