119de jaargang | mei - juni 2015 | tweemaandelijks tijdschrift voor de beweging rond Don Bosco | Kantoor van afgifte: 3000 Leuven mail | P209042

Vlaanderen

3

Ver-groeien

inhoud

Ingeblikt 3

Bartimeüs – Van lectio divina naar gebedsbezinningen 4

Een huis netjes en proper…

(Agnes Covents) 6

Apostel zijn… een leven lang 8

Een ‘babbeltje’ met Liesl 9

Kwesties in opvoeding 11

‘Hoe gelukkig zijn die salesianen toch!’ 12

Digital natives en apen(staart)jaren 14

Van diep verdriet en groot geluk… 16

Internationaal Salesiaans Pedagogisch Congres in Rome 17

Gezinnen ondersteunen met een open visie

(Dieter Rigole) 18

De Boekenplank 20

In memoriam 21

Evalueren om te leren 22

Ruggespraak 24

Hoofdredacteur Steven Pinnoo

Adviesraad R. Burggraeve H. Cauwenberghs A. De Cocker M. Den Haerynck D. Deraeve E. De Ridder E. Haelvoet B. Hoogwijs D. Schoofs F. Vanspauwen S. Veulemans

Eindredactie en redactieadres Steven Pinnoo Maaltemeers 78 9052 Zwijnaarde dbsocom@donbosco.be

Adreswijziging Don Bosco Vlaanderen Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel centrale.propaganda@donbosco.be

Verantwoordelijke uitgever Mark Tips, provinciaal Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel mark.tips@donbosco.be

Lay-out en druk Drukkerij Van der Poorten nv Kessel-Lo

De bijdragen verschijnen onder de verantwoordelijkheid van de auteur.

Uw persoonlijke gegevens zijn voor u ter inzage. Ze worden nooit aan derden doorgegeven en dienen enkel voor de verzending van Don Bosco Vlaanderen.

In Vlaanderen: www.donbosco.be www.zustersvandonbosco.be

In de wereld: www.sdb.org www.cgfmanet.org

Don Bosco Vlaanderen is een gratis blad. Giften zijn daarom steeds welkom op het onderstaande adres en rekeningnummer, met vermelding van ‘Don Bosco Vlaanderen’:Don Bosco Centrale vzwFr. Gaystraat 1291150 BrusselTel. 02 771 21 00IBAN: BE27 4272 1008 4573 BIC: KREDBEBB

Foto voorpagina: Lauren Hammond

Een salesiaanse op de wereld Een kijk op de salesiaanse wereld

3

Tekst: Steven Pinnoo Foto: Richard Griffin | INGEBLIKT

Ver-groeien

Groeien. Bestaat er een woord dat het hart van Don Bosco en zijn beweging meer kan beroeren? Want daar gaat het bij ons juist om: opvoeden, groei bevorderen, ruimte scheppen waarin groei tot stand kan komen en in die ruimte met jongeren op weg gaan. In het spoor van Don Bosco durven wij deze uitdaging aangaan met een eigen insteek.

Wat vooral opvalt in die opvoedingsstijl, is haar preven-tief karakter. Don Bosco creëerde een veilige groeiruim-te die de nodige structuur en grenzen bood aan jonge-ren en hen uitdaagde zich vanuit hun eigen krachten te ontwikkelen naar zelfstandigheid. Hij noemde dit zijn ‘preventief systeem’, een term die in onze beweging op uiteenlopende manieren gestalte heeft gekregen en nog krijgt, en die ons steeds dierbaar is gebleven.

Tegelijk kiezen wij voor een integrale opvoeding. Dit houdt in dat je alle aspecten van het mens-zijn ruimte geeft en aanspreekt. In de salesiaanse traditie wordt

dit samengevat in het ‘oratoriocriterium’: al van in zijn eerste ‘oratorio’ wil Don Bosco in het opvoedingsge-beuren jongeren een thuis, een school, een speelplaats en een parochie bieden. Wij willen iedere jongere kan-sen bieden om al deze dimensies op een persoonlijke manier voor zich-zelf te verkennen en tot ontwikke-ling te brengen.

In dit lentenummer laat Don Bosco Vlaanderen zich opnieuw raken door de wereld om ons heen, door de explosie van groeien en bloeien die we rondom ons zien. We wil-len het over de groeikracht in onze jongeren hebben, en over al onze inspanningen om die groeikracht in goede banen te leiden zodat jongeren ‘ver kunnen groeien’ en hope-lijk ‘vergroeien’ in een positieve, vruchtbare levenshou-ding.

4

BARTIMEÜS | Tekst: Eric Haelvoet Foto's: Eindredactie, Riccardo Cuppini

Jongeren ontmoeten Jezus

In het diverse aanbod van Bartimeüs neemt de lec-tio divina een bijzondere plaats in. Toch beperkt Bartimeüs zich niet hiertoe: het project zet ook de stap naar concreet uitgeschreven gebedsbezinnin-gen.

In het vorige nummer van Don Bosco Vlaanderen vindt u een uitgebreide beschrijving van de lectio divina-methode. Als we in groep 2 uur tot 2,5 uur aandacht besteden aan een evangelietekst en de inhoud met zijn rijke boodschap in ons laten binnenkomen, is het niet meer zo moeilijk om tot een gebedsbezinning te ko-men. Uitschrijven wat het Woord in de persoon doet, helpt om de ervaring nog scherper te krijgen, vast te zetten, om tot de laatste klaarheid door te groeien. Bo-ven alles is het een grote genade, een bevrijdend ge-beuren, een transformatie of transfiguratie.

Van lectio divina naar gebedsbezinningen

Er staan nu meer dan 370 gebedsbezinningen op www.bartimeus.be/bezinningen. In elke bezinning vindt men dezelfde elementen. Eerst het Woord zelf: de tekst van het evangelie. Dan een uitnodiging om het Woord in stilte te laten binnenkomen in zijn hoofd, hart en ziel. Een eerder korte bezinning, gegroeid uit de lectio di-vina, licht enkele elementen uit het Woord op. Enkele vragen helpen het Woord naar het eigen leven te la-ten toekomen, tot een gesprek te komen als koppel, een groep catechisten, een gemeenschap, een gezins-groep… Op het einde staat een gebed met het Woord. Want God ziet uit naar een antwoord, naar relatie en communicatie.

Er staat nu een tweede reeks op www.bartimeus.be. Tijdens het derde voorbereidingsjaar 2013-2014 op het actuele jubeljaar ‘Don Bosco 200’ bezorgde onze me-debroeder Wilfried Wambeke ons wekelijks een zeer gewaardeerde bijdrage over Don Bosco en de Bijbel.

Uitschrijven wat het Woord

in de persoon doet, helpt om tot de laatste

klaarheid door te groeien.

5

Ik wilde een stap verder gaan. Mijn vraag was: “Hoe is Don Bosco heel concreet omgegaan met Bijbelteksten, vooral de evangelies?” Dit laat me toe een wezenlijk aspect van Don Bosco naar voren te laten komen. Dat aspect belicht de kern van zijn priesterschap. Ik streef nog een ander doel na: hoe kan ik de evangelies lezen als salesiaan van Don Bosco en wel voor onze tijd en hier in Nederland en Vlaande-ren?

Het gevaar bestond echter dat dit te subjectief werd. Daarom zoek ik geschikte teksten uit officiële docu-menten. Eerst en vooral in het Charter van de Salesi-aanse Familie. Daarin staat wat we met de verschil-lende groepen van de Salesiaanse Familie met elkaar delen. Wat ons bindt. Maar ik zoek ook wel een tekst uit de constituties, het reglement, het statuut… van de afzonderlijke groepen van de Salesiaanse Familie. Deze bezinningen eindigen met een salesiaans gebed met het Woord. In dit jubeljaar ‘Don Bosco 200’ vindt men elke week een gebedsbezinning op de website. Er staan er nu meer dan veertig op.

Digitale kaarsjesSinds half juni 2010 kan men op de website van Bar-timeüs een digitaal kaarsje branden. Voor het techni-sche: zie kadertje. Sinds het begin werden zo meer dan 1.300 kaarsjes gebrand. Maar veel meer mensen bezoe-ken deze pagina om voor anderen te bidden.

Actie: honderd kaarsjes voor broeder RogerOp 12 mei 1915 werd broeder Roger Schutz, de stichter

van de Taizégemeenschap, geboren. Dat is nu dus honderd jaar geleden. Bij die gelegenheid heb ik een actie gelanceerd: honderd kaarsjes voor broeder Roger. Naast de spirituali-teit en pedagogie van Don Bosco is

Klik op www.bartimeus.be op ‘kapel’. Klik onder de foto op Brand nu je digitaal kaarsje. Tik onderaan een gebedsintentie in het vak ‘uw intentie’. Je no-teert je naam of niet. Klik dan op ‘verzend’. Je ziet onmiddellijk een digitaal kaarsje branden met daar-naast jouw gebedsintentie. Het blijft 24 uur bran-den. Iedereen kan uiteraard het kaarsje zien, de in-tentie lezen en met jou meebidden.

Mijn vraag was: “Hoe is Don Bosco heel

concreet omgegaan met Bijbelteksten?”

Taizé immers een diepe bron voor Bartimeüs. De actie is eenvoudig en gratis: brand op 12 mei een digitaal kaarsje met een gebed of voorbede die iets te maken heeft met de Taizégemeenschap en de vele jongeren uit verschillende kerken, die in Taizé een frisse bron vinden voor hun geloofsgroei. Doe je mee? Er volgt een tweede actie: 200 kaarsjes voor Don Bosco op zijn 200ste verjaardag, dus op 16 augustus.

6

TE GAST | Tekst: Jos Stevens Foto's: Eindredactie

DBV plaatst iets of iemand voor het voetlicht

Een sprong in het onbekendeKlein van gestalte en al even bescheiden, was Agnes van mening dat anderen veel meer kunnen vertellen over het leven en werk in het Jongenstehuis van Don Bosco Vremde. Maar zij is op dit ogenblik degene die het langst in het Jongenstehuis werkt, in augustus zal dat 44 jaar zijn… En dat argument hielp. In haar huis,

netjes en proper, was ik heel welkom.Ze was net geen twintig jaar – en pas gehuwd – toen ze in het Jongenstehuis begon te wer-ken. Na haar studie huishoudkunde had ze één jaar als bediende gewerkt in een winkel. Via mensen uit het dorp kwam ze te weten dat ze in Don Bosco iemand zochten als hulp in de keuken. Ze werd dadelijk aangenomen. De toenmalige directeur Michel Renckens

was niet aanwezig bij de eerste kennismaking, maar de econoom, Toon Maes, die haar ontving, zag dat ze uit het goede hout gesneden was. Zij werd dadelijk aange-nomen voor een 32-urenweek. Een contract werd pas later getekend. Zo eenvoudig was dat toen.Zij kende de instelling niet echt, maar aangezien ze in het dorp woonde, zag ze mijnheer Van Roey en mijn-

Een huis netjes en proper…

Welkom bij Agnes Covents, logistieke medewerker

in het Jongenstehuis Don Bosco Vremde

Ze bloosde net iets meer dan normaal toen ik haar aansprak om een artikel over haar in Don Bosco Vlaanderen te laten

verschijnen. Na enige aarzeling mocht ik Agnes Covents toch eens in de schijnwerper plaatsen.

Ik ben geen opvoedster en klein van gestalte,

toch heb ik nooit problemen gehad met de jongens.

7

heer Depreitere, twee salesianen-opvoeders, regelmatig met de jongens voorbij haar deur wandelen. En dat viel op. Eenmaal was ze met haar broer en enkele studenten van Vremde meegegaan om in de grote keuken met Pasen voor de jongens eieren te koken.

Uit het goede hout gesnedenAgnes was de middelste van een gezin met zeven kin-deren, twee jongens en vijf meisjes. Werken had ze van kleins af moeten doen. En werk wás er in het Jongen-stehuis. Er verbleven toen honderddertig jongens. Sa-men met twee collega’s stond ze in voor het onderhoud van het nieuwe gebouw dat in 1969 in gebruik werd genomen. De kamers van de jongens kregen elke week een beurt. En tweemaal per week moest ze de lange gangen schuren. Ook het poetsen van de vele ramen was een hele karwei. Ladder op, ladder af, steeds op-nieuw. Iedereen die haar kent, weet dat zij geen enkel werk schuwt, hard werkt en altijd met een blij gezicht.“Het vraagt vandaag de dag heel wat organisatie om alles rond te krijgen en we proberen onze tijd efficiënt te gebruiken,” zegt ze. “Een goede planning is onont-beerlijk.” Gelukkig kunnen we op elkaar rekenen. “Het doet deugd te weten dat je er niet alleen voor staat en dat je collega’s inspringen als je er niet bent. Op die manier kunnen de bewoners van het Jongenstehuis steeds in een net en proper huis wonen.”We kennen Agnes niet alleen als een harde werker, maar ook als een lieve, aangename vrouw, bescheiden, altijd met een zachte glimlach op haar wezen, maar die plezier kan maken als geen ander en honderduit kan vertellen over vroeger en nu, over het werk en haar fa-milie.

Warme herinneringen en open voor veranderingGoede herinneringen bewaart ze aan vele salesianen die hier werkten, vooral over de tijd met Henk Baltus, Jef Lannoo en Jacky Van Dijck kan ze veel verhalen ver-tellen. “Er heerste toen een huiselijke sfeer: jongens droegen pantoffels en in de winter brandden de open haarden, die uiteraard na gebruik moesten worden schoongemaakt.”“Er waren ook moeilijke periodes,” zegt ze, “vooral als goede personeelsleden vertrokken of werden ontsla-gen, vond ik dat erg.”“Gedurende al die jaren dat ik hier werk, is er veel veranderd. In mijn beginperiode waren er alleen sale-

sianen die voor de opvoeding van de jongens zorg-den, dag in dag uit. Later kwamen er meer en meer leken- opvoeders bij, voornamelijk mannen. En nu zijn er meer vrouwen dan mannen. Ook meer mensen met een bijzondere functie die een eigen bureau hebben. Dit betekent ook meer kantoren poetsen…” Schert-send voegt ze eraan toe: “Er zijn nu meer bureauwer-kers en minder jongens!”Contact met de jongens heeft ze nu minder dan vroe-ger en het is ook anders. “De eerste jaren dat ik hier werkte, leefden de jongens veel meer in groep. Nu zijn de groepen kleiner en is de ontspanning veel individu-eler. Meer jongens zitten aan de computer spelletjes te spelen of hebben oortjes in om naar hun muziek te luisteren, zodat hen aanspreken moeilijker wordt. Ze blijven ook minder lang dan vroeger. Ik ben geen op-voedster en klein van gestalte, toch heb ik nooit pro-blemen gehad met de jongens. Het is ook aangenaam als jongens die hier ooit verbleven, op bezoek komen en me vriendelijk een goede dag komen zeggen.”

Tijd maken voor je familieDoor vermindering van werkuren, nu nog 24 uur per week, is het takenpakket van Agnes veranderd. Nu poetst ze alleen nog de bureau’s, de gangen en de trappen. Zij heeft nu meer tijd voor haar familie. Haar dochter heeft twee kinderen. Deze zijn in de kapel ge-doopt door de inmiddels overleden salesiaan Willy Van-denputte. Twee dagen per week houdt ze vrij voor de kleinkinderen. En met haar zussen gaat ze regelmatig fietsen en zwemmen.Stilaan kijkt ze uit naar het moment dat ze met pensi-oen zal gaan, wellicht eind 2016. We zullen het haar van harte gunnen! Maar het contact met Don Bosco zal op een of andere manier steeds blijven. Het is al zoveel ja-ren een stuk van haar leven en dat kun je niet vergeten.

Er heerste hier een huiselijke sfeer:

jongens droegen pantoffels en in de winter brandden de open haarden.

8

UITGELEZEN | Tekst: Piet Stienaers Foto: Storm Signal

Apostel zijn… een leven lang

dend en wakend denkt Jezus na over de stap die Hij gaat zetten en de keuze die Hij gaat maken. Zo komt Hij op het spoor wat uit deze mannen kan groeien en hoe ze zich in de toekomst gaan ontwikkelen. ‘Bezin eer je begint’ is een oud spreekwoord. Of bid eer je handelt. In de politiek, in onze engagementen naar el-kaar, in de opvoeding van onze kinderen... Er zou veel onheil vermeden worden, mocht er meer nagedacht worden voor men aan de slag gaat.

Jezus roept zijn leerlingen bij zich bij het aanbreken van de dag. Misschien is het maar een beeld, maar toch. In de frisse morgen, wanneer de dag nog alle toekomst en groeimogelijkheden heeft, de belangrijkste opdrachten opnemen is een gedragsregel die Benedictus zijn mon-niken reeds voorhield. Dan ben je nog geconcentreerd. Dan kan nog bijgestuurd worden. Dan is er nog correctie mogelijk. Dan ben je nog niet overladen door de drukke ervaringen van de dag. Zo stuurt Jezus zijn apostelen de straat op. Ze hebben nog de hele dag om over hun uit-verkiezing na te denken. Ze kunnen die nog laten bezin-ken. Ze hebben tijd om in de rol te groeien.

Jezus’ uitverkiezing van zijn twaalf apostelen, de kern van zijn beweging, de dragers van zijn droom is een bewuste strategie. In het bondige verhaal van Lucas zitten voldoende elementen die ook ons alert kunnen maken als we belangrijke beslissingen moeten nemen.

In die dagen ging Hij naar het gebergte om te bidden en bracht de nacht door in gebed tot God. Bij het aanbreken van de dag riep Hij zijn leerlingen bij zich en koos er twaalf uit, aan wie Hij tevens de naam apostel gaf: Simon, aan wie Hij de naam Petrus gaf, diens broer Andreas, Jakobus, Johannes, Filippus, Bartolo-meüs, Matteüs, Tomas, Jakobus de zoon van Alfeüs, Simon met de bijnaam ‘IJveraar’, Judas de broer van Jakobus en Judas Iskariot, die een verrader werd. (Lc 6,12-16)

Je zou denken dat de roeping van de leerlingen een omstandig en kleurrijk verhaal zou worden in het evan-gelie. Het moet immers een belangrijk moment zijn ge-weest voor Jezus, maar ook voor zijn leerlingen, toen Hij een vaste kern van medewerkers vormde. In wis-selende betrokkenheid had Hij nu een groep om zich heen waarop Hij kon rekenen.

Doch niets van dat alles. Een droge opsomming van namen met hier en daar een bescheiden detail dat de betrokken persoon wat kleurt geeft. Maar wat voelde Jezus? Wat verwachtte Hij van hen? Hoe reageerden de leerlingen? Waren ze blij? Voelden ze zich overvraagd? Aarzelden ze? We hebben er het raden naar.

En toch zijn deze mannen, hoe ze ook waren, uitge-groeid tot fervente getuigen van Jezus’ boodschap. Volgens de traditie zijn ze geëvolueerd tot knappe sprekers, moedige onderhandelaars, onvermoeide rei-zigers in de toenmalige wereld. Op één na hebben ze allen hun leven gegeven voor de zaak van hun meester.

Daarom zijn de weinige woorden die in dit evangelie een sluier van gevoelens en ervaringen oplichten be-langrijk. In die dagen ging Hij naar het gebergte om te bidden en bracht de nacht door in gebed. Als je met iets belangrijks begint, is een moment van reflectie en bezinning, van verdieping en nadenken belangrijk. Bid-

9

Vrijwilligerswerk bij Jeugddienst Don Bosco

Tekst en foto: Jeugddienst Don Bosco | PLEZIERIG ENGAGEMENT

Een ‘babbeltje’ met Liesl

en sessies over bijvoorbeeld seksualiteit, drugs, games, alcohol… Ik werk dus nog steeds met jongeren. Mis-schien dat ik eerder in iets technisch was terechtgeko-men als ik nooit met Don Bosco in contact gekomen was. In het middelbaar had ik namelijk industriële we-tenschappen gestudeerd, niet echt de meeste sociaal-gerichte studie.

Wat is je favoriete herinnering?Ik heb echt veel toffe herinneringen, maar het zijn eerder kleine fragmenten. Zoals de vorming met Oo-kie Pookie. Dat was echt een belachelijk spelletje, maar we hebben het heel de vorming lang gespeeld met de instructoren. Of op verkenning in de duinen van Don Bosco Hechtel. Ik denk ook nog aan het speels vechten met Bert of het bakken van honderd frikadellen met Terri. Mijn internationale projecten in Congo en Zam-bia vergeet ik ook nooit.Het laatste instructorenweekend is misschien toch wel mijn favoriete herinnering. Toen hebben de instructo-ren een afscheidsliedje voor me gemaakt, een spontaan gebaar dat ik niet verwacht had en daarom eens te meer apprecieer.

Welke boodschap heb je voor de nieuwe lichting instructoren?Er valt zoveel te beleven bij Jeugddienst Don Bosco. Fo-cus je niet te veel op vorming geven. Kijk eens over de landsgrenzen heen of stort je eens op een zingevende activiteit. Probeer en test uit!

Liesl Demesmaeker is dertien jaar lang instructor ge-weest bij Jeugddienst Don Bosco. Vorig jaar zette ze een punt achter haar instructorcarrière. Hoog tijd om eens een ‘babbeltje’ te maken met haar.

Hoe ben je bij Jeugddienst Don Bosco terechtgekomen?Als kind en moni was ik actief op Speelplein Don Bosco Halle. Toen ik 18 was, was er een extra instructor nodig voor een vorming animator. Ik werd gevraagd en heb onmiddellijk ja gezegd.

Waarom Jeugddienst Don Bosco?Ik heb eigenlijk nooit echt over de muur gekeken. Ik ben wel altijd bij de jeugddienst gebleven omdat het leuk was en je veel nieuwe mensen leert kennen. Wat me enorm motiveerde, was dat je altijd je eigen ding mag doen. Je mag en kan de jeugddienst mee vorm ge-ven.

Wat hoop je dat nooit zal veranderen bij Jeugddienst Don Bosco?Ik hoop dat er altijd vrijwilligers zullen zijn. Dat er steeds mensen zijn die zich belangeloos willen inzet-ten. Je kunt op de jeugddienst ook altijd terecht voor een ‘babbeltje’ of met een wild idee. Ik hoop dat deze spontaniteit nooit verloren gaat.

Wat neem je na al die jaren mee?Een ton verkleedkleren, vriendschappen en zeker ook een aantal levenswaarden. Ik neem bijvoorbeeld zeker de uitspraak: “Questa è la mia casa” van Don Bosco mee. Ik wil graag dat iedereen zich welkom voelt bij mij thuis voor een babbeltje, een drankje, een etentje…

Wat doe je als job?Ik werk bij het JAC, het Jongerenonthaal van het CAW. Jongeren kunnen daar langs komen met vragen of als ze willen praten over hun situatie. Ik geef ook vorming

Tekst en foto's: Steven Pinnoo | EEN WOORD WAARD

10

“Doe goed zonder met anderen te vergelijken. Ook een viooltje staat vaak verborgen, maar toch laat het zich vinden dankzij zijn geur.”

Opvoeden vraagt een volgehouden inzet, vaak in het verborgene en zonder garantie op succes. Maar met een mooi, levendig beeld roept Don Bosco ons op om dit toch maar op te brengen, want enkel die gratuite inzet geeft jonge mensen volop ruimte om te groeien. Zo’n opvoedingsstijl is als een aroma dat jongeren telkens opnieuw uitnodigt om weer een stapje verder te zetten…

11

De moeite waard om ter sprake te brengen

Tekst en foto's: Steven Pinnoo | EEN WOORD WAARD

Kwesties in opvoedingStudiedag salesiaans opvoeden anno 2015 Op de tweehonderdste verjaardag van Don Bosco zullen de salesianen een nieuw opvoedingsproject voorstellen, de vrucht van een intensief denkproces. Onderweg kwamen meerdere ‘weerbarstige kwesties’ aan het licht. Op zaterdag 14 maart kwamen heel wat betrokkenen bijeen voor een studiedag waarin deze kwesties met een aantal experts verder werden uitgediept…

Roger Burggraeve, salesiaan en professor emeritus theologische ethiek, lichtte het belang van de pedago-gische relatie toe met een aantal actualiserende reflec-ties in de geest van Don Bosco. Zijn beelden van het olieplatform en van de gezinstafel en zijn aandacht voor de ‘pedagogie van het gewone leven’ zullen de deelnemers zeker bijblijven!Ten slotte sprak professor godsdienstpedagogie Johan Van der Vloet over ‘Christelijke identiteit, van dilemma naar paradox’. Zijn visies op het gevoelige thema van de christelijke identiteit, zeker binnen een opvoedings-context, haalden hier en daar wat bestaande ideeën onderuit en zetten ons ook als salesiaanse beweging aan het denken. Een uitnodiging om het christen-zijn vooral te zien als dienst aan de opvoeding, de identi-teitsvorming van jongeren – een idee die ons hopelijk kan prikkelen tot een nieuwe dynamiek.

Colette Schaumont, coördinator van Don Bosco Vor-ming & Animatie, mocht de toespraken afronden en alle deelnemers uitnodigen voor een afsluitende recep-tie: een ideale manier om een boeiende, verrijkende dag van studie en ontmoeting neer te zetten en dank-baar af te sluiten.

Uit alle hoeken van Vlaanderen én Nederland kwamen ze aangewaaid: salesianen en zusters van Don Bosco, talrijke medewerkers en verantwoordelijken die dag aan dag het salesiaanse opvoedingsproject gestalte ge-ven. De plaats van samenkomst was het indrukwekken-de KBC-hoofdkantoor aan de Havenlaan in Brussel. Na een verwelkoming en inleiding van de dag door Mark Tips, de salesiaanse provinciaal overste, namen vier sprekers de studiethema’s onder de loep.

Pedro De Bruyckere, onderzoeker en pedagoog aan de Gentse Arteveldehogeschool die zich al jaren verdiept in de leefwereld van jongeren, deelde zijn ervaringen van-uit het thema ‘Jongeren opvoeden voor een toekomst’. In zijn pleidooi om de cultuur van jongeren niet te zien als een probleem maar veeleer als een waaier aan kan-sen, mochten we de geest van Don Bosco herkennen.Onder de titel ‘Ouders om op te rekenen’ besprak jeugd- en kinderpsychiater Peter Adriaenssens hoe we ouders actief kunnen betrekken als partners in het opvoedings-werk. Met het beeld van de babyborrel bracht hij de idee van de opvoedingsgemeenschap, waarin vooral relatie en verbondenheid centraal staat, haast tastbaar aanwe-zig. Ook zijn aandacht voor de ‘wortels’ van de jongeren in eerdere generaties vormde zeker een meerwaarde.

12

GRENZELOOS | Tekst: ANS, Steven Pinnoo Foto: ANS

Don Bosco over de grenzen heen

‘Hoe gelukkig zijn die salesianen toch!’

Een interview met Algemeen Overste Artime over salesiaanse toekomst wereldwijd

Don Bosco was een dromer. Wat durft u als zijn opvolger dromen voor de salesiaanse congregatie?Uit alles waarover ik droom, wil ik graag twee aspec-ten kiezen die recht uit mijn hart komen. Ik droom van een congregatie van salesianen van Don Bosco waarvan ieder lid, zonder uitzondering, zich oprecht verheugd voelt met het leven waarvoor wij hebben gekozen en iedere dag een blij antwoord geeft aan de Heer en aan Don Bosco, ten bate van de jongeren.Ik droom dat ieder die ons ziet zal zeggen: “Hoe ge-lukkig zijn die salesianen toch!”, en dat ons antwoord zal zijn: “Wij zijn gelukkig om-dat de Heer ons leven vervulling schenkt, omdat we ons bemind weten door onze medebroeders salesianen en door onze familie en vrienden, en omdat we onze vreugde vinden in onze inzet voor de jongeren die de Heer op ons pad brengt.”Ik droom van een congregatie die over vijf jaar op het 28ste Algemene Kapittel zal kun-nen zeggen dat we zijn blijven groeien in authenticiteit en in trouw aan wat voor ons salesianen het meest we-zenlijke is.

Don Bosco droomde veel. Zijn dromen brachten hem vaak tot een helderder inzicht in de toestand en in de uitdagingen die op de salesianen afkwamen. Is er een bijzonder aspect waar wij vandaag aan zouden moeten bijschaven om terug te keren tot de grote droom van Don Bosco?Ik wou dat ik Don Bosco’s talent had om in zijn dromen helderheid te krijgen over de uitdagingen voor de sale-

sianen… Maar alle gek-heid op een stokje, in het volle vertrouwen dat we altijd mogen reke-nen op Gods aanwezig-heid in zijn Geest durf ik na dit jaar zeggen dat onze grootste uitdagin-gen te maken hebben

met gisteren, maar ook met onze keuzes voor vandaag en morgen. Ik zeg dit omdat ze te maken hebben met onze oprechtheid in het beleven van ons godgewijde le-ven en van het charisma dat wij hebben ontvangen.Daarin bestaat er één marsrichting waarvan wij nooit, voor geen centimeter, mogen afwijken. Ik doel hiermee op onze voorkeursoptie voor jonge mensen, ook voor adolescenten en kinderen. En boven alles gaat onze voorkeur altijd uit naar de armsten, naar de jongeren die in nood zijn, die verlaten en gemarginaliseerd zijn. Als we altijd die weg blijven volgen, hebben we niets te vrezen. Ik ben ervan overtuigd dat we niet alleen de 200ste, maar ook de 300ste verjaardag van de geboorte van Don Bosco zullen vieren!

Vorig jaar, op 25 maart 2014, koos het 27ste Algemene Kapittel van de salesianen don Ángel Fernández Artime als Algemeen Overste en tiende opvolger van Don Bosco. Na een eerste jaar vol reizen en druk engage-ment kunnen we met hem spreken over zijn dromen voor de salesiaanse congregatie – want ook don Artime is ‘uit Don Bosco’s droom geboren’! Een droom die alle grenzen overstijgt…

Wat mij vooral treft, is de enorme inzet voor ebola-

weeskinderen, straatkinderen, immigrantenkinderen, gewone

mensen die elke dag onder vuur liggen in Syrië…

13

Wat zie je, na een jaar als Algemeen Overste en na al je reizen, als de meest betekenisvolle verwezenlijkingen van de salesianen?Ik heb dit jaar op vier werelddelen mogen rondreizen en ben mij er ten volle van bewust dat ik de komende jaren nog veel prachtige werken te bezoeken heb. Wat mij vooral voor ogen komt, is de enorme inzet die wij verrichten voor duizenden en nog eens duizenden jon-geren in moeilijkheden, overal in de wereld. Hierbij wil ik op dit ogenblik in het bijzonder de keuze in de kij-ker plaatsen die onze medebroeders hebben gemaakt voor de ebola-weeskinderen in Liberia en Sierra Leone. Ik wil de aandacht vestigen op al het werk dat we doen voor straatkinderen in vele landen, verspreid over de hele wereld. Ik vermeld graag ook het warme onthaal dat vluchtelingen mogen krijgen in salesiaanse huizen in diverse landen, waaronder Zuid-Soedan. Hierbij mag ik zeker niet vergeten te wijzen op de zorg die honder-den immigrantenkinderen ontvangen in onze huizen in de landen rond de Middellandse Zee, in Oost-Europa en in het Midden-Oosten. En ik mag zeker niet de an-dere vluchtelingen vergeten die de oorlog in hun land

zijn ontvlucht en toevlucht vinden in enkele van onze huizen. Ik herinner mij ook sterk onze aanwezigheid tussen de jongeren en de gewone mensen die elke dag letterlijk onder vuur liggen in Aleppo en in de rest van Syrië.Ik dank de Heer en Don Bosco voor de toewijding van mijn medebroeders, en van heel de Salesiaanse Fami-lie, wereldwijd. Ik kan alleen maar benadrukken hoe geraakt ik ben door hun inzet, die tastbaar aantoont dat wij aan het doen zijn wat Don Bosco zeker ook zou doen als hij vandaag zou leven.

Heb je ook nog een apart woordje voor de jongeren, zoals ook Don Bosco het hun vaak influisterde?Jazeker! Beste jongeren, ik wil jullie zeggen dat wij al-leen uit zijn op jullie welzijn en jullie geluk, hier en in de eeuwigheid. Jullie mogen rekenen op de genade die de Heer jullie schenkt. Heb moed, want jullie moeten zélf jullie leven in handen nemen. Om dat te bereiken moeten jullie Gods droom voor ieder van jullie probe-ren waar te maken in jullie leven.

Aan de Salesiaanse Familie…Beste Salesiaanse Familie, wij vormen een echte reli-gieuze familie binnen de Kerk. Er wordt veel van ons verwacht! Wij mogen ons echt als leerlingen gezonden weten, zoals paus Franciscus dat van ons vraagt. Laten we dus vooruit gaan en daarbij aandacht hebben voor onze broederlijkheid en onze gemeenschap, zonder klagen.

Aan allen die zich mee in onze beweging inzetten…Beste vrienden wereldwijd, ik blijf aan mijn medebroe-ders salesianen steeds weer herhalen dat “onze zen-ding met jullie delen geen vrijblijvende keuze is, maar een noodzaak van ons charisma en onze zending”. Ik vraag jullie om jullie hart open te stellen en te blijven groeien in jullie salesiaanse identiteit, als mensen die mee de zending van Don Bosco dragen – wat heel wat méér is dan alleen maar te werken in een salesiaans huis of werk.

‘Hoe gelukkig zijn die salesianen toch!’

Een interview met Algemeen Overste Artime over salesiaanse toekomst wereldwijd

Als we altijd blijven kiezen voor de jongeren die in nood zijn, die

verlaten en gemarginaliseerd zijn, hebben we niets te vrezen.

14

HEFBOMEN | Tekst: Jan Demedts Foto: Apestaartjaren

Onderwijs en opvoeding vandaag

Omgaan met een snel en sterk veranderende wereld: het is en blijft een van de grote uitdagingen in de op-voeding. Dit geldt zeker ook voor het omgaan met sociale media…

Op nauwelijks 25 jaar tijd een compleet andere wereldWe leven vergeleken met nauwelijks 25 jaar geleden in een compleet andere wereld: het digitale tijdperk. De Standaard meldt op 26 februari 2015: “Kwart driejari-gen gamet dagelijks.” De foto bij het artikel toont een peuter gamend op een tablet.De eerste echte personal computers verschenen onge-veer 25 jaar geleden op het toneel. Zowat 20 jaar ge-leden brak internet goed door. Facebook ontstond pas in 2004… met op ongeveer tien jaar tijd meer dan 1,3 miljard gebruikers waaronder immens veel jongeren en jongvolwassenen.

Digital natives en apen(staart)jaren

Kinderen en jongeren begeleiden in hun omgang met sociale media

Omdat volwassenen zich soms blindstaren op

hoe vlot jongeren met technologie omspringen, gaan ze er foutief van uit dat ze goed met ICT en media kunnen omgaan.

De iPhone als eerste echte smartphone werd pas uit-gebracht in 2007, met in 2013 wereldwijd meer dan 1 miljard verkochte smartphones. De iPad als icoon van tablet computing verscheen pas in 2010 op de markt. Het is bijna niet te geloven: de tablet blaast dus nog maar vijf verjaardagskaarsjes uit.De piepjonge digitale revolutie accelereert dus met een rotvaart en bereikt daarbij de jongeren massaal… zelfs de allerjongsten. Expert Peter Hinsen waarschuwde in Trends van 01/2013: “Men beseft nog steeds te weinig hoe snel en ingrijpend de wereld verandert. […] En we staan nog maar aan het begin.” Heel wat jongeren die nu op onze schoolbanken zitten zullen later jobs heb-ben die nu nog niet bestaan.

Een enorme uitdagingOuders en leerkrachten/opvoeders staan dus voor een enorme uitdaging: hoe kunnen ze hun kinderen en de

15

jongeren waar ze verantwoordelijk voor zijn, goed en efficiënt begeleiden in een verantwoord en kritisch omgaan met computers in het algemeen en sociale me-dia in het bijzonder. Velen staan daarbij aan de zijlijn beduusd, vervreemd en met schrik toe te kijken naar de zogenaamde digital natives.

Goed Vlaams onderzoek: ApestaartjarenVoor wie wil weten hoe digitaal Vlaamse jonge-ren in hun doen en denken aan het evolueren zijn, bestaat zeer interessant onderzoek, downloadbaar via www.apestaartjaren.be. De inititatiefnemers onderzoe-ken al sinds 2006 om de twee jaar “hoezeer de apenja-ren intussen de apenstaartjaren geworden zijn”.Enkele cijfers uit ‘Apestaartjaren 5’ (onderzoek van 2014): de tablet is reeds aanwezig in bijna 83% van de Vlaamse gezinnen met kinderen. Bijna 90% van de Vlaamse jongeren heeft een minstens maandelijks gebruikte Facebook-account. Opvallend: “Jongeren gebruiken hun mediatoestellen ook vrij veel op hun slaapkamer, ver weg van andere gezinsleden die bij een desktop in de woonkamer wel eens zouden kunnen meelezen” (p. 11). Jongeren gebruiken hun digitale media dus steeds persoonlijker en met steeds minder rechtstreekse controle door ouders of opvoeders.

De expert: wat adviseert Pedro De Bruyckere?In “De jeugd is tegenwoordig” (Lannoo) rekent peda-goog Pedro De Bruyckere (met coauteur Bert Smits) af met heel wat mythes over jongeren. Hij beschrijft jon-geren eerst op basis van heel wat recent onderzoek en bespreekt daar o.a. “Zijn de jongeren van tegenwoor-dig digital natives?” en “Is de jeugd van tegenwoordig mediawijs?”Pedro De Bruyckere merkt op: “Omdat volwassenen zich soms blindstaren op hoe vlot jongeren met technologie omspringen, gaan ze er foutief van uit dat ze goed met ICT en media kunnen omgaan.” Heel wat onderzoek rond technische digitale vaardigheden (tekstverwerking, rekenblad,…) toont inderdaad aan dat jongeren slecht tot zeer slecht scoren. Hij concludeert: “Als we het heb-ben over digital natives, dan mogen we er niet van uit-gaan dat ze dit noodzakelijk kunnen: zeker op het vlak van net media hebben ze nog heel veel vorming nodig” – en daar heeft de school een belangrijke taak.In deel II bespreekt Pedro De Bruyckere de rol van ou-ders in “Ouders en jongeren in een digitale wereld”, zeer lezenswaardig: “Paradoxaal aan de krimpende af-stand tussen ouder en kind is de alsmaar toenemende opvoedingsonzekerheid. […] bij uitstek [inzake] ge-bruik en misbruik van de nieuwe media.” De Bruyckere

geeft ouders o.a. tien geboden mee met daarbij als derde gebod “Maak de digitale politiek tot tafelge-sprek” en als negende gebod “Leer jezelf ook digitaal te uiten. Het is nu eenmaal het communicatiemiddel van de jongeren vandaag.”Pedro De Bruyckere pleit mee voor het inbouwen van prikkelarme momenten en ruimten: een uur voor je gaat slapen geen gsm meer, je slaapkamer alleen gebruiken om te slapen, bij maaltijden legt iedereen (ook mama en papa) het mobieltje op de kast… Dat bij jongeren af-dwingen is voor veel ouders absoluut geen evidentie.Het hoofdstukje “De jongere in de klas” is voor onder-wijsmensen zeer interessant en dus ook warm aanbe-volen.

De expert: wat adviseert Theo Compernolle?In “Ontketen je brein” (eveneens Lannoo) bespreekt neuropsychiater Theo Compernolle o.a. “de treurige mythe van hyperonline, multitaskende kinderen”.Hij stelt onomwonden: “Geboren digitalen zijn meestal digitaal onwetend. Er is maar een heel klein percenta-ge van de geboren digitalen met meer dan een zeer oppervlakkige en beperkte greep op ICT. […] ICT-intelli-gente scholen moeten hun leerlingen leren hoe ze veel beter met ICT kunnen omgaan in plaats van hun on-derwijs af te stemmen op het meest oppervlakkige en verstrooiende gebruik van ICT. Ouders en leerkrachten moeten zorgvuldig nadenken over de werkelijke waar-de van wat jonge kinderen met hun ICT-gadgets kun-nen doen voordat ze het gebruik ervan aanmoedigen, in plaats van later te proberen hun gedag te corrigeren en te kanaliseren.”Dus een heel duidelijk pleidooi om als ouder/opvoeder proactief en kritisch op te treden i.p.v. ervan uit te gaan dat het jonge volkje zeer ICT-vaardig is, wat velen den-ken. In die optiek is het onbegrijpelijk dat net om die reden in vele Vlaamse scholen het vak ICT/informatica aan het verdwijnen is.

Goed Vlaams info- en werkmateriaal: ClicksafeOuders en leerkrachten/opvoeders die hun verant-woordelijkheid willen nemen vinden prima bewust-makingsmateriaal bij Clicksafe, een initiatief van Child Focus (google op Clicksafe). De jongeren zelf kunnen er terecht met hun vragen en twijfels. Ouders vinden er hoe je van veilig internetten een opvoedingsonder-werp maakt, professionelen vinden er educatieve tools en spelletjes. Daarnaast is er ook veiligonline.be, een initiatief van de Gezinsbond i.s.m. Child Focus. Beiden warm aanbevolen!

16

BROODJE CURSIEF | Tekst: Lieve Pinxten Foto: MorgueFile

Luchtig cursiefje vanuit het dagelijks leven

Van diep verdriet en

groot geluk…

“Echt?”“Echt!”Ze vertelt me dat ze een vriend heeft en dat die een beetje ouder is dan zij maar dat ze doorgaans meer aansluiting vindt bij mensen die jonger zijn. Dat ze bal-letles volgt bij de groep die twee jaar jonger is dan zij maar dat ze zich daar heel goed amuseert en dat ze echt uitkijkt naar dat uur in de week. Maar dat ik dat zeker aan niemand mag vertellen want dat doet ze zelf hier op school ook niet. Ze zouden haar toch maar uit-lachen. En binnenkort, in de vakantie, is ze jarig. Acht-tien wordt ze dan.Ik kijk haar aan. Er valt een stilte. Ik zeg haar dat ze op de achterkant van het etiket in haar agenda kan schrij-ven “Ik ben goed genoeg” en dat ze daar iedere keer dat ze aan zichzelf twijfelt aan moet denken.En dan vraagt ze of ze af en toe nog eens mag langsko-men want ze heeft veel aan dit gesprek gehad. Ik knik. Ze gaat naar de klas. Met opgeheven hoofd en droog-gewreven ogen.Voor de vakantie springt ze nog even mijn bureau bin-nen. Ze lacht want ze heeft een goed rapport. “En ik heb het op de achterkant van mijn etiket geschreven, hè mevrouw.” Ik knipoog. “Prettige vakantie,” zeg ik, “en alvast een gelukkige verjaardag.” Haar ogen fon-kelen. “Je weet het nog, mevrouw!” “Je weet toch in welke schuif je bij mij ligt?” Ze aarzelt en fluistert haast: “De bovenste?” “Exact!”Ze draait zich om en huppelt zowaar bijna naar buiten. Ik moet me bedwingen om haar niet enthousiast uit te wuiven.

Mijn deur staat open. Ik hoor haar huilen. Luid. Harts-tochtelijk. Verdriet van heel diep…Ik loop naar de gang en pluk haar uit het leerlingense-cretariaat mee naar mijn bureau. Ze is helemaal over-stuur, haar ogen rood aangelopen van de tranen. Ik zet haar aan de tafel, haal nog een pakje Kleenex en laat haar weten dat ik over een kwartiertje terug ben. “Ween maar eens goed door, laat het er allemaal maar eens lekker uit komen.”Een kwartier later sta ik terug in mijn bureau. Zij is on-dertussen een heel stuk rustiger. Ze snift nog een beet-je na en glimlacht flauwtjes. Ze toont me een hele berg gebruikte papieren zakdoekjes. “Ik heb twee pakjes no-dig gehad, mevrouw…” “Prima, daarvoor dienen ze!” Ze kijkt me aan. Verwonderd. Ik zet me bij haar aan tafel en vraag wat er nu precies gebeurd is. Ze heeft een moeilijke ochtend gehad. De buschauffeur wou om te beginnen al niet geloven dat ze per sms betaald had. Ze had verwacht dat ze een gesprek kon hebben met iemand van de leerlingenbegeleiding maar die had haar direct doorgestuurd naar het CLB. Zij mocht toch zelf wel beslissen met wie ze graag een gesprek had? En of ik wel wist hoezeer ze al de hele tijd op de tippen van haar tenen moet lopen?Dan komt er een verhaal over de populaire meisjes uit haar klas, die altijd alle aandacht vragen en krijgen en zij is zo niet en of ik vind dat ze eigenlijk wel zo zou moeten zijn? Ik zet mijn meest verbaasde ogen op. Zij kijkt. Aandachtig. Ze wacht. “Je bent toch gewoon wie je bent. Ik vind het juist heel sterk dat je zo goed kan benoemen wat er aan de hand is.”

17

Tekst: Dieter Verpoest Foto: Eindredactie | SPROKKEL

Internationaal Salesiaans Pedagogisch Congres in Rome

Aan het einde van het congres ging de Algemeen Over-ste, don Ángel Fernández Artime, voor in de eucharis-tieviering. In zijn homilie riep hij op om in onze opvoe-ding steeds de jongeren – en bij voorkeur de armsten onder hen – op te zoeken. Het is een uitdaging waar we telkens weer voor staan, maar met Don Bosco als voor-beeld kunnen we niet anders dan die weg blijven gaan.

Ruim 320 deelnemers meldden zich op donderdag 19 maart aan het Salesianum te Rome voor het Salesiaans Pedagogisch Congres. Deze internationale bijeenkomst duurde tot zaterdagmiddag 21 maart. Vijf deelnemers kwamen uit onze provincie.

De studiedagen werden onderverdeeld in vier werk-sessies. De eerste werksessie stond in het teken van de hedendaagse situatie waarin aan opvoeding gedaan wordt en behandelde pedagogische uitdagingen en noden. Na een goed gevulde eerste namiddag en voor-avond konden de magen gevuld worden. Tussen de laatste spreker en het avondmaal was er gelukkig nog even tijd, zodat de Vlamingen hun aperitiefje konden bovenhalen en zo wat konden napraten over de eerste indrukken van de dag. De tweede werksessie stond in het teken van de bij-drage van het preventief systeem aan de hedendaagse opvoeding. Ook nu stonden er verschillende interes-sante sprekers op het programma, van overal uit de salesiaanse wereld. Tijdens de middagpauze kreeg de Vlaamse delegatie een minirondleiding op de UPS van Wim Collin. Wim maakt op dit moment een doctoraat-sthesis rond de preken van de theoloog don Borel. De derde werksessie, vrijdagnamiddag, handelde rond het preventief systeem voor de opvoeding van jongeren in moeilijkheden. Via taalgroepen werden de aanwezigen verdeeld over verschillende workshops waar men rond dit thema verder werkte.De vierde en laatste werksessie – die plaatsvond op zaterdagvoormiddag – plaatste de samenwerking met de leken centraal. Colette Schaumont en Carlo Loots schetsten hoe we in onze provincie de lekenmedewer-kers vormen door de salesiaanse pedagogie te integre-ren in de eigen persoon en het opvoedkundig systeem. Na hun bijdrage werden ze door heel wat mensen uit verschillende provincies aangesproken om de inhoud van hun verhaal te delen. Als het goede nieuws maar verspreid wordt…

Op zondag 16 augustus 2015 ben je vanaf 13.00 uur uitgenodigd in Don Bosco Oud-Heverlee voor de viering van de 200ste verjaardag van Don Bosco. Bij dit slotakkoord van het jubileumjaar zal er een gevarieerd feestprogramma zijn voor alle leeftijden. Het wordt een heus sale-siaans feest met allerlei attracties, met een jeugd-vriendelijke eucharistievie-ring waarin Mgr. Luc Van Looy voorgaat, en vooral met veel tijd om in een familiesfeer mensen uit de Don Boscobeweging in Vlaanderen en Neder-land te ontmoeten. In ons volgend nummer krijg je hierover meer informatie, maar houd nu alvast die datum vrij!

DE SPREEKSTOEL | Tekst en foto: Steven Pinnoo

Voor wie spreekt vanuit salesiaanse verantwoordelijkheid

18

De ontmoeting met Dieter Rigole is een verfrissing, in echt salesiaanse stijl: zonder veel ‘vijven en zessen’, met een sterk gevoel van wederzijdse waardering en vooral een enorme gastvrijheid. Heel gemoedelijk allemaal – maar zo gauw als je een beetje doorvraagt, ontdek je al snel welk vlees je in de kuip hebt… Eerste kwaliteit!

Hoe zitten mensen in elkaar?Ik weet niet welk beeld de lezer in zich draagt van een ‘directeur’ – misschien iemand die in de wieg gelegd is om in zijn verheven regionen te kunnen zweven? Dan

is Dieter Rigole toch van een heel andere soort: hij komt over als een gewone mens, ‘iemand waarmee je kan klappen’ – en dat is hij ook, een gewone jongen in hart en nieren.Dieter mocht opgroeien in een gewoon bedien-dengezin in een dorp bij Kortrijk, in een woon-wijk waar hij kon spelen en buiten ravotten met veel leeftijdsgenoten. In het warme nest van zijn gezin kreeg hij veel kansen en moge-lijkheden. Aangezien zijn wiskundeknobbel wat minder ontwikkeld leek, koos hij voor zijn middelbare studies voor Latijn en moderne ta-

len – en de zoektocht naar wat hij daar later mee zou gaan aanvangen vormde een hele uitdaging. Dieter

Gezinnen ondersteunen met

een open visieOp de koffie

bij Dieter Rigole, directeur van

het CKG te Kortrijk

Jonge kinderen begeleiden en vooral ook de ge-zinnen ondersteunen die hun opvoedingstaak moeilijk alleen aankunnen – bestaat er iets meer in de geest van onze Don Boscobeweging? In Kortrijk krijgt dit al jaren gestalte in uiteenlopen-de werkvormen. Vandaag neemt Dieter Rigole, directeur van het Centrum voor Kind en Gezin, plaats in onze Spreekstoel.

19

vond zijn gading in een studie toegepaste psychologie, gefascineerd door de vraag hoe mensen eigenlijk in el-kaar zitten, hoe je daar zicht op krijgt en vooral: hoe kun je vanuit dit inzicht iets betekenen voor mensen? En dan richt je je in je studies vanzelfsprekend in de eerste plaats op de mogelijkheden in de psychiatrie. Het zoeken naar werk zou Dieter echter in een andere richting stuwen…

Zorg voor de thuisbegeleidingInspelend op een vacature kon Dieter als jonge afge-studeerde in januari 2000 aan de slag te Kortrijk, in het CKG – het Centrum voor Kinderzorg en Gezinsonder-steuning dat in 1995 ontstaan was uit het kinderop-vangcentrum van de zusters van Don Bosco. Hij werd er aangeworven om de contextbegeleiding op zich te nemen van gezinnen van kinderen die in het CKG re-sidentieel verbleven. Na twee jaar werd hem gevraagd deze taak te combineren met de thuisbegeleiding van gezinnen, en sindsdien is hij blijven meegroeien met de trend waarin de residentiële opvang steeds minder en de thuisbegeleiding steeds meer aandacht vroeg. Toen het net van de mobiele begeleiding zodanig begon te groeien dat ook de structuren een aanpassing vereis-ten, werd hij vanuit zijn ervaring coördinator van dit net van thuisbegeleiding.

De fakkel overnemenIn het voorjaar van 2007 werd Dieter in volle kracht getroffen door een ‘orkaan van herorganisatie’ bij de zusters van Don Bosco: zuster Carina Aerts, die op dat ogenblik nog als directrice aan het roer stond van het CKG, schoof door naar het Mensa-project in Brugge en zou niet door een medezuster vervangen worden. Het was Dieter die – met veel schroom – als eerste ‘lekendi-recteur’ in haar voetstappen mocht treden.Het opnemen van de dagelijkse leiding van het CKG, een organisatie met een 45 personeelsleden als bege-leiders op drie locaties, vormde een hele uitdaging. Die-ter leerde al doende welke accenten hij wilde leggen. Zo besteedt hij veel tijd aan overleg. Intern betekent dit regelmatig overleg met een stuurgroep, soms met alle personeelsleden, en het streven om persoonlijk contact te blijven houden. Wat vaak minder opvalt, is de verant-woordelijkheid voor extern overleg, met directies van andere CKG’s en andere voorzieningen die jeugdhulp aanbieden. Er is de laatste jaren, ook van overheidswe-ge, heel veel beweging in de sector, en dan is het be-

DE SPREEKSTOEL | Tekst en foto: Steven Pinnoo

langrijk je eigen werking te verdedigen en op te komen voor de eigen klemtonen die je vanuit ‘Don Bosco’ legt.Uiteraard blijft daarnaast de ‘gewone’ taak van een directeur op Dieters schouders rusten: zijn team opvol-gen en sturen, beslissingen nemen, knopen doorhak-ken… Toch wil hij zeker het evenwicht bewaren, ook bezig blijven met de gewone, ‘kleine’ dingen, betrok-ken blijven bij de concrete werking.

Met de open blik van Don BoscoZo snel als je er binnenkomt, ervaar je het: ook hier in het CKG ‘ademt’ er iets van Don Bosco. En dat heeft ze-ker ook met de ingesteldheid van de directie te maken!Toch kende Dieter vroeger Don Bosco alleen maar ‘van verre’, als de figuur die het befaamde college in Kortrijk zijn naam gegeven heeft. Maar vanuit zijn engagement in het CKG leerde hij Don Bosco beter kennen, en – zo-als soms nog gebeurt – die interesse is steeds verder ge-groeid. Hij volgde een tweedaagse cursus voor ‘gang-makers’, en vanaf 2008 de tweejarige ‘Don Boscocursus’ in Oud-Heverlee. Wanneer ik hem vraag wat hem zo in Don Bosco aanspreekt, moet hij even nadenken… “Don Bosco had niet de enge blik van iemand die denkt dat hij de waarheid in pacht heeft – hoewel dat voor hem in die tijd als priester heel gemakkelijk en comfortabel was geweest. Neen, hij hield een open blik op alle evo-luties en nieuwe kansen van het moment, en die be-nutte hij ten volle voor datgene waar hij in geloofde. Het gaf hem een visie die op een of andere manier toch tijdloos is – en hoe dan ook is het een leuke uitdaging om ook zo naar onze wereld te kijken vandaag.”Uiteindelijk vindt Dieter Don Bosco nog het beste terug in wat ze dag aan dag in het CKG proberen te doen: op zoek gaan naar het goede, de krachten en de talen-ten van elkeen, die naar boven proberen te halen en te voeden – zowel in de begeleiding van jongeren en gezinnen als in het omgaan met het personeel.

Het gesprek met Dieter kan eindeloos voortkabbelen, en de lezer zou in hem een ware voetbalfanaat, een filmliefhebber maar vooral een toegewijde vader en familieman ontdekken. Maar wanneer we deze druk-bezette man om een foto vragen, neemt hij ons het liefst mee naar buiten, naar de weidse velden die zijn werkveld omringen, waar alleen een leeuwerik even de stilte accentueert en hij de steun voelt van een stevige boom in de achtergrond – want zo toont hij nog het meest wie hij werkelijk is…

101 heiligen voor kinderenTientallen boeiende en rijke verhalen over men-sen die voor Europa en het christendom van grote betekenis zijn geweest. Misschien ben je naar één van hen genoemd! Dat moet je eens opzoeken!Op alle bladzijden prachtige illustraties, die je aan het dromen zetten! En achteraan uitgebreide ta-bellen met honderden populaire voor- en roepna-men, die naar deze heiligen verwijzen (vanaf de leesleeftijd).

Auteurs: Vera Schauber/Michael SchindlerVertaling: Marc DedapperIllustraties op alle pagina’s: Martina Spinková144 blz.; 20,5 x 27 cmGenaaid, met leeslint, hardcover.

Memospel: Ken je heiligenMet de mooie tekeningen uit het boek 101 hei-ligen voor kinderen werd een origineel spel samengesteld, plezierig voor jong en oud (van 4 jaar af). 72 stevige spelkaarten, waarop de voornaamste Europese en Bijbelse heiligen

voorgesteld worden; met een duidelijke gebruiksaan-wijzing, in een luxe-speldoos.Met dit ongewone geheu-genspel leren reeds kinderen de wondere wereld van de

heiligen kennen!

Geschenken voor communicanten!

DE BOEKENPLANK | Tekst: Patricia Segers Foto’s: Centrale Propaganda

N30€ 18,00(port inbegr.)

Onmisbaar bij de catechese!Jezus van NazaretEen ideaal werkinstrument om jonge tieners het evangelie te leren ontdekken. Het leven van Jezus wordt benaderd vanuit tien originele invalshoeken: zijn jeugd, zijn vriendenkring, zijn leer, zijn doelstelling, zijn geheim, zijn genezingen, zijn houding tegenover uitgeslo-ten mensen, zijn opgang naar

Jeruzalem, zijn dood en verrijzenis, zijn her-nieuwde aanwezigheid onder ons. Dit alles ligt

uitgezaaid in 48 kleine hoofdstukjes (van 4 blz.) met telkens deze drie benaderingen: ‘Geschiedenis’, ‘Bijbel’ en ‘Vandaag’.Voor tieners een ontdekkings-tocht, voor catechisten een road-book! Onontbeerlijk!

Auteur: Albert HariVertaling: Iny Driessen228 blz.; 18 x 22,8 cm

Speurtocht naar JezusDit doe-boek, in groot formaat en bestemd voor de kleinsten (4-7 jaar), laat hen Jezus ontdekken, in alledaagse bewoordingen verteld door een schaap, een ezel en nog andere getuigen van Jezus. Verder biedt het boek:- een bordspel over de tempel in

Jeruzalem;- figuurtjes om uit te knippen en aan te kleden;- tekeningen om in te kleuren en zoekspelletjes.Ieder heeft wel een kleinkind in de familie dat hiermee gelukkig zal zijn!

Auteur: C. DuffVertaling: Marie-Pauline Meyer-Alting von GeusauIllustraties: D. Bach80 blz.; 20 x 22,3 cm

N28€ 6,00(port inbegr.)

N27€ 12,50(port inbegr.)

N40€ 16,50(port inbegr.)

Speciale actie bij aankoop Duo-pack:

N30+ N40 = € 23,50 (port inbegr.)

Of € 11,00 korting!

Betaal nu bij aankoop van deze twee boeken samen slechts € 14 (port inbegr.)!

21

IN MEMORIAM

Jan Dingenen° 07-02-1924 + 17-02-2015Jan was na zijn priesterstudies werkzaam als missionaris in de salesiaanse gemeenschappen en werken in Con-go, Rwanda, Burundi, Centraal-Afrikaanse Republiek. Hij was er als leraar, econoom, directeur en provinciaal. Hij kreeg ook de leiding van de nieuwe delegaties Rwanda en Kinshasa. Voor heel zijn verdienstelijke inzet ontving hij ontving het ereteken van Ridder in de kroonorde, toegekend door Zijne Majesteit Koning Albert II op 17 juli 2002.Jan was gekend voor zijn degelijke inzet als salesiaan-religieus en priester, ten bate van de plaatselijke bevol-

king, vooral voor de kleinen en armen. Daarvoor realiseerde hij bouwwerken, uitbouw van scholen en parochies; steeds in een nauwe band met de eigen gemeenschap. Zijn werkijver maar tevens zijn degelijkheid, zijn lichamelijke en geestelijke sterkte, maar ook zijn eenvoud en materiële soberheid voor zichzelf maakten hem tot een ware herder voor het Afrikaan-se volk. Zowel jongeren als volwassenen, zowel leken als salesianen, zowel ambtenaren als werklieden waardeerden hem. Hij werd er geprezen voor zijn sterke fysieke inzet en kracht (hij kreeg de bijnaam ‘Mitsi’: de sterke), maar tevens voor zijn pedagogische en pastorale inzet ten bate van het lokale volk. Hij bezat niets, nam niets voor zichzelf en alles waarover hij mocht beschikken werd besteed aan het welzijn van ‘zijn Afrikanen’. Hij klaagde nooit maar keek steeds vooruit. Ook zijn laatste jaren rust in Vlaanderen in de eigen gemeenschap van Boortmeerbeek en later in het Woonzorgcentrum waren getekend door zachte gemoedelijkheid, erkentelijkheid en dankbaarheid.

Zuster Albertine Colson, zdb° 21-01-1917 + 19-02-2015Albertine werd geboren te Bree als laatste in een rij van dertien kinderen. De ouders waren diep christe-lijke, eerlijke en hardwerkende boeren. Ze gaven hun kinderen een thuis van geborgenheid en gerichtheid op het goede in het leven. Albertine begon haar mid-

delbare studies als interne bij de zusters van Don Bosco te Groot-Bijgaarden en volgde dan de normaalschool in Laken.Op 5 augustus 1939 legde zij haar eerste geloften af bij de zusters van Don Bosco, en behaalde in 1941 het diploma van onderwijzeres. Zij vervulde die taak in Luik, Ampsin, Jette en Quiévrain. In 1969 ging zr. Albertine naar Heverlee om er de

Franse taal te onderwijzen. In 1972 werd zij daar in-ternaatsverantwoordelijke. Zij droeg er veel zorg voor de kinderen en de jongeren, vooral voor hen die het meest behoeftig waren. De ouders benaderde zij met vriendelijkheid en durfde ook vragen wat nodig was voor de kinderen. Een grote liefde van zr. Albertine was muziek en zang en mooie teksten boeiden haar.Zr. Albertine had in haar leven veel gezondheidspro-blemen, maar ze gaf het niet op en begon altijd met nieuwe moed. Na een welverdiende rustperiode van zes jaar te Groot-Bijgaarden verbleef zij in het rusthuis te Kortrijk. Zij leefde Godsverbonden tot haar laatste dag. Zij overleed op 19 februari 2015.

Zuster Marina Rerren, zdb° 06-07-1958 + 02-03-2015Marina werd geboren te Hasselt. Daar groeide ze op, liep graag school en stond leergierig in het le-ven. Ze kon genieten van vriendschap en van spel en sport in de chiro. Ze studeerde aan de univer-siteit in Leuven en werd licentiate geschiedenis.Zij leerde het vrijwilligerswerk kennen en zette zich met overtuiging in voor kinderen en jon-geren die deugd hadden aan een onbezorgde vakantiepe-riode. Na een monitricencursus in de kaderschool kwam zij stap voor stap op de weg van Don Bosco. Zij trad in en werd op 5 augustus 1987 geprofest. Zr. Marina werd leerkracht in Groot-Bijgaarden en Boxbergheide. Zij was een enthousiaste en gedreven lerares die met de beide voeten in de wereld van de jongeren stond. Ze kon vanuit haar eigen achtergrond de vragen en noden van de leerlingen begrijpen en er een door-dacht en gelovig antwoord op bieden. Na twee jaar cursus spi-ritualiteit te Rome werd zij directrice te Heverlee. In 2006 was zij verantwoordelijke van de gemeenschap in Gent en zette zich in voor de uitbouw van de Videswerking. Zij was sterk ge-engageerd voor de roepingenpastoraal in Vlaanderen.Zr. Marina werd geconfronteerd met de ziekte die ze gedu-rende 24 jaar in haar lichaam droeg maar zij bleef een aange-name zuster in de gemeenschap en samen met de jongeren, ze bleef gaan voor haar opdracht en roeping als zuster van Don Bosco.Zr. Marina overleed te Heverlee, op 2 maart 2015, omringd door haar moeder en medezusters.

22

VERBONDEN | Tekst: Stefan Lopez Hartmann Foto's: VIA Don Bosco

De link tussen Noord- en Zuidwerking

VIA Don Bosco steunt honder-den projecten in tien landen in Afrika en Zuid-Amerika. Die projecten samen noemen we een ‘programma’, en het heeft één duidelijk doel voor ogen: ‘de maatschappelijke integratie van kansarme jon-geren in het Zuiden bevorde-ren’. Om die integratie van jongeren te verwerven, zijn we in onze programma-landen altijd bezig met het verbeteren van de manier waarop de jongeren onderricht worden. Verder verbe-teren we ook het schoolmanagement en de begelei-ding van de jongeren naar de arbeidsmarkt. Deze in-tegrale vorming staat helemaal in lijn met wat wij van Don Bosco zelf hebben meegekregen.Onze logica is dat jongeren die een diploma behalen en werk vinden, sterker in het leven staan. De Belgi-sche overheid keurt deze logica ook goed en draagt er een aardig steentje toe bij. Voor elke euro die aan VIA Don Bosco geschonken wordt, legt de Belgische over-heid er vier bovenop. Zo kunnen we gespreid over drie

Evalueren om te leren

U vraagt zich geregeld wel af wat de stand van zaken is met de opleidingen die VIA Don Bosco aan jongeren in het Zuiden voorziet. Om hierop een antwoord te krijgen, werd voor het eerst een reeks ‘Lessons Learned’ (of ‘opgeda-ne ervaringen’) ateliers door onze organisatie met haar zuidpartners opgezet, om zodoende de vooropgestelde doelen te verduidelijken en te kijken hoe we die doelen nog beter kunnen bereiken: preventieve pedagogie blijft hier de boodschap.

jaar zo’n twintig miljoen euro investeren in technische en beroepsscholen in Benin, Bolivia, Congo, Ecuador, El Salvador, Haïti, Madagaskar, Mali, Peru en Tanzania.

Lessons Learned, ofwel: lessen uit opgedane ervaringenOns huidig ‘programma’ werd reeds ontwikkeld vanaf 2012 en loopt tot 2016. Om tot duurzame resultaten te

komen, is het noodzakelijk om met zo’n tijdsbestek te werken, maar het zorgt er wel voor dat er een lange periode ligt tussen het plannen en het uitvoeren van onze activiteiten. Als we u in 2012 hadden gevraagd wat u tegen 2016 had willen verwe-zenlijken, dan had u misschien

wel een paar ideeën gegeven. Toch zou u, eens in 2016 beland, uw ideeën willen bijsturen. Voor de uitvoering van ons programma is dat niet anders.Daarom organiseren we in onze tien programmalan-den de ‘Lessons Learned’-ateliers. Wij overlopen met onze partners wat onze juiste doelen zijn en hoe we die willen bereiken. Vervolgens kijken we terug naar

Onze logica is dat jongeren die een diploma behalen en werk vinden,

sterker in het leven staan.

23

het voorbije jaar en stellen we ons enkele vragen: “Hebben we alles uitgevoerd wat we wil-den uitvoeren?” “Hebben we dat op een goede manier ge-daan?” “Wat hebben we met onze activiteiten bereikt?” “Wat hebben we geleerd tijdens het voor-bije jaar?” Eens we die vragen beantwoord hebben, nemen we onze plannen voor het volgende jaar erbij. We houden rekening met wat we geleerd hebben en met nieuwe elementen in de context van onze partner-organisaties. Dan stellen we nieuwe objectieven.

De druppel die ontbreekt om het glas te vullenTijdens onze ‘Lessons Learned’-ateliers experimenteren we met verschillende methodes om lessen te trekken uit onze manier van werken. We laten onze partneror-ganisaties problemen structureren, opgedane ervarin-gen meedelen, en we laten hen vooral aan het woord. Ze vertellen ons dagdagelijkse verhalen, ervaringen die een beeld scheppen van de moeilijkheidsgraad waar-mee ze te kampen hebben. Julio Mora, bijvoorbeeld,

van de ‘Talleres Don Bosco’ in Santa Cruz (Bolivia) ver-telt ons in bijgaande tekst over hun ervaringen.

In het verhaal van Julio merken we duidelijk welke drup-pel juist ontbrak om het glas te vullen, namelijk een betere motivatie. Niet alleen het personeel moet gemo-tiveerd zijn om goed te kunnen werken, maar ook de di-rectie moet het personeel blijven motiveren. Dankzij dit verhaal hebben we een duidelijk voorbeeld van een con-creet aandachtspunt uit het Zuiden dat we de komende weken en maanden nauwer gaan opvolgen.Zodoende groeien wij verder naar een effectieve salesi-aanse pedagogie, die past binnen een positief subsidi-ariteitsprincipe.

Evalueren om te leren

“De druppel die ontbreekt om het glas te vullen”In Talleres Don Bosco hadden we problemen om ervaren leer-

krachten te vinden. Daarom namen we jongere, beloftevolle

leraars in dienst. De nieuwe leerkrachten konden zich goed

inleven in de situatie van de leerlingen, maar vaak ontbrak het

hun aan pedagogische, didactische en technische kennis. Om

dat op te vangen kregen ze bijscholing, maar tot onze verba-

zing waren ze niet echt geïnteresseerd om zich bij te scholen.

Sommige jonge leerkrachten kwamen zelfs niet opdagen voor

de opleidingen. Misschien komt het omdat we die ’s avonds en/

of tijdens het weekend organiseerden, maar overdag konden

we het niet doen omdat ze dan zelf les moesten geven.We hebben een tijd in de knoop gezeten met dit probleem,

maar uiteindelijk hebben we een oplossing gevonden door

onze aanwervingsprocedures aan te passen. Vanaf nu, wanneer

we nieuwe leerkrachten in dienst nemen, kijken we niet enkel

naar hun diploma, ervaring en kennis die ze al hebben. Eén van

de belangrijkste elementen in de aanwerving is hun bereidheid

om zich bij te scholen.Nu plannen we onze bijscholingen beter in. Vroeger besliste de

directie over de organisatie van de bijscholingen. Ondertussen

overleggen we eerst met het leerkrachtenkorps eer we oplei-

dingen aanbieden. We zoeken samen naar bijscholingen die

nodig zijn, die hen ook interesseren én vooral bijscholingen die

georganiseerd kunnen worden wanneer het hun best uitkomt.

24

RUGGESPRAAK | Tekst: Firmin Vanspauwen Foto: Mikael Miettinen

Ver-groeienMamertus, Pancratius, Servatius, Bonifatius,kent u ze nog?Nu we minder dicht bij de natuur staan dan weleerzijn de ijsheiligen in vergetelheid geraakt.Van 11 tot 14 mei vieren we hun naamfeest.Nachtvorst komt daarna nog zelden voor,waardoor de ijsheiligen het startschot gevenvoor zaaien en planten, voor bloeien en groeien.

Elke rechtgeaarde tuinder creëert in zijn tuinideale omstandigheden om de nieuwe, nog frêle plantjesoptimaal te laten groeien.Naast bemesting, water en warmte hebben ze ruimte nodig.Te kort op elkaar gedijen ze niet,komen ze niet tot volle wasdom.Om tot volle bloei en groei te komenhebben jongeren eveneens nood aan ruimte.

Ruimte om zichzelf te zijn, zichzelf te ontwikkelen,om te spelen, te leren, creatief te zijn,om stil te zijn of om uitgelaten uitbundig te zijn.Ruimte om te zoeken, te verkennen, te kiezen,om verantwoordelijkheid te nemen, dienstbaar te zijn.Ruimte om te falen, te slagen, om zwak of sterk te zijn,om alleen te zijn of samen te zijn met en voor anderen.om vrij te zijn, om zich te binden aan wie ze beminnen…

Ruimte om te geloven, te zoeken naar de zin van het leven,om ver te groeien, om boven zichzelf uit te groeien,om te vergroeien met mensen die ze liefhebben.Tochtgenoten, ouders, opvoeders, vriendenkunnen dan zorgen voor bemesting, water en warmte,in de vorm van preventieve nabijheid, structuur,redelijkheid, hartelijkheid, flexibiliteit, respect, liefde,geborgenheid, doorleefde interesse, beschikbaarheid…