Chemotherapie

Afdeling HematologieUniversitair Medisch Centrum

Groningenwww.hematologiegroningen.nl

Chemotherapie en verwante middelenWerkingsmechanismen

• Grijpt in tijdens de deling van cellen door:– foute bouwstoffen in te laten bouwen;– celdeling te laten mislukken;– bouwstoffen te beschadigen.

• Versnelt de celdood in rustende cellen door eraan vast te plakken.

Toediening in kuren

normale cellen kankercellen

Chemotherapiekuren

% c

elle

n i

n h

et l

ich

aam

De dip 1-2 weken na chemotherapie

Beenmerg

Bloed

Normaal gehalte van alle cellen

Herstel: weer normaal gehalte van alle cellen

Dip: alle cellen verlaagd

11 2 3 weken

Chemotherapie

Functie van bloedcellen

• Rode bloedcellen (erytrocyten)

transport van zuurstof

• Witte bloedcellen (leukocyten)

afweer

• Bloedplaatjes (trombocyten)

stolling

Tekort aan rode cellen na chemotherapie

• Meestal is geen actie nodig.• IJzerpillen of een dieet helpen niet.• Pas als bloedgehalte te laag wordt (bv.

Hb <5.0) helpt een bloedtransfusie (korte dagopname op het dagcentrum).

• EPO helpt soms, maar veel langzamer, en niet als het bloed te laag is.

            

Leukocytopenie(tekort aan witte cellen)

• Sterk verhoogd infectierisico; snel verlopende infecties met weinig symptomen:– klein huidwondje > snel grote ontsteking– wondje rond de anus > perianaal abces– koortslip > uitgebreide herpesinfectie mond– kuchje met koorts > levensbedreigende longontsteking

• Bij twijfel, en/of koorts ALTIJD overleggen, zeker als het in de dipperiode zou kunnen zijn. Bel buiten kantoortijden met dienstdoende hematoloog 050-3616161

Tekort aan bloedplaatjes (trombopenie)Symptomen

• Huidbloedingen (kleine puntjes tot grote blauwe plekken)

• Nabloeden uit puncties• Bloedneuzen• Tandvleesbloedingen• Bloed in de urine• Bloedende aambeien• Heftige menstruatie• Zeldzaam: plots slecht zien door bloeding achter

het oog

Trombopenie: voorzorgsmaatregelen

• Trombocytentransfusie– Uit voorzorg bij trombo’s <10– Zo nodig extra bij bloedingen

• Na venapunctie e.d. goed afdrukken

• Zachte tandenborstel, maar wel goede gebitshygiëne!

• Zorgen voor zachte ontlasting m.b.v. mild laxeermiddel (lactulose)

• Menstruatie evt. onderdrukkenMet dank aan Callebaut Lien, Oudenaarde, voor het gebruik van dit plaatje

Trombopenie: verboden

• Rectaal temperaturen

• Liquorpunctie, gastroscopie gewrichtspunctie, pleurapunctie, weefselbiopsie e.d., tenzij eerst transfusie

• Gebitsextracties, overleg met tandarts!

• Inbrengen centrale lijnen

• Gebruik aspirine/NSAIDs; tramal = OK

• Antistolling (tenzij trombo >40)

Chemotherapie bereiden vereist speciale voorzorgen ter bescherming van het personeel

Waarschuwing voor gebruik cytostatica

Cytostatica, handel volgens procedure

Bij problemen of vragen: altijd bellen!050-3616161, overdag: eigen arts; buiten kantoortijden: dienstdoende hematoloog