De Kracht van je Stem · uitsluiting en discriminatie verwerpen en kritisch zijn. Logisch dus, dat...

De Kracht van je Stemvoor de leerlingen 2e, 3e, 4e graad bsowerkmap over democratie, burgerzin en politiek

2

Voorwoord

Heb jij een duidelijke mening over maatschappelijke problemen en thema’s? Waarschijnlijk wel. Werkgelegenheid, armoede, diversiteit, … zijn enkele thema’s die jongeren duidelijk bezig houden en waar ze zich een mening over vormen.

Maar onderzoek toont ook dat weinig jongeren zeggen dat ze geïnteresseerd zijn in politiek. Ze hebben wel een mening over politieke thema’s, maar dat wil niet zeggen dat ze ook geïnteres-seerd zijn in de politieke wereld. Heel wat jongeren en volwassenen zeggen dat ze de politiek niet begrijpen, dat ze het moeilijk vinden om te volgen.

Maar bijna iedereen zegt dat het belangrijk is om in een democratie te leven waar mensen rechten hebben, waar ze vrijuit kunnen spreken en waar ze erop kunnen rekenen dat wetten voor iedereen gelden en worden toegepast.

Wat wil dat eigenlijk zeggen, ‘democratie’? Welke rechten heb je? En hoe kun je als jongere mee vorm geven aan de samenleving en je eigen plaats in die samenleving? Dat is de rode draad van deze map.

Dit is geen map met een hoop theorie over de werking van de democratie en de overheid.

Want democratie heeft te maken met participatie aan je eigen leefomgeving, met menings-vorming en meningsuiting, met luisteren naar elkaar, samenwerken, beslissingen nemen, uitsluiting en discriminatie verwerpen en kritisch zijn.

Logisch dus, dat we telkens kijken naar onze leefwereld en naar de school. Je brengt er een groot deel van de dag door met vele verschillende jongeren samen, er worden afspraken gemaakt en er is een schoolreglement. Logisch dat de school een grote rol speelt in het leren democratisch samenleven, in het leren hoe de democratie werkt en welke rol elke burger daarin speelt.

De Kracht van je StemDe educatieve dienst van het Vlaams Parlement

32e, 3e, 4e graad BSO

Deze map bestaat uit vier modules:

● Mensenrechten en kinderrechten

● Democratie en rechtsstaat

● Verkiezingen en partijen

● De overheid

Elke module bevat basisinformatie, opdrachten en taken die je helpen om dieper in te gaan op een thema. Kies samen met je leerkracht welke thema’s je wilt uitdiepen, want democratie begint op school! De icoontjes geven het soort opdrachten aan:

Starteneen verkennende opdracht die je op weg zet

Wetenwat je moet weten

Doenoefeningen en opdrachten die je aan het werk zetten

Opzoekenvertelt waar je zelf bijkomende informatie kunt vinden

Extrabijkomende informatie, oefenin-gen en opdrachten

Afsluiteneen samenvattende opdracht op het eind van de module waarin je kunt aantonen wat je hebt opgestoken

Module 1 Mensenrechten en kinderrechten

6

Modu

le 1

Mensenrechten en kinderrechten

7

Modu

le 1


A

B

C

D

E

F

G

H

I

Inleiding

Iedere mens heeft een aantal rechten. Die rechten gelden voor alle mensen in de wereld. Mensenrechten zijn onvoorwaardelijk en drukken een fundamenteel menselijk respect uit. Eigenlijk is er weinig verschil tussen mensenrechten en kinderrechten. Toch heeft de internationale gemeenschap beslist een apart Verdrag inzake de Rechten van het Kind goed te keuren. Dat gebeurde in 1989. Mensenrechten en kinderrechten staan los van toevallige omstandig heden, zoals gebo-ren zijn in een bepaald land of met een bepaalde huidskleur. Ook daarover handelt deze module.

In deze module leer je over:

Rechten 8

Rechten van het Kind 13

Het Verdrag inzake de Rechten van het Kind 17

De Rechten van het Kind samengevat 19

De Rechten van het Kind ingedeeld 23

Toezicht op de Rechten van het Kind 25

Inspraakrechten 28

Kinderrechten zijn mensenrechten 32

Samenvatting Module 1 34

8 Mensenrechten en kinderrechtenA Rechten

A Rechten

StartenZoek in de media naar foto’s, cartoons, filmpjes enzovoort waarin mensenrechten en kin-derrechten ter sprake komen. Kies niet alleen voor voor-beelden van schendingen van rechten, maar ga ook op zoek naar positieve voorbeelden. Maak met je gevonden mate-riaal een presentatie. Dat kan een tentoonstellingspaneel zijn, een poster, een montage.

Doen Bekijk de tekeningen en foto’s aandachtig. Lees de gedichten en tekstfragmenten zorgvuldig. Beschrijf in één zin waarover de foto of het fragment gaat. Wat loopt er volgens jullie fout? Wat gaat er goed? Schrijf dat alles op.

EEN LERAAR ALS DE ANDERENOp zijn zestiende maakt Jo Portois (30) een noodlottige duik in het zwem-bad. Sindsdien is hij volledig verlamd. Toch werkt hij al vier jaar als IT’er in de lagere school Sint-Clemens in Hoeilaart.

“Ik ben voor alles aangewezen op mijn elektrische rolstoel. Die stuur ik via een joystick met mijn wang. Via een draadloos infraroodsysteem bedien ik er ook mijn computer mee. Via een beamer volgen de leerlingen in de computerklas wat ik doe. Ze vinden het fascinerend dat ik alles aanklik of typ zonder muis of toetsenbord. Verder geef ik ook bijscholing aan de collega’s over Word, Excel, PowerPoint … De website van de school heb ik ook helemaal zelf ontworpen.Het eerste jaar dat ik hier werkte, hoorde ik via via dat enkele ouders vonden dat iemand met mijn beperking niet op een school kan werken. Gelukkig steunt de directie mij. Met mijn col-lega’s schiet ik prima op. Ze beschouwen me als dé expert voor hun computervragen. Aan teamactiviteiten doe ik ook bijna altijd mee. Een paar jaar geleden ben ik zelfs mee geweest op weekend naar de Ardennen.Soms vind ik het jammer dat ik niet echt les kan geven. Na mijn studies Toegepaste Informatica heb ik nog overwogen om een lerarenopleiding te volgen. Maar dat betekende nog twee jaar langer studeren en dat zag ik toen niet zitten. Nu zou ik dat diploma toch nog graag halen.”

(Uit Klasse 25-01-2013)

© ZAK

1


Maandagochtend op school. Boeiende weekendverhalen. Hoe was jouw weekend? Wat deed jij? en jij? en jij, Annemie? Een hees stemmetje.... “gewoon thuis gebleven.” “Hoe kom je aan die blauwe plek op je gezicht?” Dichtbij, dreigend, vaders ogen en handen.... “ik ben gevallen, ik heb hard speelgoed.”Isabelle Vloeberghs, 14 jaar

Meneer de burgemeester, Zou jij dat willen doen? We willen graag een speeltuin, En niet zoveel beton, We willen graag veel bloemen, En ook een stuk gazon. Een park, als dat zou kunnen, Ik weet niet of het gaat! En wel om in te stoeien, En bomen in de straat.Er staan al zoveel huizen, en nergens is er groen! Meneer de burgemeester, Wil jij daar wat aan doen? Gerda van Cleemput

© Nagel

2

3

4

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


140.000 VLAAMSE KINDEREN LEVEN IN ARMOEDE Bijna 1 op 10 kinderen wordt geboren in een kansarm gezin. “We zien een stijging van het aantal kinderen dat in een kansarm gezin wordt geboren”, zegt professor Daniëlle Dierckx. “Ze lopen op heel vroege leeftijd een achterstand op die ze nooit meer kunnen inhalen.”10.4 procent van de Vlaamse bevolking heeft een inkomen onder de armoedegrens en een vierde van de kinderen woont in een woning zonder bad, toilet, centrale verwarming of warm en stromend water.(Uit De Standaard 10-05-2012)

5

6

7

© ZAK

© ian

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Nu Stan ouder was, begreep hij er veel meer van. Hij had niet veel zin om op zoek te gaan naar zijn moeder. Ze was vast zo iemand die niet opgewassen was tegen haar verantwoor-delijkheden. Of doodgewoon achterlijk. Ze had hem ongetwijfeld nooit gewild. Nu had hij zijn leven in eigen handen en hij was niet van plan om zich nog langer van het kastje naar de muur te laten sturen. Op een dag zou hij een heel goede baan vinden, geld verdienen en trouwen, en een paar kinderen krijgen, misschien wel vier. En er zou altijd iemand zijn om voor ze te zorgen en van ze te hou-den. Dat was nu zijn droom.Opgejaagd, Ann Pilling

KINDSLAVEN OP DE SCHOOLBANKENKabita woont in Nepal. Ze is 13, maar heeft al een heel leven achter zich. “Op mijn 7e stuurde mijn moeder mij weg om te gaan werken als kamalari”, zegt Kabita. Kamalari betekent ‘hardwerkende vrouw’, al lijkt kind-slaaf een juistere vertaling. Vandaag werken nog altijd zo’n 2000 meisjes als kamalari in Nepal, hoewel dat al lang verboden is.“Na de dood van mijn vader, had mijn moeder niet genoeg geld.” Ze zag geen andere uit-weg dan mij te verkopen. In 5 jaar tijd werkte ik bij 3 ‘meesters’. Ik moest schoonmaken, koken, wassen, voor de kinderen zorgen… Naar school gaan mocht ik niet.”Vorig jaar haalde Kabita’s moeder haar terug naar huis. Voor het eerst in haar leven zit ze nu op school. Vindt ze het niet jammer dat ze op internaat zit? Voor het eerst verschijnt er een lichte glimlach op haar gezicht. “Toch niet. Ik kan eindelijk naar school en krijg iedere dag te eten. Bij mijn ‘meester’ en thuis was ik slechter af. Later wil ik dokter worden.”(Uit Klasse 8-06-2012)

8

9

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .


FREKIE Wanneer ‘s middags om vier uur onze schoolbel was gegaan en we gingen voetbal spelen, dan kwam Freek er altijd aan. Frekie woonde in de buurt maar zat niet op onze school. Hij was een jongen met het Down-syndroom. Meestal riep er iemand wel: “Kom maar, Frekie, doe maar mee!” Welke kant hij uit moest schoppen, daarvan had hij geen idee. Maar we legden soms de bal op twee meter van het doel, en we riepen: “Schieten, Frekie!” En hij trok een ernstig smoel. Als het raak was, dook de keeper mooi naar de verkeerde kant, en ‘t was goal, en dan was Frekie kampioen van Nederland. Ze vonden Frekie zielig, maar dat was hij niet voor mij, want ik zag nog nooit een jongen die zo blij kon zijn als hij. De huilers, W Schuyesmans

10. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Rechten van het KindB

Weten

Het kind door de eeuwen heen

De middeleeuwen – kinderen als miniatuurvolwassenen

Tot het eind van de middeleeuwen beschouwde de maatschappij kinderen niet als een afzonderlijke sociale groep. Ze werden gezien als miniatuurvolwassenen. Tot ze 6 à 7 jaar oud waren, moesten kinderen vooral zien te overleven. Daarna verdwenen ze in de wereld van de volwassenen. Kinderen moesten ook werken. Ze werden opgeleid in het huis van hun leermeester. Daar woonden ze in grote leefgemeenschappen. Ze werden bij alle domeinen van het leven betrokken: werk, seks, leven en dood. Rechten die het kind moesten beschermen, kende men niet. In de middeleeuwse wet bestond het kind immers niet. Het werd beschouwd als het privébezit van de vader. Kinderen hadden geen recht op onderwijs. De 18e eeuw – ontdekking van het kind

Pas in de 18e eeuw begon men in te zien dat kinderen anders zijn dan volwassenen. Ze werden erkend als een sociale groep. Ze werden steeds minder het privébezit van hun ouders. De opvoedkunde kwam tot ontwikkeling. Kinderen werden beschouwd als dragers van de vooruitgang en de toekomst. Men begon aandacht te besteden aan de belevingswereld van het kind. Kinderen moch-ten eindelijk ook spelen. In vroegere perioden was van spelen geen sprake: jongens moesten al vroeg het beroep van vader leren en meisjes werden ingescha-keld in het huishouden. Maar in de 18e eeuw begon spelen en speelgoed een belangrijkere plaats in te nemen.

Portrait of Edward, Prince of Wales, Hans Hobein, 1539, National Galleryof Art, Washington, VS Een kind als miniatuurvolwassene

Playing at Giants, Francisco de Goya, 1792, Museo del Prado, Madrid, Spanje

14 Mensenrechten en kinderrechtenB Rechten van het Kind

Of er veel tijd en plaats was om ‘kind’ te zijn in de 18e eeuw, hing natuurlijk ook af van de soci-ale omgeving waar je opgroeide en de stand waartoe je behoorde. Kinderen van adel en van burgerlijke afkomst hadden het materieel goed en hadden alleen de zorgen van het studeren. Kinderen uit minder gegoede families moesten al snel mee gaan werken. Naar school gaan was er voor de meesten niet bij. Het was in elk geval nog geen wettelijke verplichting.

De 19e eeuw – kinderen worden ingezet als arbeidskracht

Met de opkomst van de industriële revolutie* veranderde ook de situatie van de kin-deren, in het bijzonder de kinderen uit arme gezinnen.

Vóór de industriële revolutie werden de meeste dingen in een werkplaats thuis gemaakt. Hele gezinnen werkten mee: ze sponnen zelf garen van schapenwol, maakten potten en pannen, vlochten manden, maakten klompen, meubels en kleding voor zichzelf en om te ver-kopen. Maar kleine werkplaatsen konden op den duur de grote vraag niet meer bijhouden. Ze konden niet concurreren met de massaproductie en de lagere prijzen van de fabrieken. Vele thuiswer-kers gaven noodgedwongen het thuiswerk op en gingen in een fabriek werken om in hun levensonder-houd te voorzien.

Maar met het lage loon dat de fabrieken uitbetaalden, konden velen hun gezin niet onderhouden. Ook vrouwen én kinderen moesten mee gaan werken. De arbeidsomstan-digheden waren in sommige fabrieken erbarmelijk: vervuilde lucht, onbeveiligde machines, te zwaar en vermoeiend werk, werkdagen van wel 15 uur tegen een hongerloon.

Pas tegen het einde van de 19e eeuw keurde het parlement wetten goed die kinderen een betere bescherming moesten bieden.

* Onder ‘industriële revolutie’ verstaat men de omschakeling van handgemaakte naar met machines gemaakte goederen. De industriële revolutie begon rond het einde van de 18e eeuw in Engeland en kwam in het begin van de 19e eeuw ook in de rest van Europa op gang. De uitvinding van de stoommachine als krachtbron speelde daarin een grote rol. Daardoor konden producten veel sneller en in grotere hoeveelheden gemaakt worden. Dat deed de prijs van de producten dalen, waardoor er meer vraag naar kwam.

Kind

eren aan een spinmachine (Foto http://Pazilla com/de-geschiedenis-van-de-kinderarbeid-in-Nederland)

Foto uit de jaren 1950

Vrijwilligers voor CNIS


De 20e eeuw – kinderen moeten geholpen en beschermd worden

De 20e eeuw begon met goede vooruitzichten voor het kind. Er werd in heel wat landen wetge-

ving goedgekeurd die het kind erkent als individu dat beschermd en geholpen moet worden. In 1914 werd in België de leerplicht ingevoerd voor kinderen van 6 tot 12 jaar. dankzij de leerplichtwetten kwam geleide-lijk een eind aan de kinderarbeid in ons land. Kinderen konden eindelijk spelen en naar school gaan.

Maar tot aan hun meerderjarigheid werden jongeren nog als onvolwassen en onmondig

beschouwd en hadden zij geen spreekrecht.Tijdens de laatste decennia van de 20e eeuw

kwam daar verandering in. De kinderrechtenbe-weging eiste dat kinderen als volwaardige burgers

behandeld zouden worden.

Kinderen nu – erkend als individu met rechten en een eigen mening

Vandaag vinden we deze beide invalshoeken terug: enerzijds blijft het kindbeeld bestaan, waarbij kinderen vooral

beschermd moeten worden. Anderzijds wordt het kind erkend als een indi-vidu met rechten en met een eigen mening. Kinderen hebben behoefte aan een veilig en goed leven. Maar kinderen moeten even-goed hun mening kunnen geven. Kortom, kinderen hebben rechten en die moeten gerespecteerd worden. Daarover is iedereen het eens.

Kind

eren aan een spinmachine (Foto http://Pazilla com/de-geschiedenis-van-de-kinderarbeid-in-Nederland)

Foto uit de jaren 1950

Vrijwilligers voor CNIS

16 Mensenrechten en kinderrechtenB Rechten van het Kind

DoenLees de tekst op de vorige bladzijden aandachtig. Waar of niet waar? Kruis aan.

Stelling Waar Niet waar

In de middeleeuwen beschouwde men kinderen als minivolwassenen.

Tot ze 6 of 7 jaar oud waren, werd aan het welzijn van kinderen bijzonder veel aandacht besteed in de middeleeuwen.

In de middeleeuwen moesten kinderen vanaf de leeftijd van 6 of 7 jaar werken.

In de 18e eeuw kreeg de belevingswereld van kinderen meer aandacht. Spelen en speelgoed werden belangrijker.

In de 18e eeuw gingen alle kinderen verplicht naar school.

In de 19e eeuw moesten kinderen uit arme gezinnen mee gaan werken in de fabriek.

Dankzij de leerplichtwetgeving in het begin van de 20e eeuw kwam een eind aan de kinderarbeid in ons land.

In de 20e eeuw maakten heel wat landen wetten om kinderen te beschermen.

De beweging die strijdt voor de kinderrechten, eist dat kinderen evenveel rechten hebben als volwassenen.

StartenJullie zijn uitgekozen om op een verre planeet te gaan wonen. Je moet daar een heel nieuwe wereld opbouwen. Je mag alles meenemen wat je wilt, maar je moet je beperken tot 20 mate-riële en immateriële dingen. De ruimte in zo’n raket is namelijk erg beperkt. Hieronder vind je 10 mogelijkheden. Je mag er zelf nog 10 aan toevoegen. Denk goed na over wat je belangrijk vindt. Ga in groepjes samenzitten en bepaal je keuze.

DIT NEEM JE ALVAST MEE:gezonde voeding een smartphone

je favoriete muziek zuiver drinkwater

studieboeken iemand die van je houdt en voor je zorgt

spelletjes het recht op vrije meningsuiting

benodigdheden om een huis te bouwen godsdienstvrijheid


C Het Verdrag inzake de Rechten van het Kind

Weten

Het Verdrag inzake de Rechten van het Kind

Wat zijn kinderrechten?

Kinderen zijn mensen en hebben daarom ook mensenrechten. Die rechten zorgen ervoor dat kinderen in vrijheid kunnen opgroeien en zich kunnen ontwikkelen tot zelfstandige volwassenen. Het Verdrag inzake de Rechten van het Kind zorgt er niet alleen voor dat kinderen mensenrech-ten hebben. Het verdrag voorziet ook in bijzondere beschermingsrechten: het recht op zorg, onderwijs en speelmogelijkheden. Het woord ‘kind’ verwijst naar iedereen onder de 18 jaar. Dus kinderrechten gaan ook over jongeren. Eigenlijk over alle min-18-jarigen. Volgens de wet zijn het ‘minderjarigen’.

Alle landen die het verdrag hebben bekrachtigd, moeten zorgen dat die rechten gerespecteerd worden. Hun regeringen moeten die rechten kenbaar maken en concrete stappen ondernemen om te zorgen dat aan die rechten voldaan kan worden. Dat kunnen ze doen door bijvoorbeeld te voorzien in goed en gratis onderwijs voor kinderen en jongeren.

De rechten van kinderen en jongeren houden ook plichten voor volwassenen in. Zij moeten er mee voor zorgen dat kinderen en jongeren voeding, onderdak en bescherming krijgen. Ook moeten ze hun de kans geven om deel te nemen aan het gewone leven, bijvoorbeeld door naar hun mening te luisteren. Wellicht heb je als jongere niet altijd de indruk dat je veel rechten hebt. Je ouders en andere volwassenen beslissen vaak over wat goed voor je is. Als kind of jongere mag je gerust voor je rechten opkomen. Daarom moet je natuurlijk wel weten wat je rechten zijn.

De mensen die meewerkten aan het opstellen van het Verdrag inzake de Rechten van het Kind, hebben hun uiterste best gedaan om rekening te houden met de verschillen tussen landen en culturen. Een hele zware klus. Voor jongeren uit rijke landen lijken de meeste kinderrechten die in het verdrag neergeschreven staan heel vanzelfsprekend. Kinderen en jongeren in ontwik-kelingslanden kunnen van vele rechten nog steeds niet genieten. Denk maar aan het recht op voeding, gezondheidszorg en onderwijs. Maar ook in de rijke landen, zoals België, loopt nog heel wat fout met de toepassing van kinderrechten. Met voldoende onderdak, eten of scho-ling zijn we er nog niet. Denk maar aan het gebrek aan inspraakrechten voor jongeren, aan het onzekere statuut van minderjarige vluchtelingen, aan de jaarlijkse jonge verkeersslacht-offers, aan het groot aantal slachtoffers van seksueel misbruik, aan leerlingen die schoolmoe afhaken…

18 Mensenrechten en kinderrechtenC Het Verdrag inzake de Rechten van het Kind

Extra

VerantwoordelijkhedenRechten hebben, betekent niet dat alles zomaar mag. Als jongere heb je recht op een eigen mening, maar dat betekent niet dat je anderen bijvoorbeeld mag beledigen met racistische opmerkingen. Je moet de rechten van anderen respecteren.

Mensen hebben naast rechten ook plichten of verantwoordelijkheden. Zoals volwassenen ver-antwoordelijkheden hebben tegenover andere volwassenen en tegenover kinderen, zo hebben ook kinderen verantwoordelijkheden tegenover andere kinderen en volwassenen. Rechten en plichten gaan hand in hand. Het ene kan niet zonder het andere. Bij de uitoefening van je rech-ten, is het ook je plicht om rekening te houden met de anderen.

Ga nu eens kijken naar de presentatie die je helemaal in het begin hebt gemaakt. Maak een lijstje met de rechten die daar aan bod komen. Kun je bij elk van die rechten ook een verant-woordelijkheid formuleren? Bijvoorbeeld als je het recht hebt om je mening te uiten, dan heb je ook de verantwoordelijkheid om naar anderen te luisteren.

© ZAK


De Rechten van het Kind samengevatD

Weten

De Rechten van het Kind

Samengevat uit het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind

● Elk kind heeft recht op leven en ontwikkeling.

● Elk kind heeft recht op een naam en nationaliteit. Hij/zij heeft - voor zover mogelijk - het recht zijn/haar ouders te kennen en door hen te worden verzorgd.

● Elk kind heeft recht op bescherming van zijn/haar nationaliteit door de staat.

● Elk kind heeft het recht om bij zijn/haar ouders te leven, tenzij dat niet in het belang van het kind zou zijn. Bovendien heeft hij/zij het recht in persoonlijk contact te blijven met beide ouders wanneer hij/zij van één of van beide gescheiden leeft. Het kind moet de kans krijgen om daarover zijn/haar mening te zeggen.

● Elk kind heeft het recht om zijn/haar land vrij te betreden of te verlaten. ● Elk kind mag een ander land betreden om zich met zijn/haar gezileden te herenigen en

de ouder-kind-relatie te onderhouden.

● Elk kind heeft recht op bescherming van de staat wanneer het door een van zijn/haar ouders onrechtmatig naar het buitenland wordt meegenomen.

● Elk kind heeft het recht zijn/haar mening te vormen en die vrij te uiten in alle aangelegen-heden die het kind betreffen.

● Elk kind heeft het recht om zijn/haar mening vrij te uiten. Hij/zij heeft de vrijheid om inlich-tingen en denkbeelden te vergaren, te ontvangen en door te geven.

● Elk kind heeft recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst.

● Elk kind heeft het recht om met andere kinderen samen te komen en verenigingen te vormen.

● Elk kind moet worden beschermd tegen willekeurige of onrechtmatige inmenging in zijn/haar privé-leven, gezinsleven of briefwisseling.

● Elk kind moet worden beschermd tegen de onrechtmatige aantasting van zijn/haar eer en goede naam.

Art. 6

Art. 7

Art. 8

Art. 9

Art. 10

Art. 11

Art. 12

Art. 13

Art. 14

Art. 15

Art. 16

20 Mensenrechten en kinderrechtenD De Rechten van het Kind samengevat

Art. 18

Art. 17

Art. 19

Art. 20

Art. 21

Art. 22

Art. 23

Art. 24

Art. 25

Art. 26

Art. 27

Art. 28

Art. 29

Art. 30

Art. 31

● Elk kind heeft recht op toegang tot informatie en materiaal uit verscheidene bronnen. Hij/zij moet worden beschermd tegen informatie en materiaal die schadelijk zijn voor zijn/haar welzijn.

● Elk kind heeft recht op bijstand en voorzieningen voor de ouders of wettige voogden.

● Elk kind heeft recht op bescherming tegen mishandeling door ouders of voogd.

● Wanneer een kind tijdelijk of voorgoed buiten het gezin verblijft, moet hij/zij worden beschermd. De eigen culturele achtergrond van het kind moet ook dan worden erkend.

● Elke adoptie kan pas gebeuren wanneer het belang van het kind centraal staat.

● Elk kind heeft recht op een specifieke bescherming voor vluchtelingen.

● Elk gehandicapt kind heeft recht op een aangepaste verzorging en aangepast onderwijs om een volwaardig en behoorlijk leven te kunnen leiden.

● Dat wil zeggen dat de waardigheid van het kind wordt gegarandeerd, dat de zelfstan-digheid wordt bevorderd en dat de actieve deelname aan de maatschappij wordt vergemakkelijkt.

● Elk kind heeft recht op de hoogste graad van gezondheid en medische verzorging.

● Elk kind dat uit huis is geplaatst ter verzorging, bescherming of behandeling heeft recht op een periodieke evaluatie van zijn/haar toestand.

● Elk kind heeft het recht om van sociale zekerheid te genieten.

● Elk kind heeft recht op een levensstandaard die toereikend is voor zijn/haar lichamelijke, geestelijke, intellectuele, zedelijke en sociale ontwikkeling.

● Elk kind heeft recht op onderwijs en gratis basisonderwijs. De handhaving van de dis-cipline op school moet verenigbaar zijn met de menselijke waardigheid en moet in overeenstemming verlopen met het verdrag.

● Elk kind heeft recht op onderwijs dat hem/haar voorbereidt op een actief, verantwoor-delijk leven als vol wassene in een vrije samenleving met respect voor anderen en de omgeving.

● Elk kind heeft het recht om zijn/haar eigen cultuur en godsdienst te beleven en zijn/haar eigen taal te spreken.

● Elk kind heeft recht op rust en vrije tijd, op deelname aan spel en aan het culturele en het artistieke leven.


Art. 32

Art. 33

Art. 34

Art. 35

Art. 36

Art. 37

Art. 38

Art. 39

Art. 40

Art. 41

● Elk kind heeft recht op bescherming tegen economische uitbuiting. Het mag geen werk uitvoeren dat gevaarlijk is of dat zijn/haar opvoeding zal hinderen. Het mag bovendien geen werk uitvoeren dat schadelijk zal zijn voor de gezondheid en voor zijn/haar fysieke, mentale, geestelijke, zedelijke en sociale ontwikkeling.

● Elk kind heeft het recht beschermd te worden tegen het gebruik van verdovende mid-delen. Geen enkel kind mag betrokken worden in de verkoop of de productie van die middelen.

● Elk kind heeft recht op bescherming tegen seksuele uitbuiting of misbruik.

● Elk kind heeft recht op bescherming tegen ontvoering, tegen verkoop van of of tegen handel in kinderen.

● Elk kind heeft recht op bescherming tegen elke vorm van uitbuiting.

● Geen enkel kind mag onderworpen worden aan foltering of aan een onmenselijke behandeling of bestraffing. In gevangenschap wordt het kind apart gehouden van vol-wassenen. Hij/zij kan niet ter dood veroordeeld of levenslang opgesloten worden. Ieder kind beschikt over het recht op juridische bijstand en contact met familieleden.

● Elk kind heeft het recht om, indien jonger dan 15 jaar, niet in het leger ingelijfd te worden of rechtstreeks deel te nemen aan de vijandelijkheden.

● Indien een kind het slachtoffer is van gewapende conflicten, foltering, verwaarlozing, mishandeling of uitbuiting heeft hij/zij recht op lichamelijke en geestelijke verzorging en herintegratie in de maatschappij.

● Elk kind dat beschuldigd wordt van een misdrijf, moet een behandeling krijgen die aangepast is aan zijn/haar leeftijd en waardigheid en die zijn/haar herintegratie in de maatschappij bevordert.

● Elk kind heeft het recht om geïnformeerd te worden over deze beginselen en voorzienin-gen in het land waarin hij/zij leeft.

Het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind telt in totaal 54 artikels. Artikels

42 tot 54 hebben betrekking op de implementatie (= uitvoering) en inwerkingtreding van het

verdrag.

22 Mensenrechten en kinderrechtenD De Rechten van het Kind samengevat

DoenBekijk de presentatie die jullie hebben gemaakt in de startoefening. Probeer voor elk van de artikelen uit het verdrag een bij-passend voorbeeld te vinden. Welke artikelen uit het verdrag horen daarbij? Noteer ze. Zijn er artikelen die nergens bijhoren? Waaraan ligt dat? Misschien wist je niet dat dat een recht was? Welke van die rechten gelden voor alle men-sen en niet alleen voor kinderen?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


De Rechten van het Kind ingedeeldE


OpzoekenKinderrechten worden dikwijls ingedeeld volgens de 3 P’s

Die 3 P’s staan voor de Engelse woorden PROVISION, PROTECTION, PARTICIPATION.Zoek eens op wat die woorden betekenen.

Provision: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Protection: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Participation: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Provision• Overlevingsrechten

Kinderen hebben recht op leven en op een aantal basisbehoeften: een aan-gepaste levensstandaard, onderdak, voeding en toegang tot medische verzorging.

• OntwikkelingsrechtenWat kinderen nodig hebben om zich volledig te kunnen ontplooien. Bijvoorbeeld recht op onderwijs, spel en ontspanning, culturele activiteiten, toegang tot informatie, vrijheid van denken en geloof.

Voor Provision-rechten kun je ook de uitdrukking gebruiken: Geef-mij-toegang-rechten.

24 Mensenrechten en kinderrechtenE De Rechten van het Kind ingedeeld

Protection• Beschermingsrechten

Zij wijzen op de nood om kinderen te beschermen tegen alle vormen van mis-handeling, verwaarlozing en uitbuiting. Ze omvatten kwesties als bijzondere zorg voor vluchtelingenkinderen, foltering, mishandeling, betrokkenheid bij gewapende conflicten, kinderarbeid, druggebruik en seksuele uitbuiting.

Voor Protectierechten kun je ook de uitdrukking gebruiken: Bescherm-mij-rechten.

Participation• Inspraakrechten

Zij geven kinderen de kans een actieve rol te spelen in hun gemeen-schap en land. Ze omvatten het recht op vrije meningsuiting en het recht een inbreng te hebben in alle zaken die hun leven beïnvloeden. Zo is er ook een recht op gepaste informatie, op privacy, een recht op ver-eniging en op toegang tot alle media.

Voor Participatierechten kun je ook de uitdrukking gebruiken: Laat-mij-meedoen-rechten.

ExtraDenk eens terug aan die verre planeet waar jullie terechtkwamen (p. 16). Welke rechten vonden jullie zelf het belangrijkst? Kun je die rechten in groepen indelen volgens de 3 P’s?

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Toezicht op de Rechtenvan het KindF

Weten

Ontstaan van het Verdrag voor de Rechten van het Kind

Al in 1959 namen de Verenigde Naties de Verklaring van de Rechten van het Kind aan. In die Verklaring kon je reeds lezen welke rechten kinderen hebben. Maar zolang de verklaring geen bindend verdrag was, kon niemand verplicht worden om die rechten te respecteren en toe te passen.

Een verdrag is een overeenkomst op papier tussen twee of meer landen, waarbij ze bepaalde zaken afspreken. Wat in de overeenkomst (of het verdrag) staat, is verplicht: die landen moeten dus de rechten die opgesomd staan, toepassen.

De VN hebben zich, samen met verschillende andere organisaties, dertig jaar lang ingezet om zo’n bindend verdrag tot stand te brengen. Op 20 november 1989 was het zover: het Verdrag inzake de Rechten van het Kind werd door de VN goedgekeurd.

Het kinderrechtenverdrag bestaat uit 54 artikelen waarin alle kinderrechten aan bod komen. Landen die het verdrag bekrachtigen, dat wil zeggen het verdrag ondertekenen en zo een verbintenis aangaan, zijn dus verplicht die kinderrechten in hun land toe te passen. In België kreeg het Verdrag kracht van wet op 15 januari 1992. Het heeft betrekking op alle personen jonger dan 18 jaar.

Het verdrag toont aan dat de opvatting over kinderen sterk is veranderd. Kinderen hebben nu volwaardige mensenrechten. Het verdrag erkent dus ook hun bekwaamheid om die rechten zelf uit te oefenen.

Spijtig genoeg betekent dat niet dat alle ellende van de kinderen onmiddellijk verdwenen is. Het verdrag is geen toverstaf. Niet alle landen hebben de mogelijkheid om alles zomaar te veranderen. Er zijn heel wat landen die daarvoor hulp nodig hebben. Maar de wil om werk te maken van de rechten van het kind is er, en dat is heel belangrijk. Ook in België is er nog werk aan de winkel om de rechten van kinderen en jongeren waar te maken.

26 Mensenrechten en kinderrechtenF Toezicht op de Rechten

Wie moet erop toezien dat de kinderrechten worden nageleefd?

De staten

In het Verdrag inzake de Rechten van het Kind is een toezicht op de staten geregeld. Die moet ervoor zorgen dat de landen de bepalingen ook werkelijk in de praktijk omzetten. België heeft het verdrag ondertekend en goedgekeurd. De overheid moet dus de rechten van het kind zelf naleven en garanderen. Ze moet daarvoor alle wettelijke of andere maatregelen nemen en ze wordt daarop gecontroleerd.

Het Comité voor de Rechten van het Kind

Een comité is een groep mensen met een bepaald doel of belang. Het Comité voor de Rechten van het Kind is verantwoordelijk voor de internationale naleving van het kinderrechtenverdrag. Het moet dus controleren of alle landen die het verdrag hebben getekend, het ook effectief naleven. Het comité bestaat uit 18 onafhankelijke deskundigen.

Elke staat heeft een rapporteringsplicht. Twee jaar nadat ze het kinderrechtenverdrag hebben ondertekend, moeten de staten aan het comité een rapport voorleggen over de toestand van de kinderrechten in hun land. Nadien moeten ze om de vijf jaar mededelen hoe het met de naleving van de kinderrechten is gesteld. In dat rapport kunnen de staten ook om hulp en advies vragen. Zo wordt de positie van de kinderen steeds verbeterd.

De Nationale Commissie voor de Rechten van het Kind (NCRK)De NCRK staat in voor de voorbereiding van die Belgische periodieke rapporten. Het is een overleg tussen vertegenwoordigers van de regeringen en organisaties die actief zijn op het gebied van kinderrechten.

De rapporten van de Belgische overheid voor het VN-Comité voor de Rechten van het Kind vind je op de site van de Federale Overheidsdienst Justitie (http://justitie.belgium.be/

nl/themas_en_dossiers/kinderen_en_jongeren/kinderrechten/op_internatio-

naal_niveau) (21-05-2013)

Maar overheidsrapporten zijn vaak heel rooskleurig. Ze vertellen vooral wat er goed loopt in het land. Veel kritischer rapporten vind je bij organisaties die niet tot de overheid behoren, Bijvoorbeeld What-do-you-think (www.unicef.be/nl/page/project-what-do-

you-think) en het Kinderrechtencommissariaat (www.kinderrechten.be). Zij schrijven rapporten die veel meer de vinger leggen op zaken die fout lopen.


Het Kinderrechtencommissarissariaat

In 1997 benoemde het Vlaams Parlement een kinderrechtencommissaris en richtte het Kinderrechtencommissariaat op. Het kijkt of het kinderrechtenverdrag in Vlaanderen door iedereen wordt nageleefd en het verdedigt de rechten van kinderen en jongeren. De kin-derrechtencommissaris geeft advies aan het parlement en aan de andere overheden over zaken die voor kinderen en jongeren belang-rijk zijn, over wat fout loopt, over wetten en regels die ontbreken of moeten veranderen.

Als je je niet correct behandeld voelt en je hebt een klacht over je rechten, dan kun je terecht bij De Klachtenlijn van het Kinderrechtencommissariaat.Soms kan er iets fout lopen op je school, in de sportclub, in je buurt, in de jeugdbeweging, in de jeugdzorg, in de hulpverlening,… Of je voelt je slecht behandeld door een overheids-dienst. Je zocht overal hulp maar het probleem raakt niet opgelost. Dan kun je bellen, mailen, schrijven of surfen naar de Klachtenlijn.

Het Kinderrechtencommissariaat, Leuvenseweg 86, 1000 Brussel. Tel. van de Klachtenlijn 0800 20 808. [email protected]

www.kinderrechten.be

DoenOpdracht: surf op www.kinderrechten.be en schrijf 5 kinderrechten op die je belangrijk vindt. Schrijf ook op waar je niet van op de hoogte was. Motiveer waarom je die specifieke rechten belangrijk vindt.

ExtraDe klas wordt ingedeeld in groepjes van vier of vijf. Elke groep krijgt de opdracht om 2 kinder-rechten uit te beelden. Stel daarna die rechten voor aan de hele klas. Leg ook uit waarom jullie groep die specifieke rechten heeft gekozen.

28 Mensenrechten en kinderrechtenG Inspraakrechten

InspraakrechtenG

Weten: Jongeren hebben recht op inspraak

Het Kinderrechtenverdrag zegt dat alle minderjarigen hun mening mogen geven in alle zaken waar ze belang bij hebben. Dat kan gaan over zaken thuis, op school, in je buurt, in een ziekenhuis enzovoort. Het kan ook gaan over rechtszaken, bijvoorbeeld over de schei-ding van je ouders, over adoptie, over bezoek aan je grootouders of conflicten met de school.

Het recht om je mening te geven, is natuurlijk niet hetzelfde als gelijk krijgen. Je mening geef je in een gesprek of misschien in een zware discussie met anderen. Die anderen hebben ook recht op hun eigen mening en die is misschien wel heel verschillend van de jouwe. Belangrijk is dat je je mening laat horen op de juiste manier en bij de juiste mensen. Als je je mening op een aangename en rustige manier laat horen, maak je meer kans dan wan-neer je gaat roepen of doordrammen om toch maar je zin te krijgen.

Inspraak op school

Leerlingen in het secundair onderwijs hebben inspraak op school. Dat is bepaald in een Vlaams decreet (een Vlaamse wet). Hoe je die inspraak het best organiseert, hangt af van je school. De meeste scholen hebben een verkozen leerlingenraad. Dat is een groep van leerlingen die regelmatig samenkomen om hun mening te geven over de zaken die hen aanbelangen op school. De leerlingen in de leerlin-genraad vertegenwoordigen de stem van alle leerlingen op school.

Voor alle vragen over leerlingenraden, kun je terecht bij de Vlaamse Scholierenkoepel (VSK). De Vlaamse Scholierenkoepel (VSK) is de koepel van leerlingenraden en leerlingen in Vlaanderen en de offi cieel erkende spreekbuis van de scholieren. VSK verdedigt de belangen van alle scholieren in Vlaanderen zonder onderscheid van cultuur, ras, geslacht of levensbeschouwing. VSK vertolkt de mening van de scholieren over onderwijs en hiermee verband houdende maat-schappelijke ontwikkelingen. De website van VSK (www.scholierenkoepel.be) geeft informatie over de rechten van scholieren, activiteiten en ervaringen van leerlingenraden. Je kunt persoonlijk lid worden van VSK. www.scholierenkoepel.be

[email protected]

Tel.: 02 894 74 70


Doen: Organiseer een klassenraadKies minimum 2 onderwerpen die jullie als klas willen bespreken. Die onderwerpen kunnen heel uiteenlopend zijn, wees hierbij creatief!Bij de aanvang van de klassenraad worden 1 voorzitter en 1 secretaris benoemd. De voorzitter zorgt ervoor dat alle leden aan het woord komen en dat niet wordt afgeweken van het onderwerp. De secretaris maakt een verslag op van de klassenraad.De andere leerlingen zijn leden van de klassenraad en gaan met elkaar in debat om tot com-promissen te komen.Op het einde van de klassenraad worden de beslissingen genoteerd en door alle leden van de klassenraad ondertekend. Van nu af aan gelden die nieuwe beslissingen binnen jullie klas.

Inspraak in de gemeente

Elke gemeente in Vlaanderen is verplicht om een gemeentelijke Jeugdraad te hebben. Jeugdraden hebben een dubbele doelstelling:

● de gemeenteraad adviseren bij het jongerenbeleid; ● jongeren leren omgaan met inspraak.

Meestal bestaat de jeugdraad uit een algemene vergadering, een dagelijks bestuur en werk-groepen. In de algemene vergadering zetelen alle jongeren van de jeugdraad. Ze legt de grote krachtlijnen van de werking vast, evalueert de werking van het dagelijks bestuur en keurt beslissingen goed. De algemene vergadering kiest een dagelijks bestuur dat de werking van de jeugdraad bepaalt.

Jeugdraden kunnen advies uitbrengen over alles wat jongeren aangaat, zoals ● jeugdbeleid: jeugdlokalen, kampvervoer, subsidies, reglementering zoals sluitingsuur

voor fuiven; ● jeugdwelzijn: verkeersveiligheid, algemeen welzijn, hulpverlening, milieu, onderwijs,

huisvesting, tewerkstelling; ● gemeentelijke infrastructuur: speelpleinen, jeugdcentra, buurthuizen.

30 Mensenrechten en kinderrechtenG Inspraakrechten

Ook op provinciaal niveau zijn er jeugdraden. Op Vlaams niveau kennen we de Vlaamse Jeugdraad, de officiële adviesraad voor de Vlaamse Regering. Hij moet advies uitbrengen over alles wat voor de jeugd van belang kan zijn. Hij wil de stem en de mening van kinderen en jongeren, jeugdorganisa-ties en jeugdadviesorganen (gemeentelijke en provinciale jeugdraden en leerlingenraden) kracht bijzetten, zodat ze actief gehoord en meegenomen

worden in het beleid. Op de site vind je achtergrondinformatie over partici-patie: interessant onderzoek, leuke methodes, initiatieven. Je kunt er ook als

jongere je mening kwijt over verschillende thema’s (mobiliteit, onderwijs,...). www.vlaamsejeugdraad.be

Opkomen voor de belangen van kinderen en jongeren

Hieronder vind je nog een aantal organisaties die, naast het Kinderrechtencommissariaat, ook opkomen voor de belangen van kinderen en jongeren. Die organisaties geven hen toegang tot informatie, diensten en mogelijkheden waarop zij als burgers recht hebben.

KARUUR vzwDe vzw Karuur heeft als doel om de participatie van jeugdraden, kinderen en jongeren aan het lokale beleid te versterken.Karuur ondersteunt jeugdraden in hun rol van adviesorgaan binnen het lokale beleid. De ver-eniging beantwoordt vragen, geeft vorming en begeleiding. Ze geeft ook een nieuwsbrief uit.

Je kunt contact opnemen met deze organisatie op www.karuur.be

JACJAC staat voor Jongeren Adviescentrum. Een JAC is er voor jongeren tussen 12 en 25 jaar. In een JAC kun je terecht voor:

● informatie, over om het even welk onderwerp; ● advies rond een vraag of een probleem; ● crisishulp; ● begeleiding bij een hele waaier van problemen. Meerdere gesprekken zijn mogelijk bij

een vaste begeleider die jouw dossier bijhoudt; ● chat met iemand van het JAC, als je niet zelf naar het JAC kunt komen;

In elke provincie zijn er meestal enkele JAC’s, gewoonlijk als jongerenonthaal bij een Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW).

Meer info over JAC’s en waar er in jouw buurt een JAC is, vind je op http://www.jac.be/


JINTJINT vzw werd in 1989 opgericht door de Vlaamse Regering, in overleg met de Vlaamse jeugdorganisaties. De vereniging heeft de opdracht om de internationale mobiliteit en samenwerking van jongeren en jeug-dorganisaties te stimuleren en te ondersteunen.JINT is het Nationaal Agentschap in België voor de uitvoering van het Europese subsidieprogramma Jeugd in actie. Het programma onder-steunt non-profitprojecten voor jongeren en organisaties die actief zijn in jeugdwerk.

Het programma is bestemd voor jongeren van 15 tot 28 jaar. Het heeft bijzondere aandacht voor kansarme jongeren en jongeren met een handicap. Meer informatie over Jeugd in Actie vind je op http://europa.eu/legislation_summaries/

education_training_youth/youth/c11080_nl.htm

Geïnteresseerde jongeren kunnen contact opnemen met de Vlaamse Afdeling van het Nationaal Agentschap in België via www.jint.be

OpzoekenOp de voorgaande bladzijden kon je kennis maken met enkele organisaties die zich voor jongeren inzetten. Jongeren kunnen terecht met hun vragen en klachten in een JAC (Jongeren Adviescentrum), een CAW (Centrum Algemeen Welzijnswerk) en een JIP (Jongereninformatiepunt).

Ga na of er in jouw gemeente een JAC en/of een JIP is? Indien niet, zoek de dichtstbijzijnde. ● Noteer de contactgegevens: adres, telefoon, e-mail, website. ● Beschrijf concreet over welke thema’s je er informatie kunt vinden en voor welke hulp je

er terecht kunt. ● Zoek op wat De Kinderrechtswinkel is. Surf daarvoor op de website.

De Kinderrechtswinkel, Hoogstraat 81, 9000 Gent. Tel.: 070 21 00 71, [email protected], http://www.kinderrechtswinkel.be/

● Wat is Jongerengids.be? Ga naar die website en beschrijf waarvoor je er terecht kunt en welke thema’s er aan bod komen.

32 Mensenrechten en kinderrechtenH Kinderrechten zijn mensenrechten

H Kinderrechten zijn mensenrechten

DoenLang voordat er een Kinder-rechtenverdrag werd opgesteld, bestond er reeds een Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens (UVRM). Deze Universele Verklaring bevat 30 artikelen, die voor alle mensen overal in de wereld geldig zouden moeten zijn. Kinderen zijn ook mensen en dus gelden de artikelen van de UVRM evengoed voor kinderen. We leren de UVRM kennen, aan de hand van de Mensenrechtenbingo.

Mensenrechtenbingo

Je krijgt een kaartje met op de voorzijde de voornaam van een persoon samen met het land waar hij of zij vandaan komt. Op de achterzijde van het kaartje staat een persoonlijk verhaal.

Neem het spelblad met 25 mensenrechten.

Je loopt door het lokaal op zoek naar een partner. Je stelt je voor zoals je kaartje dat vermeldt. Voorbeeld: Hallo, ik ben Prahna uit Sri Lanka. Aangenaam, ik ben Jorge uit Zweden.

Op die manier lezen jullie om beurten jullie verhaal voor aan elkaar. Je zoekt op je spelblad bij welke van de vermelde rechten dit verhaal thuishoort. Als je antwoord juist is, dan noteer je de naam van je partner in het overeenstemmende vakje. Daarna zoek je een nieuwe partner uit en je begint opnieuw.Als je 5 namen op een rij (horizontaal, verticaal of diagonaal) hebt kunnen noteren, roep dan “BINGO” en ga je zitten.

Nadien lees je je verhaal voor aan iedereen in de klas. Wat denk je daar zelf van en wat denk je van de verhalen die de anderen voorlezen?

© ZAK


Art. 3Je hebt recht op leven in vrijheid

en in veiligheid.

Art. 13 Je hebt het recht om te gaan en staan

waar je wilt, in eigen land en in het buitenland.

Art. 21 Je hebt het recht om deel te nemen

aan de politiek van je land.

Art. 4Slavernij is verboden.

Art. 14 Als je slachtoffer wordt van

mensenrechtenschendingen, heb je het recht om naar een ander land te gaan en dat land te vragen jou te

beschermen.

Art. 22 Je hebt recht op maatschappelijke zekerheid en het recht om jezelf te

ontwikkelen.

Art. 5 Je mag niemand martelen.

Art. 15 Je hebt het recht een eigen

nationaliteit te hebben.

Art. 23 Je hebt recht op werk in het beroep dat je zelf kiest. Je hebt ook recht op een rechtvaardig loon voor je

werk. Mannen en vrouwen moeten voor hetzelfde werk evenveel betaald

worden.

Art. 7 De wet moet voor iedereen hetzelfde

zijn; iedereen moet volgens de wet op dezelfde manier behandeld

worden.

Art. 16 Je hebt het recht te trouwen en een

gezin te stichten.

Art. 24 Je hebt recht op vrije tijd en vakantie.

Art. 8Je hebt het recht om naar de rechter te stappen, als je vindt dat je rechten

geschonden worden.

Art. 17 Je hebt recht op eigendom en

niemand mag je bezittingen zonder goede reden afnemen.

Art. 25 Je hebt recht op alles wat nodig is om ervoor te zorgen dat je niet ziek

wordt, geen honger hebt en een dak boven je hoofd hebt.

Moeder en kind hebben recht op bijzondere zorg en bijstand.

Art. 9 Niemand heeft het recht je zonder goede reden gevangen te zetten of

het land uit te sturen.

Art. 18 Je hebt recht op vrijheid van

gedachte, geweten en godsdienst.

Art. 26 Je hebt recht op onderwijs dat gericht

is op de volle ontwikkeling van de menselijke persoonlijkheid en op de versterking van de eerbied voor de

mensenrechten.

Art. 10 Als je terecht moet staan, moet dat in

het openbaar gebeuren. De mensen die je berechten, mogen

zich niet door anderen laten beïn vloeden.

Art. 19 Je hebt recht op een mening en op

vrije meningsuiting.

Art. 27 Je hebt het recht om te genieten van wat kunst en wetenschappen

voortbrengen.

Art. 11 Je bent onschuldig tot je schuld

bewezen is; je hebt het recht je te verdedigen tegen beschuldigingen.

Art. 20 Je hebt het recht om te vergaderen

als je dat wilt.

Art. 29 Je hebt plichten tegenover de

mensen om je heen, zodat ook hun mensenrechten kunnen worden be schermd. De wetten in je land mo gen niet ingaan tegen deze

mensenrechten.

Art. 12 Je hebt recht op privacy: op

be scherming als iemand je lastigvalt, je brieven opent of kwaad van je

spreekt.

SPELBLAD METMENSENRECHTEN

34 Mensenrechten en kinderrechtenI Samenvatting Module 1

Samenvatting Module 1I

Als je deze module helemaal hebt afgewerkt dan ben je nu vertrouwd met:

* de rechten van kinderen en hoe je daar respect voor opbrengt;

* de rechten van kinderen door de eeuwen heen;

* hoe je zelf rechten kunt opstellen;

* hoe het Verdrag inzake de Rechten van het Kind tot stand is gekomen;

* wat het Verdrag inzake de Rechten van het Kind inhoudt;

* hoe je de rechten van kinderen kunt indelen;

* wie erop toeziet dat de rechten van kinderen worden nageleefd;

* wat de inspraakmogelijkheden van jongeren zijn;

* dat er eigenlijk geen verschil is tussen kinderrechten en mensenrechten

Controleer voor jezelf of je over al die thema’s voldoende weet

De Kracht van je Stem · uitsluiting en discriminatie verwerpen en kritisch zijn. Logisch dus, dat...

Documents

Transcript of De Kracht van je Stem · uitsluiting en discriminatie verwerpen en kritisch zijn. Logisch dus, dat...