1

DE FLEX VAN TEGENWOORDIGJonge flexwerkers over veilig en gezond flexwerken

CNV Jongeren presenteert

2

Dit is een productie van CNV Jongeren en Stichting Arbo Flexbranche (STAF)

De Lifeguards zetten zich al jaren in voor veilig en gezond werken. Deze editie richt zich op jongeren in de flexbranche. Het afgelopen jaar zijn de Lifeguards langs mbo-instellingen geweest om voorlichtingen te geven over veiligheid en gezondheid op de werkvloer. In dit boekje staan inter-views met de Lifeguards, tips voor jongeren die werken in de flexbranche en de voor- en nadelen van een flexibel contract.

DE FLEXINDEX

7

17

12

19

4

Wat jongeren vinden

Het belang volgens experts

Wat onderzoek ons vertelt

Praktische informatie

Achter de schermen

Interview met: Janice, Duygu,Menno en Ashly

Ontstaan LifeguardsMethodiek LifeguardsResultaten

Interview met: Francis Minnema (Manager STAF) Semih Eski (Voorzitter CNV Jongeren) Anne-Marie van Rooijen (MBO Utrecht)Sem Janssen (Ervaringsdeskundige)

Wat jongeren vinden van flexwerken4 redenen waarom jongeren flexwerkenFeiten en cijfers over flexwerkenChecklist: hoe creëert de baas een goede werkplek

4

Ontstaan Lifeguards

Onder het mom ‘jong geleerd is oud gedaan’ is CNV Jongeren enkele jaren geleden het project ‘Lifeguards’ gestart. Dit project richt zich op het weerbaar maken van jongeren op de werkvloer en vergroot het inzicht van jon-geren om potentieel gevaarlijke situaties in te schatten.

Deze editie Lifeguards richt zich op jongeren in de flexbranche. In samenwerking met Stichting Arbo Flex branche (STAF) heeft CNV Jongeren een lespakket ontwik-keld. Mbo-studenten werden opgeleid tot Lifeguards en verzorgden voorlichtingen op het mbo-scholen. In dit boek-je lees je ervaringsverhalen van jongeren en ervarings deskundigen, geven we feiten en cijfers over jongeren in de flexbranche en bieden we een beknopte handreiking voor een gezonde en veilige werkvloer.

5

In het afgelopen jaar zijn de getrainde Lifeguards bij mbo-scholen langs geweest om een voorlichting te geven over veilig en gezond werken. De voorlichting is tot stand gekomen door co-creaties met studenten, docenten en ervaringsdeskundigen. Tijdens de co-creaties is naast de inhoud ook de vorm van de gastles bepaald. Er is ingezet op een actieve en interactieve les waarin de studenten de ruimte krijgen om ervaringen te delen. Aan het begin van het schooljaar zijn er mbo-studenten getraind tot peer edu-cators. Dit zijn de Lifeguards. De getrainde groep actieve en bevlogen studenten zijn het land in gegaan om met hun

Methodiek Lifeguards

“peers” in gesprek te gaan over veilig en gezond werken. Er zijn twee vragenlijst gekoppeld aan de voorlichting. Eén vragenlijst wordt voorafgaand aan de voorlichting afgeno-men en één vragenlijst wordt na de voorlichting ingevuld. Dit is het onderzoekscomponent van de Lifeguards. Met de input van meer dan 500 jongeren is er een goed beeld ontstaan van wat jongeren belangrijk vinden als het gaat om veilig en gezond werken. De resultaten van het on-derzoek en de ervaringen van de Lifeguards hebben we gebundeld in dit boekje.

Resultaten

34

1 8 actieve Lifeguards getraind

2 Co-creacties met studenten. docenten en ervaringsdeskundigen

38 voorlichtingen

bereik van 852 studenten

de voorlichting wordt beoordeeld met een 7,7!5

7

Wat jongeren vindenFlexwerk is voor jongeren de normaalste zaak van de wereld, ze weten niet beter. Of ze er ook blij mee zijn is een andere vraag. Wij stelden Lifeguards de vraag wat zij vinden van flexwerken.

8

JaniceJanice de Haan (25 jaar) werkt als projectassistent bij CNV Jongeren. Ze heeft een tijdelijk contract en werkt 32 uur per week. Daarnaast volgt ze de studie Hypnotherapie. Ik heb zelf nooit te maken gehad met onveilige situaties op werk. Bij mij op werk moeten we wel bepaalde doelen behalen, bijvoorbeeld het werven van deelnemers om een project door te kunnen laten gaan, en we organiseren veel evenementen. Soms ervaar ik stress als er veel tegelijkertijd moet gebeuren. Als ik stress ervaar, dan kan ik dit bespreken met mijn werkgever. Om stress tegen te gaan schrijf ik ook al mijn actiepunten op en zorg ik ervoor dat ik prioriteiten stel. Voor iedere werkgever die een goede gezondheid wil stimuleren, stel ik voor om elke dag op een vast moment even te bewegen met het hele team. Dit kan gewoon door even op te staan achter je bureau en te bewegen. Wat wij vaak doen is ’s middags na de lunch buiten een rondje lopen. Ik maak als Lifeguard (on)veiligheid op de werkvloer bespreekbaar bij jongeren. De jongeren vonden de voorlichting leuk en interessant en ik merkte dat ze het fijn vonden om hun verhaal te vertellen en dat er naar geluisterd werd. Ik vind het belangrijk om te luisteren naar wat jongeren meemaken op de werkvloer. Als bijvoorbeeld een meisje zegt dat ze ooit is lastiggevallen op haar werk door een klant, dan vind ik het belangrijk dat ze weet dat ze dit kan aankaarten bij haar leiding-gevende. Tijdens de voorlichting bespreken we ook de verschillende contractvormen waar veel jongeren mee te maken krijgen. De meest voorkomende vorm is het flexcontract, die heb ik zelf ook. De voordelen van een flexcontract, vind ik, dat je open blijft staan voor andere banen en dat je er een studie naast kunt volgen. Het nadeel is natuurlijk de on-zekerheid. Hoe zal het financieel allemaal lopen, als je contract niet verlengd wordt? De leerlingen waren verbaasd dat vooral mbo’ers een flexcontract hebben.

9

DuyguDuygu Eski (21 jaar) studeert sociaal juridische dienstverlening en werkt vier tot zestien uur per week bij wegrestaurant Autogrill. Ik heb het heel erg naar mijn zin bij mijn werk. Het werk achter de bar en in de bediening vind ik erg leuk en de collega’s zijn gezellig en sociaal. Het is eenvoudig om een dienst om te ruilen als het een keer niet uitkomt. In mijn werk is het belangrijk dat je goede werkschoenen draagt, omdat je anders kunt uitglijden of jezelf kunt bezeren als je iets op je voeten laat vallen. De werkschoenen kreeg ik niet direct toen ik daar ging werken, ik heb hier om moeten vragen. In het begin sjouwde ik ook biervaten, maar dit was veel te zwaar voor mij. Door Lifeguards weet ik dat ik beter een karretje kan pakken of het aan een sterke collega moet vragen. Mijn suggestie voor gezond en veilig werken is een goede inwerkperiode. De werkgever moet ervoor zorgen dat een nieuwe collega goed wordt ingewerkt, maar ook dat andere collega’s weten wat er van de nieuwe collega wordt verwacht. Als je nieuw bent moet je ook informeren naar de veiligheidseisen en kom er bij je leidinggevende op terug als je hier vragen over hebt. Een voorbeeld hiervan is van een van de leerlingen. Het meisje had bij haar sollicitatiege-sprek aangegeven dat ze last heeft van haar rug en daarom niet lang kan staan. Ze werd daarom aangenomen als kassière. Nu ging er van alles veranderen in de winkel waar het meisje werkt en moeten de kassières staan in plaats van zitten. Eerst durfde het meisje niets tegen haar leidinggevende te zeggen uit angst om haar baantje te verliezen. De voorlichting van Lifeguards moedigde haar aan om het alsnog aan te geven bij haar leidinggevende.

10

MennoMenno van Schooten (21 jaar) volgt de opleiding MLO (Middelbaar Laboratorium Onderwijs). Hij gaat één dag per week naar school en werkt 32 uur per week bij het laboratorium van Avery Dennison, een multinational die is gespecialiseerd in het maken van etiketten. Menno vindt het leuk om voor de klas te staan en leeftijdsgenoten bewust te maken van veiligheid op de werkvloer. Menno is erg tevreden met zijn werkgever en hij mag er blijven werken als hij zijn opleiding heeft afgerond. Eén van de redenen waarom hij het zo naar zijn zin heeft, is vanwege de sfeer op de werkvloer: Er wordt veel aandacht besteed aan activiteiten buiten het werk om. Er zijn twee groepen. Je hebt Avery Yong en Avery Algemeen. Avery Yong is voor alle werknemers tot 30 jaar. Het is goed voor de sfeer, maar ook om te netwerken. Je leert zo veel meer mensen kennen, dan alleen het groepje waarmee je werkt. Op het moment dat je wordt aangenomen bij Avery, wordt je goed geïnformeerd over de veilig-heid. Zo is het voor mijn werk heel belangrijk dat ik met handschoenen aan werk. Door de goede sfeer spreek je elkaar ook makkelijk aan als iemand de regels niet naleeft. Er worden intern regelmatig e-mailberichten verstuurd en cursussen gegeven die te maken hebben met de veiligheid op de werkvloer. En aan de gezondheid wordt ook gedacht. Zo zijn alle bureaus en stoelen in hoogte verstelbaar. De jongeren uit de klas vinden de voor-lichting van Lifeguards leuk en nuttig, omdat ze niet wisten welke gevaren er zijn en hoe je je ertegen wapent. De leerlingen wisten nog weinig over flexcontracten. Het voordeel van een flexcontract, vind ik, is dat je sneller weg kan als je iets anders wilt gaan doen en het is makkelijker om aan een baan te komen. Het nadeel is dat je werkgever je ook sneller kan ontslaan of je uren aanpast als het een periode rustig is in het bedrijf.

11

AshlyAshly Pinzon (19 jaar) heeft een tussenjaar ingelast om te bedenken wat ze wil met haar carrière. Ze heeft een jaarcontract voor 32 uur per week als hostess bij McDonald’s. De trai-ningen die Ashly geeft als Lifeguard geven haar een extra ervaring in de zoektocht naar de gewenste loopbaan. Ashly heeft het erg naar haar zin bij haar werkgever. Dit komt volgens haar vooral door de goede omgang met collega’s: Als ik iets wil vragen, dan kan ik altijd terecht bij de restaurantmanager. Ook mijn collega’s staan altijd klaar om elkaar te helpen. Onveilige situaties heb ik gelukkig nooit meegemaakt, maar ik heb wel eens te maken met boze gasten. Daar leer je wel mee omgaan. Vooraf krijgt iedereen die bij McDonald’s komt werken een training. Het maakt niet uit of je via een uitzendbureau binnenkomt of via een andere weg, iedereen volgt de training. De training leert je omgaan met onder andere boze klanten. Ik ben zelf nogal klein, dus als er een boze klant is, dan vraag ik mijn manager om mij te helpen. De training leert je zo veel dat ik geen nieuwe suggesties heb om het nog meer te verbeteren. Dat nog niet iedere werkgever informeert over de risico’s, blijkt wel uit de verhalen die ik hoor tijdens de voorlichting. Meerdere leerlingen vertelden mij dat ze soms wel langer dan twaalf uur achter elkaar werken. Ze weten dan niet goed waar ze dit kunnen aankaarten en zijn bang om hun baantje te verliezen. Meestal laten ze de situatie dan voor wat het is. Ik ben blij dat we met Lifeguards jongeren bewust maken van de risico’s die erg kunnen zijn op de werkvloer en dat we ze vertellen hoe ze hiermee om kunnen gaan.

12

Wat onderzoek ons vertelt

Tijdens de bezoeken aan scholen werd er ook onderzoek gedaan naar wat jongeren vinden van flexwerken. In totaal hebben 852 mbo-studenten de voorlichting bijgewoond.

Benieuwd naar de uitkomsten van het onderzoek?

13

VOOR- EN NADELEN FLEXWERKENwat jongeren vinden van flexwerken

Werken voor een uitzendbureau geeft je de kans om te ontdekken welke banen je leuk vind.

Door via een uitzendbureau aan de slag te gaan, krijg je te maken met verschillende bedrijven. Hierdoor is de kans op ongevallen groter, omdat je nergens lang genoeg ingewerkt wordt.

Je krijgt iedere week uitbetaald. Het kan onduidelijk zijn voor wie je werkt.

Door via een uitzendbureau aan de slag te gaan, krijg je te maken met verschillende bedrijven. Hier-door kun je goed vergelijken (zie ook nadelen).

Eerste tijd zijn er geringe ontwikkelingsmogelijk-heden in het werk.

Het is makkelijk op te zeggen als het niet bevalt.

Elke dag kan de laatste zijn. Als je in ‘Fase A’, de eerste zes maanden, van een uitzendovereen-komst zit, is het toegestaan dat een werkgever je zonder opzegtermijn ontslaat. Dat werkt natuurlijk ook andersom. Als jij er klaar mee bent kun je ook elke dag stoppen.

14

34

1 Er worden niet direct vaste contracten aangeboden. Iedereen begint als flexwerker.

2 Een flexibel contract is vaak een opstapje naar een vast contract. In (flex)werk heb je de mogelijkheid

om jezelf te ontwikkelen.

Als je jong bent is het fijn om op verschillende plaatsten te kunnen werken, omdat je

dan goed ontdekt wat bij je past.

4 redenen waarom jongeren flexwerken

15

Feiten en cijfers over flexwerken

72% het wel eens te druk heeft op werk?

62% van de ondervraagde jongeren behoefte heeft aan meer voor-lichting over de rechten en plichten als werkende?

68% het belangrijker vindt dat je wordt betaald naar je ervaring en niet naar je leeftijd?

Dit onderzoek is door Lifeguards uitgevoerd onder 185 mbo-studenten.

wist je dat...

16

Checklist

Groene spaarpotMaak een medewerker verantwoordelijk voor de groene spaarpot, waar hij/zij wekelijks gezonde tussendoortjes van koopt voor op de afdeling.

De basis op ordeHoudt een overzichtelijk document met de veiligheidsregels bij en hang dit in A3-formaat op in de bedrijfsruimte.

LunchwandelenDoe medewerkers regelmatig de suggestie om in de pauze samen een half uur te wan-delen. Letterlijk even uitwaaien vergroot het begrip en betrokkenheid voor elkaar.

Passende bureauzittingEr bestaat meer dan de klassieke bureaustoel. Kijk ook eens naar de swopper, bureaufiets en de zadelkruk. Pas de zitting aan op de werknemer en lang leve de gezondheid!

Staand overleggenEven overleggen? Plaats een statafel vlakbij de afdeling. Het afwisselen van de fysieke houding heeft een positief effect op de nek, schouders en rug.

Opgeruimd staat netjesRommel op de werkvloer brengt veiligheids-risico’s met zich mee. Maak medewerkers hiervan bewust en maak afspraken over het opruimen van werkplekken.

hoe creëert de baas een veilige en gezonde werkplek

17

Het belang volgens expertsSTAF, dé landelijke flexorganisatie, is dag en nacht bezig met de veiligheid van werknemers. Manager Francis Minnema vertelt over het belang van goede voorlichting. CNV Jongeren-voorzitter Semih Eski vertelt over de zoektocht op de arbeidsmarkt en docent Anne-Marie van Rooijen van MBO Utrecht geeft een reactie op de Lifeguards-training. Jongere Sem Janssen vertelt zijn ervaring met een bedrijfsongeval.

18

Francis

Manager Stichting Arboflexbranche (StAF)

We willen jongeren voorafgaand aan hun eerste stage of baan meer bewust maken dat werk in de praktijk soms anders loopt dan dat je op school hebt geleerd. Werk kan risico’s met zich meebrengen. Als je ergens nieuw binnenkomt, dan ben je niet bekend met de omgeving en de mores op de werkvloer. Dit maakt het lastig om alle consequenties van wat je doet te over-zien. Wanneer je je hiervan bewust bent, is de eerste stap naar veilig werken gemaakt: kijken en vragen. Veel jongeren starten met werken in risicovolle functies, zoals de bouw, productie en logistiek. Ongevallen vinden hier plaats met heftrucs, bij het lo-pen op verkeerde paden, laden en lossen bij de supermarkt of vallen van hoogte. Het verplaatsen in elkaar en het communiceren met elkaar (oud en jong, red.) is nog best een uitdaging. Jongeren benaderen zaken niet beter of slechter, gewoon anders. Jezelf verplaatsen in leeftijdsgenoten lukt vaak nog wel, maar jezelf verplaatsen in de belevingswereld van een andere generatie, dat is best een stap. Jongeren communiceren anders en ook op elke werk-plek wordt er weer anders gecommuniceerd. Jongeren heb-ben iemand nodig die ze op belangrijke zaken wijst. Maar dan wel in de taal die zij spreken.

Bij Lifeguards is dit precies wat er gebeurt. Jongeren gaan met jongeren in gesprek. Dan zie je dat er een dialoog tussen ge-lijken wordt gevoerd. Lifeguards geeft het voorbeeld hoe je preventie toepast bij jongeren. Het is een tool om het verhaal simpeler, makkelijker en sneller over te brengen. Door voor-beelden aan te halen en risicovol werk uit te lichten worden jongeren uitgedaagd in gesprek te gaan waarmee het veilig-heidsbewustzijn groeit. De jongeren krijgen voldoende handvatten om zelf mee aan de slag te gaan op de werkvloer. Mijn advies: bereid je voor, durf kritisch te zijn en blijf positief. Bedenk dat je het voor jezelf doet en dat je iets terug kunt geven. Je komt overal ‘alleswe-ters’ tegen: op school, werk en stage. Het is belangrijk dat je elkaar helpt om elkaar beter te begrijpen.

19

Semih

Voorzitter CNV Jongeren

Toekomstbestendige arbeidsmarkt? Investeer in mensen!

Een arbeidsmarkt die iedereen kansen, zekerheid en per-spectief biedt. Dat is voor mij en CNV Jongeren de toekomst. Jongeren verwachten al lang geen baan voor het leven meer, maar zij verwachten wel voldoende zekerheid om een huis te kunnen kopen, een gezin te stichten, op vakantie te gaan en pensioen op te bouwen. Ze wensen werkplezier en ruimte voor ontwikkeling. Investeringen in mensen: daar draait het om op de toekomstbestendige arbeidsmarkt.

Die markt zal steeds meer flexibiliseren, dat is duidelijk. En dat levert ook kansen op. Werk en privé zijn zo beter te combi-neren. Je kunt je tijd gemakkelijker indelen. Interne flexibiliteit maakt dat werknemers verschillende functies kunnen vervullen en zo extra kennis en ervaring opdoen. Dat maakt hen duurza-mer inzetbaar.

Maar helaas horen we nu nog vaak terug dat jongeren in de flexibele schil het lastig vinden om naar zekerheid toe te groeien. Er is sprake van polarisatie tussen jong en oud, tussen vast en flex. Terwijl iedereen behoefte heeft aan kansen en perspectief.

Geef je mensen het gevoel dat de onderneming ook van hen is, dan zetten ze graag een stapje extra. Investeren in mense-lijk kapitaal levert gemotiveerde arbeidskrachten op. Jongeren aan met name de onderkant van de arbeidsmarkt moeten we intussen beter helpen met netwerken en zorgen dat zij door werkgevers worden gezien.

Daar ligt een belangrijke rol voor roc’s en mbo’s. Naar het mo-del van rijlessen om de weg op te mogen, zouden onderwijs-instellingen les moeten geven in het zoeken van een weg op de arbeidsmarkt. Hoe kom je in contact met een werkgever, wat zijn je rechten en plichten, welke mogelijkheden zijn er? Veel jongeren hebben geen idee; op school hebben ze vooral vakkennis opgedaan.

20

Anne-Marie

Docent MBO Utrecht

Ik ben Anne Marie van Rooijen en ik werk bij MBO Utrecht als docent en programmamanager. Ik vind het belangrijk om stu-denten te begeleiden bij hun zoektocht naar hun plek in de samenleving. Ik raad alle scholen de Lifeguards-training aan, omdat Life-guards het reguliere schoolaanbod aanvult. Juist omdat een leeftijdgenoot dit komt vertellen. Dit zorgt ervoor dat er een andere sfeer in de klas ontstaat. Een bepaald soort vertrouwe-lijkheid, dit vind ik erg bijzonder. Ik zie de trainingen van Lifeguards als inzet om studenten be-wust te maken van hun rechten en plichten. Dat zij beseffen dat zij aanspraak kunnen maken op rechten, gezamenlijk hierover kunnen doorpraten en oog krijgen voor elkaars ervaringen.

Jongeren beseffen hierdoor wat hun rechten zijn en waardoor hun kwetsbaarheid ontstaat: ze voelen zich afhankelijk van in-komen en zijn bang om als brutaal te worden gezien als zij hun eigen grenzen aangeven. Mij is het verhaal bijgebleven van een jongere die pizza-koerier is en verantwoordelijk wordt gehouden wanneer een klant met vals geld betaalt. Je voelt je zo kwetsbaar als je bij iemand aan de deur staat met je bestelling, dan kun je je toch nauwelijks meer omdraaien en zeggen dat je de bestelling niet afgeeft?! En vervolgens moet de pizza-koerier wel zijn eigen centen in-leveren. Ik vond het een zorgwekkend verhaal.

21

Sem

Ervaringsdeskundige

Ik was een kunststof blok aan het omfrezen naar een be-paald product dat nodig was voor een vacuümmachine. Ik had handschoenen aan, wat echt verboden is bij frezen, maar dit is mij nooit verteld. Ik heb nooit echt voorlichting gehad over veiligheid op de werkvloer voor mijn ongeluk. Mijn handschoen kwam tussen de frees, waardoor mijn hand werd meegetrokken. Het enige wat ik er nog van weet is dat ik heel snel mijn hand terugtrok, ik naar mijn hand keek en ik snel hulp ben gaan halen.

Er waren drie pezen door: de strek- en buigpees van mijn duim en de pees van mijn pols. Verder zijn alle zenuwen ka-pot in mijn hand, waardoor ik nu minder voel. Met een beetje geluk komt het gevoel in mijn hand over een paar jaar weer terug.

Op werk hebben mijn baas en mijn collega’s mij erg goed geholpen na het ongeluk. Ook daarna tijdens de verwerking van het incident en het regelen van de verzekering toonden mijn baas en mijn collega’s veel hulp en medeleven. Omdat het verder zo’n goede werkgevers is, werk ik nog steeds bij het bedrijf. Ze hebben ook de schuld van het ongeluk op zich

genomen, omdat ze mij van te voren hadden moeten vertel-len dat ik geen handschoenen aan mocht. Daarnaast was de machine niet goed beveiligd.

Mijn baas heeft na het ongeluk alle machines en de hele werkplaats op veiligheid gecontroleerd. Ook is de arbeids-inspectie langsgekomen. Zij hebben het bedrijf verplicht om een heel veiligheidsscript te maken voor alles wat los en vast zit in het bedrijf. Ook moest elke medewerker het veiligheids-script doorlezen en ondertekenen. Hiermee willen ze voorko-men dat het ooit nog een keer gebeurt.

Ik ben er met een aantal ernstige kleerscheuren vanaf geko-men, maar dit geldt niet voor iedereen die een bedrijfsonge-val meemaakt. Zoveel mogelijk jongeren moeten de risico’s kennen, zodat ze veilig kunnen werken en hun leven lang ple-zier kunnen hebben in het werk dat ze doen.

22

PRAKTISCHE INFO!Kijk voor de veelgestelde vragen op www.cnvjongeren.nl

Mail naar info@cnvjongeren.nl of bel naar 030-7511850Bekijk ook onze social media kanalen

Facebook CNVJLifeguards / CNVJongerenTwitter CNVJongerenInstagram CNVJongerenLinkedIn CNVJongeren

23

INTERESSE INEEN GASTLES ?

030 - 751 1850info@cnvjongeren.nl

www.cnvjongeren.nl/lifeguards

Neem met ons contact op voor een gastles Lifeguards over veilig en gezond werken