De modernisering van de wetgeving inzake auteursrechten in ...€¦ · “auteursrecht” is uit...

FaculteitRechtsgeleerdheid

UniversiteitGent

Academiejaar2016-2017

Demoderniseringvandewetgevinginzakeauteursrechtenindedigitaleeenheidsmarkt

Masterproefvandeopleiding‘Masterinderechten’

Ingedienddoor

EvelienDucheyne

(studentennr.01104279)

Promotor:BenDepoorter

Commissaris:SvenHöppner

Lawandtechnologyproduce,together,akindofregulation

ofcreativitywe'venotseenbefore.

-LawrenceLessig

i

VOORWOORD

DezemasterproefkwamtotstandinhetkadervanhetbehalenvanhetdiplomaMasterin

de Rechten aan de Universiteit Gent. Het schrijven van deze masterproef was een zeer

leerrijkeervaringenheeftmijninteressevoorhetauteursrecht indedigitalewereldalleen

nogmaarversterkt.

Graagwil iknogeenaantalmensenbedanken. Indeeersteplaatsgaatmijndankuitnaar

mijn promotorBenDepoorter, diemijmet raadendaadbijgestaanheeft omdit boeiend

onderwerpuitteschrijven.

Verderwilikmijnoudersbedanken,diemijdemogelijkheidgegevenhebbenomrechtente

studeren. Inhetbijzonderwil ikmijnpapabedanken,diemedoorheende jarenmetalles

geholpen heeft , onder andere taken nalezen, raad geven over hoe ik dingen beter kan

aanpakken,enz.

Endanzijnerooknogeenheleboelvrienden,dieeengrotesteunwarentijdensdezelange

enlastigeschrijfperiode.Bedankt,StephanieMartens,voorjeaangenamegezelschapinde

bibliotheek,voordeaanmoedigingenalsikhetnietmeerzagzittenenvoorhetnalezenvan

mijnmasterproef.Ookbedankt IsoldeMattartenElianeVanDerCruyssenvooralle steun

tijdens deze lange tocht. Het schrijven van deze masterproef verliep hierdoor een stuk

vlotter.

DucheyneEvelien,

12mei2017.

ii

INHOUDSTAFEL

DEEL1.PROBLEMATIEKVANDEAUTEURSRECHTENINDEDIGITALEEENHEIDSMARKT......31.Situeringvanhetauteursrechten...............................................................................3

1.1Auteursrechten...........................................................................................................31.2HetABCvanhetauteursrecht....................................................................................5

1.2.1Wat?....................................................................................................................51.2.2Wie?....................................................................................................................71.2.3Hoe?....................................................................................................................7

1.3Belangvanhetauteursrechtinhetdigitaletijdperk?................................................92.Belemmeringenenbeperkingenvanhethuidigeregelgevendkaderopdeeenheidsmarkt............................................................................................................10

2.1Hetprobleemvandeterritorialeaardvanhetauteursrecht...................................112.2Beperktegeografischebeschikbaarheidvandeonlinedienst.................................132.3Deuitzonderingenenbeperkingenzijnonaangepastaandeonlineomgeving.......152.4Anderebelemmeringen............................................................................................15

3.AanpassingvanhetEuropeeskader.........................................................................163.1Oplossing?...............................................................................................................163.2Geschiedenisdigitaleinternemarkt.........................................................................183.3Strategievooreendigitaleinternemarkt................................................................20

3.2.1Pijler1:InheelEuropaeenbeteretoegangtotdigitalegoederenendienstenvoorconsumentenenbedrijven................................................................................203.2.2Pijler2:Gunstigeengelijkevoorwaardenscheppenvoordigitalenetwerkeneninnovatievediensten..................................................................................................213.2.3Pijler3:Eenmaximaalgroeipotentieelvoordedigitaleeconomie...................22

3.4Moderniseringvanhetauteursrecht........................................................................224.AfdwingingvandeauteursrechtenindeEuropesedigitaleeenheidsmarkt..............23

4.1Inleiding....................................................................................................................234.2Handhavingsmaatregelen.........................................................................................244.3Toepasbarewetgevingvoordehandhavingvandeauteursrechten.......................264.4Bevoegderechtsmacht.............................................................................................284.5Deidentiteitvandedader........................................................................................284.6Sancties.....................................................................................................................294.7Analyse.....................................................................................................................29

DEEL2.AUTEURSRECHTRICHTLIJN...................................................................................311.Inleiding...................................................................................................................312.Europeserichtlijnen.................................................................................................323.Huidigwetgevendkader..........................................................................................34

3.1Infosoc-richtlijn:beknopteinhoud...........................................................................343.2Rechtspraakinverbandmetderichtlijn...................................................................373.3Noodzaaktotherzieningvanderichtlijn..................................................................383.4IseenEuropeseeenheidsvergunningvoorhetauteursrechtdeoplossing(Europeansinglecopyrighttitle)?....................................................................................................39

4.Voorsteltoteennieuweauteursrechtrichtlijn..........................................................414.1Algemenebepalingen...............................................................................................424.2Maatregelenomuitzonderingenenbeperkingenaantepassenaandedigitaleengrensoverschrijdendeomgeving....................................................................................43

4.2.1UitzonderingenenbeperkingenindeInfosoc-richtlijn.....................................43

iii

4.2.2Uitzonderingeninhetvoorsteltotauteursrechtrichtlijn..................................464.3Maatregelenomdelicentieverleningteverbetereneneenruimeretoegangtotinhoudteverzekeren.....................................................................................................48

4.3.1Werkendienietmeerindehandelzijn(“out-ofcommerceworks”)...............484.3.1.1Begrippenverweesdewerkenenout-ofcommerce..................................484.3.1.2DevoorstellenvanEuropeseCommissieaangaandedewerkendienietmeerindehandelbeschikbaarzijn.......................................................................494.3.1.3Verweesdewerken....................................................................................51

4.3.2Toegangtotenbeschikbaarheidvanaudiovisuelewerkenopplatformenvoordiensten-op-aanvraag(video-on-demand-platforms)...............................................51

4.3.2.1On-demanddienstenonderdeInfosoc-richtlijn........................................524.3.2.2VoorstellenvandeEuropeseCommissieaangaandedeon-demanddiensten.................................................................................................................52

4.4Maatregelenomdegoedewerkingvandemarktvoorauteursrechtenteverzekeren......................................................................................................................53

4.4.1Beschermingvanperspublicaties:problematiek..............................................534.4.2RechtenoppublicatiesindeInfosocenontwerprichtlijn.................................544.4.3Bepaaldevormenvangebruikvanbeschermdeinhouddooronlinediensten.55

4.4.3.1Problematiek..............................................................................................554.4.3.2Voorstelauteursrechtrichtlijn....................................................................574.4.3.3Artikel14vanderichtlijn2000/31/EC(“Safe”harbour”).........................57

4.4.4Billijkevergoedingvanauteursenuitvoerendekunstenaarsincontracten.....594.5SamenvattingvandevoorstellenvandeEuropeseCommissie...............................60

5.Geo-blocking............................................................................................................62

DEEL3.EVALUATIEVANDEVOORSTELLEN.......................................................................641.Problematiekvandemededelingaanhetpubliekinhetkadervandehyperlinks....65

1.1Mededelingaanhetpubliek.....................................................................................651.2Problematiekrondhyperlinks..................................................................................67

1.2.1Hyperlinksnaarlegaalmateriaal.......................................................................681.2.2HyperinksnaarIllegaalmateriaal......................................................................69

1.2.2.1Hyperlinksopmultimediaspelers..............................................................691.2.2.2Hyperlinksnaarillegaalmateriaalgeplaatstdoorgewoneburgersofdoorbedrijven................................................................................................................69

1.3Hyperlinksdieeennieuwemededelingaanhetpubliekvormen............................711.4Samenvattendetabel...............................................................................................721.5IndirecteaansprakelijkheidinEU-auteursrecht.......................................................731.6Conclusie..................................................................................................................74

2.Voorgesteldewijzigingvandebeperkteaansprakelijkheidvoordeverlenervaneendienstvandeinformatiemaatschappij(ISP).................................................................75

2.1VerenigdeStaten......................................................................................................752.2Problemenmethetvoorsteltotnieuweauteursrechtrichtlijn................................762.3Kritiekophetvoorstel..............................................................................................792.4Conclusie..................................................................................................................81

3.Perspublicatiesinhetvoorstelvanauteursrechtrichtlijn..........................................813.1Eenvergoedingvoordigitaleperspublicatie............................................................813.2Kritiekophetvoorstel..............................................................................................833.3Conclusie..................................................................................................................85

4.Uitputtingvanderechten,secundairemarktene-books.........................................864.1Problematiek............................................................................................................864.2DeInfosoc-richtlijn...................................................................................................864.3AnalogiemetSoftware.............................................................................................87

iv

4.4E-books.....................................................................................................................884.4.1Uitlenenvane-books........................................................................................894.4.2Overdraagbaarheideninteroperabiliteitvane-books......................................90

4.5SituatieindeVerenigdeStaten................................................................................914.6Conclusie..................................................................................................................92

5.Videodiensten.........................................................................................................925.1ToegangtotenbeschikbaarheidvanEUaudiovisuelewerkenopVideoondemandplatformen......................................................................................................................935.2Gebruikvanbeschermdeinhouddiedoorgebruikersophetinternetgezetwerd.945.3Heruitzendingvanomroepprogramma’sviaIPTV....................................................945.4Conclusie..................................................................................................................97

6.Billijkevergoeding...................................................................................................976.1Problematiekvandebillijkevergoeding..................................................................976.2Collectievebeheersvennootschappen.....................................................................986.3Conclusie................................................................................................................100

7.Anderetekortkomingen.........................................................................................1018.Geo-blockingenOverdraagbaarheid......................................................................102

8.1Relevantie...............................................................................................................1028.2Beschikbaarheidvandeonlinedienstineenbepaaldterritorium.........................1038.3Principevanoverdraagbaarheid.............................................................................1038.4Conclusieoverdraagbaarheid.................................................................................106

DEEL4.CONCLUSIE........................................................................................................107

DEEL5.BIBLIOGRAFIE....................................................................................................1091.WETGEVING...........................................................................................................109

1.1Internationaal.........................................................................................................1091.2EuropeseUnie........................................................................................................109

1.2.1Europeesrechterlijkenormen.........................................................................1091.2.1.1Andere.....................................................................................................111

1.2.2Voorbereidendedocumenten.........................................................................1121.3Nationaal................................................................................................................113

2.RECHTSPRAAK........................................................................................................1142.1HofvanJustitie.......................................................................................................1142.2HofvanCassatie.....................................................................................................115

3.RECHTSLEER...........................................................................................................1153.1Boekenenverzamelwerken...................................................................................1153.2Tijdschriften............................................................................................................1183.3Onlinebronnenenoverigeliteratuur.....................................................................120

1

INLEIDING

De wijze waarop de consument boeken, muziek of films koopt is het laatste decennium

grondig veranderd. De traditionele aankopen in de lokale winkel hebben moeten wijken

voordedownloadsviahet internet.Decreatievaneenconnectievedigitale internemarkt

gaat zich steedsmeerop socio-cultureleeneconomischevlakkenmanifesteren.Goederen

en diensten worden steeds meer via het internet verhandeld. Dit is echter vooral ook

toepasselijkvoorauteursrechtelijkbeschermdewerkenzoalshetaanschaffenvane-books,

het downloaden vanmuziek, de consumptie van video-on-demand, het fenomeen van de

nieuwsaggregatoren (bijv. Google News), enz.. Een bijzondere karakteristiek van de

internetmarkt is het grensoverschrijdend karakter, dat in contrast staat met het

territorialiteitsbeginselvanauteursrechten.AnderzijdsgeldenbinnendeEuropeseUniede

principesvanniet-discriminatieenvanvrijverkeervangoederenendiensten.Het internet

kentgeengrenzenendeonlinemarktindeUnieisversplinterd.

Met de komst van de digitale markt en de wereldwijde internettoegang is niet enkel de

omvang van de potentiële afnemers van auteursrechtelijk beschermd materiaal enorm

toegenomen. Ook de toegankelijkheid is sterk vereenvoudigd: iedereen kan dit materiaal

met een simpele muisklik binnenhalen. Vooral jongeren kijken steeds minder analoge

televisie,maarwensentoegangtotinhoud,onlineenzondergrenzen.

Deze verschuiving van de toegangswijze (toegang tot het internet i.p.v.

eigendomsverwerving) heeft een enorme impact op de wijze waarop de rechten worden

geïnd: de legale verwerving van een auteursrechtelijk beschermdwerk en hetmaken van

eenkopiemoetenplaatsmakenvoordetoegangtotvergundediensten.Dewijzewaaropde

auteursrechtengeïndwordenmoetdezeevolutievolgen.Dewetgevingmoetophaarbeurt

debijzonderhedenvandezemarkttendensentijdigimplementeren.

Ook België moet het afdwingen van de auteursrechten voortdurend aanpassen en

moderniseren. De digitale markten zijn immers continu aan verandering onderhevig. Er

komensteedsmeernieuwetechnologieën,nieuwe‘businessmodels’ennieuwepraktijken

bij.Wemoeten de enormemogelijkheden van de digitale technologie, die geen grenzen

kent, gebruiken.Daartoe zullenwedemoedaandedagmoeten leggenomaf te stappen

2

van de nationale compartimentering van de auteursrechten. Het auteursrecht moet

gemoderniseerdwordeninhetlichtvandedigitalerevolutie.

In deze masterproef wordt onderzocht hoe de bescherming van de auteursrechten

evolueert in de digitale eenheidsmarkt. Indeel 1 gaanwe in op de problematiek van de

digitaleeenheidsmarkt.Wegaaneersthetbegripauteursrechtensitueren,omzoeenbeter

beeldtekrijgenoverwathetbegrip“auteursrechten”nujuist inhoudt.Vervolgensworden

deproblemenmetbetrekkingtothethuidigEuropeesregelgevendkadergeschetstenwordt

denoodzaaktotaanpassingvandewetgevingaandeonlineomgeving indeverfgezet.Er

wordtook ingegaanopdenoodzaaktoteenefficiënthandhavingsbeleid,dataantoontdat

eenverdereharmonisatievandenationalewetgevingenindeEUnoodzakelijkis.Vervolgens

concentrerenweonsindeel2opdenieuweontwerprichtlijnvanhetauteursrecht,omdan

indeel3dezeontwerprichtlijnuitvoerigteevalueren.

Omdatdezemasterproefinhetvoorjaarvan2017klaarmoetzijn,zalhetonmogelijkzijnom

deevolutievanallewetgevendevoorstellentotopheteindetevolgen.Hetkomtervooral

opaanomdeverschillendeoptiesdieoptafelliggentegenoverelkaaraftewegen,kritisch

tebeoordelenenteevalueren.EenvoortdurendetoetsingaandeEuropeserechtspraak is

ookbijzonderbelangrijk.

3

DEEL 1. PROBLEMATIEK VAN DE AUTEURSRECHTEN IN DE DIGITALE

EENHEIDSMARKT

1.Situeringvanhetauteursrechten

1.1Auteursrechten

Het is van belang om even stil te staan bij het begrip “auteursrecht”. Het begrip

“auteursrecht” isuitonzemaatschappijnietmeerweg tedenken.Wanneer je ‘smorgens

ontwaaktmetjewekkerradio,evenlaterdenieuwsberichtendoorneemtenlateropdedag

naar de bioscoop gaat, worden telkens bepaalde rechten van auteurs, journalisten,

componisten, omroeporganisaties, enz.. geëxploiteerd. Het is dus een realiteit waar

iedereen regelmatigmee geconfronteerd wordt.1Deze voorbeelden zijn voornamelijk van

toepassingindeanalogewereld.Dezelfdemogelijkhedenomauteursrechtenteexploiteren

worden ook aangeboden in de digitale wereld. Het aanbod op het internet is nog veel

groter. Je kunt gemakkelijk met je iPad, smartphone of laptop online kranten lezen,

woordenboeken raadplegen, films ‘on demand’ bestellen enz. De mogelijkheden zijn

eindeloos.Jammergenoegziteraanalditgebruiksgemakookeenkeerzijde:bijdemeeste

toepassingenzijnernamelijkauteursrechteninhetspel,dieheelvaakmiskendworden.Het

groeiende succes van ‘Facebook’, ‘e-books’ en andere applicaties die door de groeiende

technologiemogelijk zijn gemaakthebbende relevantie vanhet auteursrechtalleenmaar

vergroot.2

Het auteursrecht laat zich kenmerken door een aantal eigenschappen, die

gemeenschappelijk zijn aan alle intellectuele eigendomsrechten. Intellectuele

eigendomsrechtenkunnen ingedeeldworden inenerzijdsde industriëleeigendomsrechten

enanderzijdsdeauteursrechtensensu lato.Onderde industriëleeigendomsrechtenhoren

bijvoorbeeldhetoctrooirecht,hetmerkenrecht,hetkwekersrecht,debeschermingvande

handelsnaam,..Onderauteursrechtensensulatovallendeauteursrechtensensustricto,de

1K.VANDERPERRE,E.LIEVENSenD.VOORHOOF,“Handboekauteursrecht”,AcademiaPress,editie2015-2016,p1.2M.C.JANSSENSenH.VANHEES,“Auteursrecht@internet”,Kortrijk-Heule,UitgeverijUGA,2012,p11-12.

4

naburige rechten, de bescherming van databanken en de auteursrechtelijke bescherming

vancomputerprogramma’s.3

Hieronder gaanwe een overzicht geven van de kenmerken die het auteursrecht typeren.

Deze kenmerken zijn tevens kenmerken die het auteursrecht gemeen heeft met het

intellectueleeigendomsrecht.

Ten eerste is het auteursrecht eenmonopolierecht.4Het is voor iedereen verboden jouw

creatietegebruiken.Voorjouisereenmonopolie,voorderesteenverbod.Deauteurisin

principedeenigediekantoelatenofkanweigerendatzijnwerkgebruiktwordt.

Ten tweede ishetaaneenieder tegenstelbaar.5Menkannietoproependat zenietwisten

dat hetwerk auteursrechtelijk beschermdwas, ook alwasmen ter goeder trouwenwist

menhetechtniet.Hetisbeschermd,dusiedereenmoetervoorzichtigmeeomspringen.

Een derde algemeen kenmerk is de beperking van het auteursrecht in tijd en ruimte.6

Auteursrechten blijven bestaan tot 70 jaar na het overlijden van de auteur.7Zowel de

morelerechtenalsdevermogensrechtenvervallennadezedoordewetbepaaldeperiode.8

Dezebeperktehoudbaarheidvanhetauteursrechtisbelangrijkomeenmaatschappelijkeen

culturele vooruitgang te verzekeren, zodat nieuwe creaties kunnen ontstaan.9Eenmaal de

doordewetbepaaldeperiodeverstrekenis,valthetwerkinhetpubliekdomein.Vanafdan

maghetwerkvrijbewerkt,opofuitgevoerd,gekopieerdenverspreidworden.Hetwerkkan

na deze termijn dan ook vrij op het internet beschikbaar worden gesteld. 10 Dit is

bijvoorbeeldhetgevalmetdemuziekvanBeethoven.

Een laatste algemeen kenmerk is “de overdraagbaarheid” van het auteursrecht. Het

auteursrechtisvatbaarvooroverdracht.Ditkandoordezogenaamdeauteurscontracten.Er3H.VANHEES,“Cursus:Hetrechtvandeintellectueleeigendom”,Gent,UniversiteitGent,2015,hoofdstuk1p3-4.4H.VANHEES,“Cursus:Hetrechtvandeintellectueleeigendom”,Gent,UniversiteitGent,2015,hoofdstuk1p.5;A.REID,“Claimingthecopyright“,YaleLaw&PolicyReview,Vol.34,Issue2(2016),p428.5H.VANHEES,“Cursus:Hetrechtvandeintellectueleeigendom”,Gent,UniversiteitGent,2015,hoofdstuk1p5.6L.BOSSUYT,“Eenkritischeanalyseoverdenoodzakelijkheidvanintellectueleeigendomsrechteninde21steeeuw”,Gent,onuitgegeven,2013,p15.7ArtikelXI166,§1WER;A.REID,“Claimingthecopyright“,YaleLaw&PolicyReview,Vol.34,Issue2(2016),p427.8A.BERENBOOM,“Lenouveaudroitd’auteur“,Brussel,Larcier,2008,p324.9M.C.JANSSENSenH.VANHEES,“Auteursrecht@internet”,Kortrijk-Heule,UitgeverijUGA,2012,p48.10M.C.JANSSENSenH.VANHEES,“Auteursrecht@internet”,Kortrijk-Heule,UitgeverijUGA,2012,p48–49.

5

kunnen twee soorten auteursrechten worden gekwalificeerd: je hebt enerzijds de

vermogensrechten en anderzijds demorele rechten. De vermogensrechtenmaken het de

auteurmogelijk om hetwerk te exploiteren,11terwijl demorele rechten de intieme band

tussendeauteurenzijnwerkbeschermt.12Devermogensrechtenverschillenvandemorele

rechtendoorhetfeitdatzevrijovergedragenofinlicentiekunnengegevenworden.13Deze

overdrachtkangeheelofgedeeltelijkzijn.14Deauteurkanernamelijkvrijoverbeschikken.

De morele rechten zijn niet voor overdracht vatbaar, deze zijn volgens de wet

onvervreemdbaar.15Desondanksiseenlicentieverleningwelmogelijk.

1.2HetABCvanhetauteursrecht

Nadatwehierbovenkortdealgemenekenmerkenvanhetauteursrechtbeschrevenhebben,

gaanwe hieronder kort in op het ABC van het auteursrecht.We bespreken kortwat het

auteursrecht precies inhoudt, wie het auteursrecht verkrijgt en hoe auteursrechtelijke

beschermingkanverkregenworden.

1.2.1Wat?

Het object van het auteursrecht is moeilijk te definiëren. Geen enkele nationale of

internationale bron geeft een sluitende definitie vanwatwe kunnen beschouwen als een

auteursrechtelijke creatie. In artikel XI. 165 van het Wetboek Economisch Recht (hierna

WER)16wordtgesprokenover“werkenvan letterkundeenkunst”.Alswedanverdergaan

kijken zienwedat in artikelXI. 172WER17eendefinitiewordt gegevenoverwateronder

werkenvan“letterkundeenkunst”moetenverstaan.DeBelgischewetgeverheeftgekozen

voor een open omschrijving om het begrip af te bakenen. Deze tendens zien we ook

terugkeren in internationale regelgeving; bijvoorbeeld bij de Conventie van Bern van 9

september1886.Ditiseenbelangrijkmultilateraalverdragdathandeltoverauteursrechten.

In artikel 2.1 van dit verdrag18vindenwe een niet-exhaustieve lijst van creaties die vallen

11H.VANHEES,“Eenjuridischeanalysevandegrondslagen,inhoudendraagwijdtevanauteursrechtelijkeexploitatiecontracten”,Maklu,1993,p10.12P.MARTENS,“Mediarechtvoorjournalisten”,Garant,2005,p77.13ArtikelXI167§1,lid1,tweedezinWER;F.BRISONenH.VANHEES,“HuldeboekJanCorbet:deBelgischeauteurswet.Artikelsgewijzecommentaar”,Larcier,2009,p26.14ArtikelXI167§1lid1,eerstezinWER.Ditwerdreedsmeermaalsbevestigdinderechtspraak.ZieCass.13februari1941,Pas.1941,I,40.15ArtikelXI165§2,lid1WER.16Meerspecifiek:ArtikelXI165,§1,lid1en§2,lid1WER.17Artikel172§1,lid1WER:onderwerkenvanletterkundewordtverstaandegeschriftenvanwelkeaardook,alsmedelessen,voordrachten,redevoeringen,prekenofanderemondelingeuitingenvandegedachte.18Determ“werkenvanletterkundeenkunst”omvatallevoortbrengselenophetgebiedvanletterkunde,wetenschapenkunst,welkeookdewijzeofdevormvanuitdrukkingzij,zoalsboeken,brochures,enandere

6

onderdeterm“werkenvanletterkundeenkunst”.Zekiezenhiervooreenniet-exhaustieve

lijst wat, er op duidt dat ze ook hier gekozen hebben voor een open omschrijving. Het

voordeel van de open omschrijving of niet-limitatieve opsomming van “werken van

letterkundeofkunst”isdatnieuwevormenvaninformatieproductenvoorbeschermingvia

het auteursrecht in aanmerking kunnen komen.19De open bescherming heeft wel het

nadeeldathetafbakingscriteriumbijzondervaagblijftendathetvaakmoeilijkuittemaken

iswelkwerknuauteursrechtelijkebeschermingkrijgtenwelkniet.20

Uitde rechtsleer21en rechtspraak22kunnenweafleidendateen “werk van letterkundeen

kunst” aan twee cumulatieve voorwaarden 23 moet voldoen opdat het als

beschermingswaardigkanwordenbeschouwd.Teneerstemoetdecreatiegematerialiseerd

zijn.Een louter ideeofconcept isnietvoldoendeombescherming tekrijgen.Het idee,de

creatieof eengedachte kandus alleenauteursrechtelijkebescherming krijgenalshet een

concretevormheeft,24waardoorhetgeschiktisomteworden(mede-)gedeeld.25

Ten tweede is het belangrijk dat het werk origineel is. De creatie of het idee moet een

concreteoriginelevormhebben.26Belangrijkhierbij isdatheteenmenselijkecreatiemoet

zijn.27Een schilderij dat gemaakt wordt door een kat is geen werk en kan aldus niet

auteursrechtelijkbeschermdworden.Criteriazoalsdeartistiekewaarde,denieuwheidvan

een werk of de omvang van het werk worden niet in rekening gebracht om een werk

auteursrechtelijktebeschermen.

geschriften;voordrachten,toespraken,prekenenanderewerkenvandienaard;toneelwerkenofdramatisch-muzikalewerken;choreografischewerkenenpantomimes;muzikalecompositiesmetofzonderwoorden;cinematografischewerken,waarmeevolgenseensoortgelijkewerkwijzeuitgedruktewerkenworden.gelijkgesteld;werkenvanteken-,schilder-bouw-,beeldhouw-,graverenlithografeerkunst;fotografischewerken,waarmeevolgenseensoortgelijkewerkwijzeuitgedruktewerkenwordengelijkgesteld;werkenvantoegepastekunst;illustratiesenaardrijkskundigekaarten;tekeningen,schetsenenplastischewerken,betrekkinghebbendeopdeaardrijkskunde,detopografie,debouwkundeofdewetenschappen.”19K.VANDERPERRE,E.LIEVENSenD.VOORHOOF,“Handboekauteursrecht”,AcademiaPress,editie2015-2016,p36.20K.VANDERPERRE,E.LIEVENSenD.VOORHOOF,“Handboekauteursrecht”,AcademiaPress,2014,p41.21A.BERENBOOM,“Lenouveaudroitd’auteuretlesdroitsvoisins”,Brussel,Larcier,2008,p57.22BevestigddoorhetHofvanCassatieinzijnarrestvan11maart2005.23B.SPRINGAELenL.MASSON,“Watverstaatdefiscusonderauteursrechten?”,Fiscoloog,2009,afl1144,1.24H.VANHEES,“Auteursrechtineennotendop”,Garant,1998,p15.25A.BERENBOOM,“Lenouveaudroitd’auteuretlesdroitsvoisins”,Brussel,Larcier,2008,nr34.26H.VANHEES,“Auteursrechtineennotendop”,Garant,1998,p16.27H.VANHEES,“Auteursrechtineennotendop”,Garant,1998,p17.

7

1.2.2Wie?

Wie het auteursrecht verkrijgt is niet geharmoniseerd. Elk land heeft verschillende regels

daaromtrent. InBelgiëvindenwedezebepalingterugonderartikelXI.170,eerste lidWER.

Het komt erop neer dat de effectieve maker van het werk de bescherming van het

auteursrecht krijgt. Ditmoet een fysiek persoon zijn.28Aldus kan een rechtspersoonnooit

een originele auteursrechthebbende zijn. 29 Een rechtspersoon kan namelijk geen werk

creërendateenpersoonlijkestempeldraagt.Een rechtspersoonkanweldeverkrijgervan

hetauteursrechtworden,maarenkel fysiekepersonenkunnendeoorspronkelijkeauteurs

zijn.Derechtspersoonkanhetauteursrechtbekomenvandenatuurlijkepersoon.30Ditkan

viaeenovereenkomstofingevolgeeenwettelijkebepalingdieindeoverdrachtvoorziet.

Maar wat als iemand de opdracht krijgt om een auteursrechtelijk beschermd werk te

maken?Wieisdandeauteur?Danwordtdeuitvoerdervanhetwerkbeschouwdalsauteur,

deopdrachtgeverisgeenauteur.Indiendeopdrachtgeverwelwilgezienwordenalsauteur,

danmoethijditexplicietopnemenineenaannemingsovereenkomst.31Alsdewerkgeveraan

zijn werknemer vraagt om een werk te maken dan is hetzelfde principe toepasbaar als

hierboven.Derechtenkomentoeaandewerknemer,alsdewerkgeverdeauteursrechten

wilbekomen,moethijdezelatenverlenenbijcontract.32

1.2.3Hoe?

Zodra de creatie voldoet aan de voorwaarden van bescherming, krijgt de auteur

bescherming.Decreatieopzichdoethetauteursrechtontstaan.33Hetisnietnodigomhet

recht te registeren. Hierin onderscheidt het auteursrecht zich van andere intellectuele

eigendomsrechten.34 Bij merken kan je pas merkbescherming krijgen als je de nodige

procedures gevolgd en betalingen verricht hebt.35Van zodra de auteur voldoet aan de

28H.VANHEES,“Cursus:Hetrechtvandeintellectueleeigendom”,Gent,UniversiteitGent,2015,hoofdstuk2p10.29H.VANHEES,“Auteursrechtineennotendop”,Garant,1998,p22.30J.KEUSTERMANS,P.BLOMMEenM.FLAMME,“Auteursrecht-Capitaselecta”,Larcier,2015,Hoofdstuk3p1.31H.VANHEES,“Auteursrechtineennotendop”,Garant,1998,p24.32H.VANHEES,“Hetrechtvandeintellectueleeigendom”,Gent,UniversiteitGent,2015,hoofdstuk2p11;F.BRISONenH.VANHEES,“HuldeboekaanJanCorbet:deBelgischeauteurswet.Artikelsgewijzecommentaar”,Larcier,2009,p29–30.33Artikel5.2vandeBernerConventievoordebeschermingvandewerkenvanletterkundeenkunstvan9september1886verbiedtzelfhetgenotofdeuitoefeningvanhetauteursrechtaanenigeformaliteitteonderwerpen.(Hierna:ConventievanBern).34F.BRISONENH.VANHEES,“HuldeboekaanJanCorbet:deBelgischeauteurswet.Artikelsgewijzecommentaar”,Brussel,Larcier,2009,p7.35H.VANHEES,“Cursus:Hetrechtvandeintellectueleeigendom”,Gent,UniversiteitGent,2015,hoofdstuk2p10.

8

beschermingsvoorwaardenvanhetauteursrechtkrijgthijauteursrechtelijkebescherming.36

Ditprincipekanookteruggevondenwordenop internationaalniveau.Volgenshetverdrag

vandeConventievanBern iseenwerkautomatischbeschermd,ookalsergeenexpliciete

vermeldingophetwerkterugtevindenisdathetauteursrechtelijkbeschermdis.37

Hoewel het auteursrecht geen formele voorwaarden kent, worden er in de praktijk toch

vaakformelemaatregelengetroffenomdeauteursrechtelijkewerkenbetertebeschermen.

Ten eerste bestaat de mogelijkheid om het werk te deponeren bij de notaris voor

authentieke vaststelling. Het werk kan aangebodenworden bij de notaris onder gesloten

omslag.Sindskortkanditookdigitaal.Dezedeponering isvooralnuttigomdeperiodeof

datumvandecreatietebewijzen.38

Ten tweede is er ook demogelijkheid omhetwerk te deponerenbij de FODEconomie.39

Dezeoptiewordtindepraktijknietzoveeltoegepast,alhoeweldezeoptieveelgoedkoperis

dan deponering bij de notaris. De derde optie is het idepot bij het Benelux Bureau voor

Intellectueleeigendom(BBIE).40Dezeoptiebestaatsindsenkelejaren.Hetidepotgeefteen

wettelijkbewijsdathetideeopeenbepaaldmomentalbestond.

Ten laatste heb je nog het aanbrengen van een zogenaamd ‘copyright notice’. Deze

vermelding heeft in België geen enkele juridische waarde41, maar kan wel dienen als

naamsvermelding, waardoor het vermoeden van titulariteit ontstaat. 42 Om

auteursrechtelijke bescherming te verkrijgen, moest dit teken tot 1989 verplicht vermeld

worden op alle werken die in de Verenigde Staten gepubliceerd werden. 43 Toen de

VerenigdeStatentoetradentothetVerdragvandeConventievanBernwerdditafgeschaft.

Hetaldannietaanbrengenvande ‘copyrightnotice’ is indeVerenigdeStatenalleennog

36K.VANDERPERRE,E.LIEVENSenD.VOORHOOF,“Handboekauteursrecht”,AcademiaPress,2014,p41.37Artikel5.2vandeConventievanBern.38J.KEUSTERMANS,P.BLOMMEenM.FLAMME,“Auteursrecht-Capitaselecta”,Larcier,2015,Hoofdstuk3p1.39http://economie.fgov.be/nl/ondernemingen/Intellectuele_Eigendom/Innovatie_en_IE/bewijs_creatiedatum/#.WQTdkRRLXgI,laatstgeraadpleegd12oktober2016.40K.VANDERPERRE,E.LIEVENSenD.VOORHOOF,“Handboekauteursrecht”,AcademiaPress,editie2015-2016,p31.41P.D’HOINEenB.PATTYN,“Tijd,evolutieenduuzaamheid:Handhavingvanhetauteursrechtophetinternet“,UniversitairePersLeuven,2013,p319.42J.KEUSTERMANS,P.BLOMMEenM.FLAMME,“Auteursrecht-Capitaselecta”,Larcier,2015,Hoofdstuk3p2.43http://www.iusmentis.com/auteursrecht/spoedcursus/vereisten/#formaliteiten,laatstgeraadpleegdop12oktober2016.

9

maarvereistom“punitivedamages” tebekomen.44Ookalheefthetcopyright tekengeen

juridischewaarde,tochheeftdittekenweldegelijkenignut.Teneerstekanjebijinbreuken

eenhogere schadevergoeding eisen, omdat de verweerder geachtwordt opdehoogte te

zijn van het feit dat het werk auteursrechtelijk beschermd is. Ten tweede wordt het

regelmatignoggebruiktalsafschrikkingsmiddelomaantetonenaandegebruikersvanhet

werk dat hetwerk auteursrechtelijk beschermd is. Hoewel het symbool dus juridisch niet

verplichtis,wordthetindepraktijktochsterkaanbevolen:hetcreëertimmerseenwettelijk

vermoedenvan“houderschap”.45

1.3Belangvanhetauteursrechtinhetdigitaletijdperk?

Doorheende300-jarigegeschiedenis,heefthetauteursrechtzichsteedsaangepastaande

technologische veranderingen met behoud van de essentiële juridische en economische

principes.Dezetendenskonbehoudenwordentotophetmomentdathetinternetaanzijn

opmars begon.46Door de komst van het nieuwe digitale tijdperk zijn er veel problemen

bijgekomen op vlak van het auteursrecht. De opkomst van het digitale tijdperk gebeurde

snellerdandeaanpassingvandeverouderdewetgevingomtrentauteursrechten,waardoor

dehoudersvanrechtenvaakonbeschermdachterbleven.Ookdegroteonenigheidoverhoe

men deze rechten moet verdedigen en toepassen brengt deze groep mensen vaak in

onverdedigbaresituaties.

SteveGreenfieldenGuyOsbornvattendeproblematiekbetreffendedeauteursrechtenen

deopkomstvanhetnieuwedigitaletijdperkalsvolgtsamen:

“Whiletechnologycreatesexcitingnewpossibilitiesofproduction,disseminationand

consumption,aperhapsunwelcomebyproduct is thata raftofnew legalproblems

newneedstobeconsidered.”47

Naast de velemogelijkheden die het internet ons biedt, vormt het tegelijkertijd ook een

bedreigingvoorauteursrechthebbenden.48Bijdemeeste toepassingenophet internet zijn

auteursrechteninhetspel.Demogelijkheidomophetinterneteeninbreuktebegaan,zelf

44J.KEUSTERMANS,P.BLOMMEenM.FLAMME,“Auteursrecht-Capitaselecta”,Larcier,2015,Hoofdstuk2p2.45M.C.JANSSENSenH.VANHEES,“Auteursrecht@internet”,Kortrijk-Heule,UitgeverijUGA,2012,p17.46L.MARSHALLenS.FRITH,“MusicandCopyright”,Routledge,2003,p67.47S.GREENFIELD&G.OSBORN,“CopyrightLawandPowerintheMusicIndustry”inS.FRITHenL.MARSHALL,“Musicandcopyright”,Edinburgh,EdinburghUniversity,2004,p89-90.48F.GOTZENenMC.JANSSENS,“Wegwijsinhetintellectueeleigendomsrecht”,Brugge,VandenBroele,2009,p63.

10

al is de inbreuk onbewust, is zeer groot.49Vandaar dat we regelmatig auteurs, zangers,

muzikanten etc. in de media zien opduiken met klachten over de ontoereikende

bescherming die het auteursrecht binnen de digitale wereld biedt.50Ze ijveren voor een

verstrengingvanderegelsenvragenaandachtvoorhetnadeeldatzeondervindenvanhet

digitale tijdperk.Aandeanderekant zijnerde internetgebruikersdie vanmening zijndat

het auteursrecht een spelbreker is, die de grenzelozemogelijkheden vanhet internet aan

bandenlegt.Sommigevragenzichdanookafofhetauteursrechtnietbeterafgeschaftzou

worden.51 LeeMarshallenSimonFrithzijnhetdaarnietmeeeens.Zijzijnvanmeningdatde

huidigediscussieoverhetauteursrechtnietmoetgaanoverhetaldannietbestaanervan,

maarofhetzoukunnenwerkenineendigitalewereld:

“Thecurrentdebateaboutcopyrightlaw,however,isnotwhetherornotitshould

existbutif,inthedigitalera,itcanpossiblywork.”52

Indezemasterproefgaanweonstoespitsenoverhoehetauteursrechtkanwerkenineen

snel evoluerend digitaal tijdperk.We gaan kijken welk wetgevend kader vandaag de dag

nodigisombeschermingtegevenaanauteurswaarvanhunwerkenonlineterbeschikking

worden gesteld. Hierbij is het belangrijk dat er gezochtwordt naar een evenwicht tussen

enerzijds de belangen van de auteurs wiens creatieve werk bescherming geniet en

anderzijdshetpubliekdatdezewerkenraadpleegt.53ErmoeteenEuropeeskaderkomendie

debelangenvanbeidepartijentenvollebeschermt.

2.Belemmeringenenbeperkingenvanhethuidigeregelgevendkaderopde

eenheidsmarkt

De digitale wereld laat zich kenmerken door snel opeenvolgende technologische

ontwikkelingen. 54 Door deze ontwikkelingen is het mogelijk geworden om beschermd

materiaal online te raadplegen. De consument moet niet meer naar de winkel gaan om

49M.C.JANSSENSenH.VANHEES,“Auteursrecht@internet”,Kortrijk-Heule,UitgeverijUGA,2012,p11-12.50http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/cultuur%2Ben%2Bmedia/muziek/1.2534964,laatstgeraadpleegdop17februari2017.51P.D’HOINEenB.PATTYN,“Tijd,evolutieenduurzaamheid:Handhavingvanhetauteursrechtophetinternet“,UniversitairePersLeuven,2013,p316.52L.MARSHALLenS.FRITH,“MusicandCopyright”,Routledge,2003,p67.53C.NARD,M.MADISON,M.MCKENNAenD.BARNES,“TheLawofIntellectualProperty”,NewYork,WoltersKluwerLawenBusiness,2011,p5.54https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/publicaties/2016/11/04/fiche-4-richtlijn-auteursrechten-in-de-digitale-eengemaakte-markt/fiche-4-richtlijn-auteursrechten-in-de-digitale-eengemaakte-markt.pdf

11

boeken,filmsofmuziektekopen,maarkanzenugewoondownloadenviahetinternet.We

worden geconfronteerdmet eennieuwe realiteit, de onlinewereld.Deze nieuwe realiteit

vraagt een aanpassing vanhet huidig regelgevend kader op Europeesniveau.Wemerken

dat er vandaag nog teveel obstakels zijn waardoor we geconfronteerd worden met

afzonderlijke online markten, terwijl we zouden moeten streven naar een eengemaakte

Europese markt.55Er zijn nog heel wat belemmeringen56van diverse aard die verwijderd

dienentewordenomtekunnenkomentotdeverwezenlijkingvaneeneengemaaktrechtop

Europeesniveau.

2.1Hetprobleemvandeterritorialeaardvanhetauteursrecht

Eénvandebelangrijksteobstakelvoorharmonisatieistevindeninhetterritoriaalkarakter

van het auteursrecht.57Sinds de jaren ‘80 heeft de Europese Commissie een ambitieus

programma voorgesteld om een harmonisatie te verkrijgen van het auteursrecht en de

naburige rechten.Hetdoel vanditprogrammawasomdeongelijkheden tussenhet recht

van de verschillende landen van de Unieweg tewerken. Het programma voorzag in een

aantal richtlijnen58diehetmogelijkmoestenmakenomuniformiteit tecreëren tussenhet

recht van de verschillende landen van de Unie, zodat een interne markt gecreërd kon

worden. Bij die harmonisatie heeft men echter één belangrijk obstakel over het hoofd

gezien, namelijk de problematiek van de territoriale aard van het auteursrecht. 59 Het

auteursrechtindeUnieisvandaagdedagnogsterkgelinktaandegeografischegrenzenvan

delanden.60Auteursrechtenzijndusnauwverbondenmethetprincipevanterritorialiteit.61

55Debegrippen‘internemarkt’en‘eengemaaktemarkt’wordenindeliteratuurvaakdoorelkaargebruikt.Indezemasterproefmogenzedusookalsonderlingverwisselbaarbegrepenworden.56COPENHAGENECONOMICS:“TheEconomicImpactofAEuropeanDigitalSingleMarket”,March2010,finalreport,p5.57M.RICOLFI,“TowardsaEUCopyrightCode?AconceptualFramework”,BocconiLegalPapers,2015,Vol.5,p2-3.58Richtlijn91/250/EECvandeRaadvan14mei1991betreffendederechtsbeschermingvancomputerprogramma's,Richtlijn93/98/EECvandeRaadvan29oktober1993betreffendedeharmonisatievandebeschermingstermijnvanhetauteursrechtenvanbepaaldenaburigerechten,Richtlijn96/9/ECvanhetEuropeesParlementenvandeRaadvan11maart1996betreffendederechtsbeschermingvandatabanken,Richtlijn2001/29/ECvanhetEuropeesParlementendeRaadvan22mei2001betreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij,Richtlijn2001/84/ECvanhetEuropeesParlementendeRaadvan27september2001betreffendehetvolgrechttenbehoevevandeauteurvaneenoorspronkelijkwerk,Richtlijn92/100/EECvandeRaadvan19november1992betreffendehetverhuurrecht,hetuitleenrechtenbepaaldenaburigerechtenophetgebiedvanintellectueleeigendom.59B.HUGENHOLTZ,“Copyrightwithoutfrontiers:theproblemofterritorialityinEuropeancopyrightlaw”,inhetboekvanE.DERCLAYE,“ResearchHandbookontheFutureofEUCopyright“,EdwardElgarPublishing,2009,p12.60I.STAMATOUDIenP.TORREMANS,“EUCopyrightLaw:ACommentary”,EdwardElgarPublishing,2014,p992;A.M.MARINESCU,“EUDirectivesinthefieldofcopyrightandrelatedrights”,LexETScientiaInternationalJournal,Vol.22,Issue1(2015),p50.

12

Ditprincipezitingebakkeninartikel5vanhetverdragvandeConventievanBern.62Ookde

Europese rechtspraakbevestigde63dit inhet Largardèrearrest64,waareenDuitseantenne

(SenderFellsberg)gebruiktwerddooreenFransradiostationominFrankrijkuittezenden.

DaaroordeeldehetEuropeseHofdatdeDuitsewetgevingtoepasbaarwas inDuitslanden

deFransewetgevinginFrankrijk.

Deenigestructurelewetgevendeoplossingvoorhetprobleemvandefragmentatievande

marktdoordeterritorialeaardvanhetauteursrechtendenaburigerechtenistevindenin

de “Satelliet- en kabelrichtlijn”.65Sinds 1993 beschikken we over deze richtlijn.66In deze

richtlijnwerdenaspectenvanhetauteursrechttenaanzienvansatellietomroependoorgifte

viadekabelgeregeld.

Voor de verbruiker van auteursrechtelijke beschermde werken geldt normaliter het

territorialiteitsprincipe dat de rechten verworvenmoeten zijn voor die gebiedenwaar de

“ontvangst” doorgaat. 67 De satelliet- en kabelrichtlijn brak met dit principe. Voor de

satellietomroepenbetekentderichtlijndatalleauteursrechtelijkeverplichtingeninhetland

van herkomst van het programma geregeld moeten worden, voor het ganse

bedekkingsgebied van hun doorgifte in Europa.68De vergoeding van de rechthebbenden

wordtberekendophetkijk-enluisterpubliekindielandenwaarersatellietontvangstis.

Voor kabeloperatoren betekent de richtlijn dat er verplicht onderhandeld wordt met de

rechthebbenden via overkoepelende collectieve beheerinstellingen. Rechthebbenden

61Verslagvan24juni2015overdetenuitvoerleggingvanRichtlijn2001/29/EGvanhetEuropeesParlementendeRaadvan22meibetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij.(Hiernaverslagvan24juni2015overdetenuitvoerleggingvanRichtlijn2001/29/EG)http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+REPORT+A8-2015-0209+0+DOC+XML+V0//NL,laatstgeraadpleegdop8april2017.62Zieartikel5(1)vandeConventievanBern,denationalebehandelingiséénvandebasisprincipesvaninernationaleverdragen.63B.HUGENHOLTZ,“Copyrightwithoutfrontiers:theproblemofterritorialityinEuropeancopyrightlaw”inhetboekvanE.DERCLAYE,“ResearchHandbookontheFutureofEUCopyright“,EdwardElgarPublishing,2009,p18.64HVJ14juli2005,C192/04,LargardèreActiveBroadcasttegenSociétépourlaperceptiondelarémunérationéquitable(SPRE)enGesselschaftzurVerwertungvonLeistungsschutzrechtenmbH(GVL),ECLI:EU:C:2005:475(viaCuria)65B.HUGENHOLTZ,“Copyrightwithoutfrontier:theproblemofterritorialityinEuropeancopyrightlaw”inhetboekvanE.DERCLAYE,“ResearchHandbookontheFutureofEUCopyright“,EdwardElgarPublishing,2009,p22.66Richtlijn93/83/EEGvandeRaadvan27september1993totcoördinatievanbepaaldevoorschriftenbetreffendehetauteursrechtennaburigerechtenophetgebiedvandesatellietomroependedoorgifteviadekabel.(Hierna:richtlijntotcoördinatievanbepaaldevoorschriftenbetreffendehetauteursrechtennaburigerechtenophetgebiedvandesatellietomroependedoorgifteviadekabel)67Artikel1.2,b)vanderichtlijntotcoördinatievanbepaaldevoorschriftenbetreffendehetauteursrechtennaburigerechtenophetgebiedvandesatellietomroependedoorgifteviadekabel.68M.RICOLFI,“TowardsaEUCopyrightCode?AconceptualFramework”,BocconiLegalPapers,2015,Vol.5,p5.

13

kunnen de rechten voor de heruitzending dus enkel uitoefenen via een collectieve

beheerinstelling.Omroeperskunnenhunprogramma’senheruitzendingendirectvergunnen

aan de kabelmaatschappijen. Er is ook een zogenaamd uitgebreid effect: indien

rechthebbenden hun rechten niet overgedragen hebben aan een collectieve

beheerinstelling, wordt de beheerinstelling die de rechten van de betreffende categorie

beheert, vermoed om ook die rechten te beheren van deze rechthebbenden. Sinds de

aanname van deze richtlijn is dus enkel een licentie in het thuisland van de

satellietuitzending mogelijk. In theorie is hier een Europeese audiovisuele ruimte voor

satellietuitzendingen gecreëerd en marktfragmentatie langs de nationale grenzen

vermeden.69

Om te kunnen komen tot een eengemaakte markt zal er een herziening van het

auteursrechtmoetkomendiedehinderpaalvandeterritorialiteitzalmoetenaanpakken.70

Zolangernietsgedaanwordtaandeterritorialeaardvanhetauteursrechtendenaburige

rechten zal de golf van harmonisatie die de laatste decennia actief is maar heel weinig

kunnenbereiken.71

2.2Beperktegeografischebeschikbaarheidvandeonlinedienst.

Een tweede belemmering voor een eengemaakte markt is de problematiek omtrent de

geografischebeschikbaarheid vanonlinediensten. Consumentenworden vaakde toegang

geweigerd tot online diensten om geografische redenen. Dit druist echter in tegen de

doelstellingenvandehuidigeauteursrechtrichtlijnvan22mei2001(hiernaInfosoc-richtlijn)

om de vier vrijheden van de interne markt ten uitvoer te leggen. 72 De territoriale

fragmentatie in de Europese Unie belet de grensoverschrijdende overdraagbaarheid en

handel.73Vooral op het domein van de muzieksector is dit probleem bijzonder actueel.

Consumentenwillenvrijkunnenbeschikkenovereentoegangtotbetalendeonlinediensten

69B.HUGENHOLTZ,“Copyrightwithoutfrontiers:theproblemofterritorialityinEuropeancopyrightlaw”inhetboekvanE.DERCLAYE,“ResearchHandbookontheFutureofEUCopyright“,EdwardElgarPublishing,2009,p22.70EUcopyrightreform:Revisitingtheprincipleofterritoriality,http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2015/568348/EPRS_BRI(2015)568348_EN.pdf71B.HUGENHOLTZ,“Copyrightwithoutfrontiers:theproblemofterritorialityinEuropeancopyrightlaw”inhetboekvanE.DERCLAYE,“ResearchHandbookontheFutureofEUCopyright“,EdwardElgarPublishing,2009,p18.72Verslagvan24juni2015overdetenuitvoerleggingvanRichtlijn2001/29/EG.73A.RENDA,F.SIMONELLI,G.MAZZIOTTIenG.LUCHETTA,“PolicyoptionsforimprovingthefunctioningandefficiencyoftheDigitalsinglemarketinthefieldofCopyright”,November2015,p4.

14

wanneerzedoorheendeEuropeseUniereizen,zelfsindienhetgebiednietbehoorttothet

landwaarvooreenvergunningbekomenwerd.

Dezeproblematiekvandebeschikbaarheidvaneenonlinedienstineenbepaaldterritorium

kan het best aangetoondworden aan de hand van een illustratie. Een van de bekendste

voorbeeldenvooronlinestreamingdienstenvanmuziekwerken isSpotify.De landenwaar

SpotifybeschikbaarisstaanaangegevenopdewebsitevanSpotify74.Nietallelidstatenvan

de Europese Unie zijn hier aanwezig 75 : onder andere Kroatië, Roemenië en Slovenië

ontbreken. Iemanddiebijvoorbeeldop reis gaatnaarKroatië zal tijdens zijn vakantieniet

kunnen beschikken over toegang tot deze diensten. Dit kan beschouwd worden als een

belemmering van het vrij verkeer van goederen en diensten. Een firma zoals Spotify kan

beslissen om het aanbieden van zijn dienst te beperken tot een aantal landen binnen de

EuropeseUnie.

Erdientopgemerkttewordendatdezebeperktebeschikbaarheidvoorfirma’szoalsSpotify

meestal het gevolg is van het gebrek aan commerciële interesse van de betreffende

dienstenleverancierennietvandeonmogelijkheidomdezelandenookaftedekken.Spotify

zou immers perfect een akkoord kunnen afsluiten voor de landen waar de dienst niet

beschikbaar is. Wat ook de reden mag zijn voor deze beperkte beschikbaarheid, het

resultaatishoedanookdatdedienstnietbeschikbaarisindevolledigeeenheidsmarkt.Dit

vaaktotgrootongenoegenvandegebruikers.

Een online dienstenleverancier kan dus naar eigen goeddunken beslissen om beschermd

materiaal op basis van commerciëlemotieven te beperken tot de voor hem commercieel

interessante landen of gebieden op de eenheidsmarkt. Uiteraard dient de online

dienstenleveranciervoordezegebiedenoverdetoelatingtebeschikkenomdebeschermde

werken aan te bieden. Het principe van territorialiteit van de auteursrechten wordt dus

gerespecteerd.

74https://support.spotify.com/nl/account_payment_help/subscription_options/full-list-of-territories-where-spotify-is-available/laatstgeraadpleegdop7februari2017.75K.GILMOUR,“Spotifyfordummies”,JohnWiley&sons,2011,p21.

15

2.3Deuitzonderingenenbeperkingenzijnonaangepastaandeonlineomgeving

Uitzonderingen en beperkingen vormen een derde belemmering. Deze uitzonderingen en

beperkingenvormeneenobstakelvooreeneengemaaktemarktomdatzeonaangepastzijn

aan een online omgeving. De uitzonderingen en beperkingen zijn niet technologisch

neutraal. Als gevolg hiervan zijn uitzonderingen en beperkingen niet in staat ommee te

evoluerenmetdeversneldevernieuwingvandedigitalemarkt.76

Eenanderprobleemisdatdelijstvanuitzonderingenenbeperkingenoptioneelzijnvoorde

lidstaten, zodat een echte harmonisatie niet aanwezig is.77Elke lidstaat kan kiezen welke

uitzondering of beperkingmenwil omzetten in nationaal recht. Dit leidt tot fragmentatie

door de beschikbaarheid van enkele uitzonderingen in de ene lidstaat, terwijl deze

uitzonderingnietbeschikbaarisineenanderelidstaat.Deverschillenzijnnogvergrootsinds

het Verenigd Koninkrijk een uitzondering opgenomen heeft die niet in de gesloten lijst

voorzienwas.Hetgaatoverdeuitzonderinginzaketekstendatamining.Bovendienhebben

de nationale rechtbanken reeds uiteenlopende interpretaties gegeven van enkele

uitzonderingen, ondanks de vele pogingen van het Europese Hof van Justitie die een

eenvormige interpretatie nastreeft van de uitzonderingen en beperkingen. 78 Deze

uiteenlopendeinterpretatiesvergrotendefragmentatiealleenmaar.

2.4Anderebelemmeringen

Naast de drie belemmeringen die we hierboven besproken hebben, zijn er nog heel wat

anderebelemmeringendieervoor zorgendateeneenheidsmarktnogniet gerealiseerd is.

Eenrecentestudieoverwettelijkebelemmeringenvoordecreatievaneeneenheidsmarkt

heeft een honderd tal problemen aangemerkt die betrekking hebben op gebieden zoals

privacy en gegevensbeveiliging, e-betalingen, elektronische contracten, zelfregulering,

geschillenbeslechting enz. Deze onopgeloste problemen belemmeren het gebruik van

digitale dienstenover de Europese grenzenheen.79Deze belemmeringen zijn in het kader

van deze masterproef minder belangrijk. Hier gaan we dan ook niet verder op in. Wij

76A.RENDA,F.SIMONELLI,G.MAZZIOTTIenG.LUCHETTA,“PolicyoptionsforimprovingthefunctioningandefficiencyoftheDigitalsinglemarketinthefieldofCopyright”,November2015,p8.77A.RENDA,F.SIMONELLI,G.MAZZIOTTIenG.LUCHETTA,“PolicyoptionsforimprovingthefunctioningandefficiencyoftheDigitalsinglemarketinthefieldofCopyright”,November2015,p7.78A.RENDA,F.SIMONELLI,G.MAZZIOTTIenG.LUCHETTA,“PolicyoptionsforimprovingthefunctioningandefficiencyoftheDigitalsinglemarketinthefieldofCopyright”,November2015,p7.79COPENHAGENECONOMICS:“TheEconomicImpactofAEuropeanDigitalSingleMarket”,March2010,finalreport,p5.

16

concentrerenonsindezemasterproefvooralopdebelemmeringendiezichsituerenophet

gebiedvanhetauteursrecht.

3.AanpassingvanhetEuropeeskader

Inzijnhuidigevormwaarauteursrechtgebasseerdisopbasisvaneenbundelvanallemaal

nationalewetten,draagthetnietbijtotdecreatievaneenenkeleEU-markt.80Dealgemene

situatieisernogsteedséénvanversnippering.Inwezenwordenwegeconfronteerdmet28

nationale markten.81Europa wordt dan ook vaak omschreven als “een lappendeken van

nationaleonlinemarkten”.82Deterritorialeaardvanhetauteursrechtiseengrootobstakel.

Ook de erfenissen van het verleden in termen van nationale structuren zijn een

belemmering voor een Europese eenheidsmarkt. Door het feit dat de auteursrechten de

factocultuurgebondenzijneninherentverbondenzijnaanhetterritorialiteitsbeginseliseen

“harde”Europeseharmonisatiezoalsvoorhetmerkenrechtnietmogelijk.Hethuidigekader

metmulti-territorialevergunningenloopthetrisicovannietkostenefficiënttezijnenerzijn

belangrijke belemmeringen inzake de legale grensoverschrijdende toegang tot

onlinediensten.Omeeneindetemakenaandeversnipperingendemoeilijkhedenomeen

goed functionerende eengemaaktemarkt tot stand te brengen is een aanpassing van het

huidigeEuropeeskadernodig.

3.1Oplossing?

Europamoetdedigitalerevolutieomarmenenervoorzorgendatzoweldeconsumentenals

debedrijvendezerevolutietenvollekunnenbenutten.OmditterealiserenkanEuropade

kracht van de eengemaakte markt van de Unie benutten door de creatie van een

eengemaaktemarktindedigitalewereldterealiseren.83

80M.RICOLFI,“TowardsaEUCopyrightCode?AconceptualFramework”,BocconiLegalPapers,2015,Vol.5,p5.81COPENHAGENECONOMICS:“TheEconomicImpactofAEuropeanDigitalSingleMarket”,March2010,finalreport,p4.82S.WEATHERILL,“TheConsumerRightsDirective:howandwhyaquestfor“coherence”has(largely)failed”,CommonMarketLawReview2012,p1283.83http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-4919_nl.htm,laatstgeraadpleegdop2maart2017.

17

Europahinktachteropen is indedigitaleraceopachtervolgenaangewezen.84Japan,Zuid-

KoreaendeVerenigdeStatenhebbenalvolopdekaartvandedigitaliseringgetrokken.Met

eenverhogingvandecompetitiviteitendeproductiviteitalsgevolg.85Tussen2001en2011

bedroeghetgebruikvandigitaletechnologieënbijtoteengroeivan30%vanhetEuropese

BBP.Dit lijktveel,maaralswenaardeVerenigdeStatenkijkendanzienwedathungroei

maarliefst55%bedroeg.86Europaheeftnochtansgenoegcapaciteitenomeenleiderspositie

in de wereldwijde digitale economie te vervullen, maar deze capaciteiten worden

onvoldoendebenut,zewordenteveelgehinderddoorversnipperingenenknelpuntendiein

eenfysiekeeengemaaktemarktnietbestaan.87

Alswedezeknelpuntenuitdewegzoudenruimen,kanhetEuropeseBBPmet415miljard

euro88groeien. De digitale economie kan leiden tot marktexpansie en kan zorgen voor

betere dienstverlening tegen betere prijzen,meer keuze enmeer werkgelegenheid.89Een

goedwerkendedigitale internemarkt komt ten goedeaande jobcreatie. Tegen2020 zou

hetzo’n223000jobskunnenopleveren.Ookdepubliekeoverhedenkunnenvoordeelhalen

uiteengoedfunctionerendedigitalemarkt.Zijzoudenzo’n100miljardeuroperjaarkunnen

besparenindienalleopenbareaanbestedingenonlinezoudengebeuren.90

Een digitale eengemaakte markt creëert tevens mogelijkheden voor nieuwe starters en

maakthetvoorbestaandebedrijvenmogelijkomsnellertegroeienenteprofiterenvaneen

marktvanmeerdan500miljoenmensen.Opeconomischvlakisdecreatievaneendigitale

eengemaaktemarktduszeer interessant.Hetnietrealiserenvanditpotentieelwordtvaak

omschrevenals“thecostofnon-digitalEurope”91.92

84COPENHAGENECONOMICS:“TheEconomicImpactofAEuropeanDigitalSingleMarket”,March2010,finalreport,p4;C.A.WEISS,“Availabletoall,producedbyfew:theeconomicandculturalimpaxtofeurope’sdigitalsinglemarketstrategywithintheaudiovisualindustry”,ColumbiaBusinessLawReview,Vol.2016,Issue3(2016),p901.85COPENHAGENECONOMICS:“TheEconomicImpactofAEuropeanDigitalSingleMarket”,March2010,finalreport,p4.86CommissionStaffWorkingDocument:“ADigitalStrategyForEurope-AnalysisandEvidence”,SWD(2015)100final,p5.87MededelingvandeCommissie,aanhetEuropeesParlement,deRaad,hetEuropeesEconomischenSociaalComitéenhetComitévandeRegio’s,strategievooreendigitaleeengemaaktemarktvoorEuropa,COM(2015),192final.(Hierna:MededelingvandeCommissie:strategievooreendigitaleeengemaaktemarktvoorEuropa)88http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2015/536364/EPRS_STU(2015)536364_EN.pdfp12;C.A.WEISS,“Availabletoall,producedbyfew:theeconomicandculturalimpaxtofeurope’sdigitalsinglemarketstrategywithintheaudiovisualindustry”,ColumbiaBusinessLawReview,Vol.2016,Issue3(2016),p880.89MededelingvandeCommissie:strategievooreendigitaleeengemaaktemarktvoorEuropa90http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2015/536364/EPRS_STU(2015)536364_EN.pdfp14.91Ditisdekostdieverbondenisaanhetnietrealiserenvaneendigitaleeengemaaktemarkt.

18

Naast het economische aspect is er ook een milieuvriendelijk aspect verbonden aan de

creatievaneendigitaleinternemarkt.EenconsumentzalvandaagdedageerdereeniPadof

MP3-speleraanschaffendaneenCD-rom.Dit leidt totdematerialisatieenkomthetmilieu

ten goede.93We kunnen hier besluiten dat de ecologische voetafdruk van de Europese

economie verkleind kan worden door de focus te verleggen van de consumptie van

goederen naar het gebruik van efficiënte diensten, die in grote mate elektronische

aangebodenkunnenworden.94

3.2Geschiedenisdigitaleinternemarkt

De verwezenlijking van een interne markt op Unieniveau is sinds de oprichting van de

Europese Unie altijd één van de hoofddoelstellingen geweest. De Europese Unie heeft

steedsveelvoordelengezien inde realisatievaneen internemarkt.OpdeEuropeseRaad

van december 1982 kon de Commissie de staatshoofden en regeringsleiders die

samengekomenwarenervanovertuigendaterwerkmoestwordengemaaktvan“prioritaire

maatregelenterversterkingvande internemarkt”.DaaropvolgendsteldedeCommissie in

juni1985hetWitboek“Devoltooiingvandeinternemarkt”samen.95Ditprogrammawordt

ookwelhetEuropese internemarktprogramma96genoemd.Ditprogramma identificeerde

de belangrijkste hinderpalen voor de internemarkt en formuleerde ook voorstellen voor

verandering. In dit programma werd voor de eerste keer het belang van de

informatiemaatschappijaangestiptinhetkadervandeinternemarkt-problematiek.97

NaaraanleidingvandeeconomischecrisisheeftdeCommissiede“Europa2020-strategie”in

het leven geroepen.98Deze strategie moest de economie van Europa terug op de rails

krijgen.De“Europa2020-strategie”iseentienjarenplandatin2010vanstartisgegaan.De92COPENHAGENECONOMICS:“TheEconomicImpactofAEuropeanDigitalSingleMarket”,March2010,finalreport.,p4.93COPENHAGENECONOMICS:“TheEconomicImpactofAEuropeanDigitalSingleMarket”,March2010,finalreport.,p4.94P.JOHNSTONenW.VANDERHAEGHEN,“Economicrecoverytoagreenereconomy:mobilisingICT-basedinnovations”,WorkingPaperFebruary2010,EuropeanPolicyCentre,http://www.greendigitalcharter.eu/wp-content/uploads/2012/11/2010-EPC_Economic-recovery-to-a-greener-economy.pdf95K.LENAERTS,“Europeesrecht”,Maklu,2007,p97.96CommissievandeEuropeseGemeenschappen,Devoltooiingvandeinternemarkt:WitboekvandeCommissievoordeEuropeseRaad,14juni1985,COM(85)310definitief.97D.STEVENS,“Toezichtindeelektronischecommunicatiesector:constitutioneleeninstitutioneleaspectenvandewijzigenderolvandeoverheid”,Larcier,2010,p48.98MededelingvandeCommissieaanhetEuropeesParlement,deRaad,hetEuropeesEconomischenSociaalComitéenhetComitévandeRegio’s,Europa2020:Eenstrategievoorslimme,duurzameeninclusievegroei,3maart2010,COM(2010)2020definitief.(HiernaEuropa-2020strategie).

19

digitale agenda vormt één van de zeven pijlers van deze strategie. Het hoofddoel van de

digitale agenda is het ontwikkelen van een digitale interne markt om een slimme en

duurzame groei in Europa te realiseren.99 De digitale agenda moet supersnel internet

bespoedigen (in2020moet iedereen toeganghebbentotveel sneller internet30Mbpsof

meer100)enzorgendatdeburgersenhetbedrijfslevenkunnenprofiterenvandevoordelen

van een digitale interne markt. 101 De creatie van de digitale interne markt biedt

schaalvoordelen die nodig zijn om aan de noden en behoeften van ondernemingen en

consumententevoldoendielevenindeeenentwintigsteeeuw.102Dedigitaleagendawildit

realiserendooreenechteinternemarktvooronline-inhoudendienstenteontwikkelen.De

Commissiebeschrijftwatzijhieronderverstaat:

“Hierbij gaat het om grenzeloze en veilige EU-internetdiensten en markten voor

digitale inhoud met een hoog veiligheidsniveau en evenwichtige regelgeving die

duidelijk bepaalt wie welke rechten heeft. Voorts moet het gebruik van multi-

territorialelicentieswordenbevorderd,moetenderechtenvanenvergoedingenvoor

rechthebbenden goed worden beschermd en moet de digitalisering van het rijke

cultureleerfgoedvanEuropaactiefwordengestimuleerd.Ookmoetwordengewerkt

aaneenmondiaalinternetbeheer.”103

OmditterealiserenheeftdeEuropeseCommissieenkelejarenlaterhaarstrategievoorde

realisering vandedigitale internemarkt bekend gemaakt.104Omdeze strategie te kunnen

verwezenlijkenheeftdeEuropesewetgevereenpakketvan16maatregelenvoorgestelddie

tot doel hebben om ingrijpende hervormingen door te voeren.105Deze hervormingen zijn

divers,gaandevanauteursrechtentottelecommunicatie.106

Het streven naar een digitale eenheidsmarkt is sinds enkele jaren één van de

hoofdprioriteitenvandeEuropesewetgever.Ook inhetwerkprogrammavandeEuropese99Europe2020-strategy,https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/europe-2020-strategy,laatstgeraadpleegdop21april2017.100Europa2020-strategie,p16.101Europa2020-Strategie,p6.102F.ZULEEG,“WhytheEUneedsaDigitalSingleMarketnow?”,EuropeanPolicycentre,p4.103Europa2020-strategie,p16.104http://www.consilium.europa.eu/nl/policies/digital-single-market-strategy/,laatstgeraadpleegdop4maart2017;Op6mei2015heeftdeEuropeseCommissiedezestrategiebekendgemaakt.105C.A.WEISS,“Availabletoall,producedbyfew:theeconomicandculturalimpaxtofeurope’sdigitalsinglemarketstrategywithintheaudiovisualindustry”,ColumbiaBusinessLawReview,Vol.2016,Issue3(2016),p907.106http://www.consilium.europa.eu/nl/policies/digital-single-market-strategy/,laatstgeraadpleegdop27februari2017.

20

Commissievoor2017“naareenEuropadatonsbeschermt,sterkermaaktenverdedigt”,dat

verschenen is op 25 oktober 2016, zien we dat dit in 2017 nog steeds één van de

belangrijkstewerkpuntenis.107

3.3Strategievooreendigitaleinternemarkt

De strategie voor een digitale eengemaaktemarkt omvat drie pijlerswaarin verschillende

initiatieven geformuleerd worden die tot doel hebben een interne markt voor digitale

inhoudendienstentotstandtebrengen.108Verdeeldoverdedriepijlersvindenwezestien

initiatieventerug.109

De strategie van de Commissie omvat twee soorten maatregelen die enerzijds van

wetgevende en anderzijds van niet-wetgevende aard zijn. Hieronder schetsenwe kort de

essentievandedriepijlers.

3.2.1 Pijler 1: In heel Europa een betere toegang tot digitale goederen en diensten voor

consumentenenbedrijven

De eerste pijler omvat maatregelen om een betere toegang tot digitale goederen en

diensten in de Unie te waarborgen. De Commissie wil ten eerste een einde maken aan

ongefundeerdegeoblocking.Geoblockingiseenvormvaninternettoegangwaardetoegang

tot inhoud beperkt wordt op basis van de geografische locatie van de gebruiker. 110

Afhankelijk van je locatie kan verzending worden geweigerd of kunnen prijzen voor

hetzelfdeproductsterkverschillen.Geoblockingzorgternuvoordatcultureleminderheden

indeEU-lidstatengeentoeganghebbentot(gratisoftebetalen)inhoudendiensteninhun

taal.111GoederenendienstenmoetenbeschikbaarzijnvooralleledenvandeEuropeseUnie

tegen dezelfde prijs en voorwaarden. Enerzijds komt dit de Europese consumenten ten107MededelingvandeCommissieaanhetEuropeesparlement,deRaad,HetEuropeesEconomischenSociaalComitéenhetComitévandeRegio’s“WerkprogrammavandeEuropeseCommissievoor2017,NaareenEuropadatonsbeschermt,sterkermaaktenverdedigt”,25oktober2016,COM(2016)710,http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=%2f%2fEP%2f%2fNONSGML%2bCOMPARL%2bPE-595.745%2b01%2bDOC%2bPDF%2bV0%2f%2fEN,laatstgeraadpleegdop25februari2017108VoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt,14september2016,COM(2016)593final2016/280(COD),p4.(Hierna:voorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”)).109“DigitaleeengemaaktemarktvoorEuropa:Commissiesteltzestieninitiatievenvoor”.http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-4919_nl.htm,laatstgeraadpleegdop5maart2017.110J.HOFFMAN,“Crossingbordersinthedigitalmarket:aproposaltoendcopyrightterritorialityandgeo-blockingintheEuropeanunion”,GeorgeWashingtonInternationalLawReview,Vol.49,Issue1(2016),P145.111Verslagvan24juni2015overdetenuitvoerleggingvanRichtlijn2001/29/EG;J.HOFFMAN,“Crossingbordersinthedigitalmarket:aproposaltoendcopyrightterritorialityandgeo-blockingintheEuropeanunion”,GeorgeWashingtonInternationalLawReview,Vol.49,Issue1(2016),p146.

21

goede,aangezienzijdaardooreen ruimerekeuzekrijgen.Anderzijds isditookvoordeliger

voorondernemingen,diezomeerpotentiëleklantenkunnenbereiken.

Ook wil de Commissie inzetten op een moderner, meer Europees rechtskader inzake

auteursrecht.DeEuropeseCommissiewilnationaleauteursrechtenregelingenverkleinenen

werken in de hele Unie op brede schaal online toegankelijk maken door verdere

harmonisatie. Eén van de zaken die de Commissie in dit kader wil verwezenlijken is de

beschikbaarheid van de digitale inhoud over de grenzen.112Mensen die zich geabonneerd

hebbenophunfavorieteserie,muziekofsportzenderinhunthuislandmoeteninstaatzijn

omervantekunnengenietenwanneerzijtijdelijkineenanderEUlandverblijven.Ditiseen

nieuwebelangrijkestapinhetverwijderenvandebarrièresvoordetotstandkomingvaneen

digitaleeengemaaktemarkt.113

Andere initiatievendie thuishorenonderdezepijlerzijndemaatregelendiedeCommissie

wilnemenomgrensoverschrijdendepakketbezorgdienstenteverbeterenentezorgenvoor

minderomslachtigebtw-regelingen.

3.2.2 Pijler 2: Gunstige en gelijke voorwaarden scheppen voor digitale netwerken en

innovatievediensten

Deze tweede pijler omvat een grondige herziening van de telecomregels in de Europese

Unie.114Inditverbandvermeldenwehetvoorstelvooreenrichtlijntotvaststellingvanhet

Europeeswetboekvoorelektronische communicatie115, datdeEuropeseCommissieop14

september 2016 bekend maakte. Onder deze pijler is de analyse van de rol van de

onlineplatforms bijzonder relevant voor auteursrechten, inclusief de opsporing en aanpak

vanillegaleinhoud.DeCyberveiligheidendebeschermingvandepersoonsgegevenszijnook

bijzonder belangrijke elementen voor de creatie van een gunstig klimaat voor online

diensten.

112http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-4919_nl.htm,laatstgeraadpleegdop5maart2017.113J.CLOVER,“EUagreesrulesonOTTportability”,8february2017,http://www.broadbandtvnews.com/2017/02/08/eu-agrees-rules-on-ott-portability/,laatstgeraadpleegdop4maart2017.114http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-4919_nl.htm,laatstgeraadpleegdop5maart2017115http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52016PC0590&from=EN,laatstgeraadpleegdop5maart2017.

22

3.2.3Pijler3:Eenmaximaalgroeipotentieelvoordedigitaleeconomie

NaasthetvrijeverkeervangoederenendienstensteldedeCommissieeenvoorstelvoorhet

vrije verkeer van gegevens voor.116In principe staat dit Europees “cloudinitiatief” los van

auteursrechten, maar gaat het veeleer over beperkingen op de opslagplaats van die

gegevensofopdetoegangtotdiegegevens.Eengoedfunctionerendee-overheidishierbij

uitermatebelangrijk.

3.4Moderniseringvanhetauteursrecht

In het kader vande strategie vande EuropeseCommissie voor de digitale eenheidsmarkt

kondigdevoorzitterJunckerineenmededelingeenaantalconcreteactiepunteninverband

metdemoderniseringvanhetauteursrechtaan.Dezeactiepuntenwerdengeconcretiseerd

ineenmededelingvandeEuropeseCommissie“NaareenmodernenmeerEuropeeskader

voor auteursrechten117”. De Commissie acht het hierin nodig om een grotere mate van

harmonisering door te voeren door de aspecten van de territorialiteit aan te pakken en

regelsaantepassenaandetechnologischeontwikkeling.Degrensoverschrijdendedigitale

eenheidsmarktisimmersnognietbeschikbaar.DeCommissiesteldeeengeleidelijkeaanpak

voor omde belemmeringen te verwijderen. Er liggen enkele voorstellen op tafel118die de

moderniseringvanhetauteursrechtmoetenbewerkstelligen.

Het belangrijkste voorstel is het voorstel tot nieuwe auteursrechtrichtlijn.119Deze richtlijn

moetdeonvolmaakthedenvandeoudeauteursrechtrichtlijn120aanpakkenen zorgenvoor

een beter wetgevend kader, aangepast aan de vele technologische ontwikkelingen. Een

ander voorstel is het ontwerp van verordening betreffende de vaststelling voor de

uitoefeningvanhetauteursrechtendenaburigerechtenvoorbepaaldeonlineuitzendingen

van omroeporganisaties en de doorgifte van radio-en televisieprogramma’s.121Een ander

116http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-4919_nl.htm,laatstgeraadpleegdop5maart2017117MededelingvandeCommissieaanhetEuropeesParlement,deRaad,hetEuropeesEconomischensociaalcomitéenhetcomitévanderegio’s,Naareenmodern,meerEuropeeskadervoorauteursrechten,9december2015,COM(2015)626final.(HiernaMededelingvandeCommissie,Naareenmodern,meerEuropeeskadervoorauteursrechten)118https://europadecentraal.nl/vernieuwde-eu-regels-voor-auteursrecht/,laatstgeraadpleegdop5maart2017119VoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeenheidsmarkt(“auteursrechtrichtlijn”).120DeoudeauteursrechtrichtlijnisdeInfosoc-richtlijndiedateertvan22mei2001.121VoorstelvooreenverordeningvanhetEuropeesParlementendeRaadtotvaststellingvanvoorschrifteninzakedeuitoefeningvanauteursrechtenennaburigerechtendievantoepassingzijnopbepaaldeonline-uitzendingenvanomroeporganisatiesendoorgiftevantelevisie-enradioprogramma’s,14september2016,COM(2016)594final.(Hierna:voorsteltotverodeninginzakedeuitoefeningvanauteursrechtenennaburige

23

voorstel dat op tafel ligt behandelt de problematiek van geo-blocking. 122 In deze

masterproef gaan we ons vooral concentreren op de nieuwe auteursrechtrichtlijn die de

EuropeseCommissieinseptember2016gepubliceerdheeft.Indeel2gaanwedezerichtlijn

uitgebreidbestuderen.Wezullenookkortingaanopdeproblematiekvangeo-blocking.

4.AfdwingingvandeauteursrechtenindeEuropesedigitaleeenheidsmarkt

De economische impact van intellectuele eigendomsrechten is enorm. Een studie123toont

aandat39%vanhetBBPvandeEuropeseUnieen35%vanallebanenindeUnieopéénof

andere manier verbonden zijn met intellectuele eigendomsrechten. Inbreuken op

commerciële schaal zijn het meest schadelijk en hebben een negatieve impact op de

jobcreatie. Tevens vormen ze ook een ernstige bedreiging voor de economieën van de

lidstaten en voor de creativiteit in de Unie. 124 Een efficiënt handhavingsbeleid is dus

noodzakelijk.De laatste jarenheeft dehandhaving vande auteursrechtenendenaburige

rechteneendrastischeevolutiedoorgemaakt.125Doordeopkomstvandedigitalemarkt is

eencorrect toezichtophetnalevenvande intellectueleeigendomsrechten,meerbepaald

hetauteursrechtindedigitaleeenheidsmarkt,nieteenvoudig.Voordeonlinetoegang(inde

28 lidstaten) stellen zich specifieke problemen op het vlak van toepasbare wetgeving,

bevoegderechtsmachtenidentificatievandepersoondiedeinbreukpleegt.

4.1Inleiding

Richtlijn 2004/48/EC 126 betreffende de handhaving van intellectuele eigendomsrechten

steunt op artikel 114 vanhetVerdrag betreffendedewerking vande EuropeseUnie.Het

doelvandezerichtlijnisomdenationalestandaardenvoordehandhavingvanintellectuele

rechtendievantoepassingzijnopbepaaldeonline-uitzendingenvanomroeporganisatiesendoorgiftevantelevisie-enradioprogramma’s)122VoorsteltotverordeningvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakedeaanpakvangeoblockingenanderevormenvandiscriminatievanklantenopbasisvannationaliteit,verblijfplaats,ofplaatsvanvestigingindeinternemarktentotwijzigingvanVerordening(EG)nr.2006/2004enrichtlijn2009/22/EG,25mei2016,COM(2016),289final.(Hierna:voorsteltotverordeninginzakegeoblocking)123IntellectualPropertyRightsintensiveindustries:contributiontoeconomicperformanceandemploymentinEurope.https://euipo.europa.eu/ohimportal/nl,laatstgeraadpleegdop25maart2017.124Verslagvan24juni2015overdetenuitvoerleggingvanRichtlijn2001/29/EG125Wipo,“EnforcementofIntellectualPropertyRights”,chapter4,http://www.wipo.int/export/sites/www/about-ip/en/iprm/pdf/ch4.pdfp9.126Richtlijnvan2004/48/ECvanhetEuropeesParlementendeRaadvan29april2004betreffendedehandhavingvanintellectuele-eigendomsrechten.

24

eigendomsrechten, waaronder het auteursrecht, te harmoniseren binnen Europa.127De

richtlijnintroduceerdeburgerrechtelijkeenadministratieveremediesomdehandhavingvan

intellectuele eigendomsrechten af te dwingen. Hierbij werden enkel inbreuken met een

commercieel karakter geviseerd. De richtlijn bevat geen elementen in verband met het

strafrecht. Pogingen van de Europese Commissie om strafrechtelijke maatregelen te

harmoniserenwerden teruggetrokken in 2010.128Het “ACTA”-akkoordmet strafrechtelijke

handhavingwerdverworpendoorhetEuropeesParlement129op4juli2012.

Volgens een rapport 130 zou de huidige richtlijn niet meer opgewassen zijn tegen de

uitdagingen van het digitale tijdperk en de online inbreuken. Bovendien zou de balans

tussenhetrechtopinformatieendeprivacywettenbeteruitgebalanceerdmoetenworden.

Een bijsturing van de richtlijn is hier dan ook noodzakelijk. De Commissie heeft in zijn

strategie reeds aangehaald dat ze meer inspanningen zal leveren om inbreuken op

intellectueleeigendomsrechtentegentegaan.131

4.2Handhavingsmaatregelen

Dehandhavingsmaatregelenkunnenalsvolgtgeklasseerdworden.Demaatregelenkunnen

ten eerste “ex ante” zijn; dit is voorafgaand aan de inbreuk. Er kan zowel sprake zijn van

zelfregulering door de internetprovider zelf (bijv. door middel van filtering of door

gedragscodes)alsvanco-reguleringdoordeoverheidende internetprovidersamen (bijv.

door middel verplichte filtering). Een voorbeeldje van zelfregulering is de zogenaamde

“follow themoney-approach”. Het doel hiervan is de drooglegging van geldstromen naar

127M.M.WALTERenS.VONLEWINSKI,“Europeancopyrightlaw:acommentary”,Oxford,OxfordUniversityPress,2010,p1166.128AmendedproposalforaDirectiveoftheEuropeanParliamentandoftheCounciloncriminalmeasuresaimedatensuringtheenforcementofintellectualpropertyrights,COM(2006)168final,26April2006,http://eur-lex.europa.eu/procedure/EN/193131,andhttp://db.eurocrim.org/db/en/doc/741.pdf,laatstgeraadpleegdop25maart2017.129EuropeanParliamentlegislativeresolutionof4July2012onthedraftCouncildecisionontheconclusionoftheAnticounterfeitingTradeAgreementbetweentheEuropeanUnionanditsMemberStates,Australia,Canada,Japan,theRepublicofKorea,theUnitedMexicanStates,theKingdomofMorocco,NewZealand,theRepublicofSingapore,theSwissConfederationandtheUnitedStatesofAmerica(12195/2011–C7-0027/2012-2011/0167(NLE)),http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+TA+P7-TA-2012-0287+0+DOC+XML+V0//EN,laatstgeraadpleegdop25maart2017.130F.J.C.BLAZQUEZ,M.CAPPELLO,C.CHRISTIANenS.VALAIS,“Copyrightenforcementonline:policyandmechanisms”,EuropeanAudiovisualObservatory,Straatsburg,2015,p29.http://www.obs.coe.int/documents/205595/8261963/IRIS+plus+2015en3.pdf/8c5950dc-d49d-4c85-859d-afbe5bd47eaa,laatstgeraadpleegdop1maart2017.131http://www.consilium.europa.eu/nl/policies/digital-single-market-strategy/,laatstgeraadpleegdop4maart2017.

25

illegale sites. 132 Illegale sites worden vooral gefinancierd door hetzij inkomsten uit

advertenties, hetzij uit betaling die via aanbieders van betaaldiensten verloopt (bijv.

aanbieders van kredietkaarten). Het blokkeren van geldstromen via deze tussenpersonen

werktafschrikwekkend.133DeEuropeseCommissie stelt indemededelingvan9december

2015 “naar een modern meer Europees kader voor auteursrechten” dat een dergelijke

aanpakzelfregulerendisendatgedragscodesaangevuldkunnenwordenmetwetgevingop

EU-niveau. Zelfreguleringheeftnaasthetvoordeeldathetzeerweinigkostaandeoverheid,

ookhetnadeeldathetweinigrechtszekerheidbiedt.Bovendienzoudengedragscodeseen

ernstige inbreuk kunnen betekenen op de mensenrechten.134Anderzijds kunnen we ook

twijfelenaandegoedeintentiesvancommerciëleinternetproviders.

Ten tweede kunnen de maatregelen “ex post” zijn, nadat de inbreuk vastgesteld is. Een

voorbeeld van een ex post maatregel is de “notice and take down”-procedure. 135 De

wettelijkebasisvandeze“noticeandaction”procedure isartikel14vanderichtlijn inzake

elektronische handel. Een online dienstenleverancier is niet aansprakelijk indien hij geen

kennisheeftvan illegale inhouddieopzijnwebsitegeplaatstwordtenoptreedtvanzodra

hij verneemt dat de inhoud illegaal is136Dit artikel is niet beperkt tot auteursrechtelijk

beschermdewerken,maarisalgemeengeldig(misbruikvankinderen,terrorisme,enz..).De

richtlijn inzake elektronische handel bevatte echter geen specifieke procedures. In januari

2012 kondigde de Europese Commissie initiatief137betreffende deze zogenaamde “notice

and action”-procedures aan. Een individu die een overtreding vaststelt, waarschuwt de

dienstenleverancier,diedeillegalecontentzosnelmogelijkdientteverwijderen.Eriszelfs

sprake geweest van een notice-and-action-richtlijn 138 . Dit voorstel zou echter

132F.J.C.BLAZQUEZ,M.CAPPELLO,C.CHRISTIANenS.VALAIS,“Copyrightenforcementonline:policyandmechanisms”,EuropeanAudiovisualObservatory,Straatsburg,2015,pagina49.133MededelingvandeCommissie,Naareenmodern,meerEuropeeskadervoorauteursrechten,p13.134I.A.STAMATOUDI,“CopyrightEnforcementandtheInternetEdited”,http://www.ivir.nl/publicaties/download/Codes_of_conduct.pdfp10.135F.J.C.BLAZQUEZ,M.CAPPELLO,C.CHRISTIANenS.VALAIS,“Copyrightenforcementonline:policyandmechanisms”,EuropeanAudiovisualObservatory,Straatsburg,2015,p51-52.136F.J.C.BLAZQUEZ,M.CAPPELLO,C.CHRISTIANenS.VALAIS,“Copyrightenforcementonline:policyandmechanisms”,EuropeanAudiovisualObservatory,Straatsburg,2015,p38.137CommissionCommunicationtotheEuropeanParliament,theCouncil,theEconomicandsocialCommitteeandtheCommitteeoftheRegions,acoherentframeworkforbuildingtrustintheDigitalSingleMarketfore-commerceandonlineservices,COM(2011)0942final.http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0942:FIN:EN:PDF,laatstgeraadpleegdop6februari2017138M.HORTEN,“Notice&actiondirective:howwilltheEUbalanceusers’rights?”,Iptegrity.com,13June2013.http://www.iptegrity.com/index.php/ipred/875,laatstgeraadpleegdop7februari2017.

26

teruggetrokken zijn139en later opnieuw opgerakeld. In de mededeling van de Europese

Commissie van december 2015 140 kondigde de Europese Commissie een openbare

raadplegingaangaandedeze“meldingenactie”–procedureaan,inclusiefdekwestievande

doeltreffendheidoplangetermijn(“takedownandstaydown”-beginsel).

4.3Toepasbarewetgevingvoordehandhavingvandeauteursrechten.

Debeschermingendehandhavingvanauteursrechtenwarendestijdsvooraleennationale

aangelegenheid: zowel de creatie van een auteursrechtelijk beschermd werk, de

verspreiding, het eventueel gebruik als de handhaving speelden zich af binnen hetzelfde

land.Erwasdanookgeenprobleeminverbandmetdetoepasbarewetgeving.

Metdedigitaleeenheidsmarktishierveranderingingekomen.Eenwerkkangeconcipieerd

zijn in landA (“lex locus originis”), beschermdworden in landB (“lex locus protectionis”),

tegenhetwerkkaneeninbreukbegaanzijn in landC(“lex locusdelicti”)enonderworpen

zijnaaneenjuridischeprocedureinlandD(“lexfori”).141Voordecontactueleexploitatievan

een eigendomsrecht is de wetgeving van het land dat in het contract vermeld staat van

toepassing(“lexcontractus”).DeConventievanBern142steltde“lex lociprotectionis”143als

toepasbaar.

Anderzijdsiserooknogdeverordeningnr.864/2007144diesteltalsalgemeneregeldatde

“lexlocusdelicti”vantoepassingis.145

“Artikel 4.1 Tenzij in deze verordening anders bepaald, is het recht dat van

toepassingisopeenonrechtmatigedaadhetrechtvanhetlandwaardeschadezich

voordoet, ongeacht in welk land de schadeveroorzakende gebeurtenis zich heeft

139M.HORTEN,“NoticeofAction!Barniertoresurrecttake-downdirective”,Iptegrity.com,6February2014.http://www.iptegrity.com/index.php/ipred/945-notice-of-action-eu-commission-to-revive-take-down-directive,laatstgeraadpleegdop7februari2017.140MededelingvandeCommissie,Naareenmodern,meerEuropeeskadervoorauteursrechten.141T.KRUGERenJ.VERHELLEN,“Internationaalprivaatrecht:deessentie”,diekeure,2015,p5;E.FIORDALISI,“Thetangledweb:cross-borderconflictsofcopyrightlawintheageofinternetsharing”,LoyolaUniversityChicagoInternationalLawReview,Vol.12,Issue2(spring2015),p197-198.142Artikel7.8vandeConventievanBernstelt:“Inanycase,thetermshallbegovernedbythelegislationofthecountrywhereprotectionisclaimed”.143E.FIORDALISI,“Thetangledweb:cross-borderconflictsofcopyrightlawintheageofinternetsharing”,LoyolaUniversityChicagoInternationalLawReview,Vol.12,Issue2(spring2015),p220.144Verordeningnr.864/2007vanhetEuropeesParlementendeRaadvan11juli2007betreffendehetrechtdatvantoepassingisopniet-contractueleverbintenissen(„RomeII”).145T.KRUGERenJ.VERHELLEN,“Internationaalprivaatrecht:deessentie”,diekeure,2015,p366.

27

voorgedaanenongeachtinwelkelandendeindirectegevolgenvandiegebeurtenis

zichvoordoen.”

Maar voor inbreuken op de intellectuele eigendomsrechten is volgens art. 8.1 van de

verordeningnr.864/2007de“lexlocusprotectionis”vantoepassing.146

“Artikel8.1Deniet-contractueleverbintenisdievoortvloeituiteen inbreukopeen

intellectuele-eigendomsrecht,wordtbeheerstdoorhetrechtvanhet landwaarvoor

debeschermingwordtgevorderd”

Vanuit juridisch standpunt ishetechternieteenvoudiguit temakenwelkewetgevingvan

toepassingis.147

Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen het eerste eigendomsrecht en de

exploitatie van het auteursrecht. Er kan immers beweerd worden dat artikel 5.2 van de

ConventievanBernnietduidelijkisendatde“lexlociprotectionis”nietvantoepassingisop

debepalingvanhetauteurschap/eersteeigendomsrecht,148datexclusiefonderworpenisaan

dewettenvanhetlandwaarhetrechtoorspronkelijkverleendwerd(“lexlocioriginis”).

Derechtbankdientduseersteenbeslissingtenemenaangaandedetoepasbarewetgeving.

Dit principeprobleem wordt nog geaccentueerd in een digitale omgeving149. Immers, een

inbreuk in een bepaald land doet zich ook voor in andere landen (met andere nationale

wetgevingen), aangezien deze via het internet ook toegankelijk zijn. Men kan natuurlijk

onmogelijk verschillende wetgevingen op dezelfde zaak toepassen. Bovendien kan dit

aanleidinggeventot“shoppen”tussenverschillendewetgevingen.

146T.KRUGERenJ.VERHELLEN,“Internationaalprivaatrecht:deessentie”,diekeure,2015,p370;E.FIORDALISI,“Thetangledweb:cross-borderconflictsofcopyrightlawintheageofinternetsharing”,LoyolaUniversityChicagoInternationalLawReview,Vol.12,Issue2(spring2015),p208.147M.VANEECHOUD,“Choiceoflawincopyrightandrelatedrights”,doctoraatsthesisgepubliceerddoorKluwerLawInternational,2003,p125.148“StudyontheApplicationofDirective2001/29/EConCopyrightandRelatedRightsintheInformationSociety(The“InfoSoDirective”),http://ec.europa.eu/internal_market/copyright/docs/studies/131216_study_en.pdf,p82.149http://portal.unesco.org/culture/en/files/29336/11338009191lucas_en.pdf/lucas_en.pdf,p3en9.

28

Geziendeverschillendelidstatenelkhuneigen,somstegenstrijdige,wetgevingenhebben,is

menvoorsommigepuntendanookaangewezenopdebasisprincipesvanhetinternationaal

privaatrecht.150

4.4Bevoegderechtsmacht.

Eenanderelementdatvoorcontroversevatbaaris,isderechtsmacht“rationepersonae”.

Artikel4.1vandeverordeningnr.1215/2012151bepaaltalsalgemeneregel:

“ Onverminderd deze verordening worden zij die woonplaats hebben op het

grondgebied van een lidstaat, ongeacht hun nationaliteit, opgeroepen voor de

gerechtenvandielidstaat.”

Artikel7.2vandezelfdeverordeningbepaaltdat:

“Eenpersoondiewoonplaatsheeftophetgrondgebiedvaneenlidstaat,kanineen

andere lidstaat voor de volgende gerechten worden opgeroepen ten aanzien van

verbintenissen uit onrechtmatige daad, voor het gerecht van de plaats waar het

schadebrengendefeitzichheeftvoorgedaanofzichkanvoordoen;”

Dewoonplaatsvandebetrokkenpersoonisvolgensdezeverordeningdusbepalendvoorde

bevoegde rechtsmacht, tenzij het schade brengende feit zich in een ander land heeft

voorgedaan.

Hoewel deze regels vrij duidelijk zijn, kunnen zij grote problemen stellen voor de

rechthebbenden. Er kunnen zich gevallen voordoen waar een rechter uit land A een

wetgevinguitlandBmoettoepassen,watopzichzelfaleengrotemoeilijkheidkanzijn.152

4.5Deidentiteitvandedader

Ook het vaststellen van de identiteit van de dader die een online inbreuk pleegt stelt

problemen. Men kan in veel gevallen weliswaar het IP-adres van de dader identificeren,

150T.KRUGERenJ.VERHELLEN,“Internationaalprivaatrecht:deessentie”,DieKeure,2015,p56;E.FIORDALISI,“Thetangledweb:cross-borderconflictsofcopyrightlawintheageofinternetsharing”,LoyolaUniversityChicagoInternationalLawReview,Vol.12,Issue2(spring2015),p207.151Verordeningnr.1215/2012vanhetEuropeesParlementendeRaadvan12december2012betreffendederechterlijkebevoegdheid,deerkenningendetenuitvoerleggingvanbeslissingeninburgerlijkeenhandelszaken(herschikking).152T.KRUGERenJ.VERHELLEN,“Internationaalprivaatrecht:deessentie”,diekeure,2015,p10.

29

maarditsteltbijkomendeproblemeninverbandmetdebeschermingvanprivédata.Twee

fundamentelerechtenmoetenhiertegenelkaarafgewogenworden.Hetgaatoverenerzijds

hetauteursrechtenanderzijdshetrechtopprivacy.Inhetarrest“Promusicae”153kunnenwe

afleiden dat er een evenwicht gevonden moet worden tussen deze twee fundamentele

rechten.

Het Europees Hof van Justitie oordeelde ook dat een nationale rechter een bevel tot

openbaarmaking van persoonsgegevens kan overwegen, rekening houdende met

tegenstrijdige belangen, op basis van de feiten van de zaak en rekening houdendmet de

eisenvanhetevenredigheidsbeginsel.154

4.6Sancties

Demeeste landen,waaronderookBelgië, leggenburgerlijkesanctiesopaan inbreukenop

de auteursrechten. Het doel van deze sancties is ten eerste om te voorzien in een

compensatievoordeinbreuken.Tentweedeomzichteontdoenvandeillegalekopieën.Dit

gebeurtdoorvernietigingvandezekopieënofdoorverwijderingbuitendenormalekanalen

vandehandel.Entenderdeomzichteontdoenvandewerktuigendiegebruiktwerdenom

de inbreukmakende activiteit te verrichten. Het nadeel aan burgerlijke sancties is dat ze

meestal niet voldoende afschrikwekkend zijn. Daarom leggen sommige landen

strafrechtelijkesanctiesop(bijv.Japan).Doorstrafrechtelijkesanctiesopteleggenkanjeals

land aantonen dat schendingen van het auteursrecht ernstige strafbare feiten zijn, waar

ernstige straffen op staan. Zo zouden de potentiële overtredersmeer afgeschrikt zijn om

dergelijkeinbreukenopintellectuelerechtenteplegen.Destrafrechtelijkesanctieszouden

zowel boetes als gevangenisstraffenmoeten omvatten. De rechter moet in staat zijn om

beidesanctiestegendeovertrederopteleggen.155

4.7Analyse

Betreffendedehandhavingkunnenvolgendetendenseneenrolspelen.Teneersteworden

conflictenmeestaleerstopgelostvooraleerzederechtbankenbereiken.Idealiterevolueren

153HVJ29januari2008,C275/06,ProductoresdeMúsicadeEspaña(Promusicae)tegenTelefónicadeEspañaSAU,ECLI:EU:C:2008:54(viaCuria).154HVJ19april2012,C461/10,BonnierAudioABtegenPerfectCommunicationSwedenAB,ECLI:EU:C:2012:219(viaCuria).155Wipo,“EnforcementofIntellectualPropertyRights”,chapter4,http://www.wipo.int/export/sites/www/about-ip/en/iprm/pdf/ch4.pdfp11.

30

wenaareenhandhavingsmodeldatzoweinigmogelijkberoepdoetopderechtbanken.Ten

tweede zien we dat als we willen komen tot een efficiëntere rechtspraak, een verdere

harmonisatievandenationalewetgevingenindeEUnoodzakelijkis:rechtersindeEUzullen

meer en meer dezelfde rechtsregels moeten toepassen. Ten derde liggen ex post

interventiesineengrensoverschrijdendeonlineomgevingomeendaderoptesporen, laat

staan tevervolgen,niet voordehand.Zelfreguleringdoorde sector (bijv. filtering)enhet

toepassen van digitale beveiligingsmethodes (DRM) lijken doeltreffender. Ten vierde

moetenweoplettendathandhavingzijndoelnietvoorbijschiet.InJapanheefteentestreng

(strafrechtelijk)beleiduitgewezendatdeverkoopvandigitaalmateriaalgevoeligdaalde.156

Depositieveeffectenvanhandhavingwordentenietgedaandooreendalendeverkoop.Ten

laatste moeten we ook oog hebben voor de relatie tussen handhaving en het sociale

normbesef157.Naasthetopleggenvanwettelijkeregimesvoorauteursrechtenmoeterook

aandachtbesteedwordenaansocialegedragspatronen.

156M.MASNICK,“Onceagain,ifcopyrightenforcementdoesn’timprovethebottomline,what’sthepoint?”,7october2013,https://www.techdirt.com/articles/20131005/23045124774/once-again-if-copyright-enforcement-doesnt-improve-bottom-line-whats-point.shtml,laatstgeraadpleegdop15april2017.157B.DEPOORTER,F.PARISIenS.VANNESTE,“ProblemswiththeEnforcementofCopyrightLaw:IsthereaSocialNormBacklash?”,Int.J.oftheEconomicsofBusiness,Vol.12,No.3,Noveber2005.https://www.utd.edu/~sxv140030/Published/1.pdf

31

DEEL2.AUTEURSRECHTRICHTLIJN158

1.Inleiding

Digitale technologieën hebben demanierwaarop creatieve inhoud verspreid, bekeken en

geproduceerd kanworden radicaal veranderd. Auteursrechten zorgen ervoor dat auteurs,

componisten, kunstenaars en filmmakers erkenning, betaling en bescherming ontvangen

voorhetgemaaktewerk.Dezeerkenningenbetalingbelonendecreativiteitenstimuleren

nieuwe investeringen in de creatieve sector. Zo’n 33 sectoren van de Europese economie

kunnenbeschouwdwordenals“copyrightintensive”,watgoedisvoor7miljoenbanen159in

deUnie.Dezebanenzijngoedvoor3%vandewerkgelegenheid.160

Vandaag de dag wordt de hervorming van het auteursrecht beschouwd als één van de

hoofdprioriteiten van de Europese Unie. De hervorming kreeg een prominente rol in de

strategie voor de digitale eengemaakte markt.161In navolging van de strategie voor een

digitaleeenheidsmarktpubliceerdedeCommissieindecember2015eenmededeling“naar

een modern, meer Europees kader voor auteursrechten”. Hierin werden gerichte

maatregelenvoorgesteld,evenalseenlangetermijnvisievoordemoderniseringvandeEU-

regels inzake auteursrechten.162Het doel is om de auteursrechten aan te passen aan de

problemendieeendigitalewereldmetzichmeebrengt.DeEuropeseUnieheeftnoodaan

eenmodernerEuropeeskaderinzakeauteursrechtenwaarallemarktspelersenburgersde

kansenkunnenbenuttendiedezenieuweomgevingbiedt.163DeEuropeseCommissieheeft

wetsvoorstellen ingediend om ervoor te zorgen dat de consumenten en de

auteursrechthebbendendedigitalewereldtenvollekunnenbenutten.Devoorstellenvoor

een vernieuwd kader inzake auteursrechten bestaan hoofdzakelijk uit een voorstel tot

158Opnationaalniveauisdeauteurswetdebelangrijkstewetmetbetrekkingtotdeauteursrechten,opEuropeesniveauregeltdeauteursrechtrichtlijndeverschillendeaspectenvanhetauteursrecht.159http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+REPORT+A8-2015-0209+0+DOC+XML+V0//NL,laatstgeraadpleegdop4maart2017.160https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/copyright,laatstgeraadpleegdop4maart2017161A.RENDA,F.SIMONELLI,G.MAZZIOTTIenG.LUCHETTA,“PolicyoptionsforimprovingthefunctioningandefficiencyoftheDigitalsinglemarketinthefieldofCopyright”,November2015,p2.162VoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”),p2.163VoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”),p2.

32

richtlijninzakehetauteursrechtindedigitaleeenheidsmarkt.164Dezerichtlijngaanweindit

deelgedetailleerdbestuderen.

2.Europeserichtlijnen

De aandacht voor het auteursrecht op Europees niveau is de laatste jaren aanzienlijk

toegenomen.Ditblijktuitdevelerichtlijnendiesindsdejaren‘90wordenuitgevaardigd.De

voornaamste doelstelling van deze richtlijnen bestaat erin om een harmonisering te

verkrijgen van de wetgeving in de 28 Europese lidstaten. Deze harmonisering was vooral

gerichtopvlakvanhetauteursrechtendeverwezenlijkingvanhetvrijverkeervangoederen

endienstenindecultuur-eninformatiesector.165

Totopvandaagzijnereentientalrichtlijnenuitgevaardigddieopdeeenofanderemanier

direct of indirect verbonden zijn met de aspecten van het auteursrecht en de naburige

rechten. 166 Deze set van richtlijnen vormen samen de Europese wetgeving inzake het

auteursrecht.167Een overzicht168van de richtlijnen die uitgevaardigd zijn sinds 1990 volgt

hier:

o Derichtlijnvan14mei1991betreffendesoftware.

o Derichtlijnvan27september1993betreffendekabelensatelliet.

o Derichtlijnvan29oktober1993betreffendededuurvanhetauteursrecht.

o Derichtlijnvan11maart1996betreffendededatabanken.

o Derichtlijnvan27september2001betreffendehetvolgrecht.

o De richtlijn van 22mei 2001 betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten

vandeinformatiemaatschappij.

o De richtlijn van 30 april 2004 betreffende de handhaving van de intellectuele

eigendomsrechten.

o De richtlijn van 12december 2006betreffendehet verhuurrecht, het uitleenrecht

enbepaaldenaburigerechtenophetgebiedvanintellectueleeigendom.

164https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/modernisation-eu-copyright-rules,laatstgeraadpleegdop4maart2017165K.VANDERPERRE,E.LIEVENSenD.VOORHOOF,“Handboekauteursrecht”,AcademiaPress,editie2015-2016,p18.166A.M.MARINESCU,“EUDirectivesinthefieldofcopyrightandrelatedrights”,LexETScientiaInternationalJournal,Vol.22,Issue1(2015),p50.167https://ec.europa.eu/digital-single-market/eu-copyright-legislation,laatstgeraadpleegdop13april2017.168K.VANDERPERRE,E.LIEVENSenD.VOORHOOF,“Handboekauteursrecht”,AcademiaPress,editie2015-2016,p19;A.M.MARINESCU,“EUDirectivesinthefieldofcopyrightandrelatedrights”,LexETScientiaInternationalJournal,Vol.22,Issue1(2015),p50-64.

33

o De richtlijn van 12 december 2006 betreffende de beschermingstermijn van het

auteursrechtenvanbepaaldenaburigerechten.

o De richtlijn van 27 september 2011 betreffende de verlenging van de

beschermingstermijn voor naburige rechten van muziekopnames van 50 naar 70

jaar.

o De richtlijn van 25 oktober 2012 inzake bepaalde toegestane gebruikswijzen van

verweesdewerken.

o Derichtlijnvan26februari2014betreffendecollectievebeheervanauteursrechten

en naburige rechten en de multi-territoriale licentieverlening van rechten inzake

muziekwerkenvoorhetonlinegebruikervanopdeinternemarkt.

Door het instellen van geharmoniseerde normenwil Europa ervoor zorgen dat er op drie

vlakken verbetering komt. Teneerstewillen ze ervoor zorgendatdenationale verschillen

kleinerworden.Tentweedewillenzeeenniveauvanbeschermingcreërendatervoorzorgt

dat de creativiteit en investeringen gestimuleerd worden en ten derde wil Europa de

culturelediversiteitbevorderen.Eenextrapluspuntistevensdaterdoordeverbeteringop

dezediversevlakkeneenbeteretoegangvoorconsumentenenbedrijvengecreëerdwordt

omdigitaleinhoudvangoederenendiensteninheelEuropatekunnenraadplegen.169

Erdientopgemerkttewordendattotophedenenkelhetinstrumentvanrichtlijngebruikt

werd op het vlak van auteursrechten. We kunnen ons de vraag stellen of een echte

harmonisatiedanwelmogelijkis,aangezieneenEuropeserichtlijnomgezetdientteworden

innationalewetgeving.Deomzettingvaneenrichtlijnlaataltijdeenaantalvrijheidsgraden

aandelidstaten.Hetgevolghiervanisdatermijnsinziensnietechtsprakekanzijnvaneen

echteharmonisatie.170DeEuropeseCommissiezietweltoeopeencorrecte implementatie

vanderichtlijnen.

169https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/eu-copyright-legislation,laatstgeraadpleegdop4maart2017170C.BAKKER,“Europeesrecht:eeninleiding”,PearsonEducation,2002,p48.

34

3.Huidigwetgevendkader

3.1Infosoc-richtlijn:beknopteinhoud

Dedigitalewereldevolueertheelsnel.Erdoenzichcontinunieuweontwikkelingenvoor.171

Dezeontwikkelingenhebbeneengroteinvloedophetrechtenzijneencontinueuitdaging

voor de Europese en nationale wetgevers.172Hoewel er nog geen specifiek uitgewerkt

regelgevend kader bestaat voor de digitale wereld173, is er wel een auteursrechtrichtlijn

daterendvan2001.Hetdoelvandezerichtlijn isomdewetgevinginzakehetauteursrecht

endenaburigerechtenaantepassenaandetoenmaligeontwikkelingen.Derichtlijnwileen

hoog niveau van bescherming van de intellectuele eigendomsrechten waarborgen.174We

vatten de belangrijkste door de richtlijn geharmoniseerde horizontale rechten hieronder

samen.175

Teneerstehebbenwehetreproductierecht.176Hetreproductierechtiselke(permanenteof

tijdelijke, directe of indirecte) kopie van een beschermd werk. Deze kopie moet worden

goedgekeurd door de rechthebbenden. 177 De richtlijn voorziet in twee soorten

uitzonderingen op het recht van reproductie. De eerste uitzondering is een verplichte

uitzondering voor tijdelijke kopieën die een "integraal en essentieel onderdeel van een

technisch procedé" vormen.178Overweging 33 van de richtlijn verklaart nader dat het hier

onder andere gaat over handelingen om elektronisch bladeren (browsing) en caching

mogelijk te maken, onder andere met het oog op het doelmatig functioneren van

171G.VERLEYEenB.DOOLAEGE,“NieuwecommunicatietechnologieinVlaanderen”,AcademiePress,2002,p13.172I.GOVAERE(ed.),“EuropeesRecht:moderneinternemarktvoordepraktijkjurist”,Mechelen,Kluwer,2012,p206.173M.B.M.LOOS,N.HELBERGER,L.GUIBAULTenC.MAK,“TheRegulationofDigitalContentContractsintheOptionalInstrumentofContractLaw”,EuropeanReviewofPrivateLaw2011,p730.174SamenvattingvandeRichtlijn2001/29/EGoverdeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij,http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=URISERV%3Al26053,laatstgeraadpleegd14april2017.175P.B.HUGENHOLTZ,“Brusselsbroddelwerk:Rechtenkromindeauteursrechtrichtlijn”,TijdschriftvoorAuteurs,Media-,&Informatierecht(AMI),2001-1,p9.176Artikel2vanderichtlijn2001/29/EGvanhetEuropeesParlementendeRaadvan22mei2001betreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij(Hierna:richtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij).177F.BRISONenH.VANHEES,“HuldeboekJanCorbet:deBelgischeauteurswet.Artikelsgewijzecommentaar”,Larcier,2009,p8.178Artikel5.1vanderichtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij.

35

“doorgiftesystemen”.Detweedeuitzonderingiseensetvanoptioneleuitzonderingen.179De

belangrijkste optionele uitzonderingen hebben betrekking op exemplaren gemaakt voor

privégebruik, kopies voor publiek toegankelijke instellingen, zoals bibliotheken, musea of

archieven, kopies voor educatieve en wetenschappelijke doeleinden, het gebruik door

mensen met een handicap of voor de openbare veiligheid en de tijdelijke opnamen van

werken,gemaaktdooromroeporganisatiestenbehoevevanhuneigenuitzendingen.Inhet

geval van privé-kopiëren moet de rechthebbende een billijke vergoeding ontvangen. De

lidstatenkunnendezecompensatievastleggen.

Ten tweede, wat betreft het recht van mededeling aan het publiek.180 Het recht van

mededelingaanhetpubliekiselkemededelingaanhetpubliekvanbeschermdmateriaal.181

Dezemededelingmoetwordengoedgekeurddoorderechthebbenden.182Overweging27183

preciseertdatde loutereterbeschikkingstellingvanmateriële faciliteitenvoorhetmogelijk

maken of het verrichten van eenmededeling op zich geen "mededeling aan het publiek"

vormt. De uitzonderingen die op dit recht toegestaan worden in deze richtlijn zijn

optioneel.184Debelangrijkstedaarvanhebbenbetrekkingophetgebruikvooreducatieveen

wetenschappelijkedoeleinden,doormensenmeteenhandicap,voordeopenbareveiligheid

ofvooradministratieveengerechtelijkeprocedures.

Tenderdehebbenwehetdistributierecht.185Daargeldtderegeldatelkedistributieonder

het publiek van beschermd materiaal op een fysieke drager (bijv. cd-rom) moet worden

goedgekeurddoorderechthebbenden.186Indienbeschermdmateriaalopeenfysiekedrager

179Artikel5.2vanderichtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij.180Artikel3vanderichtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij.181F.BRISONenH.VANHEES,“HuldeboekJanCorbet:deBelgischeauteurswet.Artikelsgewijzecommentaar”,Larcier,2009,p14.182Artikel3vanderichtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij.183Richtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij,overweging27.184Artikel5.3vanderichtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij.185Artikel4vanderichtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij.186Artikel4.1vanderichtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij;F.BRISONenH.VANHEES,“HuldeboekJanCorbet:deBelgischeauteurswet.Artikelsgewijzecommentaar”,Larcier,2009,p11.

36

in de Europese Unie op de markt wordt gebracht door of met toestemming van de

rechthebbende,kandezezichnietverzettentegendedoorverkoopervan.187

Ten vierdewat betreft de verplichtingen inzake technische voorzieningen.188Het gaat hier

metnameoverdebeveiligingtegenkopiëren.Delidstatenmoetenvoorzienineenpassende

rechtsbeschermingtegenhetomzeilenvandoeltreffendetechnischevoorzieningen.

Tenvijfdezijnernogdeverplichtingeninzakeinformatieoverhetbeheervanrechten.189

De Infosoc-richtlijn is de eerste richtlijn op Europees niveau die de meest volledige

harmonisatie nastreeft voor auteursrechten en naburige rechten in de

informatiemaatschappij.190In tegenstelling tot heel wat andere richtlijnen probeert deze

richtlijndeharmonisatieookdoortevoerenophethorizontaleniveau.191Deharmonisatie

wordt onder meer nagestreefd door een uniforme interpretatie van enkele belangrijke

auteursrechtelijkebegrippen.

Dewetvan22maart2005zorgdevoordeomzettingvanderichtlijn inBelgischrecht.Ten

gevolge van deze omzetting zijn in de Belgische Auteurswet in 2005 nieuwe bepalingen

opgenomenmetbetrekkingtothetreproductierecht,hetrechtvanmededelingvanwerken

aan het publiek, het distributierecht en de uitzonderingen en beperkingen op deze

rechten.192

187Artikel4.2vanderichtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij.188Artikel6vanderichtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij.189Artikel7vanderichtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij.190J.REDA,DraftreportontheimplementationofDirective2001/29/ECoftheEuropeanParliamentandofthecouncilof22May2001ontheharmonisationofcertainaspectsofcopyrightandrelatedrightsintheinformationsociety,p8,http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=COMPARL&mode=XML&language=EN&reference=PE546.580,laatstgeraadpleegdop3maart2017.191I.STAMATOUDIenP.TORREMANS,“EUCopyrightLaw,acommentary”,EdwardElgarPublishing,Cheltenham,2014,p397;P.B.HUGENHOLTZ,“Brusselsbroddelwerk:Rechtenkromindeauteursrechtrichtlijn”,TijdschriftvoorAuteurs-,Media-,enInformatierecht(AMI),2001-1,p4.192K.VANDERPERRE,E.LIEVENSenD.VOORHOOF,“Handboekauteursrecht”,AcademiaPress,editie2015-2016,p17.

37

3.2Rechtspraakinverbandmetderichtlijn

Ook de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie mag niet vergeten worden.193Het

toenemendbelangvanhetauteursrechtkanhierookuitafgeleidworden.Delaatste jaren

zijnerveelbaanbrekendearrestengeveldinverbandmetdeInfosoc-richtlijn.Dezearresten

hebbenbijgedragen tot deontwikkeling van eeneenvormig Europees auteursrecht.194Het

gaathierondermeerovervolgendearresten.

- Svenssonarrest195:Ditarrestwasbelangrijkinhetkadervandeproblematiekinzake

hyperlinks.Hierwerdbeslistdathyperlinksnaarlegaalmateriaaltoegelatenzijn.Het

gaathierimmersnietovereennieuwecommunicatieaanhetpubliek.196

- Bestwater arrest197: Hier besliste het Hof dat het incorporeren van een video

(“Framing”)dievrijbeschikbaarisophetinternet(bijv.naarYoutube)geeninbreuk

vormtopdeInfosoc-Richtlijn.

- UPC Telekabel Wien arrest198: Hier werd beslist dat internet dienstenleveranciers

verplicht kunnenwordenomde toegang tot eenwebsite, diemateriaal bevatdat

ingaattegenhetauteursrecht,teblokkeren.199

- ACI Adam arrest 200 : In dit arrest heeft het Hof beslist dat het Nederlands

auteursrechtensysteemniet inovereenstemming ismetderichtlijnomdatergeen

verschilgemaaktwordttussenprivatekopiesvanlegaleenvanillegalebronnen.

- Meltwaterarrest201:Ditarresthandeltovergebruikersdiesurfenophetinternetop

pagina’s met vrij beschikbaar auteursrechtelijk beschermd materiaal. Hier werd

beslistdathetmateriaalgedektisdoordeuitzonderinginzaketijdelijkekopies.202

193https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/eu-copyright-legislation,laatstgeraadpleegdop4maart2017194J.DEMAERE,“DebeschermingsvoorwaardennaarEuropeesenAmerikaansauteursrecht”,MasterproefUniversiteitGent,Gent,2014-2015,p10.195HVJ13februari2014,C466/12,NilsSvenssone.a.tegenRetrieverSverigeAB,ECLI:EU:C:2014:76(viaCuria)196Zieinfradeel3,punt1.2.1197HVJ21oktober2014,C348/13,BestWaterInternationalGmbHtegenMichaelMebesenStefanPotsch,ECLI:EU:C:2014:2315(viaCuria).198HVJ27Maart2014,C314/12,UPCTelekabelWienGmbHtegenConstantinFilmverleihGmbHenWega,ECLI:EU:C:2014:192(viaCuria).199R.D.CHAVANNES,“Juistevenwichtindepraktijk,detoelaatbaarheidvaninternetblokkadesvolgenshetHofvanJustitieinUPCTelekabelWien”,TijdschriftvoorAuteurs-,Media-&Informatierecht(AMI),2015/2,p38.200HVJ10April2014,C435/12,ACIAdamBVe.a.tegenStichtingdeThuiskopieenStichtingOnderhandelingenThuiskopievergoeding,ECLI:EU:C:2014:254(viaCuria).201HVJ5Juni2014,C360/13,PublicRelationsConsultantsAssociationLtdtegenNewspaperLicensingAgencyLtde.a.,ECLI:EU:C:2014:1195(viaCuria).202Artikel5.1vanderichtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij.

38

- CMore Entertainment203: Dit arrest besliste dat hyperlinks die verwijzen naar live

omroepuitzendingen die deel uitmaken van betaaltelevisiediensten kunnen

verbodenworden.

- GS Media 204 : Ook dit arrest handelt over de problematiek inzake hyperlinks.

Ondernemingen kunnen geen hyperlinks maken naar werken die een inbreuk

vormenophetauteursrecht.

- MicrosoftMobileSalesInternationalandothers205:InditarrestbeslistehetHofdat

hetItaliaansesysteemomderechthebbendentevergoedeninzakeprivatekopiesin

strijdismetderichtlijn.

3.3Noodzaaktotherzieningvanderichtlijn

Door de evolutie van de technologie is de richtlijn niet meer volledig up-to-date.206De

richtlijnwerdontwikkeldopbasisvangangbaretechnischepraktijkenenmogelijkhedendie

eind de jaren ‘90 beschikbaar waren. De richtlijn hanteert nog begrippen als

“fonogrammen” 207 of “reproductie op papier” 208 . Nergens wordt er gesproken over

begrippenalsonlinestreaming,webshops,enz..

De technologie, dewijzewaarop gebruikers auteursrechtelijkmateriaal verwerven en het

ganseecosysteemzijndelaatstetweedecenniaechtersubstantieelveranderd.Ditgeldtniet

enkel voor demogelijkheden en de dekking van toegangsnetwerken (mobiele 3G- en 4G-

netwerken, supersnel vast internet, .. ) maar ook voor op de markt aanwezige

eindapparaten (tablets, smartphones, smart TV’s, ..), de sociale netwerken die online

aanwezig zijn (zoals Facebook, Twitter,..), de dienstenleveranciers van online platforms

(zoalsSpotify)endeinternetserviceproviders(zoalsTelenet).

203HVJ26Maart2015,C279/13,CMoreEntertainmentABtegenLinusSandberg,ECLI:EU:C:2015:199(viaCuria).204HVJ8September2016,C106/15,GSMediaBVtegenSanomaMediaNetherlandsBVe.a.,ECLI:EU:C:2016:644(viaCuria).205HVJ22September2016,C110/15,MicrosoftMobileSalesInternationalOyenanderetegenMinisteroperibenieleattivitàculturali(MiBAC)e.a.,ECLI:EU:C:2016:717(viaCuria).206A.RENDA,F.SIMONELLI,G.MAZZIOTTIenG.LUCHETTA,“PolicyoptionsforimprovingthefunctioningandefficiencyoftheDigitalsinglemarketinthefieldofCopyright”,November2015,p1;J.REDA,DraftreportontheimplementationofDirective2001/29/ECoftheEuropeanParliamentandofthecouncilof22May2001ontheharmonisationofcertainaspectsofcopyrightandrelatedrightsintheinformationsociety,p10.207Artikel3.2,bvanderichtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij.208Artikel5.2,avanderichtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij.

39

Anderzijds dient er ook vastgesteld te worden dat het principe van technologische

neutraliteit inzake copyright nog niet expliciet in de richtlijn werd opgenomen, in

tegenstelling tot bijvoorbeeld de telecommunicatiewetgeving. In andere landen (bijv.

Canada) zijn er belangrijke evoluties die de technologische neutraliteit inzake

auteursrecht209aanbelangen.

Maarnietalleendoordetechnologischeevolutiedringtzicheenactualisatievanderichtlijn

op. Ook het feit dat de richtlijn maar een minimumniveau aan bescherming van het

auteursrechtdoorvoerdeiseenheikelpunt.Ditheeftertoegeleiddatderichtlijnnietzijn

beoogde doel van harmonisatie van het auteursrecht in de Unie gerealiseerd heeft.210De

bedoeling van de richtlijn was net om een zo hoog mogelijk niveau van bescherming te

waarborgen.211

DerichtlijndiendehetEuropeesauteursrechtinternetprooftemaken,maarismijnsinziens

niet in haar opzet geslaagd.212Een actualisatie van de richtlijn aan de huidig gangbare

praktijken dringt zich dan ook op. Een dergelijke revisie zal beter kunnen inspelen op de

bijzonderhedenvandedigitaleeenheidsmarkt.

3.4IseenEuropeseeenheidsvergunningvoorhetauteursrechtdeoplossing

(Europeansinglecopyrighttitle)?

WekunnenonsdevraagstellenofeenEuropeseeenheidsvergunningvoorhetauteursrecht

niet een oplossing zou kunnen bieden om de huidige problemen aan te pakken. Een

Europese titel zou immers alle belemmeringen van territorialiteit binnen de Unie

wegnemen. 213 De eenvormigheid zou de onderhandelingspositie van de auteurs sterk

kunnenverbeterenenalduskunnenleidentoteenbeterevergoedingvoorhunwerken.

209TheSupremeCourtofCanadareleasedanimportantrulingontheroleoftechnologicalneutralityincopyrightlaw.Ina7-2splitdecisioninCanadianBroadcastingCorporation/SociétéRadio-Canadav.SODRAC2003Inc.,etal.2015SCC57,JusticeRothstein.210J.REDA,DraftreportontheimplementationofDirective2001/29/ECoftheEuropeanParliamentandofthecouncilof22May2001ontheharmonisationofcertainaspectsofcopyrightandrelatedrightsintheinformationsociety,p8.211richtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij,Overweging4en9;P.B.HUGENHOLTZ,“Brusselsbroddelwerk:Rechtenkromindeauteursrechtrichtlijn”,TijdschriftvoorAuteurs-,Media-,&Informatierecht(AMI),2001-1,p3.212M.DEZWAAN,“Geenbeelden,geennieuws:beeldbeperkingeninoudennieuwauteursrecht”,OttoCramwinckelUitgever,2003,p104.213J.REDA,DraftreportontheimplementationofDirective2001/29/ECoftheEuropeanParliamentandofthecouncilof22May2001ontheharmonisationofcertainaspectsofcopyrightandrelatedrightsintheinformationsociety,p5en9.

40

Opheteerstegezichtlijktditeenrevolutionairconcept.HetverdragvanLissabon214voorziet

inartikel118dewettelijkebasisvooreenEuropesetitel215:

“Inhet kader vande totstandbrengingendewerking vande internemarkt stellen

het Europees Parlement en de Raad, volgens de gewonewetgevingsprocedure, de

maatregelen vast voor de invoering van Europese titels om een eenvormige

bescherming van de intellectuele eigendomsrechten in de hele Unie te

bewerkstelligen,envoordeinstellingvanophetniveauvandeUniegecentraliseerde

machtigings-, coördinatie- en controleregelingen. De Raad stelt, volgens een

bijzondere wetgevingsprocedure, bij verordeningen de talenregelingen met

betrekking tot de Europese titels vast. De Raad besluit met eenparigheid van

stemmen,naraadplegingvanhetEuropeesParlement.”

DezerechtsgrondslagistotnutoegebruiktomeenEuropeeseenheidsoctrooitecreëren.In

tegenstellingtothetEuropeesOctrooi(ref.EuropeesOctrooiverdrag)bestaatermomenteel

geenequivalentvoorhetauteursrecht.216

DeEuropeseCommissieconsulteerdedemarkt217inverbandmetdeopportuniteitvaneen

Europese eenheidsvergunning voor het auteursrecht. Bepaalde partijen (onder andere

bibliotheken, musea, instellingen voor cultureel erfgoed) waren van mening dat de

doelstellingen van de Infosoc-richtlijn het best gerealiseerd kunnen worden door een

Europese eenheidsvergunning voor het auteursrecht. Ook bepaalde Europese

parlementsledenwarengewonnenvoorditidee.218

214VerdragvanLissabontotwijzigingvanhetVerdragbetreffendedeEuropeseUnieenhetVerdragtotoprichtingvandeEuropeseGemeenschap,13december2007,2007/C306/01.215A.RENDA,F.SIMONELLI,G.MAZZIOTTIenG.LUCHETTA,“PolicyoptionsforimprovingthefunctioningandefficiencyoftheDigitalsinglemarketinthefieldofCopyright”,November2015,p17;M.RICOLFI,“TowardsaEUCopyrightCode?AconceptualFramework”,BocconiLegalPapers,2015,Vol.5,p2;C.A.WEISS,“Availabletoall,producedbyfew:theeconomicandculturalimpaxtofeurope’sdigitalsinglemarketstrategywithintheaudiovisualindustry”,ColumbiaBusinessLawReview,Vol.2016,Issue3(2016),p912-913.216J.REDA,DraftreportontheimplementationofDirective2001/29/ECoftheEuropeanParliamentandofthecouncilof22May2001ontheharmonisationofcertainaspectsofcopyrightandrelatedrightsintheinformationsociety,p10.217ConsultationonthereviewoftheEUcopyrightrulescarriedoutbytheCommissionbetween5December212013and5March2014,http://ec.europa.eu/internal_market/consultations/2013/copyright-rules/index_en.htm,laatstgeraadpleegdop5maart2017.218X,“EUcopyrightreformmustbalancerightholders’andusers’interests,sayMEPs”,16juni2015,http://www.europarl.europa.eu/news/nl/news-room/20150615IPR66497/eu-copyright-reform-must-balance-rightholders%E2%80%99-and-users%E2%80%99-interests-say-meps,laatstgeraadpleegdop6maart2017.

41

In de Europese Unie zijn er echter veel verschillende taalgroepen aanwezig, elkmet hun

cultureleeigenheid.MenkanzichdanookdevraagstellenofeenEuropesetitelweldegelijk

zinvol is. Volgens de lidstaten zou een Europese titel afbreuk doen aan de culturele

diversiteitbinnenEuropa219zoalsvastgelegdinart.167VWEU:

“Member Statesalso insist on theneed topreserve their prerogatives to carryout

theirownculturalpolicyandrefertoArticle167oftheTreatyontheFunctioningof

theEU(TFEU)”

DesituatiewaarinauteursrechtenkelopEuropeesvlakvastgelegdzoukunnenwordenkomt

er (voorlopig?) niet. Als we de voorstellen van de Europese Commissie bekijken, is het

duidelijkdatergeenonmiddellijkeplannenzijnvooreenEuropesetitelinzakeauteursrecht.

DeEuropeseCommissieheeftervoorgekozenomdezwakkepuntenvandehuidigerichtlijn

bij te sturen in plaats van de invoering van dit radicaal nieuwe concept (bijv. door

uitzonderingentevoorzienvoorbibliotheken,musea,instellingenvoorcultureelerfgoed).220

Deze beslissing is mijns inziens terecht. Een Europese titel zou paradoxaal genoeg de

culturele eigenheid in de Europese Unie inperken. Bovendien kunnen we ons de vraag

stellen of er nood is aan de Europese beschikbaarheid van een bepaald werk (bijv. het

VlaamselieddientnietovergansEuropaopdezelfdewijzebeschikbaartezijn).

4.Voorsteltoteennieuweauteursrechtrichtlijn

Zoalshierbovenaangehaald,isdehuidigewetgevingnietmeerup-to-date.Dezewetgeving

sluitnietaanopdewensenvandeconsumentenendevelemogelijkhedendiehetinternet

onsbiedt.Daardoorwordtdepositievandeauteurssterkondermijnd.221OokeenEuropese

eenheidsvergunning inzake auteursrechten biedt (nog) geen oplossing. Om tegemoet te

komenaande lacunesvanhet regelgevendkaderheeft222deCommissieop14september

219http://ec.europa.eu/internal_market/consultations/2013/copyright-rules/docs/contributions/consultation-report_en.pdf,p91.220Zieinfradeel2,punt4.221A.SCHALEKAMPenA-MELSMAN,“Nieuweauteursrechtrichtlijninzicht”,23november2016,http://www.bright-advocaten.nl/nieuws/nieuwe-auteursrechtrichtlijn-zicht/,laatstgeraadpleegd14april2017222X,“VernieuwdeEU-regelsvoorauteursrecht”,19september2016,https://europadecentraal.nl/vernieuwde-eu-regels-voor-auteursrecht/,laatstgeraadpleegd14april2017

42

2016 een nieuwe richtlijn inzake auteursrechten gepubliceerd. Dit voorstel is bedoeld om

het Europees auteursrecht aan te passen aan de nieuwe digitale realiteit.223Dit voorstel

vormteenaanvullingophetbestaandeEU-rechtskader inzakeauteursrechten(het“acquis

communautaire”),inhetbijzonderopderegelsvanRichtlijn96/9/EG,Richtlijn2006/115/EG,

Richtlijn 2009/24/EG, Richtlijn 2012/28/EU en Richtlijn 2014/26/EU. 224 Ook de oude

auteursrechtrichtlijndiedateertuit2001blijft verderbestaan.Denieuweontwerprichtlijn

voorzietvoornamelijkinaanvullenderegelingen.225

We gaan in dit hoofdstuk het nieuwe voorstel tot auteursrechtrichtlijn onder de loep

nemen.Omderichtlijntebesprekennemenwedestructuuroverdiederichtlijnaanneemt.

Hetvoorstelvanderichtlijnisingedeeldinvijftitels,diedannogeensonderverdeeldzijnin

hoofdstukken.Titel Ibevatdealgemenebepalingen,hetonderwerpvande richtlijnende

definities. Titel II handelt over de maatregelen die nodig zijn om de uitzonderingen en

beperkingenaantepassenaandedigitaleengrensoverschrijdendeomgeving.Titel IIIgaat

overdemaatregelendiegenomenmoetenwordeninhetkadervandelicentieverlening.De

maatregelendievoorgesteldwordenhebbenalsdoelomdelicentieverleningteverbeteren

eneenruimeretoegangtotdeinhoudteverzekeren.Titel IVhandeltoverdemaatregelen

diegenomenmoetenwordenomeengoedewerkingvandemarktvoorauteursrechtente

verzekeren.TenslottehebbenweTitelVdiede slotbepalingenbevat.Deze slotbepalingen

zijninhetkadervandezemasterproefminderbelangrijk.Hiergaanwedanooknietverder

opin.

4.1Algemenebepalingen

In de ontwerprichtlijn vinden we voorstellen terug die gericht zijn op een verdere

harmonisatie van het wetgevingskader in de Europese Unie met betrekking tot de

auteursrechtenendenaburigerechten.Dezeharmonisatievindtplaatsinhetkadervande

internemarkt, rekeninghoudendemetdeopkomstvande technologischeontwikkelingen

dieeengrensoverschrijdendgebruikvandebeschermdeinhoudmogelijkmaakt.226

223StateoftheUnion2016:NieuweEU-regelsvoorhetauteursrechtmoetenvoorcultureleoplevingzorgen,Straatsburg,14september2016.224VoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”),p4.225J.R.SPAUWEN,“CopyrightReform:RichtlijnvoorstelinzakeauteursrechtenindeDigitalSingleMarket”,tijdschriftvoorAuteurs-,Media-&Informatierecht(AMI),2016/5,p126.226Artikel1vanhetvoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”).

43

Titel1omvatookdefinitiesvandebegrippentekst-endatamining,instellingvoorcultureel

erfgoed en perspublicatie. Hier dient opgemerkt te worden dat er geen nieuwe definitie

gegevenwordtvanhetbegrip“mededelingaanhetpubliek”,wateenbegripisdatcentraal

stondinheelveelarrestenvanhetEuropeesHofvanJustitiebetreffendeauteursrechten.De

daaringehanteerderedeneringenzijndusookvoorhetnieuwekaderbijzonderrelevant.

4.2Maatregelenomuitzonderingenenbeperkingenaantepassenaandedigitale

engrensoverschrijdendeomgeving

4.2.1UitzonderingenenbeperkingenindeInfosoc-richtlijn.

Omeenevenwichttevoorzientussenderechtenvandegebruikerenerzijdsenderechten

vande auteur anderzijdswordenbepaaldeuitzonderingenenbeperkingen voorzien.Door

deze uitzondering of beperking is het als gebruiker van een auteursrechtelijk beschermd

werknietmeernodigomeersttoestemmingtevragenaandeauteuromhetwerktemogen

gebruiken.227Ditwijktafvanhetbasisprincipedatwanneerauteursrechtelijkebeschermde

werkenwordengebruiktdeauteurnormaal gezieneerst zijn toestemmingdaarvoormoet

geven. 228 Een compensatie aan deze rechthebbenden blijft normalerwijze wel

verschuldigd.229De uitzonderingen en beperkingen op het auteursrecht en de naburige

rechtenzijnopEuropeesniveaugeharmoniseerddoordeInfosoc-richtlijn.230

Artikel 9(2) van de Conventie van Bern 231 legt de verdragsrechtelijke basis voor de

beperkingenenuitzonderingenvastenditluidtalsvolgt:

“art.9(2)ItshallbeamatterforlegislationinthecountriesoftheUniontopermit

the reproduction of such works in certain special cases, provided that such

reproductiondoesnotconflictwithanormalexploitationoftheworkanddoesnot

unreasonablyprejudicethelegitimateinterestsoftheauthor.”

227http://www.deauteurs.be/juridische-faq/wat-zijn-de-uitzonderingen-op-het-auteursrecht/,laatstgeraadpleegdop14april2017;Artikel5.2,a)vanderichtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij.228H.VANHEES,“auteursrechtineennotendop”,1998,Garant,p35.229http://www.wipo.int/copyright/en/limitations/,laatstgeraadpleegdop10januari2017230Zieartikel5vanderichtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij.231Ookinartikel13vandeTRIPSovereenkomstvan15april1994vindenweeenverdragsrechtelijkebasisterugvoordedriestappentoets.

44

Dit artikel legt de basis voor de zogenaamde driestappentoets. 232 Uitzonderingen en

beperkingen zijnmogelijk als ze voldoen aan drie voorwaarden.233Deze drie voorwaarden

vindenweookteruginartikel5.5vandeInfosoc-richtlijn.234Teneerstemoethetgaanover

specifiekegevallen,m.a.w.gevallendieeenspecifiekdoelhebben.Tentweedemagergeen

conflict zijn met de normale uitbating van het werk. Ten derdemag er geen onredelijke

schadeberokkendwordenaandewettelijkebelangenvanderechthebbende.Alservoldaan

is aan deze 3 voorwaarden is het dus toegelaten om reproducties van auteursrechtelijk

beschermde werken te maken zonder daarvoor eerst de expliciete toestemming van de

auteurtebekomen.

HetCEPS235identificeerdeeenaantalproblemenvoordedigitaleeenheidsmarktdieuitde

uitzonderingenofbeperkingenvanartikel5vandeInfosoc-richtlijnvoortvloeien.Teneerste

is het een exhaustieve lijst die in zekere mate technologisch niet-neutraal is. Het is dus

moeilijkomdetechnischeevolutietevolgen.236Eentweedeprobleemisdatdeexhaustieve

lijsten die voorzien zijn in artikel 5.2 en 5.3 van de Infosoc-richtlijn optioneel en niet

verplichtzijn.237Lidstatenkunnenaldannietkiezenomdezeteimplementeren.Hieropiser

éénuitzondering:artikel5.1vandezerichtlijnisimmerswelverplicht.Hetgevolgisdanook

dat de lidstaten deze bepalingen op zeer verschillendemanieren omgezet hebben.238Een

derde probleem is dat divergerende heffingen aanleiding kunnen geven tot onder andere

dubbele betalingen en onzekerheid ten aanzien van de media en toestellen die aan de

heffingonderworpenmoetenworden.

232J.REDA,DraftreportontheimplementationofDirective2001/29/ECoftheEuropeanParliamentandofthecouncilof22May2001ontheharmonisationofcertainaspectsofcopyrightandrelatedrightsintheinformationsociety,p8-9;A.RENDA,F.SIMONELLI,G.MAZZIOTTIenG.LUCHETTA,“PolicyoptionsforimprovingthefunctioningandefficiencyoftheDigitalsinglemarketinthefieldofCopyright”,November2015,p8;M.DEZWAAN,“Geenbeelden,geennieuws:beeldbeperkingeninoudennieuwauteursrecht”,OttoCramwinckelUitgever,2003,p107.233M.SENFTLEBEN,“Copyright,Limitations,andtheThree-stepTest:AnAnalysisoftheThree-stepTestinInternationalandECCopyrightLaw”,KluwerLawInternational,2014,p286.234D.J.G.VISSER,“Debeperkingenindeauteursrechtrichtlijn”,TijdschriftvoorAuteurs-,Media&Informatierecht2001,P15.235CEPS,CentreforEuropeanPolicyStudies,https://www.ceps.eu/system/files/SR%20No%20121%20Internal%20Market%20for%20Copyright.pdf,p8. 236A.RENDA,F.SIMONELLI,G.MAZZIOTTIenG.LUCHETTA,“PolicyoptionsforimprovingthefunctioningandefficiencyoftheDigitalsinglemarketinthefieldofCopyright”,November2015,p8.237A.RENDA,F.SIMONELLI,G.MAZZIOTTIenG.LUCHETTA,“PolicyoptionsforimprovingthefunctioningandefficiencyoftheDigitalsinglemarketinthefieldofCopyright”,November2015,p8.238A.RENDA,F.SIMONELLI,G.MAZZIOTTIenG.LUCHETTA,“PolicyoptionsforimprovingthefunctioningandefficiencyoftheDigitalsinglemarketinthefieldofCopyright”,November2015,p8.

45

Het was de bedoeling van de Infosoc-richtlijn dat geharmoniseerde rechtsregels op het

gebied van het auteursrecht en de naburige rechten voor meer rechtszekerheid zouden

zorgen.239EenstudievandeUniversiteitvanAmsterdam240heeftreedsin2007uitgewezen

datdeuitzonderingenenbeperkingenzoalsvoorzien inartikel5vande Infosoc-richtlijn241

niet geleid hebben tot een bevredigend niveau van harmonisatie. De bepalingen van de

richtlijn zijn op dit vlak immers te algemeen en laten te veel keuzevrijheid toe aan de

lidstaten.De lidstatenkunnenvrijkiezenomaldannietdebeperkingenovertenemen.242

Het gevolg is een mozaïek van uitzonderingen en beperkingen die grensoverschrijdende

diensten bemoeilijken. De richtlijn erkende reeds dat243verschillen in uitzonderingen en

beperkingendirectenegatievegevolgenhebbenvoordewerkingvande internemarktop

hetgebiedvanhetauteursrechtendenaburigerechten.Deverwachteharmonisatiewerd

echteronvoldoendegerealiseerd.

Deoplossing isnieteenvoudig: iedereharmonisatieoefeningmoeteenopening latenvoor

een zekere juridische flexibiliteit 244 en voorspelbaarheid. Het is een constante

evenwichtsoefening tussendenodigeharmonisatie ende flexibiliteit die lidstatenhebben

omderichtlijnomtezetten.

Er kan besloten worden dat de beoordelingsbevoegdheid van de lidstaten inzake de

omzettingvanuitzonderingenenbeperkingenuitdeInfosoc-richtlijnwellichttegrootisen

er rekening gehouden moet worden met de digitale eenheidsmarkt (onder andere

bijvoorbeeld de in- en uitvoerproblematiek) en de snel evoluerende technologie. Het

bestaandesysteemsluitnietmeeraanbijdehuidigetechnologischeontwikkelingen.Hetis

daarom belangrijk dat de uitzonderingen en beperkingen aan een nieuwe beoordeling

onderworpenwordeninhetlichtvandenieuwetoepassingendiedekopopstekendoorde

239Richtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij,overwegende4.240StudyontheimplementationandeffectinMembersStates’lawofDirective2001/29/EContheharmonizationofcertainaspectsofcopyrightandrelatedrightsintheinformationsociety,InsituteforInformationLaw,UniversityofAmsterdam,february2007,p4.241StudyontheimplementationandeffectinMembersStates’lawofDirective2001/29/EContheharmonizationofcertainaspectsofcopyrightandrelatedrightsintheinformationsociety,InsituteforInformationLaw,UniversityofAmsterdam,february2007,p4.242D.J.G.VISSER,“Debeperkingenindeauteursrechtrichtlijn”,TijdschriftvoorAuteurs-,Media&Informatierecht2001,P9.243Richtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij,overwegende31.244J.HUA,“Reconstructionofcopyrightlimitationsandexceptionsinthedigitalnetworkage:importationoflegalflexibilityandcertainty”,InternationalJournalofTechnologyPolicyLawarchive,Volume1Issue4may2014,p.364.

46

digitalisering.Ermoetgekozenwordenvooreentoekomstbestendigentechnologieneutraal

systeemdatnietalleenaansluitbijdehuidigestandvandedigitaletechnologie,maarook

toegespitstisoptoekomstigeontwikkelingen.245

4.2.2Uitzonderingeninhetvoorsteltotauteursrechtrichtlijn

TenbehoevevandedigitaleinternemarktsteltdeCommissievooromaftewijkenvande

‘vrijwillige’benaderingdiegehanteerdwordtindeInfosoc-richtlijntenaanzienvan3(deels)

nieuwe excepties.246 Deze nieuwe uitzonderingen doen geen afbreuk aan de facultatieve

uitzonderingen in de Infosoc-richtlijn. Deze uitzonderingen blijven gewoon verder

bestaan.247

TeneerstewildeCommissieeennieuweuitzonderinginvoerenvoorhetgebruikvantekst-

en dataminingtechnologieën 248 op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. 249

Voorwaarde is wel dat de onderzoekorganisaties rechtmatig toegang hebben tot de

‘gedataminede’ bestanden.250Door deze uitzondering zal het gemakkelijker worden om

gebruik temaken van tekst- endataminingtechnologieënom zo grotedatasets te kunnen

analyseren.251Dit zal de uiterst noodzakelijke impuls geven aan innovatief onderzoek, nu

bijnaallewetenschappelijkepublicatiesdigitaalzijnenhuntotalevolumejaarlijks8tot9%

stijgt.252Door dezeuitzondering zullenonderzoekers in staat zijn om sneller en efficiënter

nieuwebaanbrekendeoplossingen teontdekkenvoorgroteuitdagingenzoalswereldwijde

epidemieënofveranderingenvanhetklimaat.253

245X,“Moderniseringvanhetauteursrecht,eentussenstand”,13juni2013,https://www.kl.nl/opinie/modernisering-van-het-auteursrecht-een-tussenstand/,laatstgeraadpleegdop13april2017.246J.R.SPAUWEN,“CopyrightReform:RichtlijnvoorstelinzakeauteursrechtenindeDigitalSingleMarket”,tijdschriftvoorAuteurs-,Media-&Informatierecht(AMI),2016/5,p127.247SA&S,CommentaarophetRichtlijnvoorstelvandeEuropeseCommissievan14september2016inzakeauteursrechtenindedigitaleeenheidsmarkt,http://auteursrechtensamenleving.be/wp-content/uploads/2016/12/20161129_commentaar_richtlijnvoorstel_auteursrecht_SAS-1.pdf,p2248tekst-endataminingtechnologieën:dezepraktijklaattoeomgrotehoeveelhedenvanauteursrechtelijkebeschermdewerkentedoorzoekenmethetoogophetherkennenvaneenbepaaldetrendofeenpatroon.(analysevangrotehoeveelheiddata)249VoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”),overwegend5;Artikel3vanhetvoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”).250J.R.SPAUWEN,“CopyrightReform:RichtlijnvoorstelinzakeauteursrechtenindeDigitalSingleMarket”,tijdschriftvoorAuteurs-,Media-&Informatierecht(AMI),2016/5,p127.251Debeschermdewerkenbevindenzichmeestalindatabases252StateoftheUnion2016:NieuweEU-regelsvoorhetauteursrechtmoetenvoorcultureleoplevingzorgen,Straatsburg,14september2016.253X,“Commissionproposescopyrightexceptionforresearchers”,14september2016,http://ec.europa.eu/research/index.cfm?pg=newsalert&year=2016&na=na-140916,laatstgeraadpleegd14april2017.

47

Ten tweede wil de Commissie een “duidelijkere” invulling van de onderwijsexceptie.254

Leerkrachten maken graag gebruik van digitaal (les-)materiaal, maar momenteel

ondervindenheelwatleerkrachtenelkedagbeperkingenbijhetgebruikvanditmateriaal.255

Hetmoetmogelijkzijnomzondertoestemmingvandeauteursrechthebbendengebruikte

makenvanauteursrechtelijkbeschermdewerkenofanderematerialenopvoorwaardedat

hetgebruiktwordtalsillustratieinhetkadervanonderwijsactiviteiten.Ditzouleerkrachten

de mogelijkheid geven om gemakkelijker en sneller gebruik te maken van digitale

leermiddelen.Hetgebruikvandezewerkenmoetwelplaatsvindenindegebouwenvaneen

onderwijsinstelling of door middel van een beveiligd elektronisch netwerk dat alleen

toegankelijk is voor de leerlingen enhet onderwijzendpersoneel.Ookdebronvermelding

moetbijhetgebruikvandeillustratiesvermeldworden.256

Ten derde stelt de Commissie een nieuwe verplichte EU-uitzondering voor, op grond

waarvaninstellingenvoorcultureelerfgoed,zoalsbijvoorbeeldbibliotheken,werkendigitaal

kunnen opslaan.257 Deze verplichte uitzondering biedt twee mogelijkheden. Ten eerste

kunnen de werken zo voor een langere termijn bewaard worden en ten tweede kan

iedereenertoegangtotblijvenhebben.258DeCommissiebiedterfgoedinstellingenhetrecht

om hun collectie op te slaan, maar niet om deze ook openbaar te maken. Voor de

openbaarmakingmoeten licenties afgeslotenworden,bijvoorbeeldmiddelseen (hierna te

bespreken)collectieveout-of-commerceregeling.259

254Artikel4vanhetvoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”);R.SNIJDERS,“OpwegnaareennieuweEuropeseauteursrechtrichtlijn:onlinecontentoverdegrensen(plannenvoor)moderniseringvanhetauteursrecht”,12december2015,https://rsnijders.info/vakblog/2015/12/12/nieuwe-europese-auteursrechtrichtlijn/,laatstgeraadpleegdop15april2017.255StateoftheUnion2016:NieuweEU-regelsvoorhetauteursrechtmoetenvoorcultureleoplevingzorgen,Straatsburg,14september2016.256Artikel4,1°aenbvanhetvoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”).257Artikel5vanhetvoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”).258X,“VernieuwdeEU-regelsvoorauteursrecht”,19september2016,https://europadecentraal.nl/vernieuwde-eu-regels-voor-auteursrecht/,laatstgeraadpleegd14april2017;StateoftheUnion2016:NieuweEU-regelsvoorhetauteursrechtmoetenvoorcultureleoplevingzorgen,Straatsburg,14september2016.259J.R.SPAUWEN,“CopyrightReform:RichtlijnvoorstelinzakeauteursrechtenindeDigitalSingleMarket”,tijdschriftvoorAuteurs-,Media-&Informatierecht(AMI),2016/5,p127.

48

4.3Maatregelenomdelicentieverleningteverbetereneneenruimeretoegangtot

inhoudteverzekeren

Hoewel digitale technologieën grensoverschrijdende toegang tot beschermde werken en

anderematerialenmoet vergemakkelijken, blijvener nog steedsobstakels bestaandiedit

belemmeren.Dit is het gevalmet instellingendie cultureel erfgoedonline ter beschikking

willenstellen,ookoverdegrenzenheen.Hetgaathiermeerspecifiekoverwerkendieniet

meer in de handel beschikbaar zijn. Ook de markten van de video-on-demand-platforms

hebbenproblemenmethetprocesinzakehetverlenenvanlicenties.Tengevolgevandeze

belemmeringenmissen Europese burgers de kans om toegang te krijgen tot het cultureel

erfgoed.260

4.3.1Werkendienietmeerindehandelzijn(“out-ofcommerceworks”)

4.3.1.1Begrippenverweesdewerkenenout-ofcommerce.

Dezewerken(vóórhetdigitaletijdperkookwel“out-of-printworks”genoemd)zijnwerken

die nog steeds beschermd zijn door het auteursrecht, maar die niet langer in de handel

beschikbaarzijn,omdatdeauteursenuitgeversbeslisthebbenomhetwerkteneersteniet

meer te publiceren of te verkopen, ten tweede omdat het werk maar een geringe

commerciële waarde heeft of ten derde omdat het niet voor commerciële doeleinden

bestemdwas.261

Het belang van de digitalisering van werken die niet meer in de handel beschikbaar zijn

situeertzichvooralophetgebiedvoorhetbehoudvanhetcultureelerfgoed.Europeana262,

de digitale Europese bibliotheek, geeft toegang tot meer dan 53miljoen gedigitaliseerde

boeken, audio en video, foto’s, kaarten, manuscripten en archiefstukken. Vooral voor

werkendienietmeerindehandelviadegebruikelijkekanalenbeschikbaarzijn,wordende

digitaliseringendeonlinebeschikbaarheidbelangrijk, zodatdemensendit kunnenblijven

raadplegenenhetcultureelerfgoednietverlorengaat.

260VoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”),p3.261M.VANEECHOUD,P.B.HUGENHOLTZ,S.VANGOMPEL,L.GUIBAULTenN.HELBERGER,“HarmonizingEuropeanCopyrightLaw:TheChallengesofBetterLawmaking”,KluwerLawInternational,2009,p265;VoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeenheidsmarkt(“auteursrechtrichtlijn),overwegend22.262http://www.europeana.eu/portal/en,laatstgeraadpleegdop16maart2017.

49

Om verwarring te voorkomen is het belangrijk om te vermelden dat er een onderscheid

moet worden gemaakt tussen de werken die nietmeer in de handel beschikbaar zijn en

verweesdewerken.Hetonderscheidtussenwerkendienietmeerindehandelbeschikbaar

zijnenverweesdewerken263zitinhetfeitdatbijverweesdewerkenderechthebbendevan

het werk niet gekend is of niet gevonden kan worden. Let wel, het is niet omdat we de

makervanhetwerknietmeerkunnenidentificerendatergeenauteursrechtenmeerophet

werk zitten.264Ook voor verweesdewerken geldt de basisregel dat het auteursrecht blijft

bestaan tot 70 jaar na de dood van de maker. 265 Omdat we niet weten wie de

rechthebbende van het werk is, kan er ook geen toestemming gevraagd worden om het

werktegebruiken.266Daardoorwordthetvaakonmogelijkomhetbetreffendewerkopeen

rechtmatigemaniertegebruikeninauteursrechtelijkezin.267Voorverweesdewerkenishet

dus niet mogelijk om eerst toestemming te verkrijgen van de rechthebbende voor

handelingenvanreproductieofbeschikbaarstellingvoorhetpubliek.268

4.3.1.2DevoorstellenvanEuropeseCommissieaangaandedewerkendienietmeerindehandelbeschikbaarzijn.

Erzijnalreedseenaantalnationaleinitiatievenontwikkeldomdeverspreidingentoegang

vanwerkendienietmeerindehandelbeschikbaarzijntevereenvoudigen.Dezeinitiatieven

zijn nationaal, gelden enkel maar voor bepaalde lidstaten en zijn alleen op de nationale

grondgebiedenvandezelidstatentoepasselijk.DeEuropeseCommissieishieraantegemoet

gekomen en heeft in haar richtlijnvoorstel een regeling uitgewerkt voor werken die niet

meer in de handel beschikbaar zijn. Het doel is om instellingen van cultureel erfgoed de

mogelijkheidtebiedenomdewerkendieuitdehandelzijntedigitaliserenenpan-Europees

teverspreiden.269

263Artikel2vanderichtlijn2012/28/EUvanhetEuropeesParlementendeRaadvan25oktober2012,inzakebepaaldetoegestanegebruikswijzenvanverweesdewerken.264A.M.MARINESCU,“EUDirectivesinthefieldofcopyrightandrelatedrights”,LexETScientiaInternationalJournal,Vol.22,Issue1(2015),p61.265B.VELDHUIZEN,K.LAANSMAenS.BOSCH,“Archiefvoordetoekomst:hetoeuvrealsinzet:handreikingenbijhetspelenvaneenernstigspel”,ViorWebmedia,2015,p15.266http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-11-619_nl.htm,laatstgeraadpleegdop26februari2017;Artikel2.1vandeRichtlijn2012/28/EUvanhetEuropeesParlementendeRaadvan25oktober2012inzakebepaaldetoegestanegebruikswijzenvanverweesdewerken.267S.J.VANGOMPEL,“Hetrichtlijnvoorstelverweesdewerken,eenkritischebeschouwing”,TijdschriftvoorAuteurs-,Media-&Informatierecht(AMI)2011,p205.268Richtlijn2012/28/EUvanhetEuropeesParlementendeRaadvan25oktober2012inzakebepaaldetoegestanegebruikswijzenvanverweesdewerken,overwegend7.269J.R.SPAUWEN,“CopyrightReform:RichtlijnvoorstelinzakeauteursrechtenindeDigitalSingleMarket”,tijdschriftvoorAuteurs-,Media-&Informatierecht(AMI),2016/5,p127.

50

DeEuropeseCommissiestelteen“copyright licensingsystem”vooromdeproblemenvan

deze werken aan te pakken.270Dit “copyright licensing system” zou volledige collecties

moeten afdekken en de rechthebbenden volledige rechtszekerheid moeten bieden. De

Europese Commissie stelt voor om te werken met “extended collective licences” 271 ,

gebaseerd op het vermoeden van vertegenwoordiging.272Erfgoedinstellingen hebben dan

alleennogmaareenlicentienodigvanderepresentatievecollectievebeheersvennootschap

voordigitaleontsluitingvanwerkeninhuncollectiedienietmeerindehandelbeschikbaar

zijn in plaats van een licentie van iedere rechthebbende afzonderlijk te bekomen.273Het

probleem wordt dus niet aangepakt door uitzonderingen (oplossing die de voorkeur

wegdraagt van de sector274) maar door het geven van vergunningen. Het principe van

“extended collective licences” zou echter de Infosoc-richtlijn schenden. 275 Immers, de

uitdrukkelijketoestemmingvandeauteurisvereisteneenopt-out-systeemiseigenlijkniet

relevant.276

Verder worden de voorstellen van de Europese Commissie vervolledigd door een

grensoverschrijdende beschikbaarheid in alle lidstaten277 en een verplichte regelmatige

dialoogtussenderepresentatieveorganisatievandegebruikersenderechthebbenden278.

270Artikel7vanhetvoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”).271ExtendedcollectivelicensingCL,Artikel.7.1voorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”):devergunningkanuitgebreidwordenofvermoedwordentoepasbaartezijnoprechthebbendendietotdezelfdecategoriebehorenalsdezediedoordevergunningafgedektzijnindiendecollectievebeheersvennootschaprepresentatiefisvoorderechthebbenden,ergelijkebehandelingisenderechthebbendenkunnenopterenomhiernietaanmeetedoen.272S.J.VANGOMPELenP.B.HUGENHOLTZ,“Opwegnaareenwettelijkstelselvnextendedcollectivelicensingvoormassadigitlaisering?”,TijdschriftvoorAuteurs-,Media-,&Informatierecht,2015/4,p95.273TweedeKamerderStaten-Generaal,“Fiche:Richtlijninzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt”,2016-2017,22112,nr.2237,p3.274P.KELLER,“Abettersolutiontomakingoutofcommerceworksavailable”,26september2016,http://pro.europeana.eu/blogpost/a-better-solution-to-making-out-of-commerce-works-available-online#sthash.96OvkTpl.dpuf,laatstgeraadpleegdop25februari2017.275HVJ16November2016,C301/15,MarcSoulierandSaraDoketegendeeersteministerendeministervancultuurencommunicatie,ECLI:EU:C:2016:878(viaCuria).276S.NERISSON,“OpinionofAGWatheletintheSoulierandDokecase(c301/15):Licensingexclusiverightsrequiresexpresspriorconsentoftheauthor;opt-outdoesn’thelp”,15august2016,http://kluwercopyrightblog.com/2016/08/15/opinion-ag-wathelet-soulier-doke-case-c-30115-licensing-exclusive-rights-requires-express-prior-consent-author-opt-doesnt-help/,laatstgeraadpleegdop25maart2017.277Artikel8voorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”).278Artikel9voorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”).

51

4.3.1.3Verweesdewerken

OokverweesdewerkenzijneenbelangrijkdeelvanhetEuropesecultureleerfgoed.Het is

daarom van groot belang dat ook deze gedigitaliseerd kunnen worden. De verweesde

werken kunnen een grote culturele waarde bezitten en van belang zijn voor verder

onderzoekofvooronderwijsactiviteiten.Hetnietgebruikenvandezewerkenkaneenverlies

voordemaatschappijbetekenen.279

Inhetvoorsteltotauteursrechtrichtlijnstaatnietsvermeldomtrentdeverweesdewerken.

Ditkomtomdateralreedseenrechtskaderbestaatvoorverweesdewerken.Ditrechtskader

isergekomenmetderichtlijn2012/28/EUvanhetEuropeesParlementendeRaadvan25

oktober2012 inzakebepaaldetoegestanegebruikswijzenvanverweesdewerken.Hetdoel

vandezerichtlijnisomcultureleorganisatiesdieverweesdewerkeninhuncollectiehebben

meerrechtszekerheidtebieden.280

Dezerichtlijngeefteenaantalgemeenschappelijkregelsvoordedigitaliseringendeonline

weergave van de zogenaamde verweesdewerken. Deze verweesdewerkenmaken veelal

deel uit van bibliotheken, waarvoor deze gemeenschappelijke regels nodig zijn teneinde

dezewerkenbeschikbaar testellen.Zoalsvoorzien inde richtlijn2012/28/EUwerdereen

online database opgericht door het “Harmonisatiebureau voor de interne markt”.281Er

bestaateendatabaseopEuropeesvlakvoordeverweesdewerken.Dezedatabase282vormt

een geharmoniseerd toegangspunt. Er zijn geen recente voorstellen om de richtlijn

aangaandedeverweesdewerkentewijzigen.

4.3.2 Toegang tot en beschikbaarheid van audiovisuele werken op platformen voor

diensten-op-aanvraag(video-on-demand-platforms)

Eénvandegrootsteproblemenvoordetotstandkomingvandedigitaleeengemaaktemarkt

is de toepasselijkheid van 28 verschillende auteursrechtregimes in de 28 verschillende

lidstaten van de Unie. Vooral voor de audiovisuele rechten geldt dat online aanbieders

licenties moeten sluiten met een lappendeken aan nationale loketten van collectieve

279S.VANHULLE,“Deverweesdewerkeninhetauteursrecht”,masterproefUniversiteitGent,2013-2014,p12.280E.WERKERS,“Verweesdewerken,klaarvooradoptie–deEuropeserichtlijnverweesdewerkengeanalyseerd”,AM2013,afl5,p320.281Artikel3.6vanderichtlijn2012/28/EUvanhetEuropeesParlementendeRaadvan25oktober2012,inzakebepaaldetoegestanegebruikswijzenvanverweesdewerken.282https://euipo.europa.eu/ohimportal/nl/web/observatory/orphan-works-database,laatstgeraadpleegdop25februari2017.

52

licentiegevers. Online distributie van audiovisuele content is dan ook niet gemakkelijk.

VooraldistributeursvanEuropese filmshebbenhier lastvan.283Minderdandehelft (47%)

vandeEU-filmsuitgebrachtinbioscopentussen2005en2014zijnbeschikbaaroptenminste

eendienst-op-aanvraag.284

4.3.2.1On-demanddienstenonderdeInfosoc-richtlijn

De Infosoc-richtlijn voorzag weinig elementen voor deze diensten-op-aanvraag. Enkel

overweging26vandeInfosoc-richtlijnsteltinverbandmetdiensten-op-aanvraag:

“Metbetrekking tothetdoormiddelvandiensten-op-aanvraagbeschikbaarstellen

dooromroeporganisatiesvanhun radio-of televisieproductiesdiemuziekbevatten

van commerciële fonogrammen als een integraal onderdeel daarvan, dienen

collectieve licentieovereenkomstentewordenaangemoedigdteneindehetverlenen

vandebetrokkenrechtentevergemakkelijken.”

4.3.2.2VoorstellenvandeEuropeseCommissieaangaandedeon-demanddiensten

Omaandezeproblementegemoettekomen,namdeEuropeseCommissieeenvoorstelop

in de ontwerprichtlijn.285Het voorstel voorziet in de oprichting van een onafhankelijke

organisatie die assistentie kan verlenen bij het onderhandelingsproces tussen de

rechthebbendenendediensten-op-aanvraag-platformen.286Derolvandeze instantie isde

partijenbijeentebrengenenhenprofessioneleenexterneadviesverleningtegevenomhen

te kunnen ondersteunen tijdens de onderhandeling. De lidstaten moeten bepalen onder

welkevoorwaardenhetonderhandelingsmechanismemoetverlopen.287

Hoewel de verschillen tussen de Europese auteursrechtsystemen, in combinatie met de

realiteitvandenationalecollectieveauteursrechtbelangen,éénvandegrootsteuitdagingen

283J.R.SPAUWEN,“CopyrightReform:RichtlijnvoorstelinzakeauteursrechtenindeDigitalSingleMarket”,tijdschriftvoorAuteurs-,Media-&Informatierecht(AMI),2016/5,p128.284http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-16-3011_en.htm,laatstgeraadpleegdop16maart2017285Artikel10voorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”).286A.SCHALEKAMPenA-MELSMAN,“Nieuweauteursrechtrichtlijninzicht”,23november2016,http://www.bright-advocaten.nl/nieuws/nieuwe-auteursrechtrichtlijn-zicht/,laatstgeraadpleegdop13april2017;Artikel7voorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”).287VoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”),overwegend30.

53

vormt voor de verwezenlijking van een Europese digitale interne markt, is het

richtlijnvoorstel net op dit punt het minst verstrekkend. Theoretisch gezien kan een

onderhandelingsmechanisme,mits dit goed uitgevoerdwordt, van grotewaarde zij bij de

licentieverlening. Maar realistisch gezien is het betrekken van 28 ‘onpartijdige instanties’

voordeonlinedistributievanéénofmeerderefilmsbinnendeEUmoeilijk.Ditroeptmijns

inziensvragenopofditwelwerkbaarenuitvoerbaaris.288

4.4Maatregelenomdegoedewerkingvandemarktvoorauteursrechtente

verzekeren

Dit deel is het belangrijkste enmeest uitgewerkte in de nieuwe auteursrechtrichtlijn. Dit

weerspiegelt meteen het belang dat de Europese Commissie hecht aan de interne

marktwerking.

4.4.1Beschermingvanperspublicaties:problematiek

Vrijepers is vanessentieelbelangomdekwaliteit vande journalistiekende toegangvan

burgerstotinformatietewaarborgen.Dezevrijepersuitingleverteenbijdrageaandegoede

werking van een democratische samenleving. Door de overgang van de drukpers naar de

digitale media worden persuitgevers geconfronteerd met nieuwe problemen. Deze

problemensituerenzichinhetverlenenvanlicentiesvooronlinegebruikvandepublicaties.

Het is voor de uitgevers zeer moeilijk om hun investeringen terug te verdienen.

Nieuwsuitgevers investeren namelijk miljoenen euro’s in kwaliteitsjournalistiek. Om deze

investeringenterugtekunnenverdienen,moetendenieuwsbedrijvenhun“content”opde

marktkunnenbrengenendaareeneerlijkevergoedingvoorindeplaatskrijgen,maarhier

wringt meestal het schoentje. 289 Een bijkomend probleem is dat uitgevers van

perspublicatiesnietalsrechthebbendeaanzienworden.Hierdoorwordthetverlenenenhet

handhavenvanlicentiesindedigitaleomgevingvaakcomplexeninefficiënt.290

288J.R.SPAUWEN,“CopyrightReform:RichtlijnvoorstelinzakeauteursrechtenindeDigitalSingleMarket”,tijdschriftvoorAuteurs-,Media-&Informatierecht(AMI),2016/5,p128.289X,“Europaerkentuitgeversalsrechthebbenden”,https://www.vlaamsenieuwsmedia.be/newsroom/2016/09/uitgevers-erkent-als-rechthebbenden-in-europa,laatstgeraadpleegdop14april2017.290VoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”),overwegend31.

54

4.4.2RechtenoppublicatiesindeInfosocenontwerprichtlijn

In de Infosoc-richtlijn werd geen bepaling opgenomen omtrent persuitgevers voor het

digitalegebruikvanhunperspublicaties.Hierwerdwelaandachtaanbesteedindenieuwe

auteursrechtrichtlijn.Hetvoorsteltotauteursrechtrichtlijnvoorzietineennaburigrecht.Dit

naburigrechtishetzogenaamdeuitgeversrecht.291Ditiseenaanvullingophetauteursrecht,

met als doel om de positie van de uitgevers te versterken ten opzichte van derden. Het

voegt inhoudelijkniets toeaanhetauteursrechtenhetdatabankrechtdatdeuitgeversal

bezitten.292

Ditrechtmaakthetvooruitgeversgemakkelijkerommetanderepartijenovereenkomsten

te sluiten die gericht zijn op het hergebruiken van hun online persartikels. De uitgevers

kunnenhierdooruiteigenhoofdeaansprakenverwervenopdeexploitatievandedoorhen

uitgegevencontent.Dit versterktdepositievandeuitgeverengeefthenmeer zekerheid.

Het is tevens ook een handig hulpmiddel om op te treden tegenmensen die de content

zonderlicentieopontoelaatbarewijzehergebruiken.293Uitgeverskunnendoorditrechtdus

gemakkelijkeroptredentegenongeoorloofdereproductiesvanhunonlineperspublicaties.294

Belangrijkomaantestippenisdathetuitgeversrechtgeeninvloedheeftopdecontractuele

relatietussendeuitgeverendeauteur.295DeCommissievoorzietineenbeschermingsduur

van 20 jaar voor het uitgeversrecht.296Deze periode begint te lopen vanaf het tijdstip

waaropdeuitgaveopgeoorloofdewijzetoegankelijkisgemaakt.297

Letop:uitoverweging33vanhetvoorsteltotrichtlijnblijktdatperiodiekepublicatiesmet

wetenschappelijkeofacademischedoeleindennietonderdebeschermingvandit voorstel

291https://www.publishersright.eu/background,laatstgeraadpleegdop16april2017.292D.VISSER,“OOCindeDSM-RichtlijnenCOOindeOOVo”,6september2016,http://www.ie-forum.nl/artikelen/dirk-visser-ooc-in-de-dsm-rl-en-coo-in-de-oovo,laatstgeraadpleegd20april2017.293X,“Europaerkentuitgeveralsrechthebbenden”,https://www.vlaamsenieuwsmedia.be/newsroom/2016/09/uitgevers-erkent-als-rechthebbenden-in-europa,laatstgeraadpleegdop8februari2017.294https://www.publishersright.eu/background,laatstgeraadpleegdop16april2017.295X,“Europaerkentuitgeveralsrechthebbenden”,https://www.vlaamsenieuwsmedia.be/newsroom/2016/09/uitgevers-erkent-als-rechthebbenden-in-europalaatstgeraadpleegdop8februari2017;Artikel11.2vanhetvoorsteltotrichtlijnsteltdatditnieuwtoetekennenrechtinprincipegeenafbreukdoetaandeauteursrechten.296Artikel11voorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”).297X,“Europaerkentuitgeversalsrechthebbenden”,https://www.vlaamsenieuwsmedia.be/newsroom/2016/09/uitgevers-erkent-als-rechthebbenden-in-europa,laatstgeraadpleegdop8februari2017.

55

totrichtlijnvallen.Ookhyperlinksdiegeenmededelingaanhetpubliekvormenvallenniet

onderdebeschermingvanditvoorsteltotrichtlijn.298

Verder stelt het voorstel tot auteursrechtrichtlijn een billijke vergoeding van de uitgevers

voorop299in het geval een auteur zijn recht overgedragen heeft op de uitgever. Er kan

immerseennadeelontstaanvoordeuitgeversinhetgevalereenuitzonderingofbeperking

geldt.Hiervoorvoorziethetvoorstel indemogelijkheidvoordelidstatenomeenrechttot

compensatietoetekennen.

4.4.3Bepaaldevormenvangebruikvanbeschermdeinhouddooronlinediensten

4.4.3.1Problematiek

Dewerking vandemarkt is de afgelopen jaren veel complexer geworden.Onlinediensten

zoalsYoutube,waardeinhouddoorgebruikerswordengeüploadflorerenwelig.Zevormen

eenbelangrijkebronvantoegangtotonline-inhoud,maarbrengenookveelproblemenmet

zich mee.300 Een groot probleem, dat hierdoor veroorzaakt wordt, is het “value gap”-

probleem.Dit is het verschil tussende vergoedingdiedemakers krijgenendeomzetdie

onlineplatformsmethunwerkverdienen.Ditisvaaknietinevenwicht.Rondditprobleemis

er de laatste jaren al veel te doen geweest. Verschillende organisaties komen er tegen in

opstand.Deinternationaleorganisatievanmuziekartiesten(IAOMUSIC)richttehieromtrent

eenbrief aande EuropeseCommissie omhet “value gap”-probleemaan te pakkenbij de

herzieningvanhetregelgevendkader.301

GESAC, de Europese overkoepelende organisatie van een aantal belangrijk collectieve

beheersvennootschappen, voerde een studie uit om het “transfer value” probleem te

kwantificeren en in kaart te brengen.302De studiewijst uit dat er de laatste tien jaar een

onderverdeling tot stand is gekomen in twee soorten diensten die culturele inhoud

298X,“Europaerkentuitgeversalsrechthebbenden”,https://www.vlaamsenieuwsmedia.be/newsroom/2016/09/uitgevers-erkent-als-rechthebbenden-in-europa,laatstgeraadpleegdop7februari2017.299Artikel12VoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”).300VoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”),overwegend37.301http://www.iaomusic.org/single-post/2016/06/22/Artists-The-Value-Gap-Letter,laatstgeraadpleegdop7februari2017.302http://www.authorsocieties.eu/uploads/English%20-%20Use%20of%20cultural%20content%20online%20-%20transfer%20of%20value.pdf,laatstgeraadpleegdop7februari2017.

56

aanbiedenaandegebruiker.Enerzijdshebjededienstenleveranciersdievergundedigitale

inhoudaanbieden,mettoestemmingvanderechthebbendenvandeauteursrechten,terwijl

jeanderzijdsdeplatformdiensten(zoalsYoutubeenDailyMotion)hebtdietoegangbieden

totinhouddiedoordegebruikergeüploadwerd.

Er werd ook vastgesteld dat de platformdiensten de dominante spelers zijn in de online

markt:deGESAC-studiewijstuitdathethiergaatovereenbedragvan22miljardeuroper

jaar.Gemiddeldgezienzouongeveer23%vandezemarktwaardedirecttoewijsbaarzijnaan

culturele inhoud.Voor sommigecomponentenzoalshetvideoplatformzouditpercentage

oplopen tot 66 %. Anderzijds werd ook aangetoond dat het gebruik van deze culturele

inhouddeplatformdiensteninstaatsteltomhundominantietebehoudenenteversterken

endathetgebruikvandezecultureleinhouddemarktwaardevandezebedrijvenzeersterk

dehoogteinjaagt.

Opeendebat georganiseerddoordeuniversiteit vanNamen (CRIDS), deUCL (CRIDES) en

Cullendatdoorgingop7december2016gafdeheerDepreter,voorzittervanGESACenCEO

van SABAM, hier concrete gegevens over303: ten eerste zouden erweinig problemen zijn

metdienstenleverancierszoalsSpotifyenNetflix,waar70%(Spotify)en73%(Netflix)van

de inkomsten uitgekeerd worden aan de rechthebbenden. Ten tweede voor online

platformenzoalsYoutubeisdesituatievolgensdeheerDepretervolledigverschillend.Veel

beschermde werken worden op het platform gezet door de gebruikers zonder enige

vergoeding. Bij Youtube zou er slechts 23 % van de inkomsten terugvloeien naar de

rechthebbenden.Hetplatformverschuiltzichachterdezogenaamde“SafeHarbour”vande

e-commercerichtlijn.

We kunnen hieruit afleiden dat online platformdiensten de culturele auteursrechtelijk

beschermde werken in onvoldoende mate vergoeden, terwijl ze hier zelf grof geld aan

verdienenendemarktwaardevanhunbedrijfenormzienverhogen.Ditkanonmogelijkde

bedoeling geweest zijn van de uitzondering voorzien in artikel 14 van de richtlijn

2000/31/EC 304 (“Safe” harbour”). De laagste vergoedingen worden uitbetaald door de

303http://www.cullen-international.com/product/documents/FLECEP20160019,laatstgeraadpleegdop7februari2017.304Richtlijn2000/31/EGvanhetEuropeesParlementendeRaadvan8juni2000betreffendebepaaldejuridischeaspectenvandedienstenvandeinformatiemaatschappij,metnamedeelektronischehandel,indeinternemarkt.(Hiernarichtlijn2000/31/EGinzakeelektronischehandel).

57

dominante spelers die het grootste deel van de internetmarkt in handen hebben. Een

anderebelangrijkeconclusieisdevervormingincompetitietussendeonlineplatformenen

de vergunde diensten. Er wordt een oneerlijke concurrentie gecreëerd tussen deze twee

categorieën.

Uit dit onderscheid kan geconcludeerd worden dat ten eerste de auteurs in een zwakke

positie staan bij onlineplatform diensten en dat er ten tweede bijkomende maatregelen

nodigzijnomdepositievanderechthebbendentebeschermenenteversterken.Aandeze

problemenprobeertdeontwerprichtlijntegemoettekomen.

4.4.3.2Voorstelauteursrechtrichtlijn

Hetvoorstelvoorzietineeneerlijkereenduurzameremarktvoorcultuurmakersenbeoogt

de versterking van de positie van de rechthebbenden bij onderhandelingen over en

vergoeding vooronlinegebruik vanhunwerkenop video-sharingplatformen zoals Youtube

enDailymotion.305

De Internetproviders dienen maatregelen te nemen om het functioneren van de met de

rechthebbenden afgesloten akkoorden te verzekeren of ervoor te zorgen dat de

auteursrechtelijkbeschermdewerken(waarvoorgeenakkoordtotvergoedingbestaat)niet

beschikbaarzijnophundiensten.Dezemaatregelenmoetenpassendenproportioneelzijn

(bijv. het gebruik van technologieën die de inhoud herkennen). 306 Het doel van de

Commissie is om ervoor te zorgen dat auteursrechthebbenden een billijke vergoeding

krijgenvoorhetdoorhengemaaktewerk.Tevensmoetdepositievanderechthebbendenin

deonderhandelingenverbeterdworden.

4.4.3.3Artikel14vanderichtlijn2000/31/EC(“Safe”harbour”)

Overweging 38 van dit voorstel tot richtlijn inzake auteursrechten in de digitale

eengemaaktemarktverduidelijktdatinternetproviders,dieverdergaandanheteenvoudig

aanbieden van fysieke faciliteiten, verplicht zijn overeenkomsten af te sluiten met de

305http://europa.eu/rapid/press-release_IP-16-3010_nl.htm,punt3,laatstgeraadpleegdop6februari2017.306J.R.SPAUWEN,“CopyrightReform:RichtlijnvoorstelinzakeauteursrechtenindeDigitalSingleMarket”,tijdschriftvoorAuteurs-,Media-&Informatierecht(AMI),2016/5,p129;Artikel13.3voorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”).

58

rechthebbendentenzij zevrijgesteldzijnconformartikel14vande richtlijn2000/31/EC307.

Dezevrijstellinggeldtechternietindienzeeenactieverolhebben(hetoptimaliserenvande

voorstellingswijze, promotie, ..). In dit geval moet de internetprovider

licentieovereenkomsten met de rechthebbenden sluiten en gepaste en doeltreffende

maatregelennemenomdebeschermingvanhetwerkteverzekeren.

Overweging38bepaalt echterdathet gebruik vanefficiënte technologieënook toegepast

zou moeten worden in het geval het uitzonderingsregime van artikel 14 van de richtlijn

2000/31/ECgeldigis:

“(..)Thisobligationshouldalsoapplywhentheinformationsocietyserviceproviders

are eligible for the liability exemption provided in Article 14 of Directive

2000/31/EC.“

Dit is enigszins contradictorisch: in het geval van het uitzonderingsregime van artikel 14

dienenergeenakkoordenafgesloten tewordenmetde rechthebbenden,maardienende

internetprovidersinallegevallendoeltreffendemaatregelen(bijv.hetinstallerenvanfilters)

te installeren. Dit is in strijd met het verbod een algemene toezichtverplichting

overeenkomstig artikel 15(1) van de richtlijn 2001/31 308 van 8 juni 2000 betreffende

bepaaldejuridischeaspectenvandedienstenvandeinformatiemaatschappij,metnamede

elektronischehandel,indeinternemarkt.

Moeten we hieruit concluderen dat het voorstel van de Commissie de huidige

aansprakelijkheidsregeling inhetkadervanderichtlijn inzakeelektronischehandelwijzigt?

Ikdenkvanwel.

Indiendit voorstelerkomt, zalYoutubewillensnillens zijnhoudingmoetenbijsturen.Een

eerste teken hiervan zagenwe reeds in het akkoord dat op 1 november 2016 afgesloten

werdtussenGEMA(degrootsteDuitscollectievebeheersvennootschap)enYoutube.309Dit

akkoord beëindigde een jarenlang conflict tussen GEMA en Youtube. De details van het

307Artikel14Richtlijn2000/31/EGinzakeelektronischehandel.308Artikel15.1Richtlijn2000/31/EGinzakeelektronischehandel.309X,“Youtubefinallyendeda7-yearstandoffovermusicvideosinGermany”,1november2016,http://uk.businessinsider.com/youtube-strikes-deal-with-gema-to-host-music-videos-in-germany-2016-11,laatstgeraadpleegdop8februari2017.

59

akkoord werden echter niet vrijgegeven, zodat het moeilijk is om zicht te krijgen op de

inhoudendegevolgenvandatakkoord.

4.4.4Billijkevergoedingvanauteursenuitvoerendekunstenaarsincontracten.

Deontwerprichtlijnbeoogttenslotteenkelebepalingenoverhetauteurscontractenrechtte

harmoniseren. De Commissie voert met de ontwerprichtlijn een bescheiden EU

auteurscontractenrecht in.310In sommige landen is dit reeds achterhaald.Nederlandheeft

recent in zijn wet auteurscontracten geïnstalleerd. Maar niettemin is het toch relevant,

omdat de uitleg van enkele bepalingen onder het toeziend oog van het Hof van Justitie

komentestaanindienhetvoorstelwordtaangenomen.311

IndeontwerprichtlijnerkentdeCommissiehet feitdatauteurs informatiemoetenkrijgen

aangaandehunrechten.Dezeinformatieisvoorauteursbelangrijk,aangezienzijzichvaakin

zwakke contractuele posities bevinden wanneer zij licenties verlenen of hun rechten

overdragen. Het is voor hen belangrijk om te weten wat de voortdurende economische

waarde van hun rechten is, zodat ze die waarde beter kunnen inschatten tegenover de

vergoedingdiezeontvangenvoorhunlicentieofoverdracht.312

Er zijn garanties nodig om ervoor te zorgen dat de auteursrechthebbenden een eerlijke

vergoeding krijgen voor hun creatie. Als dit niet zou gebeuren bestaat het risico dat de

ontwikkeling en de productie van creativiteit zal krimpen.313De ontwerprichtlijn voorziet

daarom in de verplichting voor de lidstaten om voldoende transparantie te creëren. De

rechthebbendenmoeten regelmatig ingelichtworden over dewijze van exploitatie en de

inkomstendiehunwerkengenereren.314

310D.VISSER,“OOCindeDSM-RichtlijnenCOOindeOOVo”,6september2016,http://www.ie-forum.nl/artikelen/dirk-visser-ooc-in-de-dsm-rl-en-coo-in-de-oovo,laatstgeraadpleegd20april2017.311J.R.SPAUWEN,“CopyrightReform:RichtlijnvoorstelinzakeauteursrechtenindeDigitalSingleMarket”,tijdschriftvoorAuteurs-,Media-&Informatierecht(AMI),2016/5,p129.312VoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”),overweging40.313A.SCHALEKAMPenA-MELSMAN,“Nieuweauteursrechtrichtlijninzicht”,23november2016,http://www.bright-advocaten.nl/nieuws/nieuwe-auteursrechtrichtlijn-zicht/,laatstgeraadpleegdop13april2017.314Artikel14.1voorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”);StateoftheUnion2016:NieuweEU-regelsvoorhetauteursrechtmoetenvoorcultureleoplevingzorgen,Straatsburg,14september2016.

60

Ommakersmeetelatengenietenindeopbrengstvandeexploitatievanhunbeschermde

werkenbevatdeontwerprichtlijndezogenaamde“bestsellerbepaling”.315Opgronddaarvan

krijgenauteurshetrechtomeenaanvullendevergoedingtevragenindienzoublijkendatde

oorspronkelijke vergoeding onevenredig laag is in vergelijking met de daadwerkelijke

opbrengstvandeexploitatie.316Ditzalleidentotmeervertrouwentussenallespelersinde

digitalewaardeketen.317

Hierbij ishetvanbelangdaterrekeninggehoudenwordtmetdekarakteristiekenvanelke

sector.318Het voorstelbepaaltookdatde transparantieniet toegepastdient teworden in

het geval onderhandeld wordt met organisaties voor collectief beheer. Deze zijn immers

reedsonderworpenaandetransparantieverplichtingenvanrichtlijn2014/26/EU.

4.5SamenvattingvandevoorstellenvandeEuropeseCommissie

Hieronderbevindtzicheensamenvattingvandevoorstellenintabelvorm:

1) Hetaanpassenvandeuitzonderingenaandedigitaleomgeving

Tekstendatamining(art.3ARL)

Verplichteuitzonderingdietoepasbaarisoponderzoeksinstellingmeteenalgemeen

belangaangaandetekstendatamining,zowelvoorcommercieelalsniet-commercieel

onderzoek.

Hetgebruikvanbeschermdeinhoudtenbehoevevandigitaleen

grensoverschrijdendeonderwijsactiviteiten.(art.4ARL)

Verplichteuitzonderingmeteen

grensoverschrijdendeffect.Delidstatenhebbendemogelijkheidomhiervergunningenvoortegeven.

Hetbehoudvanhetcultureelerfgoed.(art.5ARL)

Verplichtegeharmoniseerdeuitzonderingvoorinstellingenvoorhetbehoudvanhet

cultureelerfgoed.

315TweedeKamerderStaten-Generaal,“Fiche:Richtlijninzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt”,2016-2017,22112,nr.2237,p3.316A.SCHALEKAMPenA-MELSMAN,“Nieuweauteursrechtrichtlijninzicht”,23november2016,http://www.bright-advocaten.nl/nieuws/nieuwe-auteursrechtrichtlijn-zicht/,laatstgeraadpleegdop13april2017.317StateoftheUnion2016:NieuweEU-regelsvoorhetauteursrechtmoetenvoorcultureleoplevingzorgen,Straatsburg,14september2016.318Artikel14,2voorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”).

61

2) Maatregelenomdelicentieverleningteverbeterenenomeenruimetoegangte

verzekerentotdeinhoud.

Onderwerp Voorgesteldeoplossing

ToegangtotenbeschikbaarheidvanEUaudiovisuelewerkenopVideoondemand-

platformen.(art.10ARL)

Verplichtingvoordelidstatenomeenonderhandelingsmechanismeoptezettenvoordebeschikbaarstellingvanvideo-on–

demand.

Werkendienietmeerindehandel

beschikbaarzijnvoorinstellingenvoorhetbehoudvanhetcultureelerfgoed.

(art.7,8,9ARL)

Legislatieveinterventietothetopstellenvan

mechanismesomcollectievelicentieakkoordenaftesluiten.

3) Maatregelenomdegoedewerkingvandemarktvoorauteursrechtenteverzekeren

Gebruikvanbeschermdeinhouddiedoorgebruikersophetinternetgezetwerd.

(art.13ARL)

Eenverplichtingvoordeonline

dienstenaanbiedersdiedezegegevensopslaanentoegangertoe

verlenenomgepastetechnologieëntegebruikenenomdetransparantiete

verhogen.

Rechtenoppublicaties.(art.11,12ARL)

Hettoekennenvanrechtenvoorhetdigitalegebruikvanhunperspublicaties.Ingevalvan

eenuitzonderingwordtdemogelijkheidgegevenaandelidstatenomeenbillijke

vergoedingtoetekennen,aantepassenaandepersuitgevers.

Billijkevergoedingvoorauteursenuitvoerendekunstenaarsincontracten.

(art.14,15ARL)

Transparantieverplichtingenmechanismeomcontractenteonderhandelen.

62

5.Geo-blocking.

Hoeweldeproblematiekvan “geo-blocking”enoverdraagbaarheid sensu stricto geendeel

uitmaakt van de nieuwe auteursrechtrichtlijn, zou deze masterproef niet compleet zijn

indien we dit niet beknopt zouden bespreken. Het gaat hier immers over begrippen die

onmisbaar zijn voor een goed functioneren vande eenheidsmarkt.We gaanhier danook

kortopin.

Omeenonlinetoegangtotaudiovisuelewerken(bijvoorbeeldNetflix,Spotify,..)indeganse

EuropeseUnieteverzekerenwensendienstenleveranciersonlinetoegangaantebiedenaan

hunabonneesdietijdelijkinhetbuitenlandverblijven.

Op 25mei 2016 publiceerde de Europese Commissie een voorstel tot verordening inzake

geo-blocking.319Hetdoelvandezeverordening isomongerechtvaardigdegeo-blockingaan

te pakken en discriminatie op basis van nationaliteit of verblijfplaats te verbieden in drie

specifieke situaties. De eerste situatie is een situatie waarbij de producten niet geleverd

worden inhet landvandeklant (bijvoorbeeld inhetgevaldeklanthetproductzelfbijde

handelaargaatophalen).De tweedesituatiehandeltoverelektronischedienstendiegeen

verband houden met auteursrechtelijke beschermde inhoud (bijvoorbeeld cloud services,

datawarehousing,websitehosting)endederdesituatiegaatoverdienstendieaangeboden

wordenopeenspecifiekefysischelocatie(bijvoorbeeldautoverhuur).

Indezeverordeningwordtdiscriminatieverbodenvoordeleveringvanlangselektronische

wegverrichtediensten.Ditdiscriminatieverbodopbasisvannationaliteitofverblijfplaatsis

echter niet van toepassing op het aanbieden van toegang tot en gebruik van

auteursrechtelijk beschermde werken of ander beschermd materiaal.320De uitzondering

voorhetauteursrecht is slechtsgedeeltelijk,aangeziendedienstenleveranciers inverband

met toegang en gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal wel degelijk

onderworpenzijnaananderebepalingenvandeverordening,zoalshetverbodomtoegang

totwebsitesteblokkerenof tebeperkenofautomatische“rerouting”tegebruikenzonder

de voorafgaande toestemming van de klant. Door te bepalen dat het discriminatieverbod

319Voorsteltotverordeninginzakegeoblocking.320Artikel4.1,bvoorsteltotverordeninginzakegeoblocking.

63

nietvan toepassing isopauteursrechtelijkbeschermdewerkenwordter implicietgezorgd

vooreenconsistentiemethetregimevanmulti-territorialevergunningen.

Er moet echter opgemerkt worden dat artikel 9 van hetzelfde ontwerp voorziet in een

eventuele herziening van de verordening, met name een eventuele uitbreiding van het

discriminatieverbodtotdienstendielangselektronischewegwordenverricht,waarvanhet

belangrijkste kenmerk is het bieden van toegang tot en het gebruik van auteursrechtelijk

beschermde werken of ander beschermd materiaal, mits de handelaar over de nodige

rechtenvoordebetrokkengebiedenbeschikt.Ookhierblijfthetterritorialiteitsprincipedus

gelden.

Indiendezeuitbreidingvoorzieninartikel9erzoukomen,magernietmeergediscrimineerd

wordenopbasisvannationaliteitofverblijfplaats.Ditzouinprincipekunnenbetekenendat

een online service provider die over een licentie beschikt in een aantal landen van de

Europese Unie qua tarieven geen discriminatie mag hanteren op basis van nationaliteit.

Uiteindelijkzouervoordezelfdedienstbinnendegebiedenwaarvoordehandelaaroverde

nodigerechtenbeschikteenzelfdeprijsgehanteerdmoetenworden.

Wekunnenhierteneersteuitbesluitendatgeo-blockingvoorauteursrechtelijkbeschermde

werkenofanderbeschermdmateriaalvoorlopigzalblijvenbestaan.Tentweedekunnenwe

hieruit besluiten dat er zelfs tussen verschillende landen waarvoor een territoriale

vergunning afgeleverdwerd, in afwachting vaneeneventueleherziening volgens artikel 9

vandeontwerpverordening,discriminatiekanzijnopbasisvannationaliteitenverblijfplaats

voorauteursrechtelijkbeschermdewerkenofanderbeschermdmateriaal.

Op28november2016bevestigdedeEuropeseRaadheteerderbeperktetoepassingsgebied

van de verordening, met name het feit dat deze niet van toepassing is op elektronische

communicatiediensten,audiovisuelewerkenenauteursrechten.

64

DEEL3.EVALUATIEVANDEVOORSTELLEN

Terwijl we in deel 2 hoofdzakelijk de volgorde van het voorstel tot nieuwe

auteursrechtrichtlijn gevolgd hebben, gaan we de evaluatie uitvoeren per onderwerp.

Achtereenvolgensbehandelenwedeproblematiekvandemededelingaanhetpubliek,de

hyperlinks, de perspublicaties, de gewijzigde beperkte aansprakelijkheid, e-books, de

videodiensten,debillijkevergoedingengeo-blocking.

De evaluatie is erop gericht om na te gaan wat de verwachte effectiviteit is van de

voorgestelde legislatieve wijzigingen, de gewezen rechtspraak van het Europese Hof van

justitieenhetgewijzigdeco-systeem(digitaleeenheidsmarkt,onlineomgeving).Nietenkel

deeffectiviteitaangaandehetbetalenvaneencorrectevergoedingvoordeauteurs,maar

ook andere elementen spelen hierin mee (belang van de consument, de fundamentele

grondrechten,denoodzaakvaneendigitaleeenheidsmarkt,enz.…).

Deevaluatievandeauteursrechtrichtlijn isvanbelangaangezienniet iedereenerevenblij

mee is. Verschillende Europese organisaties, belangengroeperingen en zelfs burgers zijn

reeds tegendeze richtlijn opgekomen. Terwijl de enehet voorstel verwelkomt ende vele

voordelen van de richtlijn belicht321, zijn andere eerder tegen (sommige delen) van de

auteursrechthervorming. Onder andere de Europese schrijvers zijn niet happig op deze

hervorming. Zij vrezendathetauteursrechtdoordehervorming zalworden ingeperkt ten

nadele van demakers.322 Ook verschillende digitale burgerrechtenorganisaties komen op

tegen de hervorming. Eén van die organisaties is de Nederlandse organisatie Bits of

Freedom.Dezeorganisatieisbangdatrechthebbendenstrakskunnenuitmakenwatwelen

wat niet online zal verschijnen, waardoor er de facto sprake kan zijn van censuur. De

activistenvanX-netdelendezemening;zijvrezendatdenieuweregelsinzakeauteursrecht

onzevrijhedendieweallen zobelangrijkvindenzullenaantasten.323Ook internetbrowser

MozillaFirefoxiseengrotetegenstandervandehervorming.Zijzijnmeteeninitiatiefopde

321M.SCHAAKE,“HervormingEU-auteursrechtwelkomestap”,5december2012,https://marietjeschaake.eu/nl/persbericht-d66-hervorming-eu-auteursrecht-welkome-stap,laatstgeraadpleegdop8mei2017.322C.DENIARD,“Europeseschrijverssprekentwijfelsuitover‘hervorming’vanhetauteursrechtindeEU”,17november2015,http://www.vvl.nu/vvl/site/article/item/644/Europese-schrijvers-spreken-twijfel-uit-over-hervorming-van-het-auteursrecht-in-de-EU,laatstgeraadpleegdop8mei2017.323J.JANSEN,“DigitaleburgerrechtenorganisatiesagerentegenauteursrechthervormingEU”,8maart2017,https://tweakers.net/nieuws/122097/digitale-burgerrechtenorganisaties-ageren-tegen-auteursrechthervorming-eu.html,laatstgeraadpleegdop8mei2017.

65

proppengekomenomdegebruikerstewijzenopdevelenadelenvandehervorming.Vanaf

de startpagina kunnen gebruikers doorklikken naar de sitewww.Changecopyright.org. Op

deze site vinden gebruikers in begrijpelijke taal uitleg over de auteursrechthervorming en

waaromzehet internetende internetcultuurgroteschadekunnentoebrengen.Omtegen

dehervorming inprotest tegaanvraagtMozillahaargebruikersomeenmeme temaken,

die zedanvervolgensnaareenEuroparlementariër kunnendoorsturen,naastdezememe

kunnendegebruikersookeenpetitieondertekenenomhunongenoegenteuitentegende

richtlijn.324

Er zijn heel veel mensen die ongelukkig rondlopen door het voorstel tot

auteursrechtrichtlijn. Allemaal zien ze nadelen die belangen zoals recht op privacy,

bescherming van de auteurs, vrijheid van meningsuiting, consumentenbelangen, enz.

kunnenaantasten.Wezullendezeproblemenindetailbekijken.

1.Problematiekvandemededelingaanhetpubliekinhetkadervandehyperlinks

Teneinde hierop verder te bouwen in de evaluatie is het belangrijk om eerst de

problematiek van de mededeling aan het publiek in het kader van de hyperlinks325te

analyseren. Hyperlinks vormen nu eenmaal een veel gebruikte techniek bij de

terbeschikkingstelling van auteursrechtelijk beschermd materiaal. Deze analyse is nodig

omdat dit terugkomt bij de meest controversiële onderwerpen van de revisie

(perspublicaties, het gebruik van technologieën om inhoud te herkennen, video sharing

platformen).

1.1Mededelingaanhetpubliek

De Infosoc-richtlijn had onder andere tot doel omhet recht van de auteur aangaande de

problematiekvandemededelingvanwerkenaanhetpubliekverderteharmoniseren.Elke

doorgifte of wederdoorgifte van een werk aan het publiek, per draad of draadloos, met

inbegripvanuitzendingvaltonderditbegrip.Artikel3vandeInfosoc-richtlijnvoorzietineen

324J.DEBOER,“Mozillahelptgebruikersomauteursrechttehervormen”,1oktober2016,http://jeroendeboer.net/2016/10/01/mozilla-helpt-gebruikers-om-auteursrecht-te-hervormen/,laatstgeraadpleegdop8mei2017.325Eenhyperlinkiseenverwijzingvandeenewebpaginaofwebsitenaardeandere.

66

verplichting voor de lidstaten om voor demededeling van de werken aan het publiek te

voorzienineenuitsluitendrechttenbehoevevanauteurs.326

Hetvoorsteltotauteursrechtrichtlijnvan2016voorzietnietineenwijzigingvandedefinitie

vanhetbegrip“mededelingaanhetpubliek.”327

HetEuropeseHofVanJustitieoordeeldedathetbegrip“mededelingaanhetpubliek”twee

cumulatieveelementenmetelkaarverbindt,namelijkteneersteeenhandelingbestaandein

eenmededelingvaneenwerkententweededemededelingervanaaneenpubliek.328

Aangaande het eerste luik betreffende de “mededeling”. De richtlijn is vrij duidelijk

aangaande het begrip mededeling: het moet gaan over auteursrechtelijke beschermde

werken, onafhankelijk van het gebruikte medium (per draad of draadloos).329Indien een

tandarts achtergrond muziek speelt in de wachtzaal330, of indien een hyperlink geplaatst

wordt331gaathettelkensovereenmededeling.

Aangaandehettweedeluikbetreffendede“mededelingaanhetpubliek”.Uithetarrestvan

7december2006 indezaakRafaelHotelesheefthetHofvan Justitieuitdrukkelijkgesteld

dateen‘publieke’mededelingeencommunautairbegripisendathetnietaandelidstaten

isomhetbegripverdertedefiniëren.332HetHofbepaaldedathetwoord‘publiek’wijstop

eenonbepaaldaantalpotentiëlekijkers.Verderkunnenweafleidendathetmoetgaanover

326S.C.VANVELZE,“Het‘nieuwpubliek’criteriumhoortnietthuisinhetEuropeesmededelingsrecht”,TijdschriftvoorAuteurs-,Media&Informatierecht(AMI),2016/3,p58.327Artikel1voorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”).328HVJ19november2015,C325/14,SBSBelgiumNVtegenBelgischeverenigingvanAuteurs,ComponistenenUitgevers(SABAM),ECLI:EU:C:2015:764(viaCuria),http://curia.europa.eu/juris/celex.jsf?celex=62014CJ0325&lang1=nl&type=TXT&ancre,laatstgeraadpleegdop9februari2017;HVJ13februari2014,C466/12,NilsSvenssone.a.tegenRetrieverSverigeAB,ECLI:EU:C:2014:76(viaCuria),punt16,http://curia.europa.eu/juris/liste.jsf?language=nl&num=C-466/12,laatstgeraadpleegdop24april2017.329Richtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij,overweging23.330HVJ15maart2012,C135/10,SocietàConsortileFonografici(SCF)tegenMarcoDelCorso,ECLI:EU:C:2012:140(viaCuria).331HVJ13februari2014,C466/12,NilsSvenssone.a.tegenRetrieverSverigeAB,ECLI:EU:C:2014:76(viaCuria);HVJ21oktober2014,C-348/13,BestWaterInternationalGmbHtegenMichaelMebesenStefanPotsch,ECLI:EU:C:2014:2315(viaCuria).332HVJ7december2016,C306/05,SociedadGeneraldeAutoresyEditoresdeEspana(SGAE)tegenRafaelHotelesSA,ECLI:EU:C:2006:764(viaCuria),Mediaforum2007-2,56,nootD;VISSERenAMI2007,45,nootK.KOELMAN.

67

een groot aantal personen 333 en dat het moet bestemd zijn voor commerciële

doeleinden334.335

1.2Problematiekrondhyperlinks

Het internetdraait vandaagongetwijfeld rondhyperlinks.Mensenhebbenvaakgeen idee

datwatzepostenophet internetauteursrechtelijkbeschermdmateriaal is.Zewetenniet

dateeneenvoudigedaadvanhetplaatsenvaneenhyperlinkofhetklikkenopeen“share”

knopinbreukenkunnenvormenophetauteursrecht.336Rondhyperlinksiserdelaatstetijd

danookheelwatjuridischecontroverse,zowelbinnenalsbuitenderechtbank.337

De vraag stelt zich nu of we hyperlinks kunnen kwalificeren als een mededeling aan het

publiek. Als het antwoord hier positief op is, dan zal een hyperlinkplaatser steeds

toestemming moeten vragen aan de auteursrechthebbende. 338 Dit kan tot veel

moeilijkheden aanleiding geven. Hyperlinks hebben een grote faciliterende rol bij de

vindbaarheid van content op het internet. Ze zijn een noodzakelijk onderdeel van de

internetarchitectuur. Stel dat het plaatsen van een hyperlink onder het auteursrecht zou

vallen,danzoudittenkostegaanvandebruikbaarheidenontwikkelingvanhetinterneten

deinformatiemaatschappij.Anderzijdsmoetenderechthebbendenvanauteursrechteneen

zo hoog mogelijk beschermingsniveau krijgen. Als rechthebbenden niet zouden kunnen

optreden tegen het plaatsen van hyperlinks naar beschermde werken kan dit de

333HVJ19november2015,C325/14,SBSBelgiumNVtegenBelgischeverenigingvanAuteurs,ComponistenenUitgevers(SABAM),ECLI:EU:C:2015:764(viaCuria),punt21,http://curia.europa.eu/juris/celex.jsf?celex=62014CJ0325&lang1=nl&type=TXT&ancre,laatstgeraadpleegdop9februari2017;HVJ7december2016,C306/05,SociedadGeneraldeAutoresyEditoresdeEspana(SGAE)tegenRafaelHotelesSA,ECLI:EU:C:2006:764(viaCuria),punt37en38,http://curia.europa.eu/juris/liste.jsf?language=nl&num=C-306/05,laatstgeraadpleegdop9februari2017;HVJ7maart2013,C607/11,ITVBroadcastingLtdenanderentegenTVCatchUpLtd,ECLI:EU:C:2013:147(viaCuria),punt32,http://eurlex.europa.eu/legalcontent/NL/TXT/PDF/?uri=ecli:ECLI:EU:C:2013:147,laatstgeraadpleegd9februari2017.334J.B.NORDEMANN,“Communicationtothepublicincopyrightlaw–theGermanstrugglewithCJEUconcept”,28april2016,http://kluwercopyrightblog.com/2016/04/28/communication-to-the-public-in-copyright-law-the-german-struggle-with-the-cjeu-concept/,laatstgeraadpleegdop8februari2017;HVJ31mei2016,ArrestC117/15,RehaTrainingGesellschaftfürSport-undUnfallrehabilitationmbHtegenGEMA,ECLI:EU:C:2016:379(viaCuria),punt63verwijzendnaarpunt71vandeconclusievandeAdvocaat-Generaal,http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX%3A62015CJ0117,laatstgeraadpleegdop9februari2017.335HofvanJustitievandeEuropeseUnie,perscommuniquénr92/16,Luxemburg,8september2016,p2,http://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2016-09/cp160092nl.pdf336D.LEUNG,“What’sallethehypeabouthyperlinking?:connectionsincopyright”,IntellectualPropertyBrief,Vol.7,Issue1(December2015),p59.337D.LEUNG,“What’sallethehypeabouthyperlinking?:connectionsincopyright”,IntellectualPropertyBrief,Vol.7,Issue1(December2015),p63.338HofvanJustitievandeEuropeseUnie,perscommuniquénr92/16,Luxemburg,8september2016,p1,http://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2016-09/cp160092nl.pdf.

68

bescherming van de rechthebbenden ondermijnen. 339 Dit is een moeilijke

evenwichtsoefening.

1.2.1Hyperlinksnaarlegaalmateriaal

Op 13 februari 2014 340 oordeelde het Hof dat het plaatsen van een hyperlink een

mededeling aan het publiek kan uitmaken,maar alleen als er een ‘nieuwpubliek’ bereikt

wordt. Dit is een noodzakelijke vereiste. De internetgebruikers kunnen volgens het Hof

gekwalificeerd worden als een publiek, maar de vraag die zich dan stelt is of zij ook

gekwalificeerdkunnenwordenalseen‘nieuwpubliek’?HetHofoordeeldedathetplaatsen

van een hyperlink naar vrij toegankelijke werken op het internet geen ‘nieuw publiek’

oplevert aangeziende rechthebbenden vaneenwerkdat vrij toegankelijk ophet internet

hebbengezet.Zehaddentoenrekeningmoetenhoudenmetalleinternetgebruikers.341Het

plaatsenvaneenhyperlinkbereiktgeengroteregroepmensen.342Methetplaatsenvaneen

hyperlink naar de site waarop dit werk zich reeds bevindt wordt er immers geen nieuw

publiek bereikt.343In dit arrest lijkt het Hof een evenwicht te zoeken tussen enerzijds het

vrije internet en anderzijds de bescherming van de auteursrechthebbende waarbij het

‘nieuwpubliek’-criteriumdoorslaggevendis.HetHofheeftdezeredeneringreedsbevestigd

intweeanderehyperlinkzaken:BestWater344enCMore345.

Deze redeneringdiehetHofheeftgevolgd inhetSvenssonarrestgeldtalleenmaaralser

een rechtmatige openbaarmaking van het werk is gebeurd. Indien het werk zonder

toestemming van de auteursrechthebbenden op het internet is geplaatst, dan is er geen

339S.C.VANVELZE,“Het‘nieuwpubliek’criteriumhoortnietthuisinhetEuropeesmededelingsrecht”,TijdschriftvoorAuteurs-,Media&Informatierecht(AMI),2016/3,p60.340HVJ13februari2014,C466/12,NilsSvenssont.RetrieverSverigeAB,ECLI:EU:C:2014:76(viaCuria).341CitaatvanhetHofuithetSvenssonarrest:Aangeziendatwerkvrijbeschikbaarisopdewebsitewaartoedehyperlinktoegangverschaft,moeterimmersvanuitwordengegaandatdehoudersvanhetauteursrechtopdatwerk,toenzijindiemededelingtoestemden,hetalgemeneinternetpubliekalspubliekbeschouwden(arrestvan13februari2014,Svenssone.a.,ECLI:EU:C:2014:76,punten24-28);J.BECKER,“Baanbrekend:HofvanJustitiegeeftnieuweduidingaanhyperlinksenauteursrecht”,8september2016,http://dirkzwagerieit.nl/2016/09/08/baanbrekend-hof-van-justitie-geeft-nieuwe-duiding-aan-hyperlinks-en-auteursrecht/,laatstgeraadpleegdop2mei2017;D.LEUNG,“What’sallethehypeabouthyperlinking?:connectionsincopyright”,IntellectualPropertyBrief,Vol.7,Issue1(December2015),p66-67.342S.C.VANVELZE,“Het‘nieuwpubliek’criteriumhoortnietthuisinhetEuropeesmededelingsrecht”,TijdschriftvoorAuteurs-,Media&Informatierecht(AMI),2016/3,p60.343HVJ8September2016,C160/15,SanomaMediaNetherlandsBVt.PlayboyEnterprisesInternationalInc,ECLI:EU:C:2016:644(viaCuria),punt22,http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=183124&pageIndex=0&doclang=NL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=158435,laatstgeraadpleegdop9februari2017.344HVJ21oktober2014,C348/13,BestWaterInternationalGmbHtegenMichaelMebesenStefanPotsch,ECLI:EU:C:2014:2315(viaCuria).345HVJ26maart2015,C279/13,CMoreEntertainmentABtegenLinusSandberg,ECLI:EU:C:2015:199(viaCuria).

69

rechtmatige openbaarmaking gebeurd.346 Auteursrechthebbenden hebben hier dus een

machtig wapen tegen een hyperlink naar een werk op een website, dat zonder hun

toestemmingdaaristerechtgekomen.347

1.2.2HyperinksnaarIllegaalmateriaal

1.2.2.1Hyperlinksopmultimediaspelers

Een interessante uitspraak van het Europees Hof Van Justitie werd gegeven in de zaak

Stichting Brein versus Jack FrederikWullems, acting under the name of Filmspeler op 26

april 2017.348De verkoop van eenmultimediaspelerwaarbij de verkoper hyperlinks heeft

geïnstalleerdnaarwebsitesdiezondertoestemmingvanderechthebbendetoegangbieden

totauteursrechtelijkbeschermdewerken,zoalsfilms,seriesenliveprogramma,vormteen

"mededelingaanhetpubliek"indezinvanArtikel3(1),vandeInfosoc-richtlijnenkanniet

wordengedektdooruitzonderingzoalsvoorzieninartikel5(1)vandezerichtlijn.349

1.2.2.2Hyperlinksnaarillegaalmateriaalgeplaatstdoorgewoneburgersofdoorbedrijven.

InhetarrestSanomaMediaNetherlandsBVtegenPlayboyEnterprises International Inc.350

verklaardehetEuropeesHofvanJustitieop8september2016voorrecht:

“Artikel3,lid1,vanrichtlijn2001/29/EGvanhetEuropeesParlementendeRaadvan

22 mei 2001 betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het

auteursrecht en de naburige rechten in de informatiemaatschappij, moet aldus

worden uitgelegd dat, om vast te stellen of het plaatsen, op een website, van

hyperlinks naar beschermde werken die zonder toestemming van de

auteursrechthebbendevrijbeschikbaarzijnopeenanderewebsite,een“mededeling

aanhetpubliek”vormtindezinvandiebepaling,bepaaldmoetwordenofdezelinks

zijn verstrekt zonder winstoogmerk door een persoon die geen kennis had, of

redelijkerwijsgeenkenniskonhebben,vanhetillegalekaraktervandepublicatievan

diewerken op die anderewebsite, danwel of, integendeel, voornoemde linksmet

346D.LEUNG,“What’sallethehypeabouthyperlinking?:connectionsincopyright”,IntellectualPropertyBrief,Vol.7,Issue1(December2015),p67.347T.STOCKMANN,“Auteursrechtdebat:Enkelegedachtenomtrenthetnieuwpubliebijhyperlinks”,29augustus2014,http://www.ie-forum.nl/dossiers/ie-forum/auteursrechtdebat/hyperlinken-embedden/page:3,laatstgeraadpleegd2mei2017.348HVJ26april2017,C527/15,StichtingBreinversusJackFrederikWullems,actingunderthenameofFilmspeler,ECLI:EU:C:2016:938(viaCuria).349R.CHAVANNES,D.VERHULSTenA.STRIJBOS,“Kroniektechnologieenrecht”,Nederlandsejuristenblad,10oktober2016,afl35,p2650.350HVJ8September2016,C160/15,SanomaMediaNetherlandsBVt.PlayboyEnterprisesInternationalInc,ECLI:EU:C:2016:644(viaCuria).

70

een dergelijk oogmerk zijn verstrekt, in welk geval deze kennis moet worden

vermoed.351“

HetHofoordeelde352datde Infosoc-richtlijnernaarstreeftomeenrechtvaardigevenwicht

tewaarborgentussenhetbelangvandehoudersvanauteursrechtenennaburigerechten,

debeschermingvandebelangenen fundamentele rechtenvangebruikersvanbeschermd

materiaal,degewaarborgdevrijheidvanmeningsuitingenvaninformatieenhetalgemeen

belang. Uit dit arrest volgt dat, om te oordelen of het plaatsen van een hyperlink naar

beschermdewerkendiezondertoestemmingvandeauteursrechthebbendevrijbeschikbaar

zijn op een andere website, er eerst moet geoordeeld worden of de hyperlink een

“mededelingaanhetpubliek”vormt.

Het Hof stelde dat het begrip “mededeling aan het publiek” een geïndividualiseerde

beoordelingvergtvandecentrale rolvandegebruikerenhetweloverwogenkaraktervan

diensinterventie.Hierishetcruciaaldaternagegaanwordtofdepersoondiedelinkplaatst

eenwinstoogmerkheeftenmetkennishandeltvanhetillegalekaraktervandepublicatieop

die andere website. Indien het gaat over een persoon die kennis had van het illegale

karakter,of redelijkerwijzeverondersteldwordtkennis tehebbenvanhet illegalekarakter

van de verwijzing, en bovendien nog eenwinstoogmerk had, dan betreft hetwel degelijk

eenmededelingaanhetpubliekeniseenvergoedingverschuldigdaanderechthebbenden.

Anderzijdsmaguithetarrestgeconcludeerdwordendatgewoneburgers,diemeestalniet

wetenofdeinhoudopeenanderewebsiteillegaalis,geenvergoedingverschuldigdzijn.353

Indienhetechtervaststaatdateenpersoonwistofmoestwetendatdehyperlinkverwijst

naar een illegaal materiaal, bijvoorbeeld doordat hij daarover gewaarschuwd is door de

auteurs, isdelinkeenmededelingaanhetpubliek.354Eengewonegebruikerdientdusniet

actiefop zoek tegaannaardezekennis,maarpassievekennis is voldoendeomde link te

kwalificerenalsmededelingaanhetpubliek.351HVJ8September2016,C160/15,SanomaMediaNetherlandsBVt.PlayboyEnterprisesInternationalInc,ECLI:EU:C:2016:644(viaCuria),puntje56,http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=183124&pageIndex=0&doclang=NL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=158435,laatstgeraadpleegdop9februari2017.352HVJ8September2016,C160/15,SanomaMediaNetherlandsBVt.PlayboyEnterprisesInternationalInc,ECLI:EU:C:2016:644(viaCuria),punt31,http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=183124&pageIndex=0&doclang=NL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=158435,laatstgeraadpleegdop9februari2017.353HofvanJustitievandeEuropeseUnie,perscommuniquénr92/16,Luxemburg,8september2016,p2,http://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2016-09/cp160092nl.pdf.354https://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2016-09/cp160092nl.pdf,laatstgeraadpleegdop10mei2017

71

Bedrijvendieechtergeldverdienenaandezepraktijkenwordenwelweerlegbaarvermoed

(vermoeden “juris tantum”) kennis te hebben van het illegale karakter en zijn bijgevolg

vergoedingenverschuldigd.Dezebedrijvenkunnenzichdusnietlangerberoepenophetfeit

dat ze zogezegd zelf niets illegaals doen. 355 Integendeel, wanneer het plaatsen van

hyperlinksgeschiedtmeteenwinstoogmerk,wordtvandehyperlink-plaatserverwachtdat

dezedenodigeverificatiesverrichtomzichervantevergewissendathetbetrokkenwerkop

de site waarnaar die links leiden niet illegaal is.356Het adagio “Nemo censetur ignorare

legem”blijfttoepasbaar.Ditgeldtzowelvoordegewoneburgeralsvoorbedrijven.Gewone

burgers worden echter niet verondersteld expliciet te weten of actief na te gaan welke

websites al danniet illegaal zijn. Er ismet anderewoordengeenweerlegbaar vermoeden

vankennisvoordegewoneburger.Ditarrestzalgebruiktkunnenwordenindetoepassing

van het handhavingsprincipe “follow the money”, met name in verband met het

droogleggenvanbetalingenaanhyperlink-plaatsersnaarillegalewebsites.

Het is interessant om de situatie in de VS te vergelijkenmet de situatie in Europa. In de

VerenigdeStatenwordthetprincipevanvermoedenvankennisnietgehanteerd.357Alseen

hyperlinkplaatserkennisheeftvandeinbreukmakendeaardvanhetmateriaalwaaraanhet

gekoppeld is, moet een eiser bewijzen dat de hyperlinkplaatser wel degelijk een inbreuk

maakt.Er isgeenweerlegbaarvermoedenvankennis.Deonderliggendedoelstellingenzijn

echter gelijklopend.Wemoeten hier echter ontegensprekelijk uit besluiten dat de positie

vandeISPinEuropamindercomfortabelisdandeISPindeVS.

1.3Hyperlinksdieeennieuwemededelingaanhetpubliekvormen

In verband met hyperlinks werd op 8 februari 2017 een opinie gepubliceerd door het

EuropeseHofvanJustitieindezaakStichtingBreinvziggo,XS4ALLInternet.358Dezeopinie

steltdathetaanbiedenvanindexeerbarelinksnaarillegaalmateriaal(films,e-books,..)via

“peer-to-peer”netwerken,zoalsgebeurddoordebittorrentwebsites(bijv.PirateBay),een

355HofvanJustitievandeEuropeseUnie,perscommuniquénr92/16,Luxemburg,8september2016,http://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2016-09/cp160092nl.pdf,p2.356HVJ8September2016,C160/15,SanomaMediaNetherlandsBVt.PlayboyEnterprisesInternationalInc,ECLI:EU:C:2016:644(viaCuria),punt51,http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=183124&pageIndex=0&doclang=NL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=158435,laatstgeraadpleegdop9februari2017.357M.STANGANELLI,“Ishyperlinkingcopyrightinfringement?EUvs.US”,31october2016,https://www.copyrightcontentplatforms.com/2016/10/is-hyperlinking-copyright-infringement-eu-vs-us/,laatstgeraadpleegdop6mei2017.358http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=187646&pageIndex=0&doclang=NL&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=82220,laatstgeraadpleegdop6mei2017.

72

inbreuk uitmaakt op het auteursrecht. De opinie stelt bovendien dat het redelijk zou zijn

vooreengerechtshofomtelecommunicatieaanbiedersvanbreedbandinternetverbindingen

om dergelijke sites te blokkeren. Het zou hier immers wel degelijk gaan om een

communicatieaanhetpubliek.Hetauteursrechtzougeschondenwordenindiendeoperator

zich bewust is van de link naar het illegalewerk zonder dat de rechthebbenden hiervoor

toestemminggegevenzoudenhebben.

“Peer-to-peer” websites zoals Pirate bay bieden software die het eenvoudig maakt om

illegaalmateriaal te downloaden. In een dergelijke situatie is het niet disproportioneel te

vragendatdeoperatordetoegangtotdezewebsitesafblokt.Erzalbestwellegaalmateriaal

te vinden zijn op deze websites maar men mag redelijker wijze veronderstellen dat dit

materiaalzichookopanderewebsitesbevindt.

Hetgaathieromeenduidelijkverschillendesituatiedaninhetgevalvananderehyperlinks

(Svensson en Bestwater arrest),waar de link gewoon verwijst naar een bestaande file op

een reedsbestaandewebsite.Degefragmenteerde linksnaarbittorrentswebsites zouden

dus uiteindelijk wel beschouwd worden als een communicatie aan het publiek.

Volledigheidshalvemoetenwehieraantoevoegendatdergelijkegefragmenteerdelinksook

gebruikt worden door nieuwsaggregatoren die stukjes nieuws bijeenzoeken. Voor deze

nieuwswebsitewerdenmomenteelvoorstellengeformuleerddoordeEuropeseCommissie.

Indienwede logica vanhet EuropeseHof van Justitie volgen, kunnendewebsites vande

nieuwsaggregatorenmogelijkerwijze ook beschouwdworden als eenmededeling aan het

publiek,waarvoortoestemmingvanderechthebbendenvereistzouzijn.

Deproblematiekrondmededelingaanhetpubliekenhyperlinksstaatheeldikwijlscentraal

indearrestenvanhetEuropeesHofvanJustitieinverbandmetauteursrechten.

1.4Samenvattendetabel

Arrest Praktischebetekenis

Svenssonarrest

Hetplaatsenvaneenhyperlinkkaneenmededelingaanhet

publiek uitmaken, maar alleen als er een ‘nieuw publiek’

bereiktwordt Een hyperlink naar vrij toegankelijkewerken

ophetinternetisgeen‘nieuwpubliek’

73

Stichting Brein versus Jack

FrederikWullems

De verkoop van eenmultimediaspelerwaarbij de verkoper

hyperlinks heeft geïnstalleerd naar websites die zonder

toestemmingvanderechthebbende iseenmededelingaan

hetpubliek.

Sanoma Media Netherlands

BV tegen Playboy

EnterprisesInternationalInc

Indien de hyperlinkplaatser redelijkerwijze verondersteld

wordt kennis te hebben van het illegale karakter van de

verwijzing, en bovendien nog een winstoogmerk had, dan

betreft het een mededeling aan het publiek. Gewone

burgerswordenechternietverondersteldexplicietteweten

ofnategaanwelkewebsitesaldannietillegaalzijn.

Stichting Brein v ziggo,

XS4ALLInternet

Hetaanbiedenvanindexeerbarelinksnaarillegaalmateriaal

iseenmededelingaanhetpubliek.

1.5IndirecteaansprakelijkheidinEU-auteursrecht

In tegenstelling tot de primaire of directe aansprakelijkheid, die betrekking heeft op de

regels die de aansprakelijkheid van een persoon voor hun eigen inbreuken regelen,

concentreertzichdesecundaireof indirecteaansprakelijkheidzichopdeaansprakelijkheid

vaneenpersoonvoordeinbreukenvananderen.

Sommigen menen dat het advies inzake Stichting Brein v ziggo, XS4ALL Internet een

indirecteharmonisatieimpliceertvandeindirecteaansprakelijkheidvandeISP.359

De redenering van vermoeden van kennis die gehanteerd worden in het Sanoma arrest

wordtexplicietverworpen inhetadviesStichtingBreinvZiggo.Dit zou immers impliceren

datereenalgemenemonitoringverplichtingzoubestaanvoordiewebsitesdieindexeerbare

linksaanbieden,watverbodenisdoorartikel15vanderichtlijninzakeelektronischehandel.

ZijndezearrestendantegenstrijdiginzakedeaansprakelijkheidvandeISP?Misschien,maar

de conclusies zijn mijns inziens wel consistent. Een aanbieder van indexbare links naar

illegaalmateriaal is indirectaansprakelijk,netzoalseenaanbiederdieeenvermoedenvan

kennisgenietvanhetillegalekaraktervanhetmateriaal.

359C.ANGELOPOULUS,“AGSzpunarinStichtingBreinvZiggo:Anindirectharmonisationofindirectliability“,23maart2017,http://kluwercopyrightblog.com/2017/03/23/ag-szpunar-stichting-brein-v-ziggo-indirect-harmonisation-indirect-liability/,laatstgeraadpleegd4mei2017.

74

De “safe harbours” waar ontegensprekelijk aan geknaagd wordt in het voorstel tot

auteursrecht,betekenden traditioneel eengeruststellendebeschermingvoorde ISP’s. Een

wijzigingzalleidentoteengebrekaanzekerheidvoordeISP’s,Alhoewelhetnieteenduidig

aangetoondwerddateenverhoogdeaansprakelijkheidvande ISP leidttoteenverstarring

van de technologische innovatie360, vermoed ik echter dat dit niet bevorderlijk is voor de

ontwikkelingvandedigitaleeenheidsmarkt.

1.6Conclusie

DebestaanderichtlijnenendeEuropesejurisprudentiehebbenindeafgelopenjarengeleid

totdevolgendemaatstaven.Teneerste ishet zodathetplaatsenvaneenhyperlinknaar

een site waarop dit werk zich reeds bevindt geen nieuw publiek bereikt, en dus geen

(nieuwe) mededeling aan het publiek is, wat niet in strijd is met het auteursrecht. Ten

tweede is het verkopen van multimediatoestellen waarbij de verkoper hyperlinks heeft

geïnstalleerdnaarwebsitesdiezondertoestemmingvanderechthebbendetoegangbieden

tot auteursrechtelijk beschermdewerken niet gedekt door de Infosoc-richtlijn. Ten derde

zienwedatgewoneburgers,diemeestalnietwetenofde inhoudopeenanderewebsite

illegaal is, geen vergoeding verschuldigd zijn aan de rechthebbenden. Bedrijven die geld

verdienen aan deze praktijken worden in Europa, in tegenstelling tot in de VS, wel

weerlegbaarvermoedopdehoogtetezijnvanhet illegalekarakter.Tenvierdekunnende

gefragmenteerdelinksnaarbittorrentswebsitesuiteindelijkwelbeschouwdwordenalseen

communicatieaanhetpubliekenmakenzeeeninbreukuitophetauteursrecht.Tenslotte

kunnenwebesluitendatdewebsitesvannieuwsaggregatorenmogelijkerwijzeookworden

beschouwd als een mededeling aan het publiek, waarvoor toestemming van de

rechthebbendenvereist zouzijn.Eenvergoedingvoordeuitgeverszoudus terechtzijn. Ik

concludeer hieruit dat de door de Europese Commissie voorgestelde voorstel voor

persuitgeversconformzijnmethetbegrip“mededelingaanhetpubliek”enderechtspraak

vanhetEuropeesHofvanJustitie.Ditbetekentnietdatditvoorstelniet felgecontesteerd

wordt.

360P.S.MENELL,“indirectcopyrightliabilityandtechnologyinnovation“,1januari2008,http://scholarship.law.berkeley.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1763&context=facpubs,laatstgeraadpleegd5mei2017.

75

2.Voorgesteldewijzigingvandebeperkteaansprakelijkheidvoordeverlenervan

eendienstvandeinformatiemaatschappij(ISP)

Mits aan een aantal voorwaarden voldaan wordt, is de dienstverlener van de

informatiemaatschappij niet aansprakelijk voor de doorgegeven informatie (doorgeefluik,

“mere conduit”)361, noch voor de automatische, tussentijdse en tijdelijke opslag van die

informatie,wanneerdezeopslagenkelgeschiedtomlateredoorgiftevandieinformatieaan

andereafnemersvandedienstenophunverzoekdoeltreffender temaken (“caching”)362,

nochvoordeopverzoekvandeafnemervandedienstopgeslageninformatie(“hosting”)363.

Zodra een dienstverlener daadwerkelijk kennis heeft genomen van onwettige activiteiten,

moetdezedeinformatieverwijderen,ofdetoegangdaartoeonmogelijkmaken.Erisechter

geenalgemenetoezichtverplichtingzoalsbepaaldinartikel15vanderichtlijn2000/31/EG.

Anderzijds vormt deze richtlijn het passende uitgangspunt voor de uitwerking van

mechanismenomonwettigeinformatieteverwijderenenontoegankelijktemaken.364Deze

mechanismendienentewordenuitgewerktopbasisvanvrijwilligeovereenkomsten.

2.1VerenigdeStaten

In de verenigde Staten zijn opvallend gelijklopende bepalingen inzake de beperkte

aansprakelijkheidvande ISPvan toepassing.365Hetgaathiermeerspecifiekovervolgende

paragrafenvandeAmerikaansewetgeving:

§512(a)TransitoryNetworkCommunicationsSafeHarbor

§512(b)SystemCachingSafeHarbor

§512(c)SafeHarborprovisionforonlinestorage

MomenteelhebbenwegelijklopenderegimesindeVerenigdeStatenendeEuropeseUnie.

Het invoeren van de voorstellen inzake de gewijzigde aansprakelijkheid van de

dienstverlener in de informatiemaatschappij van de Europese Commissie zou hier

verandering in brengen. In deVerenigde Staten zou de beperkte aansprakelijkheid blijven

gelden,terwijldieinEuropaonderworpenzouwordenaanhetinstallerenvanpassendeen

evenredige maatregelen, zoals het gebruik van effectieve technologieën voor herkenning

361Artikel12richtlijn2000/31/EGinzakeelektronischehandel.362Artikel13richtlijn2000/31/EGinzakeelektronischehandel.363Artikel14richtlijn2000/31/EGinzakeelektronischehandel.364Richtlijn2000/31/EGinzakeelektronischehandel,overwegende40.365https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/512,laatstgeraadpleegdop28maart2017.

76

vaninhoud.ErbestaatmijnsinzienseenreëelgevaardatdeAmerikaansedominantieophet

vlak van de informatiemaatscchappij (veel internetgiganten (Google, Facebook, Twitter, ..

zijnAmerikaans)hierdoornogversterktzalworden.

2.2Problemenmethetvoorsteltotnieuweauteursrechtrichtlijn

Het voorstel van de Commissie voor een nieuwe auteursrechtrichtlijn wijzigt de huidige

aansprakelijkheidsregeling inhetkadervande richtlijn inzakeelektronischehandel (artikel

15(1) van de richtlijn 2000/31). 366 Er zijn 2 belangrijke passages in het voorstel tot

auteursrechtrichtlijn.Teneersteverduidelijktoverweging38vanditvoorstel totrichtlijn367

datISP’sdieverdergaandanheteenvoudigaanbiedenvanfysiekefaciliteitenverplichtzijn

om overeenkomsten te sluiten met de rechthebbenden tenzij ze vrijgesteld zijn conform

artikel 14 van de richtlijn 2000/31/EC368. In de richtlijn inzake elektronische handelwordt

“Web hosting” als een zuivere passieve dienst beschouwd. In het voorstel tot nieuwe

auteursrechtrichtlijn wordt deze activiteit nu als het ware gelijkgeschakeld met een

communicatie aanhet publiek, terwijlmen er ook duidelijk bij zegt dat de richtlijn inzake

elektronischehandelvankrachtblijft.Tentweedelegtartikel13vanhetvoorstelpassende

enevenredigemaatregelenaanaanbiedersvandienstenvandeinformatiemaatschappijop,

zoalshetgebruikvaneffectievetechnologieënvoorherkenningvaninhoud.

Erzijnverschillendeproblemenmetditvoorstel.Teneerstezouhetnietcompatibelzijnmet

de richtlijn inzakeelektronischehandel. Enerzijds verwijst overweging38 vanhet voorstel

totauteursrechtrichtlijnnaarartikel14vanderichtlijn inzakeelektronischehandel, terwijl

anderzijds artikel 13 van het voorstel tot auteursrechtrichtlijn het gebruik van adequate

technologieën oplegt om inhoud te herkennen, wat geïnterpreteerd kan worden als een

algemene monitoringverplichting, die verboden is door artikel 15 van de richtlijn inzake

elektronische handel. In het arrest “Delfi AS vs Estonia” werd geoordeeld dat de

dienstenleverancier aansprakelijkwas voordebeledigende commentarendie lezersopde

website gemeld hadden.369De reden hiervoor was dat de dienstenleverancier, nadat hij

366Artikel15(1)vanderichtlijn2000/31inzakeelektronischehandel.367VoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”),overwegend38.368Artikel14vanderichtlijn2000/31inzakeelektronischehandel. 369D.VOORHOOF,“DelfiASv.Estonia:GrandChamberconfirmsliabilityofonlinenewsportalforoffensivecommentspostedbyitsreaders”,18june2015,https://strasbourgobservers.com/2015/06/18/delfi-as-v-estonia-grand-chamber-confirms-liability-of-online-news-portal-for-offensive-comments-posted-by-its-readers/,laatstgeraadpleegdop27maart2017.

77

kennis had genomen van de illegale inhoud, niet kon genieten van de beperkte

aansprakelijkheidindezinvanartikel12-15vanderichtlijninzakeelektronischehandel.

Tentweedezoudenernietvoldoendegarantieszijnvoordeconsumenten/gebruikers370:

“MemberStates shall ensure that the serviceproviders referred to inparagraph1

putinplacecomplaintsandredressmechanismsthatareavailabletousersincaseof

disputesovertheapplicationofthemeasuresreferredtoinparagraph1.”

Volgens de Europese Consumentenorganisatie BEUC371zouden er moeilijkheden optreden

om de nieuwe voorstellen te implementeren. In principe worden er in de

auteursrechtenwetgeving geen rechten voor de gebruikers opgenomen. Er zijn enkel

uitzonderingenopenbeperkingenvanhetauteursrecht.

Ten derde zijn er potentiële schendingen van het Handvest van de grondrechten van de

Europese Unie. 372 De formulering van artikel 13 van de nieuwe auteursrechtrichtlijn

suggereert dat de dienstverlener aansprakelijk is voor alle inbreuken op alle wetten die

kunnenwordengepleegddoorhungebruikers.Ditwordtbevestigddoordeoverweging38.

Internet hosting providers zouden aansprakelijk zijn voor activiteiten waarover zij geen

kennis hebben. Het voorstel van preventievemonitoring impliceert een voortdurende en

uitgebreide bewaking van alle materiaal dat geüpload wordt naar het internet. Alle

informatiedieeenjuridischrisicoinhoudenvoordeaanbiedervandienstenzouonmiddellijk

vanhetinternetverwijderdmoetenworden.Ditheeftenormegevolgenvoordevrijheidvan

meningsuiting,enbetekenteenondermijningvaninnovatieenconcurrentie.373

De poging tot herdefiniëring van de hostingactiviteit in deze richtlijn (met name in

overweging 38) negeert de jurisprudentie van het arrest Sabam versus Netlog. 374 Uit

paragraaf51375vanhetarrestSabamversusNetlogblijktimmersdat:

370http://www.beuc.eu/publications/beuc-x-2016-130_are_2016_copyright_package_-_beucs_viewpoint_on_art._13_of_proposed_copyright_directive.pdf371BEUC:TheEuropeanConsumerOrganisation372http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:12012P/TXT&from=en,laatstgeraadpleegdop27maart2017.373https://edri.org/files/copyright/copyright_proposal_article13.pdf,pagina2.374HVJ16februari2012,C360/10,BelgischeVerenigingvanAuteurs,ComponistenenUitgeversCVBAtegenNetlogNV,ECLI:EU:C:2012:85(viaCuria).

78

“indien de hostingdienstverlener wordt verplicht het litigieuze filtersysteem te

installeren,ernietvoldaanisaandevereistedateenjuistevenwichtwordtverzekerd

tussen enerzijds het intellectuele-eigendomsrecht en anderzijds de vrijheid van

ondernemerschap, het recht op bescherming van persoonsgegevens en de vrijheid

kennistenemenentegevenvaninformatie”.

Een analoge verwijzing is te vinden in het arrest Scarlet Extended376. Het probleem van

filteringophetevenwichttussenfundamentelerechtenenintellectueleeigendomsrechten

werdookaangehaaldinhetarrestPromusicavTelefonica.377

Er worden volgens het arrest “Sabam versus Netlog” drie fundamentele rechten van het

Handvest van de grondrechten van de Europese Unie geschonden indien men dergelijke

filtersystemen oplegt: ten eerste in artikel 8 dat handelt over de bescherming van

persoonsgegevens;tentweedeinartikel11datgaatoverdevrijheidvanmeningsuitingen

vaninformatieentenderdeinartikel16dathandeltoverdevrijheidvanondernemerschap.

Zelfs de Europese Commissie erkende reeds deze negatieve invloed op de vrije

meningsuitinginhaarimpactanalyse:

“The freedom of expression and informationmay be affected negatively in cases

where the services limit user uploaded content in an unjustified manner (for

examplewhenanexceptionoralimitationtocopyrightappliesorthecontentis in

publicdomain)orwhenthetechnologiesfailtoidentifythecontentcorrectly.”378

Hetprobleemvangeprivatiseerdehandhavingsmaatregelenindeonlineomgevingisechter

eenmeeralgemeenprobleemenkanaanleidinggeventotdiversejuridischekwestiesdiede

375HVJ16februari2012,C360/10,BelgischeVerenigingvanAuteurs,ComponistenenUitgeversCVBAtegenNetlogNV,ECLI:EU:C:2012:85(viaCuria),http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf;jsessionid=9ea7d2dc30d59c89f0d4aa3840bcbc1ee61c87f341e0.e34KaxiLc3qMb40Rch0SaxyLa390?text=&docid=119512&pageIndex=0&doclang=NL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=58532,paragraaf51,laatstgeraadpleegdop12april2017.376HVJ24november2011,C70/10,ScarletExtendedSAtegenSociétébelgedesauteurs,compositeursetéditeursSCRL(SABAM),ECLI:EU:C:2011:771(viaCuria),punt53.377HVJ29januari2008,C275/06,ProductoresdeMúsicadeEspaña(Promusicae)tegenTelefónicadeEspañaSAU,ECLI:EU:C:2008:54(viaCuria).378https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/impact-assessment-modernisation-eu-copyright-rules,p153,laatstgeraadpleegdop12april2017.

79

fundamentelerechtenvaninternetgebruikersbeïnvloeden.379Derolvandeoverheidbijde

ontwikkeling van zelfregulering kan problematisch zijn. De overheid heeft enerzijds de

verplichting om zich niet te bemoeien met de grondrechten en zich te onthouden van

inmenging, maar heeft anderzijds de verplichting om ervoor te zorgen dat deze

grondrechten nageleefd worden. De studie380bevestigt dat het opleggen van bepaalde

filtertechniekenbepalendkanzijnvoorhetverstorenvanditevenwicht.

2.3Kritiekophetvoorstel

DemaatregelendiedoordeCommissievoorgesteldzijn,zijndoorheelwatbedrijvenen/of

belangengroepenslechtonthaald.Google381vindtdathetinternetmetdezemaatregeleen

plaatszouwordenwaaralles,watophetinternetgeüploadwordt,doorjuristenvrijgegeven

zoumoetenworden.OokEDRI382istegenhetvoorstel.Zijzijntegenhetverplichtstellenvan

dergelijke filters. Het verplichten van filters voor alle uploads zou de rechten van de

gebruikers vernietigen: deze filters zijn vergif voor de vrije meningsuiting, vergif voor de

Europesebedrijvenenvergifvoordecreativiteit.OokMozilla383steuntzichophetargument

van de vrije meningsuiting. Zij zijn bang dat enkel grote maatschappijen deze software

kunnen aanschaffen, wat ten koste zal gaan van start-ups en van de vrije

meningsuitdrukkingophetinternet.OokEDIMA384onthaalthetvoorstelslecht:zijzijnbang

dat het verplichtemonitoring systeemde groei en diversiteit van het ecosysteem zouden

belemmeren.

De interne markt en consumentenbescherming commissie van het Europees Parlement

("IMCO") geeft in haar ontwerpadvies over het voorstel voor een richtlijn van het

auteursrechtvoordedigitaleeengemaaktemarktdieisgepubliceerdop20februari2017de

379Studyoffundamentalrightslimitationsforonlineenforcementthroughselfregulation,http://www.ivir.nl/publicaties/download/1796,pv.380Studyoffundamentalrightslimitationsforonlineenforcementthroughselfregulation,http://www.ivir.nl/publicaties/download/1796,pvi.381C.ATKINSON,“Europeancopyright:there’sabetterway”,14september2016,https://europe.googleblog.com/2016/09/european-copyright-theres-better-way.html,laatstgeraadpleegdop10mei2017.382https://edri.org/,laatstgeraadpleegdop10mei2017.383D.DIXON-THAYER,“Commissionproposaltoreformcopyrightisinadequate”,14september2016,https://blog.mozilla.org/blog/2016/09/14/commission-proposal-to-reform-copyright-is-inadequate/,laatstgeraadpleegdop10mei2017.384“EuropeanCommissioncopyrightproposalsnotfitforthedigitalage”,http://www.europeandigitalmediaassociation.org/pdfs/latest_news/EDIMA%20response%20to%20proposal%20on%20copyright%20in%20DSM.pdf

80

bedrijvenenbelangenorganisatiesgelijk.385Hetadviesvan IMCOsteltvooromoverweging

38enartikel13inzakemaatregelenbetreffendedeaansprakelijkheidtewijzigenomdatde

huidigeformuleringnietverenigbaarzouzijnmetderichtlijninzakeelektronischehandelen

omdathetgebruikvan filteringtechnologiepotentieel schadelijk zouzijnvoordebelangen

vandegebruikers.386

DeCCIA387(Computer&CommunicationsIndustryAssociation)isverheugdoverdezestapin

degoede richting.OokdeCCIA388waseengrote tegenstander vanhet voorstel, zij stellen

dathetvoorstelregelrechtingaattegenalleswathetinternetzosuccesvolgemaaktheeften

dat de voorgestelde filtertechnieken haaks staan op het verbod van een algemene

toezichtverplichting in overeenstemming met artikel 15(1) van de richtlijn inzake

elektronischehandel.ZedringenerbijhetEuropeesParlementende lidstatenopaanom

dezebepalingendievolgenshenderichtlijninzakeelektronischehandel,deruggengraatvan

deEuropesedigitaleeconomie,ondermijnentewijzigen.

Eenanderbelangrijkpuntishetfeitdathet“CULT-committee”vanhetEuropeesparlement

op25aprileenverbodgestemdheefttegenhetinstallerenvanfiltersvoorgeüploadvideo-

materiaal.CULTdeedditomwillevanredenendieverbandhoudenmetterrorisme,haaten

geweld.HetEDRI389meentdatditalgemeenverbodop filteringeensterksignaaluitstuurt

voor de nog hangende discussies in verband met filters ter bescherming van de

auteursrechten. De tegenstrijdige belangen zullen tegenover elkaar afgewogen moeten

worden.

385DraftopinionoftheCommitteontheInternalMarketandConsumerProtection,http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=COMPARL&reference=PE-599.682&format=PDF&language=EN&secondRef=01,laatstgeraadpleegdop9mei2017.386N.DEKLERCK,“Hervormingauteursrecht:hetwaterlijktnogdiep”,10maart2017,https://www.vleva.eu/nieuws/hervorming-auteursrecht-het-water-lijkt-nog-diep,laatstgeraadpleegdop8mei2017;DraftopinionoftheCommitteontheInternalMarketandConsumerProtection,http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=COMPARL&reference=PE-599.682&format=PDF&language=EN&secondRef=01,laatstgeraadpleegdop9mei2017.387H.GEENFIELD,“CCIAwelcomesIMCO’sdraftopiniononthecopyrightdirectiveproposal”,24february2017http://www.ccianet.org/2017/02/ccia-welcomes-imcos-draft-opinion-on-the-copyright-directive-proposal/,laatstgeraadpleegdop29maart2017.388H.GEENFIELD,“EuropeanCommissionReleasescopyrightandtelecomrules:endofEurope’sdigitalsinglemarketambitions?”,14september2014,http://www.ccianet.org/2016/09/european-commission-releases-copyright-and-telecom-rules-end-of-europes-digital-single-market-ambitions/,laatstgeraadpleegdop17maart2017.389https://edri.org/,laatstgeraadpleegdop29maart2017.

81

2.4Conclusie

We kunnen besluiten dat ten eerste het voorstel van de Europese Commissie 390 een

substantiëlewijziginguitmaaktvandebeperkteaansprakelijkheidvoordeverlenervaneen

dienstvandeinformatiemaatschappij(ISP).Tentweedezienwedathetvoorstelinstrijdis

metderichtlijninzakeelektronischehandel.HetEuropeseHofvanJustitieveldeeenaantal

arresten die oordeelden, op basis van de bestaande wetgeving, dat de installatie van

dergelijkefiltersalsproblematischwordtbeschouwdvoordegrondwettelijkerechteninzake

onder anderede vrijemeningsuiting ende vrijheid van informatie.Ookwijzen een aantal

partijen terecht opde gevarenzone inzakede grondrechten.Het staat als eenpaal boven

water dat we blijvend moeten waken over het evenwicht tussen de verschillende

basisrechten (het eigendomsrecht, de vrijheid van meningsuiting en van informatie, het

recht op ondernemerschap,..). De overheid moet een adequaat evenwicht vinden tussen

deze vaak tegenstrijdige belangen. Het opleggen van een systematische bewaking door

sommige belangengroeperingen wordt aangezien als een belemmering voor de verdere

ontwikkelingvanhet internet.Ditbetekentechternietdatergeenmaatregelengenomen

kunnenworden,dieeenrechtmatigebeschermingtoekennenaanderechthebbendenvan

auteursrechten. Ten derde moeten we er ook over waken dat de Amerikaanse

dienstverlenersvandeinformatiemaatschappijnietovereenvoordeelgaanbeschikkenten

opzichte van hun Europese tegenhangers door de wijzigingen die de nieuwe

auteursrechtrichtlijnwildoorvoeren.

3.Perspublicatiesinhetvoorstelvanauteursrechtrichtlijn

3.1Eenvergoedingvoordigitaleperspublicatie

Delidstatenverlenenuitgeversvanperspublicatiesauteursrechtenvoorhetdigitalegebruik

van hun perspublicaties. Nieuwsaggregatoren zoals sites (bijv. Google News) hebben

hyperlinksnaarallerleiwebsitesvanuitgevers.Vroegerwarendezelinkseensafeharbour,

maarditwordtnuinvraaggestelddoordenieuwerichtlijn.

390Namelijkartikel13enoverweging38vanhetvoorsteltotauteursrechtrichtlijn

82

Inartikel2vanhetvoorsteltotrichtlijnwordtbepaaldwateenperspublicatieis.

"perspublicatie”: een vastlegging van een verzameling literaire werken van

journalistiekeaard,dieookanderewerkenofmaterialenkanomvattenendieeen

afzonderlijkelementonderééntitelvormtineenperiodiekuitgegevenofregelmatig

bijgewerkte publicatie, zoals een krant of een tijdschrift met een algemene of

specifieke inhoud, met als doel informatie te verstrekken over nieuws of andere

onderwerpenendieviaeenofandermediumwordtgepubliceerdopinitiatiefvanof

onderredactioneleverantwoordelijkheidencontrolevaneendienstverlener.

Hettoepassingsgebiedvanhetvoorstelisvrijruim.Hetbevatbijvoorbeeldookdewebsites

zoalsGoogleNewsofwww.krantenkoppen.be.Hetvoorstel isdanookzeercontroversieel,

vooral voor giganten zoals Google. Het voorstel zou de inkomsten van de uitgevers niet

verhogen, de toegang tot informatie beperken en toepasbaar zijn op alle uitgevers, zelfs

indiendeuitgevershet rechtnietwillen.391Ookdebeschermingsperiode zouveel te lang

zijn.

Hetisinteressantomoptemerkendatermomenteeleenwettelijkeverplichtingbestaatin

Duitsland392(sinds1augustus2013)enSpanje393(sinds1januari2015)omeencompensatie

toetekennenaandepersvoorhetgebruikenvannieuwsdooraggregatoren.Indezetwee

lidstaten bestaat al een dergerlijk recht vergelijkbaar met het uitgeversrecht dat de

Commissiewilinvoeren.Hieruitisgeblekendatditdeuitgeversnietoplevert.394

AnderzijdsstellenwevastdaterinFrankrijkeninBelgiëakkoordenafgeslotenwerdenom

eencompensatieuit tebetalenaankranten. InFrankijkwerdhiertoeeenfonds(“leFonds

391N.MILESZYK,“Commission’sproposalonnewrightsforpresspublishers;Aterriblesolutiongoodfornoone”,14december2016,http://www.communia-association.org/2016/12/14/commissions-proposal-new-rights-press-publishers-terrible-solution-good-no-one/,laatstgeraadpleegdop29maart2017.392Art.87f-hvandeDuitswetopdeauteursrechten(GesetzüberUrheberrechtundverwandteSchutzrechte(Urheberrechtsgesetz)http://www.gesetze-im-internet.de/urhg/BJNR012730965.html,laatstgeraadpleegdop29maart2017.393Ley21/2014,de4denoviembre,porlaquesemodificaeltextorefundidodelaLeydePropiedadIntelectual,aprobadoporRealDecretoLegislativo1/1996,de12deabril,ylaLey1/2000,de7deenero,deEnjuiciamientoCivil,http://www.boe.es/diario_boe/txt.php?id=BOE-A-2014-11404,laatstgeraadpleegdop29maart2017.394SA&S,CommentaarophetRichtlijnvoorstelvandeEuropeseCommissievan14september2016inzakeauteursrechtenindedigitaleeenheidsmarkt,http://auteursrechtensamenleving.be/wp-content/uploads/2016/12/20161129_commentaar_richtlijnvoorstel_auteursrecht_SAS-1.pdf,p6.

83

Google-AIPGpour l’InnovationNumériquede lapresse”)395gecreëerdmet60miljoeneuro

kapitaal.396

Wat de Belgische situatie betreft dient hier de rechtszaak Copiepresse versus Google

vermeld te worden, waar Copiepresse Google beschuldigde dat de auteursrechten

geschonden werden, omdat er links geplaatst werden naar websites van kranten zonder

goedkeuring van de rechthebbenden.397Copiepress won deze rechtszaak, waarna Google

alle linksnaardebetreffendeBelgischekrantenschrapte398.Uiteindelijkwerdeenakkoord

gesloten waardoor Google ongeveer 5 miljoen euro zou uitbetalen aan de betreffende

kranten.399

Uiteindelijk lanceerde Google een nieuw fonds, “the European Digital New Initiative

InnovationFund”.400NaastGooglewarener9stichtendeleden(DieZeit,ElPais,European

JournalismCentre,GlobalEditorsNetwork,LaStampa,LesEchos,NRCGroup,TheFinancial

Times,TheGuardian).Debedoelingvanditfondsvan150miljoeneuroisomeenduurzaam

eco-systeem voor innovatie en nieuwe digitale journalistiek te ondersteunen en te

stimuleren.

3.2Kritiekophetvoorstel

HetlobbywerkvanEuropesebelangenorganisatiesdraaitopvolletoeren.Erwordentalvan

posities naar voren gebracht die het nieuwe recht verketteren (bijv. COMMUNIA 401 ,

395http://www.finp.fr/le-fonds/,laatstgeraadpleegdop29maart2017.396D.LEUNG,“What’sallethehypeabouthyperlinking?:connectionsincopyright”,IntellectualPropertyBrief,Vol.7,Issue1(December2015),p63.397G.SMITH,“CopiepressevGoogle–theBelgianjudgmentdissected”,13march2007,https://www.twobirds.com/en/news/articles/2007/copiepresse-v-google,laatstgeraadpleegd30maart2017;D.LEUNG,“What’sallthehypeabouthyperlinking?:connectionsincopyright”,IntellectualPropertyBrief,Vol.7,Issue1(December2015),p66.398D.REISINGER,“GooglescrubsBelgiannewspapersfromsearch”,18juli2011,https://www.cnet.com/news/google-scrubs-belgian-newspapers-from-search/,laatstgeraadpleegdop29maart2017;X,“GoogleverliestCopiepresse-zaakinberoep”,9mei2011,http://datanews.knack.be/ict/nieuws/google-verliest-copiepresse-zaak-in-beroep/article-normal-279309.html,laatstgeraadpleegdop30maart2017.399https://www.cnet.com/news/google-settles-copyright-dispute-with-belgium-newspapers/,laatstgeraadpleegdop28maart2017.400https://digitalnewsinitiative.com/dni-fund/,laatstgeraadpleegdop28maart2017.401T.VOLLMER,“Newstudyexplorespossibleeffectsofcounterproductivepresspublisher’sright”,12january2017,http://www.communia-association.org/2017/01/12/new-study-explores-possible-effects-counterproductive-press-publishers-right/,laatstgeraadpleegdop27maart2017.

84

EDIMA 402 ) en het wetgevend initiatief beschouwen als zijnde een ongerechtvaardigd,

ineffectiefenbeschadigendvoorstel.

Ook in het Europees Parlement tonen de debatten aan dat er hier zowel voor- als

tegenstanders zijn. Deze zaak werd begin 2017 besproken in het “Internal Market

Committee(IMCO)”.DerapporteurvanIMCOsteltdatditeenoverbodigrechtis,aangezien

deuitgeversreedsbijwetbeschermdzoudenzijn.Hetuitgeversrechtzalalleenmaarleiden

tot mee complexiteit. De rapporteur stelt dan ook voor om artikel 11 van de richtlijn

integraal te schrappen. 403 Het probleem zou immers te herleiden zijn tot een

handhavingsprobleem, waarvoor de Europese Commissie een initiatief zou ondernemen

onderdevormvandeherzieningvanderichtlijn2004/48/EGvanhetEuropeesParlement

en de Raad van 29 april 2004 betreffende de handhaving van intellectuele-

eigendomsrechten.404 De CULT-commissie van het Europese Parlement is wel een grote

voorstandervanhetvoorstel.405Zijzijnblijmetdeerkenningdiedeuitgeversmetditrecht

zullenkrijgen.Maarzezienwelnogwatruimtevoorverbetering.Debeschermingsduurvan

20 jaar is volgens hen veel te lang en het uitgeversrecht zou zich moeten beperken tot

commercieelgebruik.406

De CEO vande persgroep en voorzitter van de European Publishers Council ChristianVan

Thillo, is het niet eens met het IMCO en de andere Europese organisaties die het recht

verketteren. Hij is net een zeer grote voorstander van het recht en ziet er alleen maar

voordelen in. Volgens Van Thillo zal dit recht komaf maken met de diefstal en het

parasitismevandetechbedrijvendiedecontentvandeuitgeversmassaalkopiërenengratis

hergebruiken.Hijsteltdathetuitgeversrechtvooruitgeverszeerbelangrijk isaangezienze

niet eindeloos kunnen blijven investeren in online-content, die derde partijen dan

402T.VOLLMER,“Newstudyexplorespossibleeffectsofcounterproductivepresspublisher’sright”,12january2017http://www.communia-association.org/2017/01/12/new-study-explores-possible-effects-counterproductive-press-publishers-right/,laatstgeraadpleegdop27maart2017.403N.DEKLERCK,“Hervormingauteursrecht:hetwaterlijktnogdiep”,10maart2017,https://www.vleva.eu/nieuws/hervorming-auteursrecht-het-water-lijkt-nog-diep,laatstgeraadpleegdop8mei2017.404http://ec.europa.eu/growth/industry/intellectual-property/enforcement_nl,laatstgeraadpleegdop27maart2017405X,“NDPNieuwsmediabespreektuitgeversrechtmetEuroparlementariërs”,4mei2017,http://www.ndpnieuwsmedia.nl/2017/05/04/ndp-nieuwsmedia-bespreekt-uitgeversrecht-europarlementariers/,laatstgeraadpleegdop8mei2017.406X,“EuropeesParlementpresenteerteersteamendementenuitgeversrecht”,10februari2017,http://www.ndpnieuwsmedia.nl/2017/02/10/europees-parlement-presenteert-eerste-amendementen-uitgeversrecht/,laatstgeraadpleegdop8mei2017.

85

schaamteloosensystematisch‘hergebruiken’zonderhuntoestemmingenzonderdatdaar

enige vergoeding tegenover staat. Volgens Van Thillo zal het recht juridische zekerheid

scheppenvoorgroteenkleinepersuitgeversenduidelijkmakendatzijdeeigenaarszijnvan

decontentendathetniethergebruiktmagwordenzonderhuntoestemming.

Techbedrijven proberen het gratis gebruik van professionele mediaberichten te

rechtvaardigendoorhetargumentaan tehalendathet internet ‘openencreatief’ is.Van

Thillobrengtdaartegenindatwieeenopenwebpromoot,moetsnappendatdeuitgevers

niet kunnen blijven investeren in vrije beschikbare inhoud zonder dat er een billijke

vergoedingtegenoverstaat.Hetopadvertentiessteunendeonlineverdienmodelzouperfect

kunnenwerkenvoordeuitgevers,mochthuncontentnietmassaalgekopieerdwordendoor

anderen zonder ervoor te betalen. Dit heeft dan ook nietsmet een openweb temaken,

maar is volgensVanThillogewoonpurediefstal.Wetswijzigingen zoalsdeCommissiehier

voorgesteldheeftzijndanookdeenigeoplossing.Hetuitgeversrechtzalvoordeuitgevers

meerrechtszekerheidmetzichmeebrengen,zezullenkunnengenietenvanmeerjuridische

vrijheidenhetzalgemakkelijkerwordenomhunpublicatiesopteeisen.407

3.3Conclusie

Dit voorstel heeft al veel stof doen opwaaien. We stellen vast dat de (meeste)

internetspelers, mede door gewezen rechtspraak, ook zelf beseffen dat er een billijke

vergoedingbetaaldmoetwordenaanderechthebbenden.Het is immersbelangrijkdat, in

hetbelangvaneengediversifieerdeenperformante journalistiek,dedigitalepersuitgevers

een valabel zakenmodel kunnen uitbouwen. Om hierin duidelijkheid, transparantie en

juridische zekerheid te creëren, is het Europees wetgevend initiatief zoals de Europese

Commissiemomenteelvoorsteltmijnsinziensvolledigopzijnplaats.Hetuitgeversrechtzal

zorgen voor meer innovatie en de economie een boost geven. De uitgevers krijgen een

sterkere onderhandelingspositie en hebben daardoor meer rechtszekerheid. Dit zal hen

aanmoedigen om hun investeringen te vergroten. Dit komt de ontwikkeling van het

productaanbod in de hele Unie ten goede, en is bovendien ook in het voordeel van de

lezers.408

407C.VANTHILLO,“Onzevrijepersvanzelfsprekendvindendoenweopeigenrisico”,23november2016,http://www.tijd.be/dossier/krant/Onze-vrije-pers-vanzelfsprekend-vinden-doen-we-op-eigen-risico/9833949,laatstgeraadpleegdop8mei2017.408https://www.publishersright.eu/mythbuster,laatstgeraadpleegdop16april2017.

86

4.Uitputtingvanderechten,secundairemarktene-books

4.1Problematiek

Een belangrijk element in de digitale eenheidsmarkt is de problematiek van de digitale

kopieën en de doorverkoop van auteursrechtelijke beschermde (digitale) gegevens

(secundaire markt van bijvoorbeeld CD’s, e-books, software, …). In het kader van deze

masterproefwordtdehuidigesituatiehieromtrentgeanalyseerdenwordtonderzochtofer

nieuwevoorstellengeformuleerdwerdendoordeEuropeseCommissie.

4.2DeInfosoc-richtlijn

IndeInfosoc-richtlijnwordtgestelddatdebeschermingvanhetauteursrechtzeggenschap

geeftoverhetuitsluitenderechtoverdedistributievanhetwerkuit teoefenen,wanneer

dit in een tastbare zaak is belichaamd.409Deeerste verkoop vaneenwerkof van kopieën

daarvan door de rechthebbende of met diens toestemming leidt tot uitputting van deze

zeggenschap. Dit exemplaar kan dan vrij verhandelt worden, zonder dat er een inbreuk

wordtgemaaktophet intellectueeleigendomsrecht.410Wanneerhetgeentastbarezaakof

onlinediensten411betreft,geldtdezeuitputtingniet.412Elkeonlinedienstiseenhandelingdie

aandetoestemmingvanderechthebbendeonderworpenis.

Dit impliceertdateenCDmeteenaantal liedjesvaneenartiestdoorverkochtkanworden

aan derden, zonder toestemming van de rechthebbenden (auteurs, uitgevers), terwijl een

gedownload liedje niet doorverkocht mag worden zonder toestemming van de

rechthebbende.413Ditprincipestaatookbekendalsde“firstsaledoctrine”.Dezedoctrineis

van essentieel belang. Als deze doctrine niet zou bestaan, dan zou een vrije markt voor

gebruikteboeken,DVD’s,CD’s,enzonmogelijk zijn (bijv.voor filmverhuurdienstenzouhet

dannietmeermogelijkzijnomfilmste lenenzonderdetoestemmingvanstudio’s,erzou

409Richtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij,overwegende28.410H.MAATJES,“Tweedehandsbescherming–overdigitaleinbreuk”,http://intellectueeleigendomsrecht.nl/tweedehands-bescherming-over-digitale-inbreuk/,laatstgeraadpleegd2mei2017.411Richtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij,overwegende29.412H.STRUIK,“PastdeUsedSoft-constructieookindeAuteursrechtrichtlijn?”,TijdschriftvoorAuteurs-,Media-,&Informatierecht(AMI),2014/2,p49.413S.REIS,“Towarda“DigitalTransferdoctrine”thefirstsaledoctrineinthedigitalera”,NorthwesternUniversityLawReview,Vol.109,Issue1(Fall2014),p175.

87

geenmogelijkheidmeer zijn om een boek van een vriend of vriendin te lenen zonder de

toestemmingvandeauteursrechthebbenden).414

Betekentditnudatsecundairemarktenonmogelijkzijnvoorniet-tastbarezaken?Sommige

auteurs menen van niet, maar er moet wel aan een aantal voorwaarden voldaan zijn.415

Eerstenvooralmoetenderechthebbendenhuntoestemminggevenenkunnendezendus

een vergoeding eisen voor elk werk dat doorverkocht wordt. Vervolgens mag de eerste

eigenaar(dedoorverkoper)geenkopiebehoudenvanhetverkochtewerk.416

Deze principes van het “Europese kader” dateren van 2001 en lijken, prima facie, het

auteursrecht ten volle te respecteren. De juridische bescherming lijkt voldoende en bij

nazichtwordtvastgestelddathetvoorstelvandenieuweauteursrechtrichtlijnhieromtrent

geenwijzigingenbevat.

4.3AnalogiemetSoftware

Het Europees Hof van Justitie oordeelde in een arrest in de zaak UsedSoft GmbH versus

Oracle InternationalCorp417datde “first saledoctrine” toepasbaar is inhet geval software

gedownloadwordtviahet internetendaarnadoorverkochtwordt.418Ditarrest steundeop

de software richtlijn.419Artikel 1(2) bepaalt dat de uitputting van het zeggenschap zowel

geldtvoortastbarezakenalsvoorniet-tastbarezaken:

“De bescherming overeenkomstig deze richtlijn wordt verleend aan de

uitdrukkingswijze, in welke vorm dan ook, van een

computerprogramma(..)”420

414A.BRIDY,“ThedigitaldeathofCopyright’sFirstSaleDoctrine”,10october2011,https://freedom-to-tinker.com/2011/10/10/digital-death-copyrights-first-sale-doctrine/,laatstgeraadpleegdop2mei2017.415“Towardadigitaltransferdoctrine”http://scholarlycommons.law.northwestern.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1193&context=nulr,laatstgeraadpleegdop30maart2017416H.STRUIK,“PastdeUsedSoft-constructieookindeAuteursrechtrichtlijn?”,TijdschriftvoorAuteurs-,Media-,&Informatierecht(AMI),2014/2,p49;S.REIS,“Towarda“DigitalTransferdoctrine”thefirstsaledoctrineinthedigitalera”,NorthwesternUniversityLawReview,Vol.109,Issue1(Fall2014),p187.417HVJ3juli2012,CaseC128/11,UsedSoftGmbHversusOracleInternationalCorp,ECLI:EU:C:2012:407(viaCuria).418D.VISSER,“KroniekvandeIntellectueleeigendom”,Nederlandsjuristenblad,12april2013,Alf.15,p984.419Ditkomtomdaterindesoftwarerichtlijngeenonderscheidgemaaktwordttussendemateriëleverkoopvansoftware(bijv.eenCD)enimmateriëleverkoop(bijv.dooreendownloadvaneenwebsite).420Artikel1(2)vanderichtlijn91/250/EEGvandeRaadvan14mei1991betreffendederechtsbeschermingvancomputerprogramma's.

88

Voor software zou, gezien de Software richtlijn die hier als lex specialis primeert op de

algemene auteursrichtlijn, de doctrine dus, gelden zowel voor tastbare als niet-tastbare

zaken.Voorauteursrechteninhetalgemeengeldtdedoctrineenkelvoortastbarezaken.De

kous is hier dus niet mee af. 421 Sommige complexe producten vallen deels onder de

“Softwarerichtlijn”endeelsonderde“Auteursrechtrichtlijn”bijvoorbeeldcomputerspellen.

Dezespellenwordenaangemerktalswerkenindezinvandeauteursrechtrichtlijn,maarze

hebben ook een softwarecomponent, waardoor de discussie kan ontstaan of dergelijke

media in de vorm van een download wel of niet vatbaar zou zijn voor doorverkoop

(toepassingvande“firstsaledoctrine”).

Mijns inziens is hetwenselijk dat, nahetUsedSoft-arrest, de toepassing vande “firts sale

doctrine”doorgetrokkenwordtnaarwerkenindezinvandeauteursrechtrichtlijn.Wanneer

dit niet het geval zou zijn, zou dit kunnen leiden tot absurde situaties.

Auteursrechthebbendezoudenerdanvoorkunnenkiezenomhunboeken,muziekenfilms

enkel nog digitaal beschikbaar te stellen. Het resultaat zou zijn dat de vrije circulatie van

werken een halt toegeroepen zal worden, omdat de auteursrechthebbende bij iedere

distributiehandelingopnieuweenvergoedingzoukunnenvragen.Kortom,deonderliggende

doelstellingenvande“firstsaledoctrine”zullennietmeergerealiseerdkunnenworden.422

Een eenvormige regeling ten aanzien van de toepassing van de “firts sale doctrine” op

digitale dragers zou volgens mij dan ook bijdragen aan de rechtszekerheid van de

gebruikers.423

4.4E-books

Erisdoorheendejarenalveelgeschrevenoverdereactievandemuziekenfilmindustrieop

dedigitaliseringvanauteursrechtelijkebeschermdewerken.Maarer is relatiefweinig inkt

gevloeid over de boekenindustrie, in het bijzonder de e-books. Dit verschil is veroorzaakt

doordelangzamereadaptatievandeboekenindustrieaandedigitalemediainvergelijking

met de film, muziek en televisie-industrie.424Maar de boekenindustrie is zijn achterstand

421T.OHTA,“Exhaustionoftherights(firstsaledoctrine):whatarethebroaderimplicationsoftheCJEU’srulinginArt&Allposters”,30january2015,http://ipkitten.blogspot.be/2015/01/exhaustion-of-rights-first-sale.html,laatstgeraadpleegdop20april2017.422R.BOUMAN,“Een‘doorverkooprecht’voordigitaledragersnaUsedSoft”,Masterproef,UniversiteitAmsterdam,2016,p40.423R.BOUMAN,“Een‘doorverkooprecht’voordigitaledragersnaUsedSoft”,Masterproef,UniversiteitAmsterdam,2016,p40.424S.REIS,“Towarda“DigitalTransferdoctrine”thefirstsaledoctrineinthedigitalera”,NorthwesternUniversityLawReview,Vol.109,Issue1(Fall2014),p176-177.

89

volopaanhetinhalen.Dee-book-marktisdelaatstejarenenormaanhetboomen,erwordt

optermijnverwachtdathetverkochteaantale-booksdegewonegedrukteexamplarenzal

overstijgen.425

Deopkomstvandee-booksbrengtveelgebruiksgemakmetzichmee,maarheeftookeen

keerzijde. Wat betreft het uitlenen en de doorverkoop van e-books bestaan er nog veel

problemen en juridische onzekerheden op auteursrechtelijk vlak.We kunnen verwachten

datdezeproblematiekindetoekomstnogverderzalverduidelijktwordenonderinvloedvan

deEuropeserechtspraak.426Hieronderbesprekenwekortdeproblematiekvanhetuitlenen

endoorverkopenvandee-booksinhetkadervandesecundairemarkt.

4.4.1Uitlenenvane-books

Eeninteressanteevolutieinverbandmethetuitlenenvane-booksistevindeninhetarrest

VerenigingOpenbarebibliothekentegenStichtingLeenrecht427.Uitditarrestblijktdathet

uitlenenvane-booksopdezelfdemanierbehandeldkanwordenalseenklassiekboek,mits

bepaalde voorwaarden gerespecteerd worden. Tot voor kort was het zo dat publieke

bibliotheken in Nederland e-books via het internet uitlenen op basis van

vergunningsovereenkomsten met de rechthebbenden. De “Vereniging Openbare

Bibliotheken” was de mening toegedaan dat het regime dat gehanteerd wordt voor

traditionele boeken ook toepasbaar is op e-books. Erwerd een rechtszaak aangespannen

tegendeStichtingLeenrecht.Meerinhetbijzonderginghetovereenmodel“1gebruiker,1

kopie”: een e-bookwerd op de server van de bibliotheek geplaatst, de gebruiker kan dit

werkdownloaden,erkunnengeenverderekopieënvandite-bookgemaaktwordenenna

verloopvantijdkanhete-booknietlangergelezenworden.

HetEuropeesHofvanJustitieoordeeldedatconformartikel1,lid1,artikel2,lid1,onderb),

en artikel6, lid1, van richtlijn 2006/115/EG428het begrip „uitlening” mede de uitlening

omvat van een dergelijke digitale kopie van een boek. Een lidstaat kan in toepassing van

artikel6, lid1,van richtlijn2006/115/EGdevoorwaardenopleggenwaaronderdedoorde

425H.W.CORTENRAAD,“CentraalBoekhuis:logistiekvanboekeninveranderdperspectief”,AmsterdamUniversityPress,2009,p27.426H.MAATJES,“Tweedehandsbescherming–overdigitaleinbreuk”,http://intellectueeleigendomsrecht.nl/tweedehands-bescherming-over-digitale-inbreuk/,laatstgeraadpleegdop11mei2017.427HVJ10November2016,C174/15,VerenigingOpenbareBibliothekentegenStichtingLeenrecht,ECLI:EU:C:2016:856(viaCuria).4282006/115/EGvanhetEuropeesParlementendeRaadvan12december2006betreffendehetverhuurrecht,hetuitleenrechtenbepaaldenaburigerechtenophetgebiedvanintellectueleeigendom.

90

openbare bibliotheek ter beschikking gestelde digitale kopie van een boek in omloop is

gebracht door een eerste verkoop of andere eigendomsovergang van die kopie in de

EuropeseUniedoordehouder vanhetdistributierechtofmet zijn toestemming inde zin

vanartikel4,lid2,vandeInfosoc-richtlijn.

HetEuropeseHofvanJustitieoordeeldeookdatereenprobleemisalsdeuitzonderingvoor

openbareuitlening(voorzieninartikel6,lid1,vanrichtlijn2006/115)wordttoegepastopde

terbeschikkingstellingvaneendigitalekopievaneenboekdooreenopenbarebibliotheek,

ingeval die kopie uit illegale bron is verkregen. In dit geval zou er immers een duidelijke

inbreukzijnophetauteursrecht.

Niettemin zijn er tegenstrijdige nationale uitspraken. Hier dient een arrest van een

Nederlandse rechtbank vermeld te worden 429 waarin een rechter toestond dat een

doorverkoper van e-books onlinemocht blijven. Een eenvormige toepassing van de “first

saledoctrine”indeEuropeseUnieisdustochnognietvolledigeenfeit.

4.4.2Overdraagbaarheideninteroperabiliteitvane-books.

In paragraaf 4.2 van de strategie voor de digitale eenheidsmarkt430werd gesteld dat de

Europese Commissie de intentie heeft om de competitiviteit te stimuleren door

interoperabiliteit en door standaardisatie. In Europa leeft momenteel een discussie

aangaandedeoverdraagbaarheideninteroperabiliteitvane-books431.Consumentenkopen

e-booksen indezeprijszijnuiteraardauteursrechteninbegrepen. Indiendieconsumenten

hun e-books willen overdragen van het ene apparaat naar het ander zijn er hier dikwijls

problemen.Eendoeltreffendeinteroperabiliteittussendezeapparatenisdusnoodzakelijk;

ook om illegale overdrachten van het ene naar het andere apparaat te vermijden. Een

correcteportabiliteit zoudusnietalleentengoedekomenaandepersoonlijkecollectiee-

books van de consument, maar tevens ook een antwoord moeten kunnen bieden tegen

piraterijendebeschermingvandeauteursrechten.

429http://www.thepassivevoice.com/2014/07/dutch-courts-lets-ebook-reseller-stay-online,laatstgeraadpleegdop6mei2017.430MededelingvandeCommissie:strategievooreendigitaleeengemaaktemarktvoorEuropa.431E-booksvallennietonderdesoftwarerichtlijn,maaronderdeauteursrechtrichtlijn;H.MAATJES,“Tweedehandsbescherming–overdigitaleinbreuk”,http://intellectueeleigendomsrecht.nl/tweedehands-bescherming-over-digitale-inbreuk/,laatstgeraadpleegdop11mei2017.

91

Een Frans voorstel432opde vergadering vandeEU-ministers vanCultuurop30en31mei

2016steldevooromditteregelenviapan-Europeseregels.Dezeregelszoudendeartificiële

concentratiebijwelbepaaldehardwareensoftwareleveranciersaanpakken.

4.5SituatieindeVerenigdeStaten

In vergelijking met Europa, waar de “first sale doctrine” geaccepteerd blijkt te zijn voor

sommige vormen van digitale inhoud, hebben de Verenigde Staten nog geen indicatie

gegeven om hetzelfde te doen. Een digitale secundaire markt voor e-books, digitale

muziekbestanden of digitale films bestaan momenteel niet in de Verenigde Staten. 433

Auteursrechthebbenden vrezen vaak zo’n digitale “firts sale doctrine”. De digitale inhoud

vane-bookskanveelsnelleruitgewisseldwordentussenmensendanpapierenversiesvan

boekenDigitaleboekenhebbenookweinigofgeenkwaliteitsverlies.Mensenkunnenvrijwel

onmiddellijk digitale inhoud overdragen naar elkaar ongeacht de afstand, iets wat niet

mogelijk ismet hetmateriële exemplaar.434Vervolgens zijn de auteursrechthebbenden er

vanovertuigddatmensennietmeergeneigdgaanzijnomeennieuwe-bookaanteschaffen

alseropdetweedehandsmarkteenidentiekexemplaartekoopis.435

OmdatergeenwettelijkemiddelenzijnomdigitaleinhoudovertebrengenindeVerenigde

Staten,hebbensommigeconsumentenervoorgekozenomillegalepiraterijactiviteitenaan

tegaanominhoudtedelenmetvriendenofandereinternetgebruikers.Hierdoorplegenze

een inbreuk op het auteursrecht. Het verlies aan inkomsten van de entertainment

maatschappijtengevolgevandezepiraterijiszeergroot.Hetzougaanomenkelemiljarden

dollarsperjaar.MomenteelhebbenklantendiedigitaleinhoudkopenvanAmazonofApple

in deVerenigde Staten alleen illegale opties beschikbaar, als ze hun inhoudnaar anderen

willenoverdragen.Alsereenwettelijkmiddelbeschikbaarzouzijn,zouhetredelijkzijnom

aantenemendatditdoorveelmensengebruiktzalwordenendatdesnelheidvanpiraterij

432DelegationswillfindattachedaninformationnotefromtheFrenchdelegationontheabovesubject,whichhasbeenputontheagendaunder'OtherBusiness'forthenextEducation,Youth,CultureandSportCouncilmeetingon30and31May2016.433S.REIS,“Towarda“DigitalTransferdoctrine”thefirstsaledoctrineinthedigitalera”,NorthwesternUniversityLawReview,Vol.109,Issue1(Fall2014),p188-189.434S.REIS,“Towarda“DigitalTransferdoctrine”thefirstsaledoctrineinthedigitalera”,NorthwesternUniversityLawReview,Vol.109,Issue1(Fall2014),p194.435S.REIS,“Towarda“DigitalTransferdoctrine”thefirstsaledoctrineinthedigitalera”,NorthwesternUniversityLawReview,Vol.109,Issue1(Fall2014),p195.

92

daardoor zal afnemen.436Een creatie vaneendigitale “first saledoctrine” inAmerikanaar

Europeesmodelismijnsinziensdanookeenmeerwaarde.

4.6Conclusie

Wekunnenconcluderendatde juridischebeschermingvanhetbestaandeEuropesekader

inzake uitputting van de rechten voldoende lijkt voor de problematiek van de secundaire

markt. Er werd dan ook vastgesteld dat het voorstel van de nieuwe auteursrechtrichtlijn

hieromtrent geen wijzigingen bevat. Hoewel de Infosoc-richtlijn stelt dat de bescherming

van het auteursrecht zeggenschap geeft over het uitsluitende recht omde distributie van

het werk uit te oefenen, wanneer dit in een tastbare zaak is belichaamd, kunnen we

concluderenuitdeEuropese jurisprudentiedatde first saledoctrineook toepasbaar isop

niet-tastbare zaken (zoals e-books). E-books kunnen uitgeleend worden, indien er geen

verdere kopieënvandezee-books gemaaktwordenen indiendee-books,na verloopvan

tijd,nietlangergelezenworden.

Hetontbrekenvaneenwetgevendvoorstelaangaandee-books iseenduidelijkhiaat inde

nieuwe auteursrechtrichtlijn. Een klaar en duidelijk wetgevend initiatief op het vlak van

secundaire markten zou immers vermijden dat we ons te veel moeten steunen op de

rechtspraakomtoteencorrecteeneenvormigeinterpretatievanderegelstekomen.Eris

wel een initiatief op Europees niveau op het vlak van een doeltreffende (technische)

interoperabiliteitvane-booksdie terzelfdertijddebeschermingvandeauteursrechtenten

goedezoumoetenkomen.

5.Videodiensten

Aangaande het aanbieden van videodiensten zijn een aantal passages van de nieuwe

auteursrechtrichtlijnbelangrijk.Dezepassageswordenhiernageanalyseerd.

436S.REIS,“Towarda“DigitalTransferdoctrine”thefirstsaledoctrineinthedigitalera”,NorthwesternUniversityLawReview,Vol.109,Issue1(Fall2014),p188-189en193.

93

5.1ToegangtotenbeschikbaarheidvanEUaudiovisuelewerkenopVideoon

demandplatformen

De ontwerprichtlijn verplicht de lidstaten ertoe een onderhandelingsmechanisme op te

zetten437waarinpartijendiebereidzijnomeenovereenkomsttesluiten,eenberoepkunnen

doen op de bijstand van een onpartijdige instantie.438Deze instantie brengt de partijen

bijeenenstaathenbijmetprofessioneleenexterneadviesverlening.De lidstatenbepalen

de duur, de timing en de toewijzing van de kosten en moeten ervoor zorgen dat de

administratieveenfinanciëlelastenevenredigblijven.

Hoewel de verschillen tussen de Europese auteursrechtsystemen, in combinatie met de

realiteitvandenationalecollectieveauteursrechtbelangen,éénvandegrootsteuitdagingen

vormen voor de verwezenlijking van een Europese digitale interne markt, is het

richtlijnvoorstel net op dit punt het minst verstrekkend.439In de digitale eenheidsmarkt

zullenwe (nadeBrexit) geconfronteerdwordenmet27 instantiesdieelkhun specificiteit

hebben.Ermoetrekeninggehoudenwordenmethetfeitdatheelwatfirma’s(bijv.Netflix)

in de ganse Unie actief zijn, zelfs wereldwijd. Theoretisch gezien kan een

onderhandelingsmechanisme,mitsditgoeduitgevoerdwordt,vangrotewaardezijnbijde

licentieverlening. Maar realistisch gezien is het betrekken van 28 ‘onpartijdige instanties’

voordeonlinedistributievanéénofmeerderefilmsbinnendeEUmoeilijk.440

Hetwaremijns inziens veelbeter geweest indienereenEuropese instantieopgericht zou

worden die een éénvormige en éénmalige (One stop Shopping, d.w.z. éénmaal voor de

ganse EU) procedure zou kunnen hanteren voor de onderhandelingen. Een Europese

instantiezouuiteraardweldegelijkrekeningkunnenhoudenmethetterritorialeaspectvan

delicentieverlening.

437Artikel10voorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”).438VoorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”),overwegende30.439J.R.SPAUWEN,“CopyrightReform:RichtlijnvoorstelinzakeauteursrechtenindeDigitalSingleMarket”,tijdschriftvoorAuteurs-,Media-&Informatierecht(AMI),2016/5,p128.440J.R.SPAUWEN,“CopyrightReform:RichtlijnvoorstelinzakeauteursrechtenindeDigitalSingleMarket”,tijdschriftvoorAuteurs-,Media-&Informatierecht(AMI),2016/5,p128.

94

5.2Gebruikvanbeschermdeinhouddiedoorgebruikersophetinternetgezet

werd

Inartikel13vanhetvoorsteltotauteursrechtrichtlijnwordteenverplichtingvoordeonline

dienstenaanbiedersdiegegevensopslaanentoegangertoeverleneningevoerdomgepaste

technologieëntegebruikenenomdetransparantieteverhogen.

Het controversiële karakter van het voorgestelde artikel 13 van de nieuwe

auteursrechtrichtlijnstuitteopverzet inhet IMCOCommitteevanhetEuropeesparlement

op13maart2017.EenbeslissingaangaanddeopinievanIMCOwordtpasverwachtop30

mei 2017. Het is in elk geval, onafhankelijk van het bereikte resultaat, positief dat de

EuropeseCommissieditvoorstelopdetafellegde.

Voor een gedetailleerde analyse verwijzen we naar de voorgestelde wijziging van de

beperkteaansprakelijkheidvoordeverlenervaneendienstvandeinformatiemaatschappij

(ISP)441.Voorvideo,enaudiovisuelewerkeninhetalgemeenkandatdeauteurzelfgepaste

maatregelen nemen, met name door gepaste DRM-technieken teneinde een adequaat

beschermings- en verloningsniveau te garanderen. Dewet verbiedt om deze systemen te

omzeilen.Het“kraken”vantechnischebeschermingsmaatregelenwordtbestempeldalseen

inbreukophetauteursrechtenkandusvervolgdwordenvoorde rechtbank.Dit isookzo

voorhetverschaffenvandemiddelenombeschermingsmaatregelentekraken(bijv.speciaal

geschrevenomzeilingsoftware).

5.3Heruitzendingvanomroepprogramma’sviaIPTV

Dekabelnetwerkenzijnreedslangonderworpenaaneenverplichtcollectiefbeheervande

rechtenvoordeheruitzendingvan radio-enTv-programma’s.Telenet is inVlaandereneen

traditionele kabelmaatschappij. Proximus echter levert radio-en Tv-programma’s over het

traditionele internet (IPTV), in een gesloten netwerkconfiguratie (d.w.z. dat je klantmoet

zijnbijProximusomtekunnenkijkennaardezeprogramma’s).Teneindedereglementering

zoveelmogelijktechnologieonafhankelijktemakenwerdvoorgesteldookdezeprogramma’s

teonderwerpenaanhetverplichtecollectievebeheervanderechten.

441Ziesupradeel3,punt2.

95

Op 14 september 2016 maakte de Europese Commissie een voorstel tot verordening

bekend 442 voor online-uitzendingen van omroeporganisaties en de doorgifte van

omroepprogramma’s.Ditvoorstelheeftvoornamelijktotdoelomomroepentoetelatenom

overdegrenzenheenondersteunendeonlinedienstenaantebiedendoordetoepassingvan

het beginsel van het “land van oorsprong”: er wordt (voor de uitoefening van de

auteursrechtenennaburigerechten)uitgegaanvanhetprincipedatdemededelingaanhet

publiekenkelplaatsvindtinhetlandwaardeomroeporganisatiehaarhoofdvestigingheeft.

Hierdoor moeten de omroeporganisaties enkel de rechten verwerven in dit land van

oorsprong. Een tweede doel van het voorstel is om het verplichte collectieve beheer van

rechten voor doorgifte via de kabel uit te breiden naar andere 'gesloten' netwerken (in

tegenstellingtothetopeninternet),zoalsIPTV.Allehoudersvanauteursrechtenofnaburige

rechten (behalve omroeporganisaties) kunnen hun rechten om al dan niet toestemming

voor een doorgifte te verlenen alleen uitoefenen via een organisatie voor collectief

beheer.443

Het is belangrijk om op te merken dat dit voorstel zich beperkt tot de ondersteunende

onlinediensten

Art.1avanhetvoorstelluidtalsvolgt:

“ondersteunende onlinedienst”: een onlinedienst bestaande in het aanbieden aan

het publiek, door of onder controle en verantwoordelijkheid van een

omroeporganisatie, van radio- of televisieprogramma’sgelijktijdigmetof voor een

bepaaldeperiodenadeuitzendingervandoordeomroeporganisatie,alsmedevan

doorofvoordeomroeporganisatiegeproduceerdmateriaaldateenondersteuning

vormtvoordieuitzending;”

Hetgaatdusoverdevolgendeprogramma’s444:teneerstededienstendieoplineairewijze

engelijktijdigmetdeuitzendingen toeganggeven tot radio-en televisieprogramma’s. Ten

tweedededienstendiebinneneenvastgesteldetermijnnadeuitzendingtoeganggeventot

eerder door de omroeporganisatie uitgezonden televisie- en radioprogramma’s

442Voorsteltotverodeninginzakedeuitoefeningvanauteursrechtenennaburigerechtendievantoepassingzijnopbepaaldeonline-uitzendingenvanomroeporganisatiesendoorgiftevantelevisie-enradioprogramma’s.443Artikel3.1voorstelvoorrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeenheidsmarkt(“auteursrechtrichtlijn”).444VoorstelvoorrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeenheidsmarkt(“auteursrechtrichtlijn”),overwegend8.

96

(zogenoemde„gemisteuitzendingen”of"catchupdiensten").Tenderdededienstendiede

mogelijkheid bieden om de inhoud van het desbetreffende programma vooraf, langer,

uitgebreiderofachteraftebekijkenoftebeluisteren.

Het voorstel 445 is dus niet van toepassing op de toegang en de beschikbaarheid van

diensten-op-aanvraag.

HetEuropeeswetgevendkaderzal,nagoedkeuringvanditvoorsteltotverordening,duseen

satelliet- en kabelrichtlijn bevatten die aangevuldwordtmet een verordening.Men kan

zich de vraag stellen waarom de Europese Commissie geen eenvormigere oplossing

voorstelde voor de heruitzending van omroepprogramma’s. Eenzelfde instrument zou de

principes kunnen omvatten voor alle gebruikte transmissie media, zowel kabel, optische

glasvezel, satelliet als de “twisted pair”, het traditionele telefonienetwerk. Een dergelijke

technologieonafhanklijke oplossing zou in elk geval beter bestand zijn tegen verdere

ontwikkelingen.

Deeerstediscussies inhetEuropeesparlementwijzeneropdatsommigeparlementsleden

(bijv.MrsReda)hetverplichtecollectievebeheervanrechtenookzoudenwillenopleggen

aan andere dan 'gesloten' netwerken, dus het open internet (niet beschermd door een

paswoord).Inbepaaldelidstatenzouditimmersreedszozijn.Eenanderamendementzou

kunnenzijndathetland-van-oorsprongprincipenietenkelzougeldenvoorondersteunende

onlinedienst, maar ook voor andere diensten. Deze zouden dan uiteraard nauwkeurig

gedefinieerdmoetenworden.

Het voorstel om het beginsel van het “land van oorsprong” toe te passen op de

ondersteunendeonlinedienstenwordtnietindankafgenomendoordeaudiovisuelesector

inEuropa.Meerdan100organisaties richttendienaangaandebeginmei2017eenbrief446

aan de Europese Commissie om aan te dringen op het behoud van de territoriale

exclusiviteit,dieeen“hoeksteenvancreativiteiten investering “ zouzijn.Hetvoorstel zou

eentegroteonzekerheidgevenaandeveleEuropeseproducenteneninvesteerdersenten

koste zijn van de culturele diversiteit, de industriële groei en de keuze van de Europese

445Voorsteltotverodeninginzakedeuitoefeningvanauteursrechtenennaburigerechtendievantoepassingzijnopbepaaldeonline-uitzendingenvanomroeporganisatiesendoorgiftevantelevisie-enradioprogramma’s.446http://creativityworks.eu/wp-content/uploads/2017/05/AV-sector-411-signatory-call-to-action-on-territoriality.pdf,laatstgeraadpleegdop6mei2017.

97

consument.Hetzounietmeermogelijkzijnomdenodigefondsenbijelkaartekrijgenindien

dezeterritorialiteitafgeschaftzouworden.

5.4Conclusie

We kunnen besluiten dat ten eerste de verplichting voor elke lidstaat om een

onderhandelingsmechanisme en -instantie te creëren beter vervangen zou worden door

eeneenvormigeEuropeseoplossing.

We zien dat de verplichting voor de online dienstenaanbieders, die gegevens opslaan en

toegang ertoe verlenen, om gepaste filtertechnologieën te gebruiken447niet alleen een

zwarebelastingbetekentvoordedienstenleveranciermaarookstuitookopveeltegenstand

en grondwettelijke bezwaren. Artikels 14 en 15 van het voorstel tot auteursrechtrichtlijn

leggen een onderhandelingsmechanisme en een transparantieverplichting op en zijn veel

doeltreffendermaatregelen,diebovendienookeenveelbeterekansmakenomuiteindelijk

goedgekeurdteworden.

Tenderdeishetstroomlijnenvandewetgevinginzakehet“landvanoorsprong”-principeen

deuitbreiding van een verplicht collectief beheer van rechten voor doorgifte via de kabel

naar andere 'gesloten' netwerken positief. Een dergelijke technologieonafhankelijkheid is

immersbeterbestandtegentoekomstigeevoluties.Hetvoorstelwordtechterniet indank

afgenomendoorbedrijvendiewerkzaamzijnindeaudiovisuelesectorendiestellendatde

territorialeintegriteitinhetgedrangkomt.FrankrijkenItaliëondertekendenop5mei2017

eengemeenschappelijkedeclaratieterbehoudvandeterritorialeintegriteit.

6.Billijkevergoeding

6.1Problematiekvandebillijkevergoeding

Auteurskrijgenheelvaakmaareenkleinevergoedingvoorhetdoorhengemaaktewerk.Dit

komtdoorhetfeitdatertussendeeindgebruikervandeauteursrechtenendeauteurszelf

eenganseketenvantussenpersonenligt.Iederetussenpersoonroomthetbedragafzodanig

dat de auteur uiteindelijk geen billijke vergoeding meer krijgt. Dit is het

447Artikel13voorstelvooreenrichtlijnvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt(“auteursrechtrichtlijn”).

98

“waardetransferprobleem” (transfer value problem448) dit raakt direct aan de inkomsten

van de auteurs. De Commissie heeft een aantal voorstellen gedaan die een billijkere

vergoedingvoordeauteursmoettoelaten.Denieuweauteursrechtrichtlijnzorgtvoormeer

transparantie zodatdeartiestenmeer slagkrachtkrijgenomeeneerlijkevergoedingop te

eisen.

6.2Collectievebeheersvennootschappen.

Het is, naast deze wetgevende voorstellen, ook belangrijk om te wijzen op een efficiënt

georganiseerde collectieve beheervennootschap. Dit komt nergens aanbod in de

ontwerprichtlijn. Het aandeel van de collectieve beheersvennootschappen in de hele

problematiekvandebillijkevergoedingisnietteonderschatten.WatSABAMbetreft,vinden

weinhetjaarverslagvan2015449volgendecijfersvoordegeïndeauteursrechtenendebruto

operationelekosten:

2015 2014 2013Verschil

2015-2014Verschil%

geïnde

auteursrechten155.732.372 157.392.910 145.683.222 -1.660.538

-1,1%

Bruto

operationele

kosten

30.319.568 30.940.207 31.480.530 -620.639-2,01%

Verhouding

kosten/rechten19,4% 19,6% 21,6%

Hieruitblijktdatongeveereenvijfdevandegeïndeauteursrechtennietuitgekeerdkunnen

wordenaandeauteursmaarnodig zijnvoordewerkingvanSABAMzelf. Eeneenvoudige

benchmarkingmetdecijfersuitdevoornaamstebuurlandengeeftvolgenderesultatenvoor

deverhoudingkosten/rechten:

448http://www.authorsocieties.eu/mediaroom/234/33/Transfer-of-value-explained,laatstegeraadpleegdop7februari2017.449http://www.sabam.be/sites/default/files/Nederlands/Mainmenu/SABAM/DOWNLOAD/OTHER/rapportl_2015_nl.pdf

99

2015 2014 2013

GEMA450

Duitsland 16,3% 15,4% 15,9%

BUMASTREMA451

Nederland 12,9% 13,2% 13,8%

SACEM452

Frankrijk 11,4% 11,9% -

SABAM

België 19,4% 19,6% 21,6%

Uit deze gegevens blijkt duidelijk dat SABAM 20 tot 50 % duurder is dan vergelijkbare

beheervennootschappen in de voornaamste buurlanden. Dit scheelt toch al gauw enkele

miljoeneneuro’sdienietaandeauteursuitgekeerdkunnenworden.Ikpleiterinelkgeval

voor dat de kostenstructuur van SABAM zoveel mogelijk in lijn gebracht wordt met

verglijkbareorganisaties.

Naast de hoge werkingskosten van de collectieve beheersvennootschappen, kunnen

sommige collectieve beheers vennootschappen ook de verleiding niet weerstaan om

misbruik temaken van hun dominantemarktpositie. Ook hierdoor verliezen auteurs veel

geld, geld dat anders naar hun rekening zou gaan. In Letlandwas er recent nog een zaak

omtrent het misbruik van machtspositie van de Latvian Authors Association.453In 2008

beboette de mededingsautoriteit de AKKA/LAA omdat ze excessieve vergoedingen

aanrekenden aan verdelers en dienstenleveranciers. In 2011 werden de tarieven

bijgestuurd.Deantitrustregulatorstarttedaaropeennieuwonderzoekomuittemakenof

de AKK/LAA geen misbruik maakte van haar dominante marktpositie. In 2013 werd een

boeteopgelegd van64.948euro voordeonredelijk hogeprijzen.Dezeprijzen zouden tot

450https://www.gema.de/die-gema/publikationen/jahrbuch/,laatstgeraadpleegdop15maart2017.451http://jaaroverzicht.bumastemra.nl/wp-content/uploads/2016/06/BS_JV-2015_pdf-lr.pdf 452https://societe.sacem.fr/repimg/fr/live/v4/La-Sacem/Ressources_presse/Rapport_activite/Sacem_rapport_activite_2015.pdf453DeAKKA/LAAvertegenwoordigtmeerdan4000Letseauteursen4miljoenbuitenlandseauteurs,http://old.akka-laa.lv/eng/,laatstgeraadpleegdop10mei2017.

100

dubbelzohoogzijnalsineenanderEuropeesland(nacorrectierekeninghoudendemetde

koopkrachtenhetbrutonationaalproduct).Naeenberoepkwamditdossierop tafelvan

het Letse Hoge Gerechtshof, die hierover een aantal prejudiciële vragen stelde aan het

EuropeesGerechtshof.

Het belang van deze zaak situeert zich rond artikel 102 VWEU. Artikel 102 a) VWEU gaat

specifiekoverhetmisbruikvaneenmachtspositieopdemarkt:

Artikel102VerdragbetreffendedeWerkingvandeEuropeseUniestelt:

“Onverenigbaar met de interne markt en verboden, voor zover de handel tussen

lidstaten daardoor ongunstig kan worden beïnvloed, is het, dat een of meer

ondernemingenmisbruikmaken van eenmachtspositie op de internemarkt of op

een wezenlijk deel daarvan. Dit misbruik kan met name bestaan in: a) het

rechtstreeks of zijdelings opleggen van onbillijke aan- of verkoopprijzen of van

andereonbillijkecontractuelevoorwaarden;..”

Dezekorteanalysemaaktduidelijkdathetvoordeauteurszeerbelangrijkisdatwemoeten

beschikkenoverefficiëntgeorganiseerdecollectievebeheersvennootschappen.

6.3Conclusie

Erbestaan in Europaduidelijke verschillen tussendewerkingsonkosten vande collectieve

beheersvennootschappen. Iedere vergoeding die blijft “kleven” bij de collectieve

beheersvennootschappenwordt immers niet uitbetaald aan de auteurs. Een efficiënte en

goed functionerende collectieve beheersvennootschap heeft directe gevolgen voor de

inkomsten die de auteurs krijgen. SABAM is 20 tot 50 % duurder dan vergelijkbare

beheervennootschappen in de voornaamste buurlanden. SABAM blijkt immers een

beduidend duurdere kostenstructuur te hebben dan vergelijkbare organisatie in andere

landen van deUnie. Aan dewerking van de collectieve beheersvennootschappen is in de

auteursrechtrichtlijngeenaandachtbesteed,dit ismisschieneenpuntwaardeCommissie

nogrekeningmeekanhoudenomditookinderichtlijnteverwerken,wantzoalshierboven

reeds vermeld, is dit ook bepalend vor de vergoeding die de auteur uiteindelijk zal

ontvangen.

101

7.Anderetekortkomingen

De Commissie heeft enkele stappen in de goede richting gezet om het Europees

auteursrechtenkaderaantepassenaanderealiteitvaneendigitalewereld.Maarzehebben

tochnogenkelekansenlatenliggenomeenverregaandeharmonisatiedoortevoeren.

De Commissie had mijns inziens nog meer uitzonderingen verplicht kunnen stellen. Ook

andereuitzonderingenhebbeneen impactopdewerkingvande internemarkt,ofvinden

hunoorspronginfundamentelerechten.454WatdeCommissienueigenlijkgedaanheeft, is

gewoondrienieuweuitzonderingeningevoerdbovenopdefacultatieveuitzonderingenvan

de Infosoc-richtlijn die onverkort verder blijven bestaan. Mijns inziens ware het beter

geweest dat de uitzonderingen van de Infosoc-richtlijn in de nieuwe auteursrechtrichtlijn

verplichtwordengemaakt zodat alle lidstatendezeuitzonderingenopeen identiekewijze

moetenomzetteninnationaalrecht.Ditzalleidentotmeerrechtszekerheid.455

Maarnietiedereenisevenblijmetdetendensommeeruitzonderingenophetauteursrecht

verplicht temaken.Europeseschrijvershebbenhieroverhunongenoegengeuit.Zij stellen

zichdevraaghoedewildgroeiaanuitzonderingenophetauteursrechthetcreatieveproces

moetstimuleren.Zevragenzichopenlijkafhoeveeluitzonderingenernodigzijnvoordatde

uitzonderingregelwordtenhetauteursrechtdeuitzondering.Voorhenishetauteursrecht

vanlevensbelang;dankzijhetauteursrechtplukkenzedevruchtenvanhunwerkenkunnen

ze in vrijheid en onafhankelijkheid zich volledig aan het schrijven wijden. De Europese

schrijvers verzetten zich dan ook tegen een verregaande harmonisatie van de

uitzonderingenenbeperkingen.456

Belgiëisalheellangvragendepartijomeenharmonisatietebewerkstelligenophetvlakvan

privé-kopiëren.457Hier heeft het voorstel van de richtlijnmijns inziens ook een kans laten

454X,“MinisterspeetersenDeCrooverwelkomenvoorstelvanrichtlijnvandeEuropeseCommissiebetreffendehetauteursrechtindeDigitalSinglemarket”,14september2016,http://www.alexanderdecroo.be/ministers-peeters-en-de-croo-verwelkomen-voorstel-van-richtlijn-van-de-europese-commissie-betreffende-het-auteursrecht-in-de-digital-single-market/,laatstgeraadpleegdop12april2017.455SA&S,CommentaarophetRichtlijnvoorstelvandeEuropeseCommissievan14september2016inzakeauteursrechtenindedigitaleeenheidsmarkt,http://auteursrechtensamenleving.be/wp-content/uploads/2016/12/20161129_commentaar_richtlijnvoorstel_auteursrecht_SAS-1.pdf,p2.456C.DENIARD,“Europeseschrijverssprekentwijfelsuitover‘hervorming’vanhetauteursrechtindeEU”,17november2015,http://www.vvl.nu/vvl/site/article/item/644/Europese-schrijvers-spreken-twijfel-uit-over-hervorming-van-het-auteursrecht-in-de-EU,laatstgeraadpleegdop8mei2017.457X,“MinisterspeetersenDeCrooverwelkomenvoorstelvanrichtlijnvandeEuropeseCommissiebetreffendehetauteursrechtindeDigitalSinglemarket”,14september2016,http://www.alexanderdecroo.be/ministers-

102

liggenomdezeharmonisatietebewerkstellen.Detechnologischeevolutieheeftvelenieuwe

vormenvandigitaalkopiërenmogelijkgemaaktsindsheteindevandejaren’90,zoalsonder

andere private kopieermachines, iPhone’s, USB dragers, etc.. Het maken van (illegale)

kopieën was wijd verspreid in het zogenaamde eigendomsmodel, maar werd ook gretig

toegepast bij digitaliseerbare werken. Sommigen technologieën zijn reeds verouderd

vooraleer dewetgeving aangepast konworden (bijv. het schrijven van CD-roms). Vroeger

werden auteursrechten verrekend in de aankoopprijs van een artistiekwerk (e-book, CD-

single, ..). De verdeelkanalen van deze werken waren gekend en gemakkelijk in kaart te

brengen.Hetzakenmodelvaneigendomsverwervingheeftplaatsmoetenmakenvooronline

toegang.Deonlinetoegangkangebaseerdzijnopvergundetoegangvoorabonneesofvoor

opreclamegebaseerdezakemodellen.

Ondanksdeverschuivingnaardeogenblikkelijkeenoveralaanwezige internet-gebaseerde

toegang, zullen er nog altijd private kopieën gemaakt blijven worden. De problematiek

aangaandedezeprivatekopieënenreprografieinhetkadervandeeenheidsmarktzouook

enige aandacht moeten gekregen hebben in het voorstel tot auteursrechtrichtlijn. Het

huidigesysteemmoetgeharmoniseerdwordenmethetoogopééninning,eenbeterinzicht

bij de consument en grotere transparantie over de toewijzing van de via de

thuiskopieheffinggeïndeopbrengsten.Hetisinteressantomoptemerkendatmenreedsin

2001eenbelangrijk verschilmaakt tussendeeconomische impactvananaloogendigitaal

kopiëren 458 . Deze huidige bepalingen stellen echter problemen in verband met

harmonisatie, dubbele heffingen en transparantie en dienen aangepast te worden ten

behoevevandedigitaleeenheidsmarkt.Hieriserdusnogruimtevoorverbetering.

8.Geo-blockingenOverdraagbaarheid

8.1Relevantie

Dezemasterproefspitstzichvooraltoeopdenieuweauteursrechtrichtlijn,maaromdatde

problematiekvanauteursrechtenineenonlineomgevingnietlosgezienkanwordenvande

problematiek van geo-blocking en overdraagbaarheid, wordt deze problematiek nader

onderzocht.

peeters-en-de-croo-verwelkomen-voorstel-van-richtlijn-van-de-europese-commissie-betreffende-het-auteursrecht-in-de-digital-single-market/,laatstgeraadpleegdop12april2017.458Richtlijn2001/29/EGbetreffendedeharmonisatievanbepaaldeaspectenvanhetauteursrechtendenaburigerechtenindeinformatiemaatschappij,overwegend38en39.

103

Indeel2hebbenwegeziendatgeo-blockingvoorauteursrechtelijkbeschermdewerkenof

anderbeschermdmateriaalvoorlopigzalblijvenbestaan.Eendergelijkeaanpakisconsistent

met het territorialiteitsprincipe van de auteursrechten. Geo-blocking heeft een belangrijk

beperkendeffectopdeoverdraagbaarheid.Vandaardatereenbelangrijkinitiatiefgenomen

werd om de overdraagbaarheid van auteursrechtelijk beschermd materiaal te

bevorderen459.Wegaanhierevenopin.

8.2Beschikbaarheidvandeonlinedienstineenbepaaldterritorium.

EenfirmazoalsSpotifykanbeslissenomhetaanbiedenvanzijndiensttebeperkentoteen

aantal landenbinnendeEuropeseUnie.Erdientopgemerkt tewordendatdezebeperkte

beschikbaarheid voor firma’s zoals Spotify meestal het gevolg is van het gebrek van

commerciëleinteressevandebetreffendediensteleverancierennietvandeonmogelijkheid

om deze landen ook af te dekken. Spotify zou immers perfect ook een akkoord kunnen

afsluitenvoordelandenwaardedienstnietbeschikbaaris.Hoedanook,watookdereden

moge zijn voor deze beperkte beschikbaarheid, het resultaat is dat de dienst niet

beschikbaar is in de volledige eenheidsmarkt. En dit vaak tot groot ongenoegen van de

gebruikers.

Er kan dus geconcludeerd worden dat een online dienstenleverancier van beschermd

materiaal naar eigen goeddunken, op basis van commerciële motieven, beslist om de

eenheidsmarkttebeperkentotdevoorhencommercieel interessantelandenofgebieden.

Uiteraard dient de online dienstenleverancier voor deze gebieden over de toelating te

beschikkenomdebeschermdewerkenaantebieden.Hetprincipevanterritorialiteitvande

auteursrechtenwordtdusgerespecteerd.

8.3Principevanoverdraagbaarheid

Eenspecifiekprobleemdoetzichvooralseenklantvaneenonlinedienstenleverancierzoals

Spotify reist naar het buitenland en daar ook wenst te beschikken over toegang tot de

dienst.

Idealiter zou het regelgevend kader de verplichting moeten kunnen opleggen om, zelfs

indienergeenakkoordbestaattussendedienstenleverancier(bijv.Spotify)eneenbetroffen

459ProposalforaregulationoftheEuropeanParliamentandoftheCouncilonensuringthecross-borderportabilityofonlinecontentservicesintheinternalmarket,http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/HIS/?uri=celex:52015PC0627,laatstgeraadpleegdop15maart2017.

104

land (bijv. Kroatië) te garanderen dat die personen die in hun land van herkomst een

toegangkrijgentotdedienstdezetoegangookkunnenkrijgenindeheleEuropeseUnie.Dit

principe staat bekend als overdraagbaarheid of portabiliteit. Online diensten omvatten

televisieenvideoondemanddiensten.

Eenvoorstel tot verordeningvandeEuropeseCommissie vandecember2015hield indat

ondernemingen,diestreamingdienstenaanbieden(bijv.Netflix),nietverplichtzoudenzijn

om over rechten te beschikken in de landen waar abonnees naar toe reizen en tijdelijk

verblijven. De wettelijke basis voor dit type instrument is artikel 114 VWEU. Er dient

opgemerkttewordendattotophedenenkelhetinstrumentvanrichtlijngebruiktwerdop

hetvlakvanauteursrechten.460EenEuropeserichtlijndientomgezettewordeninnationale

wetgeving. De omzetting van een richtlijn laat altijd een aantal vrijheidsgraden aan de

lidstaten.Hetgevolghiervanisdateruiteindelijkgeenechteharmonisatieplaatsvindt.Een

verordening echter heeft directewerking.Dit type instrument kan hier toegepastworden

omdathetgaatovereenharmonisatiemaatregelvoordeinternemarkt.

GESAC, de overkoepelende Europese auteursrechtenorganisatie, nam in dit verband nota

van de voorstellen van de Europese Commissie461en voegde hier aan toe dat bestaande

grensoverschrijdende akkoorden tussen instellingen die auteursrechten beheren dit reeds

mogelijkmaken.

De vraag stelt zich natuurlijk hoe breed men het begrip “tijdelijk verblijf” in een andere

lidstaat interpreteert. Houders van auteursrechten zullen dit verblijf uiteraard zo kort

mogelijkwillenhouden.Eenmogelijkheidzouhierzijnomvoordezezogenaamde“content

roaming” het aantal dagen per jaar te beperken tot een bepaald maximum.

(Volledigheidshalvevermeldikhierookdeanalogediscussieinverbandmetroaming-kosten

voormobieletelefonie.Dekleinhandelroamingkostenvoordraadlozedienstenwerden in

2017afgeschaftindeEuropeseUnie462.Inhetvakjargonspreektmenhierover“Roamlikeat

home”.) Op 7 februari 2017 werd een akkoord bereikt tussen de Europese Raad, het

Europees Parlement en de Europese Commissie aangaande deze portabiliteit van digitale

inhoud. Dit betekent dat een belangrijke barrière voor de toegang tot online diensten

binnendeeenheidsmarktopgehevenwordt.

460ziesupra.461http://www.authorsocieties.eu/uploads/EC%20Communication%20-%20GESAC%20press%20release.pdf.462http://europa.eu/youreurope/citizens/consumers/telecoms-internet/mobile-roaming-costs/index_nl.htm,laatstgeraadpleegdop27april2017.

105

Een belangrijk element van dit akkoord is dat de toegang tot online diensten enkel van

toepassing isopdienstendie tegenbetalingaangebodenworden.Voordienstendiegratis

aangebodenwordenkanmenonderbepaaldevoorwaardengenietenvandezeportabiliteit

indien ze hier zelf voor zouden kiezen (een zogenaamd “opt-in”-systeem). Verdermogen

online dienstenleveranciers geen bijkomende financiële bijdragen vragen aan klanten die

tijdelijkinhetbuitenlandverblijvenendietoegangwensentotdedienstenwaaropzeinhun

thuislandgeabonneerdzijn.Vervolgensmoetendezelfdekwaliteitseisenalsinhetthuisland

vandeabonneegegarandeerdwordenenmoetereencontrolezijnvanhetthuislandvande

abonnee.Dienstenleveranciersmoetenbijvoorkeurminstens2criteriavanuiteenlijstvan8

criteriahanterenomhetthuislandvasttestellen.

De EBU463steunt een dergelijke aanpak464. Volledigheidshalve wordt hier aan toegevoegd

datdeEBUvanmening isdatechtgrensoverschrijdende toegang totdeprogramma’svan

publieke omroepinstellingen bereikt kan worden door de vergunningsprincipes van de

satelliet-enkabelrichtlijntoetepassenopdezediensten.

EuroISPA465(vereniging van Europese service internet providers) verwelkomt het initiatief

maarhadtocheigenlijkverregaandervoorstellenverwacht.

De huidige wetgevende voorstellen respecteren het principe van territorialiteit. Het CEPS

wees er echter terecht op dat dit fundamentele principe van het auteursrecht wel eens

ondervuurzoukunnenkomenteliggenvanuiteenanderehoek,metnamedenalevingvan

demededingingswetgeving466. In januari2014starttedeEuropeseCommissieeen formele

procedure tegen de territoriale vergunningsovereenkomsten die afgesloten werden door

verschillendeAmerikaanse filmstudio’smet grote Europese betaaltelevisiemaatschappijen.

ErzouvolgensdeEuropeseCommissiegeengrensoverschrijdendecompetitiemeermogelijk

zijn. Artikel 101 VWEU is de gedragsrechtelijke bepaling die hierdoor overtreden zou

worden.Inprincipegaathethieroverbetaaltelevisie,maarmenkanzichookinbeeldendat

dit uitgebreid zou worden tot de online omroepdiensten (zoals bijv. streamingdiensten).

Consumenten zouden dan toegang kunnen krijgen tot andere online diensten, dan de

dienstendieaangebodenwordeninhetlandwaardezepersoneneendomiciliëringhebben.

463EBU:EuropeanBroadcastingUnion,eenbelangenverenigingvanEuropeseomroepinstellingen464https://www.ebu.ch/member-support/advocacy-policy-development/copyright,laatstgeraadpleegdop27april2017.465http://www.euroispa.org/content-portability-proposal-encouraging-greater-ambition-required-modernise-copyright/,laatstgeraadpleegdop27april2017.466https://www.ceps.eu/publications/regulation-%E2%80%98cross-border-portability%E2%80%99-online-content-services-roaming-netflix-or-end,laatstgeraadpleegdop25april2017.

106

EenBelgzoudanbijvoorbeeldooktoegangkrijgentoteenstreamingdienstdiebijvoorbeeld

inSpanjeaangebodenwordt.

Er zou wel een grote verandering kunnen komen indien de toekomstige Europese

rechtspraakdezepraktijkzouveroordelenwegensinbreukenopdecompetitiewetgeving.

8.4Conclusieoverdraagbaarheid

Terwijl handelaren geen verschillende algemene voorwaarden voor toegang tot hun

goederen of diensten mogen toepassen om redenen die verband houden met de

nationaliteit, de verblijfplaats of de plaats van vestiging van de klant, werd hierop een

uitzondering aanvaard voor de dienstenwaarvan het hoofdkenmerk is het aanbieden van

toegang tot en gebruik van auteursrechtelijk beschermde werken of ander beschermd

materiaal. Een complementaire verordening inzake overdraagbaarheid laat echterwel toe

datpersonendieinhunlandvanherkomsteentoegangkrijgentotbetalendeonlinedienst

met auteursrechtelijk beschermd materiaal deze toegang ook kunnen krijgen in de hele

Europese Unie. Hieruit kunnen we besluiten dat de verordening inzake portabiliteit geen

idealeeenheidsmarktzalrealiseren.Een,weliswaarbelangrijke,barrièrewordtopgeheven,

maardeterritorialeopdelingbinnendeEuropeseUnieblijftbehouden.

107

DEEL4.CONCLUSIE

De voorstellen van de Europese Commissie werdenmet grote trom aangekondigd als dé

aanpassing indeaanloopnaardedigitaleeenheidsmarkt.Hetrichtlijnvoorstel isambitieus

enwileengrootaantalonderwerpenregelen.Wemerkenopdateendeelvanhetvoorstel

zelfsgeenbetrekkingheeftopdedigitalemarkt.Waarhetvoorsteldanwelbetrekkingheeft

op het gebruik van de digitalemarkt zien we vooral soft law terugkeren of de hoop dat

partijenhetzelfviacollectievelicentiesoplossen.467Eenallesomvattendeoplossingvoorde

problematiekomtrentdeauteursrechten ineendigitale internemarkt isnognietdirect in

zicht.

Mijns inziens had de Commissie veel meer kunnen verwezenlijken met de richtlijn. Het

voorstelhadessentiëleauteursrechthervormingenkunnendoorvoerendiedeconsumenten,

gebruikers, docenten, bedrijven, start-ups en erfgoedinstellingen ten goede zou kunnen

komen. 468 De Commissie had ten eerste de mogelijkheid om met de richtlijn een

verregaande harmonisatie door te voeren, deze mogelijkheid hebben ze onvoldoende

benut. De richtlijn was ook een kans om de fundamenten van het auteursrecht te

herbekijken. Het auteursrecht zelf kent nog veel problemen, zo is de zeer lange

beschermingsperiodetot70jaarnahetoverlijdenvandeauteurvoorveleneendoorninhet

oog.Ookde zeerverregaandeexploitatierechtendieaandeauteursworden toegekend is

voor herziening vatbaar. Ten derde had de Commissie naar analogie met Amerika (“fair

use”)eenopennorm-uitzonderingkunneninvoeren.Ditisnietgebeurd,wattochbijzonder

teleurstellendis.Hetevenwichttussenhetauteursrechtaandeenekant,enhetalgemeen

belangaandeanderekantisnogzoek.469

Wekunnenbesluitendathet voorstel tot auteursrechtrichtlijn teleur stelt enniet voldoet

aan de belofte van de Commissie inzake een modern, technologieneutraal en flexibel

auteursrecht. Het voorstel komtmaar deels tegemoet aan de behoeften van de burgers,

docentenenonderzoekersinEuropa.DeCommissieheeftervoorgekozenomdestatusquo

467J.R.SPAUWEN,“CopyrightReform:RichtlijnvoorstelinzakeauteursrechtenindeDigitalSingleMarket”,TijdschriftvoorAuteurs-,Media-&Informatierecht(AMI),2016/5,p129.468L.KALSHOVEN,“VoorstelEuropeseCommissievoorhervormingauteursrechtsteltteleur”,15september2016,https://www.kl.nl/nieuws/brussel-belemmert-innovatie-met-auteursrechtvoorstel/,laatstgeraadpleegd8mei2017.469SA&S,CommentaarophetRichtlijnvoorstelvandeEuropeseCommissievan14september2016inzakeauteursrechtenindedigitaleeenheidsmarkt,http://auteursrechtensamenleving.be/wp-content/uploads/2016/12/20161129_commentaar_richtlijnvoorstel_auteursrecht_SAS-1.pdf,p1.

108

afkomstiguithetanalogetijdperktebehoudeninplaatsvantekiezenvoorhetversterken

van de Europese kenniseconomie.470Globaal kunnen we stellen dat het gewijzigd kader

eerderevolutionairdanrevolutionairzalzijn.

Wekunnenhieruit concluderendat het ontwerpvoorstel een stap in de goede richting is,

maardaternogveelwerkaandewinkelis.BelgiëmoetsamenmetdeEuropeseCommissie

endeanderelidstatenblijvendverderwerkenaaneenEuropeesauteursrechtdataangepast

isaandenodenvandehedendaagse,moderneinformatiemaatschappij.471

470L.KALSHOVEN,“VoorstelEuropeseCommissievoorhervormingauteursrechtsteltteleur”,15september2016,https://www.kl.nl/nieuws/brussel-belemmert-innovatie-met-auteursrechtvoorstel/,laatstgeraadpleegd8mei2017.471TweedeKamerderStaten-Generaal,“Fiche:Richtlijninzakeauteursrechtenindedigitaleeengemaaktemarkt”,2016-2017,22112,nr.2237,p7.

109

DEEL5.BIBLIOGRAFIE

1.WETGEVING

1.1Internationaal

• Artikel5.1en5.2vandeBernerConventievoordebeschermingvandewerkenvan

letterkundeenkunstvan9september1886.

• Art.7.8 van van de Berner Conventie voor de bescherming van de werken van

letterkundeenkunstvan9september1886.

• artikel13vandeTRIPSovereenkomstvan15april1994

• Art.87 f-hvandeDuitswetopdeauteursrechten (GesetzüberUrheberrechtund

verwandte Schutzrechte (Urheberrechtsgesetz) http://www.gesetze-im-

internet.de/urhg/BJNR012730965.html

• Ley21/2014,de4denoviembre,porlaquesemodificaeltextorefundidodelaLey

de Propiedad Intelectual, aprobadopor RealDecreto Legislativo 1/1996, de 12 de

abril, y la Ley 1/2000, de 7 de enero, de Enjuiciamiento Civil,

http://www.boe.es/diario_boe/txt.php?id=BOE-A-2014-11404

• Wipo, “Enforcement of Intellectual Property Rights”,

http://www.wipo.int/export/sites/www/about-ip/en/iprm/pdf/ch4.pdf

1.2EuropeseUnie

1.2.1Europeesrechterlijkenormen

• CommissievandeEuropeseGemeenschappen,Devoltooiingvandeinternemarkt:

Witboek van de Commissie voor de Europese Raad, 14 juni 1985, COM (85) 310

definitief.

• Richtlijn 91/250/EEG van de Raad van 14 mei 1991 betreffende de

rechtsbeschermingvancomputerprogramma's,Pb.L.17mei1991.

• Richtlijn 92/100/EEC van de Raad van 19 november 1992 betreffende het

verhuurrecht, het uitleenrecht en bepaalde naburige rechten op het gebied van

intellectueleeigendom,Pb.L.27november1992.

110

• Richtlijn 93/83/EEG van de Raad van 27 september 1993 tot coördinatie van

bepaalde voorschriften betreffende het auteursrecht en naburige rechten op het

gebiedvandesatellietomroependedoorgifteviadekabel,Pb.L.6oktober1993.

• Richtlijn93/98/EECvandeRaadvan29oktober1993betreffendedeharmonisatie

van de beschermingstermijn van het auteursrecht en van bepaalde naburige

rechten,Pb.L.21december2006.

• Richtlijn 96/9/EC vanhet Europees Parlement en vandeRaad van 11maart 1996

betreffendederechtsbeschermingvandatabanken,Pb.L.27maart1996.

• Richtlijn 2000/31/EG van het Europees Parlement en de Raad van 8 juni 2000

betreffende bepaalde juridische aspecten van de diensten van de

informatiemaatschappij,metnamedeelektronischehandel,indeinternemarkt,Pb.

L.17juli2000.

• Richtlijn 2001/29/EG van het Europees Parlement en de Raad van 22 mei 2001

betreffende de harmonisatie van bepaalde aspecten van het auteursrecht en de

naburigerechtenindeinformatiemaatschappij,Pb.L.22juni2001.

• Richtlijn 2001/84/EC van het Europees Parlement en de Raad van 27 september

2001betreffendehetvolgrecht tenbehoevevandeauteurvaneenoorspronkelijk

werk,Pb.L.13oktober2001.

• Richtlijnvan2004/48/ECvanhetEuropeesParlementendeRaadvan29april2004

betreffendedehandhavingvanintellectuele-eigendomsrechten,Pb.L.30april2004.

• Richtlijn 2006/115/EG van het Europees Parlement en de Raad van 12 december

2006betreffendehetverhuurrecht,hetuitleenrechtenbepaaldenaburigerechten

ophetgebiedvanintellectueleeigendom,Pb.L.27december2006.

• Verordeningnr.864/2007vanhetEuropeesParlementendeRaadvan11juli2007

betreffende het recht dat van toepassing is op niet-contractuele verbintenissen

(„RomeII”).

• VerdragvanLissabontotwijzigingvanhetVerdragbetreffendedeEuropeseUnieen

het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, 13 december 2007,

2007/C306/01

• Richtlijn 2009/22/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23 april 2009

betreffendehetdoenstakenvaninbreukeninhetraamvandebeschermingvande

consumentenbelangen,Pb.L.1mei2009.

111

• Richtlijn2012/28/EUvanhetEuropeesParlementendeRaadvan25oktober2012,

inzake bepaalde toegestane gebruikswijzen van verweesde werken, Pb. L. 27

oktober2012.

• Verordening nr. 1215/2012 van het Europees Parlement en de Raad van 12

december 2012 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de

tenuitvoerleggingvanbeslissingeninburgerlijkeenhandelszaken(herschikking)

• Richtlijn2014/26/EUvanhetEuropeesParlementendeRaadvan26februari2014

betreffendehet collectievebeheer van auteursrechtenennaburige rechtenende

multi-territorialelicentieverleningvanrechteninzakemuziekwerkenvoorhetonline

gebruikervanopdeinternemarkt,Pb.L.20maart2014.

• Mededeling aan het Europees Parlement , de Raad,het Europees Economisch en

Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s, Strategie voor een digitale

eengemaaktemarktvanEuropa,6mei2015,COM(2015)192definitief.

• Aanbeveling van de Commissie van 18 mei 2015 betreffende het collectieve

grensoverschrijdend beheer van auteursrechten en naburige rechten ten behoeve

vanrechtmatigeonlinemuziekdiensten.

1.2.1.1Andere

• Samenvatting van de Richtlijn 2001/29/EG over de harmonisatie van bepaalde

aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de

informatiemaatschappij, http://eur-lex.europa.eu/legal-

content/NL/TXT/?uri=URISERV%3Al26053

• “StudyontheApplicationofDirective2001/29/EConCopyrightandRelatedRights

in the Information Society (The “InfoSo Directive”),

http://ec.europa.eu/internal_market/copyright/docs/studies/131216_study_en.pdf

• REDA, J., Draft report on the implementation of Directive 2001/29/EC of the

European Parliament and of the council of 22May 2001 on the harmonisation of

certain aspects of copyright and related rights in the

informationsociety,http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=COMPAR

L&mode=XML&language=EN&reference=PE546.580

• ConsultationonthereviewoftheEUcopyrightrulescarriedoutbytheCommission

between5December2013and5March2014.Documentsandresponsesavailable

112

at http://ec.europa.eu/internal_market/consultations/2013/copyright-

rules/index_en.htm.

• Verslagvan24juni2015overdetenuitvoerleggingvanRichtlijn2001/29/EGvanhet

Europees Parlement en de Raad van 22 mei betreffende de harmonisatie van

bepaalde aspecten van het auteursrecht en de naburige rechten in de

informatiemaatschappij ,

http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+REPORT+A8-

2015-0209+0+DOC+XML+V0//NL

• Draft opinion of the Committe on the InternalMarket and Consumer Protection,

http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=COMPARL&reference=PE-

599.682&format=PDF&language=EN&secondRef=01

1.2.2Voorbereidendedocumenten

• AmendedproposalforaDirectiveoftheEuropeanParliamentandoftheCouncilon

criminalmeasuresaimedatensuringtheenforcementofintellectualpropertyrights,

26april2006,COM(2006)168final.

• MededelingvandeCommissieaanhetEuropeesParlement,deRaad,hetEuropees

Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s, Europa 2020: Een

strategie voor slimme, duurzame en inclusieve groei, 3 maart 2010, COM (2010)

2020definitief,

• CommissionCommunicationtotheEuropeanParliament,theCouncil,theEconomic

andsocialCommitteeandtheCommitteeoftheRegions,acoherentframeworkfor

buildingtrustintheDigitalSingleMarketfore-commerceandonlineservices,COM

(2011)0942final.

• European Parliament legislative resolution of 4 July 2012 on the draft Council

decisionontheconclusionoftheAnticounterfeitingTradeAgreementbetweenthe

EuropeanUnion and itsMember States, Australia, Canada, Japan, the Republic of

Korea, the United Mexican States, the Kingdom of Morocco, New Zealand, the

Republic of Singapore, the Swiss Confederation and the United States of America

(12195/2011–C7-0027/2012-2011/0167(NLE).

• Commission StaffWorking Document: “ADigital Strategy For Europe-Analysis and

Evidence”,SWD(2015)100final

113

• MededelingvandeCommissieaanhetEuropeesParlement,deRaad,hetEuropees

Economischensociaalcomitéenhetcomitévanderegio’s,Naareenmodern,meer

Europeeskadervoorauteursrechten,9december2015,COM(2015)626final

• VoorsteltotverordeningvanhetEuropeesParlementendeRaadinzakedeaanpak

van geoblocking en andere vormen van discriminatie van klanten op basis van

nationaliteit, verblijfdplaats, of plaats van vestiging in de interne markt en tot

wijzigingvanVerordening(EG)nr.2006/2004enrichtlijn2009/22/EG,25mei2016,

COM(2016)289final.

• State of the Union 2016: Nieuwe EU-regels voor het auteursrecht moeten voor

cultureleoplevingzorgen,Straatsburg,14september2016.

• Voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad inzake

auteursrechten indedigitaleeengemaaktemarkt,14september2016,COM(2016)

593final2016/280(COD).

• VoorsteltotverordeningvanhetEuropeesparlementendeRaadtotvaststellingvan

voorschrifteninzakedeuitoefeningvanauteursrechtenennaburigerechtendievan

toepassing zijn op bepaalde online-uitzendingen van omroeporganisaties en

doorgiftevantelevisie-enradioprogramma’s,14september2016,COM(2016)594

final.

• MededelingvandeCommissieaanhetEuropeesparlement,deRaad,HetEuropees

EconomischenSociaalComitéenhetComitévandeRegio’sWerkprogrammavan

de Europese Commissie voor 2017, Naar een Europa dat ons beschermt, sterker

maaktenverdedigt,25oktober2016,COM(2016)710.

• ProposalforaregulationoftheEuropeanParliamentandoftheCouncilonensuring

the cross-border portability of online content services in the internal

market,http://eurlex.europa.eu/legalcontent/EN/HIS/?uri=celex:52015PC0627

1.3Nationaal

• ArtikelXI165,§1,lid1en§2,lid1WER

• ArtikelXI166,§1WER.

• ArtikelXI167,§1,lid1,tweedezinWER

• ArtikelXI167,§1lid1,eerstezinWER

• Artikel172§1,lid1WER

114

2.RECHTSPRAAK

2.1HofvanJustitie

• HVJ 14 juli 2005, C192/04, Largardère Active Broadcast tegen Société pour la

perceptiondelarémunérationéquitable(SPRE)enGesselschaftzurVerwertungvon

LeistungsschutzrechtenmbH(GVL),ECLI:EU:C:2005:475(viaCuria)

• HVJ29januari2008,C275/06,ProductoresdeMúsicadeEspaña(Promusicae)tegen

TelefónicadeEspañaSAU,ECLI:EU:C:2008:54(viaCuria)

• HVJ 24 november 2011, C70/10, Scarlet Extended SA tegen Société belge des

auteurs,compositeursetéditeursSCRL(SABAM),ECLI:EU:C:2011:771(viaCuria)

• HVJ16februari2012,C360/10,BelgischeVerenigingvanAuteurs,Componistenen

UitgeversCVBAtegenNetlogNV,ECLI:EU:C:2012:85(viaCuria)

• HVJ15maart2012,C-135/10,SocietàConsortileFonografici(SCF)tegenMarcoDel

Corso,ECLI:EU:C:2012:140

• HVJ19april2012,C461/10,BonnierAudioABtegenPerfectCommunicationSweden

AB,ECLI:EU:C:2012:219(viaCuria)

• HVJ 3 juli 2012, Case C128/11, UsedSoft GmbH versus Oracle International Corp,

ECLI:EU:C:2012:407(viaCuria)

• HVJ 7maart 2013, C 607/11, ITVBroadcasting Ltd en anderen tegen TVCatchUp

Ltd,ECLI:EU:C:2013:147(viaCuria)

• HVJ 13 februari 2014, C466/12, Nils Svensson e.a. tegen Retriever Sverige AB,


• HVJ 27 Maart 2014, C314/12, UPC Telekabel Wien GmbH tegen Constantin Film

verleihGmbHenWega,ECLI:EU:C:2014:192(viaCuria)

• HVJ 10 April 2014, C435/12, ACI Adam BV e.a. tegen Stichting de Thuiskopie en

StichtingOnderhandelingenThuiskopievergoeding,ECLI:EU:C:2014:254(viaCuria)

• HVJ 5 Juni 2014, C360/13, Public Relations Consultants Association Ltd tegen

NewspaperLicensingAgencyLtde.a.,ECLI:EU:C:2014:1195(viaCuria)

• HVJ 21 oktober 2014, C348/13, BestWater International GmbH tegen Michael

MebesenStefanPotsch,ECLI:EU:C:2014:2315(viaCuria)

• HVJ 26 Maart 2015, C279/13, C More Entertainment AB tegen Linus Sandberg,


• HVJ 19 november 2015, C325/14, SBS BelgiumNV tegen Belgische vereniging van

Auteurs,ComponistenenUitgevers(SABAM),ECLI:EU:C:2015:764(viaCuria)

115

• HVJ 31 mei 2016, Arrest C117/15, Reha Training Gesellschaft für Sport- und

UnfallrehabilitationmbHtegenGEMA,ECLI:EU:C:2016:379(viaCuria)

• HVJ8September2016,C106/15,GSMediaBVtegenSanomaMediaNetherlandsBV

e.a.,ECLI:EU:C:2016:644(viaCuria)

• Hof van Justitie van de Europese Unie, perscommuniqué nr92/16, Luxemburg, 8

september 2016, http://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2016-

09/cp160092nl.pdf

• HVJ 22 September 2016, C110/15, Microsoft Mobile Sales International Oy en

andere tegen Ministero per i beni e le attività culturali (MiBAC) e.a.,


• HVJ10November2016,C174/15,VerenigingOpenbareBibliothekentegenStichting

Leenrecht,ECLI:EU:C:2016:856(viaCuria)

• HVJ 16 November 2016, C301/15, Marc Soulier and Sara Doke tegen de eerste

ministerendeministervancultuurencommunicatie,ECLI:EU:C:2016:878(viaCuria)

• HVJ7december2016,C306/05,SociedadGeneraldeAutoresyEditoresdeEspana

(SGAE)tegenRafaelHotelesSA,ECLI:EU:C:2006:764(viaCuria)

• HVJ 26 april 2017, C 527/15, Stichting Brein versus Jack FrederikWullems, acting

underthenameofFilmspeler,ECLI:EU:C:2017:300(viaCuria)

2.2HofvanCassatie

• Cass.13februari1941,Pas.1941,I,40.

3.RECHTSLEER

3.1Boekenenverzamelwerken

• BAKKER,C.,“Europeesrecht:eeninleiding”,PearsonEducation,2002,202p.

• BERENBOOM,A.,“Lenouveaudroitd’auteuret lesdroits voisins”,Brussel, Larcier,

2008,544p.

• BOSSUYT, L., “Een kritische analyse over de noodzakelijkheid van intellectuele

eigendomsrechteninde21steeeuw”,Gent,onuitgegeven,2013,133p.

• BOUMAN, R., “Een ‘doorverkooprecht’ voor digitale dragers na UsedSoft”,

Masterproef,UniversiteitAmsterdam,2016,45p.

116

• BRISON, F. en VANHEES, H., “Huldeboek Jan Corbet : de Belgische auteurswet.

Artikelsgewijzecommentaar”,Larcier,2009,708p.

• CORTENRAAD, H.W., “Centraal Boekhuis: logistiek van boeken in veranderend

perspectief”,AmsterdamUniversityPress,2009,32p.

• DE MAERE, J., “De beschermingsvoorwaarden naar Europees en Amerikaans

auteursrecht”,MasterproefUniversiteitGent,Gent,2014-2015,126p.

• DE ZWAAN, M., “Geen beelden, geen nieuws: beeldbeperkingen in oud en nieuw

auteursrecht”,OttoCramwinckelUitgever,2003,224p.

• D’HOINE, P. en PATTYN, B., “Tijd, evolutie en duuzaamheid : Handhaving van het

auteursrechtophetinternet“,UniversitairePersLeuven,2013,337p.

• GILMOUR,K.,“Spotifyfordummies”,JohnWiley&sons,2011,320p.

• GOTZEN, F., en JANSSENS, MC., “Wegwijs in het intellectueel eigendomsrecht”,

Brugge,VandenBroele,2009,351p.

• GOVAERE, I. (ed.),“EuropeesRecht:moderne internemarkt voordepraktijkjurist”,

Mechelen,Kluwer,2012,165p.

• GREENFIELD,S.enOSBORN,G.,“CopyrightLawandPowerintheMusicIndustry”in

FRITH,S.enMARSHALL,L.,“Musicandcopyright”,Edinburgh,EdinburghUniversity,

2004,224p.

• HUGENHOLTZ, B., “Copyright without frontiers: the problem of territoriality in

Europeancopyrightlaw”,inhetboekvanE.DERCLAYE,“ResearchHandbookonthe

FutureofEUCopyright“,EdwardElgarPublishing,2009,672p.

• JANSSENS, M.C. en VANHEES, H., “Auteursrecht @ internet”, Kortrijk-Heule,

UitgeverijUGA,2012,116p.

• KEUSTERMANS, J., BLOMME, P. en FLAMME M., “Auteursrecht- Capita selecta”,

Larcier,2015,296p.

• KRUGER,T.enVERHELLEN,J.,“Internationaalprivaatrecht:deessentie”,diekeure,

2015,415p.

• LENAERTS,K.,“Europeesrecht”,Maklu,2007,343p.

• MARSHALL,M.enFRITH,S.,“MusicandCopyright”,Routledge,2003,218p.

• MARTENS,P.,“Mediarechtvoorjournalisten”,Garant,2005,165p

• NARD, C., MADISON, M., MCKENNA, M. en BARNES, D., “The Law of Intellectual

Property”,NewYork,WoltersKluwerLawenBusiness,2011,1344p.

• STAMATOUDI, I.A., “Copyright Enforcement and the Internet Edited”, Kluwer Law

International,2010,343p.

117

• STAMATOUDI, I.enTORREMANS,P.,“EUCopyrightLaw :ACommentary”,Edward

ElgarPublishing,2014,1227p.

• SENFTLEBEN,M.,“Copyright,Limitations,andtheThree-stepTest:AnAnalysisofthe

Three-step Test in International and EC Copyright Law”, Kluwer Law International,

2014,340p.

• STEVENS, D., “Toezicht in de elektronische communicatiesector: constitutionele en

institutioneleaspectenvandewijzigenderolvandeoverheid”,Larcier,2010,607p.

• VAN DER PERRE, K., LIEVENS, E., en VOORHOOF, D., “Handboek auteursrecht”,

AcademiaPress,2014,354p.

• VAN DER PERRE, K., LIEVENS, E., en VOORHOOF, D., “Handboek auteursrecht”,

AcademiaPress,editie2015-2016,365p.

• VAN DIJCK, L., “Hoe efficiënt is de controle op beheersvennootschappen in het

auteursrechtendenaburigerechten?”,Masterproef,2008-2009,104p.

• VANEECHOUD,M.,“Choiceoflawincopyrightandrelatedrights”,doctoraatsthesis

gepubliceerddoorKluwerLawInternational,2003,292p.

• VAN EECHOUD, M., HUGENHOLTZ, P.B., VAN GOMPEL, S., GUIBAULT, L., en

HELBERGER, N., “Harmonizing European Copyright Law: The Challenges of Better

Lawmaking”,KluwerLawInternational,2009,374p.

• VANHEES,H.,“Auteursrechtineennotendop”,Garant,1998,137p.

• VANHEES,H.,“Cursus:Hetrechtvandeintellectueleeigendom”,Gent,Universiteit

Gent,2015,250p.

• VANHEES, H., “Een juridische analyse van de grondslagen, inhoud en draagwijdte

vanauteursrechtelijkeexploitatiecontracten”,Maklu,1993,645p.

• VANHEES,H.,“Hetvolgerechtvandekunstenaar”,Maklu,2016,96p.

• VANHULLE,S.,“Deverweesdewerkeninhetauteursrecht”,masterproefUniversiteit

Gent,2013-2014,111p.

• VELDHUIZEN,B.,LAANSMA,K.enBOSCH,S.,“Archiefvoordetoekomst:hetoeuvre

als inzet:handreikingenbijhetspelenvaneenernstigspel”,ViorWebmedia,2015,

376p.

• VERLEYE, G. En DOOLAEGE, B., “Nieuwe communicatietechnologie in Vlaanderen”,

AcademiePress,2002,253p.

• WALTER, M.M. en VON LEWINSKI, S., “Euopean copyright law: a commentary”,

Oxford,OxfordUniversityPress,2010,1664p.

118

3.2Tijdschriften

• BARNIER,M.,“ASingleActofTogetherness”,PublicServiceReviewEuropeanUnion,

2006,issue22.

• BLAZQUEZ, F.J.C., CAPPELLO, M., CHRISTIAN, C., en VALAIS, S., “Copyright

enforcement online: policy and mechanisms”, European Audiovisual Observatory,

Straatsburg,2015.

• CHAVANNES, R.D., “Juist evenwicht in de praktijk, de toelaatbaarheid van

internetblokkades volgens het Hof van Justitie in UPC TelekabelWien”, Tijdschrift

voorAuteurs-,Media-&Informatierecht(AMI),2015/2.

• CHAVANNES, R., VERHULST, D. en STRIJBOS, A., “Kroniek technologie en recht”,

Nederlandsejuristenblad,10oktober2016,afl35

• DEPOORTER,B.,PARISI,F.enVANNESTE,S.,“ProblemswiththeEnforcementof

CopyrightLaw:IsthereaSocialNormBacklash?”,Int.J.oftheEconomicsof

Business,Vol.12,No.3,Noveber2005

• EFIORDALISI,E.,“Thetangledweb:cross-borderconflictsofcopyrightlawintheage

ofinternetsharing”,LoyolaUniversityChicagoInternationalLawReview,Vol.12,

Issue2(spring2015).

• HOFFMAN,J.,“Crossingbordersinthedigitalmarket:aproposaltoendcopyright

territorialityandgeo-blockingintheEuropeanunion”,GeorgeWashington

InternationalLawReview,Vol.49,Issue1(2016).

• HORTEN, M., “Notice & action directive: how will the EU balance users’ rights?”,

Iptegrity.com,13June2013.

• HORTEN, M., “Notice of Action! Barnier to resurrect take-down directive”,

Iptegrity.com,6February2014

• HUA, J., “Reconstruction of copyright limitations and exceptions in the digital

networkage: importationof legal flexibilityandcertainty”, International Journalof

TechnologyPolicyLawarchive,Volume1Issue4may2014.

• HUGENHOLTZ,P.B.,“Brusselsbroddelwerk:Rechtenkrominde

auteursrechtrichtlijn”,TijdschriftvoorAuteurs-,Media-,enInformatierecht(AMI),

2001-1.

• LEUNG,D.,“What’sallethehypeabouthyperlinking?:connectionsincopyright”,

IntellectualPropertyBrief,Vol.7,Issue1(December2015).

119

• LOOS, B.M., HELBERGER, N., GUIBAULT, L. enMAK, C., “The Regulation of Digital

ContentContractsintheOptionalInstrumentofContractLaw”,EuropeanReviewof

PrivateLaw2011.

• MARINESCU,A.M.,“EUDirectivesinthefieldofcopyrightandrelatedrights”,LexET

ScientiaInternationalJournal,Vol.22,Issue1(2015).

• PRESSERS, L.W.P.,“Marktwerking inhetcollectiefbeheervoormuziekauteursrecht:

doelmatig of dwangmatig?”, Tijdschrift voor Auteurs-, Media & Informatierecht

(AMI),2010

• REESE,R.A.,“Thefirstsaledoctrineintheeraofdigitalnetworks”,BostonCollege

LawReview,Vol.44,Issue2(March2003).

• RENDA, A., SIMONELLI, F., MAZZIOTTI, G. en LUCHETTA, G., “Policy options for

improving the functioningandefficiencyof theDigital singlemarket in the fieldof

Copyright”,November2015.

• REID,A.,“Claimingthecopyright“,YaleLaw&PolicyReview,Vol.34,Issue2(2016).

• REIS,S.,“Towarda“DigitalTransferdoctrine”thefirstsaledoctrineinthedigital

era”,NorthwesternUniversityLawReview,Vol.109,Issue1(Fall2014).

• RICOLFI,M.,“TowardsaEUCopyrightCode?AconceptualFramework”,Bocconi

LegalPapers,2015,Vol.5.

• SPAUWEN, J.R. “Copyright Reform: Richtlijnvoorstel inzake auteursrechten in de

Digital Single Market”, tijdschrift voor Auteurs-, Media- & Informatierecht (AMI),

2016/5.

• SPRINGAEL, B., en MASSON, L., “Wat verstaat de fiscus onder auteursrechten?”,

Fiscoloog,2009,afl1144.

• STRUIK,H.,“PastdeUsedSoft-constructieookindeAuteursrechtrichtlijn?”,

TijdschriftvoorAuteurs-,Media-,&Informatierecht(AMI),2014/2.

• VANBUNNEN,L.,“BeslissingEuropeseCommissie12augustus2002”,AM2005,afl.

5.

• VAN GOMPEL, S.J., “Het richtlijnvoorstel verweesde werken, een kritische

beschouwing”,TijdschriftvoorAuteurs-,Media&Informatierecht(AMI)2011.

• VAN GOMPEL, S.J. en HUGENHOLTZ, P.B., “Op weg naar een wettelijk stelsel vn

extended collective licensing voor massadigitlaisering?”, Tijdschrift voor Auteurs-,

Media-,&Informatierecht(AMI),2015/4.

120

• VANVELZE,S.C.,“Het‘nieuwpubliek’criteriumhoortnietthuisinhetEuropees

mededelingsrecht”,TijdschriftvoorAuteurs-,Media&Informatierecht(AMI),

2016/3.

• VISSER,D.J.G.,“Debeperkingenindeauteursrechtrichtlijn”,TijdschriftvoorAuteurs-,

Media&Informatierecht(AMI)2001.

• VISSER, D., “Kroniek van de Intellectuele eigendom”, Nederlands juristenblad, 12

april2013,Alf15.

• WEATHERILL, S., “The Consumer Rights Directive: how and why a quest for

“coherence”has(largely)failed”,CommonMarketLawReview2012.

• WEISS,C.A.,“Availabletoall,producedbyfew:theeconomicandculturalimpaxtof

europe’s digital single market strategy within the audiovisual industry”, Columbia

BusinessLawReview,Vol.2016,Issue3(2016).

• WERKERS, E., “Verweesde werken, klaar voor adoptie – de Europese richtlijn

verweesdewerkengeanalyseerd”,AM2013,afl5.

3.3Onlinebronnenenoverigeliteratuur

• ANGELOPOULUS, C., “AG Szpunar in Stichting Brein v Ziggo: An indirect

harmonisation of indirect liability“, 23 maart 2017,

http://kluwercopyrightblog.com/2017/03/23/ag-szpunar-stichting-brein-v-ziggo-

indirect-harmonisation-indirect-liability/

• ATKINSON, C., “European copyright; there’s a better way”, 14 september 2016,

https://europe.googleblog.com/2016/09/european-copyright-theres-better-

way.html

• BECKER, J., “Baanbrekend:Hof van Justitiegeeft nieuweduidingaanhyperlinks en

auteursrecht”, 8 september 2016,

http://dirkzwagerieit.nl/2016/09/08/baanbrekend-hof-van-justitie-geeft-nieuwe-

duiding-aan-hyperlinks-en-auteursrecht/

• BRIDY, A., “The digital death of Copyright’s First Sale Doctrine”, 10 october 2011,

https://freedom-to-tinker.com/2011/10/10/digital-death-copyrights-first-sale-

doctrine/

• BUIJS,I.,“Digitaleinternemarkteenjaarnalancering:watisdestandvanzaken?”,

23 mei, https://europadecentraal.nl/digitale-interne-markt-een-jaar-na-lancering-

wat-is-de-stand-van-zaken/

121

• CEPS, Centre for European Policy Studies,

https://www.ceps.eu/system/files/SR%20No%20121%20Internal%20Market%20for

%20Copyright.pdf

• CLOVER, J., “EU agrees rules on OTT portability”, 8 february 2017,

http://www.broadbandtvnews.com/2017/02/08/eu-agrees-rules-on-ott-portability/

• COPENHAGEN ECONOMICS: “The Economic Impact of A European Digital Single

Market”, March 2010, final report.,

http://www.epc.eu/dsm/2/Study_by_Copenhagen.pdf

• Copyright reform:open letter fromEuropeanResearch centres”, 22 february2017,

http://www.create.ac.uk/wp-

content/uploads/2017/02/OpenLetter_EU_Copyright_Reform_22_02_2017.pdf

• DEBOER, J., “Mozilla helpt gebruikers omauteursrecht te hervormen”, 1 oktober

2016, http://jeroendeboer.net/2016/10/01/mozilla-helpt-gebruikers-om-

auteursrecht-te-hervormen/

• DENIARD, C., “Europese schrijvers spreken twijfels uit over ‘hervorming’ van het

auteursrecht in de EU”, 17 november 2015,

http://www.vvl.nu/vvl/site/article/item/644/Europese-schrijvers-spreken-twijfel-

uit-over-hervorming-van-het-auteursrecht-in-de-EU

• DEKLERCK,N.,“Hervormingauteursrecht:hetwaterlijktnogdiep”,10maart2017,

https://www.vleva.eu/nieuws/hervorming-auteursrecht-het-water-lijkt-nog-diep

• DIXON-THAYER, D., “Commission proposal to reform copyright is inadequate”, 14

september 2016, https://blog.mozilla.org/blog/2016/09/14/commission-proposal-

to-reform-copyright-is-inadequate/

• EU copyright reform: Revisiting the principle of territoriality,

http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2015/568348/EPRS_BRI(201

5)568348_EN.pdf

• “European Commission copyright proposals not fit for the digital age”,

http://www.europeandigitalmediaassociation.org/pdfs/latest_news/EDIMA%20resp

onse%20to%20proposal%20on%20copyright%20in%20DSM.pdf

• GEENFIELD, H., “CCIA welcomes IMCO’s draft opinion on the copyright directive

proposal”, 24 february 2017, http://www.ccianet.org/2017/02/ccia-welcomes-

imcos-draft-opinion-on-the-copyright-directive-proposal/

• GEENFIELD,H.,“EuropeanCommissionReleasescopyrightandtelecomrules:endof

Europe’s digital single market ambitions?”, 14 september 2014,

122

http://www.ccianet.org/2016/09/european-commission-releases-copyright-and-

telecom-rules-end-of-europes-digital-single-market-ambitions/

• JANSEN, J., “Digitale burgerrechtenorganisaties ageren tegen

auteursrechthervorming EU”, 8 maart 2017,

https://tweakers.net/nieuws/122097/digitale-burgerrechtenorganisaties-ageren-

tegen-auteursrechthervorming-eu.html

• JOHNSTON,P.enVANDERHAEGHEN,W.,“Economicrecoverytoagreenereconomy:

mobilising ICT-based innovations”;Working Paper February 2010, European Policy

Centre, http://www.greendigitalcharter.eu/wp-content/uploads/2012/11/2010-

EPC_Economic-recovery-to-a-greener-economy.pdf

• KALSHOVEN, L., “Voorstel Europese Commissie voor hervorming auteursrecht stelt

teleur”, 15 september 2016, https://www.kl.nl/nieuws/brussel-belemmert-

innovatie-met-auteursrechtvoorstel/

• KELLER, P., “A better solution to making out of commerce works available”, 26

september 2016, http://pro.europeana.eu/blogpost/a-better-solution-to-making-

out-of-commerce-works-available-online#sthash.96OvkTpl.dpuf

• LORENZANI,D.enVARGA, J.,“TheEconomic ImpactofDigitalStructuralReforms”,

EuropeanCommissionEconomicPapers2014.

• MAATJES, H., “Tweedehands bescherming – over digitale inbreuk”,

http://intellectueeleigendomsrecht.nl/tweedehands-bescherming-over-digitale-

inbreuk/

• MASNICK,M., “Once again, if copyright enforcement doesn’t improve the bottom

line, what’s the point?”, 7 october 2013,

https://www.techdirt.com/articles/20131005/23045124774/once-again-if-

copyright-enforcement-doesnt-improve-bottom-line-whats-point.shtml

• MAST, T. en OPHALVENS, S., “Radiohead en Pink Floyd misnoegd over Europese

hervorming auteursrecht”, 11 juli 2012,

http://www.demorgen.be/muziek/radiohead-en-pink-floyd-misnoegd-over-

europese-hervorming-auteursrecht-b149f61f/

• MENELL,P.S.,“indirectcopyrightliabilityandtechnologyinnovation“,1januari2008,

http://scholarship.law.berkeley.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1763&context=facp

ubs

• MILESZYK,N.,“Commission’sproposalonnewrightsforpresspublishers;Aterrible

solution good for no one”, 14 december 2016, http://www.communia-

123

association.org/2016/12/14/commissions-proposal-new-rights-press-publishers-

terrible-solution-good-no-one/

• MUSIL, S., “Google settles copyright dispute with Belgium newspapers”, 13

december 2012, https://www.cnet.com/news/google-settles-copyright-dispute-

with-belgium-newspapers/

• NERISSON, S., “Opinion of AG Wathelet in the Soulier and Doke case (c301/15):

Licensing exclusive rights requires express prior consent of the author; opt-out

doesn’t help”, 15 august 2016,

http://kluwercopyrightblog.com/2016/08/15/opinion-ag-wathelet-soulier-doke-

case-c-30115-licensing-exclusive-rights-requires-express-prior-consent-author-opt-

doesnt-help/

• NORDEMANN, J.B., “Communication to the public in copyright law – the German

struggle with CJEU concept”, 28 april 2016,

http://kluwercopyrightblog.com/2016/04/28/communication-to-the-public-in-

copyright-law-the-german-struggle-with-the-cjeu-concept/

• OHTA, T., “Exhaustion of the rights (first sale doctrine): what are the broader

implications of the CJEU’s ruling in Art & Allposters”, 30 january 2015,

http://ipkitten.blogspot.be/2015/01/exhaustion-of-rights-first-sale.html

• REISINGER, D., “Google scrubs Belgian newspapers from search”, 18 juli 2011,

https://www.cnet.com/news/google-scrubs-belgian-newspapers-from-search/

• REIS, S., “Toward a digital transfer doctrine?”

http://scholarlycommons.law.northwestern.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1193&

context=nulr

• SA&S, Commentaar op het Richtlijnvoorstel van de Europese Commissie van 14

september 2016 inzake auteursrechten in de digitale eenheidsmarkt,

http://auteursrechtensamenleving.be/wp-

content/uploads/2016/12/20161129_commentaar_richtlijnvoorstel_auteursrecht_S

AS-1.pdf

• SCHAAKE, M., “Hervorming EU-auteursrecht welkome stap”, 5 december 2012,

https://marietjeschaake.eu/nl/persbericht-d66-hervorming-eu-auteursrecht-

welkome-stap

• SCHALEKAMP, A. en ELSMAN, A-M., “Nieuwe auteursrechtrichtlijn in zicht”, 23

november 2016, http://www.bright-advocaten.nl/nieuws/nieuwe-

auteursrechtrichtlijn-zicht/

124

• SMITH,G.,“CopiepressevGoogle–theBelgianjudgmentdissected”,13march2007,

https://www.twobirds.com/en/news/articles/2007/copiepresse-v-google

• SNIJDERS, R., “Op weg naar een nieuwe Europese auteursrechtrichtlijn: online

content over de grens en (plannen voor)modernisering van het auteursrecht”, 12

december 2015, https://rsnijders.info/vakblog/2015/12/12/nieuwe-europese-

auteursrechtrichtlijn/

• STANGANELLI, M.,“Is hyperlinking copyright infringement? EU vs. US”, 31 october

2016, https://www.copyrightcontentplatforms.com/2016/10/is-hyperlinking-

copyright-infringement-eu-vs-us/

• STOCKMANN, T.,“Auteursrechtdebat: Enkele gedachten omtrent het nieuw publiek

bij hyperlinks”, 29 augustus 2014, http://www.ie-forum.nl/dossiers/ie-

forum/auteursrechtdebat/hyperlinken-embedden/page:3

• Study of fundamental rights limitations for online enforcement through

selfregulation,http://www.ivir.nl/publicaties/download/1796

• Study on the implementation and effect in Members States’ law of Directive

2001/29/EContheharmonizationofcertainaspectsofcopyrightandrelatedrights

in the information society, Insitute for Information Law,University ofAmsterdam,

february2007

• VANTHILLO,C.,“Onzevrijepersvanzelfsprekendvindendoenweopeigenrisico”,23

november2016,http://www.tijd.be/dossier/krant/Onze-vrije-pers-vanzelfsprekend-

vinden-doen-we-op-eigen-risico/9833949

• VISSER,D.,“OOCindeDSM-RichtlijnenCOOindeOOVo.”,6september2016,

http://www.ie-forum.nl/artikelen/dirk-visser-ooc-in-de-dsm-rl-en-coo-in-de-oovo

• VLOEDBELD, E., “Modernisering van het Europees auteursrecht”, 13 maart 2016,

http://deikwijs.nl/modernisering-europees-auteursrecht/

• VOLLMER, T., “New study explores possible effects of counterproductive press

publisher’s right”, 12 january 2017, http://www.communia-

association.org/2017/01/12/new-study-explores-possible-effects-

counterproductive-press-publishers-right/

• VOORHOOF,D.,“DelfiASv.Estonia:GrandChamberconfirmsliabilityofonlinenews

portal for offensive comments posted by its readers”, 18 june 2015,

https://strasbourgobservers.com/2015/06/18/delfi-as-v-estonia-grand-chamber-

confirms-liability-of-online-news-portal-for-offensive-comments-posted-by-its-

readers/

125

• ZULEEG, F., “Why the EU needs a Digital Single Market now?”, European Policy

centre.

• X,“EUcopyrightreformmustbalancerightholders’andusers’interests,sayMEPs”,

16 juni 2015, http://www.europarl.europa.eu/news/nl/news-

room/20150615IPR66497/eu-copyright-reform-must-balance-

rightholders%E2%80%99-and-users%E2%80%99-interests-say-meps

• X, “Vernieuwde EU-regels voor auteursrecht”, 19 september 2016,

https://europadecentraal.nl/vernieuwde-eu-regels-voor-auteursrecht/

• X, “Modernisering van het auteursrecht, een tussenstand”, 13 juni 2013,

https://www.kl.nl/opinie/modernisering-van-het-auteursrecht-een-tussenstand/

• X, “Europa erkent uitgevers als rechthebbenden”,

https://www.vlaamsenieuwsmedia.be/newsroom/2016/09/uitgevers-erkent-als-

rechthebbenden-in-europa

• X, “Youtube finally ended a 7-year standoff over music videos in Germany”, 1

november 2016, http://uk.businessinsider.com/youtube-strikes-deal-with-gema-to-

host-music-videos-in-germany-2016-11

• X,“MinisterspeetersenDeCrooverwelkomenvoorstelvanrichtlijnvandeEuropese

Commissiebetreffendehetauteursrecht indeDigitalSinglemarket”,14september

2016, http://www.alexanderdecroo.be/ministers-peeters-en-de-croo-verwelkomen-

voorstel-van-richtlijn-van-de-europese-commissie-betreffende-het-auteursrecht-in-

de-digital-single-market/

• X, “Google verliest Copiepresse-zaak in beroep”, 9 mei 2011,

http://datanews.knack.be/ict/nieuws/google-verliest-copiepresse-zaak-in-

beroep/article-normal-279309.html

• X,“Commissionproposescopyrightexceptionforresearchers”,14september2016,

http://ec.europa.eu/research/index.cfm?pg=newsalert&year=2016&na=n

a-140916

• X,“NDPNieuwsmediabespreektuitgeversrechtmetEuroparlementariërs”,4mei

2017,http://www.ndpnieuwsmedia.nl/2017/05/04/ndp-nieuwsmedia-bespreekt-

uitgeversrecht-europarlementariers/

• X,“EuropeesParlementpresenteerteersteamendementenuitgeversrecht”,10

februari2017,http://www.ndpnieuwsmedia.nl/2017/02/10/europees-parlement-

presenteert-eerste-amendementen-uitgeversrecht/

126

• http://www.iusmentis.com/auteursrecht/spoedcursus/vereisten/#formaliteiten

• http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/cultuur%2Ben%2Bmedia/muziek/1.2534964

• https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/publicaties/2016/

11/04/fiche-4-richtlijn-auteursrechten-in-de-digitale-eengemaakte-markt/fiche-4-

richtlijn-auteursrechten-in-de-digitale-eengemaakte-markt.pdf

• https://support.spotify.com/nl/account_payment_help/subscription_options/full-

list-of-territories-where-spotify-is-available/

• http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2015/536364/EPRS_STU(20

15)536364_EN.pdf

• http://www.europarl.europa.eu/atyourservice/nl/displayFtu.html?ftuId=FTU_5.9.4.

html#_ftn3

• http://www.consilium.europa.eu/nl/policies/digital-single-market-strategy/

• http://europa.eu/rapid/press-release_IP-15-4919_nl.htm

• https://euipo.europa.eu/ohimportal/nl

• http://portal.unesco.org/culture/en/files/29336/11338009191lucas_en.pdf/lucas_e

n.pdf

• http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+REPORT+A8-

2015-0209+0+DOC+XML+V0//NL

• https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/modernisation-eu-copyright-rules

• https://ec.europa.eu/digital-single-market/eu-copyright-legislation

• http://ec.europa.eu/internal_market/consultations/2013/copyright-

rules/docs/contributions/consultation-report_en.pdf

• http://www.wipo.int/copyright/en/limitations/

• http://www.deauteurs.be/juridische-faq/wat-zijn-de-uitzonderingen-op-het-

auteursrecht/

• http://economie.fgov.be/nl/ondernemingen/Intellectuele_Eigendom/Innovatie_en_

IE/bewijs_creatiedatum/#.WQTdkRRLXgI

• http://www.europeana.eu/portal/en

• http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-11-619_nl.htm

• https://euipo.europa.eu/ohimportal/nl/web/observatory/orphan-works-database

• https://www.publishersright.eu/background

• https://www.publishersright.eu/mythbuster

• http://www.iaomusic.org/single-post/2016/06/22/Artists-The-Value-Gap-Letter

127

• http://www.authorsocieties.eu/uploads/English%20-

%20Use%20of%20cultural%20content%20online%20-

%20transfer%20of%20value.pdf

• http://www.cullen-international.com/product/documents/FLECEP20160019

• http://europa.eu/rapid/press-release_IP-16-3010_nl.htm

• https://edri.org/

• http://www.europeandigitalmediaassociation.org/pdfs/latest_news/EDIMA%20resp

onse%20to%20proposal%20on%20copyright%20in%20DSM.pdf

• http://www.authorsocieties.eu/mediaroom/234/33/Transfer-of-value-explained

• http://www.politico.eu/wp-content/uploads/2016/06/Letter-transfer-of-value-20-

06-2016-envoi.pdf

• http://www.ifrro.org/content/58-members-european-parliament-sign-open-letter-

liability-online-platforms

• http://www.authorsocieties.eu/uploads/Make%20the%20Internet%20Fair%20for%

20Creators%2011.07.2016%20.pdf

• http://www.authorsocieties.eu/mediaroom/257/33/Creators-tell-the-Commission-

enough-is-enough

• http://www.fep-fee.eu/Press-Release-Geo-Blocking-and

• https://digitalnewsinitiative.com/dni-fund/

• http://www.digitaleurope.org/DesktopModules/Bring2mind/DMX/Download.aspx?

Command=Core_Download&EntryId=2354&language=en-

US&PortalId=0&TabId=353

• http://ec.europa.eu/growth/industry/intellectual-property/enforcement_nl

• http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=185576&pageIn

dex=0&doclang=NL&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=505499(C362/14)

• https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/512

• http://www.beuc.eu/publications/beuc-x-2016-130_are_2016_copyright_package_-

_beucs_viewpoint_on_art._13_of_proposed_copyright_directive.pdf

• http://eur-lex.europa.eu/legal-

content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:12012P/TXT&from=en

• https://edri.org/files/copyright/copyright_proposal_article13.pdf

• https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/impact-assessment-

modernisation-eu-copyright-rules

128

• http://www.sabam.be/sites/default/files/Nederlands/Mainmenu/SABAM/DOWNLO

AD/OTHER/rapportl_2015_nl.pdf

• http://www.finp.fr/le-fonds/

• https://www.gema.de/die-gema/publikationen/jahrbuch/

• http://jaaroverzicht.bumastemra.nl/wp-content/uploads/2016/06/BS_JV-2015_pdf-

lr.pdf

• https://societe.sacem.fr/repimg/fr/live/v4/La-

Sacem/Ressources_presse/Rapport_activite/Sacem_rapport_activite_2015.pdf

• http://old.akka-laa.lv/eng/

• http://economie.fgov.be/nl/ondernemingen/Intellectuele_Eigendom/auteursrecht/

Bescherming_door_auteursrecht/Collectieve_beheersvennootschappen/#.WJhtRBR

5DgI

• http://www.jam.be

• http://www.sabam.be/nl/sabam/wie-zijn-we

• http://www.sofam.be/nl/35/Voor-visuele-kunstenaars

• http://www.sabam.be/nl/sabam/wie-zijn-we


AD/OTHER/statuten2017.pdf


AD/OTHER/rapportl_2015_nl.pdf

• https://www.gema.de/die-gema/publikationen/jahrbuch/

• http://europa.eu/youreurope/citizens/consumers/telecoms-internet/mobile-

roaming-costs/index_nl.htm

• http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=187646&pageIn

dex=0&doclang=NL&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=82220

• http://www.auteursrechtensamenleving.be/themadossiers/hervorming-

auteursrecht/

• http://creativityworks.eu/wp-content/uploads/2017/05/AV-sector-411-signatory-

call-to-action-on-territoriality.pdf

De modernisering van de wetgeving inzake auteursrechten in ...€¦ · “auteursrecht” is uit...

Documents

Transcript of De modernisering van de wetgeving inzake auteursrechten in ...€¦ · “auteursrecht” is uit...