Cbw Mitex

Nederland in beweging of op drift?

Utrecht, 24 juni 2010

Paul Schnabel

Sociaal en Cultureel Planbureau

Universiteit Utrecht

Feiten 2020

Bevolking 17 miljoen (plus 0,5 miljoen) Jonger dan 20 jaar 3,7 miljoen (min 0,2 miljoen) Boven 65 jaar 3,3 miljoen (plus 0,8 miljoen) (19,7%) Niet-westers 2,2 miljoen (plus 0,4 miljoen)

Levensverwachting Mannen 80,3 jaar (78,7) Levensverwachting Vrouwen 83,3 jaar (82,6) Geen grote veranderingen in geboorte- en sterftecijfers.

Inwoneraantal blijft nog licht stijgen. Alleen de grensgebieden verliezen inwoners.


Belangrijke veranderingen

Meer en kleinere huishoudens 7,8 miljoen (7,3 miljoen) Meer eenpersoonshuishoudens (40%) Ieder huishouden alles zelf, ieder lid huishouden alles zelf Meer dan 100% gsm, tv, pc (nu al over 90% incl. internet) Nu 7 miljoen personenauto’s (20% hh meer dan één),

door naar 7,5 - 8 miljoen Nu 7 miljoen woningen plus 60.000 per jaar Heel dure leefvorm, maar geen kans op nieuwe

collectievere leefvormen


Typisch voor Nederland nu, ook nog in 2020? Wereldkampioen deeltijdwerk :

vrouwen 75%, mannen 25% Relatief vroeg en riant met pensioen :

voorkeur 62 jaar, bij 65 jaar nog 9% Laagste armoedepercentage bij 65plus (3%) Toenemende populariteit ZZP en zelfstandig ondernemerschap

(1,2 miljoen) Lage werkloosheid, relatief hoge arbeidsongeschiktheid

(WAO/WIA, Wajong) Snelle stijging opleidingsniveau:

30% beroepsbevolking HBO/WO


Nederland internationaal

Bevolking: nr 8 van de EU-27 Inkomen per hoofd van de bevolking:

nr. 3 na Luxemburg en Denemarken Absolute omvang BBP :

nr. 16 van de wereld Exportpositie :

nr. 7 van de wereld (landbouw nr. 3) Concurrentiepositie : bij de eerste tien

streven: eerste vijf


CPB-beeld crisis, 2011

2009 2010 2011

Economie -4% +1,5% +2%

Werkloosheid 5% 6,5% 6,5%

Inflatie 1,25% 1,5%

EMU-saldo -5,1% -6,1% -4,7%

EMU-schuld 61,7% 66,4% 68,4%(krediet) (recessie) (staatsschuld)


Werkloosheid nog beperkt – waarom?

¼ miljoen vacatures in 2008 Flexibilisering arbeidsmarkt (34%)

Uitzendwerk (330.000)ZZP-ers (630.000)

Minder overwerk Geen maak-, maar diensteneconomie

Deeltijd WW Overheid bezuinigt niet Uitstroom pensionering (babyboom) (85% baanopening) Uitstel arbeidsmarktentree jongeren Uitgestelde uitstoot: bouw


Problemen en sterke punten van Nederland, 18+, 2009/4

Problemen Sterke punten

(1) Samenleving, normen + waarden 20% 16% (1)(2) Inkomen en economie 18 7 (6)(3) Politiek en bestuur 13 6 (7)(4) Immigratie en integratie 11 4 (10)(15)NL in internationaal perspectief 1 2 (17)

- vrijheden 12% (2)- zorg en vergrijzing 12 (3)- sociale stelsel 11 (4)


Veranderde Verzorgingsstaat

Verzorgingsstaat nieuwe stijl

Angelsaksisch – lagere , tijdelijke uitkeringen

Skandinavisch – hogere arbeidsparticipatie

Rijnlands – geen tweedeling zorg en onderwijs

* Nederland ‘hybride’


‘Veel spanning’ tussen sociale groepen (2004)

NL. Den. VK BRD

Arm/rijk 25% 4% 23% 36%

Werkn./werkg. 23 6 26 34

M/V 9 7 17 7

Oud/jong 18 3 17 13

Etnisch 61 39 48 38


NL overheid functioneert goed, 16+

1995 - 52% 1998 - 63 2002 - 34

2006 - 552008 - 652009 - 63

Tevreden met democratie in eigen land (EU) 2009NL - 73%

Hoger: Oostenrijk, Zweden, Luxemburg, Denemarken (91%)


‘Het gaat de goede kant op met het land’ (EU=36%)

Denemarken 60% Estland, Finland 50-60% Frankrijk, Oostenrijk, Ierland,

Zweden, Duitsland 40-50% Nederland, België, VK, Spanje,

Polen, Griekenland 30-40%……

Italië, Hongarije, Portugal 10-20%

(Eurobarometer 2007)

Hoe gaat het met Nederland? 2008/1 + 4

(1) (4)

Duidelijk de verkeerde kant op 15% 13%

Iets meer verkeerd dan goed 49 52

Iets meer goed dan verkeerd 26 23

Duidelijk de goede kant op 1 2

Weet niet 9 10

Tevredenheid met het eigen leven (2006), EU

Zeer tevredenNederland 44%

Denemarken 66Luxemburg 48Zweden 46

België 31Duitsland 17Frankrijk 19VK 32Italië 14


Hoe rijk zijn de Nederlanders? (HH, 2009)

Meer dan één miljoen euro 154.000 (2%)500.000 – 1 miljoen 404.000 (6%)200.000 – 500.000 1.411.000 (20%)100.000 – 200.000 961.000 (13%)

60% vermogen – 10% rijkste huishoudensGemiddeld – 167.000 euroDoorsnee – 43.000 euro

(CBS 2010)


Vermogens: inkomen uit arbeid of onderneming

ArbeidOnderneming

Aantal hh. 4 milj. 800.000Mediaan vermogen €37.000 €207.000

Effecten 24% 38%Eigen huis 63% 77%Overig onroerend goed 6% 21%Ondern. vermogen 1% 69%

(CBS 2010)Sociaal en Cultureel Planbureau

Bijna met pensioen 2010


Inkomen 65+

AOW (+ bijstand) 25 miljard euroAanvullend pensioen 25 “ “Vermogen/arbeid >5 “ “Gemiddeld per hh. 32.000

Pensioenleeftijd 61/62 jr.BBP 2008 595 miljardPensioenvermogen (2005) 675 miljard


Welvaart en welzijn van de 65+

Minst onder lage inkomensgrens 3% (VS > 25%)

41% eigen huis + gemiddeld 80.000 euro vermogen

(Erg) gelukkig – 65-74 jr 87%, 75+ 77%

Nalatenschap (2005) 8,5 miljard euro 65+ € 70.000


De individualisering van de 65+

Dankzij de AOW: ongeveer 1% samenwonen met kind

Ruim 1 miljoen alleenstaanden, 0,7 miljoen 2-persoonshuishoudens

Verzorgings- of verpleeghuis: 6% (83 jaar)Verpleeghuis: 2/3 1-persoonskamers


Verschil met vroeger

Meer mensen worden oud1957 – 700.000 65+ (6%)2007 – 2.400.000 65+ (14%) 4/4,5 miljoen tot 2040

Meer mensen worden heel oud1957 – levensverwachting 65+

M. 14,2 V. 16,72007 M. 17,0 V. 20,5

Sterfte: 81% boven 65 jr., 1,3% tot 20 jaar- (1850): 18% - 50%


Levensverwachting bij geboorte (en bij 65 jaar) Mannen Vrouwen

1850 38 jr (11 jr ) 41 jr (12 jr)

1900 47 (11) 50 (12)

1950 71 (14) 73 (15)

2000 76 (15) 81 (19)

2008 78,3 82,3

2050 83,2 85,5


Levensverwachting naar opleidingsniveau

Mannen Vrouwen Lagere school 73,2 jr 82,3 jrLBO/MAVO/VMBO 74,6 81,1HAVO/VWO/MBO 77,1 83,7HBO/WO 79,1 83,8 Gemiddeld verschil hoog/laag SES 6,9jr 5,7 jr


Arbeidsparticipatie ouderen

Mannen 1996 2008

55-59 jr. 58% 77%60-64 jr. 18 3665-69 jr. 4 9

Vrouwen 1996 2008

55-59 jr. 22% 48%60-64 jr. 5 1765-69 jr. 1 2,5


De vitale ouderen (geen beperkingen)

55-74 jaar:

55% eigen huis 10% recreatieverblijf 28% wekelijks vereniging 72% ieder jaar vakantie(s)

2,6 uur sport per week 64% auto, 17% twee auto’s

(65 – 74 jr. – 73%)

De minder vitale oudere (matige of ernstige beperkingen)

75+

32% eigen huis 25% (tamelijk) bang voor beroving 3% recreatieverblijf 29% met vakantie 0,7 uur sport per week (vitalen 18-54 jaar: 2,3 uur) 23 uur tv per week (jonge vitalen 14 uur) 64% geen auto

Positie etnische minderheden In veertig jaar van 1% tot 11% van de bevolking Turken (370.000) : niet zo splendid isolation Marokkanen (335.000) : integratie met wederzijds pijn Surinamers (335.000) : geïntegreerd, maar achterblijvend Antillianen (130.000) : aan de top en aan de grond

Moslims: eerste generatie geen opleiding, tweede generatie huwelijksimport

Marokkanen en Antillianen zeer hoge criminaliteitscijfersAlle minderheden: veel schooluitval, zwakke positie op de

arbeidsmarktSterke concentratie in bepaalde wijken grote steden: segregatie, kans

op parallelle samenlevingenGeen inburgering voor wie al Nederlandse nationaliteit heeft


Het multiculturele drama

1999 – Beeld positiever dan de realiteit 2009 – realiteit positiever dan het beeld

Hogere opleiding/hogere arbeidsparticipatie 2e generatie

Surinamers meest geïntegreerd, Turken meest op zichzelfMarokkanen integreren het hardst

Immigratie 2000-2007

2000 2007

Turkije 5000 2400Marokko 4200 1300Afghanistan 4600 400Irak 4400 1800Iran 1700 700Somalië 2000 1200


Zich thuis voelen in Nederland (2006)

ja wel/nietnee

Turken 65% 27 8

Marokkanen 73 24 4

Surinamers 85 12 2

Antillianen 77 19 4

‘Nederlanders’ 91 8 1


Ervaren acceptatie van allochtonen in NL (2006)

T. M. NL. S.

Allocht. alle kansen 37% 40% 43%51%

Rechten allocht. gerespecteerd 49 56 52 59

Gastvrij voor allochtonen 50 56 60 68

Open voor allocht. culturen 59 53 59 71


‘Opvattingen over opvattingen’Autochtone NL (18-80) over Moslims

1998

Mannen overheersen hun vrouwen 84% (89) Autoritaire opvoedingsstijl 68% (76) Gevaarlijk fanatiek 26% (20) Misbruiken godsdienst politiek 51% (31) Grijpen gemakkelijk naar geweld 42% (29) Hoofddoek is geen aanpassing aan

onze samenleving 43% (34) Geen respect voor homoseksuelen 74% (-) Wel respect voor cultuur en leefwijze van anderen 43% (51)


Slecht voor een wijk als er teveel allochtonen komen wonen

Opmerkelijk eensgezind:

Autochtone Nl. 67%

Turken 60

Marokkanen 58

Surinamers 56

Antillianen 52

Zelfstandig ondernemerschap (% 15-64 jr.), 2008

Turken - 18.500 (7%) (detail, horeca, bouw)

Marokkanen - 8.600 (4,0) (idem, idem, service)

Surinamers - 11.800 (4,7) (service, advies, detail)

Chinezen - 7.100 (13,4) (horeca – 67%)

(Totaal N.W. ondernemers - 70.000)(Starters na één jaar nog actief - 80%)


Onderwijsniveau bevolking, 25-65 jaar (2007)

Totaal 25-34 jrm v m v

Basis 7% 8% 4% 3%VMBO 18 22 15 12HAVO/VWS7 9 10 9MBO 35 33 36 35Bachelor 19 18 20 24Master, Ph.D 13 9 13 14

Opleidingsniveau bevolking, 2006

Autochtoon (25-64 jr)- 7% basisonderwijs, 27% hoger onderwijs

Marokkanen (25-34 jr)- 30% basisonderwijs, 15% hoger onderwijs

(55-64 jr)- 85% basisonderwijs, 0% hoger onderwijs

Surinamers (25-34 jr)- 15% basisonderwijs, 25% hoger onderwijs

(55-64 jr)- 43% basisonderwijs, 19% hoger onderwijs


De stemming in het land

‘Tevreden met het eigen leven, minder tevreden met de samenleving, ontevreden met de politiek’

‘De anderen moeten veranderen’ ‘De zacht van binnen, hard van buiten samenleving’

Nederland is van een high trust society een medium trust society en in veel opzichten een mistrust society geworden.


Cbw Mitex

Health & Medicine

Transcript of Cbw Mitex