cd;sl ksIamdÈ;h iy úhou YS% · cd;sl ksIamdÈ;h iy úhou YS% ... 2

18
cd;sl ksIamdÈ;h iy úhou 2 YS% ,xld wdr®:ßlh" 2017 jifr® ° jdr®;d l< ishhg 3'3 l jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr® °" foaYSh fukau úfoaYSh jYfhka jk wNsfhda. uOHfha ishhg 4'0 l jr®Okhla w;alr .kq we;ehs wfmalaId flfr®' ks, ixLHd o;a; wkqj YS% ,xld wdr®:ßlh 2017 jifr® m<uq Nd.fha ° jdr®;d l< ishhg 3'2 l jr®Okhg idfmalaIj" 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° ishhg 3'6 l wdr®:ßl jr®Ok fõ.hla jdr®;d lrk ,°' lDIsldr®ñl lghq;= h:d ;;a;ajhg m;aùu fukau fiajd lghq;=j, is≥ jQ m%.;sh o wdr®:ßl jr®Okh flfrys ys;lr f,i ∞hl jQ w;r" lr®udka; lghq;=j, we;sjQ miqnEu wdr®:ßlfha iuia; jr®Okh flfrys wys;lr n,mEï we;slrk ,°' fiajd lghq;=j, olakg ,enqKq jr®Okh flfrys" m%Odk jYfhka uQ,H fiajd iy fj<πï lghq;=j, jr®Okh ∞hl jQ w;r" ù" t<j`M" OdkH iy m,;=re j.djka h:d ;;a;ajhg m;aùu" lDIsldr®ñl lghq;=j, jr®Okh i|yd fnfyúka bjy,a úh' flfia jqjo" lr®udka; lghq;=j, jr®Okh ukao.dó ùu flfrys b†ls¯ï lghq;=j, olakg ,enqKq miqnEu m%Odk jYfhka u fya;= úh' rdcH uQ,H tald.%;d ls%hdj,sh wLKavj mj;ajd f.k hEu" m%;sm;a;sj, olakg ,enqKq wúksYaÑ;Ndjh fya;=fjka jHdmdr ;SrK flfrys wys;lr n,mEï we;sùu fukau fmr jifr® ° meje;s ±ä uqo,a m%;sm;a;sfhys miqld,Sk n,mEu fuu ld,iSudj ;=<° wdr®:ßl jr®Okh flfrys wys;lr n,mEula we;s lrk ,°' m%uqL fmf<a rgj,a iu`. jk oaúmdr®Yaúl iy nyqmdr®Yaúl fj<| .súiqï fukau jHdmdr mj;ajdf.k hEfï myiqj by< kexùu" jvd;a b,lal.; wdfhdack m%jr®Okh" fjf<`o lghq;= i`oyd myiqlï ie,iSu" idOl fj<`ofmd, ixfYdaOk i`oyd mshjr .ekSu iy m%;sm;a;suh jYfhka is≥jk wfkl=;a ys;lr jr®Okhka ;=<ska o wdr®:ßlh b†˙fha° m%;s,dN ,nkq we;' flfia jqjo" f.da,Sh fj<|fmdf<ys úfYaIfhka fndrf;,a we;=Ωj NdKav ñ, by< hEu" m%Odk fj<| mdr®Yajldr rgj, olakg ,efnk N+ foaYmd,ksl wúksYaÑ;;d iy úfoaYSh jYfhka t,a,úh yels fjk;a lïmkhka" ±ä rdcH uQ,H l%shdudr®. fukau wkfmalaIs; wys;lr ld,.=◊l ;;a;ajhka wdr®:ßlh wfmalaIs; jr®Okh lrd <Ûdùu flfrys wys;lr f,i n,mE yelsh'

Transcript of cd;sl ksIamdÈ;h iy úhou YS% · cd;sl ksIamdÈ;h iy úhou YS% ... 2

cd;sl ksIamdÈ;h iy úhou

2YS%,xld wdr®:ßlh" 2017 jifr® ° jdr®;d l< ishhg 3'3 l jr®Okhg idfmalaIj

2018 jifr® °" foaYSh fukau úfoaYSh jYfhka jk wNsfhda. uOHfha ishhg

4'0 l jr®Okhla w;alr .kq we;ehs wfmalaId flfr®' ks, ixLHd o;a; wkqj

YS% ,xld wdr®:ßlh 2017 jifr® m<uq Nd.fha ° jdr®;d l< ishhg 3'2 l jr®Okhg idfmalaIj"

2018 jifr® m<uq Nd.fha ° ishhg 3'6 l wdr®:ßl jr®Ok fõ.hla jdr®;d lrk ,°' lDIsldr®ñl

lghq;= h:d ;;a;ajhg m;aùu fukau fiajd lghq;=j, is≥ jQ m%.;sh o wdr®:ßl jr®Okh

flfrys ys;lr f,i ∞hl jQ w;r" lr®udka; lghq;=j, we;sjQ miqnEu wdr®:ßlfha iuia;

jr®Okh flfrys wys;lr n,mEï we;slrk ,°' fiajd lghq;=j, olakg ,enqKq jr®Okh

flfrys" m%Odk jYfhka uQ,H fiajd iy fj<πï lghq;=j, jr®Okh ∞hl jQ w;r" ù"

t<j`M" OdkH iy m,;=re j.djka h:d ;;a;ajhg m;aùu" lDIsldr®ñl lghq;=j, jr®Okh

i|yd fnfyúka bjy,a úh' flfia jqjo" lr®udka; lghq;=j, jr®Okh ukao.dó ùu

flfrys b†ls¯ï lghq;=j, olakg ,enqKq miqnEu m%Odk jYfhka u fya;= úh' rdcH uQ,H

tald.%;d ls%hdj,sh wLKavj mj;ajd f.k hEu" m%;sm;a;sj, olakg ,enqKq wúksYaÑ;Ndjh

fya;=fjka jHdmdr ;SrK flfrys wys;lr n,mEï we;sùu fukau fmr jifr® ° meje;s

±ä uqo,a m%;sm;a;sfhys miqld,Sk n,mEu fuu ld,iSudj ;=<° wdr®:ßl jr®Okh flfrys

wys;lr n,mEula we;s lrk ,°' m%uqL fmf<a rgj,a iu`. jk oaúmdr®Yaúl iy nyqmdr®Yaúl

fj<| .súiqï fukau jHdmdr mj;ajdf.k hEfï myiqj by< kexùu" jvd;a b,lal.;

wdfhdack m%jr®Okh" fjf<`o lghq;= i`oyd myiqlï ie,iSu" idOl fj<`ofmd, ixfYdaOk

i`oyd mshjr .ekSu iy m%;sm;a;suh jYfhka is≥jk wfkl=;a ys;lr jr®Okhka ;=<ska o

wdr®:ßlh b†˙fha° m%;s,dN ,nkq we;' flfia jqjo" f.da,Sh fj<|fmdf<ys úfYaIfhka

fndrf;,a we;=Ωj NdKav ñ, by< hEu" m%Odk fj<| mdr®Yajldr rgj, olakg ,efnk

N+ foaYmd,ksl wúksYaÑ;;d iy úfoaYSh jYfhka t,a,úh yels fjk;a lïmkhka" ±ä

rdcH uQ,H l%shdudr®. fukau wkfmalaIs; wys;lr ld,.=◊l ;;a;ajhka wdr®:ßlh wfmalaIs;

jr®Okh lrd <Ûdùu flfrys wys;lr f,i n,mE yelsh'

2

20

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2018 iqúfYaI is≥ùï iy 2019 wfmalaIdjka

2018 jif¾ m%jK;d

ksIamdÈ;h

y YS% ,xld wdr®:ßlh" 2017 jifr® m<uq Nd.fha °

jdr®;d l< ishhg 3'2 l jr®Okhg idfmalaIj

2018 jifr® w∞< ld,m˙Éf√oh ;=<° ishhg

3'6 l jr®Okhla jdr®;d lrk ,°' fuys°" fiajd

iy lDIsldr®ñl lghq;= ms<sfj<ska" ishhg

4'8 l yd ishhg 4'9 l jr®Okhka jdr®;d

lrk ,o w;r" lr®udka; lghq;= ishhg

1'6 l iqΩ jr®Okhla jdr®;d lrk ,°' fiajd

wdY%s; wdr®:ßl lghq;=j, jr®Okh flfrys m%Odk

jYfhka" uQ,H fiajd" fj<πï lghq;=" fjk;a

fm!oa.,sl fiajd iy foam< fj<πï lghq;=j,

jr®Okh ∞hl úh' fï w;r" ù" t<j`M iy OdkH

j.djka h:d ;;a;ajhg m;aùu fukau m,;=re

j.dj" i;a;aj ksIamdok" ëjr lghq;=" l=`Mnvq

fNda. j.dj iy jk j.dj" ±j yd jkdka;r wdY%s;

ksIamdokj, olakg ,enqKq ys;lr jr®Okh o

lDIsldr®ñl lghq;=j, jr®Okh i|yd ∞hl úh'

flfia jqjo" ksIamdok lr®udka; lghq;=j,

jr®Okhla olakg ,enqK o b†ls¯ï iy m;,a

yd leӕ lghq;=j, we;s jQ miqnEu fya;=fjka

lr®udka; lghq;=j, wvq jr®Okhla olakg ,enq◊'

y YS% ,xld uy nexl=fõ ue†ld,Sk idr®j wdr®:ßl

rduqj hgf;a is≥lrk ,o mqfrdal:kj,g wkqj"

YS% ,xld wdr®:ßlh 2017 jifr® ° jdr®;d l<

ishhg 3'3 l jr®Okhg idfmalaIj" 2018 jifr®

° ishhg 4'0 l jr®Okhla w;alr .kq we;ehs

wfmalaId flfr®' fuu wfmalaIs; jdr®Isl jr®Okh

i|yd m%Odk jYfhka fiajd iy lDIsldr®ñl

lghq;= ∞hl jkq we;ehs wfmalaId lrk w;r"

lr®udka; lghq;=j, hï ukao.dó;ajhla

wfmalaId flfr®' uQ,H fiajd lghq;=j, olakg

,efnk wLKav jr®Okh iy f;d. iy

is,a,r fj<πï lghq;=j, jr®Okh fukau

ixpdrl lghq;= by< hEu;a iu`. kjd;eka

iemhSu wdY%s; fiajd lghq;= jr®Okh ùuo"

fiajd wdY%s; wdr®:ßl lghq;=j, jr®Okh flfrys

m%Odk jYfhka ∞hl jkq we;ehs wfmalaId flfr®'

2'2 rEm igyk

ld¾;=uh o'foa'ks' j¾Ok wkqmd;slh ^w&

^w& 2010 mokï jr®Ih hgf;a ksl=;a lrk ,o o'foa'ks' weia;fïka;= u;

mokï fõ'

0

2

4

6

8

10

12

m%;sY;h

ld¾

;= 1

ld¾

;= 2

ld¾

;= 3

ld¾

;= 4

ld¾

;= 1

ld¾

;= 2

ld¾

;= 3

ld¾

;= 4

ld¾

;= 1

ld¾

;= 2

ld¾

;= 3

ld¾

;= 3

ld¾

;= 4

ld¾

;= 4

ld¾

;= 1

ld¾

;= 1

ld¾

;= 2

ld¾

;= 2

uQ,h( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr®;fïka;=j

2014 2015 2016 2017 2018

2'1 rEm igyk

o< foaYSh ksIamdÈ;h ^o'foa'ks'& - 2018 m<uq Nd.h

6%4%

7%

7%

17%

59%GDP H1 2018Rs. 4,494 Bn

2010 ia:djr ñ, wkqj o'foa'ks'g olajk odhl;ajh

wfkl=;a lr®udka;

bÈlsÍï

lDIsl¾udka;h

nÿ-iykdOdr

fiajd

ksIamdok

l¾udka;

wd¾Ólfha j¾Okh i|yd m%Odk odhl;ajh iemhQ wd¾Ól lghq;='''

² uQ,H fiajd iy f;d. yd is,a,r fj<|du fiajd lghq;=j, j¾Okhg m%Odk jYfhka odhl úh'

² lDIsld¾ñl lghq;= h:d ;;a;ajhg m;aùu iuia; wd¾Ólfhys j¾Okhg n,mdk ,§'

² flfia jqjo" bÈlsÍï lghq;= ukao.dó ùu" l¾udka; lghq;= my; jeàug fya;= úh'

uQ,h( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomd¾;fïka;=j

fiajd 4.8%

3.1%

4.9%

-1.8%

uQ,H fiajd iy f;d. yd is,a,r

fj<|du m%Odk jYfhka odhl úh'

wdydr mdk iy frÈms<s yd ksñ

we÷ï ksIamdok m%Odk jYfhka odhl úh'

ù" t<j¿ iy OdkH j.djka

h:d ;;a;ajhg m;aùu odhl úh'

ksIamdok l¾udka;

lDIsl¾udka;h

bÈlsÍï

2

21

cd;sl ksIamd†;h iy úhou

tfukau" lDIsldr®ñl lghq;=j, olakg ,enqKq

hym;a m%jK;dj iuia; wdr®:ßl jr®Okhg

Okd;aulj ∞hl fjñka" jifr® b†˙ ld,h

;=<° o wLKavj mj;skq we;ehs wfmalaId flfr®'

fï w;r isfuka;s WmfhdacH;djh iy

f.dvke.s,s øjH wdkhkh jeks or®Yl u.skao

ms<sìUq jk m˙† b†ls¯ï lghq;=j, uE;ld,Skj

olakg ,enqKq miqnEu" lr®udka; lghq;= ukao.dó

ùug m%Odk jYfhka fya;=jkq we;ehs wfmalaId

flfr®' flfia jqjo" fr†ms<s iy ksñ we∫ï

ksIamdokfha jr®Okh iy lDIsldr®ñl lghq;=

kej; h:d ;;a;ajhg m;aùu fya;=fjka ta wdYs%;

ksIamdok lghq;= jr®Okh jkq we;s w;r th

ksIamdok lr®udka; lghq;=j, ls%hdld˙;ajh

flfrys fukau iuia; lr®udka; lghq;= i|yd

Okd;aulj ∞hljkq we;' jHdmdr wfmalaId

ms<sn| iólaIKh u.ska wkdjrKh jQ m˙†" jifr®

fojk Nd.fha uq, isg wdr®:ßlfha iuia; b,aÆfï

iy ksIamdokfha jr®Okhla wfmalaId flfr®'

tfukau" fiajd lghq;= i|yd .Kkh lrkq ,nk

.ekqï l<ukdlrejkaf.a or®Ylfha iema;eïnr®

udihg w∞< o;a; wkqj b†˙ udi ;=k ;=<

fiajd lghq;=j, hï hym;a jr®Okhla wfmalaId

flfr®' ;jo" ksIamdok lr®udka; lghq;= i|yd

.Kkh lrkq ,nk .ekqï l<ukdlrejkaf.a

or®Ylfha o iema;eïnr® udihg w∞< o;a; wkqj

b†˙ udi ;=k i|yd ksIamdok lr®udka; lghq;=

ms<sn| wfmalaId hym;a nj fmkakqï flfr®'

tfia jqjo" m%;sm;a;s wúksYaÑ;;djhka fukau

mj;akd wdr®:ßl jd;djrKh o ish jHdmdr

;SrK flfrys wys;lr f,i n,mE yels nj

iólaIKhg iyNd.sjkakka úiska i|yka

lrk ,°'

y foaYSh fukau úfoaYSh jYfhka mek ke.sh

yels wNsfhda. fya;=fjka 2018 jifr® wdr®:ßl

jr®Okh wfmalaIs; uÜgug jvd my; jeàfï

hï wj∞kula we;' f,dal fj<|fmdf<a mj;sk

fndrf;,a ñ, by<hEfï m%jK;dj fya;=fjka

foaYSh n,Yla;s úhou jeäùu;a iu`.u ksIamdok

lr®udka;" b†ls¯ï iy m%jdyk fiajd jeks foaYSh

lr®udka;j, fhojqï ms˙jeh by< hd yelssh'

;jo" úfYaIfhkau brdkh we;=Ω ueofmr†.

l,dmfha iy wfkl=;a m%Odk fj<| mdr®Yajldr

rgj, mj;akd N+ foaYmd,ksl wúksYaÑ;;d rfgys

wmkhk flfrys n,mEï we;s l< yel' tfukau"

tlai;a ckmoh" tlai;a rdcOdksh fukau hqfrdamd

l,dmh ;=< mj;sk ±ä uqo,a m%;sm;a;s ia:djrh o

rfgys úfoaY b,aÆu flfrys n,mEï we;s l<

yel' tfiau" wkfmalaIs; whym;a ld,.=◊l

;;a;aj m%Odk lDIsldr®ñl fNda.j, jr®Okhg

whym;a f,i n,mdñka iuia; lDIsldr®ñl

lghq;=j, jr®Okh wvd, ls¯ug fya;= úh yels

w;r" th lDIsldr®ñl lghq;= yd ne∫Kq wdydr

ilia ls¯u we;=Ω ksIamdok lr®udka; lghq;=

fukau fj<πu iy m%jdykh jeks fiajd wdY%s;

lghq;= flfrys o wys;lr f,i n,mE yelsh'

wd¾Ól lghq;=j, j¾Okh

lDIsl¾udka;h" jk j.dj iy ëjr l¾udka;h

y lDIslr®udka;h" jk j.dj iy ëjr lghq;=j,

tl;= l< w.h" 2017 jifr® m<uq Nd.fhaa ° jdr®;d

lrk ,o ishhg 3'8 l my; jeàug idfmalaIj

2018 jifr® m<uq Nd.fha ° h:d ;;a;ajhg

m;afjñka ishhg 4'9 lska ie,lsh hq;= f,i

jr®Okh úh' fï i|yd ù" t<jΩ iy OdkH

j.djkays tl;= l< w.h ms<sfj<ska ishhg

58'2 lska" ishhg 14'8 lska iy ishhg 38'1 lska

jr®Okh ùu úYd, jYfhka ∞hl úh' ;jo"

m,;=re j.dj" i;a;aj ksIamdok" ëjr lghq;="

l=Ωnvq fNda. j.dj iy jk j.dj" ±j yd

jkdka;r wdY%s; ksIamdok hk wdr®:ßl

lghq;=j, tl;= l< w.hkays is≥ jQ hym;a

jr®Okh o lDIsldr®ñl lghq;=j, jr®Okh

i|yd Okd;aulj ∞hl úh' flfia jqjo" miq.sh

jifr® meje;s úh<s ld,.=◊l ;;a;ajfha °r®>ld,Sk

n,mEu fya;=fjka fuu ld,m˙Éf√ofha° f;,a

iys; m,;=re fNda. j.dj ^fmd,a" ;eô,s iy

Ths,a µdï j.dj& ishhg 4'6 lska my; jegq◊'

;jo" lDIsldr®ñl lghq;=j, hym;a m%jK;djhg

hï;dla ≥rlg ndOd we;s lrñka rnr® j.dj"

fjk;a nyqjdr®Isl fNda. j.dj iy Wla j.dj"

≥ïfld< j.dj iy fjk;a nyqjdr®Isl fkdjk

fNda. j.djkays tl;= l< w.h fuu jifr® m<uq

Nd.fha ° my; jegq◊'

2

22

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2018 iqúfYaI is≥ùï iy 2019 wfmalaIdjka

ksIamdok m%jK;d iy wdh;ksl iydh( lDIsl¾uh

lDIsld¾ñl ksIamdok o¾Ylh

y lDIsldr®ñl yd ëjr lghq;=j, ksuejqu ukskq

,nk lDIsldr®ñl ksIamdok or®Ylh 2018 m<uq

Nd.fha ° ishhg 13'3 l jr®Okhla jdr®;d

lf<ah' m%Odk jYfhka mej;s ys;lr ld,.=Ksl

;;a;ajh yd j.d l< N+ñ m%udKh by< hEu

fya;=fjka ù Wm wxYh ishhg 62'6 l ie,lsh hq;=

jr®Okhla jdr®;d lrk ,°' mY= iïm;a yd

fjk;a fNda. ^m,;=re" t<jΩ yd fjk;a lafIa;%

fNda.& Wm or®Yl ms<sfj<ska ishhg 9'4 l yd

ishhg 18'9 l jr®Okhla fmkakqï lrñka iuia;

or®Ylfha jr®Okhg Okd;aulj ∞hl úh'

flfia jqjo" fuu ld,m˙Éf√oh ;=< meje;s wvq

fj<|fmd< ñ, .Kka j,g m%;spdr olajñka rnr®

ls˙ lemSfï lghq;= my< hEu iy m<uq Nd.fha

wjidk ld,fha° meje;s wys;lr ld,.=Ksl

;;a;aj fya;=fjka rnr® Wm or®Ylfha ishhg 12'8 l

lemS fmfkk my< hEula olakg ,enq◊'

2018 jifr® m<uq Nd.h ;=<° fmd,a Wm or®Ylh

ishhg 5'3 lska my< .sh w;r f;a Wm or®Ylh

ishhg 1'3 lska iqΩ jYfhka by< .sfhah' ;jo"

wys;lr ld,.=◊l ;;a;ajhka fya;=fjka ëjr

lghq;= i|yd we;s jQ ndOd uOHfha jqjo ëjr

Wm wxYh 2018 jifr® m<uq Nd.h ;=<° ishhg

0'6 lska by< .sfhah'

ù

y 2017 jifr®° mej;s wys;lr ld,.=◊l

;;a;ajhkaf.ka w;añfoñka 2018 jifr®° ù

ksIamdokh fmr jir yd iei£fï ° ishhg 60 lska

muK by< hkq we;ehs weia;fïka;= flfrk w;r"

fuu wiajekak iuia; foaYSh .Dyia: iy,a b,aÆu

imqrd,Sug m%udKj;a jkq we;ehs wfmalaIs;h'

2017$18 uy lkakfha° yd 2018 h, lkakfha°

mej;s hym;a ld,.=◊l ;;a;ajhka fya;=fjka

jir ;=<° ù fuá%la fgdka ñ,shk 3'8 la ksIamdokh

flfrkq we;ehs wfmalaId flfr®' ckf,aLk

yd ixLHdf,aLk fomdr®;fïka;=jg wkqj" kshx

;;a;ajh fya;=fjka mSvdjg m;a fmr jifr® uy

lkakh yd iei£fï°" 2017$18 uy lkakfha

ù ksIamdokh fuá%la fgdka ñ,shk 2'4 la

olajd ishhg 62'6 lska muK by< .sfhah'

fï w;r" tla/ia lr.kakd ,o c,h u.ska j.d

flfrk" 2018 h, lkakfha ù ksIamdokh fuá%la

fgdka ñ,shk 1'4 la jkq we;ehs mqfrdal:kh

lr we;s w;r th fmr jifr® h, lkakh yd

iei£fï ° ishhg 56'8 l by< hEuls' mj;akd

ù f;d.h u.ska iy,a fuá%la fgdka ñ,shk 2'4 la

ksmoùug iu;a jkq we;ehs mqfrdal:kh lr we;s

w;r" th udi 12 l muK foaYSh .Dyia: b,aÆu

imqrd,Sug m%udKj;a jkq we;' 2017 jifr®° ,o

wvq wiajekak yd iy,a f;d. wvqùu

fya;=fjka jir uq,° foaYSh ñ, .Kka by<

.sh neúka iy,a wdkhkh †˙u;a ls¯ug

w∞< mQr®j l%shdudr®. .ekSug rch fm<ô◊'

2018 m<uq udi yh ;=<° Y%S ,xldj t'c' fvd,r®

ñ,shk 100'1 l uqΩ úhoñka iy,a fuá%la fgdka

239"519 la wdkhkh lr we;' ksIamdokh by< .sh o

2018 jifr® m<uq Nd.h ;=<° 2017 jifr® wkqrEm

ld,m˙Éf√oh yd iei£fï °" f;dard.;a ù yd

iy,a m%fNao lsysmhl ñ, .Kka by< uÜgul

mej;s◊' 2018 jifr® m<uq Nd.h ;=<° újD;

fj<|fmdf<ys iïnd ù i|yd jQ idudkH ñ,

2017 jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√oh yd iei£fï°"

lsf,da.%Euhlg remsh,a 51'35 la olajd ishhg

6'8 lska by< .sfhah' flfia jqjo" kdvq ù i|yd jQ

idudkH ñ, lsf,da.%Euhlg remsh,a 40'05 la jQ

w;r th miq.sh jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ohg

idfmalaIj ishhg 17'1 l my; jeàula úh'

fï w;r" iïnd iy,a i|yd jQ idudkH is,a,r

2'1 ixLHd igyk

lDIsl¾udka; ksIamdok o¾Ylh^2007 - 2010 } 100&

^w& ixfYdaê;

^wd& ;djld,sl

whs;uh2017

m<uqq Nd.h

^w&

2018

m<uqq Nd.h

^wd&

jr®Ok fõ.h ^]&

2016$17

^w&

2017$18

^wd&

lDIsldr®ñl iy u;aiH 118.1 133.8 -11.7 13.3

1' lDIslr®uh 111.2 130.0 -15.6 16.9

1'1 lDIsldr®ñl fNda. 103.7 122.9 -19.6 18.5

ù 78.8 128.2 -49.2 62.6

f;a 99.8 101.1 0.8 1.3

rnr® 67.2 58.6 -5.9 -12.8

fmd,a 91.0 86.2 -13.2 -5.3

wfkl=;a fNda. 137.8 163.8 -9.6 18.9

thska" t<jΩ 130.6 170.4 -17.3 30.5

m,;=re 164.0 176.3 12.5 7.5

fjk;a lafIa;% fNda. 136.5 176.2 -18.6 29.1

1'2 mY= iïm;a 170.5 186.5 11.3 9.4

2' u;aiH 151.6 152.5 5.7 0.6

uQ,h ( Y%S ,xld uy nexl=j

2

23

cd;sl ksIamd†;h iy úhou

ñ, .Kka 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° lsf,da.%Euhlg

remsh,a 107'36 la jQ w;r" th 2017 jifr® tu

ld,m˙Éf√oh yd iei£fï ° ishhg 12'8 l

by< hEuls' kdvq iy,a i|yd jQ idudkH is,a,r

ñ, lsf,da.%Euhlg remsh,a 93'26 la jQ w;r th

miq.sh jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√oh yd iei£fï °

ishhg 7'2 l by< hEuls'

y 2016 h, lkakfha isg l%shd;aul jQ fmdfydr

i|yd uqo,a m%∞kh ls¯fï jeigyk

fjkqjg 2018 h, lkakfha isg fmdfydr

iykdOdr jevigyk h<s y∫kajd°ug rch

mshjr .;af;ah' ù j.dj i|yd lsf,da.%Eï

50 l fmdfydr ñáhla remsh,a 500 lg iy

f;dard.;a wfkl=;a fNda. lsysmhla i|yd

lsf,da.%Eï 50 l fmdfydr ñáhla remsh,a 1"500 lg

,nd°ug wud;H uKav, wkque;sh ,enq◊'

lDIs foaY.=◊l l,dm yd jd˙udr®. fhdackd

l%u u; mokïj lDIslr®u fomdr®;fïka;=fjka

,nd fok ksr®foaY u; fmdfydr iykdOdrh

ksl=;a ls¯u is≥ lrkq ,efí' 2018 jifr® wfm%a,a

udifha W;aij iuh ;=<° fj<|fmdf<ys

we;s úh yels iy,a ysÛh j<lajd,Sfï

l%shdudr®.hla f,i rch úiska wLKavj iy,a

wdkhkh ls¯ug mshjr .kakd ,oS' flfia jqjo"

iy,a ksIamdokhg m%udKj;a ù f;d. foaYSh

fj<|fmdf<ys mej;Su fya;=fjka" 2018 jifr®

m<uq Nd.fha iy,a wdkhkh 2017 jifr® wkqrEm

ld,m˙Éf√oh yd iei£fï ° ishhg 29'1 lska

my; jegq◊'

f;a

y 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° iuia; f;a ksIamdokh

lsf,da.%Eï ñ,shk 158'2 la jQ w;r th 2017 jifr®

wkqrEm ld,m˙Éf√oh yd iei£fï° ishhg

0'9 l iqΩ jeäùuls' uehs iy cqks udij,°

f;a j.d flfrk †ia;%slalj, mej;s jeis iys;

ld,.=◊l ;;a;ajh f;a oÆ ksIamdokh flfrys

wys;lr f,i n,mE w;r tu.ska i,ld n,kq

,nk ld,m˙Éf√oh ;=<° f;a ksIamdokfhys

jr®Ok m%jK;djg ndOd we;s úh' ta wkqj" ishÆ

f;a ldKav iqΩ jr®Okhka w;am;a lr .;a w;r

iuia; f;a ksIamdokhg by<u ∞hl;ajh imhk

my; rg f;a ksIamdokh 2018 jifr® m<uq Nd.fha °

lsf,da.%Eï ñ,shk 97'7 la olajd ishhg 1'0 lska

jr®Okh úh' fï w;r w∞< ld,m˙Éf√oh ;=<°

Wvrg yd ueorg f;a ksIamdokh ishhg 0'7 lska

jr®Okh fjñka" ms<sfj<ska lsf,da.%Eï ñ,shk

36'1 la yd lsf,da.%Eï ñ,shk 24'4 la olajd

by< .sfhah' iuia; f;a ksIamdokh flfrys

l=vd f;a j;= wxYh úiska ,nd fok ∞hl;ajh

2017 jifr® m<uq Nd.fha ° meje;s ishhg 73'8 l

uÜgfï isg 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° ishhg

73'9 la olajd iqΩ jYfhka by< .sfhah'

y 2018 jifr® m<uq Nd.h ;=<° fld<U f;a

fjkafoaisfha idudkH ñ, .Kka miq.sh jifr® w∞<

ld,m˙Éf√oh yd iei£fï ° lsf,da.%Euhg remsh,a

605'17 la olajd ishhg 2'2 lska iqΩ jYfhka my<

.sfhah' w∞< ld,m˙Éf√oh ;=<° ueorg f;a

0

1,000

2,000

3,000

4,000

5,000

6,000

2013 2014 2015 2016 2017 2018

2'3 rEm igyk

ù ksIamdokh

uy h, 2018 h, lkakfha §

wfmalaIs;

fuá%%%%l

a fgdk

a oyia

uQ,h( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr®;fïka;=j

0

50

100

150

200

2013 2014 2015 2016 2017 2018

250

300

350

400

2'4 rEm igyk

f;a ksIamdokh

ls'.

%E' ñ

,shk

m<uq Nd.h fojk Nd.h 2018 fojk Nd.fha §

wfmalaIs;

uQ,h( Y%S ,xld f;a uKav,h

2

24

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2018 iqúfYaI is≥ùï iy 2019 wfmalaIdjka

by<u ñ, my< hdu ^ishhg 5'5& jdr®;d

l< w;r" Wvrg f;a ñ, ishhg 2'9 lskao

my; rg f;a ñ, ishhg 1'7 lska o my<

.sfhah' óg wu;rj" 2018 cQ,s udifha °

fld<U f;a fjkafoaisfha idudkH ñ, .Kka

jdr®Isl ,laIHuh moku u; lsf,da.%Euhlg

remsh,a 535'80 la olajd ishhg 9'6 lska

my< .sfhah' flfia jqjo" 2018 jifr® m<uq

udi yh ;=<°" f;aj, idudkH wmkhk ñ, .Kka"

2017 jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ofha° meje;s

lsf,da.%Euhlg remsh,a 796'34 isg lsf,da.%Euhlg

remsh,a 828'13 la olajd ishhg 4'0 lska by<

.sfhah' 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° fld<U f;a

fjkafoaishg b†˙m;a l< f;a m%udKh o ishhg

3'4 lska jr®Okh úh' fï w;r" 2017 jifr® m<uq

Nd.hg idfmalaIj f;a wmkhk wd∞hu o ishhg

0'1 lska iqΩ jYfhka jr®Okh úh'

rn¾

y f;;a l,dmfha rnr® j.d m%foaYhkays wLKaavj

mej;s jeis ;;a;ajh ksid rnr® ls˙ lemSfï †k

.Kk wvq ùu fya;=fjka rnr® M,∞j ie,lsh hq;=

uÜgulska my< .sfhah' 2018 jifr® m<uq Nd.fha °

rnr® ksIamdokh" 2017 wkqrEm ld,m˙Éf√ohg

idfmalaIj lsf,da.%Eï ñ,shk 39'3 la olajd ishhg

12'8 lska ie,lsh hq;= f,i my< .sfhah' iuia;

rnr® ksIamdokfhys úYd,u WmldKavh jk ISÜ

rnr® ksIamdokh lsf,da.%Eï ñ,shk 19'6 la olajd

ishhg 12'8 lska wvq jQ w;r fl%ama rnr® ksIamdokh

lsf,da.%Eï ñ,shk 6'9 la olajd ishhg 0'5 lska

iqΩ jYfhka by< .sfhah' fï w;r" 2018 jifr®

m<uq Nd.h ;=<° flakaødmirKh lrk ,o

f,afglaia rnr® iy wfkl=;a ldKavj, rnr®

ksIamdokh o lsf,da.%Eï ñ,shk 12'8 la olajd

ishhg 18'7 lska my< .sfhah' 2018 jifr® m<uq

Nd.h ;=< idudkH rnr® ñ, .Kka 2017 jifr®

wkqrEm ld,m˙Éf√oh yd iei£fï ° my<

uÜgul meje;s◊' 2018 jifr® m<uq Nd.fha °

fld<U rnr® fjkafoaisfha fkdïur 1 ≥ï .eiQ

∞r iys; ISÜ rnr® ^RSSI& lsf,da.%Euhla i|yd

idudkH ñ, remsh,a 289'78 la olajd ishhg

12'6 lska ie,lsh hq;= f,i my< .sh w;r"

f,afglaia fl%ama rnr® lsf,da.%Euhla i|yd jQ

idudkH ñ, remsh,a 325'93 la olajd ishhg 4'4 lska

by< .sfhah'

fmd,a

y 2018 jifr® m<uq Nd.h ;=<° fmd,a ksIamdokh

2017 jifr® m<uq Nd.hg idfmalaIj f.ä ñ,shk

1"220'2 olajd ishhg 5'3 lska my< jefgKq we;ehs

weia;fïka;= lr we;' 2016 jifr® wjidk Nd.fha °

yd 2017 jifr® uq,a ld,fha ° meje;s kshx ;;a;ajh

u.ska miqld,Skj we;s lrk ,o wys;lr n,mEu

fuu ksIamdokh my< hEug fya;= úh' tneúka"

i,ld n,kq ,nk ld,m˙Éf√oh ;=<° fmd,a

wdY%s; ksIamdok /il ksIamdok m˙ud my< .sfhah'

fmd,a f;,a ksIamdokh fuá%la fgdka 2"851 la

olajd ishhg 70'6 lska my< .sh w;r" †isss¢ fmd,a

ksIamdokh fuá%la fgdka 8"461 la olajd ishhg

48'5 lska my< .sfhah' fkdb∫,a fmd,a f;,a

ksIamdokh o fuá%la fgdka 5"785 la olajd ishhg

16'7 lska my< .sfhah' fmd,a f.ä ksIamdokh my<

.sh o" 2018 jifr® m<uq Nd.fha °" fmd,a l%Sï"

msá l< fmd,a ls˙ yd †hr fmd,a ls˙ ksIamdokh

fuá%la fgdka 32"909 la olajd ishhg 51'4 lska by<

.sfhah' iemhqu my< hEu fya;=fjka 2018 jifr® °

fj<|fmd< fmd,a ñ, .Kkays ;shqKq jeäùula

is≥ úh' 2017 jifr® m<uq Nd.h ;=<° remsh,a

55'80 la jQ fmd,a f.ähl idudkH f;d. ñ,"

2018 jifr® tu ld,m˙Éf√oh ;=<° remsh,a

71'58 la olajd ishhg 28'3 lska by< .sfhah'

Bg iudkj" 2017 jifr® m<uq Nd.fha° remsh,a

61'71 la jQ fmd,a f.ähl idudkH is,a,r ñ,

2018 jifr® m<uq Nd.fha ° f.ähla remsh,a

77'61 la olajd ishhg 25'8 lska by< .sfhah'

flfia jqjo" 2017 foieïnr® udifha ñ, .Kka

yd iei£fï° fmd,a f.ähl idudkH is,a,r

ñ, remsh,a 83'42 isg 2018 jifr® cqks udifha °

remsh,a 76'83 la olajd ishhg 7'9 lska my< .sfhah'

fmd,a uo wdY%s; m%Odk ksIamdok ;=fkys idudkH

wmkhk ñ, ̂ke'ú'i& 2017 jifr® m<uq Nd.fha ° jQ

f.ähla remsh,a 53'15 l isg 2018 m<uq Nd.fha °

f.ähla remsh,a 79'47 la olajd ishhg 49'5 lska

ie,lsh hq;= f,i by< .sfhah'

fjk;a lafIa;% fNda.

y m%Odk jYfhka u mej;s hym;a ld,.=◊l

;;aa;ajh fya;=fjka 2017$18 uy lkakfha fjk;a

lafIa;% fNda. j.djka h:d ;;a;ajhg m;a fjñka

2

25

cd;sl ksIamd†;h iy úhou

tys ksIamdokh fuá%la fgdka 429"289 la olajd

ishhg 42'3 lska by< .sfhah' fuu lkakh ;=<°

lõms" uqxweg" l=rlalka yd wr®;dm,a jeks fNda.

ksIamdokh by< .sfhah' fuu fNda. wdkhkh u;

mkjd we;s úfYaI fj<| NdKav noao by< uÜgul

mej;Su fya;=fjka" wr®;dm,a jeks ksIamdok i|yd

by< ñ, .Kka ysñ ùu o fï i|yd ;rula ≥rg

Wmld˙ úh' fï w;r" 2018 jifr® m<uq Nd.h ;=<°

nv b˙Û= ksIamdokh fuá%la fgdka 242"935 la olajd

ishhg 48'4 lska by< .sh w;r th weia;fïka;=.;

foaYSh nv b˙Û= wjYH;djfhka ishhg 50 lg

jvd jeä úh' ;jo" W∫ yd lõms ksIamdokh fuu

jifr® iuia; foaYSh wjYH;djfhka ishhg 80 la

muK iemhSug m%udKj;a jkq we;ehs wfmalaIs;h'

flfia jqjo" fmr jir yd iei£fï ° j.d lrk

,o N+ñ m%udKh wvqùu fya;=fldgf.k fidahd

fndaxÑ iy fida.ï jeks fjk;a lafIa;% fNda.

ksIamdokh wvqùfï m%jK;djla olakg ,enq◊'

t<j`M

y ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr®;fïka;=fõ

;djld,sl weia;fïka;=j,g wkqj" 2017$18 uy

lkakfha iuia; t<jΩ ksIamdokh fuá%la fgdka

985"982 la olajd ishhg 20'6 lska by< .sfhah'

fuu jifr® uq,a ld,fha° m%Odk jYfhka t<jΩ

j.d lrk m%foaYhkays mej;s ys;lr ld,.=◊l

;;a;ajh fya;=fjka j.d lrk ,o N+ñ m%udKh

by< hEu ksid my;rg t<j`M ksIamdokh ishhg

31'1 lska yd Wvrg t<jΩ ksIamdokh ishhg

20'8 lska by< .sfhah' flfia jqjo" uehs ui

ueo Nd.fha ° meje;s wêl fmr fudaiï jeis

fya;=fjka mq;a;,u yd r;akmqr †ia;%slalj, .xj;=r

;;a;aj we;s jQ w;r tu.ska 2018 h, lkakh

i|yd ;jdka uÜgfï meje;s t<jΩ j.djkag

±ä ydks is≥ úh' ;jo" 2018 uehs udifha ° †jhsk

mqrd mej;s wêl jeis iys; ld,.=◊l ;;aa;ajh

ksid uq,a wjêfha meje;s Wvrg yd my;rg t<jΩ

j.djkag ydks is≥ùfuka iemhqï ;;a;ajhka my<

hEfï m%;sM,hla f,i 2018 uehs udifha w.

isg t<jΩ ñ, .Kka by< .sfhah' flfia jqjo"

cQ,s ui ueo jk úg fj<|fmd< fj; ,enqKq 2018

h, wiajekak t<jΩ ñ, .Kka my< hEu i|yd

Wmld¯ úh'

iSks

y 2018 jifr® m<uq Nd.h ;=<° iSks ksIamdokh

fuá%la fgdka 22"858'8 la olajd ishhg 56'0 lska

by< .sfhah' fuh" w∞< m%foaYhkays mej;s

hym;a ld,.=◊l ;;a;ajh fya;=fjka

fijk., lr®udka; Yd,dfõ ksIamdokh ishhg

299'2 lska by< hEfï iy ksis ld,fha wiajkq

fkd,eîfuka .,aTh yd me,aj;a; lr®udka;

Yd,dfõ ksIamdokh ms<sfj<ska ishhg 59'8 lska yd

11'6 lska my< hEfï taldnoaO m%;sM,hla úh'

flfia jqjo" Wla ksIamdokh by< kexùfï woyi

we;sj" rch úiska Wla mr®fhaIK wdh;kh yd tlaj

Wlaj.dj by< kexùug jevigyka /ila l%shdjg

kxjk ,°' rch úiska .kq ,nk úúO m%h;akj,

iydh we;sj 2018 jifr® iuia; iSks ksIamdokh

fuá%la fgdka 50"802 la olajd ishhg 1 lska muK

iqΩ jYfhka by< hkq we;ehs wfmalaIs; w;r th

rfgys iuia; iSks wjYH;djfhka ishhg 9 la

muK jkq we;'

ëjr

y ëjr yd c,c iïm;a ixjr®Ok wud;HdxYfha

weia;fïka;=j,g wkqj" 2018 jifr® m<uq Nd.fha °

uqyq≥ u;aiH yd ñ˙†h u;aiH ksIamdokh we;=<;a

iuia; u;aiH ksIamdokh fuá%la fgdka 254"395 la

olajd ishhg 0'6 lska iqΩ jYfhka by<

.sfhah' iuia; uqyq≥ u;aiH ksIamdokfhka

ishhg 46 l muK ∞hl;ajhla imhk wla

fjr< yd .eUqre uqyqfoa u;aiH ksIamdokh

miq.sh jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√oh yd

iei£fï ° fuá%la fgdka 101"180 la olajd ishhg

1'8 lska by< .sfhah' fï w;r" 2018 jifr® uehs

udifha ° m%Odk jYfhka fjr<dY%s; m%foaYj,

mej;s jeis iys; ld,.=Kh fya;=fjka fjr<

wdY%s; u;aiH ksIamdokh fuá%la fgdka 119"360 la

olajd ishhg 7'1 lska my< .sfhah' iuia; u;aiH

ksIamdokfhka ishhg 13 l muK ∞hl;ajhla

imhk ñ˙†h u;aiH yd c,„ú j.d Wm wxYfha

ksIamdokh 2017 jifr® m<uq Nd.h yd iei£fï °

2018 jifr® m<uq Nd.fha ° ishhg 35'2 lska ie,lsh

hq;= f,i by< .sfhah' ñ˙†h c,dYhkag u;aiH

megjqka uq∞ ye¯u iy c,„ú j.d wxYfha †hqKqj

fuu Wm wxYfha jr®Okh flfrys fya;= úh'

2

26

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2018 iqúfYaI is≥ùï iy 2019 wfmalaIdjka

flfia jqjo" 2018 jifr® m<uq Nd.h ;=<° udΩ

is,a,r ñ, .Kka 2017 jifr® wkqrEm

ld,m˙Éf√oh yd iei£fï ° by< uÜgul

mej;s◊'

mY= iïm;a

y 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° 2017 jifr® m<uq

Nd.hg idfmalaIj mY= iïm;a wxYfha jr®Okhla

olakg ,enq◊' i;a;aj ksIamdok yd fi!LH

fomdr®;fïka;=fõ weia;fïka;= yd mqfrdal:kj,g

wkqj 2018 jifr® m<uq Nd.h ;=< ° iuia; ls˙

ksIamdokh ,Sgr ñ,shk 241'2 la olajd ishhg

8'5 lska by< .sh w;r th uqΩ foaYSh b,aÆfuka

ishhg 40 la muK iems¯ug m%udKj;a úh'

2018 jifr® m<uq Nd.fha ° jdr®;d jQ iuia; ls˙

ksIamdokfhka t<ls˙ ksIamdokh ishhg 84'4 la jQ

w;r b;s˙h ó ls˙ ksIamdokhg wh;a úh' fï w;r"

2017 jifr® ° udmsh i;=ka ^Layer parents& wdkhkh by< hEu;a iuÛ 2018 jifr® m<uq

Nd.fha ° ì;a;r ksIamdokh ñ,shk 1"538 la olajd

ishhg 25'2 lska by< .sfhah' 2018 jifr® m<uq

Nd.fha ° l=l=Ω uia ksIamdokh fuá%la fgdka

100"040 la olajd ishhg 7'7 l jr®Okhla jdr®;d

lrk ,°' m%Odk jYfhka" †kla jhie;s l=l=Ω

megjqka ñ, .Kka by< hEu fya;=fjka" 2018

jifr® m<uq Nd.h ;=<° l=l=Ω uia ksIamdokh

i|yd jQ idudkH ms˙jeh by< .sfhah' 2018 jifr®

m<uq Nd.fha ° W!re uia yd yrla uia ksIamdokh o

ms<sfj<ska ishhg 32'9 lska yd 2'4 lska by<

.sfhah' i;a;aj ksIamdok yd fi!LH

fomdr®;fïka;=j úiska mY= iïm;a wxYfha m%Odk

ie,eiau u; mokïj †hr ls˙ wxYh ixjr®Okh

ls¯u i|yd jevigyka /ila l%shdjg kxjk ,°'

ls˙ ksIamdokh by< kexùu i|yd cdkuh

yelshdjka †hqKq ls¯u ;=<ska Y%S ,xldfõ ls˙ .j

iïm; jeä ls¯u i|yd mY= iïm;a wNsckk

jHdmD;shla l%shdjg kxjk ,°' jix.; yd fjk;a

frda. md,kh hgf;a rg mqrd i;=ka tkak;a ls¯u

iuÛ frda. úur®Ykh yd frda. ks¯laIK lghq;= o

is≥ lrk ,°' i;a;aj ksIamdok yd fi!LH

fomdr®;fïka;=j úiska l%shdjg kxjk ,o lafIa;%

mY= ffjoH fiajd †hqKq ls¯fï jevigyk hgf;a

mY= iïm;a f.dùkag fiajd imhk wdh;k jeä

†hqKq ls¯u u.ska mY= iïm;a ixjr®Okh i|yd jQ

wdh;ksl iydh Yla;su;a lrk ,°'

l¾udka;

y 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° lr®udka;

lghq;=j, tl;= l< w.h" 2017 jifr® wkqrEm

ld,m˙Éf√ofha ° jdr®;d l< ishhg 4'5 l

jr®Okhg idfmalaIj ishhg 1'6 l iqΩ jr®Okhla

jdr®;d lrk ,°' b†ls¯ï lr®udka;fha iy m;,a yd

le”ï lghq;=j, olakg ,enqKq my; jeàu

lr®udka; lghq;=j, jr®Okhg wys;lr f,i

n,mdk ,°' fï w;r" fuu jifr® m<uq Nd.fha °

ksIamdok lr®udka; lghq;=" 2017 jifr® m<uq

Nd.hg idfmalaIj wvq fõ.hlska jqjo Okd;aul

jr®Okhla jdr®;d lrk ,°' ;jo" ú≥,sh" .Eia"

jdIam yd jdhq iólrK iemhqï ls%hdldrlï fuu

jifr® m<uq Nd.fha ° ie,lsh hq;= f,i jr®Okh jQ

w;r" u,dmjyk lghq;=" li, l<ukdlrKh

iy tu øjH m%;splS%hlrKh ls¯fï ls%hdldrlï

iy c,h /ia ls¯u" ms˙is≥ ls¯u iy fn∞ye¯fï

ls%hdldrlïj, jr®Okfhaa hï ukao.dó;ajhla

fmkakqï lrk ,°'

y lr®udka; lghq;= jdr®;d l< wvq jr®Okh

flfrys 2017 jifr® m<uq Nd.fha° ishhg 3'6 l

jr®Okhla jdr®;d lrk ,o b†ls¯ï lghq;=

2018 jifr® m<uq Nd.fha oS ishhg 1'8 lska

my; jeàu m%Odk jYfhka fya;= úh' b†ls¯ï

lghq;=j, is≥ jQ my; jeàu ms<sìUq lrñka

fuu jifr® m<uq Nd.h ;=<° rfgys iuia;

isfuka;s WmfhdacH;dj ishhg 0'7 lska

wvq jQ w;r" f.dvke.s,s øjH wdkhk m˙ud

or®Ylh o ishhg 3'6 lska my; jegq◊' b†ls¯ï

lghq;= iu`. by< iyiïnkaOhla mj;sk m;,a

yd le”ï wdY%s; ls%hdldrlï o 2017 jifr®

m<uq Nd.fha ° jdr®;d l< ishhg 16'7 l

jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr® m<uq Nd.fha °

ishhg 0'4 l wvq ùula jdr®;d lrk ,°'

fï w;r" ksIamdok lr®udka; lghq;=j,

tl;= l< w.h" 2017 jifr® m<uq Nd.fha °

jdr®;d lrk ,o ishhg 3'3 l jr®Okhg

idfmalaIj 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° ishhg

3'1 l iSñ; jr®Okhlaa jdr®;d lrk ,°' ksIamdok

lr®udka; lghq;=j, fuu ukao.dó jr®Okh

ms<sìUq lrñka ckf,aLk yd ixLHdf,aLk

fomdr®;fïka;=j u.ska .Kkh lrkq ,nk

ldr®ñl ksIamdok or®Ylh 2018 jifr® m<uq Nd.fha

° ishhg 1'1 l iqΩ by< hEula jdr®;d lrk ,°'

2

27

cd;sl ksIamd†;h iy úhou

;jo" YS% ,xld uy nexl=j u.ska udislj

.Kkh lrkq ,nk ksIamdok wxYfha .ekqï

l<ukdlrejkaf.a or®Ylh iuia;hla jYfhka

.;a l< 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° ksIamdok

lghq;=j, ukao.dó jr®Okhla fmkakqï lf<ah'

iuia; ksIamdok lr®udka; lghq;=j, olakg

,enqKq fuu jr®Okh i|yd 2017 jifr® m<uq

Nd.fha ° jr®Okhla fmkakqï fkdl< wdydr"

îu iy ≥ïfld< ksIamdok lghq;=" 2018

jifr® m<uq Nd.h ;=< lDIsldr®ñl lghq;=

h:d ;;a;ajhg m;aùu;a iu`. ishhg 5'3 lska

jr®Okh ùu m%Odk jYfhka ∞hl úh'

;jo" 2017 jifr® m<uq Nd.fha ° ishhg

3'8 l jr®Okhla jdr®;d l< fr†ms<s" ksñ we∫ï" iï

iy iï NdKav ksIamdokfhys tl;= l< w.h 2018

jifr® m<uq Nd.fha ° ishhg 4'1 lska jr®Okh úh'

flfia jqjo" 2017 jifr® m<uq Nd.fha° ishhg

13'7 lska my; jegqKq wÛ=re yd Lksc f;,a

ms˙my≥ ls¯fï lghq;= 2018 jifr® m<uq Nd.fha °

;j≥rg;a ishhg 22'0 lska ie,lsh hq;= f,i wvq

úh' fjk;a lr®udka; wdYs%; lghq;=j, tl;=

l< w.h ie,lSfï° ú≥,sh" .Eia" jdIam yd

jdhq iólrK iemhSfï lghq;= 2017 jifr®

m<uq Nd.fha ° jdr®;d l< ishhg 2'4 l

jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr® m<uq Nd.fha °

ishhg 6'9 lska ie,lsh hq;= f,i jr®Okh úh'

fï w;r" u,dmjyk lghq;=" li, l<ukdlrKh

iy tu øjH m%;splS%hlrKh ls¯fï ls%hdldrlï

iy c,h tla/ia ls¯u" ms˙my≥ ls¯u iy

fn∞ye¯ï lghq;= 2017 jifr® m<uq Nd.fha °

ms<sfj<ska jdr®;d l< ishhg 8'7 l iy ishhg

10'8 l jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr®

m<uq Nd.fha ° ms<sfj<sska ishhg 6'4 la iy

ishhg 1'9 la f,i idfmalaIj wvq fõ.hlska

jr®Okh úh'

ksIamdok m%jK;d iy wdh;ksl iydh( ksIamdok l¾udka; wdY%s; l%shdldrlï

ld¾ñl ksIamdok o¾Ylh1

y ldr®ñl ksIamdok or®Ylh" 2017 jifr® m<uq

Nd.fha° fukau 2018 jifr® m<uq Nd.fha° o

ishhg 1'1 l iqΩ jr®Okhla jdr®;d lf<ah' wdydr

1 ldr®ñl ksIamdok or®Ylh ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr®;fïka;=j u.ska

.Kkh lrkq ,nhs' tys mokï jr®Ih 2015 jk w;r cd;Hka;r iïu;

ldr®ñl jr®.SlrKh ^4 jk ixfYdaOkh& wkqj jr®.SlrKh lr we;' fuf;la

Ndú;d lrk ,o lr®udka;Yd,d ksIamdok or®Ylh fjkqjg ksIamdok m%jK;d

úYaf,aIKh ls¯u i|yd ldr®ñl ksIamdok or®Ylh Ndú;d lrkq ,efí'

øjH ksIamdokh" weÛÆï ksIamdok" ridhksl yd

ridhksl øjH ksIamdok iy rnr® yd ma,diaála

øjH ksIamdok jeks ldr®ñl ksIamdok or®Ylfha

m%Odk Wm ldKav iqΩ jr®Okhla fmkakqï l< o"

l=vd ldKav lsysmhl ksIamdokh ie,lsh hq;= f,i

wvq ùu fya;=fjka iuia; jr®Okh ishhg 1'1 lg

iSud úh' foaYSh fj<|fmd< wjYH;d imqrd,Sug

by< ∞hl;ajhla olajk wdydr øjH" îu jr®. yd

f,day fkdjk Lkscuh øjH ksIamdok ldKavj,

jr®Okh iSud ùug .Dyia: b,aÆu by< fkdhEu

n,mEfõh'

y ldr®ñl ksIamdok or®Ylfha ;=fkka tllg

jeä m%udKhla wh;a jk wdydr øjH

ksIamdok wxYh" miq.sh jifr® m<uq Nd.fha °

jdr®;d l< ishhg 1'4 l jr®Okhg idfmalaIj

2018 jifr® m<uq Nd.fha ° ishhg 2'4 l uOHia:

jr®Okhla jdr®;d lf<ah' f;a ksIamdokh yer

fuu ldKavfha l%shdld˙;ajh m%Odk jYfhkau

rπ mj;skqfha .Dyia: m˙fNdack b,aÆu

u;h' tneúka" md˙fNda.sl b,aÆu iSudùu

ksIamdok l%shdldrlïj, uOHia: jr®Okhg

fya;= jQjd úh yelsh' m<uq udi yh ;=<° wdydr

øjH ksIamdok hgf;a uia wdY%s; ksIamdok" áka

udΩ" ls˙msá" cEï yd fidaia" whsial%Sï yd whäka

ÆKq we;=Ω ldKavj, jr®Okhla jdr®;d úh'

2018 jifr® m<uq Nd.fha° ;s˙Û= msá ksIamdokh

iy iy,a ksIamdokh miq.sh jifr® wkqrEm

ld,m˙Éf√oh yd iei£fï° jr®Okh úh'

y ldr®ñl ksIamdok or®Ylfha fojk úYd,;u

ldKavh jk weÛÆï ksIamdok wxYh 2017

jifr® m<uq Nd.fha jdr®;d l< ishhg 3'3 l

jr®Okhg idfmalaIj 2018 m<uq Nd.fha °

ishhg 3'9 l jr®Okhla jdr®;d lf<ah' tfy;a

úfYaI m%;s,dN iys; fj<| jrKhka ms<sn|

fmd≥ l%uh ^„'tia'mS' ma,ia& kej; ia:dms;j

meje;sh o weÛÆï lafIa;%fha lemS fmfkk

jr®Okhla jdr®;d ù fkdue;' „'tia'mS' ma,ia

iykh l%shd;aul ld,iSudj m%fhdackhg .ksñka

Y%S ,xldj fjk;a w.h tl;= l< lr®udka;

f.dvkexùfï we;s yelshdj o jr®Okh l< hq;= nj

fuu.ska fmkakqï flfr®' 2017 jifr® wkqrEm

ld,m˙Éf√ofha ° ishhg 1'5 l jr®Okhla jdr®;d

l< fr†ms<s ksIamdok wxYh 2018 jifr®° ishhg

1'7 lska my< .sfhah'

2

28

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2018 iqúfYaI is≥ùï iy 2019 wfmalaIdjka

y fjk;a f,day fkdjk Lkscuh øjH ksIamdokh

2017 jifr®° jdr®;d l< by< ksIamdokhg

idfmalaIj" 2018 jifr® m<uq Nd.h ;=<° ishhg

5'3 lska my< .sfhah' fuu ldKavhg isfuka;s"

fmdaisf,aka yd firñla ksIamdok" ù≥re ksIamdok"

msÛka ueá" f.dvke.s,s øjH iy fldkal%SÜ yd

n∞u ieliqï we;=Ω wfkl=;a ksIamd†; wvx.= fõ'

2018 jifr® m<uq Nd.fha ° fmdaisf,aka ksIamd†;"

ù≥re fnda;,a" fiú,s WΩ yd /<s ;yvq ksIamdok"

2017 jifr® m<uq Nd.hg idfmalaIj ie,lsh hq;=

f,i my< .sfhah' 2017 jifr® m<uq Nd.hg

idfmalaIj 2018 jifr® m<uq Nd.fha° isfuka;s

ksIamdokfha o" iqΩ wvqùula fmkakqï lf<ah'

2018 m<uq ldr®;=fõ° b†ls¯ï lafIa;%fha

l%shdldrlï my< hEu b†ls¯ï i|yd wjYH

wuqøjH ksIamdokh my< hEug fya;= úh'

y 2017 jifr® m<uq Nd.fha° ishhg 14'5 l my< hEula

fmkakqï l< wÛ=re yd ms˙my≥ l< Lksc f;,a

ksIamdokh" 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° ishhg 3'9 l

uOHia: jr®Okhla jdr®;d lf<ah' 2017 jifr®°

fufyhqïj,g we;s jQ ndOd fya;=fjka imq.ialkao

f;,a ms˙my≥fõ l%shdldrlï ;djld,slj

keje;aùug is≥ jQ w;r ldr®hlaIu;djh jeä

ls¯fï wruq◊ka ie,iqï lrk ,o wÆ;ajeähd

lghq;= 2018 jifr® m<uq Nd.fha° o is≥ úh'

y rnr® iy ma,diaála øjH ksIamdok fmr jifr® wkqrEm

ld,m˙Éf√ofha° mej;s ishhg 2'4 l jr®Okh yd

iei£fï° 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° ishhg

1'9 l jr®Okhla jdr®;d lf<ah' fuuÛska

cd;Hka;r fj<|fmdf<a rnr® i|yd meje;s ñ,

.Kka my< hEu yd Y%S ,xldfõ rnr® ksIamdokh

wvqùu yuqfõ rnr® wmkhk b,lal lr .;a rnr®

ksmehqï lr®udka;fhys o ukao.dó;ajhla fmkakqï

lrhs' 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° rnr® ghr®" w;a

jeiqï" ISÜ rnr® jr®. yd fl%ama rnr® ksIamdok ñY%

l%shdld˙;ajhla jdr®;d lf<ah'

y ridhksl yd ridhksl øjH ksIamdok" 2017 jifr®

m<uq Nd.fha ° jdr®;d l< ishhg 15'3 l my<

hEug idfmalaIj 2018 jifr® m<uq Nd.fha° ishhg

7'1 l jr®Okhla jdr®;d lf<ah' fuu Wm ldKavhg

fmdfydr" m<sfndaOkdYl" ;Ska;" jdr®ksIa" uqøK

;Ska;" inka" fia≥ïldrl" ikSmdrlaIl ;=jd"

.sksl+re" iqj| ú,jqka" m%d:ñl ma,diaála ksIamdok

wd†h we;=<;a jk w;r" fuh fkdfhla jr®.j,

lr®udka; /ilska hqla;ùu yd md˙fNda.sl b,aÆï

idOlj, mj;sk fjkialï fya;=fjka

idudkHfhka by< úp,khkaf.ka iukaú; fõ'

fuu ld,m˙Éf√ofha° fmdfydr ksIamdokh

my< .sfhah' fï w;r" ;Ska;" ikSmdrlaIl ;=jd"

fia≥ïldrl" fmd,s;Ska uÆ yd fmd,s;Ska frda,a

ksIamdokh by< .sfhah' rg ;=< m˙yrKhg

.efkk fmd,s;Ska m%udKh iSud ls¯ug .;a

jevms<sfj<ys ie,lsh hq;= n,mEula we;sù

fkdue;s nj fuu wjika ksIamdok foflys

jr®Okh u.ska ms<sônq flfr®'

y îr yd wrlal= ksIamdokh by< hEu fya;=fjka

îu jr®. ksIamdokh 2017 jifr® m<uq Nd.fha°

jdr®;d l< ishhg 5'1 l wvqùu yd iei£fï° 2018

jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ofha° ishhg 6'1 l

jr®Okhla fmkakqï lf<ah' ≥ïfld< wdY%s; øjH

ksIamdokh óg m%;súreoaO yeis¯ula fmkakqï

lrñka 2017 jifr® m<uq Nd.fha° jdr®;d jQ ishhg

3'9 l my< hEug idfmalaIj" is.rÜ ksIamdokh

wvqùu fya;=fjka ishhg 7'4 l wvqùula jdr®;d

lrñka wLKavj my< .sfhah'

y 2017 jifr® m<uq Nd.fha° ms<sfj<ska ishhg

9'5 la yd ishhg 7'2 la f,i jr®Okh jQ uQ,sl f,day

jr®. ksIamdokh iy ms˙ilik ,o f,day ksIamdokh

2018 jifr® m<uq Nd.fha ° ms<sfj<ska ishhg

11'4 l yd ishhg 14'6 l jr®Okhla fmkakqï

lf<ah' uQ,sl f,day jr® ksIamdok wxYfha by<

jr®Okhg Bhï yd weÆïkshï wdY%s; ksIamdok

by< hEu fya;= jQ w;r ms˙ilik ,o f,day

ksIamdokfha by< hEug weÆñkshï yd jdfka

ksmehqï jeäùu fya;= úh'

96

2017 2018

98

100

102

104

106

108

110

112

uQ,h( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr®;fïka;=j

2'5 rEm igyk

ld¾ñl ksIamdok o¾Ylh

o¾Yl

w.h ^2015

}100&

ck

'

fmn'

ud¾

;=

wfm%a,a

ueh

s

cqk

s

cQ,s

wf.da'

iem

a'

Tl

a'

fk

dje'

foie'

2

29

cd;sl ksIamd†;h iy úhou

y 2018 jifr® m<uq Nd.h ;=<° l=vd m˙udKfha

ldKav folla jk iï yd iï wdY%s; ksIamdok

Wm wxYh ishhg 3'4 l jr®Okhla iy ±j wdY%s;

ksIamdok ̂.Dy NdKav yer& Wm wxYh ishhg 13'5 l

jr®Okhla fmkakqï lr we;' m<uq ldKavfha

jr®Okhg uÆ yd lnd wd° iï ksIamdok by<

hEuo wfkla ldKavfha jr®Okhg ±j fuda,a j,

,S ieliqï iy ≥ï˙h is,amr fldg yd ;=kS ,E,s

ksIamdok by< hEuo fya;= úh'

y ldr®ñl ksIamdok or®Ylfha ishhg 2 l jvd wvq

∞hl;ajhla iys; ;j;a WmldKav yhl

ksIamdokh my< jegq◊' lv∞is yd lv∞is

øjH ksIamdokh ^ishhg 17'2 lska&" uQ,sl T!IO

ksIamdok iy T!IO yd iïnkaO ieliSï

^ishhg 13'0 lska&" ú≥,s WmlrK ksIamdokh

^ishhg 13'2 lska& yd .Dy NdKav ksmoùu

^ishhg 10'2 lsska& wdos ldKav fndfyduhl ie,lsh

hq;= wvq ùula úh' wNHdi fmd;a" mqj;am;a" uqo,a

fkdaÜgq" we;eï T!IO lr,a jr®. yd wdhqr®fõo

mdk jr®." .Dyia: ú≥,s WmlrK" jhr®" fuÜg"

±j NdKav yd j;=r fmdïm wd° jQ øjH ksIamdokh

wvqùu fuu whym;a m%;sM,hg ∞hl úh'

y lr®udka; yd jd◊c lghq;= wud;HdxYh iy

ixjr®Ok Wmdh udr®. yd cd;Hka;r fj<| lghq;=

wud;HdxYh úiska lr®udka; l,dm ixjr®Okh"

fr.=,dis iïmdokh iy wdfhdack i|yd wkque;sh

,nd °u yryd lr®udka; wxYfha m%jr®Okh Wfoid

iydh ,nd fok ,°' lr®udka; yd jd◊c lghq;=

wud;HdxYfha ksr®foaYhkag wkqj rch úisska

ksIamdok lr®udka;hg wjYH Wiia ;dlaI◊l

hka;% iQ;% wdkhkh ls¯fï ° mkjd ;snQ jrdh yd

.=jka f;dgqfmd< ixjr®Ok noafoka ishhg 75 l

iykhla ,nd °ug ;SrKh lrk ,°' fudagr® r:

ksIamdokh" tla,ia ls¯ug yd Wmdx. ksmoùug

iydh °u i|yd iy tu wxYh fj; úfoaYSh Rcq

wdfhdack wdlr®IKh lr .ekSfï wruq◊ka iïu;

fufyhqï l%shdmámdáhla ieliSug lr®udka; yd

jd◊c lghq;= wud;HdxYh lghq;= lf<ah' ;jo"

bka†hdkq wdfhdack wfmalaIdfjka W;=re m<df;a

wÉpqfõ,s ldr®ñl l,dmh mqΩ,a ls¯u i|yd

lr®udka; yd jd◊c lghq;= wud;HdxYh ie,iqï

lr we;' fï w;r" wdfhdack i|yd wkque;sh

,nd °u i|yd fhd∞ .ekSug Y%S ,xld wdfhdack

uKav,h úiska 2018 uehs udifha° wdfhdack

i|yd wjYH ishÆ myiqlï tla ia:dkhlskau

,nd.ekSug ie,iSfï ldr®hidOk n,ldh

(Single Window Investment Facilitation Taskforce) u.ska fjí oajdrh wdrïN lrk ,°' 2018 jifr®

m<uq Nd.fha ° Y%S ,xld wdfhdack uKav,h

úiska ìx.s˙h" udj;.u" ñ,a,ksh yd pd,s

ujqkaÜ j;a; hk wmkhk ieliqï l,dm y;r

wdY%s; ixjr®Ok lghq;= wdrïN lrk ,°' 2018

jifr® ueo jkúg wmkhk ieliqï l,dmhkays

/lshd wjia:d 6"500 la muK we;s njo thska wvla

hka;% l%shdlrejka i|yd jk mqrmamdvq f,i o

y∫kd f.k we;s Y%S ,xld wdfhdack uKav,h"

lr®udka; wxYfha wfkl=;a mdr®Yajlrejka iuÛska

l=i,;d ixjr®Okh ls¯fï ldr®hidOk n,ldh

msysg jQ w;r tu.ska lïy,a fiajlhskaf.a iudc

ms<s.ekSu by< kexùug iy lïlre yd jD;a;Sh

iñ;s in|;d wud;HdxYh iuÛ tlaj †jhsk mqrd

/lshd i,ams,a meje;aùug o lghq;= lr we;'

y ;j;a wud;HdxY lsysmhla" rdcH wdh;k yd

lr®udka; uKav," ksIamdok wxYhg iydh

±laùu wLKavj is≥ lrk ,°' úoHd" ;dlaIK"

mr®fhaIK" ksmqK;d ixjr®Ok yd jD;a;Sh mqyqKq

iy lkao Wvrg Wreuh ms<sn| wud;HdxYh

u.ska iïmdokh l< uQ,sl úoHd;aul mr®fhaIK

m%;sm;a;sh" cdk uOHia:dk ms<sn| cd;sl

m%;sm;a;sh yd cd;sl cdk o;a; .nvdj i|yd

l%shdld¯ ie,eiau u.ska cd;sl mr®fhaIK yd

ixjr®Ok rduqj l%shd;aul ls¯ug iydh jkq we;'

uQ,h( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr®;fïka;=j

-2.5

-1.5

-0.5

2017 2018

0.5

1.5

2.5

3.5

4.5

5.5

1.6%

3.9% 3.8%

1.6%

0.6%0.5%

2'6 rEm igyk

ld¾ñl ksIamdok o¾Ylfha m%Odk ldKavj, jd¾Isl fjkiaùug odhl;ajh

wdydr øjH

ld¾;= 1 ld¾;= 2 ld¾;= 3 ld¾;= 4 ld¾;= 1 ld¾;= 2

rn¾ iy ma,diaála ksIamdÈ;

or®Ylfha jr®Okh

we.¨ï fjk;a f,day fkdjk Lkscuh øjH

w.=re iy msßmyÿ l< Lksc f;,a øjH ksIamdokh

wfkl=;a

2

30

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2018 iqúfYaI is≥ùï iy 2019 wfmalaIdjka

;jo" rg ;=< jD;a;sh mqyqKqj jeä †hqKq

ls¯ug ;%sl=Kdu,h †ia;%slalfha lskakshd

m%foaYfha úYaj úoHd,hla msysgqùug wjYH

bvï mjrd .ekSug wud;HdxYh lghq;=

lr we;' ldr®ñl ;dlaIK wdh;kh úiska

Y%S ,dxlsl jHjidhlhkag ksmoùug yd wf,ú

ls¯ug yels ksIamdok jeä †hqKq ls¯ug ;dlaIK

yqjudre jevigyka mj;ajk ,°' fï w;r"

cd;sl úoHd moku úiska YsIH;aj lsysmhla

m%∞kh l< w;r kj ksIamdok y∫kajd°fï

uQ,drïNhkaj, kshq;= mr®fhaIlhkag m%∞k

,nd°ug lghq;= lf<ah' fï w;r" ldka;d yd

<ud lghq;= wud;HdxYh úiska rg ;=< ldka;d

jHjidhl;ajh by< kexùug lghq;= lrk ,°'

ia;%S Y%u iyNd.S;ajh jeä ls¯fï wruqKq

fmr±˙j †jhsk mqrd †jd iq/l=ï uOHia:dk

2"000 la ia:dmkh ls¯ug ldka;d yd <ud lghq;=

wud;HdxYh n,dfmdfrd;a;= fõ' Y%S ,xldfõ

msysgqjd we;s lr®udka; uKav, yd iud.ï

/ila o úúO jQ jevigyka l%shd;aul ls¯u u.ska

ksIamdok wxYhg iyfhda.h ±laùug yd rdcH

wxYfha m%;sm;a;s iïmdokhg ∞hl úh' rnr®

ksIamdok iud.ï" wmkhk ixjr®Ok uKav,h"

wdishdkq ixjr®Ok nexl=j iy foaYSh yd úfoaYSh

WmfoaYlhska úiska w.h∞u ixjr®Okh Wfoid

iyfhda.fhka lghq;= ls¯u iy wmkhk úNj;dj

jeä †hqKq ls¯u i|yd §,xld rnr® f.da,Sh ixioh¶

kñka úfYaI wjYH;djhka i|yd jk tallhla

msysgqjk ,°' jd◊c kS;s yd Ndú;hka ixjr®Okh

ms<sn| wdh;kfha yjq,ald¯;ajh iuÛ ,xld

jd◊c uKav,h úiska wêlrKfhka m˙ndysrj

jd◊c wdrjq,a ksrdlrKh ls¯u i|yd msysgqùug

myiqlï ie,iSug §,xld jd◊c uKav, iy

jd◊c kS;s yd Ndú;hka ixjr®Ok ms<sn|

wdh;kfha úl,am wdrjq,a úi£fï uOHia:dkh¶

msysgqjk ,°'

fiajd

y wdr®:ßlhg úYd,;u ∞hl;ajh imhk fiajd

wdY%s; wdr®:ßl lghq;=j, tl;= l< w.h 2017

jifr® m<uq Nd.fha ° jdr®;d lrk ,o ishhg 3'5 l

jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr® m<uq Nd.fha °

ishhg 4'8 lska jr®Okh úh' uQ,H fiajd" f;d.

iy is,a,r fj<πï lghq;= iy fjk;a fm!oa.,sl

fiajd lghq;=j, wLKav jr®Okh fï i|yd

uQ,sl jYfhka ∞hl úh' ;jo" foam< fj<πï

lghq;=" m%jdyk fiajd" kjd;eka iemhSfï fiajd"

rlaIKh" ú≥,s ixfoaY fiajd" jD;a;Shuh fiajd"

fi!LH fiajd iy wOHdmksl fiajd wdY%s; wdr®:ßl

lghq;=j, jr®Okho fiajd lghq;=j, jr®Okh

i|yd Okd;aulj ∞hl úh' flfia jqjo" rdcH

m˙md,k fiajd iy .=jka ú≥,s iy rEmjdyskS

úldYkh iy tu ksIamdok lghq;= fuu jifr®

m<uq Nd.fha ° my; jegq◊' YS% ,xld uy nexl=j

úiska udislj iïmdokh lrkq ,nk fiajd

wxYfha .ekqï l<ukdlrejkaf.a or®Ylh wkqjo

2018 jifr® m<uq Nd.h ;=<° fiajd wdY%s; iuia;

wdr®:ßl lghq;=j, jr®Okhla fmkakqï lrk ,°'

fj<|du" m%jdyk fiajd" kjd;eka iemhSu iy

wdydrmdk iemhSfï fiajd

y f;d. yd is,a,r fj<πu" m%jdykh yd

.nvdlrKh iy kjd;eka iemhSu yd wdydrmdk

iemhSfï fiajd lghq;=j, tl;= l< w.h 2017

jifr® m<uq Nd.fha ° jdr®;d lrk ,o ishhg

2'0 l jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr® m<uq

Nd.h ;=<° ishhg 4'0 lska jr®Okh úh' fuu

jr®Okh i|yd" f;d. yd is,a,r fj<πï lghq;=

2017 jifr® m<uq Nd.h ;=<° jdr®;d l< ishhg

3'3 l jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr® m<uq

Nd.h ;=<° ishhg 5'3 lska jr®Okh ùu m%Odk

jYfhka fya;= úh' fï w;r" u.Ska yd NdKav

m%jdyk fiajd yd .nvd myiqlï iemhSfï lghq;=

2017 jifr® m<uq Nd.h ;=<° jdr®;d l< ishhg

0'1 l b;d iqΩ jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr®

m<uq Nd.h ;=<° ishhg 1'8 lska jr®Okh úh'

lDIsldr®ñl ksIamdok h:d ;;a;ajhg m;aùfuka

we;s jQ Okd;aul n,mEu f;d. yd is,a,r fj<πï

lghq;= iy m%jdyk fiajd jr®Okh ùu flfrys

ys;lr f,i ∞hl jkakg we;' ;jo" kjd;eka

iemhSu yd wdydr mdk iemhSfï fiajd wdY%s; lghq;=

2017 jifr® m<uq Nd.h ;=<° jdr®;d l< ishhg

4'9 l jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr® w∞<

ld,m˙Éf√oh ;=<° ishhg 7'0 l ys;lr

jr®Okhla jdr®;d lrk ,o w;r ;eme,a yd l=˙hr®

fiajd wdY%s; lghq;= 2017 jifr® m<uq Nd.fha °

jdr®;d l< ishhg 6'0 l jr®Okhg idfmalaIj

2018 jifr® m<uq Nd.fha ° ishhg 5'7 lska

jr®Okh úh'

2

31

cd;sl ksIamd†;h iy úhou

f;dr;=re iy ikaksfõokh

y f;dr;=re iy ikaksfõok lghq;=j, tl;= l<

w.h 2017 jifr® m<uq Nd.h ;=<° jdr®;d l<

ishhg 9'5 l jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr®

m<uq Nd.h ;=<° ishhg 9'8 l jr®Okhla jdr®;d

lrk ,°' fï i|yd" ú≥,s ixfoaY fiajd 2017 jifr®

m<uq Nd.h ;=<° jdr®;d l< ishhg 10'5 l

jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr® m<uq Nd.h

;=<° ishhg 12'9 lska ie,lsh hq;= f,i jr®Okh

ùu m%Odk jYfhka fya;= úh' ;jo" m˙.Kl

jevigyka" uD≥ldx. ksIamdokh yd ta wdY%s; fiajd

2017 jifr® m<uq Nd.h ;=<° jdr®;d l< ishhg

3'9 l jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr® wkqrEm

ld,m˙Éf√oh ;=<° ishhg 6'7 lska jr®Okh úh'

flfia jqjo" .=jka ú≥,s iy rEmjdyskS úldYkh

iy tu ksIamdok lghq;= 2017 jifr® m<uq

Nd.fha ° jdr®;d l< ishhg 22'1 l jr®Okhg

idfmalaIj 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° ishhg

16'8 lska my; jegq◊'

uQ,H" rlaIKh iy ksjdi whs;sh yd foam< fj<|du

y uQ,H" rlaIKh iy ksjdi whs;sh yd foam<

fj<πï wdY%s; lghq;=j, tl;= l< w.h"

2017 jifr® m<uq Nd.h ;=<° jdr®;d l< ishhg

7'7 l jr®Okhg idfmalaIj" 2018 jifr® m<uq

Nd.fha ° ishhg 8'5 l jr®Okhla jdr®;d lrk ,°'

fï i|yd" m%Odk jYfhka uQ,H yd uQ,H w;rue†

fiajd iy ta wdY%s; fjk;a fiajdj, jr®Okh

∞hl úh' ta wkqj" uQ,H yd uQ,H w;rue† fiajd

iy ta wdY%s; fjk;a fiajd 2017 jifr® m<uq

Nd.fha ° jdr®;d l< ishhg 10'0 l jr®Okhg

idfmalaIj 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° ishhg

12'2 lska jr®Okh úh' fï w;r" ksjdi whs;sh iy

foam< fj<πï lghq;= 2017 jifr® m<uq Nd.h

;=<° jdr®;d l< ishhg 5'5 l jr®Okhg idfmalaIj

2018 jifr® m<uq Nd.fha ° ishhg 4'3 lska

jr®Okh úh' ;jo" rlaIKh" m%;srlaIKh iy

úY%du wruqo,a l<ukdlrKh 2017 jifr® m<uq

Nd.fha ° jdr®;d l< ishhg 6'3 l jr®Okhg

idfmalaIj 2018 jifr® tu ld,m˙Éf√oh ;=<°

ishhg 10'2 lska jr®Okh fjñka fuu wdr®:ßl

lghq;=j, iuia; jr®Okhg ∞hl úh'

jD;a;Shuh fiajd iy fjk;a fm!oa.,sl fiajd

y jD;a;Shuh fiajd iy fjk;a fm!oa.,sl fiajdj,

tl;= l< w.h 2017 jifr® m<uq Nd.fha °

jdr®;d l< ishhg 3'4 l jr®Okhg idfmalaIj

2018 jifr® m<uq Nd.h ;=<° ishhg 4'7 l jr®Okhla

jdr®;d lrk ,°' fï i|yd uQ,sl jYfhka" fjk;a

fm!oa.,sl fiajd" 2017 jifr® m<uq Nd.fha °

jdr®;d l< ishhg 3'7 l jr®Okhg idfmalaIj

2018 jifr® tu ld,m˙Éf√ofha ° ishhg 5'0 lska

jr®Okh ùu fya;= úh' ;jo" fuu wdr®:ßl

lghq;=j, iuia; jr®Okhg ∞hl fjñka jD;a;Shuh

fiajd 2017 jifr® m<uq Nd.fha ° jdr®;d l< ishhg

2'0 l jr®Okhg idfmalaIj fuu jifr® w∞<

ld,fha ° ishhg 3'0 lska jr®Okh úh'

rdcH mßmd,kh" cd;sl wdrlaIdj" wOHdmkh" fi!LHh

iy iudc wdrlaIK fiajd

y rdcH m˙md,kh" cd;sl wdrlaIdj" wOHdmkh"

fi!LHh iy iudc wdrlaIK fiajd wdY%s;

lghq;=j, tl;= l< w.h" 2017 jifr® m<uq

Nd.fha° fukau 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° o ishhg

0'5 l b;d iqΩ jr®Okhla jdr®;d lrk ,°' fuu

wdr®:ßl lghq;=j, jr®Okh ukao.dó ùug" rdcH

m˙md,kh" cd;sl wdrlaIdj yd iudc wdrlaIKh

wdY%s; lghq;= 2017 jifr® m<uq Nd.fha ° jdr®;d

l< ishhg 4'7 l my; jeàug idfmalaIj"

2018 jifr® m<uq Nd.fha ° ishhg 0'7 lska

;j≥rg;a my; jeàu fya;= úh' fï w;r" fi!LHh

fiajd iy wOHdmk fiajd 2017 jifr® m<uq

Nd.fha ° ms<sfj<ska jdr®;d l< ishhg 11'9 l iy

ishhg 3'6 l jr®Okhkag idfmalaIj 2018 jifr®

w∞< ld,m˙Éf–oh ;=<° ms<sfj<ska ishhg

2'2 la iy ishhg 1'7 la f,i iqΩ jr®Okhka

jdr®;d lrk ,°'

úhou

y m˙fNdack iy wdfhdack úhofuka iukaú; jk

o< foaYSh úhou ̂ o'foa'ú'& mj;akd fj<|fmd< ñ,

wkqj 2017 jifr® m<uq Nd.fha ° jdr®;d l< ishhg

11'4 l jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr® m<uq

Nd.fha ° ishhg 9'2 lska jr®Okh úh' fï i|yd"

wdfhdack úhofuys miqnEu yuqfõ jqjo m˙fNdack

úhou by< hEu m%Odk jYfhka fya;= úh'

2

32

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2018 iqúfYaI is≥ùï iy 2019 wfmalaIdjka

ta wkqj" 2017 jifr® m<uq Nd.fha ° mj;akd

fj<|fmd< ñ, wkqj ishhg 6'0 lska jr®Okh jQ

m˙fNdack úhou" 2018 jifr® m<uq Nd.h

;=<° ishhg 12'4 lska jr®Okh úh' fï w;r"

2017 jifr® m<uq Nd.h ;=<° mj;akd fj<|fmd<

ñ, wkqj ishhg 23'1 lska jr®Okh jQ wdfhdack

úhou" 2018 jifr® w∞< ld,m˙Éf–oh ;=<°

ishhg 3'2 l iSñ; jr®Okhla jdr®;d lrk ,°'

wdfhdack úhofuys olakg ,enqKq fuu

ukao.dó;ajh" 2018 jifr® m<uq Nd.h ;=<°

b†ls¯ï lghq;=j, tl;= l< w.fhys olakg

,enqKq miqnEfuka o ms<sìUq fõ' fï w;r"

2017 jifr® m<uq Nd.h ;=<° mj;akd fj<|fmd<

ñ, wkqj ishhg 17'1 lska my; jegqKq Y=oaO úfoaYSh

b,aÆu fuu jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√oh ;=<°

ishhg 24'1 lska ;j≥rg;a my; jegq◊' fuys°

NdKav iy fiajd wmkhk" 2017 jifr® m<uq

Nd.h ;=<° jdr®;d l< ishhg 11'6 l jr®Okhg

idfmalaIj fuu jifr® w∞< ld,m˙Éf√oh ;=<°

ishhg 11'8 l ie,lsh hq;= jr®Okhla jdr®;d

l< o" wdkhk 2017 jifr® m<uq Nd.fha °

jdr®;d l< ishhg 13'0 l jr®Okhg idfmalaIj

fuu jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√oh ;=<° ishhg

15'0 l by< fõ.hlska jr®Okh ùu Y=oaO úfoaYSh

b,aÆu my; jeàug fya;= úh' ta iu`.u" o'foa'ú'

iy Y=oaO úfoaYSh b,aÆfuka iukaú; jk o<

foaYSh ksIamd†;h ^o'foa'ks'& mj;akd fj<|fmd<

ñ, wkqj 2017 jifr® m<uq Nd.fha ° jdr®;d l<

ishhg 11'0 l jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr®

m<uq Nd.h ;=<° ishhg 8'0 lska jr®Okh úh'

y o'foa'ú'" 2017 jifr® ° mj;akd fj<|fmd<

ñ, wkqj jdr®;d l< ishhg 11'7 l jr®Okhg

idfmalaIj 2018 jifr® ° remsh,a ì,shk 15"602'3 la

olajd ishhg 9'3 lska jr®Okh jkq we;ehs

mqfrdal:kh lr we;' wdfhdack lghq;=j,

mqfrdal:kh lr we;s miqneiSu yuqfõ jqjo

m˙fNdack úhofuys wfmalaIs; by< hEu fuu

jr®Okh flfrys m%Odk jYfhka ∞hl jkq we;'

fï w;r" Y=oaO úfoaYSh b,aÆu fmr jifr® °

jdr®;d lrk ,o ishhg 9'5 l my; jeàug

idfmalaIj 2018 jir ;=<° ishhg 17'9 lska my;

jefgkq we;ehs mqfrdal:kh lr we;' fï wkqj"

2'7 rEm igyk

wd¾Ólfha iuia; úhou ^o'foa'ks'ys m%;sY;hla f,i&

fm!oa.,sl

mßfNdackh

rcfha

mßfNdackh

o< m%d.aOk

iïmdokh

NdKav yd fiajd

wmkhk

NdKav yd fiajd

wdkhk

61.6% 63.9%

8.0% 8.6%

38.0% 36.3%

21.7% 22.4%

31.2%

2017 m<uq Nd.h 2018 m<uq Nd.h

29.3%

uQ,h( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomd¾;fïka;=j

mj;akd fj<|fmd< ñ, wkqj o'foa'ks' 2017 jifr® °

jdr®;d l< ishhg 11'8 l jr®Okhg idfmalaIj

2018 jifr® ° ishhg 8'7 l jr®Okhla jdr®;d lrkq

we;ehs wfmalaId flfr®'

mßfNdackh

y wdr®:ßlfhys úYd,;u úhoï ldKavh jk

m˙fNdack úhou 2017 jifr® ° jdr®;d l< ishhg

9'0 l jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr® ° mj;akd

fj<|fmd< ñ, wkqj remsh,a ì,shk 10"898'4 la

olajd ishhg 16'0 lska jr®Okh jkq we;ehs

mqfrdal:kh lr we;' fm!oa.,sl m˙fNdack

úhou fukau rdcH wxYfhys m˙fNdack úhou o

iuia; m˙fNdack úhou by< hEu i|yd

∞hl;ajh imhkq we;ehs wfmalaId flfr®' ta wkqj"

fm!oa.,sl m˙fNdack úhou mj;akd fj<|fmd<

ñ, wkqj 2017 jifr® ° jdr®;d l< ishhg 8'7 l

jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr® ° ishhg 16'3 lska

jr®Okh jkq we;ehs wfmalaId flfr®' 2018

jifr® m<uq Nd.h ;=<° rdcH m˙fNdack

úhofuys olakg ,enqKq m%jK;d fukau

b†˙ ld,h i|yd jk mqfrdal:k ie,lSfï °

rdcH wxYfhys m˙fNdack úhou o 2017 jirg

idfmalaIj 2018 jifr® ° ;j≥rg;a jr®Okh jkq

we;ehs wfmalaIs;h'

2

33

cd;sl ksIamd†;h iy úhou

wdfhdack

y 2018 jifr® ° mj;akd fj<|fmd< ñ, wkqj

wdfhdack" 2017 jifr® ° jdr®;d l< ishhg 17'2 l

jr®Okhg idfmalaIj ishhg 3'6 lska my; jefgkq

we;ehs mqfrdal:kh flfr®' jifr® m<uq Nd.fha

rdcH úhofuys m%jK;dj fukau b†˙ mqfrdal:k o

ie,lSfï ° jir ;=< rdcH wxYfhys wdfhdack

lghq;=j, hï miqnEula wfmalaId flfr®' ;jo"

iuia; wdfhdackj,g m%Odk ∞hl;ajhla olajk

b†ls¯ï lghq;=j,g w∞< fm!oa.,sl wdfhdackj,

ukao.dó jr®Okh ms<sìUq lrñka fm!oa.,sl

ksjdi ñ,° .ekSï$b†ls¯ï$wÆ;ajeähd ls¯ï

i|yd fm!oa.,sl wxYh fj; jd◊c nexl=j,ska

,ndfok ,o Kh m%udKh 2018 jifr® cqks

udih wjidkh jk úg fmr jifr® w∞<

ld,m˙Éf√ofhys jdr®;d l< ishhg 22'9 l

jr®Okhg idfmalaIj ishhg 14'6 l wvq jr®Ok

fõ.hla jdr®;d lrk ,°' wdfhdack NdKav

wdkhkh ie,lSfï °" wdkhk m˙ud or®Yl u.ska

ms<sìUq jk m˙† f.dvke.s,s øjH wdkhkh 2017

jifr® m<uq udi wg ;=< jdr®;d l< ishhg 8'3 l

jr®Okhg idfmalaIj 2018 jifr® m<uq udi wg

;=<° ishhg 3'0 lska my; jegq◊' ;jo" jifr®

m<uq udi wg ;=<°" hka;%iQ;% iy WmlrK

wdkhkh iqΩ jr®Okhla fmkakqï l< w;r fjk;a

wdfhdack NdKav wdkhkh ie,lsh hq;= f,i my;

jegq◊' fuu m%jK;d fukau jHdmdr iólaIK

;=<ska ms<sìUq jk jHdmdr u;h wkqj o'foa'ks'ys

m%;sY;hla f,i wdfhdack úhou 2017 jifr® °

jdr®;d l< ishhg 36'7 g idfmalaIj 2018 jifr® °

ishhg 32'5 la olajd my< hkq we;ehs wfmalaId

flfr®'

y wdfhdack uKav,fha wkqu; jHdmD;sj,g ,enqKq

Kh o we;=Ωj wdfhdack uKav,fha wkqu;

jHdmD;s i|yd ,o úfoaYSh Rcq wdfhdack2 ishhg

169'9 l ie,lsh hq;= jr®Okhla ms<sìUq lrñka

2017 jifr® m<uq Nd.fha ° ,o t'c' fvd,r®

ñ,shk 601'3 yd iei£fï° 2018 jifr® m<uq

Nd.fha ° t'c' fvd,r® ñ,shk 1"622'9 l

w.hla jdr®;d lf<ah' há;, myiqlï

jHdmD;sj,g w∞<j jQ úfoaYSh Rcq wdfhdack

.,dtaï i,ld n,kq ,nk ld,m˙Éf√ofha °

fvd,r® ñ,shk 1"344'8 la olajd ishhg 386'2 lska

jr®Okh úh' ;jo" 2018 jifr® m<uq Nd.fha

iuia; úfoaYSh Rcq wdfhdack ,eîïj,ska há;,

myiqlï" ksIamdok yd fiajd ms<sfj<ska ishhg

82'9" ishhg 7'7 la yd ishhg 9'4 la ksfhdackh

lf<ah'

b;=reï

y 2018 jifr® ° o'foa'ks'ys m%;sY;hla f,i

foaYSh fukau cd;sl b;=reï o fmr jirg

idfmalaIj my; jefgkq we;ehs wfmalaId flfr®'

ta wkqj" o'foa'ks'ys m%;sY;hla f,i foaYSh

b;=reï" 2017 jifr® mej;s ishhg 29'5 l

w.hg idfmalaIj 2018 jifr® ° ishhg 24'7 la

olajd my; jefgkq we;ehs wfmalaIs;h' fï w;r"

remsh,a jákdlu wkqj .Kkh lrkq ,nk

Y=oaO m%d:ñl wd∞hu 2017 jirg idfmalaIj wvq

fõ.hlska my< hkq we;ehs wfmalaId lrk w;r"

Y=oaO jr®;k ixl%du jeä fõ.hlska jr®Okh jkq

we;ehs mqfrdal:kh lr we;' ta wkqj" cd;sl

b;=reï o'foa'ks'ys m%;sY;hla f,i 2017 jifr® °

jdr®;d l< ishhg 34'0 g idfmalaIj 2018 jifr® °

ishhg 29'4 la jkq we;ehs mqfrdal:kh lr we;'

2 fuys olajd we;s úfoaYSh iDcq wdfhdack Y%S ,xld wdfhdack uKav,fhys

,shdm†xÑ iud.ï fj; ,o Kho we;=Ωj jQ ,eîï jk w;r fuu weia;fïka;=

mia jk m˙Éf√ofha olajd we;s w.hkaf.ka fjkia úh yelsh' fujeks

fjkila i|yd mia jk m˙Éf√ofha olajd we;s weia;fïka;=j, Y%S ,xld

wdfhdack uKav,fhys ,shdm†xÑ ù fkdue;s iud.ï fj; ,enqKq iDcq

wdfhdack we;=<;a ùu m%Odk jYfhka fya;= fõ'

0

5

10

15

20

25

30

35

40

2014 2015 2016 2017 2018

uQ,hka( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr®;fïka;=j

YS% ,xld uy nexl=j

2'8 rEm igyk

wdfhdack iy b;=reï o'foa'ks'ys m%;sY;hla f,i ^w&

m%;sY;h

wdfhdack cd;sl b;=reï

^w& 2010 mokï j¾Ih hgf;a ksl=;a lrk ,o o'foa'ks' weia;fïka;= u; mokï fõ'

^wd& ueÈld,Sk id¾j wd¾:sl rduqj u; mokïj Y%S ,xld uy nexl=j úiska weia;fïka;= lrk ,o w.hhka'

mqfrda' ^wd&

2

34

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2018 iqúfYaI is≥ùï iy 2019 wfmalaIdjka

wfmalaIs; j¾Okhka

y Y%S ,xld uy nexl=fõ ue†ld,Sk idr®j

wdr®:ßl rduqj hgf;a mqfrdal:kh lr we;s

m˙† YS% ,xld wdr®:ßlh 2019 jifr® ° ishhg

4'5 lska jr®Okh jkq we;ehs wfmalaId flfr®'

lDIsldr®ñl" lr®udka; yd fiajd hk m%Odk

wdr®:ßl ls%hdldrlï iuia; wdr®:ßl jr®Okh

flfrys Okd;aulj ∞hl jkq we;' úfoaYSh

wxYh ie,lsfï° jr”h fj<| .súiqï u.ska

wdr®:ßl jr®Okhg Okd;aul n,mEula we;s jkq

we;s w;r" wfmalaId lrk ys;lr m%;sm;a;suh

jr®Okhka ;=<ska jHdmd˙l m˙irfha we;sjk

hym;a m%jK;d u.ska foaYSh wdfhdack

iy úfoaYSh iDcq wdfhdack †˙.ekafjkq

we;' ;jo" úfoaYSh wxYfha jr®Okhkaf.ka

,nd .; yels m%;s,dN ;j≥rg;a jeälr.ekSu

Wfoid úfoaYSh b,aÆfuys wfmalaIs;

jr®Okhg uqyqK †h yels m˙† cd;Hka;r

fj<`ofmd,g b†˙m;a l<yels wxY

jr®Okh ls¯fuka wmkhk wdfhdack l<U

úúOdx.SlrKh ls¯u wjYH fõ'

y 2019 jifr®° fndfyduhla lDIsldr®ñl fNda. j,

jr®Okhka jdr®;d jkq we;ehs wfmalaId flfr®'

oreKq ld,.=◊l ;;a;ajhkaf.ka ndOd we;s

fkdjqKqfyd;a 2019 jifr®° ie,lsh hq;= ù

wiajekakla wfmalaId flfr®' m%Odk f;a j.d lrk

m%foaYhkays mej;sh yels wys;lr ld,.=◊l

;;a;ajhka" by< hk ksIamdok ms˙jeh" m%Odk

wmkhk .ukdka; u; mekúh yels iïndOl

jeks wNsfhda. iy foaYSh jeú,s wxYfhys is≥úh

yels jegqma idlÉPd jeks wNsfhda. uOHfha 2019

jifr®° f;a lr®udka;fhys uOHia: jr®Okhla

wfmalaId flfr®' fï w;r" rnr® ñ, .Kka

my< uÜgul mej;Su rnr® ksIamdokh flfrys

wys;lr f,i n,mdkq we;' flfia jqjo" by<

hk cd;Hka;r f;,a ñ, .Kka fukau kej;

j.d ls¯u yd kj j.djka i|yd ,nd fokq ,nk

iykdOdr by< kexùu iy iïm%∞hsl fkdjk

m%foaYj,g rnr® j.djka jHdma; ls¯u jeks

foaYSh rnr® ksIamdok by< kexùug .kq ,nk

†˙.ekaùï u.ska ksIamdokh by< kexùug yels

jkq we;' 2018 jifr® ueo Nd.fha isg mej;s fmd,a

ksIamdokh by< hEfï m%jK;djh 2019 jifr®° o

wLKavj is≥jkq we;ehs wfmalaId flfr®' ;jo"

fmd,a wdY%s; ksIamdok i|yd jQ úfoaYSh b,aÆu o

fmd,a ksIamdokh by< kexùug ∞hl jkq we;'

fï w;r" kS;Hdkql+, fkdjk u;aiH lghq;=

ms<sn| .egÆ ksrdlrKh ls¯u iy kùk ;dlaIK

l%ufõo Ndú;h jeks u;aiH iïm; úplaIKYS,Sj

l<ukdlrKh ls¯ug .;a l%shdudr®. 2019 jifr®°

fuu wxYfha ksIamdokh jr®Okh ùug ∞hl jkq

we;' mY= iïm;a wxYh ixjr®Okh ls¯ug rch

u.ska .kq ,enQ fkdfhl=;a l%shdudr®. 2019 jifr®°

†hr ls˙ iy l=l=Ω uia lr®udka;j, ksIamdokh

;j≥rg;a by< hEug ∞hl jkq we;' foaYSh ls˙

ksIamdokh 2019 jifr®° foaYSh wjYH;djfhka

ishhg 40 la imqrd ,Sug m%udKj;a jkq we;ehss

wfmalaId lrk w;r 2017 yd 2018 jir j,°

lsls<ss megjqka ,nd .ekSug wjYH udmsh i;=ka yd

fn%dhs,r® i;=ka ksmoùug wjYH udmsh i;=ka

wdkhkh by< hEu fya;=fjka ì;a;r yd

l=l=Ω uia ksIamdokh o by< jr®Okhla jdr®;d

lrkq we;' lDIsldr®ñl iïm;a jvd fyd¢ka

l<ukdlrKh ls̄ u" ldr®ñl WmlrK

Ndú;h by< kexùu" ksIamdokj, ;;a;ajh

jeä †hqKq ls¯u yd úfoaY fj<|fmd< m%fõYh

fukau foaY.=◊l úmr®hdihkag Tfrd;a;=

fok ;sridr lDIsldr®ñl l%ufõo ms<sn| jeä

wjOdkhla fhduq ls¯u ;=<ska wkd.;fha°

jd◊cuh lDIsldr®ñl lghq;=j,g fhduqùu u.ska

fuu wxYfha wkd.; jr®Okh r|d mj;skq we;'

y lr®udka; wdY%s; lghq;=j, hym;a jr®Okhla 2019

jifr®oS wfmalaId flfr®' uE; ld,Sk jirj,oS

ukao.dó jQ ksIamdok wxYfha jr®Okh" fj<|fmd<

m%fõYh jr®Okh ùu iuÛ úfoaYSh wxYfha b,aÆu

by< hEu iy foaYSh b,aÆu h:d ;;a;ajhg

m;aùu u.ska 2019 jifr® isg l%ufhka jr®Okh

jkq we;ehs wfmalaIs;h' 2019 jifr®° „'tia'mS' ma,ia

myiqlu uÛska b,aÆï imqrd,Sug we;s yelshdj

jeäùu;a iuÛu weÛÆï wxYh jdis w;alr .ekSu

fukau wdydr" Lkssc f;,a yd rnr® ksIamdokj,o

mqΩ,aùula is≥ jkq we;' flfia jqjo ±kg wvq

uÜgul mj;sk jr®Ok fõ.h jeä ls¯u i|yd

w.h tl;=l< NdKaav ksIamdokh ls¯fï yelshdj

by< kexúh yels wdfhdack m%jr®Okh ls¯ug

.kq ,enQ m%h;akhkaf.a m%;sM, w;alr .ekSu

w;HjYH fõ' ;jo" fuu lafIa;%fha jr®Okh

2

35

cd;sl ksIamd†;h iy úhou

mj;ajdf.k hEug jeä †hqKq lrk ,o ksIamdok"

cd;Hka;r fj<| iïnkaO;d yryd úfoaYSh

fj<|fmd< b,lallr .; hq;=h' óg wu;rj"

mqyqKq Y%u ysÛh" wuq øjHj, .=Kd;aulNdjh iy

by< n,Yla;s ms˙jeh wd† .egÆ idr®:lj úiπ

.ekSu u; ksIamdok wxYfha wkd.; m%.;sh rπ

mj;skq we;' tneúka" úfYaIfhkau laIqø" l=vd yd

uOH m˙udK jHjidhlhska uQ,Hkh ls¯u uÛska

miq.dó iïnkaO;d m%jr®Okh ls¯u" fiajlhska

kej; mqyqKq ls¯u yd mdie,a yer.sh isiqkag

jevuqΩ mj;ajd mqyqKq Y%ñlhka wdlr®IKh lr

.ekSug lghq;= ls¯u iy ±kg isák fiajlhska

jD;a;Sh mqyqKqjg fhduq ls¯u jeks l%shdudr®.

;=<ska r|jd .ekSu uÛska ksIamdok wxYfha

jr®Okhg iydh jkq we;' fï w;r" rch

uQ,sl;ajh f.k wdrïN l< jHdmD;s jk" fld<U

jrdh k.rh ixjr®Ok jHdmD;sh" yïnkaf;dg

lr®udka; l,dmh" nKavdrkdhl cd;Hka;r

.=jka f;dgqfmdf<a kj u.S mr®hka;h" niakdysr

l,dm uyd k.r ie,eiau hgf;a jQ úúO jHdmD;s"

olaIsK wêfõ.S udr®.h °r®> ls¯u iy msg; jg

rjqï udr®.h jeks b†ls¯ï jHdmD;s ie,iqï fldg

we;s m˙† ls%hd;aul jqjfyd;a wdr®:ßl jr®Okh

i|yd b†ls¯ï lafIa;%fha ∞hl;ajh by< hkq

we;' ;jo" fkajdisl yd jd◊c f.dvke.s,s

b†ls¯ï jeks fm!oa.,sl b†ls¯ï lghq;= o" b†ls¯ï

lghq;=j, wfmalaIs; jr®Okh w;alr .ekSug

∞hl jkq we;' tfukau" m;,a yd le”ï lghq;=

o b†ls¯ï lafIa;%fha jr®Okh ;=<ska m%;s,dN ,nkq

we;'

y fiajd wdY%s; wdr®:ßl lghq;= 2019 jifr® wdr®:ßl

jr®Okh flfrys jeä ∞hl;ajhla olajkq we;ehs

wfmalaId flfr®' fiajd lghq;=j, jr®Okh

flfrys" f;d. yd is,a,r fj<πu" m%jdykh"

uQ,H fiajd" fjk;a fm!oa.,sl fiajd" kjd;eka

iemhSu" wOHdmkh yd f;dr;=re ;dlaIKh

iïnkaO fiajd jeks ishÆu m%Odk fiajd lghq;=

mqΩ,a f,i ∞hljkq we;ehs mqfrdal:kh flfr®'

m%Odk yd ke.S tk wdr®:ßlhka iu`. YS% ,xldj

mj;ajdf.k hk hym;a iïnkaO;d yd jr”h

fj<| .súiqï yryd jeä †hqKq lr.;a fj<|

iïnkaO;d úfoaY fj<|dfï jr®Okh flfrys

∞hljkq we;ehs wfmalaId lrk w;r th f;d. yd

is,a,r fj<|dfï jr®Okhg o bjy,ajkq we;'

fï w;r" ú≥,s yd fouqyqka niar: Odjkhg tla

ls¯u u.ska fmd≥ m%jdyk fiajd jeä †hqKq ls¯u

i|yd jQ fhdackd l%ufhka ls%hd;aul ls¯u ;=<ska"

jvd;a .=Kd;aul m%jdyk fiajd iemhSfuka fmd≥

m%jdyk fiajd Ndú;d ls¯ug u.Ska fm<Uùu"

m%jdyk fiajd u.ska wdr®:ßlhg olajk ∞hl;ajh

by< hdug fya;=jkq we;' ;jo" ie,iqï lr we;s

m˙† nKavdrkdhl cd;Hka;r .=jka f;dgqmf,a

u.Ska yeisrùfï Od˙;djh jeä †hqKq ls¯fï yd

wNHka;r .=jka f;dgqm, moaO;sh m%;sixialrKh

ls¯fï lghq;= is≥jqjfyd;a" th m%jdyk fiajdj,

jr®Okh flfrys fukau" ixpdrl fiajd

wdYs%; lghq;= jr®Okhg o ∞hl jkq we;' óg

wu;rj" m%Odk ixpdrl fj<|fmd<j,a b,lal

lr .ksñka f,dj mqrd †h;a flfrk ixpdrl

m%jr®Ok jevigyka u.ska b†˙fha° jeä uqo,la

jeh l< yels ixpdrlhka YS% ,xldjg wdlr®IKh

lr.; yelsjkq we;s w;r th ixpdrl lghq;=

wdYs%; fiajdj, jr®Okhg ∞hljkq we;' fï

w;r" wdr®:ßl ls%hdlrlïj, wfmalaIs; by<

jr®Okh" uQ,H fiajd lghq;=j, jr®Ok m%jK;dj

;j≥rg;a mj;ajdf.k hEug Wmld¯ jkq we;'

;jo" YS>%fhka jr®Okh jk ue† wd∞hï,dNSkaf.a

kùlrKh jQ „jk rgdj" .=Kd;aul fm!oa.,sl

fiajdjka i|yd jk b,aÆu jeä ùug fya;=jkq

we;s w;r th fjk;a fm!oa.,sl fiajd lghq;=j,

jr®Okh flfrys ∞hl jkq we;' flfia jqjo"

fujeks ixjr®Ok lghq;= ;=<ska ys;lr m%;s,dN

we;slr .ekSug kï" tu ixjr®Ok jevigyka

ksis l,g ls%hd;aul ls¯u flfrys jeä

wjOdkhla fhduq l< hq;= w;r" rcfha jHdmD;sj,

m%.;sh ks¯laIKh ls¯u i|yd jvd;a ldr®hlaIu

hdka;%Khla ieliSu fuys° b;d jeo.;a fõ'

y fm!oa.,sl wdfhdackj, wfmalaIs; jr®Okh;a

iu`." 2019 jifr® ° iuia; wdfhdack lghq;=

Okd;aulj jr®Okh jkq we;ehs wfmalaId flfr®'

rch uQ,sl;ajh f.k wdrïN l< há;,

myiqlï ixjr®Ok jHdmD;s ls%hd;aulùu fukau

wdfhdaclhkaf.a úYajdih jeä†hqKq ls¯u i|yd

.kq ,nk ia:djr m%;sm;a;s fya;=fjka fm!oa.,sl

wdfhdack fukau úfoaYSh Rcq wdfhdack ie,lsh

hq;= f,i jr®Okh jkq we;ehs wfmalaId flfr®'

óg wu;rj" ±kg wdrïN lr we;s ;Ügq ksjdi yd

jd◊c f.dvke.s,s b†ls¯fï jHdmD;s fm!oa.,sl

wdfhdackj, jr®Okhg ∞hl jkq we;'

2

36

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2018 iqúfYaI is≥ùï iy 2019 wfmalaIdjka

y YS% ,xldj by< jr®OkSh udj;lg wj;Sr®K

ùu i|yd" cd;sl b;=reï by< kxjd .ekSu

fukau th ;sridr uÜgul mj;ajd .ekSu;a

w;sYhskau jeo.;a fõ' fuys°" ue†ld,Sk rdcH

uQ,H b,lalhkays i|yka m˙† rdcH úhoï

l<ukdlrKh iy wd∞hï jeä†hqKq ls¯u ms◊i

.kq ,nk úplaIKYsS,S Wmdh udr®. u.ska rdcH

b;=reï ckkh ls¯u iy th ;sridr uÜgul

mj;ajdf.k hEu fukau úfoaY fma%IK by<

kexùug mshjr .ekSu wdr®:ßlfha iuia; b;=reï

by< kxjd .ekSu i|yd jeo.;a fõ' fuh by<

wdfhdack úhoï wjYH;dj uOHfhys jqjo

b;=reï - wdfhdack mr;rh l<ukdlrKh

ls¯ug Wmld¯ jkq we;'