Centrum Vlaamse Architectuurarchieven

INHOUD

I. Ontstaanscontext CVAa

II. Stand van zaken werking & projecten:

beleidsperiode 2003-2007

III. Toekomstperspectieven:

beleidsperiode 2008-2012

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007III. 2008-2012

INHOUDI.

Ontstaanscontext

∙ architectuurarchieven

∙ context ∙ organisatie ∙ missie

II. 2003-2007III. 2008-2012

Wat zijn architectuurarchieven ?

Ruime definitie: alle archiefstukken die betrekking hebben op de gebouwde omgeving

- gerealiseerde projectdossiers en niet gerealiseerde ontwerpen/denkoefeningen

- archieven van architecten (privaatrechtelijke archieven)

- archieven van opdrachtgevers

- archieven bij overheden (publiekrechtelijke archieven)

- gemeenten (bouwdossiers, …)

- provincies

- gewesten, nationale overheid

INHOUDI.

Ontstaanscontext

∙ architectuurarchieven

∙ context ∙ organisatie ∙ missie

II. 2003-2007III. 2008-2012

- archieven bij grote (publieke) bouwheren- huisvestingsmaatschappijen- NMBS- bedrijven- …

- archieven van onderwijsinstellingen voor architectuur

- archieven van ‘woonexperts’

- archieven van restaurateurs

- …

INHOUDI.

Ontstaanscontext

∙ architectuurarchieven

∙ context ∙ organisatie ∙ missie

II. 2003-2007III. 2008-2012

Diversiteit aan archiefvormers

Architectuur met de kleine ‘a’ en grote ‘A’

Architectuur complex ‘van stoel tot stad’

- aannemers, bouwondernemingen

- interieurontwerpers, meubelmakers, …

- studiebureaus, …

- culturele actoren

‘core business CVAa’: privaatrechtelijke architectenarchieven

INHOUDI.

Ontstaanscontext

∙ architectuurarchieven

∙ context ∙ organisatie ∙ missie

II. 2003-2007III. 2008-2012

Meerlagigheid

- briefwisseling

- bestekken

- plannen, schetsen, calques, afdrukken, …

- maquettes

- efemera (stalen, documentatiematerialen, …)

- foto’s

- …

Publiek- en privaatrechtelijke archieven

Eigen noden op vlak van inventarisatie, materiële zorg, selectie, beschrijving, ontsluiting, bewaarplaats, bewaartermijn, …

INHOUDI.

Ontstaanscontext

∙ architectuurarchieven

∙ context ∙ organisatie ∙ missie

II. 2003-2007III. 2008-2012

I. Ontstaanscontext CVAa

Voorgeschiedenis (institutioneel)

- Eind jaren 1960: private initiatieven

AAM – Sint-Lukasarchief

- 1987: Architectuurarchief van de Provincie Antwerpen

- 2002: Archiefdecreet Vlaamse Gemeenschap: architectuur als cultureel thema erkend

2003: ° CVAa bij VAi (°2001)

INHOUDI.

Ontstaanscontext

∙ architectuurarchieven

∙ context ∙ organisatie ∙ missie

II. 2003-2007III. 2008-2012

Organisatie

Juridisch: vzw Vlaams Architectuurinstituut

Huisvesting: deSingel

Personeel:

vast

- coördinator: Tom Avermaete 2003-2006, Sofie De Caigny v.a.11/2006

- archivaris: Annelies Nevejans

- kunsthistorica, projectleider: Bregje Provo

project

- architect: Karina Van Herck

- Eva Van Regenmortel

stage

UGent, kunstgeschiedenis

Adviesraad: overlegplatform voor experts

INHOUDI.

Ontstaanscontext

∙ architectuurarchieven

∙ context ∙ organisatie ∙ missie

II. 2003-2007III. 2008-2012

Missie

Het CVAa wil ten dienste staan van al wie met privaatrechtelijke architectuurarchieven in Vlaanderen te maken heeft.

Daartoe wil het:

- kennis en expertise over architectuurarchieven opbouwen en verspreiden,

- als archiefcoördinatiecentrum een platform bieden voor overleg en kennisuitwisseling en aanspreekpunt zijn,

- een gedifferentieerd publiek sensibiliseren voor het belang van architectuurarchieven als collectief erfgoed,

- een duurzame bescherming/bewaarplaats voorzien voor architectuurarchieven ≠ eigen depot

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007 ∙ stafkaart

III. 2008-2012

II. Beleidsperiode 2003-2007

⇨ Stafkaartonderzoek

1. Overzicht op ‘veld’ van architectuurarchieven- Archiefvormers- Archiefbeheerders- Beleidskader- Gebruikers, publiek, valorisatie

2. Spanningsvelden/uitdagingen in kaart gebracht

// ‘Acties’ CVAa gedefinieerd en opgenomen

3. Toekomstperspectieven gedefinieerd beleidsperiode 2008-2012

Downloaden via: www.cvaa.be

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007 ∙ stafkaart

III. 2008-2012

Bevindingen

- Veelheid aan archiefvormers, cfr. definitie architectuurarchieven

- Reflecteert in: veelheid aan archiefbewaarplaatsen

- Gespecialiseerde architectuurarchiefinstellingen

-APA

-Sint-Lukasarchief

-Archives d’Architecture moderne

- Documentatiecentra

- Stads-, provincie- en gemeentearchieven

- Rijksarchieven

- Archiefinstellingen op basis van maatschappelijk-filosofische stromingen

- Thema-archieven

- Musea

- Onderwijs- en onderzoeksinstellingen

- Heemkundige kringen

- Privé bezit

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007 ∙ stafkaart

III. 2008-2012

Enkele belangrijke aandachtspunten

1. Versnippering van bewaarplaatsen

versnippering van kennis, expertise, inventarisatiesystemen, compatibiliteit, …

inefficiënte inzet van kennis en middelen

ontoegankelijk veld voor onderzoekers

beperkte valorisatie

2. Cruciaal moment voor archief: overlijden archiefvormer, erfgenamen worden verantwoordelijk voor het archief

Emotionele waarde: selectie van ‘mooie’ stukken

Commerciële waarde: selectie van ‘mooie’ stukken

Versnippering bibliotheek, briefwisseling, plannen, maquettes, …

Sensibilisering, cfr. geen juridische zeggingskracht

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007 ∙ stafkaart

III. 2008-2012

3. Versnippering binnen archiefbestanden

nood aan integrale ‘virtuele’ toegangen die archief als geheel beschrijft

4. Digital born material

bedreiging leesbaarheid architectuurarchieven vanaf +/- 1990

nood van archiefbeheerders + architecten

eigen aan zeer veel soorten archieven (generiek), maar architectuurarchieven daarbij ook specifieke

problematiek

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007 ∙ stafkaart

III. 2008-2012

5. Archiefvormers en bewaarinstellingen

Verplichte bewaring na oplevering: 10 jaar

Geen verplichting: ontwerpproces, wedstrijdarchieven, …

Canonbevestigend

Archief is geen prioriteit in architectenbureau

Deponeren van het archief

Voorkeur architect, ‘prestige’, affiniteit en vertrouwen

Acquisitieprofielen van bestaande gespecialiseerde instellingen (APA, KADOC, AAM) ‘dekken’ niet het hele landschap

‘Moeilijke’ stukken: plannen, maquettes, efemera, …

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007 ∙ stafkaart

III. 2008-2012

⇨ Accenten werking CVAa

1. Overleg, coördinatie

- adviesraad, structureel

- projectmatig

2. Expertise ontwikkelen en doorgeven

- internationaal netwerk

- vertalen naar ‘Vlaamse noden’

- stuk integratie van de sector

- onderzoekswereld koppelen aan andere actoren in het veld van architectuurarchieven

3. Overdrachten, registratie

4. Sensibiliseren

- archiefvormers

- archiefbeheerders

- brede publiek

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007 ∙ stafkaart ∙ registratie ∙ overdrachten ∙ handleidingen ∙ partnerships ∙ Focus ∙ publiek ∙ website

III. 2008-2012

⇨ prospectie & registratie

- bestaande gegevens actualiseren, aanvullen, bijwerken

- bijkomende prospectie naar archieven & archiefvormers

⇨ databank architectuurarchieven

www.cvaa.be

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007 ∙ stafkaart ∙ registratie ∙ overdrachten ∙ handleidingen ∙ partnerships ∙ Focus ∙ publiek ∙ website

III. 2008-2012

⇨ overdrachten & bruiklenen

- modelcontracten voor overdracht & bruikleen

- begeleiden overdrachttrajecten

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007 ∙ stafkaart ∙ registratie ∙ overdrachten ∙ handleidingen ∙ partnerships ∙ Focus ∙ publiek ∙ website

III. 2008-2012

⇨ handleiding architectuurarchieven

- Handleiding Architectuurarchieven: Inventarisatie

- Handleiding Architectuurarchieven: Materiële zorg

In voorbereiding :

- Handleiding Architectuurarchieven: Selectie & Beschrijven

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007 ∙ stafkaart ∙ registratie ∙ overdrachten ∙ handleidingen ∙ partnerships ∙ Focus ∙ publiek ∙ website

III. 2008-2012

⇨ partnerships

A) behoud en beheer

- archief Team Vlaams Bouwmeester- archieven sociale huisvestingsmaatschappijen- Contactavond Roerend Kerkelijk Erfgoed

B) valorisatie

- erfgoeddag

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007 ∙ stafkaart ∙ registratie ∙ overdrachten ∙ handleidingen ∙ partnerships ∙ Focus ∙ publiek ∙ website

III. 2008-2012

⇨ Focus Architectuurarchieven

Huib Hoste (1881-1957)

Isia Isgour (1913-1967)

…

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007 ∙ stafkaart ∙ registratie ∙ overdrachten ∙ handleidingen ∙ partnerships ∙ Focus ∙ publiek ∙ website

III. 2008-2012

⇨ Geïntegreerde projecten

tentoonstelling publicatie

Publieks-werking

Onderzoek Geïntegreerd project

Archieven

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007 ∙ stafkaart ∙ registratie ∙ overdrachten ∙ handleidingen ∙ partnerships ∙ Focus ∙ publiek ∙ website

III. 2008-2012

⇨ Geïntegreerde projecten

Wonen in Welvaart. Woningbouw en wooncultuur in Vlaanderen, 1948-1973

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007 ∙ stafkaart ∙ registratie ∙ overdrachten ∙ handleidingen ∙ partnerships ∙ Focus ∙ publiek ∙ website

III. 2008-2012

⇨ website

= informatie- & kennisplatform

www.cvaa.be

- databank architectuurarchieven- studiedagen, tentoonstellingen, publicaties,…- partnerships, projecten,…- links, informatiefiches,…

III. Beleidsperiode 2008-2012

Grotendeels continueren van instrumenten en acties

Meer inzetten op netwerk en samenwerking

Structureel

- Digitalisering

- Acquisitiepolitiek, Vlaams collectieplan

- Inventarisatie, ontsluiting

Projectmatig

- Gekwetst Gewest (geïntegreerd project)

Nieuw erfgoeddecreet (integratie bestaande erfgoed- en archiefdecreet): 2010

- landelijk thematisch expertisecentrum

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007III. 2008-2012

Gekwetst Gewest

KADER: ruimer wederopbouwproject

⇨ doelstellingen• lokaliseren archieven wederopbouw Westhoek

• sensibiliseren archiefbeheerders

• thematisch archievenoverzicht

• historiek archiefstukken

• ontsluiting erfgoed

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007III. 2008-2012 ∙ Gekwetst

Gewest

⇨ partners

Centrum Vlaamse Architectuurarchieven

Provinciebestuur West-Vlaanderen - Gebiedsgerichte werking cultuur regio Westhoek

Provinciaal Archief West-Vlaanderen

Stadsarchief Diksmuide

Provinciebestuur West-Vlaanderen – Dienst Cultuur

CO7

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007III. 2008-2012 ∙ Gekwetst

Gewest

⇨ institutioneel

• Projectsubsidie Vlaamse Gemeenschap (39 000 euro)

• Bijkomende subsidie 7500 euro provincie West-Vlaanderen: werkingsmiddelen

• Gesubsidieerd voor 1 jaar, aanvraag fase 2

• Eva Van Regenmortel, projectleider fase 1

• CVAa / West-Vlaanderen

• Focus: Publiekrechtelijke wederopbouwarchieven

• Privaatrechtelijke wederopbouwarchieven: cfr. stafkaart onderzoek CVAa = structureel

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007III. 2008-2012 ∙ Gekwetst

Gewest

⇨ resultaten

• integraal archievenoverzicht (publiek & privaat)

• eenvormig ordeningsschema & beschrijvingsmethodiek

• vorming lokale erfgoed- & archiefbeheerders

• sensibiliseren lokale partners, erfgoedcellen, heemkundige kringen, publiek,…

INHOUDI.

Ontstaanscontext

II. 2003-2007III. 2008-2012 ∙ Gekwetst

Gewest

Centrum Vlaamse Architectuurarchieven

www.cvaa.be