De crisis kantelen

Een informatie- en debatavond over crisis en uitwegen

ACV Lokeren-Zele-Berlare

De crisis kantelen

• huidige economische en financiële crisis is de zwaarste sinds tachtig jaar

• ze brak uit in het najaar 2008 en is mondiaal (kredietcrisis – bankroet van Lehman Brothers)

• ze bracht wanverhoudingen aan het licht die zich jarenlang opstapelden

De crisis kantelen

De crisis kantelen

Terugblik financiële crisis

Ontstond in 2007 op de Amerikaanse vastgoedmarkt:

• hypothecaire leningen aan mensen die niet kredietwaardig waren (Ninja-leningen)

• bij niet afbetalen, recuperen via verkoop van huis (vastgoedprijzen stegen)

• deze risico-leningen werden samengevoegd met minder risicovolle kredieten en verkocht over gans de wereld dankzij een complexe financiële structuur en een overgewaardeerde rating

De crisis kantelen

Terugblik financiële crisis

• Rentevoet steeg (variabele): lening werden niet afgelost – huizen verkocht – prijzen stortten in – vastgoedzeepbel!

• Banken in grote problemen: geen zicht op bezit ‘rommelkredieten’ - vertrouwen interbancaire markt weg – geen onderlinge leningen

• Reactie VS: Fannie Mae en Freddy Mac (hyothecair krediet) werd door overheid overgenomen maar Lehmans Brothers (grote investeringsbank) kreeg geen steun na aandelencrash op beurs – failliet!

De crisis kantelen

Terugblik: van financiële naar economische crisis

• Wereldwijde vertrouwenscrisis met een economische crisis als gevolg in VS en EU maar ook in de groeilanden

• Ook gezinnen verliezen vertrouwen, consumptie daalt

• Bedrijven investeren veel minder: kredietverschaffing moeilijker en hogere intresten

• Wereldhandel davert op zijn grondvesten

• Vicieuze cirkel financiële en economische crisis

De crisis kantelen

De crisis kantelen

Economische crisis

• Wereldeconomie in crisis (90 % van OESO-landen in recessie)

• In 2009 groei (IMF): - 1,4 % (wereld), - 4,8 % (EU), - 3,8 % (B), - 3 % (F), - 5,4 % (D) en – 3,5 % (NL)

• Voor 2010: langzame heropleving

De crisis kantelen

Wereldwijde sociale crisis

• Banenverlies wereldwijd (IAO):

• 11 miljoen in 2008

• 50 miljoen in 2009

• Vele werknemers kennen een loonsverlaging (effectief of via tijdelijke werkloosheid)

De crisis kantelen

Minder werk en meer werkloosheid

• Groei werkgelegenheid in België reeds sterk vertraagd in 2008. Dit jaar een effectieve daling van 37.000 jobs. Voor 2010 een daling van 53.000 banen. Pas vanaf 2012 terug extra banen.

• 4,3 miljoen jobs gesneuveld in Europa. Uitz.: Luxemburg jobs bijgekomen. Europ. wlheidsgr van 2,5% naar 9,2%. Spanje, Ierland en Balt. Staten zware klappen : 3X meer werkloosheid.

• Eerste slachtoffers waren uitzendkrachten en tijdelijken (uitzendarbeid in 2008 was 11 % lager dan in 2007), mannen, jongeren en laaggeschoolden.

De crisis kantelen

Minder werk en meer werkloosheid

• Grote toename tijdelijke werkloosheid en meer volledig werklozen (zie verder).

• Sterke klappen in automobiel, staal, financiële sector en andere industrieën

• Werkloosheid zal in komende jaren toenemen tot 15,2 % in 2013 (crisis gekoppeld aan verhoging activiteitsgraad)

• Grote jeugdwerkloosheid!

De crisis kantelen

Minder werk en meer werkloosheid (Vlaanderen)

• werkgel. in België is gekrompen met - 0,7%.

• 18% van de belgische wn’ers verandert elk jaar van job terwijl EU gemiddelde op 22% ligt. GB, Spanje en Denemarken > 25% van job.

• Overal in Vlaanderen te merken, maar (voorlopig) minder in Waas en Dender

• Meer falingen in Vlaanderen in eerste helft 2009:

• VL (+ 27,3 %)

• W&D (+ 19 %)

De crisis kantelen

Minder werk en meer werkloosheid (Vlaanderen)

Werkloosheidsgraad en evolutie (sept 08 – sept 09):

Vlaanderen: 7,43% (6,07%)Oost-Vlaanderen: 7,32% (6,18%)Waas en Dender: 6,59% (5,48%)Lokeren: 7,70% (6,50%)Zele: 6,38% (5,36%)Berlare: 5,32% (4,42%)Dendermonde: 6,00% (5,02%)Sint-Niklaas: 7,09% (5,88%)

De crisis kantelen

Minder werk en meer werkloosheid (Vlaanderen)

Werkloosheid < 25 jaar, evolutie en aandeel (sept 08 – sept 09):

Vlaanderen: +29,4% (25,1%)Oost-Vlaanderen: +21,8% (24,7%)Waas en Dender: +28,5% (27,0%)Lokeren: + 32,7% (25,9%)Zele: + 38,8% (29,8%)Berlare: +17,7% (24,2%)Dendermonde: +29,7% (26,8%)Sint-Niklaas: +27,7% (27,1%)

De crisis kantelen

Minder werk en meer werkloosheid (Vlaanderen)

Werkloosheid allochtonen, evolutie en aandeel (sept 08 – sept 09):

Vlaanderen: +25,9% (20,8%)Oost-Vlaanderen: +20,2% (19,5%)Waas en Dender: +21,8% (18,8%)Lokeren: +17,9% (34,6%)Zele: + 18,1% (22%)Dendermonde: +17,5% (11,4%)Sint-Niklaas: +23,3% (24,0%)

De crisis kantelen

Minder werk en meer werkloosheid (Vlaanderen)

Werkloosheid 50+, evolutie en aandeel (sept 08 – sept 09):

Vlaanderen: +10,7% (23,4%)Oost-Vlaanderen: +8,7% (7,32%)Waas en Dender: +7,2% (22,9%)Lokeren: +6,5% (21%)Zele: + 2,9% (23,1%)Berlare: + 14,3% (27%)Dendermonde: +5,6% (28,1%)Sint-Niklaas: +9,8% (19,2%)

De crisis kantelen

Nog meer werkloosheid en jobverlies opkomst

• Tot oktober 28.001 collectieve ontslagen geteld door ACV. Zonder de mogelijkheid van tijdelijke werkloosheid: 20.000 jobverlies extra.

• In november kwam daar nog eens 3.238 ontslagen bij door grote herstructureringen bij Janssen Phar. UCB, DHL en faillissement van platenketen Extrazone/ Bilbo.

• Verder rekening houden met de stilaan onafwendbare sociaal bloedbad bij Opel Antwerpen (2.300 jobs in gevaar).

• Massaal jobverlies verwacht in het voorjaar 2010 (+ 54.000 werklozen bij tegen eind 2010).

De crisis kantelen

Nog meer werkloosheid en jobverlies opkomst

• In 2008 en 2009 tezamen zullen 90.000 sneuvelen.

• Begin 2011 zou de werkloosheid pieken op 777.000, een naoorlogs record.

• Economen voorspellen dit jaar 50.000 werklozen bij, in 2010 worden dat er 65.000 en in 2011 nog eens 25.000.

De crisis kantelenJobbarometer 2009 diep in het ROOD

• Januari: - 3.206. Juli: - 5.066.

• Februari: - 3.320. Augustus: - 283.

• Maart: - 2.172. September: - 4.329.

• April: - 2.867. Oktober: - 2.594.

• Mei: - 924. November: - 3.238.

• Juni: - 3.240.

Voorlopig totaal: - 31.239 jobs.

De crisis kantelen

Kleinste KMO’s creëren wel werk

• bedrijven met < 20 wn’ers meer werkgelegenheid bij tussen juni en september.

• 4.600 banen bij vooral in Vlaanderen (4.000).

• Ook bij kleine zelfstandigen zoals loodgieters, elektriciens, …

• Grootste jobcreatie in W- Vlaanderen: 1.800 banen. Oost- Vlaanderen goed voor iets minder dan 1.000 jobs.

De crisis kantelen

Minder werk en meer werkloosheid (Vlaanderen)

Evolutie tijdelijke werkloosheid (aug 09, mar 09 en sept 08):

Vlaanderen: 122.989 (161) – 210.544 (276) – 76.239 (100)Oost-Vlaanderen: 32.446 (133) – 54.692 (224) –

24.336 (100)Waas en Dender: 8.710 (129) – 16.783 (248) –

6.754 (100)Dendermonde: 4.339 (115) – 8.177 (216) – 3.786 (100)Sint-Niklaas: 4.371 (147) – 8.606 (290) –

2.968 (100)

De crisis kantelen

Recessie voorbij, de beurs heeft zich herpakt maar…

• Beurskoersen klimmen en econom. groei ingezet recessie lijkt achter de rug.

• Economische ≠ industriële productie (20% lager dan in 2008).

• Nog ondermaats gebruik van personeel en machinepark.

• Crisismaatregelen verzachten pijn tijdelijk.

• Momenteel een contrast tussen beursherstel en echte economie.

De crisis kantelen

De crisis kantelen

Crisismaatregelen

Overheid nam maatregelen om de ineenstorting van het bankwezen te vermijden:

• verhoging garantiedeposito’s

• staatsgaranties voor schulden

• injecties centrale banken (van 4,24 % rente naar 1 % van ECB)

Echter weinig voorwaarden gekoppeld aan deze steun (vb. kredietverlaging voor ondernemingen of huishoudens).

Fin. markt stabieler maar nog geen zekerheid …

De crisis kantelen

Crisismaatregelen

Daarnaast ook economische en sociale maatregelen:

• fiscaal (verlaging taksen aan bedrijven of huishoudens, BTW-verlaging)

• sociaal (koopkracht)

• arbeidsmarktgericht (infrastructuur, jobcreatie)

De poging van de Europese Commissie om gecoördineerd herstelplannen op te maken mislukte maar bracht wel het beleid tot andere inzichten (ook België)

De crisis kantelen

Crisismaatregelen

Eind 2008 kwamen er maatregelen om koopkracht te verbeteren:

• extra zuurstof voor IPA

• tijdelijke werkloosheid verhoogd en uitbreiding naar uitzendarbeid

De crisis kantelen

Crisismaatregelen

In april 2009 werden drie tijdelijke crisismaatregelen genomen om ontslagen te vermijden (looptijd tot eind 2009 en inmiddels verlengd tot midden 2010):

• arbeidsduurvermindering met 20 of 25 %

• deeltijdarbeid met aanvullende uitkering

• volledige of gedeeltelijke schorsing voor bedienden (crisiswerkloosheid voor bedienden)

Zie aparte folder

De crisis kantelen

Impact van de maatregelen op de economie

• Begin van herstel zou ingezet zijn (zeker Duitsland)

• Maar industrie produceert nog teveel en vraag blijft zwak

• Impact op werkgelegenheid zal nog even duren (zie hoger)

Niet hervallen in de fouten van vorige crisissen door te snel te bezuinigen en geen aandacht te geven aan een werkgelegenheidsbeleid

De crisis kantelen

Federale begroting 2010 en 2011

Minder uitgaven (1,1 miljard):

• tijdkrediet: instap van 1 naar 2 jaar, verhoogde uitkering landingsbanen pas vanaf 51 jaar

• harmonisering loopbaanonderbreking openbare diensten met tijdkrediet

• 4,5 % groeinorm gezondheidszorg deels naar globaal beheer SZ

• inperking dienstencheques (max 500 ipv 700)

• inpikken reserves PWA en educatief verlof

De crisis kantelen

Federale begroting 2010 en 2011

Meer inkomsten (1,1 miljard):

• verhoging accijnzen diesel en tabak

• verhoging persoonlijk aandeel bedrijfswagens en beperking fiscale aftrekbaarheid in verhouding tot CO2-uitstoot

• beperking fiscale aftrek energiebesparende investeringen

• verlaging aftrek beroepskosten bedrijfsleiders

• aansluiting zelfstandigen bij SZ vanaf 1° dag

De crisis kantelen

Federale begroting 2010 en 2011

Nieuw beleid:

• verlaging BTW horeca (maaltijden) en verlaging BTW bouw (6 % op eerste schijf van 50.000 op aanvragen tot 30.03.10)

• verlenging crisismaatregelen (tot midden 2010)

• pakket-Milquet voor werk (o.a. jongeren, opleiding lageloonvermindering, versterking sociale Maribel)

• verhoging minimum pensioen voor zelfstandigen

• verhoging rente beroepsziekten (65-plus)

• behoud welvaartsvastheid voor 2011

De crisis kantelen

De crisis kantelen

ACV wil de crisis kantelen

Met een nieuw economisch model, doeltreffend, sociaal rechtvaardig en ecologisch duurzaam.Van crisis naar verandering met:

• een groeimodel zonder ongelijkheden

• betere verdeling van de reële lonen

• betere verdeling tussen inkomens uit arbeid en vermogen (herverdelende fiscaliteit en ASB)

• sociale dialoog en degelijk arbeidsmarktbeleid (met passende maatregelen)

De crisis kantelen

ACV wil de crisis kantelen

Federale begroting is evenwichtig en aanvaarbaar:

• geen te zware inspanningen

• geen eenzijdige sanering op uitgaven

• sterke schouders dragen de zwaarste lasten

Maar ACV is ook ontgoocheld:

• ingreep in het tijdkrediet

• nauwelijks inspanning van de vermogens

• ondermaatse inspanning van energiesector

• te weinig voor werkgelegenheid

De crisis kantelen

ACV wil de crisis kantelen

Voor een echte verandering moeten de financiële markten veranderen:

• financiële markten moet zich terugplooien op hun basisrol: economie stimuleren en kredietverlening aan ondernemingen, gezinnen en staten

• nood aan regulering om de uitwassen van het recente verleden tegen te gaan

G 20 (Londen en Pittsburgh) heeft een ‘Kader voor Sterke, Duurzame en Evenwichtige Groei’ (o.a. controle door de centrale banken, controle kredietverstrekking, omkadering afgeleide producten, opheffing bankgeheim) maar dit moet nog omgezet worden …

De crisis kantelen

We kantelen de crisis

De crisis kantelen

De crisis kantelen

Internationaal

Campagne Waardig Werk: najaarscampagne met 11-11-11, internationale week in mei samen met Wereldsolidariteit en ondernemingscampagne

Nigerproject steunen en dichter bij de mensen brengen

De crisis kantelen

De crisis kantelen

Werk armoede weg

ACV doet mee aan de campagne Welzijnszorg rond arbeid en armoede:

• verbondelijke actiedag ‘Soep op de stoep’ op 04/12/09 (Temse) en op vele andere plaatsen

• ACV-nieuwjaarsactiviteiten in teken van deze campagne

De crisis kantelen

ACV Lokeren-Zele-Berlare

We kantelen de crisis

Dank voor je aandacht