MAGWhispers 00

INHOUD...

DE POEZENKRANT - Martin Smit

OH COMELY - Karianne Bueno

ELEPHANT MAGAZINE - Anne Rispens

THE CHAP - Daan Stoffelsen

APARTAMENTO - Karianne Bueno

TIRADE 438 - Bob Hopman

Uitgave: Athenaeum nieuwscentrum 2011

vormgeving en samenstelling anneke reijnders

http://athenaeumnieuwscentrum.blogspot.com

twitter #nieuwscentrm

Athenaeum Boekhandel

http://www.athenaeum.nl

MAG WHISPERS 00

Voor u ligt of aannemelijker,staat, het eerste nummer van MAG WHISPERS.Met daarin een bundeling vanrecensies die de afgelopen tijdop de website van AthenaeumBoekhandel zijn verschenen(www.athenaeum.nl),verzameld in een virtueel tijdschrift .

Waarom de titel MAG WHISPERS, en dan ooknog in kapitalen?

We willen fluisteren omdatsommige tijdschriften die weverkopen ons zo dierbaar zijn,en zo lastig om ze naar Amsterdam te halen dat we zeeigenlijk zelf willen houden, ofalleen met echte liefhebberswillen delen. Tegelijkertijdwillen we eigenlijk helemaalniet fluisteren maar in iedersoor toeteren wat een juweeltjeswe in huis hebben… die het verdienen om in het volle lichtgezet te worden, bijvoorbeeldomdat sommige tijdschriftenmet zoveel toewijding gemaaktzijn (OH COMELY), of omdateen periodiek al jaren langsteeds opnieuw maar zeer onregelmatig verschijnt, geknipt en geplakt door éénpersoon (DE POEZENKRANT).

Of omdat ze een heel nieuweinvalshoek bieden op een allang bestaand genre zoalswoontijdschrift APPARTAMENTO.

We willen fluisteren in de hoopdat de lezer van dit tijdschrifthet zoveel mogelijk anderemensen ook in het oor fluistert;en dat wanneer u dan bij onzerijk gevulde winkel op het Spuiin Amsterdam komt en uvraagt naar dat ene tijdschriftmet een groot gat in de kaft datover film gaat, wij zonder aarzelen de LITTLE WHITELIES van de plank trekken.Want een virtueel tijdschriftziet eruit als een tijdschrift, bladert als een tijdschrift maarvoelt en ruikt niet als een tijdschrift, en je kunt het ookniet lekker laten slingeren….

Het Athenaeum Nieuwscentrumteam

Although the title suggest thatthis magazine is written in English, alas its not… but thereis plenty to look at and feel atour store and much is also to be found on our blog :athenaeumnieuwscentrum.blogspot.com

poezenkrant op tabloid!‘De Poezenkrant valt tegen. Vroeger stond er nog wel eenswat leuks in, maar tegenwoordig is het allemaal ongein,’schrijft directeur P. Schreuders van De Poezenkrant ineen rood-omrand kader in het dit voorjaar verschenen

nummer (no.55). De directeur wil vooral voorkomen datkopers een abonnement nemen op hettijdschrift. Toch is, ondanks ditdoor de directie ingezette ontmoedi-gingsbeleid, dit nummer absoluut weereen bewaarexemplaar. Immers, de verschijning van een Poezenkrant is

altijd een belevenis. Door Martin Smit.

De toon: ernst & ongeinNaast inderdaad enige ongein, bevat dit nummer enkele uiterstwaardevolle en wetenswaardige bijdrages. Zo leren we uit hethoofdartikel ‘Wurgdrama bij Wolkenkrabber. Kantelcatastrofe’ degevaren die kantelramen voor katten kunnen opleveren. Wanneereen poes met poot of nek in een geopend kantelraam komt klemtte zitten, kan dit fatale gevolgen hebben. Een in 1993 genomenfoto van een gewurgde kat in een kantelraam bewijst dit. Meteen gedetailleerde speurtocht naar de exacte locatie van dezefoto weet de verslaggever van De Poezenkrant een schijnbaarvergeten risico voor katten aan het licht te brengen.

Uiterst actueel – in het licht van de voorspellingen van voet-baluitslagen door de Duitse octopus Paul tijdens het laatsteWK – is de reportage over de Amerikaanse kat Oscar, die in eenbejaardentehuis feilloos het moment van overlijden van bewonersaldaar kan voorspellen.

Verhelderend ten slotte in dit nummer is ook de publicatie vande briefwisseling tussen directeur P. Schreuders en een redac-teur van uitgeverij De Bezige Bij over een meningsverschil bijde samenstelling van een bundeltje over W.F. Hermans (een fer-vent briefschrijver aan De Poezenkrant) en zijn relatie metkatten.

De aard van het beestje:onpraktisch & los

Kopers en abonnees van De Poezenkrant die tips verwachten over het houdenof verzorgen van poezen,komen altijd bedrogen uit.De Poezenkrant bevat nooittips over het houden of verzorgen van poezen. Behalve dit nummer: de verhandeling over het gebruik van een krabpaal,

of de vervanging daarvan door een kartonnen doos, zalvoor menig poezenliefhebber van nut zijn.

Potentiële abonnees worden in dit nummer streng toegesproken. Op de voorpagina ontraadt de directeurmensen een abonnement te nemen. De Poezenkrant heeft nu 1525 abonnees. De administratie van mutaties vanverhuizingen, nabestellingen en sterfgevallen neemt zoveel tijd in beslag, dat het maken van de inhoud vanhet tijdschrift daardoor in de verdrukking dreigt tekomen. De toekomst van de krant lijkt in gevaar, en datis natuurlijk het laatste wat we als lezers willen. De problemen blijken ook uit de staatjes van verhuisdeof wanbetalende abonnees. Ook de opsomming van wanbeta-lende boekhandels die De Poezenkrant verkopen, spreektin dit verband boekdelen. Neem geen abonnement, raadtde directie ons aan, maar koop De Poezenkrant los. Een stelling die door verkopers bij Athenaeum Nieuwscentrum van harte wordt onderschreven.

Een krant vanonze tijd: 2.0 & geïnspireerdevormgeving

Het is een misvat-ting dat poezen-liefhebbers zoudenbehoren tot hetvolk van ouderegeitenwollensokken-dragers, ingedutte studeer-kamerfilosofen ofonschuldige, uit de provincie afkom-stige aankomendestudentes. Was inhet vorige nummeral sprake van enigetwitterende poezen,in dit nummerblijkt dat menigepoes al een eigen

Facebook pagina heeft. Daarmee trekt De Poezenkrant niet alleenhaar wellicht de laatste jaren enigszins belegen imago op, maarweet zij ook het poezengebeuren direct in het actuele alledaagse te plaatsen. Onder andere de poezen Noortje, Poekie,Poets, Wiebie en Brown zijn op Facebook te vinden.

Het is die mooie combinatie van ouderwets en modern die De Poezenkrant altijd zo boeiend maakt. Zo bijdetijds als de berichtgeving over Facebook in dit nummer is, zo nostalgisch isde vormgeving van dit nummer. Het is gebaseerd op een exemplaarvan de Engelse tabloid The Sun, zo meldt P. Schreuders, van 21oktober 1974. Op het Waterlooplein, in een doos onder een boe-kenkraam, zie je nog wel eens kranten uit die jaren liggen.

De afgebeelde nummers, en het Grote Boek van dePoezenkrant zijn helaas niet meer leverbaar.

Hoeveel van de 1525 abonnees op De Poezenkrant zouden zich realiseren dat De Poezenkrant ook vooral overvormgeving gaat? Ieder nummer van De Poezenkrant is weer anders vormgegeven. DePoezenkrant verschijnt iedere keer ineen andere vorm: een boekje, een krant, een blaadje, eentijdschrift. Het is altijd gemodelleerd naar een nummer vaneen echt tijdschrift of boek dat ooit is verschenen. Dat isechter niet te controleren, omdat de directeur slechts bijuitzondering zijn oorspronkelijke inspiratiebron prijsgeeft.

BeavershotsZo verscheen ooit een nummer dat eruit zag als de voorpaginavan Het Parool, er was een nummer met een omslag als een Penguin-pocket, twee nummers gebaseerd op een obscure pin-up-tijdschriften uit de jaren vijftig (#25 en #35, waarin de beavershots waren vervangen door foto’s van wijdbenige poezen) en andere briljant vormgegeven nummers, waarvan debron voor de lezer helaas onduidelijk blijft.

Directeur en vormgever van De Poezenkrant, Piet Schreuders,houdt al sinds 1974 de lezers continu in spanning. Hoe ziethet volgende nummer eruit? Moeten we nog lang wachten op devolgende uitgave? De uiterst onregelmatige verschijning isdaar vooral debet aan (reken maar uit: 55 nummers sinds1974). The Sun van 21 oktober 1974 willen we anno 2011 nietmeer lezen, maar De Poezenkrant van voorjaar 2011 wel. Die heeft eeuwigheidswaarde. Ook al weten we nu al dat hettabloidformaat eenmalig zal zijn.

Martin Smit is redacteur van het anarchistische tijdschrift De As, publiceerde artikelen in De As en inBuiten de Orde, is redacteur en uit-gever bij Uitgeverij De Vooruitgang. & medewerker van Athenaeum Nieuwscentrum. © 2011

e5,00http://tiny.cc/poezenkrant

OH COMELYlaten we wel wezen: de meeste bladen staan vol met hoe het levenniet is maar wel zou moeten zijn, volgens normen die bepaalde in-stanties bijzonder goed uit komen. alhoewel dat voor sommigen pre-cies één van de dingen is die magazines aantrekkelijk maken, is hetfijn om te zien dat het ook anders kan. het nieuwe britse magazine ohcomely lijkt een uitzondering op de regel.oh comely doet denken aan het project ‘learning to love you more’van miranda july, een weblog waarin de kunstenares mensen uitno-digde om kleine opdrachtjes te doen – ‘klim in een boom en maak eenfoto van het uitzicht’, of ‘teken het nieuws’. het resultaat is verras-send, eerlijk, herkenbaar en ontroerend. termen die ik ook voor ohcomely zou kunnen aanwenden. door karianne bueno.

N.B. deze recensie werdgeschreven over hetbijna uitverkochtenummer 3 van Oh Comely. Nummer zes is binnen,bel of mail uw reservering door.

oh comely, metals ondertitel

keep your curiosity sacred, gaat over opvallend alledaagse onderwerpen meteen oprechtheid die je (lees: ik) niet in een tijdschrift zou verwachten. In interviews, opiniestukken en persoonlijke verslagen wordt een enorme diversiteit aan onderwerpen aangeboord, en vaak op een onverwachte manier.Zo ligt de nadruk in een interview met punkmuzikant Frank Turner bijvoorbeeld niet op zijn muziek maar op politiek, en blijkt een stuk met detitel ‘how to wear a dress’ niet over de laatste mode te gaan, maar over het geheime verlangen van de schrijfster (van middelbare leeftijd) om zich te kledenzoals ze deed toen ze twintig was. Daarnaast  worden leuke tips gegeven overmuziek en dagjes uit (What we listened to &, What we did), en er worden gezellige hebbedingetjes geëtaleerd.

OH COMELY

Flossen is filosoferen over tijdMaar Oh Comely wordt pas echt leuk als je aan de grotere stukken begint. Ineen artikel over flossen (ja, je leest het goed) ontdek ik waarom ook ik ereen hekel aan heb om dat stomme stuk draad eens in de zoveel tijd tussenmijn tanden door te halen. Het blijkt niet om de handeling an sich tegaan, en ook niet om hoe dat venijnige touw in je vingers snijdt, of diebloederige taferelen die zich tijdens het karweitje in je mond kunnen afspelen. Flossen, volgens Beth Blum, de schrijfster van dit kleine mees-terwerkje op drieëneenhalve pagina, is een daad die geladen is met conse-quenties voor de toekomst.Iedere sigaret die je rookt, elke vitami-nepil die je slikt, of hoe vaak je flost,zegt iets over hoe je met het begrip tijdwilt omgaan. Net als Airmiles sparen,investeren, sporten, en je insmerenmet zonnebrand:“how many everyday activitieswould grind to a halt were we toshed the fiction of life’s stability?more than simply a safeguard against dental decay, flossing is acontract with the future, a deal done with mortality. choosing tofloss means rejecting the romance of destructing behaviour and embracing responsibilty.”Precies daar heb je het: ik ben de dertig gepasseerd, maar nog altijd een dwarse puber. Blum, blijkbaar uit hetzelfde weerbarstige houtgesneden als ik, geeft na haar constatering een aantal filosofisch getinte redenen om niet te flossen – een beetje ergens tegenaan trappen is ookvoor haar blijkbaar niet genoeg. Leuk om over na te denken als je er van de tandarts toch echt aan moet.

Armoedestudies horen over de rijken te gaanEen interview met econoom branko milanovic is een flink stuk serieuzer. Milanovic schreef the haves and the have-nots (dat nog moetverschijnen) over ongelijkheid in de wereld, variërend van Anna Karenina enJane Austen tot de financiële crisis en de opkomst en ondergang van naties.Het stuk, geschreven door theo brainin, legt in duidelijke taal uit hoe on-gelijkheid de wereld heeft gemaakt tot wat die is en waarom daar nooitopenlijk over gesproken wordt:

OH COMELY

”study of poverty is to some extent the price that the rich are willing to payfor their wealth. they want to show that they are concerned with the plightof the poor. but poverty studies never raise the issue of the legitimacy of theincome of the rich. whenever i say there is inequality, ipso facto, i raise theissue of the legitimacy of upper class income.”Misschien is dit voor u een voor de hand liggende boodschap, voor mij washet een eye-opener.

Moments of closure and moving onMijn brein werd door Oh Comely dus even zachtjes gekraakt – iets wat ik absoluut niet verwachtte toen ik dit lievige, lichte blad voor het eerst in handen kreeg. Ik was blij om verder bladerend te stuiten op een luchtige modereportage à la de oh zo populaire Lula, en wat meer modegerichte artikelen. Ook hier overigens weinig sporen van sluikreclames, ‘must-haves’of gelikte modellen. Er volgen nog een ‘illustrated guide to brewing your ownpint’ (totaal zinloos, maar wel vermakelijk) en wat tips over hoe je bijvoor-beeld zelf een notitieboekje of een ketting van chipszakjes maakt (leuk voor de donkere dagen).

Ook noemenswaardig, ten slotte, is het artikel “things are different now(when i discovered things weren’t as i thought)”, waarin verschillende mensen (onbekende mensen! Net als u en ik!) vertellen over belangrijke keerpunten in hun leven. Er is een aangrijpend verhaal van iemand die verteltover zijn moeder, die 26 jaar eerder haar baby in het geheim heeft latenadopteren. Maar er is ook een stukje van iemand die ronduit toegeeft dat haarleven zich nooit van de ene op de andere dag heeft veranderd:“idon’t have those hollywood self-discovery moments – moments of closureand moving on.” En precies deze laatste zin lijkt de boodschap van oh comelysamen te vatten. Het leven is licht en zwaar tegelijk, gewoon zijn is ook bijzon-

der en niks valt te voorspel-len. En sommige dingen zijnbelangrijker dan wat je metgeld kunt kopen.

Karianne Bueno is foto-grafe en oud-medewerkervan het Athenaeum Nieuwscentrum.© 2011

e7,50http://tiny.cc/OHCOMELY

Elephant Magazine is een verademing

lezen in elephant magazine is een verademing. pas als ik de laatste bladzijde heb omgeslagen begrijp ik waarom: reclame is vrijwel afwezig, afgezien van enkele aankondigingen voor tentoonstellingen,en de vormgeving is relatief rustig – opmerkelijk, voor een tijdschriftdat voor een groot deel op graphic design gericht is. op de lichtrozecover zien we een illustratie van de Japanse ontwerper ryohei yanagi-hara: ouderwetse stoomboten voor een roze zonsondergang, in een kin-derlijke grafische stijl die sterk refereert aan de jaren zestig. het geeft het blad een retro-achtige uitstraling, die wordt versterktdoor de simpele manier waarop het is ingebonden (deed mij denken aanreaders op de universiteit) en de strakke layout, zonder veel toetersen bellen. fijn. door sanne rispens voor hard//hoofd en Athenaeum.

06Dit zesde nummer van Elephant, legt hoofdredacteur Marc Valli in zijn editorial uit, is gewijd aan de thema’s ‘gelijkheid’, ‘gender’ en ‘diversiteit’.Dat is nogal wat, en Valli geeft zelf al aan dat er een hoop problemen gekoppeld zijn aan deze vraagstukken. Ondanks een interessante groepsdiscussie over de positie van de vrouw in de internationale wereld van graphic design, en de vele dilemma’s die worden benoemd, blijft eenduidelijke conclusie uit. Elephant wil voornamelijk vragen stellen en onderzoeken, en doet dat op een sympathieke manier.Vooral het gedeelte over gender is boeiend: de meeste vrouwelijke ontwerpers die worden geïnterviewd door Astrid Stavro (onder wie de Nederlandse Marieke Stolk, van het Amsterdamse designbureau Experimental Jetset) geven aan dat de veelgestelde vraag hoe het is om een vrouwelijke designer te zijn hen voornamelijk irriteert: ‘Ik ben nooit eenman geweest,’ zegt de Britse Frith Kerr, ‘Ik weet alleen hoe het is om eenontwerper te zijn.’

Stravro sluit af met de bespiegeling dat de beste manier om het glazen plafond, of wat ervan over is, te doorbreken toch ‘het consistentproduceren van exceptioneel, vernieuwend en invloedrijk werk’ is. Dat is dan weer een beetje makkelijk. Maar het is bewonderenswaardigdat dit onderwerp toch ter discussie wordt gesteld, in een periodewaarin feminisme niet bepaald modieus is (het ‘f-woord’ wordt overi-gens niet één keer genoemd).

Het werk van de vrouwen die deelnemen aan de Glazen Plafond-discus-sie wordt op andere plekken in het blad besproken. Het uitgebreide profiel van Coralie Bick-ford-Smith is erg leuk,vooral vanwege haar afgebeelde cover-ontwer-pen voor de prachtigeClothbound Series vanPenguin. Een serie literaire klassiekers werddoor Bickford-Smithvoorzien van een linnenkaft met kunstige grafische grapjes, die eenbeetje doen denken aannegentiende-eeuws behang. Haar Alice inWonderland bestaat uiteen patroon van rode flamingo’s, Dorian Grayis bedekt met zilverenpauwenveren op eenzwarte achtergrond. De Cloth Classics waren een doorslaand succes in een periode dat boe-ken steeds meer ‘disposable’ zijn, en worden nog steeds herdrukt. Je wilze ook meteen allemaal in je kast hebben.

Cinematic painting

Bijzonder is het essay Cinematic Painting, waarvoor diversejonge kunstenaars zijn geïnterviewd die hun werk geïnspi-reerd worden door film, theater en zelfs videogames. Kun-stenaar Wayne Toepp schildert beelden van beveiligingscamera’s, waar de Franse Guillaume Bressonsmerkwaardige schilderijen maakt van vechtende mensen,die doen denken aan een film die gepauzeerd wordt.Ietwat pijnlijk is het zeer uitgebreide profiel over heden-daagse Japanse visual arts. Katya Tylevich bezocht twaalfkunstenaars en ontwerpers in alle hoeken en gaten vanTokio, en schreef een persoonlijk en liefdevol portret vande stad en de mensen die ze interviewde.

JAPAN

Hoewel het zeer interessant is, blijft de gedachte zich opdringen dat men inJapan de komende tijd waarschijnlijk wel met iets anders bezig zal zijn dan metgraphic design.Elephant is een mooi, sympathiek en verrassend leesbaar blad over kunst envooral design, dat ook voor de leek interessant is. Dat zal komen door de relaxtesfeer die het uitademt: de lezer mag zelf bepalen wat hij van de artikelen maakt,en als je daar geen zin in hebt blader je er gewoon een beetje doorheen – Elephant is typisch zo’n blad waar je alle illustraties uit wil scheuren om ze aan je muur te hangen. De grote thema’s die Valli in zijn introductie aanhaalt(‘These questions echo the mystery of life’), worden niet voortdurend in je gezicht geduwd, en dat is prettig. En dus is zijn toezegging bescheiden: ‘I do notexpect a clear reply.’

Sanne Rispens (1983) schrijft voor hard//hoofd over beeldende kunst enmode. Ze studeerde kunstgeschiedenis met een specialisatie in fotografie.Artikelen van haar verschenen ook in Kunstlicht en Marie Claire.© 2011Inmiddels is nummer 06 van de Elephant verschenen en te bestellen bij Athenaeum.

e19,90http://tiny.cc/ELEPHANT

Psychoanalyse en de onderste knoop open

at stijl is, mag dan vaak een kwestie van smaak zijn, maarals het zozeer vastgelegd is als de omgangsvormen van

de heer van de dertiger en veertigerjaren van de vorige eeuw is er weinigte twisten. De stijl van de ware gentle-man is vastgelegd in traditie, én in The Chap. A Journal for the ModernGentleman. Dat het daarbij om uiter-lijkheden gaat, is evident, of het nuEdward VIII, Duke of Windsor, cricketof de Tweed Run betreft, maar ook de innerlijke drijfveren van Alain de Botton, Tom Hodgkinson en — meteen lichtere noot — gentlemansamen-

zweerders hebben hun plaats gevonden in dit semi-seri-euze tijdschrift. Daan Stoffelsen las het juni/juli nummervan 2010. (Intussen is het juni 2011, safarie nummer uit)

Die toon wordt al snel gezet, bij de beoordeling van inge-zonden portretten op 'Chappishness': 'The sender of thisphotograph apologised for his red shirt and half Windsor,but he needn't have. He should have apologised for hishaircut, his braided-hair monocle toggle, his beard andhis rather plain girlfriend.' Touché. Snorren mogen wel,overigens. En als het om pakken gaat: 'Trousers rolled up,socks falling down, bottom button of coat fastened — it'sa bloody mess.' U herinnert zich vast nog regel 6 van The Chap Manifesto.

W

Serieuzer zijn de stukken over Japanse whiskey, de garde-robe van de Duke of Windsor, en de gesprekken met DavidHockney (door Tom Hodkinson van The Idler, het volledigestuk staat ook daar) en Alain de Botton. Hen wordt het vuurniet aan de schenen gelegd, maar het zijn aardige gesprek-

ken, waarin ook voor de recht-geaarde Chap nog wel wat teleren valt. De Bottons drie tipsvoor de Chap:

‘The first thing would be to gointo psychoanalysis or psycho-therapy for a long time, pre-ferably two to three years,about three times a week, andhe needs to do this quite earlyon, about the age of 26 […]

The second would be to find a good career, by which Imean a career properly aligned with one’s talents. A Chapneeds to understand himself and his strong points as a pro-ductive being, and align these with some kind of job thatwill, in a small but nevertheless significant way, make theworld better. The third would be to form aclose relationship with another humanbeing: the challenge of love, and to be-have as well as possible within a lovingrelationship.’

Zo eenvoudig — zij het niet goedkoopsinds de laatste wijzigingen in het Nederlandse gezondheidssysteem — ishet om een good chap te worden. Overvlakheid en meligheid, enkele gevaren

die het gelijknamige blad bedreigen, heeft De Botton hetniet. Mocht de redactie die psychoanalyse ingaan, danzijn de stukken over voodoo (onleesbaar) en samenzwe-ringen (melig), en het overvloedige slap geouwehoerover kleding enkele van de grote hobbels naar volwassen-heid.

Misschien is dat toch een kwestie van smaak. Hoewel ikde voorouders van deze Britten niet humorloos denk,toch zeker niet zó oppervlakkig. The Chap wil dan ookgelezen worden door eigentijdse heren, en over hunsmaak valt wel degelijk te twisten. Dat de redactie deuitdaging telkens toch met relativeringsvermogen aangaat en ook voor de minder melige moderne lezer

goede stukken brengt, is in datverband bewonderenswaardig.Stijlvol misschien zelfs.

Daan Stoffelsen is webboekverkoper bij AthenaeumBoekhandel.

e5,85http://tiny.ccTHECHAP

De huiselijkheid van een opgeknapt verfhok

Niets is zo leuk als bij andere mensen naar binnen gluren. Als ik tegen deavond thuis de gordijnen dichttrek (want als anderen bij mij binnenkijkenheeft het spelletje natuurlijk iets onaangenaams) kijk ik altijd nog evenbinnen in het appartement aan de overkant van de straat. Het huis intri-geert mij. Het is zo’n huis waarvan de bewoners wel leuke mensen móétenzijn. Er hangt een enorme poster aan de muur - een vrouwengezicht in pro-fiel, met tuitlipjes. Het interieur is een beetje rommelig, er staat niets teveel maar toch is het sfeervol.Mijn overburen zouden het goed doen in het Spaanse woonblad Aparta-mento. Door Karianne Bueno.

Hun appartement is niet groot en er is nogal wat achterstallig onderhoud(ook van buiten goed te zien), maar het lijkt zo romantisch - gezellig rom-melig huis met derdehands interieur, studentenposter en gaskachel. Leukjong stel met schattige blonde peuter in hippiebroek bouwen samen blok-kentoren voor tochtig raam. Heeft u het plaatje?

Bij Apartamento hebben ze twee dingen heel goed begrepen: dat het gewel-dig is om bij anderen binnen te kijken, en dat zo’n interieur alleen maarleuker wordt als het net een beetje rommelig is, een beetje oud en doorleefd– tenminste niet zo perfect als de smetteloze interieurs die je in veel woon-bladen tegenkomt.

Het gras bij de buren binnen

Vreemd is echter wel, dat andermans zooitje, tenminste op foto’s in eentijdschrift, er een stuk minder onhebbelijk uitziet dan mijn eigen berg(je).Hoe kan het toch dat de afgebladderde verf in het keukenraam van journa-liste Felisa Pinto zo sfeervol lijkt? Of dat de kleden op de stoelen en ban-ken bij Carl Johan de Geer een losse, vrolijke indruk maken terwijl ik mijaltijd heb doodgeïrriteerd aan de mijne, toen ik nog noodgedwongen op de

Apartamento

afgedankte bank van mijn schoonouders zat?

Het gras bij de buren is altijd groener, en dat Apartamento vooral binnen-kijkt bij creatieve geesten in bijzondere huizen overal in de wereld helpt na-tuurlijk wel mee om dat gevoel te versterken. Industrieel ontwerper LeonRansmeier bijvoorbeeld woont in een opgeknapt verfhok boven Wallstreet(met een dakterras van slechts 230 m2). Je moet door lange donkere gan-gen lopen om er te komen, langs waterinstallaties en liftmotoren, maar danheb je ook wat.

Kunstenaar Frank Bruggeman woont anti-kraak in een oud schoolgebouwin een zee van cactussen. Actrice Paz De La Huerta (the next big thing uitde VS, ze speelt in de serie ‘Boardwalk Empire’), blijkt niet alleen een sen-sueel uiterlijk te hebben maar een idem huis met veel roesjes en barok. EnCharlie Koolhaas, die al lang bewezen heeft meer te zijn dan alleen dedochter van –magazinemaker, fotograaf en curator – woont in een glazenflat (met uitzicht!) in Guangzhou, China. ’s Avonds schijnen de lichtrecla-mes van de stad op haar muren.

Andermans én eigen gezelligheid

Veel van de ‘reportages’ in Apartamento zijn door de huiseigenaren zelf ge-schreven en gefotografeerd, wat de stukken heel persoonlijk maakt, alsof ie-mand je een brief met foto’s heeft gestuurd. Ook de interviews lijkenvooral op gezellige gesprekken – over het leven, het werk van de persoon inkwestie, maar ook over de nieuwe wc-borstel van Muji of de toiletliteratuurdie de interviewer bij zijn/haar bezoek aan het kleinste kamertje tegen isgekomen. En natuurlijk over het huis en het interieur waarin gewoond engewerkt wordt.

Apartamento

Wanneer u tijdens al dit lees- en gluurgenot over huiselijke gezelligheid uituw (tweedehands?) luie stoel wordt getrokken door je zanikende peuter: geenpaniek. Ook aan de kinderen heeft Apartamento gedacht. Er zijn kleurplatenvan James Jarvis, tips om schilderijen te maken met dingen die je in de na-tuur vindt (blaadjes, takjes etc.) en de bijzondere ‘Kids’ Activity Pages’ vanMiranda July, die trouwens ook voor volwassenen bijzonder vermakelijk zijn.Als u voor de kleintjes de kinderpagina’s nou netjes uitscheurt (misschienkunnen ze in de volgende Apartamento een fijn geperforeerd randje maken?)kunt u lekker ongestoord verder lezen in het architectuurgedeelte – over detoekomst van huishoudelijke apparatuur en ecologische huizen.

Karianne Bueno isfotografe en oud-medewerker van hetAthenaeumNieuwscentrum©2011

E12

,00

http

://t

iny.c

c/AP

ARTA

MEN

T

Dit nummer bevat de doodsberichten vanTomas LieskePeter BuwaldaPiet GerbrandyBarber van der PolDetlev van HeestMaarten BiesheuvelAlfred SchafferArjen van VeelenMiek ZwambornMartijn KnolMaarten DoormanMinke DouweszTheo KarsTon RozemanLloyd HaftIngrid HoogervorstMaarten AsscherMarion BloemMatthijs van BoxselSasja JanssenMenno LieversArnon GrunbergAtte JongstraAugust Hans den BoefHerman KochTsead BruinjaTijs GoldschmidtPeter TerrinWillem JardinJan van MersbergenSander KollaardAnton KortewegLeo Vroman

†

TIRADE daagde voor haar 438ste nummer eengroot aantal Nederlandse auteurs uit tot hetschrijven van het ultieme egodocument: een ‘in memoriam’ van zichzelf. Het is een opdracht die belooft de jongens vande mannen te scheiden. Niet alleen is het genretechnisch moeilijk: de opgeleverde artikelen zweven ergens tussen autobiografieen fictie, de schrijvers zijn niet dood en hunbezongen meesterwerken zijn veelal nog nietverschenen. Maar ook vragen ze om een evenwicht tusseneerlijkheid en literair spel, tussen trots en arrogantie. Het blijkt dat slechts een enkeleauteur zichzelf bezingen kan zonder zich teverschuilen achter spot en ironie. Door Bob Hopman.

De opening wordt verzorgd door Tomas Lieske, die mij alsonvoorbereide lezer kort voor de gek wist te houden.(Wanneer is hij overleden en waarom heb ik dat gemist?) In zijn necrologie een kort interview over ‘eeuwigheid’ metde auteur, van voor zijn dood.

‘Vervuld van dieper verdriet, vertelde Lieske in dat overigensniet al te volle restaurant en ik laat hem nu zelf aan hetwoord, zal ik zijn als ik mijzelf terugvind in een plaats in Eu-ropa die ik ooit bezocht heb. […] Mijn ronddwalen is vreug-deloos, mijn verveling grenzeloos, de herinneringen aanprettige momenten in zo’n stad zijn er wel, maar ze zijn vaagen niet exact te lokaliseren.’

Cynisme en ironie

Lieske schrijft een verzorgd, ingetogen en compact essay.Een in memoriam waardig, durf ik te zeggen, iets wat nietvoor alle bijdragen geldt. Maarten Biesheuvel bijvoorbeeld,levert niet meer dan een cynische kindertekening met watkraaienpoten, vol zelfspot. En waar P.F. Thomése met sier-letters in één regel een hoogromantische, haast jaloersma-kende grafrede neerpent, daar schrijft David VanReybrouck, in dezelfde sierlijke typografie, dat hij nooit ietsin opdracht deed. Juist: in opdracht van TIRADE.

Van Reybrouck toont zijn komische kant; de ironie is overduidelijk. Maar in een in memoriam is ironie niet waar ik op zit te wachten, het dient in deze TIRADE vooral alsvluchtroute voor auteurs om maar niet te oprecht over zichzelf te hoeven zijn, en hun autobiografieën maar vooralmet een knipoog te kunnen opleveren. Zelfs Arnon Grunbergtrapt in deze val. Hij begint veelbelovend, postdateert zijnessay met 18 jaar en dicht zichzelf in de nog te leven periodealle grote prijzen toe, landverraad, en een huwelijk met eenZwitserse actrice. Zo profileert hij zich trots en met, ook nual, enig recht als het enfant terrible van de Nederlandse literatuur.

Maar in de laatste regels ontdoet hij zijn woorden, wederomdoor zelfspot, van hun venijn: ‘De Nederlandse premier verklaarde kort na de bekendmaking dat het sterven c.q. verdwijnen van Grunberg een groot verlies betekent voor de Nederlandse literatuur, al voegde hij eraan toe zelf nooit ietsvan Grunberg te hebben gelezen.’

Zelfspot of zelfreflectie

TIRADE 438 bevat erg weinig poëzie en ook minder experi-ment dan het thema mogelijk maakt. Veel krijgt de vorm vanal dan niet verzonnen autobiografie, maar zonder het aspectvan diepe zelfreflectie. Een eenheidsbrij dreigt zelfs te ont-staan door gortdroge biografische bijdragen van Piet Ger-brandy, Marion Bloem of Minke Douwesz.

Moeilijk te duiden is de ‘biografie’van Maarten Doorman. Ook hijschrijft met humor en soms metcynisme, maar hij weet zich vanbovenstaande namen te onder-scheiden door een kern van – inmijn ogen althans – grote eerlijk-heid. Zelf al moet je, om deze op-rechtheid te vinden, doorpassages heen kunnen kijken als:‘Had hij het moment van zijn doodbeter ingeschat, dan zou hij zelfszijn eigen in memoriam hebben geschreven of daar in elk geval zoveel mogelijk de hand in willenhebben gehad,’ een zin die doetdenken aan die van Van Reybrouck. Of: ‘Toch getuigt zijn werk van optimisme. In het enthousiasmewaarmee hij over literatuur en andere kunsten schreef en ze verdedigde tegen het cynisme en het populisme.’

Laatste regel, waarin hij zich metspot tegen ‘cynisme’ beweert teverzetten, kan men zelfs aanwen-den als argument om Doormansartikel als door en door ironisch te beschouwen. Dat doe ik niet:juist met die leeswijze zou ik hetvan al zijn waarde ontdoen. Cynisme verliest zijn gif als erniet een kern van waarheid in zit,een diepere laag onder verborgenzit. En die zit er in dit geval weldegelijk, zoals blijkt uit een stukover Doormans poëtica en zelfre-flectie: ‘Filosofie, zo beweerde hij,moest de wereld verhelderen, dekunst diende haar te compliceren.Ondertussen waren zijn filosofischeboeken in de eerste plaats a goodread, en zagen critici tot zijn erger-nis in zijn poëzie een bepaalde,overigens niet nader omschreven“filosofische” houding in plaatsvan aandacht te besteden aan devisuele en beeldende kunst in diegedichten.’

Voor de aandachtige lezer bevat TIRADE 438 voldoende van derge-lijke bekentenissen over kunstopvatting, over de houding tegenover literaire critici en vice versa, over wetenschappelijke ambities en talenten. En daarmee biedt het op momenten bij uitstek wat mij aanhet thema intrigeert: een antwoord op de vraag wat een auteur nastreeft in zijn leven, in zijn kunstenaarschap en in hoeverre hij zichgeslaagd acht bij zijn eventuele dood. Een eerlijk antwoord.

Bob Hopman is neerlandicus (Ma) en lid van de hoofredactievan Recensieweb.nl, waar deze recensie ook verschijnt.E12,50 http://tiny.cc/TIRADE

MAGWhispers 01okt 2011