DE VLAAMSE BINNENVAART IN BEELD – MEI 2015 – WWW.BINNENVAART.BE

CIJFERSMET VAART

trim

estri

eel |

P91

1147

| A

fgift

ekan

toor

: Gen

t x |

PB

num

mer

BC3

1383

VERVOERD OVER WATER IN VLAANDEREN IN 2014

67.148.453TON

Beste lezer,Het fileprobleem vormt een bijzonder zware be­lasting voor de Belgische economie. De Raad van de Europese Unie die raamt die last op ruim 7 miljard euro, wat neerkomt op niet minder dan 2 % van het bbp. De kost voor onze economie is daarmee een van de hoogste in Europa, een weinig benijdenswaardige positie. Deze belang­rijke bedreiging voor de Belgische competitivi­teit bevestigt ondubbelzinnig het belang van investeren in duurzaam transport. Met deze pu­blicatie willen we alvast een accuraat overzicht bieden van de binnenvaart in Vlaanderen. Hoe zit onze kleine sector in elkaar? En welke rol kan hij spelen om de alsmaar strakkere mobiliteits­knoop te ontwarren?

Veel leesplezier

Promotie Binnenvaart Vlaanderen, vzw

Het Europese vaarwegennet telt maar liefst 51.700 kilometer aan kanalen, rivieren en meren. Daarvan is ongeveer 20.000 kilometer voorname­lijk geconcentreerd in België, Neder­land, Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk. Door ons fijnmazige vaarwegennetwerk

kun je met de binnenvaart bijna alle gro­te industriële gebieden in West­Europa bereiken, net als vele gebieden langs kleinere vaarwegen.

Het Vlaamse waterwegennet is bijna 1.400 kilometer lang, waarvan 1.076 kilo­

02/ Welke schepen varen er in Vlaanderen?

inhoud

SCHEEPSTYPES EN CAPACITEIT

AANTAL BELGISCHE SCHEPEN

D.E.K. (DORTMUND-EMS-KANAAL)­  U.N. Norm: Gustav Koenigs L 67­80 × B 8,20 × D 2,50 m

­  Laadvermogen 968 ton of 28 TEU

KEMPENAAR­  Oorspronkelijk gebouwd voor de vaart op de Kempische kanalen in Zuid­Nederland en België

­  L 50 × B 6,60 × D 2,50 m­  Laadvermogen 600 ton of 20 TEU

Voor bijna elk type vracht, voor grote en kleine waterwegen, zijn er schepen op de markt.

SPITS­  Afgestemd op de smalle vaarwegen en kleine sluizen in Frankrijk

­  L 38,70 × B 5,05 × D 2,20 m­  Laadvermogen 350 ton

1.263 binnenvaartuigen capaciteit van 1.877.800 ton

Bron: ITB, 2014

983 drogeladingschepen totale capaciteit 1.524.715 ton

gemiddelde tonnage 1.551 ton

= +

184 tankschepen

totale capaciteit353.085 ton

gemiddelde tonnage 1.919 ton

ColofonPBV is een onafhankelijke vzw die de verschillende spelers vertegenwoordigt die betrokken zijn bij het vervoer over de Vlaamse binnenwateren. Het is een van de kerntaken van de vzw PBV om zo veel mogelijk mensen wegwijs te maken in de sector.

Verantwoordelijke uitgeverPromotie Binnenvaart Vlaanderen, Havenstraat 44, 3500 Hasselt. T 011 23 06 06 – www.binnenvaart.be Realisatie: Jansen & Janssen Creative Content, www.jaja.be – editie mei 2015

02 Fijnmazig netwerk

02 Welke schepen varen er in Vlaanderen?

04 Minder, maar grotere schepen

04 Wie staat er aan het roer?

06 Welke goederen op het water?

08 Maatschappelijk belang

11 De toekomst

30 4214

01/ Fijnmazig netwerk

2015 CIJFERS MET VAART 03

DUWKONVOOI­  L tot 190 meter × B 11,40 (enkel konvooi) of 22,80 meter (dubbel konvooi)

­  Laadvermogen tussen de 800 en de 12.000 ton of tussen 576 TEU en 654 TEU

GROOT CONTAINERSCHIP­  L135,00 × B 17,00 × D 3,00 m­  Laadvermogen 470 TEU

GROOT RIJNSCHIP­  Van L 95 × B 11,40 × D 2,70 m tot L 110 × B 11,40 × D 3,50 m

­  Laadvermogen 2.160 ton of 165 TEU

R.H.K. (RIJN-HERNE-KANAAL)­  U.N. Norm: Johan Welker/ Europaschip L 80­85 × B 9,50 × D 2,50 m

­  Laadvermogen 1. 378 ton of 96 TEU

+

96duwboten en –of sleepboten

vermogen49.257 kW

= 10 vrachtwagens van 20 ton 140

250

60

Brussel

Overzicht bevaarbare waterwegen in de EU.

meter geschikt is voor de beroepsvaart. Van die 1.076 kilometer is 53 % geschikt voor de grootste scheepstypes (klasse IV of hoger). Langs de Vlaamse binnenwate­ren liggen ook 12 containerterminals, die het hele Vlaamse binnenland langs het water ontsluiten. (zie p. 11)

tussen

440 en660

Het aantal binnenvaart­schepen en de totale capaciteit van de vloot daalt licht, terwijl de gemiddelde tonnen­maat stijgt. Er zijn iets minder, maar grotere binnenschepen.

04 CIJFERS MET VAART 2015

03/ Minder, maar grotere schepen

04/ Wie staat aan het roer?

2004 2006 2008 2010 2012 2014

aantal 1.304 1.250 1.157 1.083 1.000 983

gem ton 1.122 1.209 1.306 1.416 1.477 1.551

0100200300400500600700800900

1000110012001300140015001600170018001900

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

2004 2006 2008 2010 2012 2014

aantal 219 216 213 226 209 184

gem ton 1.226 1.415 1.579 1.589 1.718 1.919

0

500

1000

1500

2000

2003200220012000199919981997 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Bron: RSVZ, eigen verwerking, 2013 Bron: RSZ, PC 139, eigen verwerking, 30.09.2014

700

750

800

850

900

950

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

1100

1200

1300

1400

1500

1600

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Zowel drogeladingschepen als tankschepen worden alsmaar groter.

Er zijn in de binnenvaart 1.429 zelfstandige ondernemers en 746 loontrekkenden actief.

aantal schepen

aantal schepen

gemiddelde tonnage

gemiddelde tonnage

Bron: ITB, 2015

EVOLUTIE DROGELADINGSCHEPEN (B)

AANTAL ZELFSTANDIGE BINNENVAARTONDERNEMERS (B) AANTAL LOONTREKKENDEN IN DE BINNENVAART (B)

EVOLUTIE TANKSCHEPEN (B)

2015 CIJFERS MET VAART 05

35

62

92

129

160

206

227 227

152

139

18 / - 25 25 / - 30 30 / - 35 35 / - 40 40 / - 45 45 / - 50 50 / - 55 55 / - 60 60 / - 65 65+ jaar

De grootste groep varende ondernemers zijn 45­plussers.

De sector heeft nood aan meer startende matrozen én aan werknemers die doorgroeien (door patenten te behalen.)

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 totaal

Praktijk examensmatroos

109 145 91 111 88 137 89 770Vaarbewijs

A+B

16 25 18 26 59 47 33 224Rijnpatent

(nieuw)

22 46 36 26 29 28 38 225Rijnpatent

(uitbreiding)

44 32 36 38 31 30 30 241Bron: FOD Mobiliteit en Vervoer

INSTROOM: AANTAL MET SUCCES AFGELEGDE EXAMEN PATENT EN MATROOS (B)

LEEFTIJD ZELFSTANDIGE BINNENVAARTONDERNEMERS (B)

Bron: RSVZ, eigen verwerking, 31.12.2013

06 CIJFERS MET VAART 2015

05/ Welke goederen op het water?

1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014

TEU 75.138 162.500 247.003 403.951 458.720 507.769 494.896 527.311 559.029

1998 20001999 2001 2002 20042003 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

Tussen 1998 en 2014 is het aantal vervoerde goederen, uitgedrukt in tonnage, toegenomen met 27,2 procent.

Tussen 1998 en 2014 is het aantal vervoerde containers, uitgedrukt in TEU, verzevenvoudigd.

1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014

tonnage 52.802.788 63.296.541 66.671.615 71.472.551 71.508.010 71.481.901 68.597.678 69.257.965 67.148.453

0

100000

200000

300000

400000

50

60

70

80

1998 20001999 2001 2002 20042003 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014in

milj

oen

ton

Tussen 1998 en 2014 is het aantal vervoerde goederen, uitgedrukt in ton­kilometer (het vervoer van 1 ton over 1 km), toegenomen met 19,6 procent.

1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014

1000 tonkm 3.255.865 4.055.725 4.403.775 4.687.790 4.549.983 4.584.290 4.417.009 4.166.960 3.893.268

in m

iljoe

n to

nkm

in TE

U

3000

3500

4000

4500

5000

1998 1999 2000 2001 2002 20042003 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Bron: PBV

Bron: PBV

Bron: PBV

EVOLUTIE TONNAGE (VL)

EVOLUTIE TONKM (VL)

EVOLUTIE CONTAINERTERMINALS (VL)

+27,2%

+19,6%

×7,4

2015 CIJFERS MET VAART 07

1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014

lossingen 23.821.685 27.619.159 27.515.141 28.616.844 30.621.953 31.254.942 30.206.974 29.908.459 29.389.234

ladingen 5.409.641 6.405.205 6.522.529 7.294.682 8.617.764 8.778.580 8.801.918 9.425.979 9.063.056

Het toegenomen aantal ladingen en lossingen wijst op het toenemend belang van de binnenvaart voor de Vlaamse industrie.

De grootste categorieën blijven bouw­materialen en petroleumproducten, maar met het containertransport en andere producttypes is de groep ‘overige goederen’ de sterkste groeier.

Het maritiem transport in de Vlaamse havens groeit al een aantal jaar iets harder dan het binnenvaarttransport.

0

5

10

15

20

25

30

35

1998 1999 2000 2001 2002 20042003 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

0

50

100

150

200

250

300

1998 20001999 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 20142013

in m

iljoe

n to

n

Bron: ITB

Bron: PBV

Bron: PBV

bouwmaterialen

petroleum producten

overige goederen

chemische producten

metaalproducten

ertsen

voedingswaren

landbouwproducten

mest stoffen

vaste brandstoffen

25 %

21 %

17 %

14 %

5 %

4 %

4 %

4 %

4 %

3 %

EVOLUTIE LADINGEN EN LOSSINGEN (VL) VERVOERDE GOEDEREN IN 2014 (B)

MARITIEM EN BINNENVAARTVERVOER IN DE VLAAMSE HAVENS

in m

iljoe

n to

n

08 CIJFERS MET VAART 2015

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

80

90

100

110

120

130

140

150

160

06/ Maatschappelijk belang

Duitsland en Nederland vervoeren nog steeds de meeste goederen per kilometer bevaarbare waterweg. De Rijn is en blijft de belangrijkste binnenvaart verkeersas in Europa. België kent echter de sterkste groei per kilometer bevaarbare waterweg sinds 2009.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

2005 2006 2007 20092008 2010 20122011

Frankrijk

binnenvaart

De binnenvaart herstelt beter dan de andere modi van de krimp in het goederenvervoer door de economische crisis.

in m

iljoe

n to

nkm

proc

ent

GOEDEREN PER KM WATERWEG

EVOLUTIE GOEDERENVERVOER (B)

Bron: EC, DG MOVE, European Commission Transport and   Mobility: Statistical pocketbook 2014

Duitsland

Nederland

weg

totaal

België

EU­15

spoor

0

20

40

60

80

100

2001

12,78

12,01

75,21

11,32

12,23

76,45

2002

11,08

12,25

76,67

2003

10,92

12,33

76,75

2004

11,08

12,09

76,83

2005

11,25

11,85

76,90

2006

11,02

11,45

77,53

2007

10,63

10,33

79,04

2008

10,93

10,71

78,36

2009

9,50

11,53

78,97

2011

10,26

12,49

77,25

2012

8,88

9,87

81,25

2010

Het modaal aandeel van binnenvaart is in 2012 met 16,5 procent gestegen ten opzichte van het crisisjaar 2009.

proc

ent

MODAL SPLIT (B)

Bronnen: EC, DG MOVE, EU transport in figures, Statistical Pocketbook 2014 en FOD Mobiliteit en Vervoer: evolutie van het goederenvervoer in België (2012)

Bronnen: EC, DG MOVE, EU transport in figures Statistical Pocketbook 2014 en FOD Mobiliteit en Vervoer: evolutie van het goederenvervoer in België (2012)

spoor

binnenvaart

weg

2015 CIJFERS MET VAART 09

Linksonder ziet u hoeveel CO2 elke vervoers­modus uitstoot als percentage van de totale uitstoot in België. De CO2­uitstoot van alle

spoor

0,07 % 19,22 %

weg

0,15 %

ander transport

3,27 %

luchtvaart zeevaart

15,77 %0,37 %

binnenvaart

TOTAAL TRANSPORT 38,86 %

De binnenvaart wentelt bijna geen milieu­ en congestiekosten af op de maatschappij.

De externe kosten in deze tabel omvatten enkel

de directe milieukosten en congestiekosten.

De belastingen omvatten verkeersbelasting, met

accijnsrecht gelijkgestelde belasting, inschrijvingstaks,

belasting op de inverkeer stelling, Eurovignet, sociale

bijdrage op de bedrijfswagens, accijnzen geheven op

minerale oliën en de invoer ervan, ...

-2

0

2

4

6

8

10

weg spits weg dal spoor binnenvaart

belasting

externe kost

€ 1,60 € 1,60

€ 0,00

€ 8,94

€ 1,99

€ -0,30 € 0,12€ 0,40

Bron: EC, DG MOVE, EU transport in figures, Statistical Pocketbook 2014, cijfers 2012 Bron: Federaal Planbureau, 2012

in €

/100

tonk

m

BELASTING TEGENOVER EXTERNE KOST

MINDER LUCHTVERVUILING

Bron: Federaal Planbureau, Planning Paper 107, cijfers 2005

transportmodi samen bedraagt 38,86 % van de totale uitstoot in België.Rechtsonder: Per gepresteerde tonkilometer

27,5 g/tonkm

74,6 g/tonkm

(het vervoer van 1 ton over 1 kilometer) is de uitstoot van de binnenvaart twee derden minder dan die van het wegvervoer.

UITSTOOT PER TONKM

Klasse I 300T

Klasse II 600T

Om zo veel mogelijk Vlaamse bedrijven gebruik te laten maken van de waterweg, zijn tussen 1998 en mei 2015 via publiek­private samenwerking 100 kades en 13 containerterminals gebouwd.

1

2

64

8

31013

14

5

7

12

9

SLIMME INFRASTRUCTUUR

PPS-LAAD- EN LOSINSTALLATIES & BINNENVAARTCONTAINERTERMINALS IN VLAANDEREN

1 AVTC 2 Batop 3 BLC (Groep Gheys) 4 ESG (Euro Shoe Group) 5 GCT (Gosselin

Container Terminal) 6 Haven Genk 7 TCT Belgium 8 BCTN Meerhout 9 Multimodal Inland Container

Terminal Vilvoorde 10 BCT (Beverdonk

Container Terminal) 11 River Terminal Wielsbeke

12 Euroports Container Terminal

13 IPG Ghent Container Terminal VOLVO Logistics

14 PortConnect nv

BINNENVAARTCONTAINERTERMINALS

ContainersVloeibare producten BulkStukgoedAfvalOndeelbare stukken

AangevraagdIn bedrijf

PPS-LAAD- EN LOSINSTALLATIES

Klasse III 1350T

Klasse IV 2000T

Klasse V > 2000T

Verbod door te varen Sluis

11

10 CIJFERS MET VAART 2015

2030

07/ De toekomstBij ongewijzigd beleid nemen de nu al aanzienlijke milieu­ en congestiekosten tegen 2030 drastisch toe.

2008

2008 2030

Bron: Federaal Planbureau, 2012

+68 %VERWACHTE TRANSPORTGROEI

GEMIDDELDE SNELHEID OVER HET VOLLEDIGE BELGISCHE WEGENNET

3827

7361

8.613.772 vermeden vracht wagen ritten (1998­2014)

1 Marginale externe kosten zijn extra kosten die een bijkomende weggebruiker veroorzaakt voor de maatschappij, bv. door extra files te creëren.

2 Berekend o.b.v. de marginale externe kost van 2008.3 Uitgedrukt in euro uit 2008, uitgaande van de door

het Federaal Planbureau voorspelde externe kost in 2030, en uitgaande van een status quo van het aantal vermeden tonkm.

Bron: Federaal Planbureau en Commissie Kaaimuren, eigen verwerking

ROI OVERHEIDSMAATREGEL

+12 %BROEIKASGAS-EMISSIES DOOR ALLE TRANSPORT IN BELGIË

2008

2030

BELGIË

tijdens spitsuren

tijdens daluren

km/u

km/u

2015 CIJFERS MET VAART 11

-29 %

-16 %

PPS­maatregel waarbij de Vlaamse overheid sinds 1998 tot eind 2014 al voor meer dan

73 miljoen euro investeerde.

•929.209 vermeden vracht wagen ritten in 2014

•733.456.256,81 vermeden tonkilometer over de weg in 2014

•€ 30.858.842 euro vermeden marginale externe kosten1 in 20142

• Tegen 2030 lopen de externe marginale kosten3 voor de in 2014

vermeden vrachtwagenritten op tot € 78.856.130

Er zijn intussen 100 projecten operationeel.

ROI2014

Kaaimurenprogramma1998­2014

1.877.800 tonTOTALE CAPACITEIT VLOOT

Havenstraat 44 – 3500 Hasselt

T +32 (0)11 23 06 06 – F +32 (0)11 23 06 09

www.binnenvaart.be

Ontdek alles over het goederentransport via de Vlaamse binnenwateren. Hier staat de sector vandaag, klaar voor de uitdagingen van morgen!

Binnenvaart in 8 cijfers

27,5 g/tkmCO2-UITSTOOT

€ 0,40/100 tonkm

EXTERNE KOST

PER JAAR3.893.268.296tonkm

1.263BINNENVAARTUIGEN

1.429 ZELFSTANDIGE ONDERNEMERS EN 746 LOONTREKKENDEN

100STE PPS-KAAIMUUR IN GEBRUIK GENOMEN, AL 8.613.772 VRACHTWAGENRITTEN VERMEDEN

,16 37 %VAN HET GOEDERENVERVOER GAAT OVER WATER