Platform Openbaar Groen:Ziekten en plagen in openbaar groen

Van Remoortere Liesbet

Waarschuwingssysteem Proefcentrum voor Sierteelt (PCS)

Genk– 28 juni 2011

Waarschuwingssysteem

• Waarnemings- en Waarschuwingssysteem voor Boomkwekerij, Tuinaanleg en Openbaar Groen

• Sinds 1996• Lidmaatschap (€120/jaar)

– Waarschuwingsberichten– Actua-berichten– Fiches– Map– Advisering– Staalanalyse– Wandelvoordrachten en

cursussen– Website

Plantenbeschadigers

• Insecten• Mijten• Schimmels• Bacteriën

Insecten

• Snavelinsecten• Vlinders en motten• Bijen en wespen• Kevers

Snavelinsecten

• Zuigsnavel met stekend zuigende monddelen waarmee ze plantensappen opzuigen

• Aantel grote plantenbeschadigers• Vaak misvormingen, groeiremming en

afscheidingen

Snavelinsecten

• Wantsen• Bladvlooien• Bladluizen• Schildluizen, dopluizen en wolluizen• Cicaden

Bladluizen (Aphididae)

• Ingewikkelde levenscyclus met of zonder waardplantwissel

• Vele generaties per jaar: holocyclische en anholocyclische bladluizen

• Snelle voortplanting: ongeslachtelijk en levendbarend

• Overwintering als wintereitje of adult

Bladluizen (Aphididae)

• Schade: – Geen vraatschade– Groeiremming- en

misvormingen (bladkrulling, galvorming..)

– Honingdauw, roetdauwschimmels

– Virusoverdracht

Bladluizen

• Bestrijding– Snelle ontwikkeling: afwisselen om resistentie

te vermijden

– Contact of systemisch– Veel (inheemse) natuurlijke vijanden:

selectieve middelen gebruiken

Cinara fresai

• Takluis• Cupressocyparis x leylandii• Grote donkerbruine luis met zwarte

strepen• Veroorzaker van zware sterfte bij hagen

Cinara fresai

Cinara fresai

Takluizen

� Gele plekken in haag -> verbruinen -> volledige afsterving

� Vooral in oudere hagen

Takluizen

� Schade vanaf jan/feb zichtbaar

� Later in het seizoen zet de schade zich niet verder

� Bestrijding: � Voorjaar:contactinsecticide.

� Later: systemisch insecticide

� Waarschuwingsbericht

Snavelinsecten

• Wantsen• Bladvlooien• Bladluizen• Schildluizen, dopluizen en wolluizen• Cicaden

Cicaden (Auchenorrhyncha)

• Schade door onderkant van de bladeren aan te prikken

• Bovenaan veroorzaakt dit vlekken en zilverachtige verkleuring

• Geen echte economische beschadigders

Graphocephala fennahi

• Rhododendron-cicade

• Rhododendron• Adult: blauw/groen

met rode strepen, gevleugeld

• Nymfen: wit/geel/groen– bladonderzijde

Graphocephala fennahi

• Levenscyclus– Ei-afleg in september in bloemknop

• Daardoor verwonding aan bloemknop => aantasting door Pycnostysanus azaleae (zwartknoprot )

Graphocephala fennahi

• Bestrijding:– Preventie: in de winter aangetaste knoppen

verwijderen.– Nimfen bestrijden

– Waarschuwingsbericht

Insecten

• Snavelinsecten• Vlinders en motten• Bijen en wespen• Kevers

Vlinders en motten

• Bijtende monddelen: vraat- mineer-skeleteerschade, inspinnen blad

• Beperkte plantenbeschadigers• Rupsen: grote verschil in segmentatie en

buikpoten aantal

Vlinders en motten

• Houtboorders• Mineermotten• Lyonettiidae• Stippelmotten• Pijstaartvlinders• Tandvlinders• Donsvlinders• Processievlinders• Bladrollers• Spanners• Grasmotten

Houtboorders

• Klein groep• Larven verrichten vraatschade in het hout• Schade kan ernstig zijn

Zeuzera pyrina

• Gestippelde houtvlinder• Polyfaag: hele reeks van loofhoutsoorten

gevoelig• Adult: wit met zwarte vlekken

Zeuzera pyrina

• Rups: rozig nadien okergeel met zwarte puntjes

• Vraatschade:– Boorgaten + verdere rotting en inwendige

gangen => afkraken

Zeuzera pyrina

Zeuzera pyrina

• Bestrijding :– Zwaar aangetaste bomen verwijderen en

vernietigen

– Matig aangetaste bomen controleren– Feromonen voor de monitoring van de adulten

Mineermotten (Gracilariidae)

• Grote groep van zeer kleine vlindertjes• Larven leven IN het bladweefsel in zgn.

mijnen en maken mineergangen• Verpopping gebeurt in de mijn• Meeste soorten veroorzaken weinig

schade

Cameraria orhidella

• Paardenkastanjemineermot• Paardekastanje (soort afh.)

Cameraria orhidella

• Mineergangen waarin rups is terug te vinden in blad

• Tot meerdere mijnen per blad zelfs tot er geen bladmoes meer is

Cameraria orhidella

• Te verwarren met Guingardia aesculi(schimmel)

Cameraria orhidella

Cameraria orhidella

Vangsten paardenkastanjemineermot 2009

0

500

1000

1500

2000

2500

15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37

W ee k

Aa

ntal

in

val

Destelbergen

Desselgem

Wetteren

Cameraria orhidella

• Preventief: – In de herfst, afgevallen

bladeren verzamelen en vernietigen

– Plaagbeheersing:• Feromoonval • Kleefbanden

• Bestrijding: – Eitjes, rups, motjes– Chemische in tuinen en

openbaar groen niet verantwoord

• Waarschuwingsbericht

Stippelmotten

• Larven verrichten vraatschade aan het blad

• Larven gaan vaak ook spinsels vormen waarin ze verpoppen

Yponomeuta

• Stippelmot• Op Euonymus europaeus en japonica,

Prunus padus, avium en spinosa, Crataegus…

• Vlinder: donkerwit met zwarte vlekken

Yponomeuta

• Rups: grijs/bruin later grauwwit met donkerbruine vlekken

Yponomeuta

• Larven eten de aangetaste planten volledig kaal

• schade vaak opvallend

Yponomeuta

Yponomeuta

• Bestrijding:– Bestrijding in tuinen en openbaar groen is doorgaans niet nodig.– De plant haalt de vraatschade alter in het seizoen in, zelfs al

wordt hij volledig kaalgevreten– Nesten uitknippen of verbranden. – Biologisch behandeling tegen rupsen met Bacillus thuringiensis. – Op kwekerij kan chemisch bestreden worden met een selectief

rupsenmiddelen – Feromonen voor de monitoring van de adulten – Waarschuwingsbericht

Processievlinders

• Thaumetopoea processionea

• Eikenprocessie-vlinder

• Quercus• Vanaf 3e vervelling �

brandharen!

Ontw.stadium

Periode Mate van ongemak

ei Tot half april

Beperkt

Jonge rupsen

Half april -half mei

Beperkt

Volgroeide rupsen

Half mei -half juni

Veel (brandharen)

pop Half juni –eind aug.

Matig (nesten)

vlinder Juli - sept Matig (nesten)

Thaumetopoea processionea

• Bestrijding:– Xentari WG: Bacillus thuringiensis �in derde

larvaal stadium � na 1 uur kaakspierverlamming � stoppen met eten � verhongeren

– Verbranden– Wegzuigen waarna begraven, verbranden of

verdrinken– Waarschuwingsbericht

Thaumetopoea processionea

• Infowww.eikenprocessierups.be

• Aannemers voor bestrijding:• http://www.provant.be/leefomgeving/natuur_en_landscha

p/eikenprocessierupsen/bestrijding/index.jsp(Antwerpen) of kathleen.verstraete@admin.provant.be

• regiowerking@vlaamsbrabant.be• lcrevecoeur@limburg.be• luc.samsoen@oost-vlaanderen.be

Insecten

• Snavelinsecten• Vlinders en motten• Bijen en wespen• Kevers

Bijen en wespen

• Vliesvleugeligen • Larve: bijtend: vraatschade

– Larve bastaardrups: zaagwespen