Cursus Noten Lezen Webversie

1 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

Cursus Noten Lezen

2 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

Noten lezen

In deze notitie vindt u een compacte cursus noten lezen. Deels bestaat de cursus uit een uitleg over noten lezen. Aan het einde vindt u een overzicht van allerlei wetenswaardig-heden. Deze zijn apart uit te printen en toe te voegen aan uw zangmap, zodat u die omschrijvingen altijd bij de hand hebt. Tenslot is er nog enig oefenmateriaal opgenomen.Onthoudt u echter, dat kennis op zich zelf nergens toe leidt. Kennis is pas nuttig als u het geleerde kunt toepassen. Naast het lezen van de teksten is het daarom van groot belang, dat u de kennis direct probeert toe te passen tijdens het zingen thuis en op het koor. Al doende merkt u dan, dat het noten lezen steeds makkelijker wordt.Ik wens u veel plezier met deze cursus.

Het verschil tussen het woord toon en het woord noot.

Een toon is een enkel geluid dat je hoort. Een noot is de schrijfwijze van die enkele toon. Omdat in muziek veel verschillende tonen zijn te horen, zijn er ook veel noten nodig om al die tonen op te schrijven.

De notenbalk biedt plaats voor 5 noten op een lijn en 4 noten tussen de lijnen.

Ook kan er nog een boven de 5e lijn en nog een onder de eerste lijn een plaats krijgen.

Hoe hoger de plaats van de noot, hoe hoger de toon klinkt; hoe lager de plaats van de noot, hoe lager de toon klinkt. Als een noot niet meer op de notenbalk past, worden er extra lijntjes bij gemaakt. Deze worden hulplijntjes genoemd.

3 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

Stamtonen

In de muziek hebben we te maken met stamtonen en tonen die daarvan afgeleid zijn, de zogenaamde afgeleide tonen. Eerst maar even over de stamtonen. De noten waarmee we deze stamtonen opschrijven hebben namen. We benoemen ze met de eerste 7 letters van het alfabet: A B C D E F en G.Na G komt weer A. Als we beginnen met C, dan wordt het rijtje in opklimmende volgorde: C D E F G A B C.

De notenbalk wordt meestal geopend met een muzieksleutel. Voor sopranen, alten en tenoren is dat de G-sleutel. Het puntje in de G-sleutel gaat door de balk waar de G op de balk staat.

Voor bassen en soms ook de tenoren staat er een F-sleutel vooraan op de balk. De punt in de sleutel staat op de balk waar de F genoteerd staat.

Nu we met de G-sleutel de plaats van de G kennen en met de F-sleutel de plaats van de F kunnen we eenvoudig alle andere noten ook een plaats geven:

De letters komen meermalen voor op een balk. Daar komen we later op terug.

Duur van noten

Muzieknoten zien er niet allemaal hetzelfde uit. Afhankelijk van de duur zijn ze open of dicht, hebben ze een stok met of zonder vlaggetjes. Ook hebben de verschillende verschijnings-vormen namen. Leer de namen uit het hoofd.

In plaats van vlaggetjes kunnen meerdere noten ook met 1 of meer strepen aan elkaar zijn verbonden. Zij hebben de zelfde functie als de vlaggetjes en worden waardestrepen

4 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

genoemd.

Achtsten zestienden

Tweendertigsten

De noot met punt

Een punt achter de noot maakt de noot de helft langer.

Combinaties van noten met een verschillende duur maken een ritme. Herhalingen in het ritme (en de melodische patronen) bepalen hoe moeilijk of makkelijk een melodie in het gehoor ligt.

Maten en maatsoorten

De componist verdeelt de muziek in fragmenten of maten, gescheiden door verticale streepjes, de maatstrepen. Er zijn verschillende soorten maten. Ze hebben de vorm van een breuk.

Vierkwartsmaat

Het onderste cijfer geeft aan dat de kwart noot 1 tel duurt. We zeggen ook wel de kwartnoot is de tel-eenheid. Het bovenste cijfer (4) geeft aan dat elke maat 4 tellen bevat.

Belangrijk: Als de kwartnoot de tel-eenheid is, dan duurt de hele noot 4 tellen, de halve noot 2 tellen, de kwartnoot 1 tel, de achtste noot tel, de zestiende noot tel, enz.

Zesachtste maat

Het onderste cijfer geeft aan dat de achtste noot 1 tel duurt. We zeggen ook wel de achtste noot is de tel-eenheid. Het bovenste cijfer (6) geeft aan dat elke maat 6 tellen bevat.

Belangrijk: Als de achtste noot de tel-eenheid is, dan duurt de hele noot 8 tellen, de halve noot 4 tellen, de kwartnoot 2 tellen, de achtste noot weer de helft daarvan, enz.

5 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

Twee-tweede maat

Het onderste cijfer geeft aan dat de halve noot 1 tel duurt. We zeggen ook wel de halve noot is de tel-eenheid. Het bovenste cijfer (2) geeft aan dat elke maat 2 tellen bevat. Deze maatsoort komt niet zo veel voor in deze notering.

Wel treft u de Allabreve aan, een vierkwartsmaat die in tween geteld wordt, duseigenlijk een twee-tweede maat. In populaire muziek is dit een favoriete maatsoort.

Belangrijk: Als de halve noot de tel-eenheid is, dan duurt de hele noot 2 tellen, de halve noot 1 tel, de kwartnoot tel, de achtste noot weer de helft daarvan, enz.

Voorbeelden van meest voorkomende maatsoorten

Driekwarts maat.Kwartnoot = 1 tel, 3 tellen in de maat

Tweekwarts maat. Kwartnoot = 1 tel, 2 tellen in de maat

Vierkwartsmaat Kwartnoot = 1 tel, 4 tellen in de maat

Tweetweede maat Halve noot = 1 tel 2 tellen in de maat

Drieachtste maat. Achtste noot = 1 tel, 3 tellen in de maat

Zesachtste maat Achtste noot = 1 tel, 6 tellen in de maat

Vijfvierde maat Kwartnoot = 1 tel, 5 tellen in de maat

Toonladder en toonsoort

Grote terts toonladders

Toonladders bestaan in de regel uit 5 hele en 2 halve toonafstanden. De toonladder die hieronder is afgebeeld, klinkt als "do re me fa so la ti do". Deze structuur noemen we een grote terts toonladder. Omdat de toonladder met C begint, is dit de toonladder van C grote

6 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

terts, ofwel C groot. Hij bestaat uit uitsluitend stamtonen (de witte toetsen van de piano). De grondtoon is C. De compositie hieronder staat in de toonsoort C groot.

C D E F G A B C1 1 1 1 1

N.B. Alle grote terts toonsoorten hebben dezelfde structuur toonladder:heel - heel - half - heel - heel - heel - half

Kruizen

Wanneer we dezelfde grote-terts-structuur willen gebruiken, maar met de noot G willen beginnen, hebben we een probleem met de stamtoon F. Dat komt omdat de afstand tussen de stamtonen E en F slechts een halve toon is. In de grote-terts-structuur zien we een hele toonafstand. Om het probleem op te lossen verhogen we de stamtoon F. Daarvoor gebruiken we een afgeleide toon (de zwarte pianotoets rechts naast de stamtoon F). Alle verhoogde stamtonen krijgen de toevoeging "-is". In dit geval wordt de F een halve toon verhoogd tot Fis (spreek uit: Fies). In de notenbalk heeft de Fis dezelfde plaats als de F. Om duidelijk te maken dat er een Fis wordt bedoeld, wordt vooraan de notenbalk op de plaats van de F een hekje geplaatst. In het notenschrift noemen we dat teken een kruis. De kruis staat dus n de sleutel en vr de maatsoort.

Andere grote terts toonsoorten met meer verhoogde stamtonen zijn:D groot (Fis en Cis); A groot (Fis, Cis en Gis); E groot (Fis, Cis, Gis en Dis);B groot (Fis, Cis, Gis, Dis en Ais); Fis groot (Fis, Cis, Gis, Dis, Ais, Eis)

Mollen

Wanneer we de grote-terts-structuur willen gebruiken, maar met F willen beginnen, doet zich een probleem voor bij de stamtoon B. Dat komt omdat de afstand tussen de stamtonen A en B een hele toon is. In de grote-terts-structuur zien we een halve toonafstand. Om het probleem op te lossen verlagen we de stamtoon B. Hiertoe gebruiken we ook weer een afgeleide toon (de zwarte pianotoets links van de stamtoon B). Alle verlaagde stamtonen krijgen de toevoeging "-es"; uitgezonderd A en E, die krijgen slechts de toevoeging "-s". In dit geval wordt de B een halve toon verlaagd tot Bes.In de notenbalk heeft de Bes dezelfde plaats als de B. Om duidelijk te maken dat er een Bes wordt bedoeld, wordt vooraan op de notenbalk vr de maatsoort een mol-teken geplaatst.

7 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

Andere grote terts toonsoorten met meer verlaagde stamtonen zijn:Bes groot (Bes en Es); Es groot (Bes, Es en As); As groot (Bes, Es, As en Des);Des groot (Bes, Es, As, Des en Ges); Ges groot (Bes, Es, As, Des, Ges en Ces)

De kleine terts toonladder

Ook deze toonladder bestaat uit 5 hele en 2 halve toonafstanden. Maar de structuur is anders dan die van de grote terts toonladder. De toonladder die hiernaast is afgebeeld, klinkt als "la ti do re mi fa so la". Deze structuur noemen we een kleine terts toonladder. Omdat de toonladder met A begint, is dit de toonladder van A kleine terts, ofwel A klein. Hij bestaat uit uitsluitend stamtonen (de witte toetsen van de piano). De structuur van een toonladder wordt ook wel toonsoort genoemd. De ladder staat in de toonsoort A kleine terts.

A B C D E F G A

Alle oorspronkelijke kleine terts toonladders hebben dezelfde structuur:heel - half - heel - heel - half - heel - heel

De harmonische en melodische kleine terts toonladder

Uit de oorspronkelijke kleine terts toonladder zijn in de loop van de muziekgeschiedenis twee afwijkende kleine terts toonladders ontstaan:de harmonische, waarbij de zevende tree (trap) een halve toon wordt verhoogd ende melodische, waarbij de zesde en zevende tree (trap) met een halve toon worden verhoogd. Omdat het in feite afwijkingen betreft, worden de verhogingen als alteratie in de muziek aangegeven.

harmonisch

melodisch :

8 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

Meer kleine terts toonladders

Wanneer we dezelfde kleine-terts-structuur willen gebruiken, maar met de noot E willen beginnen, hebben we een probleem met de stamtoon F. Dat komt omdat de afstand tussen de stamtonen E en F slechts een halve toon is. In de kleine-terts-structuur zien we een hele toonafstand. Om het probleem op te lossen verhogen we de stamtoon F. Daarvoor gebruiken we een afgeleide toon. In dit geval wordt de F een halve toon verhoogd tot Fis. In de notenbalk heeft de Fis dezelfde plaats als de F. Om duidelijk te maken dat er een Fis wordt bedoeld, wordt vooraan de notenbalk op de plaats van de F een kruis geplaatst. De toonsoort E klein heeft daarom n kruis. E is de grondtoon.In de harmonische ladder wordt als alteratie D verhoogd tot Dis. In de melodische ladder wordt bovendien C verhoogd tot Cis.

Andere oorspronkelijke kleine terts toonsoorten met verhoogde stamtonen zijn:B klein (Fis en Cis); Fis klein (Fis, Cis en Gis); Cis klein (Fis, Cis, Gis en Dis);Gis klein (Fis, Cis, Gis, Dis en Ais); Dis klein (Fis, Cis, Gis, Dis, Ais, Eis)

Wanneer we dezelfde kleine-terts-structuur willen gebruiken, maar met de noot D willen beginnen, hebben we een probleem met de stamtoon B. Dat komt omdat de afstand tussen de stamtonen B en C slechts een halve toon is. In de kleine-terts-structuur zien we een hele toonafstand. Om het probleem op te lossen verlagen we de stamtoon B tot de afgeleide toon Bes. In de notenbalk heeft de Bes dezelfde plaats als de B. Om duidelijk te maken dat er een Bes wordt bedoeld, wordt vooraan de notenbalk op de plaats van de B een mol geplaatst. De toonsoort D klein heeft daarom n mol. D is de grondtoon.In de harmonische ladder wordt als alteratie C verhoogd tot Cis. In de melodische ladder wordt bovendien Bes hersteld tot B. Dat gebeurt met een herstellingsteken.

Andere oorspronkelijke kleine terts toonsoorten met verlaagde stamtonen zijn:G klein (Bes en Es); C klein (Bes, Es en As); F klein (Bes, Es, As, Des);Bes klein (Bes, Es, As, Des, Ges); Es klein (Bes, Es, As, Des, Ges, Ces)

9 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

Andere benamingen voor toonsoorten:C grote terts = C groot = C majeur = C dur = C (hoofdletter)A kleine terts = A klein = A mineur = A mol = a (kleine letter)

Intervallen

De afstand tussen twee tonen noemen we in de muziek interval. We onderscheiden de prime, de seconde, de terts, de kwart, de kwint, de sext, de septime en het octaaf. Naar gelang de afstand tussen het interval onderscheiden we verschillende soorten. We beperken ons tot de meest voorkomende.Intervallen kunnen zowel stijgend als dalend voorkomen. Gemakshalve hier alleen stijgende intervallen

Het kennen en herkennen van intervallen is voor een zanger van zeer groot belang. Hoewel het makkelijk is uit te leggen en dit onderwerp dus eigenlijk niet veel ruimte inneemt in de cursus, is het waarschijnlijk voor een koor toch n van de twee nuttigste onderwerpen in het noten lezen. Muziek is immers niets anders dan interval na interval zingen of spelen. Als een zanger een interval op papier kan herkennen en zingen, kan hij of zij dus van muziek zingen. Als hij ook nog de ritmes goed kan lezen en uitvoeren, dan is hij/zij klaar voor het grote werkBestudeer de intervallen in onze zangmap. Probeer ze te herkennen in alle toonsoorten en zing ze voor je zelf en tenslotte natuurlijk voor ons!

AkkoordenEen aantal intervallen gelijktijdig of achter elkaar gespeeld noemen we een akkoord. Het (her)kennen van uitgeschreven akkoorden is ook voor het zingen makkelijk. Een basis akkoord op een grondtoon (stamtoon) wordt gevormd door grote terts-kleine terts-kwart. Dat klinkt ingewikkeld maar is het niet, omdat bijna iedereen dit akkoord kent en kan zingen. Op C ziet het akkoord er zo uit: c e g c. Het eenvoudigste akkoord klinkt het mooist in het gehoor. Een ingewikkelder akkoord is veel spannender (en moeilijker om zuiver te zingen). Vergelijk de akkoorden van Shaloom maar eens met die van de Bohemian RhapsodyHet voert te ver om hier verder op in te gaan, maar het kunnen zingen van akkoorden en deze kunnen herkennen in het notenschrift maakt het weer eenvoudiger om rechtstreeks en snel van bladmuziek te kunnen zingen.

10 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

Muziektekens

Rusttekens

Momenten van stilte brengen in de muziek vaak spanning en geladenheid. Rusttekens zijn dan ook bijna net zo belangrijk als de noten. Zoveel verschillende notengedaanten, zoveel verschillende rusttekens. Ze hebben dezelfde namen en net als bij de noten, hangt de duur af van de maatsoort.

hele rust kwartrust 16e rusthalve rust 8e rust 32e rust

Overgebonden noten

Als de componist in de gekozen maatsoort, bv. 3/4, twee halve noten (= 4 tellen) wil laten zingen, kan hij die niet in 1 maat kwijt. De maatsoort staat immers maar drie tellen toe. Dit wordt als volgt opgelost: men schrijft in de ene maat een halve noot en een kwartnoot. In de volgende maat nogmaals dezelfde kwartnoot. Vervolgens worden de twee kwartnoten met een boogje verbonden. De twee kwartnoten worden nu als n noot gezongen.

Nog meer muziektekens

Wanneer een compositie in G-groot is geschreven, waarbij alle stamtonen F worden verhoogd tot Fis, kunnen plaatselijk ook andere stamtonen worden verhoogd of verlaagd. Zo'n, plaatselijke wijziging van een stamtoon geldt voor de hele maat en wordt alteratiegenoemd. Ook kan elke verhoging of verlaging worden hersteld tot de stamtoon. Er wordt dan gebruik gemaakt van een herstellingsteken.

11 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

Staat er voor de dubbele maatstreep een dubbele punt, dan worden de maten daarvoor herhaald. Na de herhaling wordt de eerste afsluiting overgeslagen en eindigt het muziekstuk met de tweede afsluiting.

Ritmische figuren

Al eerder merkte ik op dat intervallen en ritme in feite de muziek vormen. In de muziek komen een aantal ritmische patronen vaak voor. Ik noem er een paar, maar als je de zangmap doorbladert, zie je er nog meer. Patronen herkennen en kunnen uitvoeren maakt het zingen weer makkelijker.

Kwart punt

Achtste punt

Syncopische figuur

Triool

Aanvullende Speelaanwijzingen

Speelmanieren

staccato gebonden legato fermate

12 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

staccato losgemaakt, de duur van de noot wordt iets bekort.legato bindend, de volgende noot begint waar de vorige is opgehouden.gebonden vocaliserend op een woorddeel of een nlettergrepig woordfermate naar believen aanhoudend.

Herhalingsaanduidingen

Da Capo (D.C.) herhalen vanaf het begin

Da Capo al Fine (D.C. al Fine) herhalen tot Fine

Da Capo al segno (D.C. al segno) herhalen tot

Da Capo dal segno (D.C. dal segno) herhalen vanaf teken

Hoeveel Octaven zijn er?

De menselijke stem omvat tussen de 2 en 3 octaven. Een geoefende stem heeft vaak een nog groter bereik. Niet geoefende zangers komen soms niet verder dan anderhalve octaaf. Maar muziekinstrumenten kunnen hogere geluiden dan de menselijke stem produceren of lagere. Ook deze muziek moet genoteerd kunnen worden. Muzieknoten dragen de namen van de eerste zeven letters van het alfabet.Wanneer we met de noot c beginnen, komt na de noot b opnieuw een c. De omvang van 8 tonen noemen we een octaaf.

Omdat er dus meerdere octaven zijn, komen ook de notennamen meerdere keren voor. Om de octaven en bijbehorende noten te kunnen onderscheiden, gebruiken we toegevoegde benamingen en verschillende schrijfwijzen.

C groot octaaf (C)c klein octaaf (c)c eengestreept (c')c tweegestreept (c'')enz.

Groot octaaf

Klein octaaf

Engestreept octaaf

13 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

Tweegestreept octaaf

14 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

Bijlagen:

Dynamische tekens

Voor 1750 gebruikten componisten slechts sporadisch dynamische aanduidingen. In de uitvoeringspraktijk beperkte men zich voornamelijk tot terrassendynamiek, of contrastdynamiek, een afwisseling tussen forte en piano. Vanaf 1750 werd de behoefte aan meer dynamische schakeringen groter, waarbij ook het crescendo en decrescendo steeds meer werd toegepast.

pianissimo piano mezzopiano mezzoforte forte fortissimozeer zacht zacht tamelijk zacht tamelijk sterk sterk zeer sterk

forte piano sforzato sterk en / sforzandometeen weer zacht

crescendo (cresc.) decrescendo (decresc.)sterker worden zachter worden

pi forte sterker

meno forte minder sterk

morendo wegstervend

mezza voce met halve (zachte) stem

sotto voce met gedempte stem

marcato sterke klemtoon

Tempo-aanduidingen

Componisten willen graag dat hun composities zo precies mogelijk worden uitgevoerd. Daarvoor gebruiken ze al sinds heel lang allerlei tempo- en voordrachtsaanduidingen. De meest algemeen voorkomende zijn:

Largo zeer langzaamAdagio langzaamAndante gaandeAllegro snelPresto zeer snel

Deze aanduidingen kunnen worden gewijzigd door de achtervoegsels -issimo (meer dan) en -etto(minder dan).

Allegretto = minder snel dan AllegroPrestissimo = sneller dan Presto

15 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

Enkele veel voorkomende toegevoegde termen:

molto, assai zeervivace levendigmoderato matigpoco weinigpi meermeno mindertroppo te veel

accelerando (accel.) sneller wordenritenuto (rit.) teruggehoudenritardando (ritard.) vertragendrallentando (rall.) vertragenda tempo naar het vorige tempol'istesso tempo hetzelfde tempotempo rubato vrij in de maat

Sinds de uitvinding van de metronoom wordt het voorgeschreven tempo aangeduid met een metronoomgetal voorafgegaan door de teleenheid. Je vindt deze aanduiding aan het begin van het muziekstuk boven de G-balk:

Het getal is makkelijk tot een tempo te herleiden. 120 betekent 120 tellen in een minuut. 1 tel duurt dus een halve seconde. Dit is een stevig mars-tempo. Een tempo van 60 is dus langzaam. 1 tel is 1 seconde.

Tips en trucs

Om van papier te kunnen zingen moet u een gevoel ontwikkelen voor de intervallen. Dat is niet eenvoudig en ook hier geldt: veel oefenen.Maar het helpt als u steun hebt aan ezelsbruggetjes. Die kunt u zelf bedenken door in voor ubekende melodien te zoeken naar makkelijk te onthouden intervallen.Onze dirigent gebruikt voor de kwart ook een ezelsbruggetje om het koor te helpen: Alaaaaaf!!!Zo zijn er voor de meeste intervallen wel geheugensteuntjes te bedenken. Ik geef er een aantal, die ik zelf gebruik:

Grote Secunde do re (mi etc.)Grote Terts klein klein (kleutertje)Kleine Terts al die (willen te kape varen)Kwart WilhelmusKwint altijd is (kortjakje ziek)Grote Sext berend botjeKleine Sext berend botje (in mineur)

16 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

Oefenmateriaal

Stamnoten kennen

Benoem de onderstaande noten:

Maatsoorten

Benoem de maatsoorten

17 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

Alteraties

Benoem de noten

18 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

Intervallen

Benoem de intervallen tussen elk van de noten:

19 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

Nr. titel toonsoort maat

1 Bohemian Rhapsody Bes, A, Es 4/4, 5/4, 2/42 De mooiste meid van Slien D 4/43 Let it grow G 4/44 Ave Verum Corpus D C5a Audite Silete Bes C5b Haschivenu C 3/46 Echoes E 2/47 Ich fahr dahin G 6/48 Kingston Town As 4/49 Psallite D C10 Tibie Paiom C C11 Sjaloom Bes (Gm) 4/412 De liefde overwint G 4/413 Cent mille chansons F * 3/414a Nun ruhen alle Wlder F C14b Wer nur den lieben Gott C (Am) C15 Drents Es 6/816a Alleluia (canon) F 4/416b Hij leve lang (canon) G 4/416c Make new friends (canon) D 4/416d Dabbedabbedab (canon) C 4/416e Sine cerere et baccho (canon) G 4/416f Is er wat te doen voor de ketellapper? (canon) F 4/41718 Non nobis Domine D 4/419 Halleluja D 4/420 Aquarius Bes (Gm) 4/421 Let the sunshine Es 4/422 Because we believe C 12/823 Someone E 4/424 Do you know where you going to Es 4/425 What a wonderful world C 4/426 The exodus song Es (Cm) 4/427 The rose G 4/42829 Conquest of paradise3031 Tears in heaven D C3233 In stiller Nacht Es 3/23435 Let it be me F 4/436 Dindirin Dm * 3/4, C37 Bridge over troubled water C 4/438 Miss Saigon39 Stay with me till the morning Es C4041 I dont know how to love him D 4/442 Send in the clowns F 4/443 Harfst C C44 t Zel weer veurjoar wordn C C45 Veurjoar, zummer, haarfst en winter G (Em) 3/4

20 van 20Versie 2007, DV,24-9-2007

46 So strong C 4/447 Yesterday Bes 4/448 Sentimental journey C 4/449 Killing me softly Bes 4/450 Sound of silence Es C51 Cantique de Jean Racine Des C52 All around my head G 2/453 Deutsche Messe (Sanctus) Es 3/454 King all glorious F 4/455 Die Forelle56 Slavenkoor Fis 4/457 In our deep vaulted cell F 3/458a Doar bluit mien eerappellaand Es 4/458b Mien Toentje F 3/458c As Vaaier woorden C 4/459 Doebdoebidoeba (canon) C 4/460 Come with me, my love (canon) C C- Dostoino jestja F C- De Sliener toren F 3/4- Wohl mir dass ich Jesum habe G 3/4- Avond C 4/4- Stand by me A C

* Deze liederen lijken in C te staan, omdat er geen mollen of kruisen na de sleutel staan. In dit geval zijn deze tekens steeds voor de betreffende noot geplaatst.

This file was generated by 'Microsoft Word 2003(11.0.6568.0) - CIB pdf brewer 2.2.4'.

Please use the current version of CIB pdf brewer for opening.The setup can be downloaded from our website free of charge: www.cib.de

Cursus noten lezen webversie.rtf

Cursus noten lezen webversie.xml

Readme.txt

1 van 20

Versie 2007, DV,24-9-2007

Cursus Noten Lezen

Noten lezen

In deze notitie vindt u een compacte cursus noten lezen. Deels bestaat de cursus uit een uitleg over noten lezen. Aan het einde vindt u een overzicht van allerlei wetenswaardigheden. Deze zijn apart uit te printen en toe te voegen aan uw zangmap, zodat u die omschrijvingen altijd bij de hand hebt. Tenslot is er nog enig oefenmateriaal opgenomen.

Onthoudt u echter, dat kennis op zich zelf nergens toe leidt. Kennis is pas nuttig als u het geleerde kunt toepassen. Naast het lezen van de teksten is het daarom van groot belang, dat u de kennis direct probeert toe te passen tijdens het zingen thuis en op het koor. Al doende merkt u dan, dat het noten lezen steeds makkelijker wordt.

Ik wens u veel plezier met deze cursus.






Stamtonen






Duur van noten

Muzieknoten zien er niet allemaal hetzelfde uit. Afhankelijk van de duur zijn ze open of dicht, hebben ze een stok met of zonder vlaggetjes. Ook hebben de verschillende verschijningsvormen namen. Leer de namen uit het hoofd.

In plaats van vlaggetjes kunnen meerdere noten ook met 1 of meer strepen aan elkaar zijn verbonden. Zij hebben de zelfde functie als de vlaggetjes en worden waardestrepen genoemd.

Achtstenzestienden

Tweendertigsten

De noot met punt





Vierkwartsmaat



Zesachtste maat



Twee-tweede maat


Wel treft u de Allabreve aan, een vierkwartsmaat die in tween geteld wordt, dus eigenlijk een twee-tweede maat. In populaire muziek is dit een favoriete maatsoort.












Toonladders bestaan in de regel uit 5 hele en 2 halve toonafstanden. De toonladder die hieronder is afgebeeld, klinkt als "do re me fa so la ti do". Deze structuur noemen we een grote terts toonladder. Omdat de toonladder met C begint, is dit de toonladder van C grote terts, ofwel C groot. Hij bestaat uit uitsluitend stamtonen (de witte toetsen van de piano). De grondtoon is C. De compositie hieronder staat in de toonsoort C groot.

C D E F G A B C

11 11 1


Kruizen



Mollen





A B C D E F G A




harmonisch

melodisch:







Intervallen


Het kennen en herkennen van intervallen is voor een zanger van zeer groot belang. Hoewel het makkelijk is uit te leggen en dit onderwerp dus eigenlijk niet veel ruimte inneemt in de cursus, is het waarschijnlijk voor een koor toch n van de twee nuttigste onderwerpen in het noten lezen. Muziek is immers niets anders dan interval na interval zingen of spelen. Als een zanger een interval op papier kan herkennen en zingen, kan hij of zij dus van muziek zingen. Als hij ook nog de ritmes goed kan lezen en uitvoeren, dan is hij/zij klaar voor het grote werk

Bestudeer de intervallen in onze zangmap. Probeer ze te herkennen in alle toonsoorten en zing ze voor je zelf en tenslotte natuurlijk voor ons!

Akkoorden

Een aantal intervallen gelijktijdig of achter elkaar gespeeld noemen we een akkoord. Het (her)kennen van uitgeschreven akkoorden is ook voor het zingen makkelijk. Een basis akkoord op een grondtoon (stamtoon) wordt gevormd door grote terts-kleine terts-kwart. Dat klinkt ingewikkeld maar is het niet, omdat bijna iedereen dit akkoord kent en kan zingen. Op C ziet het akkoord er zo uit: c e g c. Het eenvoudigste akkoord klinkt het mooist in het gehoor. Een ingewikkelder akkoord is veel spannender (en moeilijker om zuiver te zingen). Vergelijk de akkoorden van Shaloom maar eens met die van de Bohemian Rhapsody

Het voert te ver om hier verder op in te gaan, maar het kunnen zingen van akkoorden en deze kunnen herkennen in het notenschrift maakt het weer eenvoudiger om rechtstreeks en snel van bladmuziek te kunnen zingen.

Muziektekens

Rusttekens


hele rust kwartrust 16e rust

halve rust 8e rust32e rust

Overgebonden noten



Wanneer een compositie in G-groot is geschreven, waarbij alle stamtonen F worden verhoogd tot Fis, kunnen plaatselijk ook andere stamtonen worden verhoogd of verlaagd. Zo'n, plaatselijke wijziging van een stamtoon geldt voor de hele maat en wordt alteratie genoemd. Ook kan elke verhoging of verlaging worden hersteld tot de stamtoon. Er wordt dan gebruik gemaakt van een herstellingsteken.


Ritmische figuren


Kwart punt

Achtste punt

Syncopische figuur

Triool


Speelmanieren


staccato losgemaakt, de duur van de noot wordt iets bekort.legato bindend, de volgende noot begint waar de vorige is opgehouden.gebonden vocaliserend op een woorddeel of een nlettergrepig woordfermatenaar believen aanhoudend.


Da Capo (D.C.)herhalen vanaf het begin



Da Capo dal segno (D.C. dal segno)herhalen vanaf teken


De menselijke stem omvat tussen de 2 en 3 octaven. Een geoefende stem heeft vaak een nog groter bereik. Niet geoefende zangers komen soms niet verder dan anderhalve octaaf. Maar muziekinstrumenten kunnen hogere geluiden dan de menselijke stem produceren of lagere. Ook deze muziek moet genoteerd kunnen worden.

Muzieknoten dragen de namen van de eerste zeven letters van het alfabet.Wanneer we met de noot c beginnen, komt na de noot b opnieuw een c. De omvang van 8 tonen noemen we een octaaf.



Groot octaaf

Klein octaaf

Engestreept octaaf


Bijlagen:

Dynamische tekens


pianissimo piano mezzopiano mezzoforte forte fortissimo

zeer zacht zacht tamelijk zacht tamelijk sterk sterk zeer sterk

forte piano sforzato

sterk en / sforzando

meteen weer

zacht

crescendo (cresc.) decrescendo (decresc.)

sterker worden zachter worden

pi forte sterker


morendo wegstervend



marcatosterke klemtoon

Tempo-aanduidingen


Largo zeer langzaamAdagio langzaamAndante gaandeAllegro snelPrestozeer snel

Deze aanduidingen kunnen worden gewijzigd door de achtervoegsels -issimo (meer dan) en -etto (minder dan).







Tips en trucs

Om van papier te kunnen zingen moet u een gevoel ontwikkelen voor de intervallen. Dat is niet eenvoudig en ook hier geldt: veel oefenen.

Maar het helpt als u steun hebt aan ezelsbruggetjes. Die kunt u zelf bedenken door in voor u bekende melodien te zoeken naar makkelijk te onthouden intervallen.

Onze dirigent gebruikt voor de kwart ook een ezelsbruggetje om het koor te helpen: Alaaaaaf!!!

Zo zijn er voor de meeste intervallen wel geheugensteuntjes te bedenken. Ik geef er een aantal, die ik zelf gebruik:

Grote Secunde do re (mi etc.)

Grote Tertsklein klein (kleutertje)

Kleine Terts al die (willen te kape varen)

Kwart Wilhelmus

Kwint altijd is (kortjakje ziek)

Grote Sext berend botje

Kleine Sext berend botje (in mineur)

Oefenmateriaal

Stamnoten kennen


Maatsoorten


Alteraties

Benoem de noten

Intervallen


Nr.

titel

toonsoort

maat

1

Bohemian Rhapsody

Bes, A, Es

4/4, 5/4, 2/4

2

De mooiste meid van Slien

D

4/4

3

Let it grow

G

4/4

4

Ave Verum Corpus

D

C

5a

Audite Silete

Bes

C

5b

Haschivenu

C

3/4

6

Echoes

E

2/4

7

Ich fahr dahin

G

6/4

8

Kingston Town

As

4/4

9

Psallite

D

C

10

Tibie Paiom

C

C

11

Sjaloom

Bes (Gm)

4/4

12

De liefde overwint

G

4/4

13

Cent mille chansons

F *

3/4

14a

Nun ruhen alle Wlder

F

C

14b

Wer nur den lieben Gott

C (Am)

C

15

Drents

Es

6/8

16a

Alleluia (canon)

F

4/4

16b

Hij leve lang (canon)

G

4/4

16c

Make new friends (canon)

D

4/4

16d

Dabbedabbedab (canon)

C

4/4

16e

Sine cerere et baccho (canon)

G

4/4

16f

Is er wat te doen voor de ketellapper? (canon)

F

4/4

17

18

Non nobis Domine

D

4/4

19

Halleluja

D

4/4

20

Aquarius

Bes (Gm)

4/4

21

Let the sunshine

Es

4/4

22

Because we believe

C

12/8

23

Someone

E

4/4

24

Do you know where you going to

Es

4/4

25

What a wonderful world

C

4/4

26

The exodus song

Es (Cm)

4/4

27

The rose

G

4/4

28

29

Conquest of paradise

30

31

Tears in heaven

D

C

32

33

In stiller Nacht

Es

3/2

34

35

Let it be me

F

4/4

36

Dindirin

Dm *

3/4, C

37

Bridge over troubled water

C

4/4

38

Miss Saigon

39

Stay with me till the morning

Es

C

40

41

I dont know how to love him

D

4/4

42

Send in the clowns

F

4/4

43

Harfst

C

C

44

t Zel weer veurjoar wordn

C

C

45

Veurjoar, zummer, haarfst en winter

G (Em)

3/4

46

So strong

C

4/4

47

Yesterday

Bes

4/4

48

Sentimental journey

C

4/4

49

Killing me softly

Bes

4/4

50

Sound of silence

Es

C

51

Cantique de Jean Racine

Des

C

52

All around my head

G

2/4

53

Deutsche Messe (Sanctus)

Es

3/4

54

King all glorious

F

4/4

55

Die Forelle

56

Slavenkoor

Fis

4/4

57

In our deep vaulted cell

F

3/4

58a

Doar bluit mien eerappellaand

Es

4/4

58b

Mien Toentje

F

3/4

58c

As Vaaier woorden

C

4/4

59

Doebdoebidoeba (canon)

C

4/4

60

Come with me, my love (canon)

C

C

-

Dostoino jestja

F

C

-

De Sliener toren

F

3/4

-

Wohl mir dass ich Jesum habe

G

3/4

-

Avond

C

4/4

-

Stand by me

A

C


Cursus noten lezen webversie.rtf

100 100 1 0 0 0 0 4 75 600 1 0 0 0 0 0 14 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 OpusFrets1;OpusFrets2;OpusFrets3;Pergolesi;Scarlatti 0 0 259 0 2 4 0 D:\MIJN DOCUMENTEN\webcursus_bestanden\~ECursus noten lezen webversie.pdf _e 0 0 iexplore.exe %s 0 0 1 1 0 100 0 ~E35.tmp 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 15 0 0 1 12632256 1 0 1 12632256 0 0 1 12632256 Cursus noten lezen dick veenstra 34 1 3307 -5912 18504 17476 -2117 7415 -3721 30304

Cursus noten lezen webversie.xml



Readme.txt

1 van 20

Versie 2007, DV,24-9-2007

Cursus Noten Lezen

Noten lezen

In deze notitie vindt u een compacte cursus noten lezen. Deels bestaat de cursus uit een uitleg over noten lezen. Aan het einde vindt u een overzicht van allerlei wetenswaardigheden. Deze zijn apart uit te printen en toe te voegen aan uw zangmap, zodat u die omschrijvingen altijd bij de hand hebt. Tenslot is er nog enig oefenmateriaal opgenomen.

Onthoudt u echter, dat kennis op zich zelf nergens toe leidt. Kennis is pas nuttig als u het geleerde kunt toepassen. Naast het lezen van de teksten is het daarom van groot belang, dat u de kennis direct probeert toe te passen tijdens het zingen thuis en op het koor. Al doende merkt u dan, dat het noten lezen steeds makkelijker wordt.

Ik wens u veel plezier met deze cursus.






Stamtonen






Duur van noten

Muzieknoten zien er niet allemaal hetzelfde uit. Afhankelijk van de duur zijn ze open of dicht, hebben ze een stok met of zonder vlaggetjes. Ook hebben de verschillende verschijningsvormen namen. Leer de namen uit het hoofd.

In plaats van vlaggetjes kunnen meerdere noten ook met 1 of meer strepen aan elkaar zijn verbonden. Zij hebben de zelfde functie als de vlaggetjes en worden waardestrepen genoemd.

Achtstenzestienden

Tweendertigsten

De noot met punt





Vierkwartsmaat



Zesachtste maat



Twee-tweede maat


Wel treft u de Allabreve aan, een vierkwartsmaat die in tween geteld wordt, dus eigenlijk een twee-tweede maat. In populaire muziek is dit een favoriete maatsoort.












Toonladders bestaan in de regel uit 5 hele en 2 halve toonafstanden. De toonladder die hieronder is afgebeeld, klinkt als "do re me fa so la ti do". Deze structuur noemen we een grote terts toonladder. Omdat de toonladder met C begint, is dit de toonladder van C grote terts, ofwel C groot. Hij bestaat uit uitsluitend stamtonen (de witte toetsen van de piano). De grondtoon is C. De compositie hieronder staat in de toonsoort C groot.

C D E F G A B C

11 11 1


Kruizen



Mollen





A B C D E F G A




harmonisch

melodisch:







Intervallen


Het kennen en herkennen van intervallen is voor een zanger van zeer groot belang. Hoewel het makkelijk is uit te leggen en dit onderwerp dus eigenlijk niet veel ruimte inneemt in de cursus, is het waarschijnlijk voor een koor toch n van de twee nuttigste onderwerpen in het noten lezen. Muziek is immers niets anders dan interval na interval zingen of spelen. Als een zanger een interval op papier kan herkennen en zingen, kan hij of zij dus van muziek zingen. Als hij ook nog de ritmes goed kan lezen en uitvoeren, dan is hij/zij klaar voor het grote werk

Bestudeer de intervallen in onze zangmap. Probeer ze te herkennen in alle toonsoorten en zing ze voor je zelf en tenslotte natuurlijk voor ons!

Akkoorden

Een aantal intervallen gelijktijdig of achter elkaar gespeeld noemen we een akkoord. Het (her)kennen van uitgeschreven akkoorden is ook voor het zingen makkelijk. Een basis akkoord op een grondtoon (stamtoon) wordt gevormd door grote terts-kleine terts-kwart. Dat klinkt ingewikkeld maar is het niet, omdat bijna iedereen dit akkoord kent en kan zingen. Op C ziet het akkoord er zo uit: c e g c. Het eenvoudigste akkoord klinkt het mooist in het gehoor. Een ingewikkelder akkoord is veel spannender (en moeilijker om zuiver te zingen). Vergelijk de akkoorden van Shaloom maar eens met die van de Bohemian Rhapsody

Het voert te ver om hier verder op in te gaan, maar het kunnen zingen van akkoorden en deze kunnen herkennen in het notenschrift maakt het weer eenvoudiger om rechtstreeks en snel van bladmuziek te kunnen zingen.

Muziektekens

Rusttekens


hele rust kwartrust 16e rust

halve rust 8e rust32e rust

Overgebonden noten



Wanneer een compositie in G-groot is geschreven, waarbij alle stamtonen F worden verhoogd tot Fis, kunnen plaatselijk ook andere stamtonen worden verhoogd of verlaagd. Zo'n, plaatselijke wijziging van een stamtoon geldt voor de hele maat en wordt alteratie genoemd. Ook kan elke verhoging of verlaging worden hersteld tot de stamtoon. Er wordt dan gebruik gemaakt van een herstellingsteken.


Ritmische figuren


Kwart punt

Achtste punt

Syncopische figuur

Triool


Speelmanieren


staccato losgemaakt, de duur van de noot wordt iets bekort.legato bindend, de volgende noot begint waar de vorige is opgehouden.gebonden vocaliserend op een woorddeel of een nlettergrepig woordfermatenaar believen aanhoudend.


Da Capo (D.C.)herhalen vanaf het begin



Da Capo dal segno (D.C. dal segno)herhalen vanaf teken


De menselijke stem omvat tussen de 2 en 3 octaven. Een geoefende stem heeft vaak een nog groter bereik. Niet geoefende zangers komen soms niet verder dan anderhalve octaaf. Maar muziekinstrumenten kunnen hogere geluiden dan de menselijke stem produceren of lagere. Ook deze muziek moet genoteerd kunnen worden.

Muzieknoten dragen de namen van de eerste zeven letters van het alfabet.Wanneer we met de noot c beginnen, komt na de noot b opnieuw een c. De omvang van 8 tonen noemen we een octaaf.



Groot octaaf

Klein octaaf

Engestreept octaaf


Bijlagen:

Dynamische tekens


pianissimo piano mezzopiano mezzoforte forte fortissimo

zeer zacht zacht tamelijk zacht tamelijk sterk sterk zeer sterk

forte piano sforzato

sterk en / sforzando

meteen weer

zacht

crescendo (cresc.) decrescendo (decresc.)

sterker worden zachter worden

pi forte sterker


morendo wegstervend



marcatosterke klemtoon

Tempo-aanduidingen


Largo zeer langzaamAdagio langzaamAndante gaandeAllegro snelPrestozeer snel

Deze aanduidingen kunnen worden gewijzigd door de achtervoegsels -issimo (meer dan) en -etto (minder dan).







Tips en trucs

Om van papier te kunnen zingen moet u een gevoel ontwikkelen voor de intervallen. Dat is niet eenvoudig en ook hier geldt: veel oefenen.

Maar het helpt als u steun hebt aan ezelsbruggetjes. Die kunt u zelf bedenken door in voor u bekende melodien te zoeken naar makkelijk te onthouden intervallen.

Onze dirigent gebruikt voor de kwart ook een ezelsbruggetje om het koor te helpen: Alaaaaaf!!!

Zo zijn er voor de meeste intervallen wel geheugensteuntjes te bedenken. Ik geef er een aantal, die ik zelf gebruik:

Grote Secunde do re (mi etc.)

Grote Tertsklein klein (kleutertje)

Kleine Terts al die (willen te kape varen)

Kwart Wilhelmus

Kwint altijd is (kortjakje ziek)

Grote Sext berend botje

Kleine Sext berend botje (in mineur)

Oefenmateriaal

Stamnoten kennen


Maatsoorten


Alteraties

Benoem de noten

Intervallen


Nr.

titel

toonsoort

maat

1

Bohemian Rhapsody

Bes, A, Es

4/4, 5/4, 2/4

2

De mooiste meid van Slien

D

4/4

3

Let it grow

G

4/4

4

Ave Verum Corpus

D

C

5a

Audite Silete

Bes

C

5b

Haschivenu

C

3/4

6

Echoes

E

2/4

7

Ich fahr dahin

G

6/4

8

Kingston Town

As

4/4

9

Psallite

D

C

10

Tibie Paiom

C

C

11

Sjaloom

Bes (Gm)

4/4

12

De liefde overwint

G

4/4

13

Cent mille chansons

F *

3/4

14a

Nun ruhen alle Wlder

F

C

14b

Wer nur den lieben Gott

C (Am)

C

15

Drents

Es

6/8

16a

Alleluia (canon)

F

4/4

16b

Hij leve lang (canon)

G

4/4

16c

Make new friends (canon)

D

4/4

16d

Dabbedabbedab (canon)

C

4/4

16e

Sine cerere et baccho (canon)

G

4/4

16f

Is er wat te doen voor de ketellapper? (canon)

F

4/4

17

18

Non nobis Domine

D

4/4

19

Halleluja

D

4/4

20

Aquarius

Bes (Gm)

4/4

21

Let the sunshine

Es

4/4

22

Because we believe

C

12/8

23

Someone

E

4/4

24

Do you know where you going to

Es

4/4

25

What a wonderful world

C

4/4

26

The exodus song

Es (Cm)

4/4

27

The rose

G

4/4

28

29

Conquest of paradise

30

31

Tears in heaven

D

C

32

33

In stiller Nacht

Es

3/2

34

35

Let it be me

F

4/4

36

Dindirin

Dm *

3/4, C

37

Bridge over troubled water

C

4/4

38

Miss Saigon

39

Stay with me till the morning

Es

C

40

41

I dont know how to love him

D

4/4

42

Send in the clowns

F

4/4

43

Harfst

C

C

44

t Zel weer veurjoar wordn

C

C

45

Veurjoar, zummer, haarfst en winter

G (Em)

3/4

46

So strong

C

4/4

47

Yesterday

Bes

4/4

48

Sentimental journey

C

4/4

49

Killing me softly

Bes

4/4

50

Sound of silence

Es

C

51

Cantique de Jean Racine

Des

C

52

All around my head

G

2/4

53

Deutsche Messe (Sanctus)

Es

3/4

54

King all glorious

F

4/4

55

Die Forelle

56

Slavenkoor

Fis

4/4

57

In our deep vaulted cell

F

3/4

58a

Doar bluit mien eerappellaand

Es

4/4

58b

Mien Toentje

F

3/4

58c

As Vaaier woorden

C

4/4

59

Doebdoebidoeba (canon)

C

4/4

60

Come with me, my love (canon)

C

C

-

Dostoino jestja

F

C

-

De Sliener toren

F

3/4

-

Wohl mir dass ich Jesum habe

G

3/4

-

Avond

C

4/4

-

Stand by me

A

C


100 100 1 0 0 0 0 4 75 600 1 0 0 0 0 0 14 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 OpusFrets1;OpusFrets2;OpusFrets3;Pergolesi;Scarlatti 0 0 259 0 2 4 0 D:\MIJN DOCUMENTEN\webcursus_bestanden\~ECursus noten lezen webversie.pdf _e 0 0 iexplore.exe %s 0 0 1 1 0 100 0 ~E35.tmp 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 15 0 0 1 12632256 1 0 1 12632256 0 0 1 12632256 Cursus noten lezen dick veenstra 34 1 3307 -5912 18504 17476 -2117 7415 -3721 30304



Cursus Noten Lezen Webversie

Documents

Transcript of Cursus Noten Lezen Webversie