Cursus bijengezondheid

Bijengezondheid NBV

Beschrijving ziekten en plagen

Bijengezondheid NBV

Deel II

Bijenziekten

• Schimmels, bacteriën en virussen

• Ingewandsziekten

• Mijten, luizen, motten en kevers

Bijengezondheid NBV

Schimmels, bacteriën en virussen

• Kalkbroed en steenbroed

• AVB en EVB

• Zakbroed

• DVW, APV en overige virusziekten

Bijengezondheid NBV

Ingewandsziekten

• Nosema apis en Nosema cerana

• Amoebe

• Roer

• Meiziekte

Bijengezondheid NBV

Afwijkingen in het broed

• Hagelschot

• Bultbroed

• Leggende werkster

Bijengezondheid NBV

Mijten, luizen, motten en kevers

• Varroamijt

• Tracheeënmijt : Acarapis

• Wasmot

• Kleine kastkever

Bijengezondheid NBV

Broedziekten

• Kalkbroed en steenbroed

• Amerikaans vuilbroed, Europees vuilbroed

• Zakbroed, DWV, APV en overige Virussen

Bijengezondheid NBV

Kalkbroed

Bijengezondheid NBV

Ziektebeeld Kalkbroed

• Larven sterven na het sluiten van de cel

• Kleine gaatjes in de celdeksels

• Dode larven verharden

• Kleuren wit of grijszwart

Bijengezondheid NBV

Verspreiding Kalkbroed

• Schimmel kan drie jaar besmettelijk blijven

• Sporen blijven overal aan kleven

• Uitwisseling van materialen

• Vervliegen van bijen

Bijengezondheid NBV

Preventieve maatregelen

• Houd sterke en krachtige volken

• Raten regelmatig vernieuwen

• Kleine volken warm houden

• Desnoods koningin vervangen

Bijengezondheid NBV

Amerikaans vuilbroed

Bijengezondheid NBV

Ziektebeeld AVB

• Onregelmatig broednest

• Veel open cellen tussen gesloten broed

• Ingezonken celdeksels bij gesloten broed

• Openingen in een aantal celdeksels

• Gronderige leemachtige geur

Bijengezondheid NBV

Draden trekken bij AVB

Bijengezondheid NBV

Verspreiding AVB

• De imker is de grootste verspreider

• Uitwisseling van materialen

• Vervliegen of beroving ziek volk

• Reizen naar gebied met besmette volken

Bijengezondheid NBV

AVB : meldingsplichtige ziekte

• Informeer het bestuur van de afdeling

• Melden bij Bijen@wur

• Het adres vind je in het bijenblad

Bijengezondheid NBV

Maatregelen bij AVB

Hiervoor is een draaiboek opgesteld

Maatregelen tref je in overleg met :

- Het bestuur van de afdeling

- De bijengezondheidscoördinator

Bijengezondheid NBV

Preventieve maatregelen

• Zorg voor goede hygiëne in de stal

• Voorkom vervliegen en beroving

• Wissel geen materialen uit

• Respecteer reisverboden

Bijengezondheid NBV

Europees vuilbroed

Bijengezondheid NBV

Ziektebeeld EVB

• Larf sterft voordat de cel gesloten is.

• Larf ligt in een onnatuurlijke houding

• Dode larf verkleurt geel/bruin

• Je kunt geen draden trekken zoals bij AVB

Bijengezondheid NBV

Verspreiding EVB

• De imker is de grootste verspreider

• Uitwisseling materialen

• Vervliegen en roven uit besmet volk

• Reizen met de volken

Bijengezondheid NBV

Maatregelen bij EVB

• Zwakke of erg zieke volken opruimen

• Raten vernietigen en kast ontsmetten

• Sterk volk op schone raat zetten

• Voer een varroabestrijding uit

Bijengezondheid NBV

Virussen

• SVB : zakbroedvirus

• DWV : Deformed wing virus

• ABPV : Acute bee paralysis virus

• Overige virussen

Bijengezondheid NBV

De virussen zitten overal

• In de honing

• In het stuifmeel

• In het bijenbrood

• In het broed

• In de koningin

• In de eieren

• In het sperma

• In het voedersap

• Op de volwassen bijen

• In de uitwerpselen

Bijengezondheid NBV

Het transport van virussen

• door de varroamijt

• door luchtcirculatie

• door voedseloverdracht

• door fysisch contact

• door de ontlasting

• door het sperma

• door de eierstokken

• door vervliegen

• door roverij

• door de imker

Bijengezondheid NBV

Ziektebeeld

• Verhouding bijen en broed is uit balans

• Oriëntatie problemen en sterker vervliegen

• Krabbelaars voor de kast

• Haarverlies, verkleuring en broeduitval

Bijengezondheid NBV

Preventieve maatregelen

• Raat vernieuwing

• Varroabestrijding

• Resistente volken telen

• Hygiënisch imkeren

Bijengezondheid NBV

Zakbroed ( SVB )

Bijengezondheid NBV

Ziektebeeld Zakbroed

• Larven verkleuren van parelwit naar geel

• Dode larven lijken op gevulde blaasjes

• Resten hebben een kenmerkende vorm

• Resten zijn gemakkelijk te verwijderen

Bijengezondheid NBV

De gevolgen van zakbroed

• Oriëntatie stoornissen

• Trage ontwikkeling, verkorte levensduur

• Minder stuifmeel verbruik

• Minder stuifmeel verzamelen

• Verlies aan broed

Bijengezondheid NBV

Maatregelen bij zakbroed

• Er is geen specifieke behandeling

• Besmette raten vervangen

• Bij ernstige besmetting moer vervangen

• Zakbroedvirus maar paar weken infectieus

Bijengezondheid NBV

Algemeen advies broedziekten

• Besmette ramen vernietigen

• Vervangen door schone raat

• Desnoods het hele volk op schone raat

• Kast eerst uitboenen en ontsmetten

Bijengezondheid NBV

Pauze

Bijengezondheid NBV

Ingewandsziekten

• Nosema apis en Nosema cerana

• Amoebe

• Roer

• Meiziekte

Bijengezondheid NBV

Nosema Apis

Bijengezondheid NBV

Nosema ontlastvlekken

Bijengezondheid NBV

Ziektebeeld Nosema Apis

• Trage ontwikkeling

• Overmatige sterfte

• Krabbelende bijen voor de kast

• Bijen kunnen niet vliegen en hangen bij elkaar

Bijengezondheid NBV

Verspreiding Nosema Apis

• Zwermen

• Verenigen

• Overhangen besmette raten

• Vervliegen

Bijengezondheid NBV

Diagnose door darmonderzoek

Gezond

Ziek

Bijengezondheid NBV

Maatregelen Nosema Apis

• Verdwijnt bij een goede dracht in het voorjaar

• Schone raat geven

• Materiaal waarmee gewerkt wordt ontsmetten

• Imker met sterke volken

Bijengezondheid NBV

Nosema Cerana

• Begin deze eeuw in Europa ontdekt

• Is in een groot aantal volken aangetoond

• Nog geen eenduidig behandel advies

• Zelfde voorzorgen en maatregelen bij N. Apis

Bijengezondheid NBV

Ziektebeeld Amoebeziekte

• Diarree, altijd gele ontlasting

• Jonge bijen warmen zich op in de zon

en lopen weg, ze kunnen niet vliegen

• Vanaf einde winter tot ongeveer mei

• Treedt meestal op in combinatie met Nosema

Bijengezondheid NBV

Verspreiding Amoebeziekte

• Door diarree in de kast terecht

• Door vervliegen en roverij

• Verenigen

• Uitwisselen besmet materiaal

Bijengezondheid NBV

Maatregelen bij Amoebeziekte

• Materiaal ontsmetten

• Schone drinkplaats

• Opruimen ernstig zieke volken

• Imker met sterke volken

Bijengezondheid NBV

Roer

Bijengezondheid NBV

Ziektebeeld Roer

• Opgezwollen achterlijf

• Bijen vliegen zelfs bij slecht weer

• Typische bruine ontlastvlekken

• Smerige celranden en besmeurde raat

Bijengezondheid NBV

Verspreiding Roer

• Is geen besmettelijke ziekte

• Ontstaat als bijen zich niet kunnen ontlasten

• Treedt op na lange winterzit

• Onzuiverheden of te veel stuifmeel in het voer

Bijengezondheid NBV

Maatregelen bij Roer

• Volk in schone kast op kunstraat

• Kast schoonboenen en afvlammen

• Verdund suikerwater 2 : 3 voeren

• Volk klein houden

• Zwaar zieke volken niet behandelen : opruimen

Bijengezondheid NBV

Preventieve maatregelen

• Sterke volken inwinteren

• Inwinteren met zuiver voer

• Niet met heidehoning inwinteren

• Voorkom verstoringen tijdens winterzit

Bijengezondheid NBV

Andere problemen

• Hagelschot

• Bultbroed

• Leggende werkster

• Honger

Bijengezondheid NBV

Hagelschot

Bijengezondheid NBV

Hagelschot wijst op inteelt

• Te veel paren met verwante darren

• Achteruitgang in genetische variatie

• Veroorzaakt diploïde darren

Bijengezondheid NBV

Diploïde darren

• Een dar heeft 16 enkele chromosomen

• Diploïde dar heeft 16 paar chromosomen

• Deze larven worden herkend

• Werksters verwijderen ze onmiddellijk

Bijengezondheid NBV

Bepaling percentage hagelschot

• Snijdt een parallellogram uit

• Zijden 10 cellen = 100 cellen

• Leg dit op een raam met broed

• Tel het aantal open cellen

• Maximaal 15 open cellen

• Anders de moer vervangen

Bijengezondheid NBV

Bultbroed

Bijengezondheid NBV

Hoe ontstaat bultbroed ?

• Onbevruchte eieren in werkstercellen

• Een jonge moer die het nog moet leren

• Een onbevruchte moer of het sperma is op

• Een leggende werkster

Bijengezondheid NBV

Maatregelen bij bultbroed

• Bij een jonge moer even afwachten

• Een onbevruchte of oude moer vervangen

• Leggende werkster : volk opruimen

Bijengezondheid NBV

Leggende werkster

Bijengezondheid NBV

Maatregelen bij leggende werkster

• Kenmerk : meerdere eieren in een cel

• Het is beter de kast op te ruimen

• Sla alle ramen 5 meter voor de stal af

• Vernietig de ramen, maak de kast schoon

Bijengezondheid NBV

Honger

Bijengezondheid NBV

Ziektebeeld bij honger

• Kenmerk : bijen zitten dood diep in de cel

• Oorzaak : te weinig voer in de kast

• Voorzorg : altijd twee volle ramen met voer

• Winter : afstand wintertros naar voer te groot

Bijengezondheid NBV

Einde les 2

Vragen of opmerkingen ?

Bijengezondheid NBV