CONTACT - Sport Vlaanderen › media › 2964 › ws05-rvd.pdf · begeleiding omdat ze graag wat...

Raf Van Dyck – Rozemarijn Jeannin 16/12/2014

1

MOTIVEREND COACHEN IN FUNC TIE VAN EEN

GEZOND

(SPORT)VOEDINGSPATROON

Dag van de Trainer | Bloso

13 december 2014

Raf Van Dyck | Universiteit Gent

Rozemarijn Jeannin | Eetexpert vzw

RAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN

CONTACT

[email protected]

[email protected]


TOPICS

Motiveren Coachen SportGezond

Voedingspatroon


SITUERING

De blik vanuit de sport

Trainer – coach

Leerkracht LO

Fitness-begeleider

Coördinator

Hoe ver rijkt jouw blik?

In training

Rond training

Thuis


mailto:[email protected]

mailto:[email protected]


2

SITUERING

De blik vanuit de sport > voeding

NIET GEMAKKELIJK

VOEDING ligt dikwijls BUITEN DE TRAINING

MOTIVATIE voor VOEDING start bij sporter vaak vanuit MOTIVATIE voor SPORT

SPORT

VOEDING MOTIVATIE


SITUERING

VOEDING

Input

SPORT

Output

Mentale

status

Fysieke

status

LICHAAM ZELFZORG

MOTIVATIE

ZELFZORG


ZELFREFLECTIE

Hoe zie je voeding?

Middel om te presteren?

Hindernis in prestaties, bron van gewichtstoename?

Iets wat mensen gelukkig of ongelukkig kan maken.

Eten mag plezant zijn?

Een anker van onze fysieke en mentale gezondheid.

Het lichaam is maakbaar. Door juist te eten en te sporten, kan je

topprestaties bereiken.


I. GEZOND VOEDINGSPATROON



3

WAT DENK JE?

Je werkt als fitness-instructeur. Een vrouw is bij jou in begeleiding omdat ze graag wat wil afvallen. Bij het begin van de training vertelt ze dat ze de hele dag nog maar 2

boterhammen gegeten heeft.

Zo zal ze inderdaad snel afvallen.

Zonder eten kan je toch niet sporten? En als ze zo probeert af

te vallen komt dat er dubbel zo snel terug bij.


DOEL VAN GEZOND VOEDINGSPATROON

Met voeding lichaam versterken

& beschermen zodat persoon

optimaal kan functioneren

Overgewicht OndergewichtZiekte Verlies spierwerkingRAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN

BASIS VAN EEN GEZOND VOEDINGSPATROON

SLAAP

ONTBIJT

MIDDAGMAAL

AVONDMAAL

SNACK

SNACK

SNACK

TIMINGVOEDINGSKEUZE

HOEVEELHEID


TIMING VAN EETMOMENTEN

Goed Slecht

Ontbijt

Snack – Training

Middagmaal

Snack – Training

Avondmaal

Snack – Training

Correcte energie-inname

HongercontroleTe hoge energie-inname

Honger en goestingRAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN


4

GEZONDE VOEDINGSKEUZE

VLEES VIS

KIP EIMELK SOJA

BOUWEN

EIWIT CALCIUM

ENERGIE

FRUIT

GROENTEN

BESCHERMING

VITAMINEN

MINERALEN

ANTI-OXIDANTS

VEZELS

(ESSENTIELE) VETTEN

GRANEN,

AARDAPPEL

ENERGIE

KOOLHYDRATEN

VIS - OLIE

NOTEN-ZADEN

VOCHT

WATER

Water

MAAGVULLERSRAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN

VOCHT

WATER

+ suiker & vit/min.

+ suiker

+ alcohol


BESCHERMING

VEZELS – MINERALEN

VITAMINEN - ANTIOXIDANTEN

OMEGA-3 VETZUREN

Vet- (energie)rijk RAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN

ENERGIE

KOOLHYDRATEN - VEZELS

MINERALEN - VITAMINEN Vet- (energie)rijk

Geen vezels

Vet- suikerrijk Vetrijk

SuikerrijkRAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN


5

OPBOUWEN

EIWITTEN

Onverzadigde vetten

Vet - Calcium

Vet- (energie)rijk


ONGEZONDE VOEDINGSKEUZE


GEZONDE VOEDINGSKEUZE


Voorbeeld 1:

• Brood bruin of volkoren:

1/3e met confituur – honing – siroop

2/3e met mager hartig beleg

Kipfilet – kalkoen – gekookte of gerookte ham – paard

Magere smeerkaas of kaas

• Magere yoghurt of platte kaas

Stuk fruit

(beetje Agave siroop)

• (Glas appelsap)

GEZOND ONTBIJT



6

Optie 2:

• Muesli of havermout


• (of) melk of sojamek

• Stuk fruit of extra bessen

• Glas appelsap

GEZOND ONTBIJT


GEZONDE MAALTIJD

Pasta pesto

• Pasta

• Pesto: rood of groen

• Kipfilet of tonijn

• Rucola: 1 hand


GEZONDE MAALTIJD

Wortelpuree met kipfilet

• aardappelen

• wortelen

• magere melk of sojaroom

• gebakken kipfilet


SNACK

• Fruit

• Wortel of snoeptomaatjes

• Noten

• Gedroogd fruit

• Boterham met mager beleg

• Mueslireep


• Droge koek



7

II. SPORTVOEDING


WAT DENK JE?

Voor een topatleet is het vanzelfsprekend om op zijn eten te letten

Of: enkel als hij dit zo geleerd heeft of ondervonden heeft dat dit helpt

Een topatleet weet hoe hij het best voor zijn lichaam moet zorgen

Een van je spelers geeft de hele wedstrijd slechte passen.

Niet in form

Ruzie met zijn vriendin

Stress

Niet gegeten


ITEMS SPORTVOEDING

1. Maaltijden aanpassen in functie van timing en doelen

2. Trainingsvoeding

3. Recuperatie


7u

13u

Ontbijt

Gezonde

maaltijd

Training

Voeding

Snelle Recup

Recup maaltijd

Snack

Pre-training

maaltijd

Snack

REGELMAAT HOUDEN & MAALTIJDEN AANPASSEN

13u

18u

18u

22u

Training



8

AANPASSINGEN MAALTIJDEN

Pasta pesto

Pasta

Pesto

Kipfilet of tonijn

Rucola

Pre-training

Pre-competitieRecup

Pasta pesto

Weinig

Voor smaak

150-200 gram

Veel

Pasta pesto

Matig tot veel

Voor smaak

0 – 50 gram

Niets tot weinig


7u

13uMaaltijd

Maaltijd

Pre-training

maaltijd

Snack

OPGEPAST: SLECHTE TIMING

13u

18u

18u

22u

Training


TRAININGSVOEDING

Jeukendrup

30 - 90 gram per uur

< Glucose-Fructose 2:1

10 - 60 gram per uur

0 - 30 gram per uur

0 - 10 gram per uur


IN PRAKTIJK

BASIS

• Kinderen

• Gewichtsdaling-controle

• Training < 1-1.5 uur

+ KOOLHYDRATEN

• Training > 1-1.5 uur

• Intensief

• Wedstrijd



9

SNELLE RECUPERATIE

BASIS

• Kinderen

• Recreanten

TRAINING

• Kinderen-Jeugd: intensief

• Ambitieuze recreanten

• Atleten: rustige training

Melk-Sojamelk natuur >Accent Gewicht

+

Chocomelk-Sojamelk >Accent Energie

DOORGEDREVEN TRAINING

• Jeugd-Volwassen: intensief

• Atleten: intensieve training

Shake Eiwit

Recupdrank: EW + KHRAF VAN DYCK – ROZEMARIJN JEANNIN

7u

13u

Ontbijt

Gezonde

maaltijd

Training

Voeding

Snelle Recup

Recup maaltijd

Snack

Pre-training

maaltijd

Snack

COACHING

13u

18u

18u

22u

Training


III. PYSCHOLOGISCHWELBEVINDEN

Motiveren

Feedback geven

Omgaan met

perfectionisme


III. A. MOTIVEREN



10

HOE ZOU JIJ REAGEREN?

Na de training zie je één van je sporters een zak chips eten…



A. “Wat? We hebben net getraind! En jij eet CHIPS?! Gooi die zak weg!”

B. “Ik begrijp dat je honger hebt na de training, maar misschien heeft je lichaam nu iets anders nodig dan chips. Wat zou je kunnen meebrengen in de toekomst?”

C. Je telt tot 10 en vraagt “Mag ik ook een chipje?”



Je hebt de afspraak om na een wedstrijd eerst water te drinken en iets te eten. Daarna kan een pintje wel. Eén van je spelers houdt zich hier niet aan.

A. Uit de ploeg zetten

B. Uitleg geven rond de regel en de reden

C. De regel werkt niet, dus we verstrengen hem: geen alcohol!


WAT ZOU JOU MOTIVEREN?

De manager-coördinator zegt tegen jou:

“Die wedstrijd hebben we grandioos verloren. De komende maand moet het beter, anders zoeken we een vervanger.”

“De laatste wedstrijden hebben we niet zo’n goede resultaten

geboekt. Dat moet beter! Heb je een idee waaraan dat ligt? Wat zouden we kunnen doen om het niveau van het team terug optimaal te krijgen? Laten we het bespreken.”



11

WAT IS MOTIVATIE?


MOETEN = GECONTROLEERDE MOTIVATIE

Gevoelens van verplichting en druk

Externe verplichting: druk van buitenaf

Interne verplichting: zichzelf onder druk zetten


WILLEN = AUTONOME MOTIVATIE

De mate waarin iemand zelf kiest voor verandering

Omdat hij/zij het zelf zinvol vindt

Omdat hij/zij er plezier aan beleeft

NIET HOEVEELHEID, wel TYPE MOTIVATIE = van BELANG!


REFLECTIE

Geloof je dat mensen (en sporters) doen wat gedaan moet worden

A. als ze gestraft en beloond worden voor fout en goed gedrag?

of

B. omdat ze hiervoor kiezen, vanuit hun eigen waarden?



12

DE BASISNODEN: ABC(NAAR PROF. VANSTEENKISTE, UGENT )

Nood aan

AUTONOMIE

Nood aan

VERBONDENHEID

Nood aan

COMPETENTIE

Zelf je acties

kunnen bepalen

-

Aan de basis

liggen van eigen

gedrag

-

Jezelf mogen zijn

Geliefd worden

door anderen

-

Goede, close

relaties hebben

Gedrag tot een

goed einde

kunnen brengen

-

Controle hebben

over

uitkomst gedrag


TIPS: AUTONOMIE-ONDERSTEUNEND ZIJN

•Leg uit waarom je bepaalde regels belangrijk vindt

•Laat mogelijkheden van de sporters komen (bv. vragenrondje)

•Laat keuze toe

•Aanvaard dat je sporter het anders kan zien, vraag naar zijn/haar redenering


TIPS: VERBONDENHEID STIMULEREN

• Verschillen van mening ≠ jouw afwijzing

• Informeer hoe het gaat met de sporter, ook buiten de

training (bv. op school)

• Zorg voor een sfeer van samenwerken en samen leren

• Tolereer geen pesterijen, zorg voor een sfeer van

aanvaarding

• Steun de sporter als die een fout maakt


TIPS: COMPETENTIEGEVOEL VERGROTEN

•Geef informatie, op een neutrale manier

•Help drempels definiëren en aanpakken

•Geef concrete tussenstappen

•Geef tips hoe de sporter het kan aanpakken

• Bevraag wat de sporter al geprobeerd heeft, wat werkte en wat

niet



13

ABC IN DE SPORT

Nood aan

AUTONOMIE

Nood aan

VERBONDENHEID

Nood aan

COMPETENTIE

We gaan trainen van

17u-19u, na school,

honger.

Hoe wil je dat

aanpakken? Samen eten

voor de training? Wat

wil je eten? Hoe geraak

je aan je eten?

Sporter: ‘ik ga gewoon

een pak chips

meenemen’.

Trainer: Niet mijn eerste

keuze, maar ik ben

benieuwd waarom je

chips kiest?

Wat werkt er bij jou?

Wat heb je al

geprobeerd?

Wanneer is het moeilijk?

Heb je graag dat we

samen zoeken?


REFLECTIE

Hoe communiceren jullie afspraken rond eten en drinken in het kader van de training?


III.B FEEDBACK GEVEN


BELANG VAN GROEIGERICHTE FEEDBACK

Bedoeld om een gezond zelfbeeld te ondersteunen

Een gezond zelfbeeld geeft zelfvertrouwen en betere prestaties

Een gezond zelfbeeld beschermt tegen

eetproblemen

Via zelfbeeld naar zelfzorg!



14

EEN BEETJE ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE…

Kleuters

Zelfbeeld gebaseerd op concrete dingen

‘alles-of-niets’-denken, geen nuancering, overschatten zichzelf

“Ik ben de nieuwe Hazard”

Lagere school

Zelfbeeld bestaat uit verschillende domeinen, o.a. sportieve prestaties

Gevoelig voor feedback en sociale vergelijking

“Ik kan beter voetballen dan mijn vriendje, maar ik zal nooit zo goed zijn als Hazard”


SOCIALE VERGELIJKING

Vanaf de lagere school vergelijken kinderen zichzelf

sterk met anderen

Hoe hard ik ook mijn best doe,

als ik me vergelijk met mijn betere

zal ik altijd falen


TIPS

• Vergelijk sporters niet met andere sporters, enkel met zichzelf

• Focus op de vooruitgang die een sporter maakte ten opzicht van

vroeger

• Let erop dat je niet méér aandacht geeft aan degenen die best

presteren


NOG EEN BEETJE ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE

Tieners

Zoeken naar identiteit, onzekerheid

Complexer zelfbeeld, meer rollen

Uiterlijke veranderingen en lichaamsbeeld

Tieners: ‘Als ik er uitzag zoals... zou ik dan een betere sporter zijn?’

Volwassenen

Gevoeligheid voor feedback en sociale vergelijking stopt niet als we volwassen zijn



15

TIPS

Uiterlijk en gewicht = Een gevoelig onderwerp

Zeker bij veranderende pubers

• Geef zelf NOOIT opmerkingen op het uiterlijk of gewicht, ook niet

als grap

• Maak duidelijk dat je dit niet tolereert als teamleden dit doen

• Vergelijk uiterlijk, vetmassa nooit tussen sporters

• Respecteer gevoelens en privacy rond wegen

• Kader binnen groei en ontwikkeling


POSITIEVE FEEDBACK GEVEN

Jij kan alles! Jij bent super!

“Yeah, right… “: ongeloof, irrealistische eisen, perfectionisme

“Natuurlijk, ik ben dan ook fantastisch!!!”: opgeblazen zelfbeeld,

gevoelig voor elke krenking

Jij hebt dat goed aangepakt!

“Ja, dat was een goede manier, moet ik onthouden.”


NEGATIEVE FEEDBACK GEVEN

Wat een geknoei! Waarom doe je nooit wat ik zeg!?

“Ik ben een klungel”

“De coach is een *#@!&”

Probeer die techniek eens zus of zo uit te voeren.

“Ik kan het inderdaad zo eens proberen.”


WAT IS HET VERSCHIL?

Jij bent super, jij kan ook niks = PERSOONS-gerichte feedback

• Heeft betrekking op kwaliteiten en waarde van een persoon

• Helpt een jongere NIET verder

Je hebt dit goed aangepakt, je kon dit misschien beter zus of zo

aanpakken = PROCES-gerichte feedback

• Heeft betrekking op inzet, aanpak, techniek

• Help een jongere WEL verder



16

ENKELE VOORBEELDEN

Persoon Proces

Jij bent een goede voetballer. Je hebt goed samengespeeld met je

teamgenoten.

Je hebt een mooie pass gegeven

aan…

Je was geconcentreerd op de bal.

Je vond het juiste moment om die goal

te maken.


ENKELE VOORBEELDEN

Persoon Proces

Jij denkt nooit aan je voeding. Je hebt er niet aan gedacht om een

tussendoortje mee te brengen

vandaag.

Je hebt weinig water gedronken tijdens

de training.

Je hebt nogal veel alcohol gedronken

nadat we de wedstrijd gewonnen

hadden.

Je hebt vandaag niet ontbeten.


TIPS

•Wees concreet

•Koppel aan de taak (niet de persoon)

•Koppel aan mogelijke oplossingen (met ruimte voor keuze)

•Wacht niet te lang met de feedback

•Koppel aan haalbare doelen

Niet de kwantiteit maar de kwaliteit van de feedback telt


III. C. OMGAAN MET PERFECTIONISME



17

PERFECTIONISME: GOED OF SLECHT?

Verschillende aspecten

Hoge standaarden hebben: het beste van zichzelf willen geven

> Niet per se problematisch, als standaarden haalbaar

Zelfkritisch perfectionisme:

Twijfelen aan de eigen prestaties

Fouten = falen i.p.v. leren

Gevoel anderen teleur te stellen

> Wel problematisch


PRESTATIES

Doel op zich?

Of gevolg van inzet, techniek, attitude?

Goede prestatie = uitkomst van inzet, goede techniek, teamwork.

Een verloren wedstrijd kan een betere wedstrijd zijn dan een gewonnen

wedstrijd.


PRESTATIEGEWICHT

= het gewicht waarbij de sporter zich fit en gezond voelt

= het gevolg van een goede training en een gezonde levensstijl

TIPS

•Focus niet op kilo’s en vetpercentage

•Moedig sporters aan om zorg te dragen voor hun lichaam


STIMULEER ZELFZORG

Op vlak van voeding

Regelmatig eetpatroon, goede voedingskeuze

Op vlak van training

Opwarming, afkoeling

Op vlak van verwachtingen

Sporten = gezonde ontspanning

Prestaties zijn geen doel op zich

Op vlak van stressbestendigheid

Moedig ontspanning en andere hobby’s aan



18

REFLECTIE

Welke sportcontext wil je creëren?

1. Taakgericht Nadruk op leerproces, vooruitgang en inspanning

2. Persoonsgericht

Nadruk op competitie, winnen en sociale vergelijking


IV. MOTIVEREND COACHEN


MAKKELIJKER DAN HET LIJKT…

Gaat niet over

Wachten tot ze gemotiveerd zijn

De sporters ‘hun zin laten doen’ zonder regels, structuur,

verantwoordelijkheid

Gaat wel over motiverend aan de slag gaan Door duidelijke, haalbare doelen te formuleren

Door gerichte feedback te geven, gefocust op de taak

Door uitleg te geven bij feedback en regels

Door keuze te laten waar mogelijk

Door samen met je sporter een oplossing te zoeken


MAKKELIJKER DAN HET LIJKT…

Verschil tussen:A. Je moet water drinken tijdens de training.

B. We spreken af om water te drinken, want ons lichaam verliest veel

vocht bij het trainen.

A. Vanaf nu eet je elke dag muesli als ontbijt.

B. Het is belangrijk voor je energieniveau dat je ‘s morgens ontbijt.

Wat zou je ‘s morgens kunnen eten. Lijkt muesli je iets?

A. Je mag geen marsen meer eten.

B. 15 marsen per week is wel veel. Zou je dit kunnen verminderen?

Wat zie je zitten?



19

MOEILIJKER DAN HET LIJKT…

Know-how nodig om uitleg te kunnen geven

Bewustzijn van je taalgebruik

Modelfunctie - verantwoordelijkheid

Druk van anderen of van jezelf

Rekening houden met emotionele aspect van eten


ZELFREFLECTIE

Wat is jouw motivatie om trainer te zijn?

Met welke druk word je zelf geconfronteerd?

Stap niet in de valkuil om die druk over te zetten op je spelers Enkel effect op korte termijn

Niet op lange termijn

Risico’s aan verbonden, negatieve spiraal


SAMENVATTING

Eerst een positieve relatie opbouwen met de persoon

Keuzevrijheid en inspraak creëren Waar mogelijk

Zinvolle uitleg geven

Duidelijke instructies en concrete feedback

Betekent niet dat grenzen en regels wegvallen


LINKS

Websites

www.gezondsporten.be

www.eetproblemenindesport.be

www.vigez.be

www.gezondopvoeden.be

www.eetexpert.be


http://www.gezondsporten.be/

http://www.eetproblemenindesport.be/

http://www.vigez.be/

http://www.gezondopvoeden.be/

http://www.eetexpert.be/


20

LITERATUUR

Aelterman, N., Vansteenkiste, M., Van den Berghe, L., & Haernes, L.

(2013). Moetivatie of motivatie? De motiverende rol van de trainer.

Carpentier, J. , Mageau, G. A. (2013). When change-oriented

feedback enhances motivation, well-being and performance: A look at

autonomy-supportive feedback in sport. Psychology of Sport &

Exercise, 14, 423-435.

Jõesaar, H., Hein, V., & Hagger, M. S. (2012). Youth athletes’

perception of autonomy support from the coach, peer motivational

climate and intrinsic motivation in sport setting: One-year effects.

Psychology of Sport and Exercise, 13, 257-262.

Miller, W. R., & Rollnick, S. (2014). Motiverende gespreksvoering –

Mensen helpen veranderen. Ekklesia.


LITERATUUR

Ryan, R.M. & Deci, E.L. (2000): Self Determination theory and the

facilitation of intrinsic motivation, social development and well being.

American Psychologist, 55, 68-78.

Shafran, R., Cooper, Z., & Fairburn, C. G. (2002). Clinical

perfectionism: a cognitive-behavioural analysis. Behaviour Research

and Therapy, 40, 773-791.

Vansteenkiste, M., Mouratidis, A., & Lens, W. (2010). How you provide

corrective feedback makes a difference: the motivating role of

communicating in an autonomy-supporting way. Journal of Sport &

Exercise Psychology, 32, 619-637.


DANK U WEL VOOR DE AANDACHT!


CONTACT - Sport Vlaanderen › media › 2964 › ws05-rvd.pdf · begeleiding omdat ze graag wat...

Documents

Transcript of CONTACT - Sport Vlaanderen › media › 2964 › ws05-rvd.pdf · begeleiding omdat ze graag wat...