Opening 29 mei en Zes keer in juli en augustus

Culturele Zondagen Molenbuurt

Wiekenpark Almere Buiten 2011

CULTURELE ZONDAGEN WIEKENPARK

Alle tradities zijn een keer begonnen. Als je bij een groots succesvol evenement jaren later terugkijkt, dan denk je vaak met vertedering aan het intieme karakter van die eerste keer, het gezellige, het kleine en beloftevolle. En dan zie je plotseling in die eerste keer dat alle ingrediënten van het latere, grote succes daarin al verborgen lagen. Hier doe ik het andersom: ik kijk nu niet terug, maar vooruit. Ik heb in de Culturele Zondagen het kleine gezien, het gezellige en het beloftevolle… dit is een evenement dat kan uitgroeien tot een groots, jaarlijks terugkerend evenement.

Het begon allemaal een jaar geleden toen door de verschillende gemeentelijke partners besloten werd dat het Wiekenpark (officieel is het bosje een deel van het Polderpark, maar het Wiekenpark is een veel duidelijkere benaming) zou worden gerenoveerd. Kunstenaars zou-den een rol krijgen en kregen de opdracht om samen met bewoners uit de Molenbuurt kunstwerken te realiseren. Vanuit mijn functie kon ik dat proces begeleiden.

De renovatie van het parkgebied liep vertraging op, maar het tijdpad dat ik samen met de geselecteerde kunstenaars had vastgesteld, heb ik toch aangehouden. Dat vroeg wel om extra inventiviteit, maar we hebben alle problemen opgelost. Met de renovatie zouden er bijvoorbeeld natuurlijke materialen vrijkomen die de kunstenaars konden gebruiken om hun kunstwerken mee te bouwen.

Om maatschappelijke aandacht te geven aan de kunstwer-ken en aan de renovatie van het park, heb ik het initiatief genomen voor de zes Culturele Zondagen. De zes kunstenaars hebben allemaal een zondag voor hun rekening genomen en een project bedacht dat aansloot bij hun LANDARTkunstwerk en waarin tegelijkertijd groepen bewoners konden participeren. Met de Kunstbus van het kunstencentrum ‘de Kunstlinie’ en met hulp uit de Almeerse culturele wereld heb ik hun activiteiten kunnen ondersteunen.De deelnemende buurtbewoners waren vooral kinderen en moeders, die enthousiast waren en ook herhaaldelijk terug kwamen. Gemiddeld waren er iedere zondag vijfenzeventig bezoekers.

De inzet van de kunstenaars, de vrijwilligers en de be-trokkenen was natuurlijk van groot belang. Zonder hun enthousiasme hadden de Culturele Zondagen nooit zo’n succes kunnen zijn. Ik zou hun bijdragen het liefst allemaal breeduit willen beschrijven, maar dan wordt mijn inleiding te lang. Ik moet me beperken tot een klein dankjewel, waarbij ik hoop dat de lezer daarin leest hoe groot ik het bedoel:ik bedank Derrick van Putten, Gerard Poot en zijn zoon Simeon, hun Waterland Theater, voor hun geweldige muzikale sprookjes, Stichting De Vrolijkheid voor hun speelsheid, hun interesse en hun openheid, de kunstenaars – Ninette Koning, Patrick Mezas, Mariël Bisschops, Christian Wisse, Saskia Burleson en Bertina Slettenhaar – voor hun kunstwerk en hun creativiteit, Hein Walter voor zijn woorden bij de kunstwerken, Erik Fakkeldij en Tibor Benkhard voor hun kleurrijke graffiti, Bart Lampo voor zijn inspirerende betrokkenheid, Ans Kits voor haar tomeloze energie en haar netwerk, de AMP/Kunstbus ‘Talent on Stage’ jongeren, voor hun op-tredens, Mannie Krak voor haar StopMotion, de mensen

die aan het mozaïek hebben gewerkt, voor hun geduld en precisie, de fotografen die de Culturele Zondagen hebben vastgelegd en gedocumenteerd, het Kunstbus team van de Kunstlinie, Marja Thijssen en Daniëlla van Eembergen, mijn stagiaire Kelly en Elly van Rijs, Patrick, Michelle Nieskens voor de publiciteit, Johan van Maare van de Schoor, het beheer van de Wieken, Monique van der Plas, Olaf de Koning en Lilian Stap van de gemeente voor hun interesse en aandacht, en ten slotte bedank ik alle bezoekers, inwoners van de Molenbuurt en uit andere delen van Almere... met elkaar hebben we van deze zes zondagen een prachtig begin gemaakt van een traditie.

Harriët Bosman, cultuurmakelaar, 8 augustus 2011

3 juli 2011

Ninette Koning

Krasbomen

Al zijn er heel veel raakvlakken met de natuur en schuurt het er soms erg dicht tegen aan…je ziet het meteen, dit is kunst! Drie bomen op een open plek in het park. Ze zijn van hun schors ontdaan en daardoor zien ze er anders uit dan bomen zoals we ze kennen, maar toch, dit waren, nee, dit zijn populieren! En voor wie er oog voor heeft: de bovenkanten zijn breder! Dat komt doordat ze omgekeerd in de aarde zijn gestoken – met hun kop in de grond.Omgezaagd, ontschorst, wortels en takken eraf en weer in de grond. Kunst? Nee, in deze fase nog niet. Het is pas kunst geworden door de bewerking die erna kwam. Ninette Koning, kunstenaar uit Almere en gespecialiseerd in het maken van kunstwerken van of met natuurlijke materialen, heeft de bomen bewerkt. Ze heeft de kale bomen een nieuwe huid gegeven – al is het woord ‘geven’ in dit verband opmerkelijk, want ze heeft niks aan de bo-men toegevoegd, ze heeft er zelfs meer van afgehaald. De bomen waren kaal, leeg, nu hebben ze weer een patroon. Vanaf het moment dat de bomen door een kunstenaar zijn bewerkt, ze een nieuwe huid hebben gekregen, kunnen we spreken van kunst. Duidelijk!

Of is het toch nog ingewikkelder? De patronen op de bomen zijn gebaseerd op de natuur! De vormen die op de bomen zijn gekrast, zijn gebaseerd op Nano foto’s. Tegenwoordig zijn er fototoestellen die haast onvoorstel-baar diep kunnen inzoomen: een nanometer is een miljardste van een meter! Als je met die camera een eencellig diertje zou fotograferen of de huid van een spin, dan zou je patronen zien die doen denken aan de patronen op deze krasbomen. Een boom heeft de huid gekregen van een spin en de tweede van een eencellige – het lijken wel plastisch chirurgische ingrepen.De nieuwe patronen zijn eigenlijk oude, natuurlijke patronen. Dus de boom heeft een nieuwe natuur gekregen. Toch geen kunst? Jawel, kunst, zonder twijfel! Kunste-naars hebben altijd naar de natuur gekeken, dus dat is niets nieuws; als ze een landschap naschilderen, een boom natekenen… kunstenaars zijn altijd verbonden geweest met de natuur. Het bijzondere is alleen nu dat Ninette de natuur bekijkt en nabootst die met het blote oog niet te bekijken valt. Ze maakt zichtbaar wat niet zichtbaar is, ze creëert een nieuwe, oude wereld.

Ninette heeft overigens hulp gekregen! De opdracht aan alle kunstenaars die hier in het Wiekenpark een kunst-werk hebben gemaakt, was om de uitvoering samen met buurtbewoners te doen. Ninette heeft een oproep gedaan aan leerlingen die werk zochten voor hun maatschap-pelijke stage. Vier leerlingen hebben gehoor gegeven aan die oproep, een meisje en drie jongens. Ninette heeft samen met deze jongeren een week lang in deze bomen staan hakken. Vijf dagen lang van 10.00 uur tot 16.00 uur. Zoveel werk is dat dus! Als een kunstwerk af is, dan kijk je ernaar, je vindt er wat van of niet, maar er zullen maar weinig mensen zijn die zich realiseren hoeveel uur een kunstenaar er aan heeft besteed. Deze vier jongeren weten dat nu! Ze hebben met beitels, gutsen en hamers uren en uren de vormen uit de boom gehakt. Het kostte ongeveer een kwartier om een mooi, diep rondje te hakken. Het hout was vers en de vezels van de boom waren taai. Op 3 juli konden ook anderen meedoen. Het kunstwerk bestaat uit drie bomen. Twee bomen zijn bewerkt door Ninette en haar ploeg, de derde boom was toen nog leeg. Op 3 juli, tijdens de eerste culturele zondag die in het

Wiekenpark werd georganiseerd, konden alle liefhebbers een hamer en beitel pakken en iets in de derde boom kerven. Een naam, een hartje, een spreuk of een tekening, het maakte niet uit. Elke bijdrage was goed. Alle inker-vingen samen geven de boom een nieuwe, bijzondere huid. De bomen zullen na verloop van tijd waarschijnlijk wat donkerder worden, maar de bekraste huid blijft duide-lijk zichtbaar. En zo lang de boom blijft staan, zo lang zal het bewijs behouden blijven: I WAS HERE.

10 juli 2011

Patrick Mezas

Love, Peace and Respect

Jongeren van een jaar of vijftien hebben manieren en mores die horen bij de groep waar ze zich thuis voelen. Hun kleding, hun taal, hun omgangsvormen. Ze gebruiken symbolen die ze van elkaar begrijpen. Een van die sym-bolen is het V-teken dat je maakt met je rechterhand. Winston Churcill heeft het gebaar tijdens de Tweede Wereldoorlog beroemd gemaakt, maar het is al veel ou-der. Churchill bedoelde het als overwinningsteken, Victory! In de jaren ’60 werd het een vredesteken. De jongeren van nu bedoelen er ‘Love, Peace and Respect’ mee.Patrick heeft voor zijn werk in het Wiekenpark gekozen voor een beeld dat aansluit bij de jeugd. Hij koos voor een staand portret van een jongen met een capuchon en een laaghangende spijkerbroek die zijn rechterarm opsteekt en het V-teken maakt. Als een ode aan de jeugd van nu, een beeld waarin de jongens van 16, 17 jaar zich in zouden kunnen herkennen. De figuur maakt een groet alsof hij iemand tegenkomt, een maatje. Het beeld zou groter dan levensgroot worden.

De opdracht aan alle kunstenaars was om te werken met buurtbewoners, om hen te betrekken bij het proces. Patrick heeft jongens in de buurt aangesproken, ze ge-vraagd of ze mee wilde werken aan het ontwerpen van het beeld. Twee jongens hebben gehoor gegeven aan die vraag. Precies goed. De jongens hebben meegewerkt aan het ontwerp. Patrick heeft ze geleerd om met klei te werken: de opbouw met hout en gaas, het boetseren. Toen het schaalmodel af was, is Patrick het beeld in het groot gaan uitvoeren. Weer met hulp van een paar jon-gens uit de buurt. Van bamboe een constructie, met stro en kippengaas een grove vorm. Dat klinkt simpel, maar om zoiets in het groot op te zetten is zwaar werk. Alleen al een gat in de keiharde grond graven kost veel kracht. Voordat je kunt vormgeven, moet je eerst met tuingereedschap aan het werk!

Patrick heeft een dag of tien in het park gewerkt. En elke dag werd duidelijker hoe het beeld er uiteindelijk uit zou gaan zien. Het maken van een beeld heeft veel verwantschap met het natuurlijk groeiproces. Het beeld groeide! Nadat de grove vorm, het skelet was geplaatst, kwam de fase van de huid, de buitenkant. Werd het model met klei gemaakt, hier werd met gips gewerkt. In deze fase werden pas de details zichtbaar. Na tien dagen was het beeld nog niet klaar, maar waren de vormen van het beeld wel duidelijk – drie meter hoog: een jongen die iedere voorbijganger groet. Maar die nacht werd het vernield: het werd verbrand. De volgende morgen trof Patrick de as aan. Niemand had iets gezien. De kunstenaars hebben er van te voren wel rekening mee gehouden dat hun werk kapot gemaakt kon worden, maar dat waren verstandelijke gedachten. Op het moment dat je ermee geconfronteerd wordt, dan blijkt dat je gevoel er helemaal geen rekening mee heeft gehouden dat iemand zomaar zoiets doet, je werk vernielen!

Het vandalisme is ongetwijfeld een ondoordachte daad, een klein groepje jongeren die halfdronken dachten iets ‘spannends’ te doen, en het is heel goed mogelijk dat ze geen idee hebben van de impact van hun actie, maar het is wel heel erg dat het kan, dat het gebeurt. En juist nu met dit werk, deze ode aan de jongeren, deze handreiking aan hen, deze spiegel. Je zou er een – ook weer verstandelijke – theorie op los kunnen laten en zeggen dat de jongeren met het verbranden van dit beeld van een jongere zichzelf hebben verbrand, of dat ze de betekenis van het beeld niet onderschrijven en juist geen liefde en respect willen tonen en de maatschappij liever de oorlog verklaren dan vrede willen, maar zo zwaar moeten we het maar niet maken. Het ligt meer voor de hand dat ze geen idee hadden waar het beeld voor stond.Hoe dan ook, Patrick heeft wel nog een kleiner beeld gemaakt, van een meter hoog.

Op zondag 10 juli gaf Patrick een workshop. De titel van de workshop was: ‘Draag een handje bij aan Love, Peace en Respect in je eigen wijk’. De deelnemers boetseerden hun eigen hand na. Alle handen die werden geboetseerd, zijn geplaatst op een sokkel; daarop is het beeld komen te staan. Deze kleinere versie komt niet in het Wiekenpark te staan, maar blijft in het buurthuis. Want de vernieling van het werk heeft wel een golf van verontwaardiging en teleurstelling losgemaakt bij de mensen die betrokken zijn bij de herinrichting van het Wiekenpark, maar of dat ook zo gevoeld wordt bij de jongeren die het werk hebben vernield, is maar de vraag. De kans is te groot dat ze het gewoon weer doen. Die kans moeten we ze maar niet geven, ter bescherming van ons eigen gevoel.Het beeld is beschilderd. Zo had het grote beeld ook moeten worden: niet wit, niet zwart, maar in alle kleuren van de regenboog.

17 juli 2011

Mariël Bisschops

Droedelen in de bomen

Droedelen is gedachteloos tekeningetjes maken terwijl je met je aandacht bij iets anders bent: krulletjes, poppetjes, rondjes op papier, dat soort dingen. Dat je ook in de bomen kunt droedelen, dat lijkt de titel van dit kunstwerk te bewijzen. Maar anders dan de makers van papieren droedels, heeft Mariël de vorm van de objecten in de bomen bewust gekozen. Dus in feite zijn het daarmee geen droedels. De eentonigheid van de arbeid zorgde er echter wel weer voor dat de aandacht bij tijd en wijlen werd afgeleid. Dat leverde dagdromen of misschien zelfs wel zinnige filosofische gedachten. Het kunstwerk laat daarmee een proces zien dat het tegengestelde lijkt van droedelen. Een voorbeeld ter verduidelijking:je luistert aandachtig naar iemand aan de telefoon; het volle bewustzijn is bij het gesprek; de hand – gestuurd door het onbewuste deel van de hersenen – krijgt de vrije hand en tekent. Uit onderzoek is gebleken dat iemand die droedelt tijdens het luisteren, veel aandachtiger luistert dan iemand die niet droedelt.

Met de uitvoering van het kunstwerk komt het tegenover-gestelde aan het licht: als het bewustzijn bij de hande-ling is, dan krijgt het onbewuste deel van de hersenen de ruimte voor vrije gedachten, dagdromen, of misschien zelfs verpletterende inzichten en weten-schappelijke doorbraken. Maar anders dan de droedels op papier, zijn deze gedachten helaas nergens vastgelegd. We moeten het doen met onze fantasie. Net zoals de andere kunstenaars die meededen met dit project, had Mariël de opdracht om met buurtbewoners of anderen samen te werken; het ging om community projecten. Mariël heeft een oproep gedaan bij leerlingen die werk zochten voor hun maatschappelijke stage. Vijf VMBO leerlingen kwamen op de oproep af. Daarnaast was het de bedoeling om kunstwerken te maken van materiaal dat zo mogelijk afkomstig was uit het bos. Mariël had haar oog laten vallen op de wilgen uit het gebied. Met de uitlopers van de wilgen, wilgentenen, wilde ze de droedels maken. Uiteindelijk kon ze dat mate-riaal niet gebruiken. Vanaf 15 maart tot 15 oktober mag

de gemeente volgens de wet niet snoeien, geen bomen zagen of groot onderhoud doen. De opzet was om de wilgentenen voor 15 maart te knippen, maar dat is niet gelukt. Het materiaal is uiteindelijk bij de Oostvaarders-plassen vandaan gekomen – een kunstbus vol! Maar liefst zo’n 3500 takken van 2 á 3 meter. Mariël heeft samen met twee jonge assistenten tweeënhalve dag gewerkt om de wilgentenen op maat te knippen. Daarna nog tweeënhalve dag met vijf mensen om de wilgentenen te vlechten.

Het was een enorme klus. Uiteindelijk hebben ze met de groep zo’n zeventig cirkels gemaakt. Tegen het einde, toen ze de slag te pakken hadden, ging het vrij vlot, maar zeker in het begin was het zwaar werk. De lange wilgentenen legden ze languit op de grond. Als ze een stuk of vijftig tenen bij elkaar hadden gelegd, werden ze gebonden met tie-rips. En daarna werden er cirkels van gemaakt. Toen ze klaar waren met het voorbereidend werk, kwam de creatieve fase – daarvoor was het vooral am-bachtelijk werk.De creatieve fase was eigenlijk een soort van ruimtelijk schilderen, versieren: de cirkels werden in de bomen gehangen. Waar ze kwamen te hangen, hoe ver van elkaar verspreid, in welke vorm, dat was een zaak van de groep. Toen bleken alle betrokkenen, maar ook het langslopend publiek, een mening te hebben.

De bewoners zijn positief over het resultaat. Het is een natuurlijk kunstwerk geworden. Als je oppervlakkig kijkt, dan zou je het niet eens als kunstwerk herkennen, maar duiden als een natuurlijk proces. De eiken-processierups spint bomen in, de wingerd kruipt overal overheen en er zijn heel veel soorten natuurlijke parasieten. Deze cirkels zouden zomaar de groeivorm kunnen zijn van een vreem-de plantensoort die door bomen woekert. Ze zijn in de takken gehangen toen de bomen nog kaal waren; nu zijn de bomen groen en dichtgegroeid. De cirkels worden in het groen opgenomen, niet afgestoten. Een mooi voorbeeld van socialisering. Op 17 juli gaf Mariël, in de serie van de zomerse culturele zondagen, een workshop voor buurtbewoners. Er werden weer cirkels van wilgentenen gevlochten. Kleine cirkels, grotere en megacirkels! Die cirkels vormden uiteindelijk het materiaal waarmee een kunstwerk wordt gemaakt. Het werd een hoepelrok voor een reuzin! Het werk heeft een sprookjesachtige uitstraling.

24 juli 2011

Christian Wisse

Groentetuin

Wat is kunst? Sommige mensen geven daarop dit ant-woord: kunst is wat een kunstenaar maakt. Christian Wisse is kunstenaar, dus de groentetuin die ze in septem-ber in het Wiekenpark gaat maken, wordt daarmee een kunstwerk. Het wordt een tuintje van 4 x 4 meter, zomaar middenin in het grasveld, open voor regen en zonlicht. Er komen bielzen of boomstammen omheen te liggen, zodat het tuintje zo’n 40 centimeter hoger komt te liggen – op een veilige hoogte voor grasmaaiers. En er komt wat gaas om-heen, zodat er niet zo makkelijk honden in kunnen. Het wordt een groentetuintje, een tuintje waar groente wordt geplant. Bijvoorbeeld prei of courgettes. Een veldje met groente… is dat kunst? Je zou die vraag natuurlijk filosofisch kunnen beantwoorden en zeggen dat hier de kunstenaar de situatie schept, dat in dit geval de natuur het creatieve werk doet en ervoor zorgt dat de prei gaat groeien en bloeien. Het gaat dan niet zozeer om de uitwerking maar om ‘de idee’. Maar Christian zelf ziet dit werk niet als kunstwerk, maar gewoon als een groentetuintje. Tja…wat is kunst?

Wat een kunstenaar vindt dat kunst is. In dit geval vindt de kunstenaar niet dat het werk kunst is, dus daarmee is deze groentetuin geen kunst. Klaar? Nee. Want het feit dat de vraag wordt gesteld is reden genoeg om er wat langer over door te denken.Wat kunnen eigenschappen van kunstwerken zijn, waar-aan kun je kunstwerken herkennen? Kunstwerken kun-nen mooi zijn, want het gaat vaak om schoonheid. In dit geval is dat ook zo. De preien zullen namelijk heel mooi worden, want prei is een prachtige plant. Over schoonheid kun je twisten, maar bij de dingen die de natuur maakt is meestal geen twijfel: natuur vindt eigenlijk iedereen mooi. Controverse kan ook een eigenschap van kunst zijn, in de zin dat kunstwerken uitlokken tot discussie. In dit geval is dat ook zo: de een zal er een kunstwerk in zien, de ander niet; de een zal zeggen dat er heel veel volktuintjes zijn en dat dat geen kunstwerken zijn, de ander zal zeggen dat juist de vervreemding van dit tuintje in het Wiekenbos ervoor zorgt dat het een kunstwerk wordt. Dit werk rekt de grenzen van het begrip kunst op.

Een derde eigenschap van kunst is de kans die het biedt om ervan te leren, er een bijzondere ervaring door te krijgen. In dit geval is dat ook zo. Vroeger wist iedereen wat prei was of hoe een courgette groeit, maar tegenwoor-dig weten nog maar weinig mensen hoe dit soort planten eruit zien. We kennen de prei uit de winkel, maar hoe die precies groeit? Kinderen weten het meestal al helemaal niet. Door de prei zo middenin het stadsgebied te laten groeien, krijgen de omwonenden de kans om te leren. Ze kunnen de schoonheid ervaren van prei in elk stadium van de groei: van klein naar groot.Nog een andere eigenschap van kunst is de waarneming. Kunstenaars werkten vroeger naar de natuur: ze schilder-den het landschap na, een stilleven of bijvoorbeeld een bos met bloemen. Ze probeerden de natuur dan levensecht na te maken. Bij deze groentetuin is dat werken naar de waarneming heel extreem. Christian maakt de natuur ook na, ze maakt als het ware een prei na. De prei is zelfs zo goed gelukt dat die niet van echt te onderscheiden is. Echter dan dit kan niet.

Vaak doen kunstenaars een lijstje om hun schilderij. Dat is ook een eigenschap van kunst, daaraan herken je dat het gaat om een kunstwerk. Dat lijstje maakt dat het schilderij los kan worden gezien van de echte wereld. In dit geval is dat ook zo: de bielzen (of misschien worden het boom-stammen) maken samen een lijst van 4 x 4 meter. Voor wie dat niet wist: Christian is niet alleen kunstenaar, maar ze ontwerpt ook tuinen en ze weet heel veel van planten. Ze combineert dat werk met haar kunstenaars-werk. Waarschijnlijk is de grens daar net zo moeilijk te trekken als hier met dit tuintje en kun je ook daar een moeilijke vraag stellen. Als een kunstenaar werkt in de tuin, maakt ze dan kunst? Op 24 juli stond de culturele zondag in het teken van de groentetuin. De tuin wordt weliswaar pas in september gemaakt, maar deze dag in juli was daarop alvast een aan-kondiging.Alle deelnemers werkten met klei: ze maakten planten van klei. Observerend boetseren.De een begon met een steel, de ander met een bloem en samen werkten ze aan de hele plant. Het werd een organisch stelsel van stelen en vormen.

31 juli 2011

Saskia Burleson

Trees in two

Kunstwerken in de openbare ruimte, zo worden de kunst-werken genoemd die staan in het landschap, in de stad, in de straten, op de pleinen. Die ruimte is openbaar en dus eigenlijk van ons allemaal. Omdat de ruimte van ons al-lemaal is, zijn de kunstwerken die daar staan dat ook. De meeste kunstwerken zijn bedoeld als een mooie aankle-ding, als versiering, vergelijkbaar met een schilderij dat je aan de muur hangt in de huiskamer. Zo is dit kunstwerk van Saskia Burleson in het Wiekenpark ook bedoeld. Het zijn mooie kleuren en vormen, op een evenwichtige manier verdeeld over het veld. Maar dit kunstwerk heeft meer: je kunt ermee spelen. Welk spel er gespeeld kan worden en hoe de spelregels zijn, dat is niet omschreven, maar dat is voor het fantasievolle kind juist een extra uitdaging. Hier ligt een spel klaar om te spelen, maar je moet het wel eerst bedenken. Je kunt bijvoorbeeld tik-kertje spelen, waarbij de kleur paars op het moment een vrije plaats is… maar let op, op een ander moment is een andere kleur een vrije plaats. Je kunt er bijvoorbeeld ook een soort paaltjesvoetbal mee spelen, waarbij de verschil-lende kleuren verschillende punten opleveren. Je kunt er

ook voetbiljart mee spelen, waarbij je alle bomen in een bepaalde reeks moet raken met een bal. Spoorzoekertje, verstoppertje, raadspelletjes, bokkie-spring voor lange mensen, talloze spellen klaar om te bedenken en te spelen. En heb je geen zin om je in het zweet te werken? Dan gebruik je het kunstwerk als rugsteuntje en ga je lekker kijken hoe de anderen rennen. Maar je kunt deze openbare ruimte natuurlijk ook als stille zomerse leesplek gebrui-ken – als er even niemand speelt.

De titel van het werk maakt duidelijk hoe het werk ge-maakt is: bomen doormidden. Boomstammen van zo’n tweeënhalve meter zijn in de lengte doormidden gezaagd en stevig in de grond gezet. Welke boomhelften aan elkaar hebben gezeten? Ga maar zoeken en maak er een spel van! Een extra moeilijkheid: de binnenkant van de bomen is beschilderd in verschillende kleuren.Saskia heeft bij het ontwerpen van dit kunstwerk gedacht aan de menhirs die ze in Frankrijk heeft gezien. Menhir is de benaming voor grote stenen die in de prehistorische tijd door mensen zijn neergezet en die nu nog steeds in de openbare ruimte staan. De naam “menhir” is Bretons en is samengesteld uit de woorden “maen” (steen) en “hir” (hoog). We kunnen nu alleen maar raden waarom mensen die stenen maakten en plaatsten: wellicht dat ze een bepaalde betekenis hadden, religieus of anderszins, misschien waren het grensmarkeringen, maar misschien vonden ze het wel gewoon mooi – kunst in de openbare ruimte avant la lettre.

De menhirs van Saskia zijn niet van steen en ze zijn zeker niet voor de eeuwigheid gemaakt, maar een ander aspect hebben ze wel met hun prehistorische voorgangers ge-meen: het gemeenschappelijke.Weliswaar maakt Obelix, de stripfiguur uit Asterix, menhirs in zijn eentje, maar het ligt meer voor de hand dat deze kolossen in werkelijkheid door groepen gemaakt werden. En dat is ook zo met het kunstwerk van Saskia. Het beschilderen van de bomen heeft ze gedaan met behulp van buurtbewoners, kinderen vooral. Dat was op zichzelf al een gezellige activiteit, maar de belangrijkste gedachte achter deze actie was dat de kinderen hiermee het kunstwerk zichzelf een beetje toe-eigenden. Want kunstenaars blijven weliswaar de geestelijke eigenaars van de kunstwerken die in de openbare ruimte staan, de buurtbewoners moeten ermee leven, zij moeten er dage-lijks naar kijken en zij mogen er, in dit geval, mee spelen. De kunstenaar komt hooguit af en toe kijken om te con-troleren of het kunstwerk nog in redelijke staat is.

Om de buurtbewoners daarvan te doordringen had Saskia voor de culturele zondag op 31 juli een opdracht bedacht: bedenk je eigen kunstwerk in de openbare ruimte. Al-les mocht: ‘beschrijf het kunstwerk, teken het of maak er zelfs een kleine maquette van’. De bewoners waren daarbij niet gebonden aan de regels die wel gelden voor de kunstenaars, maar als ze een extra moeilijkheidsgraad wilden inbouwen, dan kon dat natuurlijk wel. Ze moesten er gewoon een spel van maken:

Ontwerpen voor beginners:1. Bedenk een kunstwerk voor de openbare ruimte; maak het mooi.

Ontwerpen voor gevorderde beginners:1. Maak een mooi ontwerp.2. Schrijf maten erbij, zoals hoogte en breedte.3. Welk materiaal zou je willen gebruiken?3. Denk aan constructie: hoe zit het in elkaar, hoe diep zit het in de grond, hoe bevestig je het.

Ontwerpen voor de gevorderde: 1. Maak een mooi ontwerp.2. Schrijf maten erbij, zoals hoogte en breedte.3. Denk aan constructie: hoe zit het in elkaar, hoe diep zit het in de grond, hoe bevestig je het?4. Welk materiaal gebruik je?5. Denk aan de veiligheid: kunnen kinderen erop klimmen zonder zich te bezeren? Is het niet gevaarlijk?6. Is het hufterproof? Kan het werk een grote storm aan?

7 augustus 2011

Bertina Slettenhaar

Ontluikende bloemen

Bij feestjes horen bloemen: een bosje tulpen als cadeau, een bos rozen aan je jarige geliefde, als corsages bij een huwelijk, op het altaar bij een kerkelijke viering; bloemen geven ook je doordeweekse huiskamer een zondagse sfeer en laten als het ware de zon stralen in je dagelijks leven; de geur en de kleur stemmen vrolijk en bloemen leren mensen op een natuurlijke manier te genieten van het mo-ment en het nu te vieren. Met die gedachte heeft Bertina Slettenhaar een ontwerp gemaakt voor het Wiekenbos. Het bos dat gerenoveerd werd, opgeruimd en opnieuw ingericht, zou pas af zijn als er bloemen zouden bloeien. Bertina is gespecialiseerd in textiel, dus dat de feestelijke bloemen van stof zouden worden was niet onverwacht en omdat veel van haar kunstenaarsprojecten community projecten zijn, lag het ook in de lijn der verwachting dat dit kunstwerk een werk zou worden waaraan veel handen zouden gaan meewerken.Het werd een haakproject. Haak maar in, haak maar mee! Met die leus werden bewoners opgeroepen om mee te haken aan een groot bloemenveld. En die oproep kreeg gehoor. Zo’n dertig bewoners uit Almere Buiten (uit de

Molenbuurt, maar ook uit andere delen) haakten in, deden mee. Zoals je ook een bos bloemen in de kamer in het zicht zet, zo moesten ook deze bloemen natuurlijk daar komen te staan waar ze zouden opvallen. Het werd het grasveld aan het water. In totaal hebben die dertig bewoners, vooral vrouwen, zo’n honderd dertig bloemen gehaakt. Ze werden op koperen steeltjes geknoopt en zo werden ze in de grond gestoken. Vanuit de verte was het duidelijk: daar groeiden bijzondere bloemen. Als je ze van dichtbij bekeek, dan viel vooral het individuele karakter van de bloemen op.

De verwachting was dat voorbijgangers de bloemen zouden gaan plukken en dat in de loop van weken het grasveld weer groen zou zijn. Daarom had Bertina ook op een andere manier bloemen geplant: als letters. Het woord ‘Bloem’ stond drie keer in het gras. Letters van hout, voor de helft begraven – of poëtisch gezegd: het was alsof de aarde het woord uitsprak – zouden nog steeds herinneren aan de bloemen als ze allemaal zouden zijn geplukt. De kinderen uit het asielzoekerscentrum, de Vrolijkheid, hebben er met groot plezier en enthousiasme, verkleed als vlindertjes, omheen gedanst en zo werd het kunstwerk onthuld. De realiteit was minder poëtisch. De morgen na de opening van de kunstwerken was het houten deel van kunstwerk (de woorden) al door vandalen kapot gemaakt en was een groot deel van de gehaakte bloemen verdwe-nen – waarschijnlijk in de sloot gegooid. De andere helft werd toen ook ‘geplukt’ en in veiligheid gebracht. Gelukkig hebben de vrouwen zich niet laten intimide-ren en was er voldoende enthousiasme voor een nieuw idee:gewoon doorgaan met haken en de bloemen plaatsen in een grote hoepelrok.

Op alle culturele zondagen werd er gehaakt. Ans Kits en Willeke van Wijken waren daarbij belangrijke partners van Bertina. In het kielzog van Ans kwamen leden van de multiculturele vrouwen-groep, maar ook de vrouwen uit de Molenbuurt werden door haar uitgedaagd om mee te doen. Ook hier bleken het vooral de allochtone vrouwen te zijn die zich door het project voelden aangesproken. Sommige vrouwen beheersten al de techniek van het haken, maar ook werden er nieuwe technieken geleerd. Zo ontstond er weer op een natuurlijke manier een grote verzameling gehaakte bloemen en werd het sociale netwerk versterkt. Mariël Bisschops heeft op haar culturele zondag het skelet gemaakt van een hoepelrok: vijf grote ringen van wilgen-tenen. Die ringen werden door Ans Kits en Bertina Slet-tenhaar op de laatste drie zondagen gevuld met bloemen en zo maakten ze een grote, theatrale rok. De culturele zondagen werden feestelijk afgesloten met een optreden van een operazangeres. Zij stond in de schijnwerpers met de bloemenrok aan. De rok blijft bestaan: hij zal omge-draaid aan het plafond komen te hangen en dienst doen als fleurige kroonluchter in het asielzoekerscentrum.

Nawoord

Het eerste stukje Almere Buiten heeft in 1984 gestalte gekregen met de Molenbuurt. De wijk heeft in 27 jaar roerige tijden gekend en af en toe is dat nog zo. Daarom spannen we ons als gemeente en partners, samen met de bewoners van de Molenbuurt, in om de wijk veiliger, leefbaarder en gezelliger te maken.

Een van de parels van de wijk is het park, dat officieel tot het Polderpark behoort maar vaker Wiekenpark wordt genoemd. Een parel die wel verwaarloosd is. Een renovatie van het park komt er aan! Het gebied heeft lange tijd niet uitgenodigd tot bezoek, maar daar is nu verandering in gekomen. Vooruitlopend op de renovatie heeft een prachtig evenement in het park plaatsgevonden: de Culturele Zondagen in de Molenbuurt.

Ruim een jaar is Harriët Bosman, in opdracht van de gemeente, cultuurmakelaar geweest in de Molenbuurt en Hoofdstedenbuurt. Zij is er met haar inzet en

enthousiasme in geslaagd veel wijkbewoners in contact te brengen met kunst en cultuur: van genieten van zang en dans tot samen kunst maken van wilgentenen, van talent ontdekken tot voor de eerste keer optreden voor publiek! Het park in de Molenbuurt was daarvoor het podium en soms zelfs het materiaal. De innigste ontmoeting tussen cultuur en natuur vond plaats in de zes LANDART kunstwerken. Ook daar had-den de bewoners een aandeel in, zij hielpen de kunstenaars met het vormgeven van de creaties. Het cultuurmakelaarschap, en in het bijzonder de zes Culturele Zondagen in de Molenbuurt, heeft bewezen dat mensen enthousiast deelnemen aan toegankelijke kunstactiviteiten en dat deze leiden tot mooie nieuwe ontmoetingen.

Olaf de Koning, Gemeente Almere, 12 augustus 2011

Een selectie van de artikelen en reportages die zijn verschenen in kranten en digitale media:

Link naar een reportage op Omroep Flevoland uitgezonden binnen het programma Binnen de dijken, op 1 augustushttp://www.omroepflevoland.nl/uitzending-gemist/video-player?p=binnen+de+dijken&d=201108011747

Link naar artikel in Almere Dichtbij/ De Almare - 3 julihttp://www.dichtbij.nl/almere/regio/artikel/2113929/culturele-zondagen-in-park-molenbuurt.aspx

Link naar artikel in AAlmere Dichtbij/ De Almere - 26 julihttp://www.dichtbij.nl/almere/regio/artikel/2123300/culturele-zondag-geslaagd-ondanks-regen.aspx

Stop Motion Filmpjes o.l.v. mannie Krakhttp://www.youtube.com/watch?v=EdS_F4JbY5M

Link naar Persbureau Almerehttp://www.persbureaualmere.nl/kunst-a-cultuur/862-buurtbewoners-molenbuurt-genieten-van-culturele-zondagen.html

Link naar de website van Jong in Almerehttp://www.jonginalmere.nl/shownews.asp?xtitle=Eerste+culturele+zondag+in+Molenbuurt+succes+&cat_id=-1&web_id=110&nws_id=9139

COLOFON

De Culturele Zondagen hadden niet gerealiseerd kunnen worden zonder de financiële en materiële ondersteuning van:De Gemeente Almere, Fonds Cultuur Participatie, Kunstencentrum ‘de Kunstlinie’, Kunstbus, De Schoor, GoedeStede, Alliantie Flevoland, Ymere, Oranjewoud, Tomin, Kompaan en Baljet.

Foto’s (op enkele foto’s na), teksten bij kunstwerken en opmaak: Hein Walter