De bibliotheek van het novitiaat der kapucijnen te Edingen · De bibliotheek van het novitiaat der...

De bibliotheek van het novitiaat der kapucijnen te Edingen

GUIDO HENDRIX

Capuchins in the Low Countries. Studies, 21

Leuven

2018

Guido HENDRIX


Uit een artikel met de wat vreemde titel Aan de overzijde van de Noordzee1 citeren we deze passus: “Al spoedig wist niemand meer wie er goed en wie er fout gehandeld had, maar iedereen was ervan overtuigd, dat de sfeer in Brugge ongeschikt geworden was voor een novitiaatshuis. In het najaar van 1852 vergaderde de custos met zijn beide definitoren, die allebei gardiaan waren (te Velp2 en Handel). Zoals dat in die tijd bij belangrijke beslissingen meer gebeurde, werden ook de twee andere gardianen (van Brugge en Edingen) bij het beraad betrokken. Er werd besloten het noviciaat naar Edingen over te plaatsen (waar Alfonsus van Grave gardiaan was) en P. Camillus te benoemen als voorlopige novicemeester”. 3

Tot 1966, meer dan een eeuw lang, is het novitiaatshuis in Edingen gevestigd geweest. In het vermelde jaar werd het overgebracht naar het intussen blijkbaar geschikte Brugge. Hier bleef het gevestigd tot het in 1970 verhuisde naar Ieper. De neergang van het novitiaat is volkomen parallel met de neergang van de Orde verlopen.4 In 1967 werd beslist dat de kandidaten niet meer onmiddellijk novice zouden worden: ze zouden voorafgaand aspirant-clerici5 worden en eerst filosofie doen.

1 Met Kap en Koord, nr 1, 1982 p. 8-; citaat p. 9-10.

2 Door toedoen van de Brugse vicaris Mgr Corselis werd in 1845 het Brugse klooster verenigd met het enige Nederlandse kapucijnenklooster te Velp om samen de Hollands-Belgische Custodie te vormen.

3De eerste novicemeester was Seraphinus van Brugge die er van 1848 tot 1851 gardiaan was geweest. Vanaf 1850 werd de eerste van de Ierse novicen door hem opgeleid. Lter wezrd hij commissaris-generaal van de Ierse provincie. Ook in Engeland speelde hij een belangrijke rol. Hij is in Cork overleden.

4 Studenten in opleiding: 1961 : 54 – 1963 : 49 – 1964 : 37 – 1965 : 33 – 1966 : 25 – 1967 : 15 – 1968 : 12 – 1969 : 9 – 1970 : 7 – 1971 : 4 – 1972 : 0 - 1973 : 0 – 1974 : 0 – 1975 : 5 – 1976 : 5 – 1976 : 5.

5 Een aspirant die het novitiaat wenste te beginnen, deed hiertoe een schriftelijke aanvraag bij de Pater Provinciaal na afspraak met zijn begeleider en na een gesprek met een aangeduide psycholoog omtrent motivering en bekwaamheid om in gemeenschap te leven. Werd hij

© Capuchins in the Low Countries 1


Het door het novitiaat in Edingen betrokken gebouw is niet langer eigendom van de Vlaamse kapucijnen. Het is intussen reeds gesloopt en vervangen door nieuwbouw: eengezinswoningen.

***

Met betrekking tot de bibliotheek van het novitiaat vonden we een briefje met datum 6 augustus 1941, door Pater Emericus ab Izegem6 vanuit Izegem geschreven aan Pater Stephanus te Edingen. Het luidt: “De boeken van het novitiaat blijven in het noviciaat en vormen daar een afzonderlijke bibliotheek, met eigen plaats en volgorde. Daarom beschikt het noviciaat over een eigen stamboek, gansch gescheiden van dien van het klooster. De boeken dragen stempel en etikette van het novitiaat, niet van het klooster. Het eenige, wat u te doen staat, is: de steekkaarten voor schrijvers- en vakcatalogus overschrijven op steekkaarten voor de bibl., telkens met plaatsaanwijzing “noviciaat”. Voor het overige zorgt het novitiaat zelf. Daarmee is uw werk heel wat lichter, he?”

De door Pater Emericus beoogde schrijvers- en vakcataloog op steekkaarten en het eigen stamboek van het novitiaat te Edingen schijnen niet bewaard te zijn. Wél vonden we een niet gedateerde Catalogus Bibliothecae Novitiatus Fr. Minorum Capucinorum Anghiae, stamboeknummer 10596.7

Er is geen paginering. De inkt is erg verbleekt. Na klasse G6 zijn een onbekend aantal bladzijden uitgescheurd. Dit hoeft niet op tekstverlies te wijzen. De Index vooraan in de Catalogus eindigt immers met G6. Hieronder volgen de klassen met hun onderverdelingen en het aantal titels per onderverdeling.

A. Magnae devotiones = totaal 156

1. S. Eucharistia Missa – Communio – Adoratio = 38

2. S.S. Eucharistia = 22

aanvaard, dan kreeg hij het statuut van novice. Het novitiaatsjaar liep van 3 oktober tot 4 oktober van het volgende jaar. Aan het novitiaat waren in 1964 twee personeelsleden verbonden. 6Georges Blondeel (Schematismus Fratrum Minorum S. Francisci Capuccinorum Provinciae Flandro-Belgicae. S.l. 1964, nr 82 p. 13). 7 Op een Calendrier-memento komt het jaartal 1919 voor.


Guido HENDRIX

3. S. Cor Jesu = 24

4. Beata Maria Virgo = 26

5. BMV in variis suis devotionibus: 7 Dol., Lourdes, etc. = 20

6. Sancti Patris Notri Francisci Opera = 26.

B. Scientiae = totaal 130

1. Philosophia = 13

2. S. Theologia = 36

3. S. Scriptura. Textus latini (cum vel sine versione) = 3

4. S. Scriptura. Versiones et Vitae DNJC, Sti Pauli etc. = 17

5. Psalterium et Officium divinum = 12

6. Historia ecclesiastica = 9

7. Historia franciscana ac Litteratura = 27

8. Ius canonicum et Regulae = 13

C. Hagiographia et biographia franciscana = totaal 105

1. Collectiones generales = 6

2. Tertii Ordinis Sancti, Sanctae = 15

3. Secundi Ordinis Sanctae, Beatae ac Piae Sorores = 16

4. Primi Ordinis Sancti. 1° Sacerdotes et 2° Laici = 15

5. Primi Ordinis. Religiosi eximii = 24

6. Vita Sti P.N. Francisci = 24

7. Vita Sti P.N. Francisci = 5

D. Hagiographica et Biographia = totaal 129

1. Collectiones vitarum sanctorum = 8

2. Sancti = 20



3. Sancti et beati = 16

4. Sanctae et Beatae = 24

5. Venerabiles Viri ac Feminae = 8

6. Sacerdotes et Religiosi praeclari = 25

7. Religiosarum Vitae exemplares = 18

8. Biographia illustrium Virorum ac Mulierum = 10.

E. Ascetica et Mystica = totaal 222

1. Magistri spirituales = 16

2. Magistri spirituales = 20

3. Vita spiritualis – ejusque Perfectio = 28

4. Varii status saecularis, religiosus, sacerdotalis = 41

5. Variae virtutes = 35

6. Oratio – vita interior – praesentia Dei = 27

7. Opera varia ascetica = 40

8. Novissima = 15

F. Conferentiae – conciones – devotionalia = totaal 64

1. Conferentiae ac conciones = 15

2. Recollectiones spirituales = 18

3. ---

4. Praeparationes et gratiarum actiones ad S. Communionem = 5

5. Menses BMV (Maii, Octob.) = 22

6. Menses Sti Josephi (Mart.), Sti Francisci (Oct.), Animarum (Nov.) ---.

7. Libri precum = 4


Guido HENDRIX

8. Missalia ---.

G. Meditationes = totaal 69

1. Meditationes generales = 14



4. Meditationes de Jesu Christi vita = 7

5. Meditationes de Jesu Christi Passione = 23

6. Meditationes de sanctis = 6.

De cataloog van het Novitiaat te Edingen vermeldt in totaal 875 titels die steeds onvolledig meegedeeld worden. De auteursnamen zijn slechts summier aangeduid. Ook de plaats en het jaar van uitgave ontbreken. Het is vaak moeilijk tot onmogelijk de boeken met zekerheid te identificeren of de uitgave ervan te preciseren.

De overgrote meerderheid van de cataloogingangen is door één hand geschreven. Een tweede, duidelijk onderscheiden hand heeft nieuwe aanwinsten toegevoegd. Het lijkt nuttig deze aanwinsten nader te bekijken. De cataloogafdeling is tussen rechte haken vermeld. Ook komt het voor (bijv. in de afdeling E4) dat auteursnamen en titels doorgehaald werden. Het lot van deze boeken is niet bekend.

[A1] MORICE Henri. Jésus vivant dans l’Hostie: méditations eucharistiques. 1924. Ed. 2a.

[A1] LÉONARD de Port-Maurice OFMrecoll. (1676-1751). Le Trésor caché, ou: Les excellences de la Ste-Messe.

[A1] FAVRE Thomas Marie. De heilige communie bron van Zaligheid. Vrij bewerkt volgens Favre door Pater Chrysostomus OFMCap Brussel 1902.

[A1] Dom VANDEUR Eugène. La Sainte Messe. Notes sur sa liturgie. Maredsous. Eerste uitgave 1928.

[A1] BONA J. De sacrificio missae.



[A1] FALCONI J. Notre pain quotidien. = Ouvrage écrit en espagnol par le Père Jean Falconi, traduit et annoté par le R.P. Eugène Couët.8

[A2] ROSSIGNOLI Giovanni. Les merveilles dans la sainte Eucharistie. 1872.

[A3] SAUVÉ Ch. Les litanies du coeur de Jesus. 1907.

[A3] FRANCO Secondo SJ. De la dévotion au Sacré Coeur de Jésus et des prérogatives de cette dévotion. Gent 1836. Vertaling Italiaans-Frans door Labis SJ (docteur en théologie, chanoine honoraire de la cathédrale de Doornik), die in de novitiaatscataloog evenwel als auteur is opgenomen.

[A4] BENOÎT religieux de la Trappe. Nos consultations en Marie. Recueil d’instructions et d’exemples. Parijs-Doornik 1858, uit het Duits naar het Frans vertaald par un humble serviteur de Marie.

[A5] Van de reguliere kanunnikes van Sint-Augustinus (Windesheim), mystica, visionaire van Maria, extatische en gestigmatiseerde ANNA KATHARINA EMMERICH (1774-1824),9 is aanwezig Vie de la Sainte Vierge.

[A5] DECLÈVES C.L. L’année de Marie, 1855.

[B2] DE GROOT Jan Frederik. Handleiding bij het katholiek godsdienstonderwijs. Uitgave is niet vermeld (de 4e editie is in 1911 verschenen).

[B4] VAN TICHELEN. Sint Paulus, staat voor kanunnik Theodoor Van Tichelen (1877-1945). Over deze Vlaamse exegeet schreef Gerard Walschap “Nu moet niemand meer zeggen dat in Vlaanderen niet gelezen wordt; men slaat dat pessimisme omver met St.-Paulus van Theo van Tichelen. De eerste duizenden exemplaren – was het geen tienduizend…”. 10

[B7] OZANAM A. Frédéric. Les poètes franciscains en Italie au treizième siècle. De editie is niet vermeld. Misschien de tweede uitgave van 1855?

8 GODTS F.X. CSSR. Le quitétiste Falconi et son opuscule «Notre pain quotidien», c’est-à-dire le très saint sacrement. 1905. 9 In 2004 zalig verklaard door paus Joannes Paulus II. 10 Kritisch werk, 1922-1926, p. 228.


Guido HENDRIX

[B7] KIRSCH B. OFM & ROMAN H.S. Saint François d’Assise: pelerinages aux sanctuaires Franciscains. Rijsel1920.

[B8] Antonin MAURAL SJ is de auteur van Le chrétien éclairé sur la nature des indulgences. De 11e editie van dit succesboek is verschenen in 1864, de 23e in 1882.

[C2] Tertii Ordinis Sancti et Sanctae. Tot deze groep behoren de Italiaanse Marguerite de Cortona, 11 Angela de Foligno 12 en Crescentia Höss13 met resp. Mgr LUGUET, Légende de la vie et des miracles de Ste Marguerite de Corton; STELLO E., Livre de la bienheureuse sainte Angèle de Foligno; en JEILER Ign. OFM, De mystieke maagd Crescentia Höss van Kaufbeuren: een zalige uit de Derde Orde van St-Franciscus, 1911.

[C3] Bij CRASSET, Vie de Catherine de Bologne, zijn plaats en jaar van uitgave niet vermeld. Zij leefde van 1413 tot 1463, schreef Traité des sept armes du combat spirituel en werd in 1712 gecanoniseerd.

[C4] DE PELISSANNE C. & DE SAINT-CHAMOND E. Vie admirable de St Séraphin de Montegranario: Profès laïc des Frères Mineurs Capucins, le grand thaumaturge du XVIe siècle. 1923. Deze Italiaanse kapucijn (1540-1604, kerkelijk feest 12 oktober) leeft voort in de Flores seraphici. Zijn canonisatie inspireerde Voltaire tot Canonisation de saint Cucufin, frère d’Ascoli, par le pape Clément XIII, et son apparition au sieur Aveline, bourgeois de Troyes, mise en lumière par le sieur Aveline lui-même. Eerste uitgave van deze facétie in 1763.14

[C5] Bij de Beati Primi Ordinis vinden we P. HENRI, te lezen als Henri DE

GREZES, Bienheureux Félix de Nicosie.15

11 1247-1297, canonisatie 1728, kerkelijk feest 22 februari. 12 1248-1309, Italiaanse mystica en schrijfster, zaligverklaring oktober 2013, kerkelijk feest 4 januari. 13 1682-1744, zaligverklaring door Leo XIII en canonisatie in 2001 door paus Joannes Paulus II. 14 Recente uitgave: VOLTAIRE, Mélanges, Parijs 1981, p. 1347-1357. 15 Deze Siciliaanse kapucijn (1715-1787) werd in 2005 door paus Benedictus XVI gecanoniseerd.



[C5] PACHEN J., Jacapone da Todi prédicateur populaire. De plaats en het publicatiejaar van dit boek over de ca. 1230 – 1306 levende Jacapone da Tode zijn niet vermeld.

[D3] STRAMBI Vincent-Marie (de Cataloog heeft Vénérable i.p.v. Vincent). Vie du bienheureux Paul de la Croix, fondateur de la Congrégation des Clercs-Déchaussés de la sainte Croix et Passions de Jésus-Christ. 1861.

[D3] JEANCARD M. Vie de St. Alphonse Liguori. 1829.

[D3] FOISSET T. Vie du P. Lacordaire. Parijs 1870 = H.-D. Lacordaire OP, 1802-1861.

[D4] LAGRANGE François. Histoire de Sainte Paule. 2 delen, 1868-1881, of editie 1883. De heilige Paula / Paule leefde in de 5e eeuw en was een leerlinge van Hiëronymus. Kerkelijk feest op 26 januari.

[D4] HAMON Auguste SJ. Vie de la bienheureuse Marguerite-Marie Alacoque. 1909.

[D4] BOUGAUD Emile (1823-1888, bisschop van Laval). Histoire de Ste Chantal et des origines de la Visitation. Talrijke uitgaven tussen 1861 en 1930.

[D4] Vie de St. Térèse (écrite par elle-même). Bedoeld is Theresa van Avila. Haar werk werd vertaald door Bouix Marcel SJ (1806-1889). De vertaling is in 1852 verschenen.16

[D5] en [D6]. Een vraagteken vervangt de auteursnaam. Het boek Le Père des orphelins: vie de Don Bosco, fondateur de l’Oratoire de Turin, dédiée à la jeunesse chrétienne is inderdaad in 1904 anoniem verschenen

[D6] DE HEMPTINNE Jean (mgr). Une âme bénédictine: Dom Pie de Hemptinne, moine de l’abbaye de Maredsous (1880-1907). Eerste uitgave 1920.

16 BORD A.. Jean de la croix en France, 1993, p. 137: «Tandis que la traduction des ouvrages de Thérèse par Arnauld d’Andilly est éditée au moins six fois de 1818 à 1859, que Migne l’adopte avec deux réimpressions: 1840, 1845, le jésuite Marcel Bouix (1806-1889) publiera sa grande traduction en 1854. Elle eut un assez grand succès… «.


Guido HENDRIX

[D6] DU PONT Louis / DE LA PUENTE Luis (Vénérable). Vie du Père Balthasar Alvarez, de la Compagnie de Jésus. Franse vertaling door Marcel Bouix (zie hierboven sub D4). 1873.

[D6] HOORNAERT H. & MERVILLIE A. S.S. Pie X. Nouvelle étude biographique. 1909.

[D7] PRÉVOT A.. Vie de la révérende mère Marie Véronique du Coeur de Jésus. 1903 = Caroline Lioger, fondatrice de l’Institut des Sœurs Victimes du Sacré-Cœur de Jésus, fondé au diocèse de Grenoble.

[D8] GUITTON G. Un «preneur d’âmes»: Louis Lenoir, 17 aumônier des Marsouins. 1922 =

[D8] HENRY R. C.SS.R. Histoire d’une âme victime: Caroline Clément (1825-1887). Uitgaven 1917 en 1932. Zij behoort tot de Stigmatisés (XIIe-XIXe siècles) ayant présentés des extériorités.18

[E1] Mme DE SÉGUR. Oeuvres complètes.

[E3] Ste CATHERINE DE SIENNE. Dialogue sur la Perfection.

[E3] PETRUS VAN ALCANTARA OFM. Over den vrede der ziel.

[E3] COPPIN Joseph rédemptoriste. Vivons saintement à l’exemple des saints, ou, Petit traité populaire de perfection chrétienne. Ed. 4a. Desclée 1914.

[E4] Comtesse DE ST. LAURENT. La vraie vie. 1917.

[E4] OLIVIER DE GAND O.U.C. La vie religieuse.

[E4] GRATIANUS A LINDEN kap. Principia directiva pro canditatis O.M.C. In 1890 verschenen, 36 bladzijden tellende brochure.

[E4] DE LIGUORI Alphonse. Le choix d’un état.

[E4] BONAVENTURE. Lettre à un novice.

17 Lenoir SJ, aumônier militaire (1914-1918). Marsouins «est l’appellation triviale des militaires servant dans l’infanterie de marine des troupes de marine française». 18 Zie Docteur IMBERT-GOURBEYRE. La stigmatisation. Clermont-Ferrand & Parijs 1894. Edition établie par J. Bouflet. Grenoble 1996, p. 29 nr 277*.



[E4] L’abbé MARTIN. Le prêtre devant le siècle. Ouvrage dédié à l’épiscopat français. 1858.

[E5] Une fleur chaque matin dans le parterre de la perfection chrétienne. Petit journal de la vie spirituelle, ou: Texte authentique de «L’heureuse année». De naam van de vertaler, Pater van Postel, is als auteursnaam gegeven.

[E5] CROZIER Ant. (1850-1936). Comment il faut aimer le bon Dieu.

[E5] Pape LEON XIII. La pratique de l’humilité.

[E5] Dr. VON KEPPLER Paul Wilhelm (1852-1926, bisschop van Regensburg). Meer vreugde. Vertaling van Mehr Freude.19

[E6] DANIEL D’ANVERS CAP. Méthode facile pour apprendre l’oraison mentale... accompagnée de méditations diverses… et d’un traité de la confession et communion pour les âmes dévotes. Welke uitgave? Rijsel 1669?

[E6] Dom CHAUTARD J.-B. O.Cist.Ref., abt van Sept-Fons (1858-1935). L’ami de tout apostolat. 1937. 20

[E6] Mgr LANDRIOT. St. Thérèse. La prière.

[E7] KREBS ARSÈNE C.SS.R. Dieu me suffit . Spécialement dédié aux amis du Coeur Eucharistique de Jésus. Rome 1907, Bureau de la Revue du cœur eucharistique. Vertaling van Italiaans Dio mi basta, Turijn 1913. Ned.: God is mij genoeg: aan de vereerders van het eucharistisch Hart van Jesus. Venlo s.d.

[E7] BENSON21 R.H.). De vriendschap van Christus. Engels origineel, The Friendship of Christ, 1e ed. in 1912.

[E7] BONAVENTURA. Mystieke wijnstok.

19 Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon, Bd. 3, Herzberg 1992, kol. 1379-1383. 20Collectief: Spiritualité cistercienne: histoire et doctrine, 1998, p. 107: «… petit ouvrage mal composé et mal écrit, a-t-on dit, comme si dom Chautard était homme à se préoccuper d’une question de forme, alors que le feu du vrai zèle le brulait au dedans. De fait, c’est un livre tout enflammé de passion, passion pour Dieu…». 21 1871-1914, Anglikaans priester, in 1903 R.K. geworden en priester in 1904.


Guido HENDRIX

[E7] PLUS Raoul. Le Christ dans nos frères. Toulouse 1924.

[E7] CAPELLE Louis SJ. Les âmes généreuses: leur rôle, leurs récompenses. 1924.

[E7] UBALD D’ALENÇON kap. L’âme franciscaine. Ed. 2a. 1913 (deel 26 van Nouvelle bibliothèque franciscaine).

[E7] Chan. SANDREAU Auguste (1859-1946). L’idéal de l’âme fervente.

[E7] St AUGUSTIN. Les soliloques.

[E7] F. FRANÇOIS O.M.C. Le chemin du ciel.

[E8] TEPPA A.M. barnabite. La grande pensée de l’Eternité. Considérations. 1892.

[E8] DE LIGUORI Alphonse. Préparation à la mort ou Considérations sur les vérités éternelles.

[F6] PATRIGNANI Joseph-Antoine / Giuseppe Antonio. Dévotion à SS. Joseph. Nouv. éd. 1859.

[G4] De LIGUORI Alph. Noël.

[G5] Abbé HERBET. L’imitation de J. Christ.

[G6] Gravin Adele VON HOFFALIZE. Das Leiden Christi. 1884.22

[G6] Het Kruisbeeld of het schoonste van alle boeken. Uit het Fransch vertaald door een R.K. priester. Borgerhout 1894.

De aanwezigheid onder [E6] van Dom CHAUTARD J.-B., L’ami de tout apostolat, 1937, maakt het mogelijk ten minste één aanvulling in de novitiaatscataloog in of na 1937 te situeren: «Ce petit volume passa par bien des phases avant de trouver sa forme définitive. L’auteur songeait à la perfectionner encore. Mais tel qu’il est, il a fait et fera un bien immense. L’édition française arrive en 1937 à 195.000 exemplaires…».23

22 PATAKY S. Lexikon deutscher Frauen der Feder, p. 272: laatste kwart 19e e., schreef in het Frans, vele vertalingen in het Duits. 23 Spiritualité cistercienne: histoire et doctrine (collectif), 1998, p. 108.



***

Bij de overbrenging van het novitiaat van Edingen naar Brugge is vermoedelijk een flink deel van de in het Edingense novitiaat aanwezige boeken meegenomen. Anno 2015 hebben we nog 94, hieronder opgesomde boeken uit de voormalige novitiaatsbibliotheek in de bibliotheek van het op zijn beurt voormalige kapucijnenklooster te Edingen teruggevonden. Zij dragen alle een ovale stempel met de woorden Novitiatus Clericorum F.F. Min. Cap. Belgii. Het is ons niet duidelijk geworden wat pater Emmerich bedoeld heeft met de hierboven vermelde woorden “etikette van het novitiaat”. We hebben het in geen enkel boek ontmoet. Wél hebben we in een beperkt aantal boeken een letter of een combinatie van letter en cijfer aangetroffen die op een niet te reconstrueren organisatie kunnen wijzen. Deze informatie is bij de betrokken titels meegedeeld. In een aantal boeken is informatie over een of meer vroegere boeken aanwezig. Ze wordt meegedeeld, doch er werden (afgezien van enkele uitzonderingen) geen pogingen ondernomen om deze vroegere bezitters te identificeren.

ADAM M. Sermons et instructions simples et pratiques sur les grandes vérités de la religion, le symbole des apôtres, les commandements… 6 tom. Arras s.d. = fr. Pancrace cap. Verviers → Fr. … capucin Enghien – Novitiatus.

BAYMA Joseph. De studio religiosae perfectionis… libris tres. Brussel 1852. – ANG. 16A – 5517 = E3 –Ad us. S. fr. … - Novitiatus.

BELLARMINUS Rob. Christianae doctrinae latior explicatio. Antwerpen 1663. – ANG. 73B – L3 = Ex libris Ludovici Joannis Vandermeersch vicarij in Meteren24 nunc J.C. presbyteri. – Ex libris J. Fr. Rossaert (etiket) – Ex libris A.-J. Comitis de Respani.25 – Novitiatus.

BELLARMINUS Robertus SJ card. De arte bene moriendi libri duo. Keulen 1626. - ANG. L3 – Novitiatus.

Biblia sacra vulgatae editionis Sixti V… Lyon 1658. – ANG. 54C – F1 = Aux Recollets d’Arras – Ex biblioteca ff. minorum Recoll. Attrebat. – Ex libris

24 Gemeente in de Franse Westhoek, in het Département du Nord, tussen de stad Belle en de Katsberg. 25 Catalogue des livres de la bibliothèque de feu monsieur Alexandre-Joseph-François-Ghislain de Respani… Mechelen, 18 oktober 1802.


Guido HENDRIX

Faucq 26 de Biévène 1836. – Aux recollets d’Arras. – Novitiatus - Verwijzingen naar inhoud. – H

BONA Joannes card. De sacrificio missae tractatus asceticus, continens praxim attende, devote et reverenter celebrandi. Ed. ultima. Luik s.d. Geen standplaatsnummer. – Novitiatus.

BOUDON Henry-Marie (docteur en théologie et grand diacre de l’Eglise d’Evreux). Dieu inconnu. Paris-Brussel 1699 16° - (stempel) BMA 27 → ANG. 73C – 15572 = Novitiatus – Lectures choisies Bruges

BOUFFIER Gabriel SJ. Petits traités de direction. Extraits de la correspondance de St François de Sales. Avignon 1873. – ANG. 18C – E2 - 6139 = Novitiatus.

BOURDALOUE Louis SJ. Sermons pour la fête des saints et pour les vêtures et professions religieuses. Paris 1759 2 tom. – ANG. 67I – 3460 – Novitiatus.

BRANCATUS Laurentius. Opuscula octo de oratione christiana eiusque speciebus, In Tyronum orantium gratiam edita. Rome s.d. – ANG. 51E – M3 – Cuerens28 - Novitiatus.

BUCCIALLI J. [organiste du Grand Orgue de la Cathédrale d’Arras]. Ecole pratique de l’harmonium. Paris s.d. Nouv. éd. soigneusement doigtée. – ANG. - Novitiatus. 1R/26.

Cantus selecti pro laudibus vespertinis necnon pro sacris aliquibus functionibus in ordine nostro occurrentibus. Seminarium Sti Bonaventurae Iseghem 1909. Lithografische polycopie. – ANG. - Novitiatus.

Cœur (Le) de Dieu. – Novitiatus A2.

26 Charles Faucq, ° Biévène 1807, curé à Nouvelles et Ciply le 24 déc. 1836 où il passe quatre années, les plus pénibles de sa vie; en 1841, il est vicaire à Vaulx-lez-Tournai. En octobre 1844, nommé à sa demande, coadjuteur du curé de Hoves; son successeur en juillet 1845. † Everbecq 1886. 27 BMA = ons sigel voor het Brugse kapucijnenklooster Maria Angelorum = Maria ter Engelen. 28 HENDRIX Guido. Paul Cuerens, medicus-politicus-maecenas in Edingen en zijn boeken bij de kapucijnen te Edingen. [ter perse].



Communion (La). Instructions… offerts à la Jeunesse chrétienne par l’Auteur de La méthode pour former l’Enfance à la Pieté. Ed. 4a. Grammont (B.) 1890. - Novitiatus A.

COPPIN29 O. Aux pieds de Marie. Les litanies de la T.S. Vierge méditées aux pieds de Marie. - Novitiatus A5.

CRISTIANI L. chan. Jésus-Christ Fils de Dieu, Sauveur. Ed. 3a. 2 tom. Lyon 1934. – ANG. 13D (geen blauw etiket) – 22637-22638 – F4 = Novitiatus.

CROISET Jean SJ. Exercices de piété pour tous les jours de l’année contenant la vie de Notre Seigneur Jésus-Christ tirée des quatre Evangélistes, et celle de la très-sainte Vierge Marie, Mère de Dieu… entremêlées de notes historiques & de courtes Réflexions morales. Ed. nouv. Lyon 1751. – ANG. 50F – F3 – 7720 = Novitiatus.

DE BLOCK V. SJ. Handboek der kloosterlingen voor de oefening der volmaaktheid. Brussel 1867. – ANG. 18D – 6185 = Novitiatus.

DE GALLIFFET Josephus SJ. De cultu sacrosancti cordis Dei ac Domini Nostri Jesu Christi in variis christiani orbis provinciis jam propagato. Rome 1726 8° = partes I & II. - BSFSC 1622 →ANG. 70bisH – 40K – 16227. Op de titelpagina: Cubiculi Magri novit. Dono Auctoris = Van de cel van de novicenmeester. Gift van de auteur.

DE GRANADA Louis. Méditations pour tous les jours de la semaine sur les sujets les plus importants de la religion et principalement sur la Très-Sainte Passion du Sauveur. Sp. → Fr. par E.D.G. Ed. 3a. Parijs-Leipzig 1895. = Novitiatus B1.

DE HERDT P.J.B. Sacrae liturgiae praxis juxta ritum romanum. 3 tom. Ed. 2a. Leuven 1852. – ANG. 31A – 4484-4586 = Novitiatus.

DE LIGUORI Alphonsus. Voie du salut ou Méditations qu’on peut faire en tout temps… → Fr. L.-J. Dujardin. Ed. 11a. Parijs-Leipzig-Doornik 1886. – ANG. 14A - 5047 = Novitiatus.

DE BERNIÈRES LOUVIGNY J. (1602-1659). Le chrétien intérieur ou la conformité intérieure que doivent avoir tous les chrétiens avec Jésus-Christ

29 Curé de St. Servais Namur.


Guido HENDRIX

tiré des manuscrits de -. Nouv. éd. seule approuvée. 2 tom. Lyon-Parijs 1867. – ANG. 18D – E7 - 6174-6175 = Pour le noviciat. Melle Eug. Chopinet.

DE BERNIÈRES LOUVIGNY J. Les oeuvres spirituelles ou conduite assurée pour ceux qui tendent à la perfection divisée en deux parties. Parijs 1671. – ANG. Novitiatus L4 – E2 = Sœur Alexis Gospeau Plustost mourir que me salire. Une pensée maflige.

DU PONT / DE LA PUENTE Louis SJ. Méditations sur les Mystères de notre Sainte Foi. Sp.→Fr. Jennessaux P. SJ. 2 tom 4 parties. Rijsel-Brugge s.d. = Novitiatus B1.

DUPANLOUP Félix mgr. Le catéchisme chrétien. Paris 1865. – ANG. 12D 16001 – F1 - 1736 = Novitiatus.

DUPANLOUP Felix (évêque d’Orléans). Le catéchisme chrétien, ou un exposé de la doctrine de Jésus-Christ, offert aux hommes du monde suivi d’un sommaire de toute la doctrine du Symbole par Bossuet. Ed. 4a. Parijs-Orléans 1865. – ANG. F1 – 16000 – Novitiatus.

EGGER Franc. Enchiridion theologiae dogmaticae generalis. Ed. 3a. Brigg 1899. – ANG. 59E – 9547 – B2 = Novitiatus – Fr. Adolphus.30

Ferventes (Les) communions ou préparations et actions de graces. Par l’Auteur de Le plus beau des livres: Le Crucifix, de Recueil de retraites mensuelles et de Petites méditations. Paris-Leipzig-Doornik s.d. = Novitiatus A2.

FRANCK César (1822-1890). L’organiste. Recueil de pièces pour orgue ou harmonium. Paris s.d. – ANG. = Novitiatus 1R / 21.

FUZET F. (Dr théol. Prof. Facultés catholiques de Lille). L’échelle du ciel ou Traité de l’oraison, texte latin avec traduction française et commentaires tirés de Suarez. Rijsel-Brugge 1880. – ANG. L4 = Novitiatus.

GAUME J. abbé. Manuel des confesseurs. Ed. 6a. Parijs 1845. – ANG. 58I – 9387 = Novitiatus.

30 Adolphus van Denderwindeke kapucijn, gardiaan, is de auteur van o.m. Onderrichtingen voor kloosterzusters 1901-1906 – Maria Moeder van smarten – Overwegingen over Jesus’ bitter lyden, 1903.



GRIGNON DE MONTFORT L.-M. Traité de la vraie dévotion à la Sainte-Vierge. Ed. 3a. Parijs 1846. = Novitiatus A5.

GRIGNON DE MONTFORT L.-M. Verhandeling over de ware godsvrucht tot de allerheiligste Maagd en het Geheim van Maria. Fr. → Ned. Ed. 5a Mechelen 1917. – ANG. A5 – 17 = Novitiatus.

Heilige (De) Evangeliën en de Handelingen der Apostelen. Nieuwe Nederlandsche vertaling. Amsterdam s.d. - F3 – 29F – G9 – B4 = Novitiatus.

HILLEGEER J. SJ. De ware kindervriend. Ed. 4a. Gent 1880. – ANG. 18C – E4 – 6143 = Novitiatus.

HUMBERT chanoine. Petit mois de Marie tiré des Pères de l’Eglise. Rijsel s.d. = Novitiatus A5.

L.S.S. abt. De maend van Maria der christelyke gemeenten. Fr.→Ned. Gent 1844. – ANG. 68B – G8 – A5 – 15747 - Novitiatus.

LADEN31 abbé. Le mois de Marie paroissal. Bruxelles 1850. - ANG. 68B – A5 = Novitiatus – 20100. = SLKF.

LALIEU32 chanoine). Vers la vraie vie. Communion – Confession – Dévotion. D’après les ouvrages de S. François de Sales et d’après les Décrets de sa Sainteté Pie X. Ed. 2a. Rijsel. = Novitiatus.

LALLEMANT Louis SJ. La doctrine spirituelle précédée de la vie de l’auteur. Ed. nouv. Parijs 1843. ANG. Q4 - 5299 = Novitiatus.

LALLEMANT Louis SJ. La doctrine spirituelle précédée de sa vie. Ed. nouv. Parijs 1892. – ANG. = Novitiatus.

LASSERRE Henri. Les épisodes miraculeux de Lourdes. Parijs 1862. – ANG. 22G - A – A6 = Novitiatus.

LESEUR Elisabeth. Journal et pensées de chaque jour précédés d’une lettre du R.P. Janvier OP. Parijs 1919. – ANG. 17 – 5921 = Novitiatus.

31 Chanoine honoraire de la cathédrale de Clermont, curé de Billom. 32 Dr en théol. et lic. en droit canon, curé-doyen de Charleroy.


Guido HENDRIX

LESPAGNOL33 Gery (). Le Directeur spirituel, contenant des instructions très-utiles à toute sortes de personnes. Ed. 6a. Rouen 1680. - ANG. 55A – L4 = Novitiatus.

Litanies du Sacré-Cœur de Jésus. Bruxelles s.d. = Novitiatus A3.

MÉDAILLE Pierre. Méditations sur les Evangiles pour toute l’année. Nouv. éd. Lyon-Paris 1834. – ANG. F90 – SLKF = Novitiatus - B3.

LOUIS DE BOUVIGNES kap. (†1701). Miroir de l’âme religieuse, lequel fait voir une méthode aisée pour s’aquitter avec mérite des exercices. Ath 1727. – Ex Bibliotheca Abbatiae SS. Cordis Jesu in Westmalle TS L7 - Novitiatus → ANG. → GBIB 2-09901/B.

MENOCHIUS J.S. SJ. Biblia sacra vulg. Edit. cum commentariis J.S. Menochii SJ cum supplemento Tourneminii. 15 tom. Aalst 1826-1829. – ANG. 54E – 37F – J7 - - 8386-8400. – SLKF = Novitiatus.

Mois (Le) de Novembre consacré au souvenir des âmes du purgatoire. Luik 1849. – ANG. 23A – G8 – F8 – A7 – 7332 = Novitiatus.

NICODÈME H. abbé. Le Cœur de Dieu. Lectures édifiantes sur les grands mystères de la Foi. Antoing s.d. = Novitiatus A2.

NIEREMBERGIUS Joannes Eusebius SJ. De adoratione in spiritu et veritate. Libri quatuor. Antwerpen 1631. - ANG. 51E – L3 - 16072 = IEPER - Hunc ex libris J.C. Masset 1786. – Reinerus Vander Stucken. – Ex libris Lamberti Hacquin sacerdotis Herniensis 1703. - Dehareng curé Rhisnes.34 – Liber … Petrus Cou… 1650 … (doorgehaald) = Novitiatus.

Nouvelle Encyclopédie théologique ou deuxième série de dictionnaires sur toutes les parties de la science religieuse. Tome 45: Dictionnaire d’ascétisme. 2 vol. Parijs 1865. – ANG. L6 – fr. Adolphus35 – Novitiatus clericorum F.F. Min. Cap. Belgii.

33 Oratorien, pasteur de l’eglise d’Armentières. 34 Rhisnes: deelgemeente van La Bruyère, prov. Namen. 35 Zie noot 29.



Novum Iesu Christi Testamentum, vulgatae editionis, Sixti V… Leuven 1674. – ANG. 54D – 8371 - B3 = Novitiatus.

Oberammergau und seine Passionsspiele. S.l. 1900. - ANG. L1 = Novitiatus.

Office (L’) de la Semaine Sainte avec quelques additions. Nouv. éd. Brussel s.d. – ANG. 31A – 20D – 4713 = Novitiatus.

PETAZZI P.G. SJ. Het Hoogpriesterlijk gebed. Overwegingen voor priesters en seminaristen. Utrecht-Nijmegen 1938. – ANG. 14E – 5293 = Novitiatus .

Pour les suivants et pour les morts. Brussel s.d. – ANG. A7 = Novitiatus.

PRÉVOT36 André. Amour, Paix et Joie. Mois du Sacré-Cœur de Jésus d’après Sainte Gertrude. Doornik s.d. = Novitiatus A3.

Propagateur (le) de la dévotion à saint Joseph et à la sainte famille. Bulletin mensuel… sous la direction du R.P. Huguet. Cinquième année. Parijs-Brussel 1866. – ANG. A7 = Novitiatus.

RODRIGUEZ Alphonsus SJ. Oeffening der christelyke volmaektheid. →Ned. door P.J. Gevaert. 6 tom. Gent 1848. – ANG. 18C – B3 - 61201-6125 = pro Novitiatu = Novitiatus.

ROSSIGNOLI G. SJ. Les merveilles divines dans la Sainte Euchristie. Nouv. éd. Paris-Leipzig-Doornik 1879. – ANG. A2 = Novitiatus.

SCARAMELLI J.B. SJ. Le Directoire Mystique suivi du Traité du discernement des esprits. Ital.→Fr. par Fr. Catoire SJ. 2 tom. Doornik 1863. – ANG. 17B. – 5819-5820 – E2 = (stempel) fr. Adolphe37 = Novitiatus.

SUAREZ Franciscus SJ. Opus de virtute et statu religionis. Lyon 1611-1614 4 tom. f° [Tom. 3us: Operis de religione pars secunda quae est de statu religione ac tertius in ordine. – Tom. 4us: Operis Suarez Franciscus SJ. Opus de religione tomus quartus et ultimus]. – ANG. 56J – 41A – 9038-9041 = Novitiatus Clericorum F.F. Min. Cap. Belgii. – Tp. tom. 4us = De lic. Adm. R.P. Nichel… poenitentiarij…

36 S.C.J. de la Société des Prêtres du Coeur de Jésus. 37 Zie noot 29.


Guido HENDRIX

SURIN Jean-Joseph SJ. La guide spirituelle, pour la perfection, divisée en sept parties. Ouvrage posthume. Parijs 1836. – ANG. = Novitiaat. L7.

Union (L’) des âmes dans l’Eucharistie. = Novitiatus A2.

VAN DEN ABEELE Charles SJ. Introduction à l’amour égal envers les trois personnes divines. Antwerpen 1747 12°.– IEPER →ANG. 70bisC - 15548 - Novitiatus.

VANDEUR Eugène OSB. O mon Dieu Trinité que j’adore. Prière de Sœur Elisabeth de la Trinité, carmélite, commentée par -. Elévations. 1923. = Novitiatus B1

VAULLET (Apostelyke missionaris, Annecy). Overwegingen voor al de dagen des jaers ten gebruike der religieuzen en voornamelyk dergenen die zich opofferen ten dienste van den evennaeste in de gasthuizen, in de gevangenissen, in het onderwys, enz. enz. 4 tom. Fr.→Ned. Paris 1854-1855 – ANG. 14B – O5 – 5064-5067 = tom. 4 ontbreekt. = SLKF = Novitiatus. – B.

Verité (Une) terrible et trop oubliée. = Novitiatus A7.

Vie (La) de saint François-Xavier, apôtre des Indes et du Japon. Doornik s.d. – ANG. 1A – 16245 → Novitiatus.

X (Un prêtre du Clergé de Namur). Le secret des communions ferventes. Ed. 2a. Doornik s.d.= Novitiatus A2.

X (Un prêtre du diocèse d’Autun). Manuel des familles consacrées au Sacré-Cœur par la Cérémonie de l’Intronisation. S.l.s.d. – Novitiatus A3.

X. (un prêtre du diocèse de Belley). Nouveau mois de Marie ou le mois de Mai consacré à la gloire de la Mère de Dieu. Doornik 1839. – ANG. A5 – Novitiatus.

***

Bovendien vermeldt het op 12 november 1941 begonnen Stamboek 38 een aantal in het Novitiaat bewaarde boeken. Overeenkomstig de bij de aanvang

38 HENDRIX Guido. Het Stamboek van de bibliotheek in het kapucijnenklooster te Edingen. Leuven 2017 (Capuchins in the Low Countries, 20).



geciteerde richtlijn van Pater Emericus ab Izegem hebben ze geen standplaatsnummer van de “Grote biblioteek”, wat we aangeven met ANG. 000, doch wel het stamboeknummer van Edingen. Ook de datum van verwerving of de datum van inschrijving is vermeld.

ANDREAS A STA MARIA. Bloempkes van O.L.Vrouw. -1930. – ANG. 000 – 16760 - 29.6.1947.

BONAVENTURA. Les dons du Saint Esprit. 1899. – ANG. 000 – 16133 - 7.2.1946.

BONAVENTURA. Les trois voies de la vie spirituelle. 1929. – ANG. 000 – 16134 - 7.2.1946.

Constitutie Minderbroeders Capucijnen 1928. - ANG. 000 -1681 - 21.7.1942.

Cum clamore valido. 1943. ANG. 000 - 16216 – 4.3.1946.

DE PILLECIJN F. Pastoor Denys. – ANG. 000 – 15082 - 22.5.1943.

DE PONSONBY F. Lettres de l’Impératrice Frédéric (1840-1901). 1931. – ANG. 000 – 16688 - 8.1.1947.

GAËTAN DU ST NOM DE MARIE passioniste. Oraison et ascension mystique de St. Paul de la Croix. 1930. – ANG. 000 – 15310 - 15.7.1945.

Generale Kap. Uittreksel in ’t Vl. voor de Broeders. 1928. – ANG. 000 – 1680 - 21.7.1942.

JONGEN H. O.L.V. van Fatima. 1944. – ANG. 000 – 16687 - 8.1.1947.

JÖRGENSEN J. De H. Franciscus van Assisi. Deens→Ned. Van de Velde. 1926. – ANG. 000 – 1679 - 20.7.1942.

MAHIEU Gr. vic. God woont in mij, ik woon in God. Coll. Herautjes 14. 1936. ANG. 000 – 1618 - 11.2.1942.

Ordinationes capitulorum generalium O.M. Cap. 1928 – ANG. 000 – 15245 - 20.8.1944.

SCUPOLI. Combat spirituel. → Fr. Brignon SJ. – ANG. 000 – 15322 - 29.8.1945.


Guido HENDRIX

TEXIER. Geluk. L. Maria Grignion de Montfort. 1924. – ANG. 000 – 16761 - 29.6.1947.

VAN EYCK L.M. De devotiebiecht. Coll. Herautjes 16. 1941. – ANG. 000 – 1625 - 11.2.1942.

VAN EYCK L.M. Apostel-Zielen. Coll. Herautjes 12. 1934. – ANG. 000 – 1624 - 11.2.1942.

VAN EYCK L.M. De geestelijke leiding. Coll. Herautjes 7. 1931. – ANG. 000 – 1619 - 11.2.1942.

VAN EYCK L.M. De meditatie. Coll. Herautjes 6. 1931. – ANG. 000 – 1620 - 11.2.1942.

VAN EYCK L.M. Het gewetensonderzoek. Coll. Herautjes 4. 1931. – ANG. 000 – 1622 - 11.2.1942.

VAN EYCK L.M. Ons inwendig leven. Coll. Herautjes 9. 1932. – ANG. 000 – 1623 - 11.2.1942.

VAN EYCK L.M. Punten van gewetensonderzoek. Coll. Herautjes 5. 1931. ANG. 000 – 1621 - 11.2.1942.

VERSCHAEVE C. Jezus. 1941. ANG. 000 – 15078 - 12.5.1943.

VEUTHEY L. Itineraire de l’âme franciscaine. 1942. – ANG. 000 – 19620 - 30.11.1948.

***

Wat kan uit de aanwezigheid van deze boeken in de novitiaatsbibliotheek afgeleid worden?

Twee boeken werden uit de “Grote bibliotheek” van Edingen overgebracht naar het novitiaat. Enkele boeken hebben toebehoord aan Brugse kapucijnenkloosters (BSFCF, BMA).39 In een aantal boeken werd de stempel Novitiatus clericorum doorgehaald. Vermoedelijk gebeurde dit na de

39 HENDRIX Guido. Reconstructie van het boekenbezit van de Brugse kapucijnen. [Gent 2017, ter perse].



opheffing van het novitiaat te Edingen en bij de integratie van de novitiaatsboeken in de bibliotheek van Edingen.

Het novitiaat beoogde vrome mannen te kweken. Hagiografische literatuur was een instrument daartoe, met onder meer kapucijnen-heiligen: Serafinus van Montegranario en Felix van Nicosia. De aanwezigheid van kapucijnen-auteurs was gering: Daniel van Antwerpen (E6), Gratianus a Linden (E4) en Ubard d’Alençon (E7). Een keer ontmoeten we een kapucijn-vertaler: Chrysostomus (A1).

De gebruikers van de novitiaatsbibliotheek hoefden geen vreemde (niet-nationale) talen te kennen: Nederlands en vooral Frans konden volstaan. Bovendien waren er talrijke vertalingen, onder meer uit het Spaans (Falconi, Rodriguez, Du Pont Louis / de la Puente Luis)40 en het Italiaans (Franco, Krebs, Scaramelli).

De muzikale vorming (zang en orgel) kreeg aandacht (Buccialli, Cantus, Franck).

We blijven een verklaring schuldig voor de twee volgende bibliotheekhistorische vaststellingen.

Op vier in de novitiaatsbibliotheek aanwezige banden (namelijk Laden, Médaille, Menochius en Vaullet) komt het supralibros van Arenberg voor. Het betreft het supralibros klein formaat (SLKF) dat in de negentiende eeuw werd aangebracht, in tegenstelling tot het supralibros groot formaat (GFSL) dat uitsluitend in de zeventiende eeuw werd gebruikt door Karel Arenberg en zijn eerste twee opvolgers.41

Hoe is het boek Miroir de l’âme religieuse van de kapucijn Louis de Bouvignes (†1701) in het novitiaat te Edingen geraakt?.– De vraag rijst naar aanleiding van de onmiskenbare woorden Ex Bibliotheca Abbatiae SS. Cordis Jesu in Westmalle TS L7 in het nu in de Leuvense Maurits Sabbebibliotheek aanwezige exemplaar, GBIB 2-09901/B.

40 HENDRIX Guido. Vier eeuwen Spanjaarden bij de kapucijnen. Van Juan de Dueñas († 1460) tot Guillermo de Ugar († 1885) [Gent 2018, ter perse]. 41 HENDRIX Guido. Reconstructie van het boekenbezit in het door in het door H.D.H. Karel Arenberg en Anne de Croy in 1615 te Edingen gestichte kapucijnenklooster. [Gent 2017, ter perse].


De bibliotheek van het novitiaat der kapucijnen te Edingen · De bibliotheek van het novitiaat der...

Documents

Transcript of De bibliotheek van het novitiaat der kapucijnen te Edingen · De bibliotheek van het novitiaat der...