Dao

raostj

gèt

DRIEMAANDELIJKS HEEMKUNDIG TIJDSCHRIFT

I N H O U D V A N D I T N U M M E R

- Van de redaktie 1.

- Kerst- en nieuwjaarswensen 2.

- Lezersbrief 3.

* UIT HEDEN EN VERLEDEN VAN KINROOI 4.

- De Kinrooier notaris Matthias Eggelen 4.

- Over notarissen in het Ancien Regime 8.

- Kurieus... "Ten taphuize in Geistingen" 8.

- Belangrijke vondsten uit de vroege ijzertijd te Geistingen 9.

- Kerstlied 12.

- Stamboom - kwartierstaat - familiegeschiedenis 14.

- Molenzorg te Molenheersel 15.

- Naar Amerika 16.

- Over Maaseiker Ursulinen die ze naar... Ophoven wegbrachten 18.

- Uit de "eerste" schoolstrijd 1878-1884 23.

- Herinneringen aan "meester Swinnen", onderwijzer te Molenbeersel 24,

- De klas van meester Swennen 26.

- Het Kessenich-zegel van dunsel 28.

- 85 jaar geleden... schreef de Maas- en Kempenbode van 22 juli 1900 29.

- Een "aangebrande" Ophovenaar anno 1570 30.

- Van "eenen koejong te Ophoven..." 31.

- Beschrijving van onze molens rond 1845 32.

- Oude klokken van Ophoven en Geistingen 33.

« WAAT MAAG PET IN GODSHIERENAAM BETEIKENE ? 34.

- Van móffe en pruse 34.

* KERSTFEEST 35.

* NIEUWE PUBLIKATIES 36.

- Wij zullen U met assen lonen! 36.

- Kinrooi... archeologisch en historisch 37.

- Molens en molenzorg te Molenbeersel 37.

- Elfde dorpskalender Kinrooi 38.

- Limburgse families en hun wapen 38.

- Tuur Wouters zoals hij was 38.

- Limburgse watermolens 38.

- Terreur in oorlogstijd 39.

* TENTOONSTELLING 40.

* KONGRESSEN - JAARVERGADERINGEN - STUDIEDAGEN 41.

* UIT ONZE LEDENFAMILIE 42.

* DANK... DANK...i! 44,

* VRAAG- EN ANTWOORDRUBRIEK 45.

- 85/01: Genealogisch repertorium 45.

- 85/02: Muziekinstrumenten in liederen 45.

* TENTOONSTELLING 45.

* AANWINSTEN HEEMBIBLIOTHEEK 46.

* KRINGWERKING 47.

- Verslag van de 40e ledenvergadering op vrijdag 13 april 1984 47.

- Verslag van de 41e ledenvergadering op vrijdag 7 september 1984 49. * KOMENDE AKTIVITEITEN VAN ONZE KRING 52.

- Uitnodiging voor de jaarvergadering op vrijdag 8 februari 1985 52. - Enkele toelichtingen bij de agenda voor de jaarvergadering 53. - Voorstel voor jaarprogramma 1985 54.

1.

JRG. 4 - NR, 1

JANUARI 1985

Kerst- en Nieuwjaarswensen

Mag God U in dit nieuw jaar bewaren in

vrede; kléin verdriet..

Mag Hij U in goede gezondheid sparen.

En dat gij ZIET :

De hulp die gij kunt bieden langs uw wegen voor

wie is jong of oud.

Dat. gij die zegen verder moogt ver-geven in

deze wereld, koud..

Ik wens U bij het klimmen van de jaren veel

vreugde; kléin verdiet. .

Dat gij de VREDE in U om moogt dragen.

Méér wéns ik niet. . .

De Veurzitter

i

Goede vriend Mathieu,

Op de vooravond van de opening van

tentoonstelling "Tien jaren Heemkunde

Limburg", hecht ik er aan U deze korte regels

te schrijven, hoewel ik vermoeid ben door vier

dagen intens opbouwwerk.

Al zal ik U ook te Hasselt ontmoeten, vrees ik

toch dat midden die drukte de tijd zal

ontbreken voor een hartelijk dankwoordje

voor het mij toegezonden vierde nummer van

"Dao raostj g'&t!". Tevens een gelegenheid

om U persoonlijk te feliciteren voor uw opstel -

, typwerk en vormgeving.

Het tijdschrift van de "Geschied- en

Heemkundige Kring Kinrooi" hoort onge-

twijfeld bij de best verzorgde publi - kati es.

Ik heb het met grote belangstelling

doorgelezen: zeer aktuele thema!s zoals "Een

oorlogsdrama te Geistingen najaar 1944", het

turfsteken, archeologische werkkampen te

Kessenich, molens en wetgeving., teveel om

het allemaal op te noemen.

Ik verheug me vooral om de rijke vari- eteit

van thema's: nooit te lang en pittig

geschreven.

Dit alles getuigt van een intens en

enthousiast kringleven met tevens ruime

aandacht voor de andere kringen in de

rubrieken "Kongressen - jaarvergaderingen -

studiedagen - tentoonstellingen" .

Vooral deze laatste rubriek bracht me op het

idee: zo iets moest in het kon- taktblad van

de gouw Limburg ook worden opgenomen.

Heel interessant ook de "Vraag- en ant-

woordrubriek" ! Zeer piëteits- en sfeervol is

uw "In memoriam Tuur Wouters" ! Moge Tuur

met voldoening neerblikken op al het goede

en mooie dat thans in zovele kringen

groeiende is.

Moge deze bedenkingen, zomaar uit het hart

geschreven, voor U en alle leden van uw

Kring een erkenning en een aanmoediging

zijn.

Persoonlijk mocht ik ti jdens de afgelopen

werkdagen beleven hoe de verantwoordelijken

van de 27 tentoonstellende Kringen mekaar

hebben geholpen en gewaardeerd .

Alleen dèt al heeft de wensdroom van Tuur

zaliger waar gemaakt: nog meer samenvoelen

en onderling enthousiasme aankweken om

belangeloos te blijven verderwerken.

Verontschuldig me voor de slordige pre-

sentatie van dit schrijven, maar het is van

harte gemeend !

Met de beste heemgroeten voor jullie al 1

en,

Pater Alex COENEN

... Zo schreef ons de nieuwe gouwvoor- zitter

van het Verbond voor Heemkunde, gouw Limburg.

Een sympathieke brief, vol lof en bewondering. We nemen hem graag op jn deze rubriek omdat hij ons, bij het begin van deze nieuwe jaargang van ons tijdschrift, de gelegenheid geeft onze dank uit te spreken aan iedereen die, op welke wijze dan ook, meehielp en meehelpt aan het tot stand komen van ons tijdschrift. Eén man alleen kan zoiets niet: er is veel praktische hulp nodig, goede raad en... zoals bovenstaande brief, zo nu en dan ook eens een aanmoedigend briefje !

Ik maak dan ook van deze gelegenheid zeer graag

gebruik om, heel in het bijzonder, onze eigen

voorzitter E.H. Donaat Snijders oprecht te

danken voor al zijn steun tijdens de voorbije

jaren. Degenen die hem beter kennen weten dat

hij ALTIJD klaar staat.. in woord en daad !!

Aan pater Alex Coenen: hartelijk dank en vooral

nog heel veel jaren in uw funktie van

gouwvoorzitter !!

Mathieu Kunnen

3.

Uit heden en verleden van Kinrooi

DE KINROOIER NOTARIS MATTHIAS EGGELEN

In dit tijdschrift gaf Werner Smet reeds enkele toelichtingen tot notaris M. Eg-gelen, die van 1769 tot aan de Franse Revolutie (begin 1796), zijn ambt te Kinrooi uitoefende. (1) Iedereen die ooit zocht in de geschiedenis van de vrijheerlijkheid Kessenich, weet welk belangrijk archief deze notaris achterliet.

MAAR WIE WAS DEZE MAN EIGENLIJK ?

Op 24 januari 1742, in 't hartje van de winter, werd te Kinrooi geboren ; Matthias Eggelen, als oudste zoon van Peter Eggelen en Catharina Timmermans (ook Peters genaamd). Grootouders langs vaderszijde waren Simon Eggelen, "inwoner tot kinder onder ophoeven" (= Haagdoren ?) en Maria Scroijen, die op 11 mei 1729 een huis met "annexe lan- derien" kochtten te Kinrooi.

Uit de jeugd van de latere notaris is mij niets bekend. Kwam hij misschien, onder invloed van de geestelijken uit zijn familie, in contact met de pastoor van Kessenich ? Hij moet er zowat kind aan huis geweest zijn. Ik veronderstel zelfs dat Matthias, snuffelend in de parochieregisters er bij uitkwam dat zijn doop niet ingeschreven werd, hetgeen dan met 18 jaar vertraging, in 1760, gebeurde.

Een grote stap in het leven van Matthias Eggelen was zijn aanstelling als laetmeier van de pastoorslaatbank : "Op heden den negenthienden 8bris 1764 ten overstaen van Christiaen arits en jan schoufs alle geswoorene laeten, heeft m. eggelen den gewoonlijcken eijdt gedaen als meijer en secretaris des Eerw. Heer pastoors van kessenich laet- bank..." A">zo beheerde hij de eigen-dommen van de kerk van Kessenich.

In 1767, op 25-jarige leeftijd, werd Matthias "secretaris des landts ende

vrij rijx heerlijckheijdt kessenich". Hij maakte verslagen op over misdaden en processen, hield de gichtboeken bij en registreerde testamenten en huwelijkscontracten die in vroegere jaren ook door pastoors werden opgesteld. (Zo testeerde Maes Nelen van Kinrooi op 24 april 1663 voor pastoor Arnol- dus Jansen.)

De bevoegdheid van notaris kreeg Eg-gelen in 1769, aanvankelijk onder de titel van "openbaeren keijserlijcken notaris", enige tijd later als "open-baeren Paus. ende keijserlijcken notaris", enige tijd later als "openbaeren Paus. ende keijserlijcken notaris" : dus door de paus benoemd. Meer dan een kwarteeuw bekleedde hij dit ambt, hetgeen resulteerde in honderden akten, geregistreerd in vijf dikke bundels die bewaard worden op het Rijksarchief te Hasselt onder de volgende nummers : 1385 25.09.1769 tot 17.11 .1774 1386 26.11.1774 12.03.1779 1387 11.03.1779 28.01.1783 1388 30.01.1783 09.01.1788 1389 12.01.1788 15.02.1796

ENKELE INTERESSANTE VERHANDELINGEN

Enkele interessante verhandelingen tijdens zijn notarisperiode waren voor Kinrooi onder andere : * 31.10.1770 : deling wijlen Renier Snijckers en Mechtildis Hennisen.

4.

* 23.04.1772 : openbare verkoop van

"heijnen-hof", waarvan hijzelf de

"schroijen-camp" kocht.

* 06.02.1776 : "uitcoop" berben-hof

* 27.08.1783 : deling "huijs ende hof genaemt

te poulssen binnen kinroe gelegen" .

* 12.05.1786 : deling Thijskens-hof.

Steeds werd nauwkeurig genoteerd de

plaats waar de akte opgemaakt werd,bv.

. . ter mijns notaris woonhuijse in de groote

caemer. (6 febr. 1776)

. . ter mijns notaris woonhuijse in de achterste

groote caemer. (25 mei

1 790)

Foto: H. Leenders Maaseik

Opmerkelijk was dat vader Eggelen meestal

als getuige optrad. Niet verwonderlijk

eigenlijk want vader woonde samen met

zijn ongetrouwde zoon en dochter op

Paekens-hof, in het dorp van Kinrooi (nu

"Joosten"). Vanaf 6 maart 1775 verpachtte

notaris Eggelen het "Paekens- huis" met

bijbehorende landerijen aan Reijnier

Coolen, voor een periode van zes jaar.

Hij reserveerde zich nocntans "de groote

caemer, de kleijn opcaemer op den kelder,

den solder boven de keu- cken als oock de

kleijne caemer" en had deze ruimten samen

met zijn verpachter in gebruik. Het

brouwhuis en de bierkelder werden niet

verpacht. Het gehucht Kinrooi - in 1796,

243 inwoners - had in die tijd dus zeker

twee brouwerijen. (Het "Nelis" is in dat

verband ook bekend).

Als lid van de plaatselijke schutterij van St.-Maarten schoot Matthias Eggelen zich in 1772 tot koning. Hij koos de eg als zinnebeeld op zijn konings- plaat.

Bij de volkstelling van april 1796,

opgemaakt in opdracht van de Franse

overheersers, woonden in haardstede

nr. 40 volgende personen :

- Peter Eggelen, 86 jaar, akkerman

- Mathijs Eggelen, 54, notaris en secre- tari s

- Maria Eggelen, 50.

- Renier Snijckers, 36, knecht.

- Petronella Snijckers, 26, meid. en een zekere Catharina, 16, meid.

De Franse omwenteling stelde tevens een

einde aan de werkzaamheden van onze no-

taris (laatste akte op 15 feb. 1796).

Wat moet er toen in hem zijn omgegaan ? Heeft hij deze gang van zaken kunnen verkroppen ? Zou het zijn dood betekenen ?

... Een half jaar later reeds werd Ma- thias Eggelen te Kinrooi begraven :

1796 hac Decima quarta septembris se- pultus

est Matthias Eggelen - secretarius

huius territory - 50 circiter annorum

sacramento extre- mae unctionis tantum

munitus.

Volgens akte werd de plaatselijke secretaris enkel de zalving met de Heilige Olie toegediend. Omdat er geen sprake was van andere eindsacramenten zoals biecht en communie, kan hieruit besloten worden dat M. Eggelen vrij onverwacht overleed.

Geen twee maanden later stierf ook vader Peter Eggelen; zijn begrafenis vond plaats op 8 november 1796.

Guido Tijskens

(1) In "Dao raostj gét!", jrg. 2, nr.2 januari 1983, blz. 53

7 .

OVER NOTARISSEN IN HET ANCIEN

REGIME --

Aansluitend bij het vorige artikel vind ik

volgende korte, maar goede uitleg over de

notarissen in het ancien regime, in een

voetnota van het uitgebreid artikel van M.

Colson: "Notaris Jan Mathijs Dodé 1765-

1799" in: Publica- tions de la Sociëté

historique et Ar- cheologique dans le

Limbourg, dl.107- 108, p. 155-209:

"40. MAT, 933, bl. 115 - Onder het Oud Regime

kon men notaris wordenna de nodige kennis te

hebben verworven, bijv. door praktijk bij een

notaris.

Verder moest men dan: le de creatie

bekomen bij de burgerlijke overheden, de

Staten van het Land of hun

gevolmachtigden;

2e de admissie door het Hof (na eksa- men en

eed);

3e het consent van de plaatselijke o- verheid.

Vgl. A. PITLO, De zeventiende en achttiende

eeuwsche notarisboeken en wat zij ons omtrent

ons oud notariaat lee- ren, Haarlem, 1948, blz.

189-211. DEZELFDE, De geschiedenis der

notariële wetenschap in Geschiedenis der Neder-

landsche rechtswetenschappen, deel V,

2, Amsterdam, 1956, blz. 255-287.

J. LEFEVRE, Notice relative a l'his- toire

du notariat en Belgique, in Ex- position

d'archives notariales. Catalogus, Brussel,

1963.

(Aanvulling verstrekt door E.H. Donaat Sni

jders)

K U R I E U S .

"De Maeseyckenaar", jrg. 8, 1870 (Louis

Briers, Bosstraat 23, Maaseik)

BELANGRIJKE VONDSTEN UIT DE VROEGE IJZERTIJD TE GEISTINGEN (i)

Bij het aanleggen van een dijk, waarbinnen verdere ontzanding zou plaatsvinden, werden er begin 1980 in een verzande rivierbedding scherven gevonden: ze bevon den zich in een geologische situatie die we ook reeds vroeger optekenden (2).

De vondsten gebeurden op een perceel genaamd "In den Kamp".

Een optimale samenwerking met de firma Van de Borne bood ook nu weer garanties voor de noodcpgravingen. Vanaf 26 december 1982 tot 20 maart 1983 en vanaf 23 juni 1983 tot 5 oktober 1983 werd een oppervlakte van 250 m manueel onderzocht. Daar de vondsten zich op de bodem van een bedding en dus niet meer in situ bevonden, werd hun ligging niet ingemeten; wel werd de loop van de rivierbedding en de positie van 35 aangepunte palen in deze bedding ingetekend.

Vanaf 6 oktober 1983 werd de rivierbedding ook in oostelijke richting ontdekt: het onderzoek duurt voort.

De vondsten omvatten keramiek, hout, glas, been, brons en silex.

KERAMIEK

In totaal werden er meer dan 20.000 scherven uit de Vroege-Ijzertijd gevon-den. De keramiek vertoont een grote diversiteit aan vorm en versiering.

Er werden meer dan 70 volledige profielen (rand tot bodem) ingezameld, waaronder veel miniatuuraardewerk, maar ook tasjes met of zonder oortjes, kommen en schalen (fig. 1, 1 en 3).

Bij deze laatste categorie horen ook fragmenten van 1appenschalen.

De randen zijn glad, vertonen vingernagel i ndrukken of strepen (fig. 1,2). De wanden zijn geglad, geruwd of versierd: er komt kamstreekversiering voor in golvende, rechte of kruisende lijnen, vingernagel- en vingertopin- drukken, cirkel- en puntversiering. Kalenderbergversiering, ruitversiering, enz. Het aantal versierde scherven ligt hoog, nl. meer dan 1000 stuks of ca. 5% van het geheel. De bodems zijn vlak of rond, eventueel met een indeu- king ('Delle

1); een enkele maal komt een

standvoet voor.

Tussen de keramiek bevinden zich ook een aantal scherven die in de Brons-tijd kunnen gedateerd worden.

Onder het keramisch materiaal vermelden we eveneens 18 spinklosjes, 4 weefgewichten, kleibrokken met indrukken van hout, 3 slingerkogels en honderden fragmenten van zgn. 'gootjes'. Deze 'containers', waarvan men de oorspronkelijke lengte nog niet kent, zijn ca. 4,7 cm breed; hun, nu bekende maximale lengte bedraagt 22 cm ( langste fragment te Geistingen = 10,5 cm) en hun vorm gelijkt op een (dak) goot. De afsluiting van dergelijke 'gootjes' was onbekend tot men tijdens de noodopgravingen te Geistingen enkele fragmenten met afsluiting vond !

Via diatomeeënanalyse (ééncellige orga-nismen in klei) werd vastgesteld dat deze gootjes in het kustgebied gemaakt werden. Drs. P. van den Broeke (insti-tuut voor Prehistorie, Leiden) maakt over deze voorwerpen een studie: hij kwam tot de conclusie dat in deze ' gootjes' zout werd getransporteerd van het kustgebied naar het binnenland (3).

In België werden de eerste fragmenten

gevonden te Geistingen. Nadien werden

enkele fragmenten uit Donk gemeld (4).

Het totaal te Geistingen bedraagt mo-

menteel 450 !!

9.

HOUT

In de rivierbedding werden 35 aangepunte

palen aangetroffen; hun functie is

onduidelijk. Houtdeterminatie van 4 stalen

vindt nu plaats in het Instituut

voor Prehistorie te Leiden; binnenkort zal

ook een C14-datering aangevraagd worden.

De vochtige ondergrond en de afsluit ing van

de vondstenhorizont door een veenlaag

leverde ideale omstandigheden voor

houtconservering.

Figuur 1 .

10.

Tot de belangrijkste vondsten behoren het fragment van een houten wiel, een houten 'klos', een houten kom, een halffabrikaat van een schoteltje en van een 'beeldje' en een steel voor een bijl of hak.

Thans worden deze voorwerpen bewerkt in het Koninklijk Instituut voor Kunstpatrimonium te Brussel .

GLAS

Onder de vondsten uit glas rekenen we

enkele fragmenten van glazen armbanden die

dateren uit de Late-IJzertijd : ze lagen

stratigrafisch hoger dan de andere

vondsten.

BEEN

Alhoewel het archeologisch niveau niet werd

gezeefd en er dus zeker microres- ten

onopgemerkt bleven en verloren gingen,

werden toch heel wat beenderres- ten

verzameld.

Een eerste onderzoek (5) verwijst naar

paard, rund, varken, schaap en/of geit,

hond, edelhert en bever; merkwaardig is het

voorkomen van twee mensenbeenderen .

BRONS

Tijdens de opgravingen werden twee bronzen plaatjes, een fragment van een armband en een volledige, zij het in twee stukken gebroken, fijn getordeerde armband met een diameter van 7,5 cm gevonden (fig. 1, 4).

SILEX/STEEN

Er werden een groot aantal vondsten uit

vuursteen geregistreerd, waaron- dereen

volledige bekapte bijl, krabbers,

pijlpunten en een uitzonderlijk

mooie, maanvormige sikkel.

Deze vuurstenen sikkel is één van de

meest zuidelijke van een type dat voor-

namelijk in Nederland gevonden wordt; ze

is een indirecte verwijzing naar de

cultivatie van graangewassen.

De functie van een leistenen plaatje

met drie doorboringen is (nog) onbe-

kend .

BESLUIT

We mogen dus besluiten dat zich in de

alluviale vlakte van de Maas, rond 700

v. Chr. langs een kronkelende rivier,

mensen hebben gevestigd.

De overvloedige vondsten geven ons een nog onbekend beeld van een bloeiende 1andbouwnederzetting (dierenbeenderen, sikkel, spinklosjes) wiens (overpro-ductie (?) leidde tot handel (zout).

De gevonden archeologica vormen in hun diversiteit en kwaliteit een voor Ne-derland en België eenmalig ensemble.(6)

Hubert Heymans

NOTEN

(1) Zie ook: H. HEYMANS, Belangrijke

vondsten uit de Ijzertijd te Geistingen in

Archeologie, 1983-1, blz. 21-23; Het Belang

van Limburg, 4.11.1983; Limburg, jrg. LXIII,

nr. 4 (juli-aug.), 1984, blz. 168-171.

(2) H. HEYMANS-P.M. VERMEERSCH, Sied-

lungsspuren aus Mittel- und Spatneoli-

thikum, Bronzezeit und Eisenzeit in

Geistingen, Huizerhof (provincie Limburg) in

Archaeologica Belgica 255, 1983, blz. 16-17.

(3) P.W. VAN DEN BROEKE, Kunstproducten uit

de Ijzertijd in het Zuidneder- landse

achterland, in Westerheem, 31,

6, 1982, blz. 242-249.

(4) Hier vinden opgravingen plaats door de

Nationale Dienst voor opgravingen onder

leiding van L. Van Impe.

(5) Mondelinge mededeling Dr. W. Van Heer,

K.U.L.

11.

In dit t ijdschrift publiceerden we vorig jaar ook reeds een oud kerstl ied (1).

Ook dit kerstl ied werd ons bezorgd door Mevr. Mia Rutten -Greefkens van Geistingen. De

teksten zijn van Alfons Overman, pastoor te Geistingen en de muziek is van Henri Hamoir,

pastoor te Ophoven. Teksten en muziek zijn zeker nooit ergens ge- publiceerd.

Muziek en tekst werden overgeschreven en van kommentaar voorzien door ons l id Chris Geris

van Molenbeersel.

Nota 's bij het oorspronkelijk handschrift.

Door het plooien van het handschrift

vervaagden of verdwenen enkele noten. In

maat 32 was de noot op de tweede tel

helemaal verdwenen.

Ik noteerde daar op intuit ief melo - disch

gevoel een mi.

Alhoewel er in het ganse werk geen

maatwissel ing voorkomt, heeft de com-

ponist in het handschrift aan het begin

van het laatste systeem toch een 3/4 maat

genoteerd.

Aangezien ik dat als een verstrooidheid

beschouw, l iet ik die maataanduiding bij

het overschrijven weg.

In het handschrift staan in de eerste maat

rusttekens genoteerd. Evenals in de

slotmaat. Ik noteerde deze maten als

opmaat en slotmaat.

Omdat dergelijke rusttekens ook voor -

kwamen in het vorige handschrift dat ik

voor het t ijdschrift copieerde (jrg. 3 nr.

1 - november 83), krijg ik het sterke

vermoeden dat de componist ook een

uitstekende instrumental ist (organist ?

pianist?) was en bij zijn werken een

instrumentale intro, of mogelijk zelfs

tussenspel, voorzag, op een vast schema

(dus geen improvisatie).

Waarschijnl ijk noteerde hij deze

instrumentale passages niet op de

handschriften omdat deze zo sterk op

kladwerk l ijken. Dit is niet negatief

bedoeld. Eerder in de zin van "proef stuk" .

Heeft hij ze, na inzage door de tekst -

dichter en diens beoordeling over de

muzikal iteit, misschien ' in het net '

overgeschreven, voorzien van intro en

tussenspel?

Mensen die pastoor Hamoir hebben gekend

of met hem samen werkten , en die leven

er nog want hij was pastoor in Ophoven

van 1912 tot 1932, kunnen dit misschien

melden.

Muzi kaal.

Door de wiegende driekwartsmaat roept

het l ied meteen de sfeer van kerstmis op.

De componist noteert een bl ije, mezzo -

forte inzet.

Er komen slechts enkele dynamische te -

kens in voor, in functie van de tekst. Dit

verraadt de romantische stij l, die in het

begin van deze eeuw wel o- ver haar

hoogtepunt heen was maar die zeker de

muzikanten van toen nog sterk

beïnvloedde.

Er komt ook een zeer mooie, maar moei -

l ijk zingbare modulatie in voor: maten 20

tot 23, waar hij uitwijkt van de

hoofdtoonaard D-majeur naar de pa-

ralel le B-mineur. In maat 22 roept hij

zelfs een geweldige spanning op door een

tijd te rusten op de verhoogde leidtoon

van deze toonladder : A-is.

Merk ook op hoe hij de tekst "hoogste" in

maten 24 en 31 en "hemel" in maat

10 muzikaal laat kl immen tot zeer gro te

'hoogte '. Dit doet mij besluiten dat men in

die t ijd goede zangers (want de vrouwen

was het toen in de kerk nog niet

toegelaten in het koor hun stem te

verheffen) had, want dit

13.

l ied heeft een omvang van c éénge-

streept tot fis tweegestreept ( in het

vroeger besproken kerstl ied zelf tot gis

tweegestreept!!!).

Alhoewel het een zeer mooi l ied is,

ondanks de wat overjaarse tekst, zal het

juist deze grote stemomvang zijn die het

werk terug in de anonimiteit

zal drukken,

Of gaan wij weer met zijn al len ' leren'

zingen?

CHRIS GERIS

(1) "Dao raostj gét!", jrg. 3, nr. 1,

november 1983, blz. 14-15.

STAMOM - KWARTIERSTAAT - FAMILIEGESCHIEDENIS

De genealogie of famil iekunde is in ons

t ijdschrift nog niet veel aan bod gekomen,

althans niet in de vorm van uitgewerkte

stambomen, kwartierstaten of

famil iegeschiedenissen.

Wel publiceerden we regelmatig vragen

van onze leden in de "vraag- en ant-

woordrubriek". Niet te (verwonderen ei -

genlijk want we weten maar al te goed

dat vele van onze leden de genealogie als

hobby beoefenen.

Vanuit het sekretariaat konden reeds

meerdere malen gegevens overgemaakt

worden aan "stambomers" en sommige leden

konden we in kontakt brengen met elkaar

voor het uitwisselen van gegevens .

In de toekomst wil len we ook de genea logie

aan bod laten komen in dit t ijdschrift. Of

het nu een stamboom of een volledig of

gedeeltel ijk uitgewerkte

famil iegeschiedenis betreft. Door de

gegevens te publiceren die men reeds

bezit, kunnen aanvull ingen komen van

andere leden, kan de één de ander verder

helpen. Dit is trouwens één van onze

doelstell ingen !

Stuur ons daarom een artikel waarin uw

opzoekingen verwerkt zijn en wij doen het

nodige voor publikatie. Denk hierbij ook

aan het i11ustratiemateriaal: een kopie

van de doopakte oudste stamvader, een

bidprentje/rouwbrief, een kranteknipsel,

een akte uit de gichten- registers of een

notariële akte, een foto, enz..

Uw kopij ontvangen we wel graag in ma-

chineschrift, vooral omwil le van het

voorkomen van foutieve overname van

namen en data.

Wie durft?

Mathieu Kunnen

14.

MOLENZORG TE MOLENBEERSEL

De werkgroep "Molenzorg en Molenmuseum Molenbeersel" bestaat één jaar. Tijdens het

eerste bestaansjaar van deze v.z.w. werden grootse molenfeesten ingericht aan de

Keyersmolen en werden dringende instandhoudingswerken uitgevoerd aan de Zorg - vl

ietmolen.

DRINGENDE INSTANDHOUDINGSWERKEN

De Zorgvl ietmolen in de Oudekerkstraat

takelde de laatste jaren zienderogen af.

Het was vijf voor twaalf in dien men de

molen van definit ief verval wilde redden.

Daarom werd ondermeer 'n v.z.w.

opgericht.

De vereniging stelt zich tot doel zich in te

zetten voor de beide windmolens van

Molenbeersel: de Keyersmolen en de

Zorgvl ietmolen.

Als eerste doel stelde men zich de Zorgvl

ietmolen voor verder verval redden.

Daarom vroeg de eigenaar, die deel

uitmaakt van de v.z.w., de dringende

instandhoudingswerken aan.

De rijksdienst voor Monumenten- en

Landschapszorg, de gemeente Kinrooi, de

provincie Limburg en de v.z.w. zouden

geldelijk deze dringende werken steunen,

zoals voorzien is bij wet.

In november 1584 werden door de firma

Caers uit Retie de werken uitgevoerd. Zo

werd onder andere een nieuwe wind-

peluw geplaatst en kwam er een nieuwe

dakbedekking op de molen.

De vuurtbewoners konden hun ogen niet

geloven toen ze na enkele weken werk de

windmolen terug zagen draaien !

Dringende instandhoudingswerken bete -

kenen nog geen volwaardige restaura tie. Er

bl ijft nog heel veel te doen om de molen

verder te herstel len. Doch het voornaamste

doel, de molen veil ig te stellen voor de

toekomst, werd bereikt !

MOLENMUSEUM

Omdat het belangrijk is aan beschermde

monumenten een bestemming te geven,

werd van in het begin der werking van de

v.z.w. gekozen voor een museumfunk - t ie

voor de Zorgvl ietmolen.

Een reden te meer om zich in te zetten voor

zulk een "molenmuseum" is het feit dat de

fusiegemeente Kinrooi geen enkel museum

bezi t.

Om dit museum te real iseren zal men

trachten een museumkommissie op te rich -

ten. Daarin zul len de verenigingen ver -

tegenwoordigd zijn die willen meewerken

aan de totstandkoming van het molenmu-

seum.

Ook onze Geschied- en Heemkundige Kring

zal aktief meewerken aan deze real isa tie.

Leden die wensen te helpen bij de oprichting

en uitbouw van het museum, worden

verzocht zich kenbaar te maken op het

sekretariaat. De naam van Michael Princen

(Geistingen) hebben we reeds dankbaar

genoteerd.

Onze kring heeft reeds schenkingen ont -

vangen van onder andere oud alaam, hetwelk

in het museum zal tentoongesteld worden.

Het molenmuseum moet een echt "heemmu-

seum" worden.

In januari 1985 zal voor het eerst worden

vergaderd over dit molenmuseum. We hopen er het beste van !

Werner SMET

15.

"NAAR AMERIKA"

Ik schreef al ooit een boekje "Nao 't Pruses": over het seizoenswerk in Duitsland vóór de

eerste wereldoorlog. Een al haast vergeten tijd.. Ik zit nog met vele ex emplaren, want het

schijnt nog weinigen te interesseren.. (1)

Toch was dit een sociologisch belangrijk gegeven: van werkgelegenheid, waar er bij ons, ter

plaatse, haast geen was vóór de Limburgse "putten" in de twintiger jaren enig uitzicht gingen

bieden.

Het was in de vorige eeuw nog een stuk

erger. Wie arm geboren was -en dat waren

de meeste mensen- was haast gedoemd om

arm te bl ijven. Er zat geen toekomst in een

keuterboer-huiske, met geen eigendom aan

land, geen vooruitzicht te pachten of

vooruit te komen. Geen rijkdom, tenzij

"kinder"-rijkdom.

De moedigsten maakten hun klein bezit te

gelde, soms precies genoeg voor "de grote

oversteek": land-verhuizing "naar Amerika".

Dat was dan: Argentinië, Canada, de

Verenigde Staten.

Daar valt véél over te vertel len..

Ik wil dat doen. Heb er een massa gegevens

over. Dat "Europa" geen eerste - rangsrol

meer speelt: dèér zit het, uiteindelijk.

Verdreven Europeanen maakten "Amerika"

groot.. En maakten Europa arm en

klein(er).

WAT IK WOU ZEGGEN EN VRAGEN...

Ik bezit ook heel wat gegevens over

"uitwijking" uit Limburgse kontreien.

Opvallend bij voorbeeld Venray en vooral

Born, waar "een half dorp" al le moed

bijeenpakte en het afstapte: iets waar ze

daar nu nog beduusd van zijn: hoe KON dat

en hoe KWAM dat ??

Ik wil mij, wat namen en famil ies betreft,

beperken tot meestal onze dorpen. Een

vraag, in deze fase, medewerking: WIE

WEET (NOG) WAT ??

Het zal mij een eer en een genoegen zijn

dit te vermelden !

Ikzelf heb, langs moederskant, vanuit

Ittervoort, nu een hoop famil ie wonen

"over de grote plas". Het werkt st imu-

lerend als ge ze hebt ontmoet..

Het kan voor U ook zo zijn, zoals voor die

speciale uitgave "The Rutten Fami ly in the

United States of America", Tongeren, 1982.

Dit wat de Rutten-sen betreft.

Ook de Pu(e)rnot-ten kwamen aan bod in

het werk van J.H. Strijkers (2).

In ons "Kapellenboek": "Waar men gaat langs

onze wegen" (1981) wordt van zo iets melding

gemaakt op bladzijde 48 bij de Kinrooier

"Hennenkapel": een Cor- nel is Tissen,

vertrokken naar "Amerika" in 1838..

WIE, WAT IS DAT..???

- Jozef Wieërs, overleden te Fargo, North

Dakota, in 1954. Geistingenaar.

- Theodoor Verl inden, zijn schoonvader,

geboren Geistingenaar.

- Zjeng Verl inden, broer van de vorige,

gegaan en gekomen. Nog vertegenwoor -

diger van de "Red Star Line" in mijn

jeugd.

- Pieter Greefkens, Ophovenaar, gegaan

en gekomen.

- Diens broer, Pit Greefkens, gegaan en

gekomen.

- Diens zuster, .... Greefkens, zuster,

gegaan en oud hier gestorven.

16.

- Mathias Coenen, van Kessenich, gegaan

en gebleven.

- Jacob Opgenhaffen, van Ittervoort,

gegaan en gebleven.

- Frans Doupagne, van Kessenich, gegaan

en gebleven.

- Joannes Van de Sande, van Kessenich,

gegaan en gebleven.

- Mathijs Joosten, van Kessenich, gegaan

en gebleven.

- .... Dirkx, van Ophoven, gegaan en ge -

bleven (met een hele famil ie).

- Leonard Verbeek-Jacobs, molenaar van

Ophoven, gegaan en gebleven.

- Doorke Jacobs, zijn schoonvader, van de

Driepaalhoeve onder Dilsen. (3)

- Een heel stel mensen uit Beegden,

waarover ik gegevens heb.

- Jan Snijders van Geistingen, gegaan en

gebleven.

Het zijn er al leszins héél wat geweest.

Méér dan wij beseffen !

* * *

Mijn VRAAG is: kent U er? Kent U er NOG?

Weet U over hen nog IETS..?

Hebt U nog KONTAKT met die "Amerikanen"

.. of WENST U dat?

Ikzelf heb mijn famil ie daar her -ont- dekt

toen wij te Leuven honger leden in 1944 -

1945, Ik wil niet beweren dat -nu Duitsers

pakjes stuurden naar Chi -

cago en Detroit.. - wij veel s igaretten of

dollars vandaar moeten verwachten, want

de fabelachtige "rijke oom uit Amerika"

zal wel dood zijn.. Maar het kan

interessant zijn, als famil iege- schiedeni

s.

Geloof intussen maar rustig dat het

overgrote deel van de Amerikanen óók

moeten werken voor de kost en het niet té

breed hebben.. Wat geen schande is.

Ik hoop dat U mij bijstaat in "Naar

Amerika". U profiteert er mede van;

zonder ris ico !

DONAAT SNIJDERS

NOTEN

(1) D. Snijders o.s.c., "Nao 't Pru- ses" (een bijna vergeten verhaal van hard werken "om den brode"; een stukje heel echte historie rond onze maaslandse dorpen), Geistingen, 1982 Afhaalprijs 80,-fr. bij de auteur op het adres: Pelserstraat 33 te 3680 Maaseik.

(2) J.H. Strijkers, "De familie Purnot en Pernot" (geschiedenis van een maasschippersgeslacht), Berg aan de Maas, 1978. Inlichtingen bij de auteur: Koningsberg 17 Berg aan de Maas (Nederl.) Tel. 04495-2930

(3) Een heel verhaal in "Vlaamse Stam", maandblad van de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde, jrg. 19, juli- augustus 1983.

17.

OVER MAASEIKER URSULINEN DIE ZE NAAR... OPHOVEN WEGBRACHTEN

Sinds anderhalve eeuw is het Ursul inen-instituut een Maaseiker monument. Ook zij gaan en komen. Men vindt hun stoffel ijke resten te Heppeneert -met nieuwe plaatjes zelfs- maar vele oudere zusters rusten daar niet. Hoe komt zo iets?

De twee grootste en mooiste graf stenen

op het oude kerkhof van Ophoven zijn in

het Frans. Op de mooiste leest men nog:

André Husson / a la memoire / de sa

niéce Marie / Anne Leburton/

Husson néé a / Othëé pee de / L iège le 7

9bre / lf33 / en rel igion /

Mére Marie Jul ienne / décedéé au /

couvent des / Ursul ines a / Maaseyck le

5 janvier 1863 / R.I.P.

(André Husson ter nagedachtenis van zijn

nicht Marie Anne Leburton Husson

geboren te Othéé provincie Luik de 9

november 1833 in het klooster moeder

Marie Jul ienne, overleden in het klooster

van de Ursul inen te Maaseik op 5 januari

1863)

Op de andere:

aux / pieds de / Jésus prions / pour

l 'ame de / Mlle Anne Broix / néé a Neusa

/ Prusse Rhénane / morte : le ..obre

1861 / au pensionnat / a Maeseyck / a

1 'age de / XVI ans.

(Laten we aan de voeten van Jezus

bidden voor de ziel van juffrouw Anna

Broix geboren te Neuss in Rijnlands

Pruisen overleden op .. oktober 1861 in

het pensionaat te Maaseik in de 1eefti jd

van 16 jaar.)

DAN MAAR BEGRAVEN IN OPHOVEN

Dat is wat er momenteel nog overbl ijft

van heel wat meer. Wij gingen te rade

bij zuster Gonzague, een Maaseikse, die

de archieven van de Ursul inen kent.

Ziehier wat zij ons overmaakte:

Op blz.16 van het oude (franstal ige)

archief staat in 1846 vermeld, bij de

dood van de eerste zuster die hier st ierf

nl. zuster M. Natal ie (Monique Leemans)

geboren te Malleren 25 januari 1813 en

33 jaar oud.

Aangezien wij geen toestemming kregen

van het gouvernement om de zusters op

ons eigen kerkhof te begraven (er staat

"en fonds": hierachter, en dat is heêl

waarschijnl ijk het oude kerk -

18.

hof van de minderbroeders) omwi l le van

de nabijheid van het huis, vroeg onze

i jver ige di recteur van onze gemeenschap

mijnheer kapelaan Sever i jns ter l iefde

Gods en als een aalmoes een plaats voor

de overledene op het kerkhof van

Ophoven, vanwaar h i j zel f af komst ig was

en dat op een mij l van Maaseik i s

ge legen. Dat kerkhof werd gewijd en voor

de Ursul inen voorbehouden, d ie er in een

dubbele zerk (een z inken k i st en een

houten) begraven z i jn, in de hoop deze

kostbare overbl i j fselen te kunnen

overbrengen, zodra de Voorz ienigheid

voor gunst ige omstandigheden zal zorgen.

De heer di recteur Severi jns vergezelde

het stof fel i jk overschot naar

bovengenoemde plaats en bracht het de

laatste eer op

23 mei te 10 uur ' s morgens.

Volgens " rang van profess ie" werden daar

nog -en op dezel fde manier - begraven

volgens het in het archief aanwezige

"profess ie boek":

ïutiesüycK.— bneipersar. J. Hougaerta.

Ze deden het óók in twee talen

MaesevcK.— Presse mêc. J. Jlougaerts.

19.

1. (z ie hierboven)

2. Mére Agathe Schoevaerts in 1880 leeftijd 75

3. Mére Marguerite de Theiffris in 1894 78

4. Soeur Engelberte Quinot in 1851 43

5. Mére M. Hyacinte Jacquemotte in 1892 72

6. Mére M. Jacqueline Gordts in 1886 70

7. Mére M. Madelberte Frank in 1850 31

8. Mére Charité Van Mierlo in 1859 42

9. Soeur Josephine Quintens in 1894 80

10. Soeur Suzanne Kenners in 1866 49

11. Soeur Marie (Truike op 't Rood)in 1882 80

12. Soeur Symforose Geets in 1884 63

13. Soeur Clotilde van Tongel in 1891 73

14. Soeur Victoire Mestrum in 1851 43

15. Soeur Angéle Telemans in 1883 64

16. Mére Alphonse Geyen in 1870 62

17. Mére M; Therése Frank in 1847 21

18. Mére M. Louise Mayntz in 1887 69

19. Soeur Conélie Cnops in 1892 77

20. Soeur Philomêne Maubach in 1894 74

21. Soeur Bonaventure Lindebrits in 1862 35

22. Mére Caroline Smeets in 1886 63

23. Mére M. Eulal ie de Monise in 1855 20

24. Soeur M. Bernarde Adinau in 1895 68

25. Mére M. Julienne Leburton in 1863 29

26. Soeur M. Monique Pleunis in 1885 41

27. Soeur M. Gerardine Libois in 1888 35

28. Novice S.M. Hortense Verlaine in 1868 19 29. Novice S.M. Benedicta Brouwers in 1875 21

Ook de eerste twee priesters die direc teur

waren van de Ursul inen te Maaseik werden te

Ophoven begraven:

E.H.Joh.Matheus Severijns overl.26 ju

l i 1878

E.H.Guil l. Arnold Lenaerts overl. 7 november

1880.

En ten slotte twee pensionairen: Hortense

Reintjens van Rotterdam in 1852; zij heet

"postulante door haar verlangen".

Anna Broix van Neuss, na een lange en

pijnl ijke ziekte in 1861.

GELIJKHEID VAN DE BURGERS IN DE DOOD

Op onze bedevaarten naar Heppeneert waren

wij het van in onze jeugd gewoon daar de

graven te zien van Ursul inen en Kruisheren.

De eerste kwamen in 1837 te Maaseik in het

voormalige klooster van de Minderbroeders.

De tweeden keerden terug in 1855. De

nieuwe wetten maakten "eigen"

kloosterkerkhoven verder onmogelijk. De

eerste overleden Kruisheren werden te

Maaseik begraven; een in Geistingen in 1880.

De eerste die te Heppeneert ter rust werd

gelegd was Schippers, in 1894. Vanaf 1895

werden ook de overleden Ursul inen daar

begraven. Het ziet er nu naar uit dat ook dit

gaat st i lvallen.

In 1913 is er nog een fikse rel geweest rond

de door burgemeester Dries - sen verleende

toelating om de Kruis - herenbroeder Van der

Hurk en de Ursul in Marie Donate Smolders in

Heppeneert te laten begraven. Het werd een

kwestie die tot in het parlement doordrong!

De burgemeester werd van wetsovertreding

beschuldigd, ; i

omdat bij begrafenissen niets

mocht plaats hebben, wat niet met de

gel ijkheid van de burgers in de dood

strookte". Dus: geen afzonderl ijke plaatsen,

maar de rij in zoals "alleman"..Men kende -

onder l iberale invloeden- ook nog slechts

dode"burgers". Sinds 1860 waren

langzamerhand ook de "kerkhoven volgens

eredienst" grotendeels verdwenen in de

steden. Er kwamen hieromtrent hoge

uitspraken in 1879 en 1882. Meerdere

burgemeesters

20.

"Truike", geprofest "niet kun-

nende schrijven"

werden veroordeeld om niet-katholieken op een afzonderlijke plaats buiten het "gewijd" kerkhof te hebben laten be-graven. Te Maaseik liet burgemeester Schoolmeesters in 1883 de overleden Kruisheer Damman nauwkeurig "in de rij" begraven.

Onder protest van de enen; toejuichingen

van de anderen..

Het was begrijpelijk dat anti-klerikelen

zich wel eens opwonden en dan vooral op

de dorpen. Daar kon men het best af met

èèn (uiteraard "katholiek") kerkhof. Maar

"Romé' maalt altijd erg langzaam en zo

mochten de pastoors geen vrijdenkers,

godloochenaars, mensen die de sakramenten

weigerden " in gewijde aarde" begraven.

De pijnlijkste kategorie was dan nog die

van de "zelfmoordenaars": aanleiding tot

regelrechte drama's. Men legde dan maar

een apart "kerkhofje" aan, maar dat

heette algauw "le trou des chiens" of "

de hon- denkuil".. Of nog erger : "le

coin des réprouvés": "de hoek der

verdoemden".. Dat zoiets menigeen dwars

zat: het is begri jpelijk!

Rond 1890 loste Rome dan eindelijk de

kwestie op : geen in hun geheel gewijde

kerkhoven meer, alleen afzonderlijke

graven. Een kwarteeuw later veroorzaakten

socialisten en liberalen dan toch nog een

rel : het lag wel heel gevoelig.. En het

was een verkiezingsstunt! Waar men ten

allen tijde wel wat voor uitvindt!

Wij doen het, gelukkig, op onze nieuwe

kerkhoven rustiger aan. Netjes. Zonder

spektakel. En inderdaad: gelijk in de

dood. Men had het èèrder kunnen ver- zi

nnen..

Met zijn al of niet erkende Schepper moet

iedereen "het maar mèken"..

Zij rusten nog steeds, steeds meer door Ophovenaren bedekt, in Ophovense aarde. Erg zal dat overigens wel niet zijn en het komt bij het laatste Gericht wel in orde.

Die "M." voor tal van kloosternamen be-tekent altijd "Marie", als een speciale devotie voor de meest verheven vrouw. Dat "mére" en de "soeur", waar wij, f1amingantische studenten ens vaak vro-lijk over maakten.. Het schijnt zijn oorsprong te vinden in nogal wat vrou- wen uit~de "betere = kapitalistische(r) stand". Mevrouw of mejuffrouw bracht in het klooster een meid mee in menig geval (zo vertelt ons zuster Gonzague).

TOCH NOG EEN PAAR NOTA'S:

De rector Severijns was een merkwaardige figuur, waard om er ooit op terug te komen. De Ursulinen, "dubbel gekist en gezerkt": men bedoelde het goed maar er is nooit meer iets van gekomen.

Die laatste was en bleef dienster, dus "soeur", terwijl haar meesteres dan toch een wat hogere titel droeg: dus "mére".

De Ursulinen heten en heetten trouwens "dames" (zoals de kruisbroeders zich dat "heer" hebben laten aansmeren).

21.

En die dames hadden te Maaseik een

internationaal hoog-gereputeerd "pen-

sionnat pur démcisel1 es", met tot in

1914 talrijke Engelse, Ierse, Duitse en

zelfs Amerikaanse kostgangsters. Waar

Maaseik zo goad als niets van wist, want

zij kwamen er nooit "uit". Tenzij eens

per jaar in een glorieuze rij van groepen

bij de Sakramentspro- cessi e.

Er was een "engelse tuin" en er was

een"tennis-court" toen niemand in de

wijde omtrek wist wat zo 'n ding wel kon

betekenen. Wij gingen boven op de wal

eens ooit "kijken" naar meis jes die in witte

(lange) rokken tennisten. De "zuster van

dienst" wuifde ons weg -probeerde dat

toch- maar wij hadden onze verraderl ijke

kollege- petten weggestopt en keken

vanuit de

hoogte met wat bevreemding neer op het

schouwspel, dat ons meer show leek dan

wat anders. Maar al leszins "kurieus".. voor

wilde bal-shotters..

Men moet daar niet te "vlug" over denken.

In vele landen bestonden er voor meisjes

geen aangepaste opleidingen. In Duitsland

en Engeland zeker niet. Men begrijpt nu

een gefortuneerde vader, die zijn dochters

naar zo 'n pensionaat zendt: deftig en

katholiek. Als het nog bestond zou er hier

en daar weer naar uitgekeken worden. Men

hoeft zelfs niet meer tot in Duitsland te

gaan omdit aan te voelen.

D. Snijders, o.s.c.

Gepubliceerde bidprentjes: verzameling zusters Ursulinen te Maaseik

22.

UIT DE "EERSTE" SCHOOLSTRIJD 1878-1884

Bij de nationale verkiezingen van 11 juni

1878 behaalden de radikaal -Liberalen het

overwicht. Zij vonden de tijd gunstig om

hun idealen van een "lekenstaat" snel en

volledig ten uitvoer te brengen. Een van de

probaatste middelen: het onderwijs

vol ledig onder staatstoezicht brengen.

Vandaar grote pol it ieke onrust tot 1884;

tot en met de verkiezingen van 10 juni

1884 namelijk, toen de Libera len een

zware nederlaag opliepen.

De "Wet op het lager onderwijs" (10 jul i

1879) bepaalde onder andere dat elke

gemeente minstens één officiële

staatsschool moest bezitten; geen "vrije

school" mocht aanvaarden of subsidiëren;

dat alle onderwijzers de- diplomeerden

moesten zijn van offici - ele

normaalscholen.

De wet schrapte alle godsdienstonder richt

van het programma.

Het kon tellen !

Er kwamen hevige reakties die hun hoog-

tepunt bereikten in de bouw en inrich ting

van tal loze "Katholieke scholen". Op ei gen

kosten ..

Wij gaan daar nu aan voorbij. Komen er

graag nog eens op terug.

In het "Maeseycker Weekblad", jrg. 9, nr.

20 (15 mei 1880), dus 10 maanden na de

wet, weet dit blad al te melden wat

hiernaast volgt.

N.B. Wat die "officiële" onderwijzer te

Geistingen moest aanvangen met "0"

leerl ingen? "Men" zegt dat hij zich in

het schoollokaal bezig hield met

konijnen kweken..

Donaat Snijders

HERINNERINGEN AAN "MEESTER SWINNEN" ONDERWIJZER TE MOLENBEERSEL

In een van mijn vorige bijdragen (over jongensspelen) heb ik een paar regeltjes gewijd aan meester

Chr. Raemaekers, onderwijzer te Molenbeersel. Ik wil het later verder over hem hebben... maar wens

eerst een paar woorden te besteden aan meester Swinnen, zijn voorganger.(1)

MEESTER SWINNEN

Deze onderwijzer te Molenbeersel heb ik

persoonlijk slechts zeer vaag gekend, maar

ik heb heel veel over hem horen vertellen

door ouderen dan ikzelf; mensen die dus bij

hem in de klas hadden gezeten.

Ook mijn vader wist wel één en ander over

hem.

Allen die hem van nabij gekend hadden,

spraken met oneindig veel lof over hem. Zij

beschouwden hem als een man met groot

gezag, met onvermoeibare ijver, met

uitgebreide en veelzijdige kenni s.

Wel herinner ik mij dat de treurige mare

door het dorp liep: "Meester Swinnen is

doodgevallen op straat, in de buurt van

de Keyersmolen". Het was op een snikhete dag in 1914,

5 maart, en in de vroege namiddag was er

een vreselijk onweer losgebroken. Het had

gestortregend.

De veldwegen (er waren tenslotte geen

andere, tenzij de "steenweg" op Kinrooi en

op Stramproy) waren slijkerig en overdekt

met grote plassen.

De meester -Swinneke in de volksmond- was

waarschijnlijk op weg naar molenaar Keyers en

is daar ergens ineengestuikt, getroffen door

een hartaanval .

De verslagenheid was algemeen. Meester

Swinnen moet inderdaad een graag geziene

figuur geweest zijn.

* * *

Hoe het er aan toe is gegaan te Molenbeersel,

ten tijde van de beruchte schooloorlog, eind

vorige eeuw, is me nooit duidelijk geweest. Feit

is dat de dorpen langs de Maas "gemeentescho-

len" hadden, terwijl alle gemeenten in de

Kempen "vrije" scholen hadden (de zogenaamde

"aangenomen" of "aanneembare").

Tot voor enkele jaren telde het school- kanton

Bree maar twee "gemeentescholen", namelijk de

jongensschool van Molenbeersel en een

schooltje te Bree..met één onderwijzer. Dit

laatste was in stand gebleven, dank zij de

"liberale" onderwijzer Ingenbleek, van wie de

zoon later tot de hofhoüding van Ko- ning

Albert behoorde, minister is geweest en

gouverneur van de Nationale Bank.

Hoe kwam het dat meester Swinnen aan 't hoofd

bleef van zijn gemeenteschool? Hij was zeker

geen "liberaal" !

Ik veronderstel dat de hele dorpsgemeenschap

en ook de geestelijkheid, hem zeer genegen

moeten geweest zijn en dat zijn school bleef

bestaan, terwijl de destijds opgerichte "vrije"

(is katholieke) klassen overgeheveld werden

naar de school van Swinnen. (Wat trouwens

mijns inziens de aanwezigheid van meester R.

Tijskens gedeeltelijk moet verklaren).

Als ik goed ben ingelicht, was Swinnen ook

direkteur van de (grote) melkerij van "Oud

Kevelaer". Hij moet een zeer verstandig en

onderlegd man geweest zijn.

24.

Zo verscheen er van zijn hand een boek je

in zakformaat met bladzijde na bladzijde,

netjes in kolommen gerangschikt,

berekeningen en herleidingen van bij -

voorbeeld: één bunder is zoveel are, zoveel

centiare; één rooi is zoveel centiare of één

vat koren is zoveel l iter, of een

ontschorste boomstam van zoveel omtrek

en zoveel lengte is zoveel m3, enz. enz.

Titanenwerk !! Want de meester beschikte

zeker niet over een rekenmachientje en

evenmin over een komputer..

Dat boekje moet toch nog ergens te

vinden zijn !!

* * *

De oud-leerl ingen van meester Swinnen

l iepen hoog met hem op, al wist hij de

losbandigheid van de dorpsjeugd hardhandig

te kalmeren, als het nodig bleek. Dat werd

me meer dan eens verteld.

Na zijn dood is zijn famil ie verhuisd naar

Schulen. Een zoon van hem studeerde te

Leuven en was later rechter te Antwerpen.

In 1920 (1921?) kreeg de rustplaats van

meester Swinnen een mooie, arduinen

grafzerk. Ik heb, bij de oprichting daarvan,

nog een handje mogen toesteken.

Hij ruste in vrede!

Waarschijnl ijk heeft Swinnen in de laatste

vakantie die hij mocht beleven, zich nog

verheugd in het vooruitzicht op het volgend

schooljaar, dat tradit ioneel zou beginnen

op 1 oktober De wet op de schoolpl icht trad

dan in voege.

De man moet zich immers in het verleden

dikwijls hebben kwaad gemaakt als hij in

de hooit ijd of bij de korenoogst vóór lege,

of half- lege banken stond. Jongens van 10 -

11 jaar moesten bijspringen op 't veld, of

in de stal l ingen, of thuis, of in de tuin..

Dat was altijd zo geweest. En de "buiten -

mensen" waren over het algemeen niet

bijster gelukkig met de nieuwe schoolwet .

Meester Swinnen heeft het niet meer

weten veranderen2)

MAARTEN JOZEF BOON

NOTEN

(1) "Dao raostj gét!", jrg. 3, nr. 2, januari 1984, blz. 67.

(2) In deze bijdrage is steeds sprake van

meester Swinnen. Toen we de juiste

overlijdensdatum opzochten in de burgerlijke

stand van de vroegere gemeente Molenbeersel,

ontdekten we dat zijn familienaam SwEnnen is

(zie de afdruk van de overlijdensakte).

Zoals in de bijdrage aangehaald wordt, was

zijn roepnaam "Swinneke".. "Swen- neke" zal

te moeilijk zijn geweest... Vandaar dat onze

auteur ook van mening is dat zijn familienaam

Swinnen was.

Met betrekking tot deze vroegere onderwijzer

van Molenbeersel blijft alleszins nog heel

wat opzoekingswerk. Wie begint er eens aan ?

DE KLAS VAN MEESTER SWENNEN

In 1981 werd de geschiedenis van de Ko -

ninkl ijke Fanfare Sint - Is idorus Molenbeersel

uitgegeven (1).

Op bladzijde 10 van dit boek werd de foto

die we hierna afdrukken, opgenomen met

als bijschrift: "De klas van meester

Swennen (1906) met "geestel ijk" bezoek.

Aansluitend bij het vorige artikel leek het

ons een goede gelegenheid om deze foto te

publiceren en gel ijktijdig een oproep te

doen: wie kent de kinderen en de

"geestel ijkheid" op deze foto ?

Gemakkelijkheidshalve hebben we de

hoofden genummerd. Kent U er één of

misschien zelfs meerdere? Geef dan even

seintje aan ons sekretariaat. Men kan er op

werkdagen steeds terecht t ijdens de

kantooruren; op dinsdagen

zelfs tot 19.00 uur.

Ons adres: Weertersteenweg 241 te 3688

Molenbeersel-Kinrooi. Telefonisch kan

ook: 011/863.856.

Met onze dank voor uw medewerking !

Mathieu Kunnen

NOOT

(1) Pol Spreuwers en Jean Hoeken: "De geschiedenis van de Koninklijke Fanfare Sint-Isidorus Molenbeersel - Tachtig jaren dorpsfanfare in woord en beeld", Molenbeersel, juli 1981.

(Van deze uitgave zijn nog enkele exemplaren verkrijgbaar op ons sekreta- riaat aan de prijs van 150,-fr.)

26

HET KESSENICH-ZEGEL VAN HUNSEL

Bij koninkl ijk besluit van 19 apri l 1907 kreeg de toenmalige gemeente Kessemch een eigen

zegel toegekend, dat als volgt beschreven wordt:

"St.-Maarten te paard, in krijgsgewaad, met zijn zwaard een stuk van zijn mantel kappend

om er een halfnaakte arme mee te bedekken".

Op bladzijde 27 van "De Geschiedenis van Kessenich" vinden we een oude schepenze - gel

afgebeeld: St. -Martinus te paard, als bisschop, met de tekst: "SIGILLUM + SCABINOR : IN :

KESSENICH".

Deze schepenzegel komt voor in het handschrift van Jos Habets en zou voortkomen uit

1515 en 1525.

Kessenich bezat vroeger een eigen schepenbank. Ze plaatste een eigen schepenze gel op de

processtukken om ze aldus te bekrachtigen.

NOG EEN ANDER SCHEPENZEGEL..

Onlangs stelde schepen Albert Rutten van

Kessenich ons in het bezit van een ander

schepenzegel (zie afbeelding). Hiervan

luidt de tekst: "SIEGEL*DER*

IVSTVTI#KESENICH*TOT#HUNSEL*"

Middenin prijkt de beeltenis van een

staande heil igenfiguur met mantel en

staf .

Zou dit een "staande Sint Martinus"

betreffen, zo vroegen we ons eerst af.

Maar, Sint Martinus wordt steeds afgebeeld

"te paard".

Daarom dachten we vervolgens aan de

kerkpatroon van Hunsel : St. -Jacobus.

DE HERKOMST VAN DIT ZEGEL

Wij menen "het geheim" van die afbeel -

ding, die zeker geen Martinus voor stelt, na

wat zoeken gevonden te hebben .

Ziehier wat er rond een soortgel ijk zegel

te lezen valt in "De Maasgouw", 35e jrg.,

1913, blz. 80:

"HET ZEGEL VAN DE SCHEPENBANK "HET

HUNSEL"_UIT 1678_

Hunsel, dat tegenwoordig deel uitmaakt

van de provincie Limburg, behoorde

Foto: Karei Peeters

reeds in de tiende eeuw tot het gebied

van Kessenich (later heerlijkheid) . Het

behoorde ook tot de schepenbank Kessenich

waarvan het, behoudens eene korte

tusschenpoos, tot aan de Fransche

revolutie heeft blijven deel uitmaken.

28.

85 JAAR GELEDEN...

Van 1655 tot 1711 was het eene afzonderlijke

schepenbank met hooge, midde- le en lage

justitie "het Hunsel" genaamd, zich ook

noemende vrijheerlijkheid (1) .

Op eene akte van 31 Jan. 1678, berustende op

het Rijksarchief in Limburg, vonden wij het

zegel gedrukt. Het is eenigszins geschonden en

stelt voor de beeltenis van den kerkpatroon

van Hunsel, den H. Jacobus Major, die staande

ten volle lijve, in een wijden mantel gehuld

met pelgrimsstaf en pelgrims- hoed, er op is

afgebeeld.

Van het omschrift is nog te lezen:

SIGELL + DER + IVSTI + TIE ......... TOT + HUNSEL.

Jean Philippens

Ons zegel moet dus wel gehecht zijn ge -

weest aan een stuk tussen 1655 en 1711.

Over die heil ige kunnen wij met zekerheid

zeggen dat die pelgrim, "ten volle l ijve",

Jacobus Major of de apostel Jacobus "de

Meerdere" moet zijn. Interessant detail:

zijn graf bevindt zich in het beroemdste

bedevaartsoord van de middeleeuwen: "Sint

Jacob van Compostella", in Spanje.

Kessenich heeft deel uitgemaakt van het

voormalige Duitse Roomse Rijk. Het sche -

penzegel werd verleend door de Duitse

Keizer, vandaar de Duitse tekst. Kessenich

en Hunsel (Bronshorn) werden rond 1400

verenigd. Ze hadden elk een eigen

burgemeester. De landsheer van Kessenich

en Bronshorn was echter de machthebber

over het gebied.

Werner SMET - Donaat SNIJDERS

(1) Eversen en Meulleners, "De Lim- burgsche Gemeentewapens", p. 216

schreef de "Maas- en Kempenbode van 22

jul i 1900:

* OPHOVEN - Niet weinig ontroering

heerschte hier in 't begin der week

tengevolge van twee diefstal len,alhier

in den nacht van Zaterdag op Zondag

gepleegd.

Ten huize van H. Pex, kleermaker en

herbergier, hebben de dieven na eerst

hunnen dorst aan eene baar melk te

hebben gelescht, een nieuw kostuum van

M. Dirikx, onderwijzer, mede genomen.

Bij M. Gaupin, brigadier der douanen,

zijn de dieven langs achter door een

venster binnengekomen en hebben zich

meester gemaakt van al wat hen onder

de handen is gevallen, zooals kleederen,

hemden, zakdoeken, vleesch benevens

een nieuw kostuum van een der zonen,

waarmee deze 's anderendaags naar

Hasselt meende te gaan.

Ondanks het onderzoek dat door de

gendarmen is ingesteld, zijn de daders

nog niet ontdekt.

* KESSENICH - Groote kerkelijke

plechtigheid op Zaterdag, 28 Jul i ter

gelegenheid der kerkwijding door Z. D.

Hoogwaardigheid Monseigneur

Doutreloux bisschop van Luik en onder

het Eere voorzitterschap van den Heer

Baron Michiels van Kessenich.

Programma der feesten.

' s Vrijdags den 27 dezer 's avonds

aankondiging der feesten door ka -

nongeschut.

ZATERDAG plechtige weiding van Z.D.

Hoogwaardigheid Monseigneur den Bis -

schop van Luik.

De stoet welke Z.D. Hoogwaardigheid zal

te gemoet gaan,bestaat uit rui ters,

schutterijen, de fanfaren, zouaven,

herdekens, bruidjes, enz.

De versieringen beloven prachtig te

wezen, aangezien den ijver waarmede

men ze begonnen heeft, want de Kes -

senichenaren hebben er smaak van; dat

weet iedereen.

( Ingezonden door Donaat Snijders)

29.

EEN “AANGEBRANDE" OPHOVENAAR ANNO 1570

Een eind in de 16de eeuw waren er in de hele Nederlanden grote "beroerten" rond de "nieuwe leer" die

overal de kop opstak. Met ene Luther, ene Calvijn, een Zwingli, met "Anglicanen", Wederdopers

enzovoorts.

De tijd was er blijkbaar "rijp" voor..

Ongeletterde parochiegeestelijken, sociale wantoestanden, een echte af1aten-handel: een crisistijd,

die dan altijd leidt tot buitensporigheden.

In het "Land van Horn" was graaf Philips de Montmorency veelal afwezig. Zijn vrouw Walburgis van

(de) Nieuweraar was de "hervorming" goed gezind, zodat er ook bij ons "van alles" mogelijk was. Het

zou de graaf zelf ten slotte zijn kop kosten in 1568.

"Het Wonderjaar", 1566, waarover ook

Conscience schreef, was het begin van de

tachtigjarige oorlog. Verzet tegen Spanje.

Begonnen met de "Beeldenstorm". Inderdaad,

een echte storm, opgestoken te Steenvoorde in

Frans-Vlaanderen op 10 augustus en zich als

een uitslaande brand verspreidend.. Men sloeg

alles kapot als "afgodisch", superstitieus",

"diabolisch", "volksbedrog"..

Vele pastoors liepen vooraan..

We spreken hier niet over de ongelooflijke grote

schade op gebied van kunst, maar over de

beschadigingen in de geesten.. Iets wat nog niet

hersteld is..

Het is weinig geweten maar ook Weert, de

residentie van de Hornse graven in die tijd,

kende zijn "beeldenstorm".

En ook Wessem, dat in het bezit was van

diezelfde graven. Ze durfden hier meer:

mevrouw de gravin liet geworden en dat geeft

moed..

Die mevrouw is, na de terechtstelling van haar

man, in juni 1568 "heel stil- lekens" uit Weert

verdwenen. Want de Spanjaarden sloegen hard

toe.. En dat ondervond ook een Ophovenaar.

In mei 1570 wordt, onder leiding van Willem van

Ghendt en een zekere Du- bois te Weert een

rechtbank samengesteld om de juiste toedracht

van de gebeurtenissen van vier jaar tevoren vast

te stellen. Er zijn sommige feiten

30.

die overduidelijk zijn: commissaris W. van Sandt

stelt vast dat de opruiende predikant van

Roermond naar Wessem werd gebracht door

twee Wessemers, Jan Key- sers en Jan Joosten.

Er waren niet zoveel toehoorders. De man heette

Lambert Baecxen, een afgevallen pastoor. Er is

daar nog zo'n tweede geweest: een zekere

Thomas van Thorn. Zij logeerden bij Jan Joosten

en bij DERYCK VINKEBOSCH. Zeker is verder dat

op aanstoken van die twee predikanten ook te

Wessem de beelden en de banken in de kerk zijn

stukgeslagen. Ja, ook de banken..

De pastoor van Wessem zelf schijnt ook

aangestoken te zijn. Het was een zekere

Eustachius en hij komt er in de verklaringen

niet goed uit..

Er zitten er, nu in 1570, een aantal gevangen

en het kopstuk is : Derick ( Dirk) SCHRIJVERS

of VINCKEB0SCH.

Die "dubbele naam moet ons in deze tijden niet

verbazen. Waar velen doodgewoon géén naam

"droegen", waren er anderen die ofwel werden

genoemd met een familienaam of met de naam

van de hoeve waar zij woonden (de toponiem =

veldnaam "op den Vinkebos" bestaat overigens

nog te Geistingen).

Goed. Dirk zegt dat hij ongeveer 61 is en

geboren te Ophoven "inde graefschap Horn"

(andere Ophoven's komen dus niet in

aanmerking) en nu woonachtig te Wessem.

Hij is "ackerman". Hij oeweert "van het oude

geloof" te zijn. Ja, hij heeft die

predikanten beluisterd, vooral op het

voorbeeld van heer Eustachius, "tertyd ende

nu" pastoor van Wessem. Ja hij was toen

burgemeester en heeft nog een andere

predikant, een zekere Lambert "eni - ghe

maeltijden gegeven". Wat betreft de

kerkschending is hij zeer voorzichtig: een

man of 7-8 van Weert hebben dat gedaan:

daar was een Dries Ingenhoof bij, ene Jan

Keysers, ene Peter Mie- lenbergh en hij

denkt ook: Jan Joosten. En na die

kerkschending "weet hij het niet meer zo

precies" : hij heeft mensen eten gegeven,

ja, maar hij was herberch ophoudende . Het

"het" zich niet meer herinnneren is duidelijk

niet vandaag of zo uitgevonden. En het on -

derzoek ging niet tot en met de "pijnbank" .

Ze pakken Jan Joosten aan. Een geboren

en getogen Wessemer. Bierbrouwer. Onze

Ophovenaar gaat volgens hem niet vrijuit.

En heer Eustachius, die hier bl ijkt van

den Eynde te heten, verklaart "opten

eedt van syn prieserschap" dat onze Dirk

van geloof verdacht moet worden

genoemd "als niet te kercke te commen,

noch ten heyl ige sacramenten". Het -

zelfde geldt voor Jan Joosten.

Hij noemt die twee de "principaelen".

Ook kapelaan Lenaert Haemel van Wessem

beweert dat Dirk een afval l ige is, "suspect

van den geloove", "besmet van der secte

vanden sacramentarissen".

Hij gaf logies aan de schenners.

Hubert Bl is ius, nu vicepastoor in Ste -

vensweert bevestigt.

En Leonard Gubbels, Gerrit van Beeck

bl ijven dit beweren.

Er zijn in die uitvoerige "protokollan" nog

meer getuigenissen, onder ede.

Alle zijn het erover eens : onze Opho-

venaar is zeer verdacht... Hij mag dan nog

zoveel schepen zijn als men wil..

Hij "deed" minstens in mening, "mee' met al

die schenderij...

Hoe is het met onze Dirk afgelopen ? Wij

moeten u teleurstel len : wij weten het

niet.

"Het zaag neet good veur hum oet".

Zoveel is zeker.

Het ging overigens toen niet al leen over

"beschadigingen van andermans ei -

gendom": iets wat nog steeds strafbaar

is. Het ging ook over "heil igschennis" en

daar kon men in die dagen niet mee

1achen..

Nor> weer eens af gezien van de wetten

van ae overheid. Want ook daar werd

zwaar aan geti ld..

All icht zwaarder dan nu. En zeker als het

om "kleine l ieden" ging.

D. Snijders, o.s.c.

"VAN EENEN KOEJONG TE OPHOVEN..."

Uit het dienstbodenboek Reynders :

"Frans Verlaek Koejonge wint van

Paaschen 1870 tot Paaschen 1871 :

een turkschleere kleeding (1), een en

een halve dag vaarrens met het paard

(2), 2 hemden, een paar schoenen en 2

paar klompen en een paar zokken en

t ien franken geld".

(1) "floer" - 'en floêre bóks en ene

floêre jas! Tegen ongeveer alles bestand,

behalve "pindraad"..

(2) Vader kon dus anderhalve dag het paard

lenen, om er zijn èkkerke" mee te bewerken.

We zouden nu zeggen: de traktor lenen..

Hij zal er wel vlijtig gebruik van hebben gemaakt, vooral om in het najaar te ploegen: de ploeg, "wel", enz. was erbij inbegrepen.

Ik heb dat systeem nog goed gekend..

D.S.

31.

BESCHRIJVING VAN ONZE MOLENS ROND 1845

Op het Kadaster te Hasselt bewaart men de P.V.A. (proces -verbaal van grensbepalin gen) -

voorbereidingen tot de Schatting.

In deze registers kan men meer te weten komen over de voornaamste gebouwen, waar de

molens (wind-, water- en rosmolens) natuurl ijk ook bij waren.

Men verneemt er iets over de aard van het bedrijf, over het gebouw zelf, de in richting en

de gebruiker van de molen.

KESSENICH - C705 (1843)

De watergraanmolen is tamelijk voor -

delig gelegen op de beek van Neerit -

ter.

Het gebouw is met pannen bedekt. De mo-

len heeft een draaiwerk en één paar

molenstenen.

Er is 50 cm verval. De molen kan 15 uur

per dag werken.

Baron Jan, Alexander Michiels is ei -

genaar van de watermolen. Pachter is

Godefridus Albertz.

Het kadastraal inkomen bedraagt 140

gulden.

Het gaat hier om de huidige Kasteelmo- len

(Borgitter).

MOLENBEERSEL - G496 (1843)

De graanwindmolen is in hout gebouwd

en geheel van onder tot boven met

schaliën bedekt. Hij is voordelig in het

midden van Beersel gelegen. De molen

staat op een stenen verwerfsel en is

ingericht met een ingang voor karren.

Er zijn twee paar molenstenen

aanwezig.

Het werktuig is en goede staat.

Weduwe Mathieu Hoeken & Co zijn eigenaar

van de molen.

Het kadastraal inkomen bedraagt 130

gulden.

Deze molen betreft de voorganger van

de Zorgvl ietmolen.

OPHOVEN - B293 (GEISTINGEN)

In 1843 beschrijft men de windmolen als

een graan- en zaagmolen. Hij is gedeel -

tel ijk in steen en in hout opgetrokken

en verkeert in goede staat. Het werk tuig

bevindt zich in het bovenste gedeelte van

de molen. Er is één Daar molenstenen

aanwezig.

Bij verlenging van het werktuig vindt men

in het lagere gedeelte een zagerij,

samengesteld uit een sortering van 10 a 15

zagen, recht staande en een rad- werk welk

gedurig het te zagen hout voorzet.

Het kadastraal inkomen bedraagt 200

gulden.

In 1855 geeft men volgende beschrijving

van de oude zaagmolen.

In hout getimmerd op tamelijk sterke muur

en van ca 4 meter hoogte. De molen bevat

twee koppel stenen die niet ge l ijktijdig

kunnen werken door gebrek aan wind.

Het gebouw en werktuigen leveren weinig

waarborg op, maar worden thans wel

onderhouden.

Deze molen is omtrent 15 minuten van

het dorp verwijderd en een minuut van

de steenweg van Maaseik naar Venlo.

Hare l igging is voordelig maar de plaats is

niet hoog genoeg voor fabrieken van dienen

aard.

Eigenaar is Michel Notten.

Het kadastraal inkomen bedraagt 248

gulden.

De zaagmolen werd in 1880 afgebroken.

0PH0VEN - A905 (1843)

De graanwindmolen is sterk en geheel in

steen gebouwd. Hij verkeert in goede staat

van onderhoud en heeft twee paar

molenstenen. De molen heeft een goede

windstand.

32.

Eigenaar is Lambert Rutten.

Het kadastraal inkomen bedraagt 300

gulden.

Het betreft hier de huidige molenromp in

de Heerstraat.

OPHOVEN - BI 202 (1856)

De watergraanmolen bevindt zich in de

Oude Brugstraat. Er is een stenen gebouw

met pannen bedekt. Het draaiwerk en één

paar stenen verkeren in rede lijke staat.

Er is watergebrek in de zomer.

Het kadastraal inkomen bedraagt 366

gulden.

De bedrijvigheid van deze molen stopte

in 1946 en thans bestaat nog enkel het

molenhuis aan de Witbeek.

+ + + + +

Bij deze opsomming vinden we de volgende

molens niet terug omdat ze pas later

werden opgericht : de Lemmensmolen

(1856) , de Keijersmolen (1869) de ver-

dwenen Korenbloem te Kessenich (1869) en

de huidige Zorgvl ietmolen (1919).

Ook de molens welke in 1843 al verdwenen

waren komen vanzelfsprekend niet in de

opsomming voor.

Er bl ijft vooral betreffende die oudste

molens nog veel opzoekingswerk te doen.

Wij houden ons ter beschikking voor al le

gegevens hierover.

Werner Smet

OUDE KLOKKEN VAN OPHOVEN EN

GEISTIN- GEN

Franse t ijd...

Op 4 november 1797 kwam er bevel van

de Parijse regering: al le klokken werden

opgeëist. Daar kwam veel herrie van en

rond, zoals dat zich in 1943 herhaald

heeft.

Men deed er "verdwijnen", men "stal" ze

hier en daar zelf».. Maar het waren en

zijn nogal logge dingen: dat ging in de

meeste gevallen niet.

Er was heel wat gehakketak voor het

behoud van een of meer.. En of die bij

voorbeeld niet aan de stad of aan

de'gemeente behoorde, "nodig" was voor

het aankondigen van het begin van de

markt, voor verwittiging dat er brand

was.. Daar zal wel al lemaal iets van

waar zijn geweest. Vooral dan toch de

meest fanatieke pogingen ze n iet te

laten verdwijnen.

Op 18 september 1799 lagen er in de

kruisherenkerk te Maaseik dertig

verzameld uit vier kantons. En het

duurde nog tot 14 oktober 1800 eer die

naar Maastricht, hoofdplaats van ons

departement van de Nedermaas, werden

overgebracht.

Te "Ophoven" waren er, volgens staat

van Simard, agent van Maaseik en

kommissaris voor de klokken op 7 sep -

tember 1798 :

- twee klokken,namelijk:

1 in de parochie Ophoven : 600 pond

1 in de kapel van Geistingen : 40

pond.

Zijn deze twee weggehaald? We weten

het niet. D.S.

33.

Waat maag dét in godshiêrenaam beteikene

VAN MGFFE EN PRUSE

Het klinkt ooit onschuldig: die spot, natfiürlijk met "anderen": "Hollander-" en "Belgen-moppen"..

Bijnamen, gegeven door., anderen: "De Ertesjieters", "de KTn- jer", "de heiligen", "Biêselse kal"..:

een mengeling van goedmoedige spot, vermengd met de ingrediënten van een eng dorp: soms dus

wat jaloesie, afgunst bijvoorbeeld omdat ze daar wat meer verdienen, wat meer ktinnen, op betere

grond wonen.. Het is zo oud als de mensheid..

Maar daar komen soms volledig onverwachte "gasten", bijvoorbeeld een heel duits leger:

onuitgenodigd, ongewenst., en dat gaat tóch maar in de beste stoel zitten.. En dan nog voor lang..

En dat doet of dat "gewoon" is..

Dat gebeurde bijvoorbeeld in 1914. Het geschiedde nogmaals in 1940 ! En., "ze" bléven dan in beide

gevallen ook nog., vier jaar.. Intussen sneuvelden in '14-'18 jongens van bij ons in hun strijd tegen

die "Moffen".

Het frontblad "De Maeseyckenaar", waaruit wij U fragmenten aanboden (1), is nog genadig met het

onvermijdelijke "de moffen", waar in fellere tonen ook al werd gesproken van "de Hunnen".. Dat

klonk nóg harder want dét volk had grote delen_ van Europa vroeger platgebrand en de naam was

synoniem van Noorman, vandaal., is gelijk aan: alles-zinloos-verwoestende .. "Van de woede der Noormannen, verlos ons Heer !"

De niet-të-beste reputatie van de "Duitsers"

was hier toen al niet nieuw. Lang vóór

wereldoorlog I was de spreuk al ingevoerd: "de

béste Pruus heet nóg e pèèrd gestolen., (al of

niet met de toevoeging: "en dét waas ene

pestoêr")

Onze armoe-zaaiers gingen immers vaak "nao

't Pruses" werken: bij de boeren, in de havens

aan de Rijn, in de industrie van de Roer, in de

"Ziegelvelden”

= de fameuze "brikkebekkers".. Dit alles in een

rijk land, met "goud-marken'.' Zij rijk, wij arm:

het moést weer jaloesie opwekken..

Zo is dit nu eenmaal 's levens gang.. Nune et

semper: nu en altijd.. (2)

Pruisen, als Staat, had het overigens even bont

gemaakt als bijvoorbeeld Frankrijk: steeds weer

inpikken, veroveren.. Tot Kleef, Xanten,

Straelen en Kevelaer toe ! Oeroude nederlandse

gewesten. Gepikt, bezet ! Die land- honger

heeft, heel waarschijnlijk, de reputatie van "de

Pruisen" bevestigd.

* * *

34.

Ik vertel U hopelijk geen nieuws als ik U zeg dat

DE Pruisen niet bestèèn.

Net zo min als dé Fransen, dé Vlamingen en zo

meer. Wij veralgemenen gauw: die van

Geistingen.. enz. (zelfs in 11 klein dus). Er

zullen wel steeds goeje én kwade = minder-

goeje zijn., "witte", "zwarte" en vooral veel

"grijzen" zijn en blijven !

De inval -want dat was het- in 1914 en 1940

heeft de slechte naam van die lui "uit het

Oosten" tot voor kort bevestigd en er is alleen

heel onlangs blijkbaar "een kruid voor

gewassen", nu zij hier vertier komen zoeken en.,

verteer komen maken.. Dat laatste verzoet veel;

alhoewel nog niet iedereen "verzoend" is...

Het zijn een beetje "moffen" gebleven en dat is

geen vlei-naam. Het is, sinds de 16e eeuw al,

een scheldnaam, waarschijnlijk afkomstig uit de

duitse soldatentaal, waarin "muff" knorrepot,

mens zonder manieren betekent.

Onze "grote Van Dale" kent het woord "moef" als

zuidnederlands, in de bete

■

kenis: onvriendelijk, knorrig, prui le rig

mens. Het zou ook "famil ie" ktinnen zijn

van ons woord "muf" en dat is:

onwelriekend, duf, onaangenaam ruikend.

Ze zijn niet zo talrijk, de mensen die het

woord echt proberen te situeren, maar

zoveel is wel zeker dat het niets te maken

heeft met de "mof" die de "deftige" dames

vroeger droegen in de winter = die "vel len

rol" over de beide handen heen, als het

koud was, óf als ze winter -modisch gekleed

wensten te lopen. Zo 'n deftige dames

schaatsten in de stad zelfs met zo 'n

"kledingsstuk" aan, op gevaar hun armen te

breken als zij zo, hulpeloos, ten val

kwamen op het i js ...

Mof is dus wel: een "muf-fe" mens. "Zé"

verstónden het.. Dat was overigens al

genoeg om het woord te gebruiken.. Hoe

zoudt ge zelf zijn ? Tijdens zo langdurige

"bezoeken"; van "gank mèr gauw".

Zei de gemeentesekretaris van Opoete-

ren, toen na wereldoorlog I I de verzoening

intrad en men "jumeleerde" met een duitse

gemeente, ten slotte, en steeds nog een

beetje onwil l ig: "Jéé, dét ze dén mér

kómme. Mér neet al le- maol tegeliêk, wiêj

in fiërtig..! "

De man had gel ijk. Téveel ongenode

gasten: dat is een ellende..

"DE Pruse" schijnen dat nu afgeleerd te

hebben. Het is goed zo. Misschien raken

ze nog ooit die "muffe" bijnaam kwijt.

Dat is best mogelijk -en soms is dat iets

goéds- met onze huidige jeugd, die niet

zwaar t i lt aan een "historisch

verleden"...

FILOLOGUS

(1) "Kinrooier berichten uit de eerste

wereldoorlog" in: "Dao raostj gét!", jrg. 3,

nr. 2 (januari 1984), blz. 74- 77 en in jrg.

3, nr. 3 (april 1984), blz. 103-105.

(2) Men leze mijn brochure "Nao 't Pruses",

met bijzonderheden over de "Reuben-" en de

"Ziege1-baronnen" daar.. Vóór '14 !

K E R S T F E E S T

Het zijn niet de boompjes en de l ichtjes,

die het kerstfeest maken;

het zijn niet de wensen en gedichtjes

die er vreugde van doen smaken

' t is al leen de grootheid van het geloof

die diep in 't hart 't l icht doet blaken

van l iefde en trouw, gel ijk de vrucht aan 't loof.

Broeder Herman Cuypers, o.s.c. (1969)

35.

N i e u w e publikaties

"WIJ ZULLEN U MET ASSEN LONEN!"

Nieuw boek over de Bokkerijders uit het

Maasland. . .

Door de zorgen van onze Geschied- en

Heemkundice Kring zal het werk van ons lid

Matthieu Wieërs: "Wij zullen U met assen

lonen" worden uitgegeven. Dit boekwerk, dat U

absoluut niet moogt missen, zal verschijnen

rond Pasen 1985.

Uit het voorwoord van dit nieuwe boeK citeren

we:

"..Tot op heden werd "deze bende" slechts

zijdelings behandeld en was "De Bokkerijders"

door J. Melchior de voornaamste bron.,

(n.v.d.r. Deze bron is we 1 onbetrouwbaar en

erq onvolledig).

In dit werk zijn we afgestapt van het toch wel

totaal achterhaald principe om de bendeleden

alleen met de initialen te noemen. Wanneer

onze kranten dagelijks de verdachten in

assisenza-

ken met naam en toenaam noemen, mogen

personen die tweehonderd jaar geleden

leefden toch wel voluit genoemd worden.

Ook hebben we nogal wat genealogische

gegevens opgenomen. Dit is niet gebeurd om

eventuele naamdragers te belasten -er zijn er

niet veel., en zijn het wel afstammelingen?-

maar om "stam- bomers" éën of meerdere

generaties verder te hel pen.."

De auteur raadpleegde vele bronnen; deze

worden ook in het boek vermeld. Verder bevat

het werk vele afdrukken van de originele

brandbrieven, kwitanties en korrespondentie.

Uit de inhoud noteren we verder: de

voornaamste feiten, de ontdekking van de

bende, het rechtswezen, de bendeleden uit

Maaseik, Ophoven en Geistin- gen, Kessenich,

bendeleden uit andere plaatsen, Philip Mertens,

de brieven van een rouwmoedig bendelid, de

oorzaken en hun bestrijding, de tweede bende,

de bendeleden uit Neeroeteren, de veroordeel

den uit Maaseik, de bendeleden uit El en, uit

Dilsen en Lanklaar, de inbraak in de kerk te

Beegden, de

1 aatste 1 oodjes . ..

En in bijlage: "Uit het rekeningenboek van

Simon Reynders - 1785".

(Tekening Jan Hendriks)

Door nu in te tekenen bespaart u geld

Er is allereerst de LUXE-uitgave, gebonden in

een kunstlederen band, genummerd en

genaamtekend door de auteur. Deze uitgave

kost 750,-fr. en is uitsluitend door voor-

intekening verkrijgbaar. (Bij verschijnen van het

boek is deze uitgave dus niet meer te

bekomen).

De gewone uitgave heeft een gekartoneerde

omslag en kost 495,-fr. Na verschijnen van het

boek wordt dit 595,-fr

Intekenen kan door het verschuldigde

bedrag over te maken op één van de

36.

volgende bankrekeningen :

- 068-2018765-28 of:

- 335-0390618-45 of:

- 735-2223813-76

telkens ten name van: Geschied- en

Heemkundige Kring Kinrooi, Middenstraat

2 te 3688 Kinrooi met de vermelding

"Bokkerijders".

Intekenaren uit de gemeente Kinrooi krijgen

het boek thuis besteld; zij betalen geen

verzendingskosten. Intekenaren van buiten

Kinrooi worden bij toezending van het boek

verzocht de dan vast te stellen

verzendingskosten te betalen.

Geïnteresseerden uit Nederland kunnen

storten op de Nederlandse girorekening

nummer: 4132071 ten name van Werner

Smet, Venlosesteenweg 133, B-3688 Kinrooi.

Zij betalen voor een 1 uxe- uitgave f1. 43,-

en voor de gewone uitgave f1. 28,-.

KINROOI... ARCHEOLOGISCH EN HISTORISCH

Tijdens de viering van voorzitter Donaat

Snijders op 7 december 1984 werd dit

vijfde deel van de reeks "Harten- vier"

voor de eerste maal aangeboden.

In: "Kinrooi., archeologisch en histo risch" -

de nieuwste uitgave van onze Geschied - en

Heemkundige Kring Ki n rooi - wordt onze

gemeente archeologisch doorgelicht door

ondervoorzitter Hubert Heymans en

historisch doorgelicht door voorzitter

Donaat Snijders.

Beide delen werden oorspronkelijk ge -

schreven voor opname in de "Gemeente -

gids Kinrooi 1984" doch konden, wegens

beperkingen door de uitgever (Suurland's

Vademecum B.V. Eindhoven) opgelegd,

hierin niet verschijnen.

Dit nieuwste deel van onze reeks "Har -

tenvier" telt 44 bladzijden, geïl lus treerd

met vele tekeningen van vondsten, enkele

pentekeningen en foto 's en gedrukt in

offset.

Zolang de voorraad strekt kunnen exem-

plaren afgehaald worden op ons sekreta -

riaat/dokumentatiecentrum: Weertersteen-

weg 241 te 3688 Molenbeersel -Kinrooi en dit

mits de prijs van 50, -fr ./stuk. Toezending

kan na voorafgaande overmaking van 80,-fr.

(verzending inbegrepen) op bankrekening:

735-2222717-47 ten name van Geschied- en

Heemkundige Kring Kinrooi, Middenstraat 2,

3688 Kinrooi met vermelding "Hartenvier

vijf".

"MOLENS EN M0LENZ0RG TE MOLENBEERSEL"

Zoals men in dit en vorige nummers van

ons t ijdschrift kan lezen, staan sedert

enige t ijd de "Keyersmolen" en de

"Zorgvl ietmolen" te Molenbeersel in het

middelpunt van de belangstel l ing.

De "v.z.w. Werkgroep Molenzorg en Mo-

lenmuseum Molenbeersel" ontfermt zich

over beide stenen reuzen.

Voornoemde v.z.w. is uitgever van de

brochure "Molens en molenzorg te Mo-

lenbeersel" die geschreven werd door ons

bestuursl id-bibl iothekaris Werner Smet

en voor het eerst werd aangeboden

tijdens de zeer geslaagde molenfeesten

1984 aan de Keyersmolen.

De brochure, uitgegeven in offsetdruk,

formaat A5, telt 30 bladzijden en bevat

volgende hoofdstukken:

- inleiding, Molen-Beersel, historiek en

beschrijving van de Keyersmolen en van

de Zorgvl ietmolen, de molenroute

Kinrooi, molenzorg en een l iteratuur l ijst.

Geïl lustreerd met een achttal foto 's.

Exemplaren kunnen afgehaald worden op

ons gekende adres: Weertersteenweg 241

te Molenbeersel -Kinrooi (t ijdens kan-

tooruren) aan de prijs van 30, -fr.

Er is tevens een sticker van de werkgroep

verkri jgbaar: 20,-fr./stuk .

Bestell ingen van dit pakket (brochure en

st icker) kunnen ook gebeuren door

overmaking van 65,-fr. (verzendingskosten

inbegrepen) op bankrekening nummer:

735-2223782-45 ten name van: V.V.V. -

Infodienst Kinrooi, Weerter steenweg 241

te 3688 Kinrooi-Molenb.

37.

ELFDE DORPSKALENDER KINROOI

Naar jaarl i jkse gewoonte geeft de zeer

aktieve Davi dsfondsafdel ing Kinrooi ook

dit jaar weer een "Dorpskalender" uit; de

elfde reeds!

Ook nu weer met zes prachtige penteke-

ningen over het "dorp Kinrooi" van de hand

van DF-bestuursl id Frans Costens .

Zoals de uitgevers schrijven heeft t iet

samenstellen en verspreiden van deze

"dorpskalender" een drievoudige betekenis.

Door het in tekening brengen van dorps -,

natuur- en oude woningzichten wil het

Davidsfonds bijdragen tot het bewaren van

die merkwaardigheden voor het nageslacht.

Verder wil deze socio- kulturele vereniging,

telkens rond de jaarwissel ing, iets kunstvo l

en kostbaar aanbieden aan de leden en de

overige geïnteresseerden. En tenslotte...

de opbrengst is een welgekomen ontvangst

om de andere aktiviteiten, die vaak

verl ieslatend zijn, te bekostigen,

De dorpskalender Kinrooi 1985 brengt ons

volgende tekeningen: "zicht op het

vernieuwde dorpsplein", "Suysenhof",

"Sevenskapel", "woning P. Schroyen",

natuurzicht "de Zegge" en de oude hoeve

"SI i gtenhof".

Achteraan is een blad opgenomen met 'n

overzicht van het afgebeelde en enkele

wetenswaardigheden daar over.

De prijs bl ijft behouden op 150, -fr.

Hij is verkrijgbaar bij de bestuursleden of

door overschrijving van 175, -fr. (150,-fr. +

25,-fr. verzendingskosten) op rekening:

735-2150486-81 van DF-Kinrooi , p/a M.

Verbeek, Neeroetersesteen- weg 47 te 3688

Kinrooi en dit zolang de voorraad strekt.

Warm aanbevolen !

LIMBURGSE FAMILIES EN HUN WAPEN

Onlangs verscheen deel I I I (Tongeren, 1984)

van deze reeks "Limburgse fami l ies en hun

wapen", zoals de vorige de len ook nu weer

samengesteld door Fran- cis Goole en Piet

Severijns.

De opgenomen famil iewapens werden eer -

der reeds gepubliceerd in de krant "Het

Belang van Limburg".

Bestellen kan door overmaking van 500, fr.

(verzendingskosten inbegrepen) op

bankrekening 452-6512761-01 van "Lim-

burgse Famil iewapens" te 3700 Tongeren

Deel I I is nog verkrijgbaar aan dezelf de

voorwaarden.

TUUR WOUTERS ZOALS HIJ WAS

In deze brochure, uitgegeven door het

Verbond voor Heemkunde gouw Limburg

ter nagedachtenis aan hun eerste voor -

zitter, wordt de brede waaier van de

veelzijdige bedrijvigheid van Tuur Wouters

en zijn innemende persoonlijkheid op

treffende wijze getekend.

Er zijn vooreerst de toespraken bij de

begrafenis op donderdag 17 mei '84. Dan

volgen er bijdragen namens de ver -

enigingen waarin Tuur aktief was, bij -

dragen door een aantal Limburgse heem-

kringen en tenslotte komt Tuur Wouters

zelf aan het woord in een "geestel ijk

testament" dat hij enkele maanden voor

zijn dood schreef.

Het geheel wordt afgerond met een bi -

bl iografie van de overledene.

Deze uitgave, formaat A5, 51 bladzijden,

offsetdruk, kan besteld worden door

overmaking van 170,-fr. (verzending

inbegrepen) op rekeningnummer 453 -

9085331-13 van het Verbond voor

Heemkunde - gouw Limburg.

LIMBURGSE WATERMOLENS

Limburg is een watermolenland! Einde lijk

werden nu ook de Limburgse watermolens

in één brochure bijeengebracht.

Auteurs van dit werk zijn Herman Hole -

mans en Werner Smet en het is een uit -

gave van "Studiekring Ons Molenheem".

In alfabetische volgorde, van Achel tot

Zutendaal(volgens de oude gemeente-

naam) worden de watermolens vermeld die

in 1844 bestonden en deze die daarna

werden opgericht.

30.

Voor elke molen worden volgende gegevens

vermeld:

- perceel nummer van het kadaster

- l igging (oude plaatsnaam)

- soort molen

- molennaam

- oudst gekende vermelding of jaar van

oprichting

- a l l e opeenvolgende eigenaars, hun

beroep en hun woonplaats

- verbouwingen, wijziging van bestemming,

afbraak (ev.)

Het geheel wordt geïl1ustreerd met oude

prentkaarten, enkele tekeningen en

schetsen (volgens de atlassen der

buurtwegen).

De brochure zal verschijnen in januari 1985.

Intekenen kan door overmaking van 300, -fr.

per stuk op rekening nummer: 000-0639509-

85 van "Studiekring Ons Molenheem",

Pastorijstraat 1 te 2770 Nieuwkerken-Waas

(Sint-Niklaas). Verzendingskosten dienen

betaald te worden na ontvangst van het

boekwerk. Gelieve te vermelden: "Limburgse

watermolens" op het overschrijvingsformu- 1

ier.

Via hetzelfde rekeningnummer en op het -

zelfde adres kan ook nog besteld worden:

- Limburgse windmolens in heden en

verleden. Luxe-uitgave: 1500,-fr. en de

gewone uitgave: 995,-fr.

- Rosmolens in Limburg vanaf 1844 aan de

prijs van 100,-fr.

Gelieve steeds duidelijk aan te geven wat U

bestelt.

TERREUR IN OORLOGSTIJD

Karei Van Isacker schrijft in het "Ten

geleide" dat de auteur, Jos Bouveroux,

een nieuw l icht werpt op een wreedaar -

dige t ijd, waarin schuld en onschuld,

verraad en trouw, idealisme en misda -

digheid zozeer verstrengeld geraakten dat

ze soms onontwarbaar werden.

Jos Bouveroux maakte voor dit boek

"Terreur in oorlogstijd" (Leuven, 1984)

gebruik van nooit eerder gepubliceerde

dokumenten en van het dossier Theo

Brouns.

Er staan in het boek verschil lende fei ten die

betrekking hebben op onze fusiegemeente

Kinrooi :

* Op 28 februari 1944 werd een gewapende

overval, gevolgd door een huiszoeking,

gepleegd bij Jan Hilven (bewaker van de

vi l la "La Tourelle") te Ophoven. In de vi l la

zelf werd er een wapenarsenaal en geld

gevonden. Bewoonster Ma- rie Nyssens werd

samen met Jan Hilven aangehouden.

"La Tourelle" bleek later het hoofdkwa- tier

te zijn geweest van de Limburgse leider van

het Geheim Leger.

* Op rijkswachter Moonen van Kessenich

werd op 14 jul i een mislukte overval

gepleegd.

* In Kinrooi had op 20 jul i een aanslag

plaats op Jan Vandooren.

* In de nacht van 2 op 3 jul i 1944 werd er

te Kinrooi een overval gepleegd op

Christ iaan Peers en Marie Breukers. Er werd

geschoten en de man werd geraakt in de

hand, de vrouw in de buik. De vrouw

overleed op 27 jul i.

* Op 5 augustus had een moordpoging plaats

op Jaak Lamberigts te Kessenich. Bij een

nieuwe poging werd een Duits schildwacht,

die de wacht hield voor het huis van Jaak

Lamberigts, neergeschoten. Vóór hij st ierf

vuurde hij nog met zijn machinegeweer en

trof de 12- jarige Maria Coolen die eveneens

overleed.

* Op 22 augustus werd in het gezin Dirkx

vader Lambert en zoon Willem doodge-

schoten. Drie andere zonen werden gevangen

genomen. Dit gebeurde te Molenbeersel .

Daarna werden aan de tramstelplaats,

eveneens te Molenbeersel, partizanen in hun

slaap overvallen. Jozef Conen die trachtte te

ontvluchten langs het dak werd

neergeschoten.

Mathieu Swennen werd opgehangen omdat

men hem verdacht de Duitse soldaat te

Kessenich te hebben gedood. Anderen wer -

den geslagen.

De aktie te Molenbeersel, waarin Max

39.

Tentoonstelling

Gunther de hoofdrol speelde, was een

vergelding voor de moord op die Duitse

soldaat te Kessenich.

Bij de voorstel l ing van het boek op 15

november 1984 te Maaseik was er heel wat

belangstel1ing.

"Moge dit boek bijdragen tot verzoening"

en "nooit meer oorlog" schreef de auteur

als opdracht in menig boek. Bij sommige

aanwezigen was er echter van

verzoening weinig te merken...

Onlangs heeft ook Maurice Dewilde op -

namen gemaakt te Molenbeersel. De oo rl ogs ja ren .. nu weer aktueel !

Dit boek is verkrijgbaar bij boekhandel

Van Venckenray, Bosstraat te 3680 Maaseik

aan de prijs van 595 fr.

VRIENDENBOEK VOORZITTER DONAAT SNIJ -

DERS WORDT DIT JAAR UITGEGEVEN !

Bij gelegenheid van de huldiging van onze

voorzitter werd een "Vriendenboek"

samengesteld met historische/

heemkundige bijdragen van verschil lende

leden van onze kring.

Het bestuur besl iste inmiddels dat dit

"Vriendenboek" in de tweede helft van

1985 zal uitgegeven worden.

Meer bijzonderheden hierover alsmede

de wijze van intekenen hiervoor, ver -

neemt U in een volgend nummer van ons

t ijdschrift.

Samenstelling van deze rubriek:

- Mathieu Kunnen

- Werner Smet

1940-1945

HET DAGELIJKSE LEVEN IN BELGIE

De A.S.L.K. nodigt ons uit tot een bezoek

aan deze tentoonstell ing die wordt

georganiseerd in haar galerij aan de

Kreupelenstraat 12 te Brussel .

De tentoonstell ing is al le dagen toe -

gankelijk, ook op zondag, tot 3 maart

1985.

Een rijk geïl1ustreerde katalogus wordt te

koop aangeboden in de A.S.L.K. -galerij.

Deze katalogus kan eveneens verkregen

worden door overschrijving van 300, -fr. +

100,-fr. (verzendingskosten) op rekening

008-8966000-25 van de A.S.L.K. te 1000

Brussel.

Deze tentoonstell ing toont hoe het er aan

toe ging in de kleine oorlog van de gewone

Belg. De geëxposeerde dokumenten,

voorwerpen en getuigenissen roepen een

levendig en o zo herkenbaar beeld op van

hoe het was, voor de kleine Belg in een

grote oorlog.

In de marge van deze exposit ie heeft

tevens een retrospectieve plaats van de

fi lm tijdens de oorlogsjaren. Van

23 januari tot en met 7 februari 1985,

iedere namiddag, in het auditorium van

de Algemene Spaar- en Lijfrentekas, te

bereiken vanuit de galerij. De fi lms

worden vertoond in originele versie en

niet ondertiteld.

40.

Kongressen - Jaarvergaderingen - Studiedagen

VOORDRACHTEN DOOR DE "VLAAMSE VERENI -

GING VOOR FAMILIEKUNDE - LIMBURG

* Op dinsdag 8 januari 1985 komt de

nationale voorzitter van de Vlaamse

Vereniging voor Fami 1 iekunde, dhr. Paul

Rock, een lezing geven over "Vrijen en

trouwen onder de stamboom".

* Raf Van Laere komt op dinsdag 12 fe -

bruari 1985 praten over zijn "Provinciaal

Archief- en Dokumentatiecentrum van

Limburg" en wat de stamboomplui - zers er

kunnen vinden.

* Mevr. Godelieve Geerkens brengt op

dinsdag 12 maart 1985 een voordracht

voorzien van dia 's over "Meeuwen, 6

december 1648".

Al deze voordrachten worden gehouden in

het Kultureel Centrum te Hasselt en

beginnen steeds om 20.00 uur.

Ook niet-leden zijn van harte welkom.

De toegang is kosteloos voor iedereen!

NATIONAAL KONGRES VAN DE VLAAMSE VERE -

NIGING VOOR FAMILIEKUNDE TE TONGEN

Naar aanleiding van de viering "2000 jaar

Tongeren" zal het eerstvolgende nationaal

kongres van de V.V.F. in deze historische

stad plaatsvinden op zaterdag 13 apri l en

zondag 14 apri l.

Als voornaamste referaten tijdens beide

dagen noteren we:

- de historiek en het archief van Al - den

Biesen

- plaatsel ijke heraldiek (Al den Biesen)

- Tongerse genealogen en hun nalatenschap

- Tongerse heraldiek.

In ons volgende nummer hopen we een

gedetail leerd programma te kunnen pu-

bl iceren.

VOORDRACHTENCYKLUS "LOON FEODAAL"

DOOR DE VLAAMSE VERENIGING VOOR

FAMILIEKUNDE - LIMBURG

V .V. F .-Limburg organiseert in het kader

van de permanente vorming van de stad

Hasselt, een voordrachtencyklus "Loon

Feodaal".

De voordrachten gaan telkens door in 't

Kultureel centrum te Hasselt, op dins -

dagen om 20.00 uur.

Het programma ziet er uit als volgt :

- 23 apri l : de feodaliteit in het

graafschap Loon (Dr. M. Bussels)

- 07 mei : de leenzaal van Kuringen (Lic.

Coppens)

- 14 mei : het hof van Vl iermaal (F.

Goole)

- 21 mei : het leenhof van de abdij van

Sint-Truiden (Lic. Duchateau)

- 28 mei : de buitenbank van Bil zen (M.

Martens)

- 04 juni : de vroenhof van Maastricht

(Drs. M.K.J. Smeets).

De namen van de sprekers geven we onder

voorbehoud. Aan de onderwerpen en de

data wordt niet meer geraakt.

41.

Uit onze ledenfamilie

PAUL HAIMON-KULTUURPRIJS

Pater Sangers

duwe van Jan Vandenbosch.

Zij werd geboren te Kessenich op 21 jul i

1902 en was de moeder van ons l id

Emanuël Vandenbosch van Molenbeersel.

Met onze innige deelneming.

EEN DOCHTERTJE VOOR ONZE BIBLIOTHEKARIS

"Net geen kerstkindje" was de eerste

reaktie op ons sekretariaat toen we het

bl ijde nieuws vernamen van de geboorte

van KRISTIEN, dochtertje van bestuurs -

1id-bibl iothekaris Werner Smet en Jenny

Van Raemdock en zusje van Ignace en

Michel, op dinsdag 18 december 1984.

Aan de

ganse

PROFICIAT !

famil ie: een hartel ijk

WERELDUURREKORD ROLSTOELRIJDEN VOOR

BROEDER HERMAN CUYPERS ! _____________

Ons l id "Broeder Herman", afkomstig van

Ophoven en verbl ijvende te Hannut, is

iemand die niet bij de pakken gaat neer -

zitten.

Hij deed onlangs een aanval op zijn ei gen

werelduurrekord rol stoel rijden en

slaagde er in dit scherper te stellen. Met

onze gelukwensen voor deze prachtige

prestatie !

DIAKENWIJDING

Op 10 november 1984 wijdde hulp -bis-

schop Paul Schruers in de kruisheren- kerk

te Maaseik tot permanent diaken, ons l id

Roger Janssen.

Geboren Dilsenaar is hij als leraar en

l icentiaat in de geschiedenis, verbonden

aan het kollege aldaar.

Wij kennen hem vooral als de man van de

"Maaslandse Sprokkelingen" en de docent

aan gidsenkursussen.

Ook hier past een dikke gelukwens !

OVERLIJDEN

Te Molenbeersel overleed op 16 septem-

ber 1984 Mevrouw Maria Snijkers, we-

ONZE VOORZITTER E.H. SNIJDERS 65 JAAR!

Op 23 november 1984 werd onze "veurzit -

ter", E.H. Donaat Snijders, 65 jaar.

Met zeer velen hebben we hem kunnen

"vieren" en danken tijdens de laatste

1edenvergadering van 1984 op vrijdag 7

december 1984 in het Gemeenschapshuis

te Geistingen.

Het werd een welverdiende huldezitt ing

die onze voorzitter afsloot met de

woorden: "Dit was de mooiste dag uit mijn

leven!"

Nogmaals gefel iciteerd en nog hééééél

véééél jaren in ons midden !

42.

Limburg, die daar gedurende een over -

zichtel ijk tijdsbestek bijzondere pres taties

hebben geleverd op het terrein van de kul

tuur".

De pater heeft al wel vele "bijzondere

prestaties" geleverd !

Onze gelukwensen!

Terloops: de prijs heet naar Paul Hai - mon,

dat is pseudoniem voor Leo Laughs, geboren

te Ohé en Laak, tegenover Geis - t ingen. Dat

was in 1913. De man is schrijver, dichter,

schilder, krit ikus. Dorpsgenoot van Katrientje

Daemen..

Op 19 oktober

1984 ontving

ons l id, de al -

omgekende

kruisheer Wi 1 -

lem Sangers te

Hasselt de "Paul

Haimon-

Kultuurpri js",

Deze prijs

wordt om de 2

jaar

toegekend aan

"personen of

instel 1 in gen

in Nederlands

of Belgisch

WELKOM TWEEDE VRIJWILLIGER ! ZUSTERS FERNANDA EN ALEXA MET RUST

IN HET H. GRAF INSTITUUT TE KINROOI

In nummer 3 (april 1984) konden we in

deze rubriek meedelen dat de R.V.A.

vrijstelling van stempelkontrole had

verleend aan Jo Laveaux om vrijwilli-

gerswerk te doen op ons sekretariaat/

dokumentatiecentrum te Molenbeersel.

Thans kunnen we berichten dat Jo met

ingang van maandag 19 november 1984

gezelschap heeft gekregen van Marleen

Donné, eveneens van Molenbeersel.

Marleen is iedere werkdag aanwezig

(Weertersteenweg 241 te Molenbeersel,

telefoon: 011/863.856) van 8 tot 12 u. en

van 13 tot 17 uur.

Dank zij beide vrijwi 11 igers zullen we

onze leden nog beter van dienst

kunnen zijn én zij zorgen er inmiddels

reeds voor dat het werk van uw

sekretaris verl icht wordt.

Daarom ook aan Marleen een hartelijk

welkom in ons midden !

B.T.K.-PROJEKT "DOKUMENTATIECENTRUM"

Na veel voorbereidingen en besprekingen

werd inmiddels een aanvraag ingediend

voor het bekomen van een B .T.K.-projekt

"Dokumentatiecentrum" voor twee perso-

nen .

We hopen dat ons dossier een vlotte

afwerking zal kennen en dat we U in

een volgend nummer de start van het

projekt kunnen aankondigen.

De kloostergemeenschap van het H. Graf te

Kinrooi toont steeds belangstelling voor

onze heemkundige bedrijvigheid. Niet te

verwonderen dus dat we ze ook tot onze

leden mogen rekenen.

Op vrijdag 14 december 1984 werd in het

H. Graf Instituut (middelbare

schoolinstel1ing) de opruststel1ing gevierd

van de zusters Fernanda en A- lexa.

De feestviering werd ingezet met een

dankmis, opgedragen door E.P. Karei

Verwimp in de kloosterkapel. Daarna had in

de refter een huldezitting plaats.

Als direktrice tijdens de voorbije 17 jaren

en 34 jaar aktief in het onderwijs, had

zuster Fernanda (Maes), geboren in

Reuland bij Virton, een groot aandeel in de

uitbouw van deze school te Kinrooi.

Zuster Alexa (Tijskens), geboren in het

Brabantse Mechelen, was negen jaren

maatschappelijk assistente bij het leger en

daarna 25 jaar werkzaam in het onderwijs

bij het H. Graf Instituut. Hij gaf er

wiskunde en wetenschappen en was een

ware steun voor zuster Fernanda. Zij was

gekend voor begeleiding van ouders en

leerlingen met moei 1i jkheden.

Aan beide zusters: een welverdiende rust

in Kinrooi !

43.

Samenstelling van deze rubriek:

- Theo Bosmans - Mathieu Kunnen - Donaat Snijders

D A N K . , . . D A N K . . . ! !

Vrijdag, 7 december 1984 in het Gemeen-

schapshuis te Geistingen... een avond en

feestgebeuren dat we nog lang in

herinnering zullen bewaren. Het werd

vooral een feest van vriendschap en van

dankbaarheid met in het middelpunt van de

belangstel l ing., onze voorzit ter E.H.

Donaat Snijders. Hij was 65 geworden !

De zeer velen die er bij waren en iedereen

die schriftel ijke wensen stuurde, zeggen

we nogmaals zeer hartel ijk dank !

Onze voorzitter had er volgende woorden

voor: "Het is de schoonste avond uit mijn

leven geweest!"

Aan iedereen stuurt hij volgende dank -

woorden ...

BIJ OUDER WORDEN..

MIJN DANK AAN ZOVEEL VRIENDEN...

Wat vrienden zijn, wat vriendschap Ik

voel mee met het groot gemis dat

velen moeten dragen..

Wat U onder meer werd voorgedragen :

OUDE VRIENDSCHAP

De vriendschap is als koele wijn,

geschonken uit de grote vaten.

De vriendschap is eens wél te zijn met

mensen die U nooit verlaten.

Ge ziet ze zeiden, 't Is een feest ze op

een morgen binnenlaten.

Zich laven aan dezelfde geest, gezell ig

zittend, plagend praten.

De vriendschap is als late zon,

goud-schijnend over oude daden.

En onbekommerd wat men won

of niet... aan anderen overlaten.

De vriendschap is als koele bron, is..

na hitte in de dag gedragen.

God dankend, dat het zo eens kon,

Hem vragend het zo steeds te laten.

Ik ben bevoorrecht in een tijd van

kille dagen, bittere nijd..

Ik wil 't mét U blijven wagen...

na 7 december 1984

De vriendschap is de bron, de zon,

wat hielp het leven verder dragen.

Het is : wat vroeger eens begon zo

st i l in zich steeds mededragen.

DE OMSLAGTEKENING VAN DIT NUMMER...

is het werk van ons l id Mevr. Lizette OTTEN-KUNNEN van Ophoven. Met onze beste dank !

Wij wil len in de toekomst onze plaatsel ijke "kunstenaars" aan bod laten komen,

ondermeer door het afdrukken van hun werkstukken op de omslag van ieder nummer Wie

stuurt ons iets voor het volgende nummer? Inzenden in februari a.u.b.

44.

Vraag- en

antwoordrubriek

* V R A G E N

- 85/01 - Genealogisch repertorium

Ondergetekende werkt momenteel aan de

samenstell ing van een zogenaamd "genea-

logisch repertorium" voor de gemeente

Kinrooi.

Dit betekent dat we trachten een zo vol -

ledig mogelijk overzicht te maken van de

famil ies waar men genealogische op -

zoekingen naar doet of heeft gedaan.

Per famil ie trachten we te achterhalen:

- naam en adres van degene die de op-

zoekingen doet/deed

- of de gegevens verwerkt zijn en gepu-

bl iceerd (hetzij in boekvorm, door middel

van een tijdschriftenartikel, krant of

weekblad, een eigen famil ietijdschrift,

enz.)

- eventueel de periode en de plaatsen

waarop de gevonden gegevens betrek -

king hebben

- specifieke vermeldingen: bijvoorbeeld het

bestaan van een famil iearchief.

Op deze wijze hopen we een "genealo -

gische steekkaart" te krijgen per famil ie

en een interessant werkinstrument voor

de opzoekers al lerhande.

Wie helpt hieraan mee en stuurt ons ge -

gevens? Misschien kunnen we in een vol gend

nummer beginnen met het vermelden van de

gegevens van enkele famil ies en er een

vervolg van maken in ieder nummer?

Gegevens graag toezenden aan:

Mathieu Kunnen, Middenstraat 2 3688

Molenbeersel-Kinrooi

- 85/02 - MUZIEKINSTRUMENTEN IN LIEDE-

REN

Voor mijn eindwerk ben ik op zoek naar

l iederen waarin muziekinstrumenten worden

genoemd. Een voorbeeld dat ongetwijfeld

velen kennen, zijn de verschil lende l iedjes

die bestaan rond de "foe- kepot".

Er zijn echter nog veel andere l iederen waar

muziekinstrumenten in voorkomen. Wie kan

er mij bezorgen? Voor al les, hoe gering ook,

beste dank bij voorbaat

Chris Geris, Stalsstraat 2 3688

Molenbeersel-Kinrooi

Tentoonstelling

TENTOONSTELLING "ALCHEMIE"

Het Gemeentekrediet van België nodigt

ons uit voor een bezoek aan de tentoon-

stel l ing "Alchemie". Deze heeft plaats in

Passage 44 te Brussel van 19 december

1984 tot 10 maart 1985, al le dagen van

11.30 uur tot 18.30 uur. De toegang is

vrij.

De tentoonstell ing en het bijhorende

standaardwerk pogen voor de eerste maal

een globaal overzicht te schetsen van vele

eeuwen alchemistische ikonografie.

Het boek (480 pagina 's, formaat 21 x 29,7

cm.) geeft aan de hand van 750 il lustraties

een nauwgezette verklaring van de

alchemistische symbolen die men kan

terugvinden in de manuscripten, gravures,

de schilder- en beeldhouwkunst en de

technieken zoals zij hun toepassing vonden

in de keramiek, het glasblazen en de

metaalbewerking.

Het wordt te koop aangeboden tegen de

prijs van 1.500,-fr. en kan verkregen

worden door overmaking op rekening 057 -

6370330-16 van het Gemeentekrediet van

België ', Kultureel Departement, Pa -

checolaan 44 te Brussel.

Gedurende de tentoonstell ing wordt de prijs

verminderd tot 756,-fr. aan de ingang van

de tentoonstell ing en in de agentschappen

van het Gemeentekrediet.

45.

Aanwinsten heembibliotheek

Hierna volgt een l ijst van de voornaamste -

en laatste tijdens 1984- aanwinsten voor

onze heembibl iotheek :

- Het Roergebied/ W. Dege - Bussem, U~

nieboek, 1977

- Tuur Wouters zoals hij was/ J. Gerits

Hasselt, Verbond voor Heemkunde gouw

Limburg, 1984

- Heemkunde in Limburg/ z.a. - Krediet-

bank, Hasselt, 1984

- Oud Landbouwgereedschap/ Arnold Eloy -

Gent, Eloy, 1983

- Op de grens van een wonder/ Jef Franssens

- Heemkring Houthalen-Helch- teren

- Terreur in oorlogstijd/ J. Bouveroux-

Antwerpen, De Nederlandse Boekhandel, 1984

- Archeologie in Limburg/ Archeologische

Vereniging Limburg, nr. 22, nov. 1984

- De Heerl ijkheid Rotem/ P. Severijns en

W. Segers - uitgave in samenwerking met

het gemeentebestuur Rotem, 1966

- Limburgse Famil ies en hun wapen/ F.

Goole en P. Severijns, deel 3, 1984

- Geschiedenis van de beide Limburgen/

Prof. Dr. W. Jappe Alberts, deel I en I I

Assen, Van Gorcum & Comp., 1972

- De Kunst van het Maasland/ Prof. Dr.

J.J.M. Timmers, deel 1 en 2, Assen, Van

Gorcum, 1971

- Het Graafschap Loon (11de - 14de eeuw)/

Dr. J. Baeten, Assen, Van Gorcum z.j.

- Huisnamen te Maaseik/ Martin Boonen -

uitgave: Maaseiker Carnaval vereniging

"Heil ig Wammes"

- Van potten en pottenbakkers/ R. Dex -

ters - uitgave: Geschied- en Heemkundige

Kring "De Vreedsel" Lanklaar

- De Kruisheren te Maaseik (1476-1797 en

1855-1955)/ verschil lende auteurs, Diest,

Lichtland, 1955

- Amici Insulae, Vrienden van het ei land in

de Maas, Jaarboek 1983 (Stevens - weert/ Ohé

en Laak)

- 7500 jaar bouwkunst in Limburg/ Jos Bleus

- Hasselt, Syndikale Kamer der

Bouwnijverheid van Limburg vzw, 1984

- Leen- en laathoven in de Maaslandse

territoria voor 1795/ K. Janssen de Limpens,

Geschied- en Oudheidkundig Genootschap,

Maastricht, 1974

- Davidsfondskalender 1985, Davidsfonds-

afdeling, Kinrooi, 1984

- Aflatencodex/ z.a.- Maaseik, J.J. Romen &

Zonen, 1941

- De Bokkerijders/ Peter Ecrevisse -

Antwerpen, Beckers, 1979

- Snoeck 's almanak 1985

- De Hollandsche molen, jaarboek 1984,

uitgave: Amsterdam, vereniging tot be -

houd van molens in Nederland.

* * *

Zoals steeds zijn in het bovenstaande

overzicht géén tijdschriften opgenomen,

géén die we ontvangen door abonnement en

géén die we verkrijgen door middel van rui 1

abonnementen.

Wel werd tijdens de voorbije weken het

bestand van ruilabonnementen volledig op

punt gesteld door onze twee vrijwil l igers.

Zo konden ook een groot aantal ontbrekende

nummers en zelfs ontbrekende jaargangen

aan onze kollek- t ie toegevoegd worden.

Anderzijds werden obk weer enkele nieuwe

rui 1 abonnementen afgesloten.

In één van de volgende nummers zul len we

nogmaals een volledig bijgewerkte l ijst

publiceren van ALLE tijdschrif ten die we

regelmatig ontvangen.

Ook zal t ijdens 1985 een aanvang worden

gemaakt met het inbinden van de ti jdschri

ften.

Onze bibl iotheek/dokumentatiecentrum

komt meer en meer in de belangstel l ing

bij diverse gebruikers. Mogen we daarom

aan IEDEREEN vragen de uitgeleende

boeken, t ijdschriften, dokumentatie, enz.

niet langer dan strikt noodzake lijk, te

behouden. Met onze dank !

Marleen Donné - M. Kunnen - J. Laveaux

46.

Kringwerking

VERSLAG VAN DE 40e LEDENVERGADERING VAN DE GESCHIED- EN HEEMKUNDIGE KRING KINROOI

GEHOUDEN OP VRIJDAG 13 APRIL 1984 OM 20.00 UUR IN BUURTHUIS "HEES" TE KESSENICH.

Vóór deze vergadering ontving iedereen nummer 3 van de 3de jaargang van ons tijd schrift met

daarin opgenomen de uitnodiging en agenda voor deze vergadering.

* AANWEZIGEN : THEO BOSMANS - JUF. TRUUS CRAEGHS - JUF. E. GHIJSEN - JUF. M.

GHIJSEN - JEAN HOEKEN - MEVR. HOEKEN-KUNNEN - THEO KEYERS - JUF.

LILIANE KUNNEN - MATHIEU KUNNEN - HENRI MEULEN - MEVR. NARINX-

MOORS - MICHAEL PRINSEN - MEVR. RAETS-MAESSEN - JAN RE- NETTE - JOS

SMEETS - WERNER SMET - DONAAT SNIJDERS - JAN VAN DER STEEN.

* VERONTSCHULDIGD: JO LAVEAUX - PIERRE VAN IMMISSEN - MATTHIEU WIEERS

Voorzitter Snijders opent de vergadering met

de "reservehamer" van Buurthuis Hees; zijn

eigen hamer kon niet meer in de valiesi

Hij heet iedereen van harte welkom op deze

"lentevergadering" en wijst er op dat het

geleden is van januari dat we nog aan deze

tafels zaten.

Verder komt de voorzitter nog even terug op

enkele voorbije aktiviteiten:

- de reis naar Heinsberg werd een suk- ses,

zeker in verband met het aantal deelnemers

(24.03.1984)

- de voortzetting van het "projekt

Grootbeersel" te Molenbeersel is een beetje

mislukt, ook al omwille van de sneeuw!

Uitgesteld is echter niet afgesteld.

Hierna wordt overgegaan tot afwerking van de

agenda.

1. GOEDKEURING VERSLAG VAN DE 39e LE-

DENVERGADERING (JAARVERGADERING)

Dit verslag werd opgenomen in het tijdschrift.

De voorzitter stipt de voornaamste punten kort

aan. Meer in het bijzonder gaat hij in op de

komende fototentoonstelling "Kieke nao

vreuger" te Ophoven.

Deze zal doorgaan tijdens de Allerhei-

ligendagen. Jos Smeets van Ophoven licht één

en ander toe. Hij hoopt te

kunnen rekenen op medewerking van anderen

en zeker van mensen die reeds ervaring

opdeden in het verleden, met name Donaat

Snijders en Thieu Wieërs.

Er wordt afgesproken dat het bestuur de data

definitief zal bepalen en daarna een

bijeenkomst zal beleggen met degenen die

willen meewerken.

Hierna wordt dit verslag eenparig goedgekeurd

.

2. INGEKOMEN STUKKEN EN MEDEDELINGEN

Sekretaris Mathieu Kunnen doet lezing van

navolgende ingekomen stukken:

- nieuwjaarswensen van de v.z.w. Marec

- uitnodiging tentoonstelling "De Maas van

aan de bron tot in de zee" en "Steden langs de

Maas" op vrijdag 27 april in zaal 't Kompas

- uitnodiging op de voorstelling van

de dichtbundel "Vluggertjes" van wijlen Jan

Toonen op zaterdag 28 april 1984

- uitnodiging tentoonstelling "Cesar en Xavier

De Cock" in de St.-Aldegon- aiskerk te As tot

en met 23 april 1984

- uitnodiging tentoonstelling "De Kapel lekerk

te Brussel 1134-1984"

- uitnodiging tentoonstelling "Schatten op

tafel" te Brussel tot 24 juni

- aankondiging boek "Limburgse Families en

hun wapen" door F. Goole en P. Severijns

47.

- aankondiging boek: "Ons dorp rond 1900"

(Opglabbeek)

- uitnodiging negende gouwdag Verbond

voor Heemkunde gouw Limburg te Sint -

Huibrechts-Li 11 e op zaterdag 5 mei 1984

met daarbij aankondiging van de ten-

toonstell ing "Kartografie en Heemkunde" van

5 tot en met 12 mei 1984.

- Schrijven d.d. 10 maart 1984 van

voorzitter A. Claassen van de Federa tie van

de Geschied- en Oudheidkundige Kringen van

Limburg

- Aankondiging boek: "Wat weten we o -

ver de H. Geesttafel, het Kerkbestuur en

de Parochie St. -Jacobus Borsbeek"

- Notulen van de vergadering ter voor -

bereiding van de oprichting van een

historische kring voor het Land van Thorn op

13 februari 1984, gemeentehuis van Thorn

(aan deze vergadering werd deel genomen

door voorzitter en sekre- tari s van onze

kring)

- Brief van de "Maasketen Jan van Eyck" van

5 apri l 1984 in verband met het starten van

het "Maaslands Archief - en

Dokumentatiecentrum

- Schrijven van de Heemkundige Kring Sint -

Huibrechts-Li l le van 8 maart 1985 met de

vraag voor het beschikbaar stel len van

enkele representatieve stukken van/over de

gouwdag die in onze gemeente plaats vond,

dienstig voor 'n overzichtstentoonstell ing

van de voorbije gouwdagen. De sekretaris

zal het nodige doen.

- Brief van gouwvoorzitter Tuur Wouters

van 5 apri l 1984 waarin hij dankt voor de

wensen die we stuurden bij ge legenheid

van zijn pensionering.. Het zou later

bl ijken één van zijn laatste brieven te

zijn....

Tenslotte deelt de sekretaris mee dat

vrijwil l iger Jo Laveaux tot op heden

reeds 413 steekkaarten aanmaakte van

publikaties die aanwezig zijn in onze

heembibl iotheek en dat vandaag, door

het poetsen ervan, ons nieuwe lokaal

op de bovenverdieping van de gemeente -

l ijke drukkerij is gereed gekomen!

Hierbij worden ook dankwoorden gefor -

muleerd aan het gemeentebestuur en aan

het personeel van de gemeentelijke

technische dienst.

3. VOORDRACHT: "MOLENBEERSELSE KOPPEN

KIJKEN" DOOR LID HENRI MEULEN

Op algemeen verzoek werd Henri Meulen

nogmaals bereid gevonden een dia -lezing te

verzorgen. Hij spl itste ze ditmaal op in

twee delen:

- Molenbeerselaren geboren in de jaren

1800

- Oude Beerselse koppen kijken

Evenals de vorige keer werd het ook nu

weer een boeiende vertoning; en een

plezante noot ontbrak ook niet !

Na afloop dankt ' voorzitter Snijders voor

deze vertoning van een "groots monument"!

Hij benadrukt ook dat het vooral belangrijk

is te weten "wie" en "wat" het is op deze

dia 's.

Tenslotte drukt hij de wens uit Henri nog

eens terug te mogen begroeten met een

andere serie dia 's en misschien ook eens

met één of andere fi lm.

4. ONS WERKBEZOEK 0P ZATERDAG 16 JUNI

1984 AAN VEERLE EN OMGEVING

Het programma werd reeds gepubliceerd in

het laatst verschenen tijdschrift.

De voorzitter geeft thans nog enkele

toel ichtingen en kan meedelen dat het

zeker de moeite waard zal zijn. Hij hoopt

tevens dat we met een grote groep zullen

deelnemen.

5. VRAGENKWARTIERTJE

Mevr. Mariet Raets-Maessen heeft een vraag

over de "Kroniek Caris" van Maaseik.

Voorzitter Snijders kan onder andere

antwoorden op een vraag met betrekking

tot het aantal kloosters te Maaseik.

6. ALLERLEI

Tijdens dit laatste punt wordt vooral

dieper ingegaan op "de Berg" te Kesse -

nich. Werner Smet geeft hierover enke le

verduidelijkingen:

- overzicht van de reeds uitgevoerde

werken aan de Berg door de D.A.C. -ploeg

48.

van de gemeente

- door deze werken is de Berg voor het eerst

zichtbaar geworden voor de huidige generatie

- op 5 mei 1984 heeft een dia-lezing plaats

over de Berg in de Borg

- voor de nabije toekomst denkt men aan

archeologische werkkampen op de Berg

- aanstaande dinsdag komen vrijwilli

gers samen om te onderzoeken wat er nog kan

gebeuren; onder andere de doop- put ligt er

"schandalig" bij..!!

Met deze "Berg-problemen" wordt deze

interessante ledenvergadering afgerond.

Mathieu Kunnen

Sekretaris

VERSLAG VAN DE EENENVEERTIGSTE LEDENVERGADERING VAN DE GESCHIED- EN HEEMKUNDIGE

KRING KINROOI OP VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1984 OM 20.00 UUR IN HET BUURTHUIS "HEES" TE HEES-

KESSENICH

Wegens diverse omstandigheden kon het nummer 4 van de 3de jaargang van ons driemaandelijks

tijdschrift "Dao raostj gét!" niet tijdig uitgegeven worden vóór deze ledenvergadering.

Er werd daarom beslist die leden, die gewoonlijk onze 1 eden vergaderingen bijwonen, een

herinnering te bezorgen en verder deze bijeenkomst aan te kondigen in "Het Belang van Limburg" en

in het weekblad "Kinders Klökske".

* AANWEZIGEN : - THEO BOSMANS - JUF. E. GHIJSEN - JUF. ELS HEYMANS - HEN-

RI HEYMANS - HUBERT HEYMANS - MEVR. HEYMANS-VOLDERS - MIET

HEYMANS - JEAN HOEKEN - THEO KEYERS - MATHIEU KUNNEN - MEVR.

NIJS-REYNDERS - FRANS PARREN - MICHAEL PRINSEN - MEVR. PURNOT-

REYNDERS - MEVR. RAETS-MAESSEN - JOS SMEETS - WERNER SMET -

DONAAT SNIJDERS - PIERRE VAN IMMISSEN - THEO VASTMANS -

MATTHIEU WIEERS

en verder vier meisies en zes jongens, deelnemers aan het eerste

archeologische werkkamp te Kessenich en Tony Waege- man,

archeoloog die de leiding heeft van dit werkkamp.

* VERONTSCHULDIGD : LOUIS BEYNSBERGER - JUF. TRUUS CRAEGHS - FRANK CRAEMERS - ' JUF. LILIANE KUNNEN

1. WELKOMSTWOORD DOOR DE VOORZITTER

Voorzitter Donaat Snijders heet de vele

aanwezigen hartelijk welkom op deze

regenachtige herfstavond. Heel speciaal

heet hij de deelnemers aan 't

archeologische werkkamp te Kessenich

welkom; zij zijn afkomstig uit alle hoeken

van het Vlaamse land.

Verder verduidelijkt de voorzitter dat -zoals

op de uitnodiging reeds aange- aeven- zeer

veel gebeurd is en gewerkt is moeten worden

tijdens de vakantiemaanden. Vorige jaren

waren dit gewoonlijk de "rustiger" maanden op

heemkundig vlak. Mede om deze reden kon het

tijdschrift niet tijdig vóór deze vergadering

worden uitgegeven.

49.

2. INGEKOMEN STUKKEN EN MEDEDELINGEN Kessenich. Het programma wordt voorge -

lezen.

De sekretaris doet lezing van volgende

ingekomen stukken :

- De herdruk van het geschiedenisboek

Kinrooi is inmiddels verschenen en de

voorintekenaren ontvingen reeds al lemaal

hun exemplaar.

Geïnteresseerden kunnen tijdens deze

vergadering een exemplaar aanschaffen.

De verkoopprijs is nu 300, -fr.

- De voorbije maanden werden gekenmerkt

door " l ief en 1 eed"..

Zeer vrol ijk ging het er toe t ijdens het

huwelijksfeest van onze ondervoorzitter

Hubert Heymans met z 'n Judith Volders.

Namens onze kring waren aanwezig: de

bestuursleden Els Reynders, Werner Smet

en Mathieu Kunnen.

"Leed" was er ook... Op zondag 13 mei

1984 overleed onze gouwvoorzitter Tuur

Wouters in de ouderdom van 65 jaar.

Aan de zeer druk bijgewoonde begrafenis

werd namens onze kring deelgenomen door

Henri Heymans, Hubert Heymans en

Mathieu Kunnen.

Een dankbetuiging van Mevr. Wouters en

kinderen wordt voorgelezen.

- Op zaterdag 22 september heeft de

herfstvergadering plaats van het Verbond

voor Heemkunde, gouw Limburg te Heusden.

Op de agenda van deze vergadering onder

andere de verkiezing van een nieuwe

gouwvoorzitter. Er zal worden deelgenomen

door onze afgevaardigden Hubert Heymans

en Mathieu Kunnen.

-Het K.C. Peeters-instituut voor Volkskunde

te Antwerpen vraagt medewerking voor het

invullen van vragenlijsten over "Liefde en

Verloving".

- De Sint-Aldegondiskring van As nodigt uit

voor een bezoek aan de tentoonstel l ing "40

Landschapsschilders - 19e en 20e eeuw" van

25 augustus tot en met 23 september 1984

te As.

- De afdeling Hasselt van "Pro Petri

Sede", Verbond van de Afstammelingen

van Zouaven en Pausel ijk

gedekoreerden, organiseren een

buitengewone bijeenkomst op zondag 9

september 1984 te

- De Landdag van het Verbond voor Heem-

kunde gaat dit jaar door op zaterdag 8 en

zondag 9 september te Deurle. Het

landdagthema is: "Het volkstoneel in stad

en dorp: spiegel van een verdwijnende

volkskultuur".

- Uitnodiging voor het 38e kongres van de

Federatie van de Geschied- en Oud-

heidkundige Kringen van Limburg, op

zondag 30 september te Overpelt. Het

programma wordt voorgelezen en een aan -

tal inschrijvingsformul ieren zijn be -

schikbaar.

- Aankondiging van het boek: "Pater

Sangers op losse schroeven". Al leen

verkrijgbaar door voorintekening aan de

prijs van 500,-fr.

- Aankondiging van het boek: "Op de grens

van een wonder" door J. Franssens met

voorintekenprijs 600,-fr.

- Mededeling dat op 24 en 25 november

1984 de eerste Intermaaslandse boeken-

beurs zal doorgaan te Dilsen. Ook onze

kring zal hieraan deelnemen.

- Tenslotte geeft archeoloog Tony Wae-

geman enkele toel ichtingen bij de eer ste

archeologische werkkampen te Kessenich .

3. VOORDRACHT: IJZERTIJDV0NDSTEN

(700 VOOR CHR) TE GEISTINGEN" DOOR

HUBERT HEYMANS

Op de voor gekende wijze geeft onder -

voorzitter Heymans een boeiende voor -

dracht over dit onderwerp, waarbij tevens

verschil lende vondsten worden getoond.

Op het einde wordt hij bestookt door

verschil lende aanwezigen met vragen van

diverse aard: kosten voor konser- vering

van houtresten (wiel), konser - vering van

veenlijken, waarom vondsten "tekenen" en

niet al leen fotograferen, de "gootjes" van

Geistingen voor zouttransport, enz., enz.

Het "vragenkwartiertje" gaat er helemaal

aan op... en zelfs meer dan een

kwartiertje !

50.

De voorzitter dankt Hubert voor deze

leerrijke uiteenzetting en wenst veel

sukses bij verdere opgravingen.

4. VARIA _

Bij dit laatste agendapunt wordt onder

andere nog kort ingegaan op :

- de geplande uitgave boek: "Wij zul -

len U met assen lonen" (over de Bokke-

rijders in het Maasland). De leesproef

is op dit ogenblik bij de auteur, Thieu

Wieërs.

- de voorbereidingen voor de tentoon-

stel l ing "Kieke nao vreuger" in de fan -

farezaal te Ophoven, draaien op volle

toeren. De eerstvolgende vergadering

hiervoor heeft plaats aanstaande don-

derdag.

De tentoonstell ing zal doorgaan op

donderdag 1, zaterdag 3 en zondag 4

november 1984.

Via de pers zul len nog oproepen gedaan

worden voor het uit lenen van fo tomate-

riaal en andere interessante stukken

voor deze tentoonstell ing. Ook in ons

t ijdschrift zal de nodige aandacht

worden gegeven aan deze uitgave van

"Kieke nao vreuger".

- l iefhebbers om mee te helpen graven

op en rond "de Berg" te Kessenich, zijn

wel kom.

- archeoloog Tony Waegeman doet een

oproep voor het beschikbaar stellen van

oud fotomateriaal, vroeger gedane

vondsten, enz. met betrekking tot de

Berg te Kessenich.

Hiermee wordt deze geanimeerde leden-

vergadering besloten.

Mathieu Kunnen

Sekretaris

Niets uit deze uitgave mag worden ver-

menigvuldigd en/of openbaar gemaakt door

middel van druk, mikrofilm, fotokopie of

op welke andere wijze ook, zonder

voorafgaandelijke schriftelijke

toestemming van de uitgever en van de

auteur (s) .

51.

Komende aktiviteiten van onze kring

UITNODIGING JAARVERGADERING

We hebben het genoegen U vriendelijk uit te nodigen op onze 43e 1edenvergadering (tevens

statutaire jaarvergadering)

- op : VRIJDAG 08 FEBRUARI 1985 om 20.00 uur

- in : BUURTHUIS "HEES", Schoolstraat 16 in de Hees te Kessenich.

Daar l iggen een half uur vóór het begin van de vergadering voor al le leden ter inzage: het

jaarverslag 1984 van de sekretaris (werkingsverslag), het financieel jaarverslag over 1983, het

financieel jaarverslag over 1984, het jaarverslag bi bl iotheek 1984, het financieel jaarverslag

bibl iotheek 1984 en het financieel jaarver slag foto- en dia-archief 1984.

De verschil lende jaarverslagen worden niet meer voorgelezen tijdens deze vergade ring.

Wel zullen nog enkele toel ichtingen worden gegeven bij de verschil lende fi nanciële

jaarverslagen en kunnen uiteraard vragen worden geste ld over alle verslagen.

LET OP ! Dit is uw uitnodiging voor deze jaarvergadering. Er worden geen afzon derl ijke

uitnodigen meer gezonden voor deze vergadering !

A G E N D A

1. Goedkeuring verslag van de 40e ledenvergadering (zie elders in dit nummer)

2. Goedkeuring verslag van de 41e ledenvergadering (zie elders in dit nummer)

3. Ingekomen stukken en mededelingen

4. Bespreking en goedkeuring jaarprogramma 1985 (zie elders in dit nummer)

5. Goedkeuring jaarverslag van de sekretaris over 1984 (werkingsverslag)

6. Goedkeuring van het financieel jaarverslag 1983

7. Goedkeuring van het financieel jaarverslag 1984

8. Goedkeuring van het jaarverslag bibl iotheek 1984

9. Goedkeuring van het financieel jaarverslag bibl iotheek 1984

10. Goedkeuring van het financieel jaarverslag foto - en dia-archief 1984

11. Vaststell ing budget bibl iotheek 1985 (voorstel: 10.000, -fr.+5.000,-fr. eenmalig)

12. Vaststell ing budget foto- en dia-archief 1985 (voorstel: 5.000, -fr.)

13. Goedkeuring oprichting "restaurat iefonds"

14. Vaststell ing budget restauratiefonds 1985 (voorstel: 5.000, -fr.)

15. Bestuursherkiezing

16. Vragenkwartiertje

17. Gezell ig samenzijn met koffie en vlaai, diavertoning en... zoals vorig jaar:

een kleine verloting onder de aanwezigen !

Hierna volgen nog enkele toel ichtingen bij deze agenda. We hopen ook U op deze

jaarvergadering te mogen begroeten en sturen U inmiddels onze,

Heemkundige groeten.

Namens het Bestuur

De sekretaris,

Mathieu Kunnen 52.

ENKELE TOELICHTINGEN BIJ DE AGENDA

VOOR DEZE JAARVERGADERING

1984 is ons voorstel 5.000,-fr. (agendapunt

14) .

Een agenda van zeventien punten., het is niet

niks! We zullen echter niet bij ieder punt een

kwartier moeten de- bateren zodat we toch een

vlot verloop zullen kennen van deze

jaarvergadering. Enkele toelichtingen bij dit

alles :

* De verschillende verslagen liggen 'n half

uur vóór de vergadering ter inzage van alle

leden. Bij behandeling ervan wordt iedereen

geacht deze doorgenomen te hebben.

Toelichtingen zullen graag verstrekt worden.

* Het bestuur stelt U voor de budgetten voor

bibliotheek en foto- en dia- archief te

verhogen, respectievelijk van 7.000,-fr. naar

10.000,-fr. en van 3.000,-fr. naar 5.000,-fr.

Als éénmalig extra-budget voor de bibliotheek

wordt nog eens 5.000,-fr. voorgesteld als

kostendekking voor extra en grotere aankopen.

* Temeer omdat verschillende leden méér

betaalden dan de vastgestelde

lidmaatschapsbijdrage, stelt het bestuur voor

300,-fr. te handhaven voor het verenigingsjaar

1986.

* De oprichting van een zogenaamd "res-

tauratiefonds" (agendapunt 13),

Ter gelegenheid van de viering van onze

voorzitter Donaat Snijders op vrijdag 7

december 1984, werden door een groot

aantal leden financiële middelen

samengebracht voor een "speciaal

geschenk". Het totaal bedrag, zijnde

20.235, -fr., werd door middel van

een (symbolische) check aan de voorzitter

overhandigd op 7 december 1984.

Zoals afgesproken zou de voorzitter 'n

bestemming kunnen geven aan dit bedrag.

Hierbij werd dan speciaal gedacht aan het

restaureren, opknappen... van een klein

monument.

We stellen U voor de oprichting van een

"restauratiefonds" goed te keuren; het

beginkapitaal is de genoemde

20.235, -fr.

Om dit fonds levendig te houden stel len we

voor dat jaarlijks een budget zou vastgesteld

worden. Voor het jaar

* Bestuursherkiezing (agendapunt 15). Tijdens

deze jaarvergadering zijn ondervoorzitter Hubert

Heymans, sekretaris- penningmeester Mathieu

Kunnen en bihlio- thekaris Werner Smet

uittredend. Zij stellen zich alle drie herkiesbaar.

Ieder lid van onze vereniging kan zich schriftelijk

kandidaat stellen voor één of meer van

bovenstaande funkties doch kan slechts voor één

er van gekozen worden.

De schriftelijke kandidatuurstel1ingen moeten

gericht worden aan het adres van de sekretaris:

Middenstraat 2 te 3688 Molenbeersel-Kinrooi en

moeten daar toekomen, ten laatste op donderdag

7 februari 1985.

* Gezien de bijval tijdens de jaarvergadering van

27 januari 1984, organiseren we ook tijdens

deze avond weer een kleine verloting onder de

aanwezigen .

Zullen er ook nu weer verrassingen bij zijn..??

Kom en belééf het !!

Mathieu Kunnen

Sekretari s

HERNitUWiNG LIDMAATSCHAP VOOR 1985 !

Hartelijk dank aan iedereen die op ons

eerste verzoek hun lidmaatschap

hernieuwden door overmaking van de

vastgesteide bijdrage (300,-fr.) of meer.

Vooral door de vrije bijdrage boven de

300,-fr. zullen we ook in

1984 ons tijdschrift gratis kunnen toezenden

aan onze missionarissen !

Enkelen bleven nog achter.. Zij vinden in dit

nummer nogmaals een over- schri

jvingsformul ier. Gelieve uw bijdrage

dringend over te maken op bankrekening

735-2222717-47 ten name van Geschied- en

Heemkundige Kring Kinrooi, Middenstraat 2,

3688 Kinrooi!!!

53.

VOORSTEL TER GOEDKEURING TIJDENS

JAARVERGADERING OP 8 FEBRUARI

Ook nu weer kwam het bestuur in "kon-

klaaf" bijeen tenhuize van voorzitter

Donaat Snijders te Maaseik.

Er werd druk vergaderd en geprogrammeerd

voor 1985 op zaterdag 15 december 1984

vanaf 10.00 uur tot ongeveer 18.00 uur., toen

kwam de witte rook !

Hierna drukken we ons "Voorstel voor

jaarprogramma 1985" af. Dit zal ter

goedkeuring voorgelegd worden tijdens de

jaarvergadering op vrijdag 8 februari 1985

om 20.00 uur in Buurthuis Hees. Nadere

toel ichtingen zullen dan ook verstrekt

worden.

Evenals voorgaande jaren kunnen we niet

"al les" voorzien... vandaar een "voor stel".

Uw mening horen we graag op vrijdag 8

februari 1985 !

P L A N N I N G

* Vrijdag 8 februari

* Zaterdag 23 maart

* Vrijdag 26 apri l

* Vrijdag 10 mei

* Zondag 12 mei

* Woensdag 12 juni

* Zaterdag 1 juni

* Vrijdag 6 september

* Zaterdag 12 oktober

* Vr. 1, zat. 2, zon.3

* Vrijdag 22 november

43e 1 edenvergadering (jaarvergadering)

namiddagbezoek aan het Kamp van Beverlo officiële

voorstel l ing boek Bokker ijders 44e

1edenvergadering (met pater W. Sangers) open -

deur-dag dokumentatiecentrum/sekretariaat

ontvangst Davidsfondsafdeling van Veerle

werkbezoek aan Maastricht (dagreis)

45e ledenvergadering (met Adriaan Linters)

namiddagbezoek aan Roermond november: "Kieke nao

vreuger" te Kessenich : 46e 1edenvergadering (met

Jos Henckens)

Al onze 1edenvergaderingen zullen in 1985 plaatsvinden in "Buurthuis Hees" aan de

Schoolstraat te Hees-Kessenich. Aanvang telkens om 20.00 uur.

Uiteraard is er buiten dit alles nog meer aan aktiviteiten: onze deelname aan

verschil lende plaatsel ijke aktiviteiten (molenfeest Molenbeersel, molen - feest

Kinrooi, Bergfeesten te Kessenich, Marec. -kermis te Ophoven, V.E.L.T.^ natuurmarkt

te Kinrooi, enz.), de uitgave van het boek over de Bo kkerijders "Wij zul len U met

assen lonen!", de uitgave van het "Vriendenboek voorzitter Donaat Snijders", de

uitgave van vier nummers van ons t ijdschrift, misschien ook reeds het zesde deel van

de reeks "Hartenyier", enz.

Wij hopen dat we ook in 1985 weer op uw aktieve deelname mogen rekenen

54.

Dao raostj gét!

Driemaandelijks

Heemkundig Tijdschrift

van de

Geschied- en

Heemkundige Kring

Kinrooi

* Leverden bijdragen:

- Maarten Jozef BOON

- Theo BOSMANS

- Herman CUYPERS

- Marleen DONNE

- Chris GERIS

- Hubert HEYMANS

- Mathieu KUNNEN

- Jo LAVEAUX -- Wemer

SMET

- Donaat SNIJDERS

- Guidc TIJSKENS

* Omslagtekening:

- Lizette KUNNEN

* Typwerk:

- Marleen DONNE

- Mathieu KUNNEN

- Jo LAVEAUX

* Lay-out/vormgeving;

- Mathieu RUNNEN

* Offsetdruk:

- Gemeentelijke Druk-

kerij Kinrooi

* Afwerking/verzending:

- Sekretariaat

* Redaktieraad:

- H e t Bestuur

K RE DAKTIEADRE S:

- Sekret./dokumentatie-

centrum

Weertersteenweg 241 3688

Molenbeersel

* Verantw. uitgever:

- E.H. Donaat Snijders

Pelserstraat 33 3680

MAASEIK

JAARGANG 4 - NUMMER 1

JANUARI 1985