CO2:  van  afval  naar  grondstof  

Column  van  Pol  Knops  

In  de  jaren  zeventig  was  afval  nog  geen  probleem,  maar  gewoon....  afval.  Ondertussen  is  het  verworden  tot  een  grondstof  en  is  het  probleem  al  zover  opgelost  dat  we  het  zelfs  moeten  importeren  om  onze  eigen  afvalverwerkingscapaciteit  operationeel  te  houden.  

Laten  we  daarom  hét  afval  van  de  21e  eeuw  (CO2!)  op  dezelfde  manier  aanpakken.  Zo'n  benadering  sluit  mooi  aan  bij  'Cradle  to  Cradle'  en  het  biedt  mogelijkheden  om  naast  de  “bio-­based  economy”,  ook  een  “CO2  based-­economy”  op  te  starten.  

Het  is  algemeen  bekend  dat  er  klimaatverandering  optreedt.  Zozeer  zelfs  dat  Dolf  Janssen  bij  het  “Correspondents  Dinner”  stelt:  “Je  mag  klimaatverandering  ontkennen,  maar  ja,  je  hebt  ook  mensen  die  de  zwaartekracht  ontkennen”.  Of  zoals  President  Obama  stelt  “Climate  Change  is  a  fact,  the  debate  is  settled”.    

Klimaatverandering  is  dus  een  feit.  Punt.  

Klimaatverandering  is  een  feit  maar  de  noodzaak  van  klimaatbeleid  vanwege  de  vermeende  eindigheid  van  grondstoffen,  is  een  misvatting.  Er  zit  nog  voldoende  in  de  grond.  En  hoewel  Shell  nu  ook  weet  wat  “stranded  assets  en  disinvestments”  inhouden,  zegt  Ben  van  Beurden  ook  nog  steeds:  “ik  pomp  alles  op  wat  ik  kan  oppompen”.  En  dat  is  nog  los  van  de  hoeveelheden  teerzand,  oilshale,  shale  gas,  steenkool  bruinkool  etc.  in  de  grond.  Voorraden  zijn  dus  niet  het  probleem.  Prof.  Klaus  Lackner  verwoordt  de  noodzaak  van  klimaatbeleid  bondig:  “we  won’t  run  out  of  fossile  fuels,  but  we  first  run  out  of  environment”.  En  dat  is  dan  ook  de  reden  dat  Minister  Kamp  beaamt:  ”het  tijdperk  fossiele  energie  is  echt  voorbij”.  

Het  is  dus  erkend  dat  CO2  een  probleem  is  en  dat  actie  noodzakelijk  is,  maar  de  huidige  oplossingen  werken  niet  of  te  langzaam.  Met  name  de  CO2  handel  (EU  ETS)  werkt  niet.  Een  recente  krantenkop;”  Emissiehandel  werkt  pervers”.  De  uitleg  is  eenvoudig  dat  extra  zonnepanelen  zorgen  voor  minder  elektriciteitsverkopen.  Dat  zorgt  voor  meer  beschikbare  ETS-­‐rechten  met  als  gevolg  een  lagere  prijs.  De  ultieme  consequentie  daarvan  is  de  opstart  van  nieuwe  kolencentrales.  

Daarom  is  het  CO2probleem  vergelijkbaar  met  de  afvalproblematiek  van  de  jaren  80:  Er  is  het  besef  dat  acties  noodzakelijk  zijn  maar  er  is  blijkbaar  geen  marktmechanisme  om  “de  zaak  in  beweging  te  krijgen”.    

Pas  toen  de  afvalproblematiek  serieus  op  de  politieke  agenda  stond,  formuleerde  men  relatief  snel  een  voorkeur  voor  oplossingen.  Dit  resulteerde  in  de  befaamde  “Ladder  van  Lansink”.  Men  koos  in  het  vervolg  niet  meer  automatisch  voor  de  goedkoopste  oplossing  (=  storten).  Daarmee  was  de  basis  gelegd  voor  het  afvalbeleid  waarmee  relatief  snel  (en  gestructureerd)  de  afvalproblematiek  aangepakt  werd.    

Het  is  interessant  om  CO2  op  een  vergelijkbare  manier  aan  te  pakken  en  ook  voor  CO2  oplossingen  te  prioriteren.  

Ladder  van  Lansink  Prioriteit   Afval   CO2  1   Preventie   Energie  besparing  2   Hergebruik   Duurzame  energie  3   Recyclen   CO2  utilization  4   Verbranden   EOR-­‐CCS  (Enhanced  Oil  Recovery)  5   Storten   CCS  (Carbon  Capture  en  Storage)    

Zoals  er  bij  Afval  eerst  is  ingezet  op  preventie,  zullen  we  bij  CO2  eerst  energie  moeten  besparen.  Daarnaast  moeten  we  meer  duurzame  energie  opwekken.  Maar  er  zijn  meer  opties  nodig  om  het  CO2  probleem  op  te  lossen  (zelfs  tot  en  met  'prioriteit-­‐5'  CCS).  Deze  meer  innovatieve  oplossingen  om  CO2  actief  te  gebruiken  als  grondstof  krijgen  echter  nauwelijks  aandacht,  hoewel  Minister  Kamp  stelt:  “Er  zullen  in  de  toekomst  CO2-­‐arme  energiebronnen  en  technieken  zijn  die  we  nu  misschien  nog  niet  kennen.  Daarom  zet  het  kabinet  de  komende  tijd  krachtiger  in  op  innovatie.”  

In  2050  moet  de  CO2  emissie  met  80-­‐95%  zijn  teruggedrongen.  Dit  is  niet  mogelijk  met  alleen  de  bestaande  technieken  en  systemen.  Om  dit  doel  te  bereiken  is  zelfs  negatieve  emissie  nodig,  dus  niet  CO2  neutraal,  maar  zelfs  CO2  vastleggen.  En  hoewel  2050  nog  slechts  35  jaar  is  verwijderd,  is  dit  zeker  mogelijk.  Een  terugblik  naar  honderd  jaar  geleden  (1915)  geeft  dit  aan.  In  1915  was  de  voornaamste  energiebron  mens-­‐  of  paardenkracht  en  “slechts”  35  jaar  later  vlogen  de  eerste  straalvliegtuigen,  waren  auto’s  algemeen  gangbaar,  voeren  de  eerste  schepen  met  kernenergie  en  was  er  bijna  overal  elektriciteit.  Zaken  die  in  1915  niet  gangbaar  waren  of  zelfs  nog  niet  eens  uitgevonden.  

Ik  pleit  dus  voor  verdere  stimulering  van  CO2  als  grondstofgebruik;  een  hele  rij  bedrijven  is  daar  al  actief  mee  bezig.  Dat  gaat  van  onderzoek  tot  eenvoudig  weg  business.  Onderzoeksinstelling  DIFFER  gebruikt  CO2  om  brandstof  te  maken,  Feyecon  gebruikt  het  om  te  verven,  Thermoking  zet  CO2  in  als  koelmiddel,  Twence  om  Natrium-­‐bi-­‐carbonaat  te  maken  en  wijzelf  maken  er  “Mineral  CO2”  van.  

Conclusie:  Wachten  op  een  Europese  of  zelfs  globale  aanpak  van  het  CO2  probleem  is  niet  verstandig.  Toen  de  afvalproblematiek  urgent  was,  heeft  Nederland  ook  niet  gewacht  op  “het  buitenland”,  maar  hebben  we  zelf  acties  ondernomen.  De  CO2-­‐based  economy  kan  een  nieuwe  industrie  worden  en  Nederland  doet  er  daarom  goed  aan  om  ook  deze  nieuwe  innovatieve  technieken  te  stimuleren  (in  plaats  van  dat  we  alleen  gaan  voor  de  laagste  prijs).