College 4

Technologiedynamica macro

Feedback onderzoek

• Checklist onderzoeksontwerp:– goede doelstelling en daaruit afgeleide

vraagstelling– wordt de vraagstelling beantwoord?– is duidelijk hoe van vraagstelling tot

operationalisatie wordt gekomen?

Feedback onderzoek II

• Checklist onderzoek– papiergebruik geobserveerd/gevraagd

• vergelijkingsmaten geobserveerd

– niet-papiergebruik geobserveerd/gevraagd

Feedback onderzoek III

• Checklist uitwerking resultaten– steekhoudende analyse (discussie)

• ook verschillen tussen twee respondenten/geobserveerde personen verklaard

– conclusie (beantwoordt de vraagstelling)– is de literatuur (Norman) gebruikt en goed

geciteerd?– spelling, grammatica, opmaak

Feedback onderzoek

• Veel voorkomende fouten:– ontbrekende doelstelling– ontbrekende vraagstelling– vragen/observ-items vallen uit de lucht

• (linken aan vraagstelling)

– methode niet beargumenteerd– opnemen hele interview (hoort thuis in bijlage)– resultaten (interviewgegevens) niet

geïnterpreteerd

Doelstelling

• vorm• Het doel van het onderzoek is X door realisering

van Y• gebruik van het woord door

– geeft duidelijk de methode aan

• nuttig• uitvoerbaar• eenduidigheid• informativiteit

Onderzoeksmodel

• Voorbeelden onderzoeksmodel

• geeft aan wat het onderzoek inhoudtIdeaalbeeldpapierloos kantoor

Verklarenpraktijk

Praktijk

TheorieNorman (evt hypothese)

Evaluerenpraktijk

Praktijk

Onderzoeksmodel

• Een evaluatie van de praktijk van het papiergebruik door het toetsen van het ideaalbeeld van een volledig papierloos kantoor aan de praktijk.

Vraagstelling

• Wat voor soort kennis is er nodig om het doel te bereiken?

• centrale vraag: bijv. Wat is het nut/de waarde/de functie van papier voor de huidige/vroegere kantoorwerker?

• of bijv. Hoe gebruikt de huidige kantoorwerker voor het opslaan van kennis de artefacten in zijn kantoor?

• deelvragen formuleren– de antwoorden op de deelvragen vormen samen het

antwoord op de centrale vraag

Standaard-opbouw

• Titel, (Voorwoord), Inhoudsopgave, (Samenvatting)

• Inleiding• Theoretische achtergronden (Norman dus)• Methodische verantwoording• Resultaten (samenvatting interview,

geobserveerde)• Discussie en conclusie• Literatuur• Bijlagen (evt het interview)

Technologiedynamica

• wat was dat ook al weer?– het op verschillende niveaus onderzoeken

van de relaties tussen overheid, wetenschap, maatschappij en technologie

Nieuw!

• Het netwerk wordt vaak gezien als een kerntechnologie die de innovatie sterk heeft versneld (de ‘netwerkmaatschappij’

• Wees kritisch als mensen zeggen dat alles tegenwoordig anders is! Relativeer!– het grootste deel van de wereld kan niet

meeprofiteren– onze maatschappij is niet radicaal veranderd

• of toch? roept u maar

Economie

• is er een nieuwe economie ontstaan?• nee (?), in een nieuwe economie zouden

oude regels niet meer gelden• nee (?), de productiviteitsparadox• wat is eigenlijk ‘nieuwe’ economie?• een lege term? volgens De Wilde (2000)

wordt ‘nieuw’ gebruikt om een radicale breuk met het verleden aan te geven. de oude regels blijken toch nog te gelden.

Rein de Wilde (2000). Voorspellers, een kritiek op de toekomstindustrie. De Balie, Amsterdam

Is de nieuwe economie voorbij?

• uit onderzoek* blijkt dat de term ‘new economy’ in 2000 twee keer zo vaak in de titel van een artikel werd gebruikt als in 2001 en vier keer zo vaak als in 2002

titeltreffers

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

titeltreffers

*Michel, A.S. (forthcoming), Modewoorden in ICT (werktitel), UvA: Amsterdam.

Wat verandert er wel?

• de kosten van communicatie dalen gestaag

• steeds meer mensen maken op een of andere manier gebruik van internet

• het internet wordt op steeds meer manieren gebruikt (interpr. flex.)

Werk en ICT

• productiviteitsparadox

• minder/meer werk?

• mensen gaan steeds minder werken (in minuten per jaar gemeten)

• het werk kan in principe flexibeler worden

• meer werk in diensten/kennissector, minder in de van oorsprong arbeidsintensieve sectoren

De politiek

• Kan de overheid het volk beter raadplegen dan in het verleden met behulp van nieuwe technologie?

• Politici hebben steeds vaker websites (wel primitief)

• E-government wordt voorlopig nog vooral vormgegeven binnen de oude structuren (wel vragen stellen per e-mail, niet direct participeren). Vgl. voorspelling nieuw Athene.

• Howard Dean for president, internet als campagnemiddel

Het recht

• reeds behandeld in wc2– loopt achter de ICT-ontwikkelingen aan– het is moeilijk laveren tussen privacy,

eigendomsrecht enz.

Het sociale

• Sommige mensen raken uitgesloten van het netwerk.– Vergelijk mensen zonder telefoon vroeger, met

mensen zonder internet nu.– Bepaalde instanties zijn moeilijker te bereiken zonder

internet

• Nieuwe netwerken ontstaan: virtuele gemeenschappen: mensen kunnen via internet met andere mensen met zeer specifieke gemeenschappelijke interessen converseren

Cultuur

• Het einde van massacommunicatie (tv, radio)? Het lijkt er niet op...

• Vervaging grenzen tussen levenssferen (privé, werk, hobby)

• Wat is digitale cultuur?

Het psychische

• Ontstaan cyborg, vervagen grens tussen mens en techniek?

• RSI, stress, werkdruk oiv• (A)socialer gedrag• e-mail als steeds belanrijker

communicatiemedium• Begrijpen wij de techniek wel, of is de techniek

wel bruikbaar genoeg voor de mens? (vgl. Norman)

• Sneller, efficiënter leren

Vrouwelijke waarden

• Sørensen meent dat door de mannelijke dominantie in de technologie/wetenschap, de vrouwelijke waarden niet in de technologie worden ingebed

• vrouwen zijn meer geïnteresseerd in ‘caring values’ dan mannen volgens onderzoek van Sørensen. onder die waarden verstaat hij:– goed kunnen samenwerken– intuïtie– begrip voor andermans problemen– respecteren complexiteit van de natuur– geëngageerdheid in sociale en politieke issues.

Milieu

• Duurzame technologische ontwikkeling• Wat is duurzaam?

– alleen gebruik hernieuwbare grondstoffen?

• Probleem: wie begint?• Wat is de rol van technologische

ontwikkeling bij het tot stand brengen van een ecologisch duurzame maatschappelijke en economische ontwikkeling?

Risk society

• Gevaren van technologie (Ulrich Beck)• Bijvoorbeeld: de kans op ontploffing van

een kerncentrale wordt statistisch berekend en gerelateerd aan het aantal mogelijk getroffenen. maar we moeten er niet aan denken dat het daadwerkelijk gebeurt!

• Gebruik van technologie brengt steeds meer risico’s met zich mee.

Opdracht: Open brief aan krant/overheid

• Beschrijf in viertallen een zorgelijke ontwikkeling in een korte brief aan de overheid of een krant en vraag om actie van een bepaalde instantie.

• Eerste alinea reden/aanleiding van de brief (niet ‘het moest voor mijn studie’)

• In de laatste alinea, vraag je om een concrete actie.

• 15 minuten om erover na te denken/discussiëren, vervolgens presenteren

Macht van het grootkapitaal

• Wees je bewust van machtsaspecten.• Wie heeft het eigendom van je

telefoonaansluiting?• De marktwerking en mondigheid van de

consumenten (bv. consumentenbond) moeten zorgen voor vertegenwoordiging van de belangen van de consument.

• In Europa (vooral in Scandinavië, Oost-blok) komt de overheid steeds op voor de belangen van de mensen. Dit wordt minder.

Volgende opdracht

• nog niet

• een week om onderzoeksverslag te verbeteren (zie checklist)