DE HOLLANDSCHE IJZEREN SPOORWEG-MAATSCHAPPIJ OVER HET JAAR 1871.

( I n g e z o n d e n . )

Do Hollandesche IJ~eren 8poorweg-maatschappij heeft op haar eigen spoorweg, Amsterdam--Haarlem--Rotterdam en Haar lem-- Ui~gees~, lang 102 kilometers, in 1871 on~van'gen:

Roizigers . . . . . . . . . . . f 1,443,179.70 Bagage der reizigers . . . . . . . ,, 19,151.845 Beste]goederen �9 . . . . . . . . ,, 242,754.50 Vrach~goederen . . . . . . . . ,, 171,692.525 Diversen voor verkoop van drukwerken,

bewaargelden, bes~elloonen~ e n z . . . ,, 9,388.56 Paarden, vee,~ onz . . . . . . . . ,, 71,368.68 Brievenposterij . . . . . . . . . ,, 19,956.00 Telegraaf . . . . . . . . . . . , 8,720.375 Diversen, a]s buffet~en, erfpachten, huur

woningen enz.. . . . . . . . . ,, 28,678.55 Zand~reinen . . . . . . . . . . ,, 13,105.00

Te zsmen f 2,027,995.285

Deze uitkoms~en, hoewol niet onguns~ig, zijn ~och nie~ zeer bevredigenct. De gevolgen der politieke gebeur~enissen van 1870 deden zich nog gevoe]en. In he~ ofllci~le verslag der Maatschapp~ word~ deze minder goede uits]ag vooral toegeschreven aan de concurrentie der ]ijn Gouda---den Haag. Is dat beweren wel geheel juis~? Deze concurren~ie zal zich he~ mees~ doen gevoelen op he~ gedeel~e Rot terdam--den Haag, en uit eene vergelijking van 1870 met 1871 blijk~, dat de opbrengst van dit lijnvak in 1 8 7 1 f 26,727.63 meet heef~ bedragen dan in 1870.

De opbrongs~ der verschillende baanvakken in 1871 bedroeg:

Amsterdam---:Haar]em ]ang 17 kin. f425,685 ' ~ ~ f 25,242.23 Haarlem--Leiden ,, 29 . . . . 446,138.67 t ~ ~ I ,, 15,504.92 I, eiden--den Haag ,, 15 . . . . 316,029.15 t ~ ~ ,, 20,485.46 don Haag--Rot~erdam ,, 23 ,, ,, 623,903.11 ~ "~ ,, 26,727.63

701

Uit een ~ergelijking der opbrengst van 1871 met die van 1870 blijkt, dat do totale opbrongst in 1871 ongoveer f 130,000 meor bedroeg dan in 1870.

De opbrengst aan roizigers on hun bagage, alsmede de brieven- posterlj, telegraaf, zandtreinen, on diversen zijn over hot algemeen slechts iets hooger in 1871 dan in 1870.

De grootste vermeerderlng bestaat in de bestelgoederen ten bedrage van f 18000, de vrachtgoederen van f 75000, on paarden, vee, enz. van f 16000.

Hot meerdere goederenvervoer is vooral veroorzaakt door een bijzonder strengen winter.

Hoewel hot vervoer van goedoren is toegenomen, is hot nog bijzonder goring in vergelijking met al|e andere spoorwegen.

De huur van de buifegten bragt in 1871 slechts f 3000 op, dit is nog f 1000 minder dan in 1870; voorzeker een buiten- sporig klein cijfer.

Wij komen thans tot de Uitgaven over 1871:

Onderhoud van den weg . . . . . . . . f 158,118.545 Onderhoud der stations" en werkplaats . . ,, 23,826.375 Directie en toezigg der baan . . . . . . . ,, 19,361.945 Onderhoud der locomotieven, r~tuigen, e n z . . ,, 129,456.985 Daggelden van machinisten, stokers, smeer, enz. ,, 162,171.26 Tractementen van stationchefs, conduc~eurs,

waohtors, enz . . . . . . . . . . . . ,, 206,547.425 Kosten der goederen-, hulp- on bestelkantoren ,, 123,760.835 Raad van administratie . . . . . . . . . . ,, 11,466.00 Trak~ementen administra~eur en andere hoofd-

ambtenaren . . . . . . . . . . . . ,, 101,177.535

To zamen f 935,886.905

Niettegenstaande de administratiekosten in 1870 reeds vrij duur waren, blijkt uit doze eijfers, dat de uitgaven in 1871 wederom f 7900 hooger zijn, dan in 1870.

De kosten der goederen-, hulp- en bestelkantoren beloopen bijna f 240i)0 meet dan in 1870; voegt men bij dose uitgaven do koston veer [oeomotiovon, wagons, steonkolen, machinisten, enz. dan vreezon wij, dat or: veer de ~faatsehappij niet reel winst zal overschioten op hot vervoer van goederen.

~Eene herziening van hot tarief veer goederen, en bezuinlging op de uitgaven schijnt dringend noodig.

Onder de ui~gaven komt een sore veer van f 1 1 4 6 6 aan den

702

l~aad van admlnlstratie; dat Js ingevo]ge een beslult van de vet. gaderlng van 4 October ],837, waarblj bepaald werd, dat aan dlen Raad zal be taald worden 2 percent van her geld, dat overschiet; nadat alle uitgaven zijn voldaan en vljf percent aan de aandeel- houders is ,.~itgekeerd. n i t besluit is genomen, toen de spoorweg hog slechts van ~msterdam uaar Haarlem gereed was; sinds alien tijd is de spoorweg verlengd tot Rot terdam en tot Ui~geest, heef~ de ]Kaatsehapplj de exploitatie op zich genomen van den Noord- Hollandschen spoorweg, en J s m e n bezig met her maken van den Oosterspoorweg. :Eene herziening tier Statuten kom~ ons wensche- lljker voor, dan eeu ~voortleven op zulk een verouderd besluit. (*)

Vergelijkt men de ui~gaven met de ontvangsten, dan blijkt , dat de exploitatiekosten over 1871 hebben belo0pen ruim 46 pCt. tegen 45 pCt. in 1870. Bijna nergens vindt men een spoorweg, die zoo duur exploiteer~ als de Hollandsche, wanneer men in aanmerking neemt, hoeveel reizigers en hoe weiniggoederen ver- voerd worden. :De exploitatiekosten van andere spoorwegen, die in soortgelijke omstandigheden verkeeren, bedragen 35 ~ 40 pCt. Her gevolg is dan ook, dat een spoorweg als de Hollandsche, die een bcvolking ]angs zijn weg en sen aantal reizigers heef~, zooals men sleehts zelden aantreft , over 1871 slechts 6.3 pCt. aan de aandeelhouders uitkeer~.

Niettegenstaande dcz6 betrekkelijk kleine ui~keering aan de aandeelhouders en dat de reservekas op her eind van 1870 reeds bedroeg f 4 8 4 , 0 0 0 , wordt deze reservekas wederom vermeerderd met sen gedeelte van her batig slot, ten heritage van f 5 9 , 0 0 0 en is nu groot f 720,000. Hoewe] de statuten voorschrijven, d ~ de reservekas tot een millioen gld. most opgevoerd worden, zien wij hiervan her nu t nie~ in; te minder , daar de maatscbappij nog heeft een afzonderlijke vernieuwingsrekening voor den weg, de gebouwen en he~ rollend materieel. Had men de reserve-kas niet vergroot, dan zou men raim 6 gl. per amideel meer hebben kunnen uitkeeren aan de aandeelhouders,

(*) Onze geachte Corr: vergunne ons hierbij de opmerking, dat eeu aandeel in de uetto winst toch geen onjuist systeem i~; ook is bet bedrag der uitkeering aan den geheelen R. v. adm. zeker niet bovenmatlg, indicn men de uitgebreid- held der exploitatie en de uitkeeringen aan andere spoorweg-directi~u nagaat. Dat deze uitkeering onder de ui~g~ven wordt gebragt, schijnt echter mlnder regelmatig. (Zie" overigens Eco~ 1871, pag. 496 v., ook wat een aandeel in de nctto winst voor de hoofd-beambten betreft.) RZD.

708

De Hollaudsohe IJzeren Spoorwogmaatschapp~ exp]oiteer~ den Staatsspoorweg Helder--Uitgeest----Zaandam, lang 72 kilometers. Zoolang deze spoorweg niet I,ot Amsterdam gereed is, hetwelk in de eer~te jaren niet her geval zal wezen, val~ her niet te be- slissen, of deze exploitable veer de maatschappij al dan nie~voor- deelig zal wezen.

In 1871 hebben de o~t~angslen van dien spoorweg bedragen jo 329,868.65-~, dat is ongeveer f 62,000 meet dan in 1870.

De on.tvangst, aan reiziger~ bedroeg f 207,724.78 ~ , dat is f 6000 meet dan in 1870, een nie~ ongunstig jasr . vooral door de teen in Noord-Holland zamengetrokken troepenmagt; de vermeerdering over 1871 is ongetwijfe]d mede door de aankomst en her ver~rek der stoombooten van de Stoomvaart-maatschappij Nederland ver- oorzaakt.

Her vervoer van goederen b r a g t f 80,088.39.s op, dat is f 49,300 meer dan in 1870.

Daarentegen be]iepen de ui~0aven f271,149.215, of f59 ,000 meet., dan in 1870. De uitkeering aan den staat bedroegf 56,308.89. De maatschapp~j hie]d daardoor van den Noord-Hollandschen spoorweg meet over, dan zij uitgegeven had: f1910.55.

]Deze uitkomst is niet zeer bemoedigend; hoezeer wij on8 ver- beugen over her meerder goodoron-vervoer, zoo schijnt~te blijken, dat zulks geenszins voordeel aan de maatschapp~ oplevert. In 1870 bij een minder vervoer hield de maatschappij o~'er f 8 8 3 1 , en in 1871 teen meer goederenwagens noodig waren, en dus ook meer waarlievermindering van materieel en greeter kapitaal, is her batig saldo kleiner.

Wij hopen dat de directie eens na zal gaan, of her tarief der goederen wel goed is, en vooral, of de geslo~en contracten, b. v. met de Koninkli~ke Neder]andsehe Stoombootmaatschappij veer her vervoer van goederen geen sehade kan geven. Men meet evenwel niet uit her oog verliezen, dat hot goederenvervoer van den Noord-Hollandschen Spoorweg, zoolang her gedeel~e van den spoorweg Zaandam~Amsterdam niet gereed is, voordeel geeft aan her gedeelte Uitgeest---Haarlem~Amsterdam.

:[ntusschen is her zonderling dat de Noord-Hollandsche spoor- weg eer sehade, dan voorde~el geeft aan de Hollandsche IJzeren Spoorwegmaatsehappij, terwljl de maatsehappij tot exp]oitatie van Staatsspoorwegen aan haar aandeelhouders 5 ~ 6 pCt uitkeert, hoewe] laatstgenoemde maatschappij de staatsspoorwegen op gelijke voorwaarden exploiteert als de Hollaudsche maatschappi~, en 4e

704

opbrengs~ per kilometer der Staatsspoorwegen die van den 1%ord- Hollandschen spoorweg niet. reel overtreft.

De Holl~.ndsche IJzeren Spoorweg heeft Lot nu toe veer ho~ geregeld verkeor van rcizlgers nog niet opengesteld her verbindings- baan~jc t e ' s ]~agO ~usschen haar s~ation en dat van de Ncder- ]andsche R~nspoorwegmaatschapplj ; veer her vervoer van gocderen is hot den 15den Julij 1871 in dienst gcs~eld.

Met he~ aanleggen van den Oosterspoorweg is een begin ge- maakt; op de balans kom~ een post veer van f 554,911.88. Wij kunnen onze vrees nie~ ontveinzen, dat, zoo de maa~schappij er nie~ in s]aagt, om ggedkooper te exp]oiteeren dan zij nu doer, de Oosterspoorweg, die hoofdzake]ijk van goederen-vervocr zal moe~en bestaan, aan de maatschappij geen matige rente van de kos~en van aanleg zal opbrengen, en de tegenwoordige aandeel- houders hun dividend zullen zien verminderen.

X.