Coöperatie en innovatie in de voedselketen

Lia van WesenbeeckStichting Onderzoek Wereldvoedselvoorziening van

de Vrije Universiteit

Introductie SOW-VU Stichting verbonden aan VU

◦ Opgericht in 1977, na in 1972 gestarte wereldvoedselstudie voor Club van Rome Doelstelling:

◦ Onderzoek naar oorzaken van armoede en honger ◦ Formuleren en evalueren van beleid mbt voedsel, landbouw en ontwikkeling om

armoede en honger te verminderen Multidisciplinaire, kwantitatieve aanpak vanuit

◦ Economie◦ Bodemkunde en hydrologie◦ Agronomie en ecologie◦ Voedingskunde◦ Wiskunde, statistiek en systeem analyse

Werkwijze◦ Fundamenteel onderzoek als essentiële achtergrond voor toegepast werk

SOW-VU: sinds 1977 werkzaam wereldwijd: afgeronde en lopende projecten

Bilateral projectenRegionale projectenInternationale studies

China: transitie landbouw

Ethiopië: erosie, WTO,

nomadische

trekroutes Afar regio

Nigeria: lange

termijn planning

Caucasus: armoedesurveysWater management

Thailand en Indonesie Bangladesh en India:planning

Sub-Sahara Afrika:

redenen voor het

falen van de Groene

Revolutie

EU: Hervormin

g GLB

Voormalig Oostblok: planning decentralisatie landbouw

Ukraine: rurale studie

Midden-oosten: armoedesurveys water management

Sub-Sahara Afrika: effecten klimaatverande

ring

West Afrika: Voedselzekerheid Ghana:gewasverzekeringen Burkina Faso: tomatenketenBenin:Water management

Senegal: Gevolgen Bodemerosie

Mozambique: ondersteuning bij analyse armoede cijfers

Keten, coöperatie, innovatieVoedselketen

◦ Groot aantal consumenten◦ Beperkt aantal distributeurs/handelaren◦ Groot aantal producenten◦ Nationaal, regionaal, internationaal

Coöperatie◦ Kleine spelers, dus samenwerking geboden

Gemeenschappelijk optreden (kennisvragen, onderhandelen) Proces van samenwerken zelf

Innovatie◦ Technisch (verwerking)◦ Technisch-biologisch (veredeling)◦ Procesbeheersing (verpakking, transport, opslag, distributie)◦ Financiering◦ Breder kader (inbedding)

Rol van kennis(instellingen)Netwerk van langdurige contacten

◦ Complementair aan netwerk van ambassades◦ Van cruciaal belang hierbij – vooral voor sociale wetenschappers –

is het vermijden van elke schijn van beinvloeding door bedrijfsleven, overheid of politiek

“Backoffice” functie voor het beantwoorden van kennisvragen die individuele ondernemer in de keten overstijgen◦ Vragen op sectorniveau◦ Gemeenschappelijke knelpunten

Vanuit ontwikkelingsperspectief◦ Bijdragen aan certificering van activiteiten

Voorbeeld 1: Tomaten in West AfricaTomatenketen Burkina Faso – Ghana•Kleine producenten•Consumenten in urbane centra Ghana•Ontwikkeling horticultuur speerpunt Burkina•Vragen: • Hoe kan toegevoegde waarde

toenemen?• Welke zijn de obstakels voor het

bereiken van de markt van Accra?• Wat zijn marges voor

investeringen?•Partner: landbouwkundig instituut INERA• Methode• Surveys• Analyse van keten structuur• Inbrengen informatie in formeel

kader•Pilot project• Klein beginnen met elkaar• Opbouwen relatie

Voorbeeld II: appels: China – EU• Appels belangrijk exportproduct (in hoeveelheden)

van China – EU• Vragen:

– Wat is de scope voor betere samenwerking EU-China– Wat zijn knelpunten voor de sector / wat zijn kansen voor EU

• Methode:– Surveys in appel regio Shandong– Analyse van institutionele omgeving– Analyse van wereldmarkt

• Uitkomsten:– MKB appelproducenten goed geïntegreerd in keten, erg innovatief op

meerdere vlakken– Maar te weinig marge op kwaliteit bij EU consumenten– Nog onvoldoende organisatie van producenten: scope om te leren van Nl

• Kenmerken op meta-niveau– Project was onderdeel van groot EU 6e kader onderzoeksprogramma– Partners in dit project: LEI, CCAP– Langdurig karakter van programma:

• Betrouwbare persoonlijke contacten• Inzicht in Chinese culturele en economische context

Tot slot

Groei en ontwikkeling resultaat van eigen acties◦ China, Brazilië, India,..

Maar:◦ Vergeet niet enorme invloed van bestaande (publieke)

kennis op ontwikkeling Recht Accounting Samenwerking en overlegprocessen Naast technische innovaties

◦ Dus: duidelijke rol voor wetenschap – ook in bredere zin dan alleen technische ondersteuning - als lid van trio (of kwartet)