de begeleiding, de Chinezen - Minor-Ndako · ongerust. Op hun emotioneel welzijn hebben we nu...
2
14 coronacrisis DE STANDAARD DONDERDAG 2 APRIL 2020 In augustus wordt Mo 17, een ideale leeftijd om begeleid te wo- nen – en dat was wat er op de planning stond. En opnieuw naar school gaan of een opleiding vol- gen, want dat is intussen al een paar jaar geleden. Maar door de coronacrisis komt de agenda in gevaar. Het leidt tot frustraties bij de tiener. ‘Ben ik kwaad? Ja, op de Chinezen. Zij hebben ons in deze ellende gebracht. Bang voor be- smetting ben ik niet. Ge moet van iets dood gaan (lachje). Maar die maatregelen vind ik overdreven. We zitten hier op een kluitje bij- een, we hebben nul komma nul privacy. De begeleiders komen zo- maar onze slaapkamer binnen. Natuurlijk reageren we onze frus- traties op hen af. Het is hun eigen schuld.’ Al zegt Mo even later dan weer dat met de begeleiding wél goed te praten valt. Voor Mo, die nog maar pas is ‘vrijgelaten’ uit een gesloten regi- me, voelt de lockdown erger dan Beernem. ‘Als het niet gaat, dan ga ik meestal even op mijn bed lig- gen. Ik wíl er het beste van maken, maar ik mis vrijheid. In Beernem rookte ik zo’n vijf sigaretten per dag, hier rook ik … heel veel.’ Kamperen in de tuin Voor jongeren in een instelling is de coronacrisis een regelrechte ramp die hun traject ongenadig doorkruist en dat leidt tot kort- sluitingen in de jonge hoofden. Toch weet de immer vermoeide – ‘ik denk dat het door de drugs komt’ – maar rebelse Mo op het einde van het gesprek alsnog te verrassen. ‘De fun zal terugkeren, hoor. Het komt wel goed.’ Daags nadien mailt de directie van De Wissel dat de meisjes intussen zélf activiteiten hebben voorgesteld om de paasvakantie door te komen. Een nachtelijke kampeersessie in de tuin, een dropping of marshmallows roos- teren boven het vuur: het is nog kijken wat kan en mag. Voor Dasha is er net voor het weekend goed nieuws gekomen. De jeugd- rechtbank geeft haar groen licht om tóch thuis te verblijven tijdens de coronacrisis, mits er een weke- lijkse update komt. (mju) Dasha en Mo zijn zelfgekozen schuilnamen: hun echte namen zijn bekend bij de redactie. BIJZONDERE JEUGDHULP GAAT DOOR MOEILIJKE TIJDEN Corona doorkruist traject jongeren in instelling Boos op de jeugdrechter, de begeleiding, de Chinezen BRUSSEL I Dasha (14) woont al bijna twee maanden in De Wissel, dat meisjes in Leuven en omstre- ken begeleidt die er geplaatst wor- den door de jeugdrechter en door- stromen uit een gesloten jeugdin- stelling. Al sinds haar negende gaat Dasha van de ene instelling naar de andere. De jeugdrechter plaatste haar wegens een veront- rustende opvoedingssituatie. Haar grote droom is om weer bij haar mama te kunnen wonen. Mocht er geen coronacrisis zijn, zou ze mondjesmaat een paar da- gen naar huis mogen. Maar nu ligt alles stil. Net vóór de lockdown liep Dasha weg uit De Wissel, naar haar moeder, maar de jeugdrech- ter oordeelde dat ze er niet kon blijven. Het maakt haar gefrus- treerd en boos. Op het moment dat we haar spreken, heeft ze zich al even afgezonderd van haar leef- groep. ‘Ik voel mij de laatste dagen erg slecht, omdat ik niet naar mijn mama mag’, vertelt Dasha via een video-interview. Als ik daaraan denk, word ik ambetant en gefrus- treerd. Wat ik dan doe? Op de boksbal slaan. Of roepen tegen de begeleiding. Ik ben niet boos op hen, wel op de jeugdrechter, om- dat hij mij zonder reden terug- plaatste.’ Dasha’s interpretatie is teke- nend voor de manier waarop veel meisjes de quarantaine aanvoe- len: als een persoonlijk onrecht. Het ís ook echt moeilijk voor hen: de bezoekjes naar huis en uitjes naar de winkel waren een belang- rijke uitlaatklep. ‘De maatregelen zijn veel te streng’, houdt Dasha vol. ‘Er werd totáál geen rekening gehouden met jongeren die in een instelling zitten. Onze enige vrijheid, op woensdagmiddag en in het week- end, is ons afgenomen. Wij voelen ons dubbel zo hard opgesloten, en dat leidt tot spanningen in de leef- groep.’ De therapeut komt niet meer om gezondheidsredenen, samen Het is een verwarrende, frustrerende tijd voor jongeren in een instelling. ‘Als het nóg een maand duurt, zal ik hier niet de enige zijn die ontploft.’ wandelen en fietsen is uit den bo- ze. En als de begeleiding al een originele activiteit vindt, is de mo- tivatie bij de meisjes zodanig ver te zoeken dat de boel wordt afge- last. ‘We kijken soms een hele namiddag naar Netflix’, vervolgt Dasha. ‘En we vervelen ons.’ Dus wordt er gerookt dat het een lieve lust is. De groepsaankoop sigaret- ten vliegt erdoor. Muziek helpt. Praten met de persoonlijke begeleider of met de leefgroep ook. Maar Dasha kan er niet aan doen: ze blijft zich schul- dig voelen. ‘Ik weet dat het niet mijn fout is, maar mijn mama is pas geopereerd aan haar knie, ik wou gewoon dat ik er kon zijn voor haar. Ik werk al jaren in aller- lei instellingen keihard om weer thuis te kunnen wonen, en nu is dat precies voor niks geweest. Dat spookt de hele dag door mijn hoofd. Als het nóg een maand duurt, zal ik hier niet de enige zijn die ontploft.’ ‘Ik word zot’ Ook de 16-jarige Mo, die pas sinds een paar weken in De Wissel zit, heeft een doel voor ogen: een eigen studiootje. Het is wat an- ders dan de gesloten jeugdinstel- ling in Beernem, waar Mo tot voor kort verbleef wegens een ‘als mis- drijf omschreven feit’, waarbij drugs kwamen kijken. Net als Dasha liep ook Mo vlak vóór de lockdown weg van de instelling. Tijdens die kortstondige vrijheid lonkte alweer het spul. Mo heeft er nu spijt van. ‘Ik heb mij in de gesloten in- stelling bijna altijd gedragen. Ik heb echt mijn best gedaan. Omdat ik graag alleen wil wonen, liefst in Hasselt, waar mijn vrienden van- daan komen. Vandaag heb ik al een half jaar niet meer gefeest en ik word er zot van.’ ‘In Beernem rookte ik vijf sigaretten per dag. Nu … héél veel’' MO (16) Verblijft op bevel van de jeugdrechter in De Wissel BRUSSEL I ‘Ik zie ouders die als een leeuw vechten voor hun kind’, zegt Da- vid Lowyck, directeur van Minor-Nda- ko. ‘Zij hebben het er moeilijk mee dat ze hun kind niet meer in de leefgroep mogen bezoeken (dat mag alleen nog in een crisissituatie, red.). Met het ak- koord van de jeugdrechter zijn sommi- ge kinderen tijdelijk terug bij hun ou- ders gaan wonen. We volgen die gezin- nen intensief op. Als het zou mislopen, zouden we een kind terugnemen in de leefgroep. Voorlopig loopt alles goed. Gezinnen zijn soms veerkrachtiger dan we denken.’ ‘Maar sommige kinderen kunnen he- laas niet terug naar hun ouders. Zij blij- ven in de leefgroep. De maatregel dat zij geen bezoek meer mogen krijgen, hakt er bij veel gezinnen diep in. Wij horen: “Waarom mag papa mij niet meer ko- men halen om met mij te gaan wande- len?” Ze bellen en skypen, maar dat is niet hetzelfde.’ ‘Van bij het begin wist ik: met elf jon- ge kinderen weken in één leefgroep in lockdown, dat zal niet lukken. We zijn creatief geweest en hebben de leefgroep zo klein mogelijk gemaakt. Om in- en uitgaand personeel tot een minimum te beperken en ook om huiselijkheid en warmte te kunnen bieden, wonen enke- le begeleiders in duo een hele week in. Zij zoeken een dagstructuur zoals in een gezin: een afwisseling tussen schoolse taken en ontspanning.’ ‘Drie begeleiders hebben ook een kind uit de leefgroep in huis genomen en zorgen daar voor hen. Iedereen weet dat het voor jonge kinderen niet goed is om lang in een voorziening te blijven. Gezinshuizen zijn een alternatief. Ho- pelijk biedt deze gezondheidscrisis ook kansen om de jeugdhulp anders in te kleuren. Regelluwte kan ook zuurstof geven aan creativiteit.’ Voorlichtingsfilmpjes ‘Waar ik mij ook zorgen over maak, zijn de jongeren die begeleid zelfstan- dig wonen, onder wie veel niet-begelei- de minderjarige vluchtelingen. Zij hu- ren een studio. Meermaals per week ging een begeleider bij hen langs om te kijken hoe het gaat, of de koelkast ge- David Lowyck, directeur Minor-Ndako ‘Drie begeleiders hebben een kind in huis genomen’
Transcript of de begeleiding, de Chinezen - Minor-Ndako · ongerust. Op hun emotioneel welzijn hebben we nu...
14 coronacrisis DE STANDAARDDONDERDAG 2 APRIL 2020
In augustus wordt Mo 17, eenideale leeftijd om begeleid te wonen – en dat was wat er op deplanning stond. En opnieuw naarschool gaan of een opleiding volgen, want dat is intussen al eenpaar jaar geleden. Maar door decoronacrisis komt de agenda ingevaar. Het leidt tot frustraties bijde tiener. ‘Ben ik kwaad? Ja, op deChinezen. Zij hebben ons in dezeellende gebracht. Bang voor besmetting ben ik niet. Ge moet vaniets dood gaan (lachje). Maar diemaatregelen vind ik overdreven.We zitten hier op een kluitje bijeen, we hebben nul komma nulprivacy. De begeleiders komen zomaar onze slaapkamer binnen.Natuurlijk reageren we onze frustraties op hen af. Het is hun eigenschuld.’ Al zegt Mo even later danweer dat met de begeleiding wélgoed te praten valt.
Voor Mo, die nog maar pas is‘vrijgelaten’ uit een gesloten regime, voelt de lockdown erger danBeernem. ‘Als het niet gaat, dan gaik meestal even op mijn bed liggen. Ik wíl er het beste van maken,maar ik mis vrijheid. In Beernemrookte ik zo’n vijf sigaretten perdag, hier rook ik … heel veel.’
Kamperen in de tuinVoor jongeren in een instelling
is de coronacrisis een regelrechteramp die hun traject ongenadigdoorkruist en dat leidt tot kortsluitingen in de jonge hoofden.Toch weet de immer vermoeide– ‘ik denk dat het door de drugskomt’ – maar rebelse Mo op heteinde van het gesprek alsnog teverrassen. ‘De fun zal terugkeren,hoor. Het komt wel goed.’
Daags nadien mailt de directievan De Wissel dat de meisjesintussen zélf activiteiten hebbenvoorgesteld om de paasvakantiedoor te komen. Een nachtelijkekampeersessie in de tuin, eendropping of marshmallows roosteren boven het vuur: het is nogkijken wat kan en mag. VoorDasha is er net voor het weekendgoed nieuws gekomen. De jeugdrechtbank geeft haar groen lichtom tóch thuis te verblijven tijdensde coronacrisis, mits er een wekelijkse update komt. (mju)
Dasha en Mo zijn zelfgekozenschuilnamen: hun echte namenzijn bekend bij de redactie.
BIJZONDERE JEUGDHULP GAAT DOOR MOEILIJKE TIJDEN
Corona doorkruist traject jongeren in instelling
Boos op de jeugdrechter, de begeleiding, de Chinezen
BRUSSEL I Dasha (14) woont albijna twee maanden in De Wissel,dat meisjes in Leuven en omstreken begeleidt die er geplaatst worden door de jeugdrechter en doorstromen uit een gesloten jeugdinstelling. Al sinds haar negendegaat Dasha van de ene instellingnaar de andere. De jeugdrechterplaatste haar wegens een verontrustende opvoedingssituatie.
Haar grote droom is om weerbij haar mama te kunnen wonen.Mocht er geen coronacrisis zijn,zou ze mondjesmaat een paar dagen naar huis mogen. Maar nu ligtalles stil. Net vóór de lockdownliep Dasha weg uit De Wissel, naarhaar moeder, maar de jeugdrechter oordeelde dat ze er niet konblijven. Het maakt haar gefrustreerd en boos. Op het momentdat we haar spreken, heeft ze zichal even afgezonderd van haar leefgroep.
‘Ik voel mij de laatste dagen ergslecht, omdat ik niet naar mijnmama mag’, vertelt Dasha via eenvideointerview. Als ik daaraandenk, word ik ambetant en gefrustreerd. Wat ik dan doe? Op deboksbal slaan. Of roepen tegen debegeleiding. Ik ben niet boos ophen, wel op de jeugdrechter, omdat hij mij zonder reden terugplaatste.’
Dasha’s interpretatie is tekenend voor de manier waarop veelmeisjes de quarantaine aanvoelen: als een persoonlijk onrecht.Het ís ook echt moeilijk voor hen:de bezoekjes naar huis en uitjesnaar de winkel waren een belangrijke uitlaatklep.
‘De maatregelen zijn veel testreng’, houdt Dasha vol. ‘Er werdtotáál geen rekening gehoudenmet jongeren die in een instellingzitten. Onze enige vrijheid, opwoensdagmiddag en in het weekend, is ons afgenomen. Wij voelenons dubbel zo hard opgesloten, endat leidt tot spanningen in de leefgroep.’
De therapeut komt niet meerom gezondheidsredenen, samen
Het is een verwarrende, frustrerende tijd voor jongeren in een instelling. ‘Als het nóg een maand duurt, zal ik hier niet de enige zijn die ontploft.’
wandelen en fietsen is uit den boze. En als de begeleiding al eenoriginele activiteit vindt, is de motivatie bij de meisjes zodanig verte zoeken dat de boel wordt afgelast. ‘We kijken soms een helenamiddag naar Netflix’, vervolgtDasha. ‘En we vervelen ons.’ Duswordt er gerookt dat het een lievelust is. De groepsaankoop sigaretten vliegt erdoor.
Muziek helpt. Praten met depersoonlijke begeleider of met deleefgroep ook. Maar Dasha kan erniet aan doen: ze blijft zich schuldig voelen. ‘Ik weet dat het nietmijn fout is, maar mijn mama ispas geopereerd aan haar knie, ikwou gewoon dat ik er kon zijnvoor haar. Ik werk al jaren in allerlei instellingen keihard om weerthuis te kunnen wonen, en nu isdat precies voor niks geweest. Datspookt de hele dag door mijnhoofd. Als het nóg een maandduurt, zal ik hier niet de enige zijndie ontploft.’
‘Ik word zot’Ook de 16jarige Mo, die pas
sinds een paar weken in De Wisselzit, heeft een doel voor ogen: eeneigen studiootje. Het is wat anders dan de gesloten jeugdinstelling in Beernem, waar Mo tot voorkort verbleef wegens een ‘als misdrijf omschreven feit’, waarbijdrugs kwamen kijken. Net als
Dasha liep ook Mo vlak vóór delockdown weg van de instelling.Tijdens die kortstondige vrijheidlonkte alweer het spul. Mo heefter nu spijt van.
‘Ik heb mij in de gesloten instelling bijna altijd gedragen. Ikheb echt mijn best gedaan. Omdatik graag alleen wil wonen, liefst inHasselt, waar mijn vrienden vandaan komen. Vandaag heb ik aleen half jaar niet meer gefeest enik word er zot van.’
‘In Beernem rookte ik vijf sigaretten per dag. Nu … héél veel’'MO (16) Verblijft op bevel van de jeugdrechter in De Wissel
BRUSSEL I ‘Ik zie ouders die als eenleeuw vechten voor hun kind’, zegt David Lowyck, directeur van MinorNdako. ‘Zij hebben het er moeilijk mee datze hun kind niet meer in de leefgroepmogen bezoeken (dat mag alleen nog ineen crisissituatie, red.). Met het akkoord van de jeugdrechter zijn sommige kinderen tijdelijk terug bij hun ouders gaan wonen. We volgen die gezinnen intensief op. Als het zou mislopen,zouden we een kind terugnemen in deleefgroep. Voorlopig loopt alles goed.Gezinnen zijn soms veerkrachtiger danwe denken.’
‘Maar sommige kinderen kunnen helaas niet terug naar hun ouders. Zij blijven in de leefgroep. De maatregel dat zijgeen bezoek meer mogen krijgen, hakter bij veel gezinnen diep in. Wij horen:“Waarom mag papa mij niet meer komen halen om met mij te gaan wandelen?” Ze bellen en skypen, maar dat isniet hetzelfde.’
‘Van bij het begin wist ik: met elf jonge kinderen weken in één leefgroep inlockdown, dat zal niet lukken. We zijncreatief geweest en hebben de leefgroepzo klein mogelijk gemaakt. Om in enuitgaand personeel tot een minimum tebeperken en ook om huiselijkheid enwarmte te kunnen bieden, wonen enkele begeleiders in duo een hele week in.Zij zoeken een dagstructuur zoals in eengezin: een afwisseling tussen schoolsetaken en ontspanning.’
‘Drie begeleiders hebben ook eenkind uit de leefgroep in huis genomenen zorgen daar voor hen. Iedereen weetdat het voor jonge kinderen niet goed isom lang in een voorziening te blijven.Gezinshuizen zijn een alternatief. Hopelijk biedt deze gezondheidscrisis ookkansen om de jeugdhulp anders in tekleuren. Regelluwte kan ook zuurstofgeven aan creativiteit.’
Voorlichtingsfilmpjes‘Waar ik mij ook zorgen over maak,
zijn de jongeren die begeleid zelfstandig wonen, onder wie veel nietbegeleide minderjarige vluchtelingen. Zij huren een studio. Meermaals per weekging een begeleider bij hen langs om tekijken hoe het gaat, of de koelkast ge
David Lowyck, directeur MinorNdako
‘Drie begeleiders hebben een kind in huis genomen’
DE STANDAARDDONDERDAG 2 APRIL 2020 15
vuld was, of brieven niet onbeantwoordbleven, ... Soms sprongen jongeren zelfbij ons binnen als ze vragen of problemen hadden, of gewoon voor een babbel. Die contacten zijn weggevallen.’
‘Onze begeleiders hebben voorlichtingsfilmpjes gemaakt en sturen bundels op met schoolwerk. We bellen elkeochtend en avond en houden contact.Maar aan een Afghaanse jongere dienog niet goed Nederlands spreekt uitleggen dat hij nu geen vrienden op de
thee mag ontvangen, of wat hij moetdoen wanneer hij koorts heeft, is niet zomakkelijk. Sommige jongeren zijn ookongerust. Op hun emotioneel welzijnhebben we nu minder zicht. Als we weten dat iemand donkere gedachtenheeft of het slecht stelt, zullen we nietaarzelen om nog eens langs te gaan. Dankun je niet zomaar zeggen: ja maar, erzijn regeltjes. Niet alle hulpverleningkan op afstand gebeuren. Anders wasdit al lang ingevoerd.’ (yd)
niet meer toegelaten, tenzij zich een crisissituatie voordoet. Ook de diensten jeugdhulp aan huis hebben het niet makkelijk om kwetsbare gezinnen op te vol
gen. Maar soms biedt een crisis ook ruimte voor creativiteit. Twee jongeren en twee directeurs getuigen. MARJAN JUSTAERT EN YVES DELEPELEIREILLUSTRATIE JIP VAN DEN TOORN
Voor jongeren in de jeugdhulp voelen destrenge maatregelen door de coronacrisisals een zoveelste onrecht. Hun traject staat on hold, bezoek in de leefgroep is
Wim Taels, directeur De Cocon
‘Boodschappen zetten we voorde deur af’
BRUSSEL I ‘De richtlijn is dat huisbezoeken bij gezinnen niet meer mogen, maar soms kunnen we niet anders wegens een noodgeval. Nietgaan zou schuldig verzuim zijn’, zegtWim Taels, directeur van de vzw DeCocon, die in OostVlaanderenjeugdhulp aan huis biedt, vaak in hetkader van jeugdbescherming.
‘Het is niet evident om gezinnenop afstand te helpen. Plots is er heelwat niet meer mogelijk. Je kunt zeeen aantal vaardigheden rond opvoeding of poetsen niet meer aanleren.Je kunt nog moeilijk visuele hulpmiddelen gebruiken.’
‘Gezinsgesprekken kunnen weook niet meer voeren’, zegt Taels. ‘Inveel gezinnen zetten wij normaal inop het herstel van relaties of het activeren van steun door hun sociaal enfamiliaal netwerk. Dat activeren isnu bijzonder moeilijk.’
‘Niet al onze medewerkers of gezinnen hebben ook tools zoals Skypeom elkaar te kunnen zien. Sommigejongeren hebben het financieel nietzo breed en hebben alleen een eenvoudige gsm. De afspraak is dat er elke dag telefonisch contact met de gezinnen is, en dat de begeleider bereikbaar is. Het is beter dan niets.Maar door niet meer langs te kunnengaan, zie je niet wat er thuis gebeurt.Dat is toch een groot verschil.’
‘Een belangrijk probleem zijn gezinnen in armoede. We hebben cliënten van wie de kinderen voor eenwarme maaltijd aangewezen warenop de school. Nu dat is weggevallen,moeten zij toch kunnen eten? Eenjongere die alleen woont en ziekwordt, kan toch niet voor zichzelfzorgen? Voor die mensen doen wij deboodschappen. Die zetten wij danvoor hun deur af.’
‘Ik hoor signalen van begeleidersdat de druk in sommige gezinnengroot wordt. We zijn vooral bezorgdvoor gezinnen waar geweld voorvalt.In sommige begeleidingen zullen wevan vooraf aan moeten beginnen.’
‘Als dit nog veel langer duurt, zullen we moeten overwegen om weeraan huis te gaan bij gezinnen die erhet meeste nood aan hebben, mits alle veiligheidsmaatregelen in achtworden genomen. Onze alcoholgelszijn ondertussen op. Ander beschermingsmateriaal zou ook welkomzijn.’ (yd)
‘In sommige begeleidingen zullen we van vooraf aan moeten beginnen’
WIM TAELS
‘Als we weten dat iemand donkere gedachten heeft, zullen we niet aarzelen om nog eens langs te gaan’DAVID LOWYCK
