Centraal veneuze lijn: PICC lijn

een speciaal infuus

Wilhelmina Kinderziekenhuis

Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door-geven per E-mail: patienteninformatieWKZ@umcutrecht.nl

Inleiding voor ouders 2

Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 4

Een PICC lijn inbrengen 6

Je hebt een PICC lijn: hoe gaat het dan? 25

Tips 35

Wil je meer weten? 37 Voor ouders: voorbereiding en begeleiding 38

Wat staat er in deze folder

1

Een behandeling in een ziekenhuis kan een ingrijpende gebeurte-nis zijn. Wij vinden het belangrijk u en uw kind hierbij goed te begeleiden. Uw kind voelt zich misschien niet goed of heeft zelfs pijn. Het krijgt te maken met verschillende behandelaars en allerlei medische termen.

Deze folder is bedoeld om uw kind voor te bereiden op de behan-deling. Maar ook om ú te informeren over wat er gaat gebeuren. Begrijpelijke informatie is van groot belang. Als je weet wat je te wachten staat, geeft dat een gevoel van zekerheid en vertrouwen.

Een deel van de voorlichting gebeurt in het ziekenhuis. De arts bespreekt de volgende zaken met u, en als het mogelijk is ook met uw kind:

• Waarom uw kind deze behandeling krijgt• Hoe we deze behandeling doen

Thuis stellen kinderen vaak meer vragen dan in het ziekenhuis. Uw kind vertrouwt u. Daarom kunt u het beste uitleggen wat er gaat gebeuren. Deze folder helpt u daarbij. U weet het best welke informatie uw kind begrijpt en emotioneel kan verwerken.

Inleiding voor ouders

2

Lees de folder éérst zelf. Zorg dat u goed weet wat er gaat gebeu-ren. U kunt de tekst daarna voorlezen of in uw eigen woorden navertellen. Of uw kind leest de tekst zelfstandig. Bespreek in elk geval samen of alles duidelijk is.

Achterin deze folder staat hoe u uw kind kunt voorbereiden en begeleiden bij de behandeling.

3

Een behandeling in het ziekenhuis kan vervelend zijn. Je krijgt te maken met verschillende artsen, assistenten en verpleegkundi-gen. Je hoort ook allerlei medische termen.Wij willen je zo goed mogelijk voorbereiden op de behandeling. Lees daarom deze folder goed door. Als je weet wat er gaat gebeuren, ben je meestal minder zenuwachtig. Je ouders lezen deze folder ook. Vraag of ze kunnen uitleggen wat je niet snapt.

Wie beslist: jij, je ouders of samen? Wat is het beste voor je als je ziek bent? Wie beslist dat eigen-lijk? Moet er rekening gehouden worden met jouw mening? Dat staat in een speciale wet: de Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO).

Ben je ouder dan 12 jaarDan moet de dokter ook aan jou vragen of je het goed vindt wat hij gaat doen. Jij en je ouders moeten allebei toestemming geven. Maar als jij het niet eens bent met je ouders? Hoe gaat het dan? Ook dat staat in deze wet. Lees er meer over op www.jadokterneedokter.nl

Ben je ouder dan 16 jaar Dan beslis je zelf. Dan is alleen jouw toestemming nodig. Maar moet de arts dan wel informatie over de behandeling geven aan je ouders? Lees er meer over op www.jadokterneedokter.nl

Ben je 12 jaar of ouder? Lees dit dan!

4

Tips

Neem iemand mee naar het ziekenhuis. Je vader, moeder of iemand anders die je vertrouwt.

Praat met je ouders, broers, zussen, vrienden en vriendinnen over wat er gaat gebeuren in het ziekenhuis.

Schrijf je vragen op, dan vergeet je ze niet. Bij je volgende bezoek aan het ziekenhuis kun je ze stellen.

Wil je meer weten? www.hetwkz.nlwww.umcutrecht.nl www.opeigenbenen.nu www.ikvoelpijn.nl

5

Je krijgt in ons ziekenhuis een PICC lijn. Een PICC lijn is een soepel slangetje dat we in een groot bloedvat brengen. Medicijnen, vocht of voeding kunnen dan door dat slangetje direct in je bloed komen. Een soort infuus dus.

PICC is de afkorting van: Peripherally Inserted Central Catheter.

Peripherally = in de kleinere bloedvaten

Inserted = ingebracht

Central = in het midden gelegen, hier betekent het

dat het om een groot bloedvat vlak bij je hart gaat

Catheter = een dun buigzaam buisje of slangetje

PICC betekent dus dat een slangetje via een kleiner bloedvat, naar een groter bloedvat in de richting van je hart geschoven wordt.

Wanneer krijg je een PICC lijn?

Als je voor langere tijd medicijnen, vocht of voeding moet krijgen door een infuus.

Waarom krijg je een PICC lijn?

Sommige medicijnen kunnen prikkelen en je bloedvat beschadigen. Dat gebeurt vooral als je die medicijnen lang en

Een PICC lijn inbrengen

6

vaak nodig hebt. Een PICC lijn zit in een groot bloedvat. Daarin stroomt je bloed heel snel. De medicijnen mengen dan snel met je bloed. Je bloedvat beschadigt dan niet zo snel.

Als een bloedvat bij een gewoon infuus beschadigd is, doet het pijn. Het infuus moet er dan uit en je krijgt een nieuw infuus. Een PICC lijn kan veel langer blijven zitten. Je hoeft niet steeds opnieuw geprikt te worden.

Bloed afnemen uit een PICC lijn is heel eenvoudig. Je voelt er niets van. Je hoeft niet geprikt te worden.

Een PICC lijn is gemaakt van siliconen of polyurethaan. Dat is een soort plastic waar je lichaam goed tegen kan. Je lichaam stoot het niet af. Je krijgt er geen allergische reactie van.

Hoe krijg je een PICC lijn?

Een PICC lijn krijg je met behulp van een echo en onder plaatselijke verdoving. Een operatie is niet nodig.

Je krijgt de PICC lijn in je arm. We verdoven de huid met een verdovingsprik. Dat doet even pijn. Daarna doet het inbren-gen van de PICC lijn geen pijn meer.

Een PICC lijn kan eenvoudig verwijderd worden door een (thuiszorg)verpleegkundige. Een operatie is niet nodig.

Het inbrengen van de PICC lijn duurt ongeveer 60 minuten.

7

Je vader of moeder mogen de hele dag bij je blijven.

Het inbrengen van een PICC lijn gebeurt meestal in een behandel-kamer van het dagbehandelingscentrum.

Als je al in het ziekenhuis ligt, ga je vanuit je eigen afdeling met je bed daar naar toe.Als je van thuis komt, word je voor een ochtend of een middag opgenomen op afdeling Kameleon. Locatie WKZ - 1e verdieping.

Thomas(11 jaar):

‘Ik vond het eerst maar een raar idee,

zo’n slangetje dat zo lang in mijn

arm zou zitten. Maar toen ik hem

had, was ik er heel blij mee: niet

meer zo vaak geprikt worden en geen

lastige infusen meer in mijn handen!’

8

Een PICC lijn is een soepel slangetje. Een deel van de PICC lijn zit onder de huid in het bloedvat. Dat zie je dus niet. Een deel zit boven de huid. Dat zie je dus wel. Aan dit deel kunnen we een infuuslijn of spuit aansluiten met medicijnen, vocht of voeding.

Waar zit een PICC lijn?Een PICC lijn zit meestal aan de binnenkant van je bovenarm.

In welk bloedvat zit de PICC lijn?De PICC lijn begint in een bloedvat in je arm. We schuiven hem dan door je bloedvaten op naar een groot bloedvat onder je sleutel-been, in de richting van je hart. Met een echoapparaat kijken we vóór en tijdens het inbrengen waar je bloedvaten lopen. Zo kun-nen we precies zien waar we moeten prikken.

De PICC lijn

9

10

Hoe ziet de PICC lijn er uit?In je bovenarm zie je het slangetje in je huid zitten (de insteek-plaats). De PICC lijn plakken we vast met een witte pleister. Over de insteekopening en de witte pleister komt een doorzichtige, vocht-werende pleister.

11

Er bestaan twee soorten PICC lijnen: de open-einde-katheter en de gesloten katheter met ‘klep’ technologie. De PICC specialist beslist welke katheter voor jou het beste is.

Op de afdeling vertelt een pedagogisch medewerker jou en je ouders:

wat er van tevoren gebeurt

in welke kamer we de PICC lijn inbrengen

wie de PICC lijn inbrengt en wie er bij zijn

wat je voelt, ziet, hoort en ruikt

wat je zelf kunt doen tijdens het inbrengen van de PICC lijn

In deze folder kun je alle informatie alvast een keer lezen.

Rustgevende medicijnenSommige kinderen krijgen van tevoren een drankje, een pilletje of een zetpil om rustiger te worden.Ook krijgen sommige kinderen tijdens het inbrengen van de PICC lijn rustgevende en pijnstillende medicijnen door een infuus. Dit heet sedatie. Sommigen noemen het ook wel een roesje, maar dat is eigenlijk niet het goede woord. Als je sedatie krijgt, mag je een tijd van tevoren niets meer eten of drinken. Dat noemen we nuchter zijn. Hoe het bij jou zal gaan? Dat bespreekt je dokter met jou en je ouders.

Vóór het inbrengen van de PICC lijn

12

Waar?Voordat je de PICC lijn krijgt, ga je met je bed naar een behandel-kamer van het dagbehandelingscentrum. Je blijft in je eigen bed liggen.Als je niet naar de behandelkamer toe kunt, krijg je de PICC lijn op je eigen kamer. Bijvoorbeeld als je te ziek bent.

Wat doe je aan?Je moet lang stil liggen. Trek daarom gemakkelijke kleren aan. Bijvoorbeeld een joggingbroek en T-shirt, een pyjama met korte mouwen of een hemd.

Wat neem je mee?Bedenk van tevoren wat je mee wilt nemen, zodat je je niet zo verveelt. Bijvoorbeeld een voorleesboek of muziek. Vraag je ouder(s) en de pedagogisch medewerker om mee te denken. Nog een tip: ga van tevoren nog even naar het toilet. Je kunt tussen-door niet gaan.

Wie?In het WKZ hebben we een speciaal team van verpleegkundigen en dokters, die PICC lijnen inbrengen. Zij zijn speciaal opgeleid om dit goed te kunnen doen. We noemen ze in deze folder de PICC specialisten. Soms zijn ze met zijn tweeën, ze helpen elkaar.Verder zijn in de behandelkamer aanwezig:

een verpleegkundige

een pedagogisch medewerker

als je wilt één van je ouders of een ander vertrouwd persoon

13

Het inbrengen van de PICC lijn in de behandelkamer

De voorbereidingen

We zetten je bed in de behandelkamer.

Je ouder en de pedagogisch medewerker komen bij je zitten.

Als je sedatie krijgt, krijgt je monitorplakkers op je borstkas en een saturatiemeter op je vinger. Een saturatiemeter is een pleister met een rood lampje eraan. Hiermee meten we hoeveel zuurstof in je bloed zit. Zo kunnen we je goed in de gaten houden. Je krijgt dan de sedatie door het infuus.

14

Je legt je arm naar de zijkant in een hoek van 90˚ op een kussen. De PICC specialist helpt je daarbij.

Je arm moet stil blijven liggen.

Je krijgt een band om je arm die strak wordt aangetrokken, een stuwband. Dat voelt een beetje vreemd, maar het doet geen pijn. Door de stuwband worden je bloedvaten goed zichtbaar. Dan kan de PICC specialist een goede prikplek vinden.

We maken een filmpje van de bloedvaten in je arm. Dit filmpje noemen we een echo*.

Met een stift zet de PICC specialist een stip op de plek waar zij straks gaat prikken. De stuwband gaat weer los.

* De echo

Het filmpje van je bloedvaten maken we met een apparaat met een beeldscherm.

Dit noemen we een echo-apparaat. Hiermee kan de PICC specialist ín je lichaam

kijken. Aan het echo-apparaat zit een soort microfoontje. De PICC specialist

beweegt het over je arm. Dat doet geen pijn. Het voelt aan als de bolle achterkant

van een lepel. De PICC specialist doet eerst wat gel op de plek waar ze wil kijken.

Dan glijdt het microfoontje goed over je arm. De gel is een beetje koud.

Het microfoontje werkt als een soort camera. Het stuurt geluidsgolven uit en

vangt de echo van dat geluid weer op. Op het beeldscherm zie je dan een filmpje

van je bloedvaten.

15

Dan meet zij met een meetlint hoe lang de PICC lijn moet zijn. Zij meet daarvoor de afstand tussen de stip en de plek op je borstkas waar het uiteinde van de lijn komt.

Zij doet een steriele schort aan, een muts op en een mond-masker voor. Steriel wil zeggen dat iets geen stoffen bevat die je ziek kunnen maken. Het is dan superschoon.

Jij krijgt ook een mondmasker voor.

Zij zet ook de spullen steriel klaar die zij nodig heeft voor het inbrengen van de lijn.

De stuwband komt weer strak te zitten.

De verpleegkundige maakt je arm schoon met een gaasje met een desinfecterend middel. Dit voelt even koud en nat.

We leggen een steriele doek over je heen. Op de plek waar de PICC lijn komt, bij je arm, zit een gat in de doek. De doek ligt ook even een beetje over je gezicht heen. Al snel ver-schuiven we de doek zodat je gezicht weer vrij is. Je kunt zelf niet veel zien van wat er gebeurt.

Je mag absoluut niet aan de steriele doek komen met je handen, omdat hij dan niet meer steriel is. Je ouder ook niet!

Je arm moet vanaf nu héél stil blijven liggen!

16

Het inbrengen van de PICC lijn

De PICC specialist kijkt weer met de echo op de plek waar de stip staat. Dit blijft ze ook tijdens het prikken steeds doen. Zo kan ze precies zien wat ze doet.

Je krijgt een verdovingsprik op de plek waar de stip staat. Deze prik kan pijn doen en vervelend aanvoelen. Het verdo-vingsmiddel kan een brandend gevoel geven. Dit gevoel blijft even hangen, maar gaat binnen 5 tot 10 tellen weg.

Dan komt de prik voor de PICC lijn. Deze prik voel je niet, want het is verdoofd.

Wanneer je wel een prik voelt, dan stoppen we even voor overleg met jou! Het is voor de PICC specialist belangrijk om te weten wat je voelt en waar!

Als de naald goed zit, brengen we de PICC lijn in. Dit doet geen pijn. Het voelt een beetje als duwen op je arm.

Als je dat wilt, vertelt de PICC specialist steeds wat ze doet. Dat mag je zelf aangeven.

De PICC specialist vraagt of je je hoofd naar links of naar rechts (oor naar schouder met kin op de borst) wilt draaien. De PICC lijn schuift dan de goede kant op.

De PICC specialist doet een test: ze vraagt je goed te luisteren en te voelen bij je linker of rechter oor.

Als de PICC lijn goed zit, plakken we hem vast met een speciale pleister: een witte Statlock® fixatiepleister.

17

Over die pleister en de insteekplaats komt een doorzichtige, vochtwerende pleister.

Je krijgt een drukverband om je arm. Dit moet minimaal een uur blijven zitten.

Voor ouders

• Eén van de ouders mag bij het inbrengen van de PICC lijn aanwezig zijn. Zowel het belang van uw kind als medische of persoonlijke motieven kunnen een rol spelen bij de beslissing of u uw kind zelf begeleidt. Wij raden u aan dit van tevoren te bespreken.

• Het inbrengen kan voor u als ouder onprettig zijn om te zien. Ook is het een lange, inspannende gebeurtenis. Zorg er daar-om voor dat u van tevoren iets eet en drinkt. Dat helpt.

• Mocht u zich tijdens het inbrengen onwel voelen worden, geef het dan tijdig aan. De pedagogisch medewerker kan het dan van u overnemen.

• Overleg van tevoren met uw kind hoe u hem het beste helpt. Bijvoorbeeld hoe u voor afleiding kunt zorgen of juist door steeds te vertellen wat er gebeurt.

18

Je gaat met je bed naar de afdeling radiologie, receptie 18. We maken daar een röntgenfoto van je borstkas. Zo controleren we of je PICC lijn goed ligt. Pas als we op de röntgenfoto gezien hebben dat de lijn goed ligt, mag je PICC lijn gebruikt worden. Als je nog een gewoon infuus in je hand of arm hebt, mag die er meestal uit.Na het maken van de röntgenfoto ga je met je bed terug naar je kamer.

Meestal mag na ongeveer een uur het drukverband van je arm af. Dit doet de verpleegkundige.

Na het inbrengen van de PICC lijn

Lucas (15 jaar):

‘Alles bij elkaar duurde het inbrengen

echt lang! Gelukkig hadden we van

tevoren een goed boek uitgezocht.

Mijn moeder had een droge keel van

het voorlezen!’

19

De sedatie via het infuus kan er voor zorgen dat je

minder bang bent

minder pijn voelt

slaperig of suf bent

je prettig voelt

soms dingen hoort of ziet die er niet zijn

niet meer weet dat je een PICC lijn hebt gekregen

je soms juist opgewonden, vijandig of boos voelt

een beetje wankel op je benen staat

gevoeliger bent voor prikkels zoals geluiden of licht.

Een rustige sfeer tijdens en na het inbrengen van de PICC lijn, zorgt dat je daar niet zoveel last van hebt. Je kunt bijvoorbeeld je gordij-nen dicht doen op je kamer. Als de medicijnen zijn uitgewerkt, heb je er geen last meer van.

De andere rustgevende medicijnen (drankje, pilletje of zetpil) kunnen er voor zorgen dat je:

minder bang bent

(Bij)werkingen

20

minder pijn voelt

rustiger en meer ontspannen bent

je een beetje slaperig of duizelig voelt

heel soms juist opgewonden voelt

dubbel gaat zien

een beetje wankel op je benen staat

Als de medicijnen zijn uitgewerkt is dit weer over.

21

Hoe zal het bij jou gaan? Dat is moeilijk van tevoren te zeggen. Iedereen reageert weer anders. Bij de één is het medicijn ook weer sneller uitgewerkt dan bij de ander. Vraag of er iemand bij je wilt zijn, als je de eerste keer op staat en uit bed gaat.

Je arm kan de eerste dagen gevoelig zijn. Op de plek van de prik zit een heel klein wondje en misschien een blauwe plek. Dit gaat vanzelf over. Probeer je arm gewoon te bewegen en te gebruiken, maar doe het even rustig aan. Heb je pijn? Vraag dan een pijnstiller (paracetamol) aan je ouders of de dokter. Als de pijn blijft of erger wordt moeten je ouders contact opnemen met de dokter.

22

Zelfs als een ingreep helemaal goed is gedaan (“volgens het boekje”), kunnen er problemen ontstaan. Zulke problemen noe-men we complicaties.

Complicaties van de PICC lijn Ook bij het inbrengen van een PICC lijn gaan de dingen soms anders dan de bedoeling is. Gelukkig gebeurt dit niet zo vaak.

Wat kun jij merken van een complicatie tijdens het inbrengen van een PICC lijn:

Aanprikken van een slagader Heel zelden prikt de PICC specialist in een slagader in plaats

van een ader. Dit ziet zij meestal direct. Soms zie je dan achteraf aan de buitenkant een bloeduitstorting (een grote blauwe plek).

Het lukt niet Een enkele keer komt het voor dat het aanprikken van het

bloedvat of het opschuiven van de PICC lijn niet lukt. Het bloedvat ‘schrikt’ bijvoorbeeld en wordt dan heel klein en onzichtbaar. Meestal proberen we het dan op een andere plaats opnieuw. Soms neemt een andere PICC specialist het over of komt een collega voor overleg. We kunnen ook besluiten te stoppen.

De PICC lijn ligt niet goed Pas op de röntgenfoto kunnen we zien of het uiteinde van

de lijn ook op de juiste plaats is gekomen. Soms ligt de lijn te diep of is de lijn de verkeerde kant op gegaan. De PICC

Complicaties

23

specialist of de dokter van de afdeling komt de lijn dan goed leggen. Hier voel je niets van. Het is alleen vervelend dat dan de pleisters weer los moeten.

Ook als je de PICC lijn al hebt, kunnen er in de loop van de tijd complicaties ontstaan:

Trombose Ook al zit een PICC lijn in een groot bloedvat, toch kan het

bloedvat soms dichtslibben door bloedstolsels. Dat heet trombose. Het kan dan nodig zijn om een echo te maken. Waarschijnlijk krijg je dan bloedverdunnende medicijnen. Bovendien bestaat de kans dat we de PICC lijn verwijderen.

Infectie Je kunt een ontsteking krijgen bij je PICC lijn. De insteekope-

ning kan rood worden, er kan pus uit komen, het kan pijn doen en je kunt koorts krijgen.

Vaak moeten we de PICC lijn dan verwijderen. Meestal krijg je dan medicijnen tegen de infectie (antibiotica).

Verstopte PICC lijn De lijn kan verstopt raken. Bijvoorbeeld doordat er restjes

medicijnen aan de binnenkant blijven hangen. De verpleeg-kundige of dokter probeert dan met speciale medicijnen de lijn weer open te krijgen. Als dat niet lukt, moeten we de PICC lijn verwijderen.

Per ongeluk terugtrekken van de PICC lijn Het kan gebeuren dat de PICC lijn per ongeluk (een stukje)

uit het bloedvat wordt getrokken: het stukje aan de buiten-kant is ineens langer dan eerst. Duw hem nooit zelf terug!

24

Laat je ouders zo snel mogelijk een dokter waarschuwen. Het is heel belangrijk om de PICC lijn altijd goed vast te

plakken en te zorgen dat er niet te veel aan getrokken wordt. Zo voorkom je dat de lijn er per ongeluk uit komt.

Verzorging door de verpleegkundige

De verpleegkundige verzorgt je PICC lijn. Als je naar huis mag met een PICC lijn, schakelen we een thuiszorgverpleegkun-dige in. Ze helpt jou en je ouders met de verzorging van de PICC lijn.

De eerste dagen zie je soms bij de insteekplaats nog wat bloed. Als het nodig is, verschoont de verpleegkundige de doorzichtige pleister.

Eén keer per week moeten we: - de insteekopening schoonmaken - de doorzichtige pleister vervangen - het verbindingsstukje of de afsluitdop vervangen

De witte fixatiepleister vervangen we in ieder geval één keer per drie weken. Als de pleister eerder loslaat, krijg je ook een nieuwe. De (thuiszorg)verpleegkundige vervangt de pleister.

De eerste keer kan dat gevoelig zijn, omdat het wondje nog pijn doet. Je kunt zelf niet goed zien hoe dat gaat, omdat je dan op je rug ligt. De verpleegkundige kan je precies vertel-len wat ze doet en wat je kunt verwachten. Je kunt eventueel een spiegel gebruiken om mee te kijken.

Je hebt een PICC lijn; hoe gaat het dan?

25

Na elk gebruik spoelen we de PICC lijn door met behulp van een spuit met daarin een fysiologisch-zout-oplossing (dat ziet er uit als water). We noemen dat flushen. Dit is erg belang-rijk, want het voorkomt dat de lijn verstopt raakt!

Als je PICC lijn (lange tijd) niet wordt gebruikt, moet deze worden afgesloten met een vloeistof (heparine- of fysiolo-gisch zout oplossing). Zo krijg je geen stolsels in je lijn en raakt hij niet verstopt. Dat noemen we ook flushen of afsluiten. Dit doet de verpleegkundige in het ziekenhuis of de thuiszorgverpleegkundige. Hoe vaak en met welke vloeistof dat moet, is verschillend. Het heeft te maken met het type lijn dat bij jou is ingebracht.

Het is héél belangrijk dat je PICC lijn goed is vastgeplakt. De verpleegkundige in het ziekenhuis zorgt daar voor. Jij of je ouders mogen de pleisters waar de PICC lijn mee vastgeplakt is, niet zelf vervangen. Ook niet als ze loslaten! Je ouders mogen wel pleisters bijplakken en contact opnemen met het ziekenhuis of de thuiszorg. De (thuiszorg)verpleegkundige zegt dan wat je ouders moeten doen.

26

Verzorging door jou en je oudersAls je een PICC lijn hebt, moet je goed opletten. Het is belangrijk dat er geen infectie bij komt of dat de lijn verstopt raakt. Omdat de lijn in een groot bloedvat zit, is het extra belangrijk dat je voorzichtig bent. Dat is soms best lastig, want je moet aan veel dingen denken! Hieronder staat een overzicht. Als je steeds aan de punten op het lijstje denkt, merk je dat het op een gegeven moment al een beetje gewoon wordt.

Bekijk elke dag samen met je ouders hoe de insteekopening er uit ziet. Kijk of:

- de insteekopening rood is - de insteekopening dik/gezwollen is - de insteekopening warm aanvoelt - de insteekopening pijn doet - er vocht, pus of bloed uit de insteekopening komt - de PICC lijn lekt - de lengte van het slangetje nog hetzelfde is

Gebruik een spiegel bij de verzorging van de PICC lijn. Zo kun je zelf ook zien wat er gebeurt en hoe de insteekopening eruit ziet.

Let er op dat het afsluitdopje goed vast zit als je de PICC lijn niet gebruikt wordt.

27

Hoe ga je om met een PICC lijn?

Als je PICC lijn niet is aangesloten op een infuus, mag je gewoon douchen. Wikkel eventueel ter bescherming tijdens het douchen plastic huishoudfolie om je arm.

Je mag in bad, maar de PICC lijn en de infuuslijnen mogen niet nat worden. Plak de PICC lijn daarom naar boven toe vast. Zorg ervoor dat ze boven water blijven. Doe net als tijdens het douchen, huishoudfolie om je arm.

Je mag niet zwemmen met een PICC lijn. Je voorkomt zo dat hij loslaat of dat je een infectie krijgt.

Je ouders (of iemand anders) mogen je nooit onder je oksels optillen! De PICC lijn kan dan verschuiven en minder goed in het bloedvat komen te liggen. Daarom mag je ook niet aan je armen gaan hangen.

Infuuslijnen mogen niet op de grond liggen. Er kan dan vuil aan de lijn blijven hangen waardoor je een ontsteking kunt krijgen.

Let er op dat er geen knik in de PICC lijn komt of dat er aan de PICC lijn getrokken wordt.

Bij noodgevallen is het heel belangrijk dat je PICC lijn zo snel mogelijk afgesloten wordt.

Noodgevallen zijn het lekken van bloed uit de katheter, het loslaten van het klemmetje of afsluitdopje zodat er lucht in de lijn kan komen of een beschadiging van de lijn.

Zorg er voor dat jij en je ouders weten wat ze dan moeten doen!

28

Wanneer moet je contact opnemen met het ziekenhuis? Je ouders bellen zo snel mogelijk met de behandelende of dienst-doende kinderarts als:

je koorts hebt boven de 38.5 º graden Celsius

de PICC lijn lekt

Je ouders moeten overdag de behandelend arts bellen als:

er vocht of pus uit de insteekopening komt

de insteekopening rood is

de insteekopening dik/gezwollen is

de insteekopening vies ruikt

je pijn hebt in je arm of schouder

de PICC lijn niet meer goed doorgespoten kan worden

de PICC lijn heeft gelekt

29

Voor ouders

• Ook verhoging (temp. tussen de 37.5 en 38.5 ºC ) en een algemeen ziektegevoel dat langer dan 24 aanhoudt, kunnen wijzen op een beginnende infectie van de katheter. Maakt u zich ongerust? Neem dan contact op met de behandelende arts of buiten kantooruren met de dienstdoende kinderarts in het WKZ

• Vraag welke PICC lijn bij uw kind is ingebracht, zodat u ook de juiste instructie krijgt over hoe te handelen in noodgevallen. Noodgevallen zijn: lekken van bloed uit de katheter, loslaten van het afsluitdopje en -klemmetje of een beschadiging van de lijn. Als u de afsluitdop openlaat of als deze er af valt zonder de katheter af te klemmen kan een gevaarlijke situatie ont-staan. U moet de katheter dan zo snel mogelijk afsluiten. De verpleegkundige vertelt u hoe u dat kunt doen.

30

Probleem Signalen/symptomen

Wat te doen? Hoe voorkomen?

Infectie(koorts meer dan 38,5°)

Koorts en rillingen, algehele malaise. De insteekopening kan een slechte geur hebben, gezwollen zijn of vocht afgeven.Ook kan deze plaats pijn doen of warm aanvoelen.

- Arts raadplegen

- Snelle behan-deling is noodzakelijk

Goede hygiëne, richtlijnen van verzorgen volgen om contact met bacteriën te voorkomen.

Trombose Opzwellen van hand of arm aan de zijde van de katheter, verkleu-ren van de arm, opgezwollen vaten, pijn (nek/schouder).

- Arm hoog leggen

- Arts raadplegen

31

Probleem Signalen/symptomen

Wat te doen? Hoe voorkomen?

Bloeding Bloed sijpelt uit de insteekplaats.

- Kort na het inbrengen mag er nog iets bloed uit de insteek-opening komen

- Verband na 24 uur wis selen, evt. lichte druk uitoefenen op de insteek - plaats

- Arts raadple-gen wanneer het blijft bloeden

Eerste 24 uur de arm waar de katheter in zit niet te zwaar belasten.

Verplaat-sen van de katheter

Het uitwendige deel van de katheter is langer dan voorheen.

- Nooit de katheter terug probe-ren te duwen

- Arts raadplegen

Voorkom trekkracht op de katheter.Zorg dat het verband goed zit.

32

Probleem Signalen/symptomen

Wat te doen? Hoe voorkomen?

Schade aan de katheter,lekkage

Lekkage van vocht, gebroken katheter.

- Indien mogelijk, de katheter afklemmen

- Steriel afdekken

- Arts raadplegen

Gebruik geen scherpe klemmen of andere scher-pe voorwer-pen op de katheter.

Pleisters zitten los

Bijplakken, verpleegkun-dige raadple-gen en pleisters laten vervangen.

Voorzich- tigheid met baden en douchen.Nadien inspectie van pleisters.

Als je de PICC lijn niet meer nodig hebt, kan de dokter of de (thuiszorg)verpleegkundige de PICC lijn er uit halen. Dit kan eventueel ook thuis gebeuren.

Je hebt je PICC lijn niet meer nodig: hoe gaat de lijn er weer uit?

33

Het uithalen gaat zo:

Je legt je arm op een onderlegger.

De dokter of verpleegkundige doet handschoenen aan.

Hij haalt de doorzichtige pleisters er af.

Hij pakt een steriel gaasje en houdt dat boven de insteekopening.

Hij trekt de PICC lijn uit je arm en drukt dan meteen de insteekopening dicht.

Als het niet meer bloedt, krijg je een schoon gaasje op de insteekopening geplakt.

Soms krijg je er een drukverband op om te zorgen dat het niet opnieuw gaat bloeden.

Elk kwartier kijkt de dokter of verpleegkundige of het niet meer bloedt.

Ben je op de polikliniek? Dan mag je naar huis als de insteek-plaats minimaal 15 minuten niet meer heeft gebloed.

Soms “schrikken” je bloedvaten er van dat er aan de lijn getrokken wordt. Ze knijpen dan samen. Je kunt de lijn er dan niet gemakke-lijk uittrekken. Om dit te voorkomen kun je van tevoren een warme doek/kompres op je arm leggen. Je bloedvaten ontspannen daardoor en de lijn kan er gemakkelijk uit.

34

Niet alleen medicijnen helpen tegen pijn. Ook jij zelf kunt iets doen om er minder last van te hebben. Je ouders kunnen je daarbij helpen. Hier wat tips, die kunnen helpen als je pijn hebt of bang bent.

Vraag van tevoren wat er gaat gebeuren. Dan kun je vast bedenken wat je zelf wilt.

Vraag wat de dokters doen tegen de pijn.

Vertel dat je pijn hebt en waar.

Gebruik het pijnliniaaltje.

Neem een vertrouwd iemand mee.

Probeer zoveel mogelijk te ontspannen: doe samen een ontspanningsoefening. Bijvoorbeeld een denkspelletje. De pedagogisch medewerker kan je daarbij helpen.

Neem iets mee om je af te leiden. Je kunt maar aan één ding tegelijk denken! Bijvoorbeeld een boek, of een MP3-speler.

Bedenk met je ouder een verhaal of maak vakantieplannen.

Rustig ademhalen kan helpen als je bang bent of pijn hebt. Diep inademen door je neus, tot drie tellen en dan weer uitblazen.

Tips

35

Misschien vind je het fijn om een hand vast te houden.

Heb je een Pijnpaspoort*? Laat dan zien hoe jij het graag wilt.

Heb je geen Pijnpaspoort*? Bedenk dan van tevoren wat jij wilt. Bijvoorbeeld wie er bij je mag zijn. En bedenk ook alvast wat jou dan helpt. Bijvoorbeeld voorlezen.

* Het Pijnpaspoort is een klein boekje waarin je kunt opschrijven wat jou helpt als je

pijn hebt of bang bent. Je laat het aan de mensen in het ziekenhuis zien als je dat

nodig vindt, bijvoorbeeld voordat je een prik krijgt. Zij kunnen dan rekening

houden met jouw wensen, zonder dat je het steeds weer hoeft te zeggen. De

pedagogisch medewerker kan je hier meer over vertellen.

36

Kijk dan op:

www.hetwkz.nl www.umcutrecht.nlwww.kindenziekenhuis.nlwww.jadokterneedokter.nl

Heb je nog vragen?

Schrijf ze op, dan kun je ze niet vergeten. Je kunt ze stellen als je in het ziekenhuis bent.

Voor vragen over de PICC lijn kun je bellen met:

• de verpleegkundigen van de afdeling, telefoonnummer 088 75 555 55

• je thuiszorgverpleegkundige

Bij problemen met de PICC lijn kun je bellen met:

• je behandelend arts, telefoonnummer 088 75 555 55 • de dienstdoende dokter

Voor andere vragen of advies kun je bellen met een pedago-gisch medewerker via het secretariaat Pedagogische Zorg:

• op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot 10.00 uur • telefoonnummer 088 75 542 24

Je ouders kunnen deze nummers ook bellen.

Wil je meer weten?

37

Hieronder staan algemene adviezen. U kunt zelf inschatten wat bij uw kind past.

• Kies een rustig moment voor de voorbereiding. Bij voorbeeld niet vlak voor het slapen gaan. Zorg dat er tijd is voor uw kind om vragen te stellen.

• Begin bij jonge kinderen niet te vroeg met voorbereiden. Ze hebben een ander tijdsbesef dan volwassenen. Jonge kinderen leven in het ‘hier en nu’. Een paar dagen van tevoren is meestal vroeg genoeg. Zorg wel dat er voldoende tijd is om er nog eens op terug te komen. Herhaling is belangrijk. Bij oudere kinderen kunt u wat eerder beginnen.

• Laat uw kind de informatie navertellen aan uzelf of aan anderen. Zo merkt u of alles begrepen is.

• Vraag hoe uw kind tegen de behandeling aan kijkt en hoe het zich voelt. Uw kind kan bang zijn of pijn hebben. Bespreek thuis alvast wat uw kind kan helpen. Bijvoorbeeld een hand vasthou-den, een MP3-speler met muziek meenemen.

• Betrek de andere kinderen van het gezin bij de voorbereiding. Dan weten zij ook wat er met hun broertje of zusje gaat gebeuren.

Voor ouders: voorbereiding en begeleiding

Hoe kunt u uw kind voorbereiden

38

Wat vertelt u en hoe• Kies woorden die uw kind begrijpt, vertel zo eenvoudig mogelijk.

Sluit aan bij zijn/haar belevingswereld.

• Vraag wat uw kind al weet over de behandeling. • Let erop dat uw kind de informatie goed begrijpt en verwerkt.

Vooral jonge kinderen kunnen gaan fantaseren over het ziekenhuis.

• Geef vooral bij jonge kinderen niet alle informatie tegelijk.

• Leg geen nadruk op nare dingen, maar vertel er wel eerlijk over.

• Vertel alleen over wat uw kind bewust meemaakt tijdens de behandeling. Dus over alles wat het ziet, voelt, hoort, ruikt en proeft.

• Laat dingen zien als u over het ziekenhuis vertelt. Doktersspulletjes bijvoorbeeld. Of gebruik boeken en internet. Via www.hetwkz.nl kan uw kind alvast een kijkje nemen in het ziekenhuis.

Ga met uw kind mee naar de behandeling. Of vraag een ander vertrouwd persoon om mee te gaan. Dit geeft steun en veiligheid. Tijdens de behandeling kunt u voor afleiding zorgen. Bespreek thuis al hoe u dat het beste kunt doen. Neem lievelingsspeelgoed, een knuffel en/of een (voorlees)boek mee.

Wat vertelt u en hoe

Hoe kunt u uw kind begeleiden

39

U mag verwachten dat u tijdens de behandeling duidelijke infor-matie krijgt. Stel gerust vragen als u of uw kind iets niet begrijpt.

Hebt u extra advies nodig voor de voorbereiding of begeleiding van uw kind? Dan kunt u contact opnemen met een pedagogisch medewerker van het WKZ, via het Secretariaat Pedagogische Zorg:• op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot 10.00 uur• telefoonnummer 088 75 542 24

• Blijf tijdens de behandeling zo rustig mogelijk. Dat maakt uw kind ook rustiger.

• Richt uw aandacht op uw kind. Zorg dat uw kind er ook bij betrokken blijft als u met de arts of verpleegkundige praat. Zo geeft u uw kind de aandacht die het nodig heeft.

• Een goede voorbereiding zorgt voor minder spanning en onver-wachte situaties. Toch kan uw kind zich anders gedragen dan u verwacht of gewend bent. Uw kind kan stil worden, of juist druk, of huilerig. Thuis of tijdens de behandeling. Geef hier aandacht aan en maak het bespreekbaar. Uw kind voelt zich daardoor gesteund.

Tips voor uzelf

40

KIT

E.00

.039

Colofon

Divisie KinderenDagbehandingscentrum, locatie WKZ© oktober 2013, UMC Utrecht

UMC UtrechtLocatie WKZ

Lundlaan 6

3584 EA Utrecht

Tel 088 75 555 55

www.umcutrecht.nlwww.hetwkz.nl