nrcVRIJDAG�16�NOVEMBER�2�0�18

nrcVRIJDAG�16�NOVEMBER�2�0�18 Opinie 1918 Opinie

C�O�LU�M�N

Brexit toont zwaktevan Brits stelsel aan

Luuk van Middelaar

Het scheidingsakkoord tussen de EU en het Ver-enigd Koninkrijk regelt een ordelijk vertrekper 29 maart 2019, stelt veel uit en houdt deBritten op de drempel. Een kunststuk van la-biele evenwichten. Maar grote onzekerheidblijft en de gebeurtenissen volgen elkaar in

hoog tempo op. Theresa May kreeg woensdag unaniemesteun van haar kabinet, maar na een nachtje slapen namentwee ministers alsnog ontslag en volgde voor de premier eenpittige dag in het Lagerhuis.

Ze ligt van twee kanten onder vuur, ook in haar eigen partij.Neem de gebroeders Johnson. Branie-broer Boris valt de voor-gestelde deal namens de Leave rs aan, terwijl brave broer Jo erjuist als Re maine r onderuit wil. Houdt de angst voor Corbynslinkse Labour en de chaos van een no-deal het Conservatievefront gesloten? Of valt de regering? Loopt het met een sisseraf? Of komen er verkiezingen, nog een referendum? Laconiekmeldde Donald Tusk, voorzitter van de Europese-Raad, giste-ren dat hij een top ter bezegeling van het akkoord plant voor25 november, „mits er niets buitengewoons gebeurt”.

B rexit – de ingrijpendste Britse nationale beslissing invredestijd – houdt ons terecht op het puntje van onzestoel. De regering zou immers zomaar kunnen vallen.

Toch zit de kwetsbaarheid van de Britse regering vanouds ‘in-ge b a k ke n’ in het politieke systeem. In The English Constituti-on (1867) schreef de briljante journalist Walter Bagehot dathet Britse Cabinet per definitie wankel is, omdat het steunt opeen meerderheid in het Lagerhuis en die staat bloot aan hu-

meuren, roddels, verhalen, peilingen en leiderschapsfanta-sieën van individuele parlementariërs. Bovendien legt de op-positie, vanaf de bankjes frontaal aan de overkant, de regeer-ders het vuur na aan de schenen. En dankzij de veelgelezenkranten komt het wispelturige volksgemoed meteen binnen.

Dit alles wordt versterkt doordat alle kabinetsleden tevensin het parlement zitten. Niks scheiding der machten: TheresaMay is Prime Minister, parlementslid en Conservatief partij-leider ineen. Ze kan dus niet, zoals Merkel, één functie neer-leggen en doorregeren.

Bagehot contrasteerde deze permanente hoogspanning inWestminster met het – destijds – kalm tikkende mechaniek inWashington: een Amerikaans president is na zijn verkiezingverzekerd van vier jaar regeermacht; dus doen parlementairedebatten er minder toe. Er vloeit geen bloed in het Huis vanAfgevaardigden en zo verslapt de publieke aandacht, en daar-mee, meende hij, ook de kwaliteit van pers en openbaar debat.

M aar waarom liet de opvoedende kracht van parle-mentair debat de Britten juist inzake Europa in desteek? Hoe komt het dat illusies over ’s lands plaats

naast zijn buren en in de wereld – het absurde idee dat eenstaatje van 65 miljoen inwoners met de vingers in de neusgunstige handelsdeals met India en China zou gaan sluiten! –zolang onweersproken blijven?

Nostalgie over het Britse rijk, natuurlijk. Wellicht ook demedia, met hun buitenlandse eigenaars en veranderd ver-dienmodel. Maar belangrijker is dat de oppositie niet werkt.Beide grote partijen zijn sinds de Britse toetreding in 1973 totop het bot verdeeld over Europa. Zo worden de echte vragennooit volledig zichtbaar en frontaal uitgevochten op de besteplaats die daarvoor is: het Lagerhuis. Dat gebeurt in de kran-ten, wandelgangen en achterkamertjes.

En dus zullen ook eventuele nieuwe verkiezingen geen ant-woord geven op de kernvraag, Gaan of Blijven? Voor beide op-ties kun je nog steeds zowel terecht bij de partij van May éndie van Corbyn. Zonder herschikking van het partijlandschapzijn er maar twee manieren om chaos te vermijden: een deal,of een tweede referendum.

Luuk�van�Middelaar is�politiek�filosoof,�historicus�en�hoogleraar

Zolang ‘gaan of blijven’ Tories én Laboursplijt, helpen nieuwe verkiezingen niets

FOTO

�ANP

Cryptomunt is nieuwe zeppelinBitcoin is al achterhaald maar wel een noodzakelijke tussenfase voor een technologie die deugt én nodig is schrijft Jheroen Muste.

Jheroen�Muste ismede-oprichter�enbestuurder�vanKrypC�Technolo-gies.

Terwijl pioniers als AlbertPlesman en AnthonyFokker rond 1920 deburgerluchtvaart letter-lijk van de grond pro-beerden te krijgen, vlo-gen de zeppelins al overde Atlantische Oceaan.

Zulke sigaarvormige ‘l u c ht s c h e p e n’ we r -den gezien als de optie voor grootschaligpersonenverkeer door de lucht. In 1932kwam zelfs een trans-Atlantische lijn-dienst tot stand. De ramp met de Hinde n-b u rg in 1937 – om te kunnen zweven wa-ren ze gevuld met het explosieve water-stofgas – maakte hier een abrupt eindeaan. Maar was hiermee de grootschaligeluchtvaart ten einde?

Het duurde nog enige tijd voordat vlieg-tuigen grotere aantallen passagiers aan-konden. Maar de combinatie van lichtematerialen, sterke aandrijving en veiligeprocedures bereidden de weg voor groot-schalige, veilige en betaalbare burger-luchtvaart over grote afstanden van nu.

Op dit moment wordt veel geschrevenover de problemen van blockchain, detechnologie achter crypto-valuta en an-dere toepassingen die het moeten hebbenvan betrouwbaarheid. Blockchain staateen netwerk van transacties toe waarmeeniet kan worden gesjoemeld, omdat ie-dereen een real time-kopie van de data-base (‘ledger ’) van transacties op zijncomputer heeft staan. Eenmaal opge-slagen is er niets meer aan te veran-deren. Het netwerk wordt nietcentraal beheerd maar door dedeelnemers in het netwerk sa-men (‘d i s t r i b u te d’). Block-chain is een voorbeeld vandeze distributed ledger tech-nolog y (DLT ).

Maar de ‘c r ypto-bubbel’is geknapt. Het vergtenorme rekenkracht omcrypto-munten als Bit-coin te maken, waardoorhet energieverbruikdoor computers gigan-tisch is. De vermeendedemocratische zegenin-gen van decentrale tech-nologie, nagestreefd doorlibertijnse tech-ideologen,ontpoppen zich als rauwkapitalisme, waarbij eenkleine groep onevenredigveel verdient, ten koste vanm a s s a’s onwetenden, die tever-geefs hopen om snel fortuin tem a ke n .

Maar zoals de zeppelin niet detoekomst van de luchtvaart bleek, zozijn de huidige generaties crypto-valutagrotendeels ongeschikt voor grootschali-ge toepassing in het economisch en maat-schappelijk verkeer.

De crypto- en blockchain-sector is am-bigu. Al sinds de jaren ’90 sleutelen uni-versiteiten en onderzoekscentra aan dis-tributed ledger-technologie. En ja, ookeen leger computerprogrammeurs metgeheel eigen ideeën nemen de wereldmee in een real-life experiment, buitende veilige muren van het laboratorium.Mensen doen daar aan mee zonder de ri-s i c o’s te kunnen inschatten van financiëleconstructies die op basis van Bitcoin.

Nouriel Roubini, de econoom die de fi-nanciële crisis in 2007 correct voorspel-de, noemt blockchain „de meest gehype-te en minst nuttige technologie in de ge-schiedenis van de mensheid”. Daar zit

veel in, maar het is niet relevant om hetzo te bekijken. Vergeet de huidige genera-tie crypto-valuta! DLT is een noodzakelij-ke ontwikkeling, die volgt op de internet-revolutie van de afgelopen twintig jaar.

S ociale netwerken, smartphones, decloud en big data hebben niet alleenveel plezier opgeleverd, maar ook

onze verwachtingen als consumenten on-omkeerbaar veranderd: we wensen in-stant-bevrediging. Maar de bedrijven diedaarin moeten voorzien met productenen diensten staan met hun verouderdeautomatiseringssystemen nog met één,soms twee benen in de pre-internet-wereld en kunnen nauwelijks concurre-ren met de winnaars van nu, zoals Ama-zon of Apple.

De realiteit is dat complexe waarde-ketens, met een enorme variëteit aan fy-sieke, financiële, en administratieve stro-men en processen, gestroomlijnd moetenworden om aan de ‘one- click’ k l a nt ve r -wachtingen te kunnen voldoen. Partijenmoeten daarom wel gaan samenwerkenin wat je ‘digitale ecosystemen’ kunt noe-

maken van gevalideerde data waar gevali-deerde partijen op kunnen en durven ver-trouwen als middel. Alle problemen vannu over betrouwbaarheid van data – vanfake news en duistere algoritmes tot deuitdagingen bij de bescherming van per-soonsgegevens – onderstrepen enkel denoodzaak.

Het verwijt dat de huidige crypto-valu-ta ‘op lucht’ zijn gebaseerd, is een achter-hoedegevecht. Er bestaan al DLT-platfor-men die niet meer energie verbruikendan normale computercentra, die niet af-hankelijk zijn van het ‘d e l ve n’ van die va-luta, en die in bijna real-time contractaf-handeling mogelijk maken in zo’n ecosys-teem, en op basis van de meest moderneve r s l e u te l i ng .

Filosoof en econoom Haroon Sheikhpleit er in zijn boek Embedding Technopo-lis voor om technologie zo toe te passendat je een snel veranderende wereld toch„bewoonbaar ” houdt: niet door technolo-gie te ontkennen, te bestrijden of juist to-taal te omarmen, maar door deze „har-monieus” in bestaande tradities in te pas-sen. Laten we de kans grijpen om DLT alsnuttige technologie te leren gebruiken,ter meerdere eer en glorie van onze de-mocratische verworvenheden en een ge-lijkwaardige samenleving.

En ja, net als met de Hindenburg in1937 is de ‘l u c ht b a l l o n’ van de crypto-va-luta letterlijk en figuurlijk gebarsten, envallen er slachtoffers. Maar zoals dit tenslotte de burgerluchtvaart niet heeft ge-hinderd zich te ontwikkelen tot een rela-tief zeer veilige vorm van transport, zozullen we ook generaties veilige en be-trouwbare distributed ledger-technologieop zien komen die ons vooruit helpen ineen digitale wereld.

Biomassa stoken is eenramp voor het klimaatDe regering moet geen subsidie geven voor houtstook inkolencentrales, schrijven Martijn Katan en Ben Feringa cum suis.

Energiebedrijven willen in hunelektriciteitscentrales houtgaan stoken in plaats van ko-len. Dat zou beter zijn voor hetklimaat. Ze willen daar subsi-

die voor. Volgende week komt een werk-groep van de ministeries met een voorstelhierover. Wat zou verstandig zijn? Is hetwel beter voor het klimaat om hout en an-dere biomassa te stoken dan kolen eng a s?

Sommige soorten biomassa kunnen deuitstoot van CO2 inderdaad verminderen.Lokaal resthout uit de houtverwerking,afgemaaid gras en snoeiresten uit parkenkunnen goed worden gebruikt als brand-stof voor de elektriciteitsvoorziening vaneen kassencomplex of de verwarmingvan een zwembad. Dat gebeurt al, er blijftnog maar weinig lokaal resthout onge-br uikt.

Maar voor een grote elektriciteitscen-trale is resthout een druppel op een gloei-ende plaat. De Eemshavencentrale zoutien miljoen kilo hout per dag moetenverstoken om evenveel elektriciteit teproduceren als nu op kolen. En we re ld -wijd zijn er honderden centrales die vande kolen af moeten. Dat vereist veel meerhout dan wat er als overtollig afvalhoutbeschikbaar is.

Een rekensommetje kan dat verduide-lijken. Kolen, olie en gas zijn ontstaan uitalgen, bomen en planten die over een pe-riode van 400 miljoen jaar zijn gegroeid.Dat maken wij razendsnel op; dagelijksverbranden we de groei van duizend jaar.Wij verbranden brandstof dus veel snellerdan het kan bijgroeien. Voldoende houtvoor energiecentrales kan daarom alleenworden verkregen door massaal bossen terooien. Ook als daar nieuw bos voorwordt aangeplant duurt het vijftig tothonderd jaar voordat de boompjes alleenal de CO2 van het verbrande bos hebbenopgenomen. Dat duurt te lang, het CO2gehalte van de lucht moet omlaag, nietomhoog. We kunnen nog beter aardgasstoken, dat levert half zoveel CO2 als houten dan rekenen we het brandstofverbruikvoor versnipperen, drogen en transporte-

ren van hout niet eens mee.Waarom wil de regering dat centrales

overstappen op hout? Dat is om te vol-doen aan onze verplichting tot CO2 re d u c -tie. Hout stoken produceert weliswaartien procent meer CO2 dan kolen en tweekeer zoveel als aardgas, maar die CO2 hoe-ven wij niet mee te tellen bij onze uitstootvan broeikasgas. Dat is zo afgesproken inhet verdrag van Kyoto en door de EU. Debedoeling was dat de landen waar hethout vandaan komt de uitstoot bij ver-branding voor hun rekening namen, maarhoutproducerende landen zoals de VS enRusland weigeren dat. Formeel produ-ceert verbranden van hout dus geen CO2.

De milieuorganisaties gingen niet ak-koord met deze bizarre fictie. Daaromheeft het ministerie strenge duurzaam-heidscriteria opgesteld; hout dat daarniet aan voldoet krijgt geen subsidie. Diecriteria zijn echter een papieren werke-lijkheid. Snoeihout, zaagsel en afval kun-nen met geen mogelijkheid de honderdenmiljarden kilo’s aan biomassa leveren dienodig zijn om een substantieel deel vande steenkool te vervangen. Dat geeft drukom hout als ‘d u u r z a a m’ te certificeren datniet duurzaam is. Aan de herkomst vanzaagsel bijvoorbeeld worden minder ei-sen gesteld, dus dankzij de subsidies kanzaagsel maken – echt of op papier – eenlucratieve bezigheid worden. De uitstootvan broeikasgas neemt intussen door hetverbranden van hout toe in plaats van af.De meeste experts vinden het stoken vanbiomassa een ramp voor het klimaat.

Hoe moeten we dan onze uitstoot ver-minderen? Op langere termijn zijn allerleioplossingen denkbaar. Er bestaan al tech-nieken om elektriciteit uit zon en windmet 10 procent rendement om te zettenin waterstof of vloeibare brandstof. Datmoet groeien naar 20-40 procent (bij bo-men is het hoogstens 2 procent.) Maarvoor de komende tien jaar is er geen q u i ckf ix. Wat we nodig hebben is een flinke be-lasting op de uitstoot van CO2, zodat weminder gaan vliegen, rijden, vlees eten enspullen kopen. En vooral geen subsidiesvoor houtstook in kolencentrales.

Martijn�Katan,Em.�hoogle-raar�voedingsleer�VU,Ben�Feringa,�hoogleraar�Or-ganische�Chemie,�RUG,Daan�Frenkel,�Em.�Professorof�Chemistry,�CambridgeUniversity,�Rienk�van�Gron-delle,Em.�hoogleraar�biofy-sica�VU,�Jos�van�der�Meer,Em.�Hoogleraar�Algemeneinterne�geneeskunde�RU�&immediate�past�president,European�Academies’Scien-ce�Advisory�Council,Frits�Mohren,�HoogleraarBosecologie�en�BosbeheerWUR,�Jan�den�Ouden,�Uni-versitair�docent�Bosecologieen�Bosbeheer�WUR,Rudy�Rabbinge,Em.�hoog-leraar�Theoretische�Produc-tie�Ecologie�WUR,Joost�Reek,�Hoogleraarscheikunde�UvA,Richard�van�de�Sanden,�Di-recteur�NWO�Instituut�DIF-FER,�Hoogleraar�Plasmafysi-ca�en�chemie,�TUE,Daan�Schram,Em.�Hoogle-raar�Technische�natuurkun-de,�TUE,�Louise�Vet,�Direc-teur�NIOO-KNAW�en�hoogle-raar�Evolutionaire�ecologieWUR

Voor een grotecentrale is resthouteen druppel op eengloeiende plaat

men. Real-time beschikbare en gestan-daardiseerde data, en automatische con-tractuele afhandeling en betaling zijndaarbij een noodzakelijke voorwaarde.

Zulke ecosystemen bestaan bij de gra-tie van tr ust – vertrouwen en betrouw-baarheid ineen. Als data gestandaardi-seerd, gevalideerd, onwijzigbaar vastge-legd en in real-time beschikbaar zijn, kaner op vertrouwd worden. De realiteit isdat DLT technisch dé manier is om ditmogelijk te maken.

H et adagium garbage in, garbage out– als je ergens rommel ingooit, zaler ook rommel uitkomen – ge ld t

echter ook hier. Want DLT kan natuurlijkook uitstekend o n j u i s te data onwijzigbaarvastleggen. Alles valt en staat dus met deauthenticiteit van de invoer, en de identi-teit van de gebruikers. Hier is dus eenenorme rol weggelegd voor traditioneleleveranciers van tr ust, zoals de notaris,de accountant, de overheid en de bank.

Dat is dan ook het werkelijke doel vanblockchain: niet decentralisatie of het le-veren van diensten zonder tussenper-soon, maar het in real-time beschikbaar

Vergeet decr yptomuntenvan nu methun gebreken;technologie isal veel verderen zal onsverder helpen