Contractenrecht

Typische clausulesPeter Baert

Niet-concurrentiebedingen• Eén van de meest gebruikte clausules, zowel voor de

periode van de contractuele samenwerking als voor de periode erna

• Zijn principieel geldig, mits aan bepaalde voorwaarden voldaan is:

Uitdrukkelijk bedongen zeer belangrijk om verboden activiteiten goed te omschrijven

Beperkt in de tijd (aanvaardbare duur hangt vnl. af van het “gevaar” dat van de concurrentie uitgaat - wie belangrijke know-how heeft, kan langer “aan banden” gelegd worden)

Beperkt in de ruimte (een onbepaald, wereldwijd beding zal moeilijk aanvaard worden)

• In arbeidsovereenkomsten zijn de beperkingen strenger (zie volgende dia)

• Wat als er geen (geldig) niet-concurrentiebeding is ? Alg. regels inzake oneerlijke concurrentie/oneerlijke

handelsgebruiken (o.a. vordering tot staken op grond van Wet Handelspraktijken)

Concurrentiebeding in arbeidsovereenkomsten

• Concurrentiebeding: niet altijd toegelateno Is niet mogelijk indien jaarloon < ca. 30.000 EURo Jaarloon tussen 30.000 en 60.000 EUR : alleen mogelijk indien

toegelaten in CAOo Jaarloon > 60.000 EUR: toegelaten, tenzij uitdrukkelijk verboden

in een CAO• Concurrentiebeding: indien toegelaten, altijd

SCHRIFTELIJK vast te leggeno Altijd een geografische beperking overeenkomen (maximum =

Belgisch grondgebied)o Maximaal 12 maanden concurrentieverbod en alleen voor

soortgelijke activiteiteno Belangrijke UITZ voor bedienden die in dienst voor onderzoek

werken of in een functie met internationale inhoud (langere periode dan 12 maanden en internationale uitwerking zijn mogelijk)

1. De UITBATER verbindt zich ertoe, tijdens de volledige duur van deze Overeenkomst en gedurende een termijn van één jaar te rekenen vanaf de ontbinding of het einde van deze Overeenkomst, in België geen aktiviteit uit te oefenen die concurreert met deze van een XYZ-Winkel of deel te nemen aan de uitbating van een eenheid die geheel of gedeeltelijk de door het XYZ-Net uitgeoefende activiteiten uitoefent.

2. Bij inbreuk door de UITBATER op de niet-concurrentie verplichting, zal de UITBATER aan XYZ een forfaitaire vergoeding betalen gelijk aan:

• de Commerciële Bijdrage die de UITBATER heeft betaald gedurende de 12 maanden die aan de inbreuk zijn vooraf gegaan of, in voorkomend geval, gedurende de maanden die aan de inbreuk zijn vooraf gegaan;

• vermeerderd met de brutowinstmarge die XYZ heeft gerealiseerd op de aankopen van de UITBATER gedurende de 12 maanden die aan de inbreuk zijn vooraf gegaan of, in voorkomend geval, gedurende de maanden die aan de inbreuk zijn vooraf gegaan;

onverminderd het recht van XYZ om de betaling te eisen van het bedrag van de effectief geleden schade indien dit hoger is dan bovenvermelde forfaitaire vergoeding, en onverminderd de andere rechten die XYZ kan doen gelden.

Voorbeeld 1: Niet-concurrentiebeding

Voorbeeld 2: Niet-concurrentiebeding

• Het is de Opdrachtnemer verboden gedurende de volledige duur van onderhavige overeenkomst en gedurende een termijn van drie jaar na het laatst plaatsgrijpende van (i) de beëindiging ervan of (ii) zijn uitstap uit het aandeelhouderschap van de Opdrachtgever, alleen of samen met anderen, weze het tegen betaling of gratis op directe wijze of indirect, via een vennootschap, een onderneming of een persoon, als aandeelhouder, consultant, manager, werknemer of op enigerlei andere wijze:

• enige activiteit te ontwikkelen of uit te oefenen die rechtstreeks of onrechtstreeks concurrerend is met de door de Opdrachtgever of ermee verbonden vennootschappen verrichte activiteiten of met activiteiten die binnen de genoemde rechtspersonen op het ogenblik van beëindiging overeenkomstig artikel 8 van onderhavige Overeenkomst, tot in een vergevorderd ontwikkelingsstadium werden gebracht;

• bestuurders, mandatarissen, werknemers, klanten of leveranciers van de Opdrachtgever of ermee verbonden vennootschappen, rechtstreeks of onrechtstreeks, af te werven of te benaderen met de bedoeling hen af te werven; of

• om het even welke handeling te stellen die de onderneming van de Opdrachtgever of ermee verbonden vennootschappen zou schaden of nadelig beïnvloeden.

• Onderhavige niet-concurrentieverbintenis zal toepasselijk zijn op het grondgebied van Europa.

• Ingeval de Opdrachtnemer in gebreke zou blijven hogergenoemde niet-concurrentieverbintenis na te leven, zal hij aan de Opdrachtgever de betaling van een forfaitair bedrag van [.] verschuldigd zijn, onverminderd het recht van de Opdrachtgever om een hogere schadevergoeding te bewijzen en daarvoor een vergoeding te vragen.

Voorbeeld 3: concurrentiebeding in arbeidsovereenkomst

Vertrouwelijkheidsbedingen

• Strekken ertoe om een de informatie die een partij (of beide partijen) in de loop van de uitvoering van hun overeenkomst (bv. dienstverlening) of in de loop van onderhandelingen verkrijgen, niet publiek te maken (zijn zodoende samen met niet-concurrentiebedingen een typisch voorbeeld van een verbintenis om iets niet te doen);

• Voorbeeld:

“De Dienstverlener verbindt zich ertoe om zowel voor als na de beëindiging van deze Overeenkomst om welke reden en op welke grond dan ook, alle informatie van commerciële, technische, operationele of financiële aard, met betrekking tot de Vennootschap die door de Dienstverlener tijdens de duur van deze Overeenkomst wordt vernomen of die aan de Dienstverlener wordt meegedeeld, tegenover derden geheim te houden, en niet tot eigen voordeel of ten voordele van enige persoon of entiteit, anders dan de Vennootschap, aan te wenden.

Vertrouwelijkheidsbedingen: voorbeeld van definitie van vertrouwelijke informatie

• "Vertrouwelijke Informatie" betekent alle informatie, gegevens, bedrijfsgeheimen, know-how, klanten- en leveranciergegevens, financiële informatie, resultaten van verrichtingen, werknemers, bedrijfsplannen en vooruitzichten, strategieën en ramingen met betrekking tot de bedrijfsactiviteiten van de Vennootschap die als vertrouwelijk zijn bestempeld en die zijn of zullen worden bekendgemaakt aan de Partijen, hetzij mondeling, hetzij schriftelijk (hierin begrepen in elektronische vorm) voor of na de datum van deze overeenkomst.

• Uitzonderlijk zal informatie niet als Vertrouwelijke Informatie worden beschouwd, indien, en in de mate dat, een Partij kan aantonen dat op het ogenblik van de bekendmaking van die informatie:

zij reeds kennis had van die informatie; die gegevens en informatie publiek bekend was; of zij die informatie te goeder trouw had verkregen van een derde.

Vertrouwelijkheidsbedingen: ontsnappingsmechanisme

Wat indien men bv. door overheid verplicht wordt bepaalde informatie te verstrekken die onder een vertrouwelijkheidsbeding valt ? vaak wordt contractueel een samenwerkingsmechanisme over de mededeling afgesproken. Voorbeeld:

• Indien U of eenieder die Informatie ontving, door een derde aangemaand of verzocht wordt Informatie mee te delen, of een officieel verzoek om mededeling van Informatie ontvangt van een gerechtelijke, administratieve, regelgevende, wettelijke of autonome instantie of commissie, verbindt U zich ertoe ABC en de Vennootschap hiervan onmiddellijk (en in ieder geval vooraleer U reageert of instemt met dergelijk verzoek) schriftelijk in kennis te stellen met opgave van het ontvangen verzoek en de door U voorgenomen acties daarop.

• Vervolgens kan ABC, naar keuze, een beschermende maatregel of een andere gepaste maatregel treffen, dan wel U vrijstellen van naleving van uw confidentialiteitsverplichting. Beide partijen zullen dan samenwerken omtrent:o het tijdstip en de inhoud van dergelijke mededeling, of o enige actie die ABC in alle redelijkheid zou beslissen te ondernemen om de

geldigheid van dergelijk verzoek te betwisten, ofo enige actie om een schriftelijk akkoord, een bevel, een vonnis of een andere

voorziening te bekomen dat de Informatie door de ontvanger op confidentiële wijze zal worden behandeld.

Boetebedingen

• Niet-naleven van een contractuele verbintenis leidt tot aansprakelijkheid voor de schade die daaruit voor de andere partij(en) voortvloeito Probleem dat schade soms moeilijk te bewijzen is

• Boetebedingen bieden voordeel dat een forfaitair bedrag (soms een formule voor berekening) wordt geboden om de schade te bepaleno Vb.: “Indien een Partij zijn verplichtingen onder deze

overeenkomst niet naleeft, zal hij aan de benadeelde Partij een schadevergoeding betalen van *** EUR, niettegenstaande het recht om vergoeding te vorderen van de werkelijke schade of om andere maatregelen te nemen.”

• Geldigheid ? JA, op voorwaarde dat het om een bedrag gaat dat niet hoger is dan redelijkerwijze te voorziene schadeo Sanctie voor overdreven boetebeding: matiging, in zeer extreme

gevallen nietigheid

Aandeelhoudersovereenkomst• Wordt gesloten tussen alle of een deel van de aandeelhouders –

bevatten een “para-statutaire” regeling van het vennootschapsleven in geval van conflict met statuten hebben deze laatste voorrang

Typische ingrediënten zijn:• Regelingen over toekomstige financiering vennootschap• Afspraken over vertegenwoordiging in bestuur (zeer belangrijk indien een

aandeelhouder-ondernemer in zee gaat met een meerderheid van aandeelhouders-investeerders; de ondernemer moet zeker zijn dat hij niet zomaar weggestemd wordt, de investeerders moeten zeker zijn dat ze behoorlijk geïnformeerd worden over de gang van zaken)

• Voorkooprechten, volgrechten, volgplichten en gezamenlijke exitscenario’s: • W.Venn. legt beperkingen op aan aandeelhouderovereenkomsten

die uitoef. stemrecht regeleno In de tijd beperkt (5 jaar is zeker aanvaardbaar, 10 jaar is op randje)o Steeds verantwoord in belang van vennootschapo Verboden: overeenkomsten waarin een aandeelhouder zich ertoe

verbindt te stemmen volgens instructies van een vennootschapsorgaan

Voorbeeld: beding financiering

• De Aandeelhouders zullen de Vennootschap voldoende financieren om haar in staat te stellen om haar activiteiten zoals gepland in het financieel plan en haar engagementen in het kader van de Transactie uit te voeren. Dit bedrag is vastgesteld op EUR 3.300.000.

• Iedere Aandeelhouder zal instaan voor bovenstaand bedrag, in verhouding tot zijn deelneming in het kapitaal van de Vennootschap, zijnde:

- de heer A: 39 %, hetzij EUR 1.287.000, waarvan EUR 643.500 als maatschappelijk kapitaal (of 3.900 aandelen), en EUR 643.500 als achtergestelde lening- de heer B: 39 %, hetzij EUR 1.287.000, waarvan EUR 643.500 als maatschappelijk kapitaal (of 3.900 aandelen) en EUR 643.500 als achtergestelde lening- vennootschap X: 11%, hetzij EUR 363.000, waarvan EUR 181.500 als maatschappelijk kapitaal (of 1.100 aandelen) en EUR 181.500 als achtergestelde lening- vennootschap Y: 11%, hetzij EUR 363.000, waarvan EUR 181.500 als maatschappelijk kapitaal (of 1.100 aandelen) en EUR 181.500 als achtergestelde lening

• Bij de oprichting zullen de aandelen van de Vennootschap volledig volstort zijn ad. EUR. 62.000. De Aandeelhouders verbinden zich ertoe om:o de bovenvermelde kapitaalverhoging ten belope van EUR 1.588.180, zonder uitgifte van

nieuwe aandelen, uit te voeren en deze volledig te volstorten; eno de achtergestelde leningen ten belope van EUR 1.650.000 ter beschikking te stellen;o binnen één (1) maand nadat de Transactie heeft plaatsgevonden.

Voorbeeld: beding over bestuur

• Bestaansreden: in NV is bestuur in handen van raad van bestuur met minstens drie leden, die door de algemene vergadering bij gewone meerderheid worden benoemd. Van deze regel kan worden afgeweken, in de statuten of bij overeenkomst tussen de aandeelhouders

Voorbeeld:• De Vennootschap zal worden bestuurd door een raad van bestuur die minimaal

vier (4) maal per jaar zal samenkomen, samengesteld uit vijf (5) leden die als volgt zullen worden verkozen:o 1 bestuurder op voordracht van de heer Baert;o 1 bestuurder op voordracht van de heer Vanstallen;o 1 bestuurder op voordracht van Parpimo;o 1 bestuurder op voordracht van de heer Verswijvel;o 1 bestuurder, zijnde de heer Van Scharen, op gezamenlijke voordracht van de

Aandeelhouders sub 1 tot 4; eno (eventueel) 2 onafhankelijke bestuurders, op gezamenlijke voordracht van alle

Aandeelhouders, mits bindende aanbeveling daartoe door de voltallige raad van bestuur of indien vereist in het kader van een Notering.

• Tot benoeming van een bestuurder wordt besloten met een meerderheid van 80% van de uitgebrachte stemmen van de algemene vergadering.

• De bestuurders worden benoemd voor een periode van zes (6) jaar en zijn opnieuw verkiesbaar.

Typische “varia” bedingen

• “Reconversie”: beding dat moet garanderen dat de hele overeenkomst niet valt wanneer één beding nietig zou blijken te zijn:

Voorbeeld:• Indien enige verbintenis in deze Overeenkomst onafdwingbaar zou zijn of

strijdig met een bepaling van dwingend recht, zal deze onafdwingbaarheid of ongeldigheid de geldigheid en afdwingbaarheid niet beïnvloeden van andere bepalingen in de Overeenkomst, en evenmin van dat deel van de betroffen bepaling dat niet strijdig is met dwingend recht.

• “4-hoeken-clausule”: beding dat alle aan het contract voorafgaande (schriftelijke) stukken uitsluit voor doeleinden van interpretatie

Voorbeeld:• Eerdere overeenkomsten en verklaringen Deze Overeenkomst vervangt alle vroegere brieven, verklaringen,

waarborgen of overeenkomsten betreffende het voorwerp van deze Overeenkomst. Deze Overeenkomst kan alleen worden gewijzigd bij een schriftelijke en door alle partijen getekende overeenkomst.

Rechtskeuze

• Rechtskeuze: is vooral van belang in contracten die raakvlak hebben met meerdere rechtsstelsels (bv. omdat partijen verschillende nationaliteit hebben, of omdat er in verschillende landen uitvoering moet gegeven worden aan overeenkomst)o (internationale) rechtsregels geven in meeste

gevallen voorrang aan keuze die partijen zelf voor een bepaald rechtsstelsel maken

o Voorbeeld: “De Overeenkomst wordt exclusief beheerst en moet

geïnterpreteerd worden overeenkomstig het recht van het Koninkrijk België.”

Geschillenregeling

• Partijen kunnen geschil voorleggen aan overheidsrechter of arbitrage• overheidsrechter:

Principe: vrije keuze op territoriaal vlak, maar verplicht volgen van de materiële bevoegdheidsafbakening in Gerechtelijk Wetboek

Voorbeeld: Alle geschillen tussen Partijen betreffende deze Overeenkomst zullen

uitsluitend en definitief beslecht worden door de rechtbanken van Antwerpen.

• arbitrage: conflictregeling door private scheidsrechter(s), aangesteld door de partijen

Principe: toegelaten voor alle geschillen waarover partijen ook een dading zouden kunnen sluiten

Meestal wordt gekozen voor arbitrage volgens de spelregels van een nationaal (bv. Cepina in België) of internationaal arbitrage-organisme (bv. ICC, met zetel in Parijs)

Voorbeeld: Alle geschillen die uit of met betrekking tot deze overeenkomst mochten

ontstaan, zullen definitief worden beslecht volgens het Arbitragereglement van CEPINA, door één of meer arbiters die conform dit reglement zijn benoemd.

Het scheidsgerecht zal uit (een) of (drie) arbiters bestaan De zetel van de procedure is (stad) De taal van de arbitrage is (...) De toepasselijke rechtsregels zijn (...)