HB&C bvba Henri Breuls HB&C bvba Gastprofessor HUB HIG 03.12.2010

HB&C bvba 1

Communicatieveen

Gesprekstechnieken

03 december 2010

Vorming VIP Jeugd2010

Henri BreulsGastprofessor HUB HIG

HB&C bvba Henri Breuls HB&C bvba Gastprofessor HUB HIG 03.12.2010

HB&C bvba 2

communicatie

Uitwisseling van informatie

• Zender : degene van wie de informatie uitgaat

Ontvanger : degene die de informatie krijgt

Boodschap : de inhoud van de communicatie

Interactie, wisselwerking, feedback : reageert de ontvanger op de zender, dan wordt die de zender, enz

HB&C bvba Henri Breuls HB&C bvba Gastprofessor HUB HIG 03.12.2010

HB&C bvba 3

enkele principes

• Je kan niet niet communiceren

• Elke communicatie heeft een inhouds- en betrekkingsaspect

– inhoud : de letterlijke informatie

– betrekking : de relatie tussen zender en ontvanger

• Communicatie gebeurt via verbale en non-verbale taal

HB&C bvba Henri Breuls HB&C bvba Gastprofessor HUB HIG 03.12.2010

HB&C bvba 4

4 aspecten van communicatiezakelijk : beschrijving van de feiten

expressief : zelfexpressie van de zender

appelerend : invloed / effect op de ontvanger

relationeel : informatie over hoe de zender tegenover de ontvanger staat

2 dimensies in het relationele aspect

–emotionele dimensie : waarderen versus geringschatten, kleineren, minachten

–sturingsdimensie : vrij laten versus sturen, bevoogden, betuttelen

HB&C bvba Henri Breuls HB&C bvba Gastprofessor HUB HIG 03.12.2010

HB&C bvba 5

non-verbale communicatieLichaamstaal

gelaatsuitdrukking – oogcontactlichaamshouding en -bewegingnabijheidsgedrag

Stemtaal : stem/toonhoogte, intonatie, pauzes, stiltes, klemtonen, uitspraak, stemkwaliteit, spreeksnelheid, ritme, volume …

Tekens en symbolen

Kenmerken van de persoon : uiterlijk, sekse, lichaamsbouw/grootte, kleding, …

Kenmerken van de context : organisatie van de ruimte, meubilair, …

HB&C bvba Henri Breuls HB&C bvba Gastprofessor HUB HIG 03.12.2010

HB&C bvba 6

actief luisterendoel

expliciet nagaan of je de boodschap (inhoud èn gevoel) van de spreker begrepen hebt

wederzijds contact

hoe ? (1) naast het inhoudelijke aspect, afstemmen op het

luisteren naar de andere aspecten van de boodschap (expressief, appelerend, relationeel)

(2) verwoorden wat men actief luisterend opvangt inhoud : herhalen, parafraseren, toetsenonderliggende emotie benoemen

HB&C bvba Henri Breuls HB&C bvba Gastprofessor HUB HIG 03.12.2010

HB&C bvba 7

empathie

inleven in de belevingswereld van de ander : de ervaring van de ander begrijpen vanuit diens perspectief, referentiekader en betekenisgeving

verstandelijk begrijpen + emotioneel afstemmen

≠ het gedrag goedkeuren, denken en voelen zoals de ander

HB&C bvba Henri Breuls HB&C bvba Gastprofessor HUB HIG 03.12.2010

HB&C bvba 8

empathieschaalOp welk stuk van de boodschap gaat de

ontvanger in ? (1) geen gevoelsinhouden ; geen uiterlijke feiten

(2) geen gevoelsinhouden ; willekeurige uiterlijke feiten

(3) wel gevoelsinhouden, maar niet het belangrijkste gevoel

(4) wel gevoelsinhouden, maar niet wat het voor “het zijn” van de andere betekent

(5) gevoelsinhouden, en wat het voor “het zijn” van de andere betekent (personaliseren)

HB&C bvba Henri Breuls HB&C bvba Gastprofessor HUB HIG 03.12.2010

HB&C bvba 9

ruis

storingen in communicatieintern : binnen het communicatieproces – waar we zelf

invloed op hebben

vb. de ontvanger geeft een andere betekenis aan de boodschap dan de zender

extern : buiten het communicatieproces – waar we zelf geen invloed op hebben

vb. de boodschap wordt verstoord door lawaai

HB&C bvba Henri Breuls HB&C bvba Gastprofessor HUB HIG 03.12.2010

HB&C bvba 1010

communicatiestopsstruikelblokken in de communicatie : stoppen de

communicatie, waardoor er niets wordt opgelost en het probleem alleen maar groter zal worden

het probleem niet accepteren, maar wel oplossingen aandragen (zie volgende slide 1 t/m 5)

veroordeling, negatieve waardering, vernedering (6 t/m 8)

proberen te zorgen dat de andere zich beter voelt, dat een probleem verdwijnt, te doen alsof er geen probleem is (9 t/m 10)

vragen stellen ter informatie van de ontvanger, zodat die een oplossing kan bieden (11)

van onderwerp veranderen, afwimpelen (12)

HB&C bvba Henri Breuls HB&C bvba Gastprofessor HUB HIG 03.12.2010

HB&C bvba 1111

communicatiestops(1) bevelen, dirigeren, gebieden, voorschrijven, eisen(2) waarschuwen, dreigen, berispen(3) vermanen, moraliseren, preken

(4) adviseren, oplossingen of suggesties aandragen

(5) beleren, de les lezen, (logische) argumenten aanvoeren

(6) oordelen, kritiek geven, het oneens zijn, beschuldigen

(7) schelden, stereotyperen, etiketteren, belachelijk maken

(8) interpreteren, analyseren

(9) prijzen, instemming, positief waarderen, vleien

(10) geruststellen, meeleven, troosten, ondersteunen

(11) onderzoeken, uitvragen, ondervragen, verhoren

(12) terugtrekken, afleiden, sarcastisch zijn, grapjes maken, over iets anders praten

HB&C bvba Henri Breuls HB&C bvba Gastprofessor HUB HIG 03.12.2010

HB&C bvba 12

Bibliografie en ondersteuning

De pragmatische aspecten van de menselijke communicatie. Watzlawick e.a.

Menselijke communicatie. Een zoektocht naar haar complexiteit. Werkboek Rita Steens

Hoe bedoelt u? F. Schultz von Thun

Communicatieleer F. Oomkes

Communication, the study of human interaction. C. Mortensen

Een persoonlijkheid worden. Rogers

Psychologie van opvoeding en onderwijs. Tausch & Tausch