dag van de openbare ruimte

Planning en inrichting van publieke ruimte en speelruimte: Inzichten vanuit de beleving van kinderen en jongeren Dag van de openbare ruimte – 1 feb 2012 – Kind & Samenleving vzw -Ruimtecel

Planning en inrichting van publieke ruimte en speelruimte: Inzichten vanuit de beleving van kinderen en jongeren

Kind & Samenleving vzw – Ruimtecel Speel(weefsel)- en jeugdruimtebeleidsplanning o.a. Handleiding Speelweefsel Gent (2007), Speelweefselplan Brederodewijk (2007), Speelruimtebeleidsplan Geel (2008), Jeugdruimteplan Zaventem (2010), speelweefselplan Sint-Niklaas,…..

Inspraakacties en -trajecten bij de (her)inrichting van de publiek ruimte en speelruimten o.a. Speelruimte Bonne-Vie Molenbeek (2009), Koning Boudewijnpark Jette (2009), Spelprikkels in de Mechelse binnenstad (2010), Sint-Lambertusplein Heverlee (2010), Avontuurlijke groene ruimte Neerland Wilrijk (2010), Schoolspeelplaats Boutersem (2010),…

Adviezen en beleidsvoorbereidende studies, o.a. Kindvriendelijke inrichting van het park de Kloef in Ronse (2007), Wegwijzer verkavelingen (2008), Kindgerichte inrichting van de vallei van de Hollebeek, ….

Onderzoek naar ruimtebeleving van tieners in de publieke ruimte Tienerweefsel in Mechelen (2009), Tieners betrekken in publieke ruimteprojecten in Antwerpen, Balen, Bornem, Brugge en Wemmel (2009),…


?

Relatie tussen kinderen en jongeren & de publieke ruimte en speelruimte. • Hoe kinderen en jongeren mee gestalte kunnen

geven aan publieke ruimte & speelruimte • Hoe kinderen en jongeren mee gestalte kunnen

geven aan plannen en studies. Aan de hand van thema’s en praktijkvoorbeelden


THEMA’S


THEMA’S

1. Inzichten van kinderen en jongeren is één van de vele lagen om te werken aan de publieke ruimte: - als je wil inzetten op een kind/jeugdvriendelijk beleid - als je wil inzetten op een eerder gezinsgericht beleid - als je wil inzetten op een meer gedragen plan in buurt, wijk, gemeente, stad,… - als je de leefwereld van, kinderen en jongeren beter wil begrijpen en op inspelen. - als er een probleem is, een effectieve vraag,…


THEMA’S

2. Inzichten van kinderen en jongeren zijn een radertje in het geheel.


THEMA’S

3. Inzichten van kinderen en jongeren kunnen gericht zijn op verschillende facetten van de publieke ruimte.


THEMA’S

3. Types speelterreinen

Verkavelingen en

woonprojecten

Inrichting & uitrusting

Spreiding & inplanting

In combinatie met andere participatie

acties

Beleids-instrumenten

Bespeelbare publieke ruimte

Verbindingen en mobiliteit

Groene ruimten,…

Concrete inrichtingsplan

nen ……

Formele

speelruimten

Algemene publieke ruimte


THEMA’S

4. Inzichten van kinderen en jongeren kunnen richting geven aan de planning en inrichting van speelruimten.


THEMA’S

4. Speelruimte: Vaak wordt er dienst gedaan op kinderen en jongeren om toestellen te kiezen. Een goed speelruimtebeleid is meer dan enkel toestellen kiezen.


THEMA’S

4. :

Kwaliteiten en richtlijnen voor de uitbouw van een speelruimtebeleid.

Uit: Speelruimte & planning, Kind & Samenleving vzw.(red.) 2011


THEMA’S

5. Inzichten van kinderen en jongeren kunnen in verschillende type ruimtelijke plannen worden geïntegreerd.


THEMA’S

5. Inrichtingsplannen -Heraanleg scholenas, pleinen, inrichting groene ruimten,schoolspeelplaats, verkavelingsplannen, ..…

Beleidsmatige plannen -Speelruimtebeleidsplan, speelweefselplan, Masterplan publieke ruimte,….


THEMA’S

6. Inzichten van kinderen en jongeren kunnen op verschillende momenten tijdens een traject/proces worden geïntegreerd.


THEMA’S

6.


THEMA’S

7. Inzichten van kinderen en jongeren kunnen verkregen worden aan de hand van verschillende methodieken.


THEMA’S

8. Inzichten van kinderen en jongeren kunnen is een zaak voor verschillende diensten in stad, gemeente,… Vb Turnhout: visietekst omtrent kinvriendelijkheid. Verschillende steden en gemeenten: werkgroep speelterreinen of kindvriendelijke publieke ruimte, ikz,…


THEMA’S

9. Inzichten van kinderen en jongeren mogen niet enkel leiden tot een lijstje met noden en wensen. - Maar ook als directe input en inspiratie voor ontwerp en beleid.


PRAKTIJKVOORBEELDEN


1. Brussel: Ontwikkelen van een speelnetwerk en richtlijnen voor de verdere ontwikkeling van speel-en sportruimten in het gewest. 5. Oud-Heverlee - herinrichting van een nieuwe wijkplein 4. Steenhuffel: opmaak speelweefselplan. 6. Gent - verbindingsweefsel 7. Antwerpen – park Neerland 8. Dendermonde – scholenas

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Brussel Leefmilieu Brussel Ontwikkelen van richtlijnen voor de verdere ontwikkeling van speel -en sportruimten in het gewest. 2009 i.s.m. Bureau de Recherche en Aménagement du Territoire b.v.b.a. (BRAT)

Kwalitatieve analyse van speelruimten

- Analyse van de bestaande toestand (speelterreinen, groene ruimten, pleinen,....)

-Peilen naar de tevredenheid van gebruikers van speelruimten (en publieke ruimte)

-In drie Brusselse wijken

-Aanbevelingen ontwikkelen voor de verdere uitbouw van speel- en sportruimten in het Brussels gewest.

-Aanzet tot uitwerken van een speelweefsel voor het gewest. (naar analogie met het groene en het blauwe netwerk in het gewest.)

Kwantitieve analyse van de speelruimten.

-Aantal speelruimten

-Zones met een te kort aan speelruimte,

-Invenatris van alle speeltoestellen.

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Brussel Laken

Clemenceau

Elsene

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Evaluatieinstument

Klassen

Interviews

Brussel

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Brussel

Wijkanalyse

PRAKTIJKVOORBEELDEN


PRATIJKVOORBEELDEN Brussel

Wijkanalyse

Speelwaarde

Spreiding & schaalniveau van speelruimten

Kinderen met beperkte mobiliteit

Spelen op straat

Barrières

Families

Beheer

Potenties

Tevredenheid

Spelen is vaak een begeleidende activiteit/de speelvoorzieningen zich richten tot gezinnen en verschillende leeftijdscategorieën

Spelen is een alledaagse activiteit / Spelen is een activiteit voor elke dag die overal kan plaatsvinden.

Groene ruimten zijn ideale speelruimten

Informele speelplekken/ Zorgen voor strategische en aantrekkelijke ‘spots’

Het belang van natuur/ De natuur integreren in de speelterreinen Maar ook gewoon op zich.

Centrale speelruimten en pleinen zijn belangrijk

Kinderen hebben ook grote verharde ruimten nodig

Het belang van water

Jongens en spelen Meisjes en spelen Kinderen appreciëren originaliteit

Het belang van avontuurlijke plekken in de stad Er moet iets gebeuren.


Plannen van speelruimten in het gewest.

Buurtniveau Wijkniveau Gemeentelijk niveau Regionaal

Brussel

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Inplanting van speelruimten. Informele speelaanleidingen integreren in groene ruimten

Omheiningen

Speelintensiteitsplannen opstellen

Brussel

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Inrichting van speelruimten Het relatieve belang van speeltoestellen: •De ruimte tussen de speeltoestellen •Meer gebruik maken van reliëf van het terrein •Groen speelimpulsen integreren in de speelruimte Diversifiëren van de types speelruimten •Klassiek speelterreinen, avontuurlijk, natuurlijke, verharde ruimten, skate blade,... Participatieve acties •Surplus als de context complex is •Als de ruimte/speelruimte problematische kenmerken vertoont.

Brussel

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Heverlee Herinrichting Sint-Lambertusplein Provinciale jeugddienst Provincie Vlaams-Brabant & Stad Leuven

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Heverlee

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Heverlee

-Grondwerken

-Groen

-Speeltoestellen

en inrichting

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Heverlee

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Steenhuffel Speelweefselplan Provinciale jeugddienst Provincie Vlaams-Brabant & Gemeente Londerzeel

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Steenhuffel Speelweefselplan

PRAKTIJKVOORBEELDEN

Ruimten die voor kinderen belangrijk zijn Verbindingen die voor kinderen belangrijk zijn

Speelweefsel + =


Steenhuffel

Fase 1: bestaande structuur,

& knelpunten en potenties

•Startvergadering met stuurgroep : cultuurbeleid

coördinator, grondgebiedzaken, schepen van jeugd,

jeugdconsulent, provincie,..).

•Jeugdadviesraad/jeugdraad

•Focusgroepen in scholen (drie klassen)

•Opmaak kaarten bestaande toestand, knelpunten

en potenties

•Tweede stuurgroep

•Ter kennisgeving

schepencollege


Fase 2: Gewenste structuur speelweefsel

•Opmaak visie gewenste structuur

•Derde stuurgroep

•Focusgroep jeugdadviesraad

•Focusgroep scholen

•Opmaak kaarten en toelichtingsnota

•Vierde stuurgroep

Steenhuffel


Gent-verbindingsweefsel Stadsbestuur Gent Departement Bevolking en Welzijn, Jeugddienst Kammerstraat 10, 9000 Gent Fris in het landschap (hoofdaannemer).

Visie, voorbeelden- en inspiratieboek voor een kwalitatieve inrichting van veilige en speelse verbindingen binnen het speelweefsel

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Gent-verbindingsweefsel

PRAKTIJKVOORBEELDEN

- Hoe wordt er op straat gespeeld?

- Wat kinderen verwachten van een leuke en speelse straat?


Gent-verbindingsweefsel - Sommige kinderen spelen niet op straat… - ….maar gaan we alleen naar de winkel. - Op straat spelen versus buiten spelen. - Jongens versus meisjes - Diverse spelfuncties van straten: balspelen, fietsen, rolschaatsen, fantasiespel, krijten, rondhangen, muziek beluisteren,…

PRAKTIJKVOORBEELDEN

Deel 1: Visieontwikkeling


Gent-verbindingsweefsel Enkele criteria om straatbeelden positief te boordelen op hun bespeelbaarheid en beleefbaarheid:

- Voldoende open ruimte – veel plaats om te spelen - Spelprikkels en speelaanleidingen - De straat moet er goed en mooi uitzien

- groen: bomen en gevelgroen; Kleur en tekeningen, Proper en verzorgd

- Winkels en voorzieningen in de straat - Er zijn veel mensen die je kent – de straat als ontmoetingsplek - ‘rare mensen’, zatte mensen, vechtende mensen = bezorgdheid - Stilte en rust

PRAKTIJKVOORBEELDEN

Deel 1: Visieontwikkeling



Deel 2: Methodiek en stappenplan

Stap 1: Identificeren van bestaande strategische kindverbindingen 1) Schoolroutes 2) Lokale vrijetijdsroutes 3) Fietsgericht verbindingsweefsel

PRAKTIJKVOORBEELDEN




Stap 2: Bepalen van wegcategorisering voor gemotoriseerd verkeer (wijkniveau) 1) Stadsring 2) Zone 50 3) Zone 30 4) Woonerf 5) Doodlopende straten: woonerf of voetgangerszone 6) Voetgangerszone

PRAKTIJKVOORBEELDEN




Stap 3: Bepalen en uitbouwen van strategische plekken (buurtniveau)

PRAKTIJKVOORBEELDEN



Deel 3 :Voorbeelden- en inspiratieboek Groen, Bomen met plantvak, Bloemen en gevelgroen, Gras en kruidachtigen, Aankleding

gevels, Speelse zitelementen, Speelse kunst, Straatafbakening, parkeerpaaltjes en straatmeubilair, Water, Patronen in de verharding,

PRAKTIJKVOORBEELDEN



Deel 4: Uitvoeringsplannen Brugse Poort

Figuren : Fris in het Landschap

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Antwerpen Neerlandpark Natuurbeleving, natuureducatie en avontuurlijk spelen. In het kader van Opmaak ontwerp en uitvoeringsdossier voor de parkzone Neerland (Wilrijk) (i.o stad Antwerpen i.s.m

Grontmij & Fris in het Landschap) Figuu: Fris in het Landschap

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Op drie momenten in het ontwerpproces werden kinderen betrokken: •Fase 1 - In de vroege ontwerpfase •Fase 2 - Na het eerste voorontwerp •Fase 3 - Na goedkeuring van het ontwerp

PRAKTIJKVOORBEELDEN Antwerpen - Neerlandpark


Fase 1: Vroege ontwerpfase •Evaluatie bestaande toestand en huidig ruimtegebruik •Prioriteitsbepaling •Eerste reacties op praatplan


Kennen ze de ruimten?, Komen ze vaak?, Met wie?, Wat doen

ze er?, Wat hebben ze er al beleefd?


1.Geleide wandeling op het terrein onder leiding van ontwerpster: Hoofddoel hiervan was om het huidige voorontwerp te toetsen. Kinderen konden in groepjes kwaliteiten, opmerkingen en ideeën m.b.t. het huidige voorontwerp formuleren. 2.Maken van maquettes voor de detaillering van de natuurspeelzone nabij het fietspad: Hoofddoel hiervan was om kinderen verdere input te laten geven over de inrichting van de natuurspeelzone. Omwille van het beoogde natuurlijke karakter is gewerkt met zand en natuurlijke materialen.


Fase 2: Na het eerste voorontwerp


Landschap en reliëf - De kern van de speelruimte (bijv. berg, eiland) mag niet helemaal zichtbaar zijn. Ze zit een beetje verstopt, maar toch nog net zichtbaar, zodat je "een klein stukje kunt zien vanaf het fietspad". Een wegje moet je ernaartoe leiden, en onderweg valt nog een en ander te beleven (brugje, bloemenweide,…). - Er wordt ook gedacht aan putten en constructies (half) onder de grond (zie verder: half ingegraven constructies), een fietsparcours met bergjes

Water: Heel belangrijk voor kinderen is dat het water iets dynamisch heeft, grijpbaar en beleefbaar is: stroming en bochten in het water, een waterval, stapstenen in het water, zitplekken aan het water, met je voeten in het water kunnen zitten, groen in het water, boomstammen of een touwenparcours over het water

Groenvoorzieningen: De meeste kinderen brachten ook heel wat groenelementen aan in de speelruimte: - Bosjes en struiken om een kamp in te maken, je moet je kunnen verschuilen, maar ook open plekje in de bosjes - Bloemenweides: bijv. op een berg, tussen speelruimte en fietspad, tussen speelaanleidingen - Gras: "Nooit te hoog, zodat je er niet door zou kunnen. Tot aan de knieën en zonder brandnetels is goed". - Waterplanten (zie hoger) - Moeilijk bereikbare plekken met 1 paadje of 'geheime gang' toegankelijk - Klimbomen - Groen dat voor schaduw zorgt

Uitdagende constructies en schuilplekken: De kinderen bedachten heel wat constructies die voor uitdaging zorgen (klimbrug, touwenparcours, 'death ride', uitkijkplatforms, helling met brugjes, 'indianenhut', klim- en zwiertouwen, half ingegraven constructies: 'hol', 'bunker', 'tunnel'-effect, 'natuurschuilplaats, kampvuurplaats). Daarnaast willen ze ook graag rusthutten en schuilplekken:




Toegankelijkheid: Meerdere groepjes vragen dat de kernen van de speelruimte (eilandje, bergje) ook met rolstoel en buggy toegankelijk zijn. Maar daarnaast zijn er ook andere, meer avontuurlijke toegangen. En ook het rolstoelpad moet een 'spannend paadje' zijn.

Poorteffect:

Om de toegang tot de speelruimte of tot deelzones te markeren, stellen kinderen een aantal poortconstructies voor: "Een houten poort met de naam van het park", "Twee stokken met vlag met de naam van het park", "Een soort poort met daarop 'dierenpark'",…

Dieren:

In zeker 3 groepjes wilden kinderen ook dieren in de natuurspeelruimte: Vooral 'schattige' dieren (bambi's, konijnen, schapen,…), maar ook waterdieren: bijv. eendjes in het water.

Speeltoestellen:

Hoewel niet in elk groepje, zijn er toch enkele basis-speeltoestellen genoemd: wipplank, schommel, draaimolen, glijbaan tussen het groen.

Parkmeubilair:

De kinderen voorzien ook gewoon parkmeubilair: verlichting, picknicktafels, 'bank met uitzicht', 'parasol' of dingen die voor schaduw zorgen




Fase 3: Communicatie en terugkoppeling van het definitieve plan:



Dendermonde Scholenas Aanvullend onderzoek in functie van herinrichting scholenas (studiebureau Talboom) Opdrachtgever stad Dendermonde

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Dendermonde : scholenas •Aanvullend onderzoek in functie van de opmaak van een stedenbouwkundige visie (Talboom) op de scholenas en de geplande heraanleg van de Kerkstraat en het Onze-Lieve-Vrouw-Kerkplein.

•Bevraging uitgevoerd bij 110 scholieren. •Concreet: - In kaart brengen van het huidige ruimtegebruik en ruimtebeleving: Welke routes nemen de tieners naar school en welke niet? Waarom wel of waarom niet? Op welke plekken houden ze halt onderweg? Waarom wel of waarom niet? Wat zijn echte afspreekplekken? Wat zijn plekken waar ze maar even verblijven? Wat zijn plekken waar ze langer blijven hangen? Wat zijn de kwaliteiten van die plekken? - In kaart brengen van knelpunten en potenties: - Toetsing van eerste ontwerpideeën en hypotheses: referentiebeelden en ontwerpideeën

PRAKTIJKVOORBEELDEN


PRAKTIJKVOORBEELDEN Dendermonde : scholenas



Schoolroutes

De belangrijkste schoolroutes zijn: • in noord-zuidelijke richting: - de scholenas; - beide oevers van de Forten; - Brusselsestraat.

• in oost-westelijke richting: - Noordlaan; - Gentsesteenweg/Kerkstraat; - Oude VEST - Dijkstraat/Ridderstraat/Greffelinck.



Belangrijkste ruimten

1. "Het Stad" met Oude Vest, Brusselsestraat en Grote Markt 2. Stationsplein 3. Het O.L.V.-Kerkplein 4. Stadspark 5. Langs het water: De Forten, 't Sas, het pleintje aan de Begijnhoflaan en Tragel 6. De bushalte aan de Noordlaan 7. De eigen schoolingang of fietsenstalling



Knelpunten en potenties

• Inrichting voor fietsers van de secundaire wegen en de stadsboulevard: - onveilige rotondes en kruispunten; - hoge autofrequentie; - gebrekkige fietsvoorzieningen; - wachttijden bij het oversteken. • Onveilige inrichting van bushaltes langs de stadsboulevard: - conflicten met fietsers; - onveilige oversteekplaatsen. • Oversteekplaatsen t.h.v. de O.L.-Vrouwkerk en op enkele kruispunten langsheen de Brusselsestraat. • ‘Trechtereffect’ aan Sas en slechte fietsen wandelpaden langs de Forten.


PRAKTIJKVOORBEELDEN Dendermonde : scholenas Herinrichting Kerkstraat en O.L.-Vrouwkerkplein:

- Maximaliseren van de verblijfsfunctie van het O.L.-Vrouwkerkplein en het autovrij of –luw maken van de Kerkstraat; - Inplanten van creatief zitmeubilair en –gazon; - Ontwerpen van grote, open ruimte met (subtiele) deelzones, maar duidelijk gemarkeerde bewegingsruimte; - Ruimte voor sportachtig spel en skate (?) Overige deelruimtes binnen de scholenas: -Aanpak van verkeersveiligheid op ‘secundaire wegen’ en ‘stadsboulevard’; -Oplossing voor ‘trechtereffect’ aan Sas; -Uitbouw van De Forten als verkeersveilig en belevingsvol alternatief voor de scholenas.

Figuren:Talboom


1. Brussel: Ontwikkelen een speelnetwerk en richtlijnen voor de verdere ontwikkeling van speel-en sportruimten in het gewest. 5. Oud-Heverlee - herinrichting van een nieuwe wijkplein 4. Steenhuffel: opmaak speelweefselplan. 6. Gent - verbindingsweefsel 7. Antwerpen – park Neerland 8. Dendermonde – scholenas

PRAKTIJKVOORBEELDEN


Kind & Samenleving – Ruimtecel

Bolwerksquare 1a, 1050 Brussel

www.k-s.be

dag van de openbare ruimte

Documents

Transcript of dag van de openbare ruimte