groep 1-8

Cavia in de klas

handleiding leerkracht

Omslag Mileueducatie - paars160408022518_11308.indd 1 4/8/2016 2:32:06 PM

Milieueducatie Den Haag 1 cavia in de klas groep 1-8

Cavia in de klas Inhoud Materialenlijst 2 De verzorging en het hanteren van het dier in de klas. 3 De didactische aanwijzingen per bouw.

Didactische suggesties voor groep 1/2 4 Observatiekaart cavia voor groep 1/2 Een kleurplaat.

Didactische suggesties voor groep 3/4 7 Observatiekaart zintuigen cavia voor groep 3/4

Didactische suggesties voor groep 5/6 9 Een vragenkaart over biologie cavia/relatie mens voor groep 5/6

Didactische suggesties voor groep 7/8 11 Een vragenkaart biologie cavia/voortplanting voor groep 7/8 Turfkaart diergedrag.

Algemene informatie van de cavia 14 Adressen 15

Milieueducatie Den Haag 2 cavia in de klas groep 1-8

Materialenlijst Kooi Cavia’s in vervoersmandje Zak met zaagsel (verschoning) Verzorgingskistje knaagdierenvoer hooi voerbakje maatschepje drinkfles mandje (kan de cavia in tijdens het aaien) informatie verzorging en Hanteren didactische suggesties achtergrondinformatie adressenlijst stadsboerderijen Cavia’s reserveringen ophalen bij de stadsboerderij: dinsdag tussen 10.00 en 16.00 uur terug brengen: vrijdag tussen 10.00 en 16.00 uur Huisdier Informatie Punt Alle Haagse Stadsboerderijen zijn Huisdier Informatie Punt. www.huisdierinformatiepunt.nl Op de website staat veel informatie over de aanschaf en verzorging van huisdieren.

Milieueducatie Den Haag 3 cavia in de klas groep 1-8

De verzorging en het hanteren van het dier in de klas Voeding Dagelijks het voerbakje bijvullen met knaagdierenvoer en hooi in het hok. Daarnaast mag een beperkte hoeveelheid groenvoer gegeven worden. Zoals andijvie, komkommer, bloemkool, appel of peen. De cavia heeft iedere dag groenvoer nodig! Dagelijks water verversen. Hanteren. Bij het oppakken van een cavia moet een hand onder de buik geschoven worden. De andere hand ondersteunt het achterlichaam.

Vervoer Maak voor het vervoer het waterbakje of flesje leeg. Laat het dier niet te lang in een warme auto staan. Let op:

Een hok niet in de zon zetten, de temperatuur kan dan hoog oplopen!

Zorg er voor dat het dier niet op de tocht staat!

Gedraagt het dier zich vreemd of ziet het er ziek uit; neem dan onmiddellijk contact op met de boerderijbeheerder!

Milieueducatie Den Haag 4 cavia in de klas groep 1-8

Didactische suggesties voor groep 1/2 Kijken naar de cavia * Maak vooraf afspraken met de kinderen:

-zachtjes praten -blijven zitten -iedereen komt aan de beurt -bang van een dier; er moet niets!

*Leerlingen kunnen in een kring op de grond gaan zitten, de cavia kan dan los in het midden lopen. Ook kan het hok met de cavia op een lage tafel gezet worden met de stoelen erom heen. De bovenkant van het hok kan eraf gehaald worden. De cavia zal over het algemeen in de onderbak blijven zitten omdat hij het niet prettig vindt om over een gladde ondergrond te lopen. *Eerst goed kijken met de vragenkaart, daarna voelen. *Om een onderdeel te verduidelijken is het soms handig om de cavia af en toe zelf vast te houden( bijv. bij het aanwijzen van de snorharen, onderkant poten of het laten zien van de nagels) Kleurplaat en Aaien *Als de kinderen aan het kleuren zijn is het mogelijk ondertussen de leerlingen om de beurt of 2 aan 2 de gelegenheid te geven het dier op schoot te nemen en/of te voelen. Aaien altijd onder begeleiding. Zet de cavia bij voorkeur in het mandje i.p.v. op schoot als je wilt aaien. Bewegen *Bij vergelijking tussen het dier en de leerlingen zelf kan je bijv. bewegingen van het dier door de leerlingen na laten doen (buiten de kring of later in een gymzaal of speellokaal) Verzorging *Laat elke dag een ander kind of groepje kinderen de cavia’s eten en drinken geven, waarbij je de volgende vragen kunt stellen: Waar poepen en plassen ze? Wie ruimt de poep en plas op van de cavia?

Milieueducatie Den Haag 5 cavia in de klas groep 1-8

Observatiekaart cavia voor groep 1/2

Weet je wat voor dier dit is?

Welke kleur(en) heeft het dier? Heeft het dier poten? Hoeveel tenen tel je? Aan alle poten evenveel? Kan je de nagels aan de tenen zien?

Heeft het dier oren? Zijn de oren lang/kort, behaard/onbehaard, hangend/staand? Zie je de oren ook bewegen?

Zie je de neus van het dier? Wat zit er rondom de neus en de bek? (snorharen) Beweegt de neus?

Kan je zien of het dier tanden heeft? Wat kan het dier daarmee goed, denk je? Hoe denk je dat de huid van het dier aanvoelt? Waar is de huid mee bedekt? Is het hele dier bedekt met haren?

Welke kleur ogen heeft het dier? Welke kleur ogen heb jij? Waar zitten de ogen, voor of aan de zijkant van de kop?

Kun je zien of het een mannetje of een vrouwtje is?

Maakt het dier geluid?

Zit het dier rustig of beweegt het veel? Hoe beweegt het dier? Als je een beetje voer in het hok gooit, wat doet het dier met het voedsel? Kun je dat nadoen?

Wat zie je allemaal in z`n hok? Waarom denk je dat dit in het hok aanwezig is? Wat eet een cavia? Drinken ze ook? Hoe doen ze dat.

Milieueducatie Den Haag 6 cavia in de klas groep 1-8

Milieueducatie Den Haag 7 cavia in de klas groep 1-8

Didactische suggesties voor groep 3/4 Kijken naar de cavia * Maak vooraf afspraken met de kinderen:

-zachtjes praten -blijven zitten -iedereen komt aan de beurt -bang van een dier; er moet niets!

*Leerlingen kunnen in een kring op de grond gaan zitten, de cavia kan dan los in het midden lopen. Ook kan het hok met de cavia op een lage tafel gezet worden met de stoelen erom heen. De bovenkant van het hok kan eraf gehaald worden. De cavia zal over het algemeen in de onderbak blijven zitten omdat hij het niet prettig vindt om over een gladde ondergrond te lopen. *Eerst goed kijken met de vragenkaart, daarna voelen. *Om een onderdeel te verduidelijken is het soms handig om de cavia af en toe zelf vast te houden(bijv. bij het aanwijzen van de snorharen, onderkant poten of het laten zien van de nagels) Aaien van de cavia *Geef de leerlingen om de beurt of 2 aan 2 de gelegenheid om het dier op schoot te nemen en/of te voelen. Aaien altijd onder begeleiding. Zet de cavia bij voorkeur in het mandje i.p.v. op schoot als je wilt aaien. Verzorgen *Laat elke dag een ander kind of groepje kinderen de cavia verzorgen. Evalueer in de groep met bijvoorbeeld; Wat is je opgevallen aan de cavia toen je het dier mocht verzorgen?

Milieueducatie Den Haag 8 cavia in de klas groep 1-8

Observatiekaart zintuigen cavia voor groep 3/4

1. Voel aan je eigen haar. Voel eens aan het haar van de cavia. Voelt het hetzelfde?

2. Wij voelen met onze handen. Waar voelt de cavia mee?

3. Heeft een cavia overal haar? Waar niet?

4. Waarom heeft een cavia zoveel haar?

5. Wijs de oren van de cavia eens aan. Zijn de oren groter dan de kop? Hoe is dat bij ons mensen?

6. Klop op de tafel, vlakbij het dier. Kijk naar zijn oren, wat gebeurt er?

7. Kijk eens naar de tanden en zijn tong als je stukje groente geeft. Zijn alle tanden hetzelfde?

8. Beweegt de neus van een cavia hetzelfde als onze neus? Wat zit er bij zijn neus wat wij niet hebben? Wat doet hij ermee?

9. Welke kleur ogen heeft het dier? Welke kleur ogen heb jij?

10. Waar zitten de ogen van een cavia? Van voren of opzij?

11. Geef een blaadje groen aan het dier. Kijk goed welke zintuigen het dier gebruikt.

12. Wat denk je welk zintuig het meest belangrijk is voor de cavia? Waarom?

Milieueducatie Den Haag 9 cavia in de klas groep 1-8

Didactische suggesties voor groep 5/6 Kijken naar de cavia * Maak vooraf afspraken met de kinderen:

-zachtjes praten -blijven zitten -iedereen komt aan de beurt -bang van een dier; er moet niets!

*Leerlingen kunnen in een kring op de grond gaan zitten, de cavia kan dan los in het midden lopen. Ook kan het hok met de cavia op een lage tafel gezet worden met de stoelen erom heen. De bovenkant van het hok kan eraf gehaald worden. De cavia zal over het algemeen in de onderbak blijven zitten omdat hij het niet prettig vindt om over een gladde ondergrond te lopen. *Eerst goed kijken met de vragenkaart over biologie/relatie mens, daarna voelen. *Om een onderdeel te verduidelijken is het soms handig om de cavia af en toe zelf vast te houden (bijv. bij het aanwijzen van de snorharen, onderkant poten of het laten zien van de nagels) Aaien van de cavia * Geef de leerlingen om de beurt of 2 aan 2 de gelegenheid om het dier op schoot te nemen en/of te voelen. Aaien altijd onder begeleiding. Zet de cavia bij voorkeur in het mandje i.p.v. op schoot als je wilt aaien. Verzorgen *Laat elke dag een ander kind of groepje kinderen de cavia verzorgen. Evalueer in de groep met bijvoorbeeld de volgende vragen: Wat gebeurt er als je de cavia een dag vergeet eten te geven? Kun jij een dag zonder eten? En drinken? Wat is het allerbelangrijkst bij het verzorgen van een dier? Hoe vaak zou het hok van de cavia verschoond moeten worden? Hoe vaak wordt bij jullie het huis schoon gemaakt? Ruik eens aan het begin en het eind van de week aan het caviahok.

Milieueducatie Den Haag 10 cavia in de klas groep 1-8

Een vragenkaart over de biologie van de cavia en de relatie tot de mens voor groep 5/6. 1. Geef het dier iets te eten en bekijk het gebit. Welke tanden zijn groter dan bij mensen? 2. Aan het gebit kun je zien dat een cavia alleen planten eet. Wat zijn wij? A. alleseters, B. planteneters, C. vleeseters Welke tanden hebben wij extra?

3. Cavia’s poepen anders dan mensen. Bekijk de poep eens goed en ruik er aan. Wat is het verschil? 4. Hoe zouden cavia’s iets voelen? Waar doen ze dat mee? 5. Kan een cavia vlak voor zijn neus iets zien met zijn ogen? Probeer het maar eens. Wat doet hij dan? 6. Een cavia heeft bolle ogen zodat hij goed naar boven kan kijken of er een vijand(roofvogel) aankomt. Teken de kop van een cavia van boven. Kun je zijn ogen zien? Hoe zit dat bij ons mensen?

7. Hoort een cavia goed? Pak een krakend plastic zakje en geef daaruit een beetje groenvoer. Doe dat de volgende dag nog eens. Wat merk je op? 8. Waarvoor zouden in het wild zijn oren/het gehoor belangrijk zijn? 9. Wat voor geluid maken cavia’s?

Milieueducatie Den Haag 11 cavia in de klas groep 1-8

Didactische suggesties voor groep 7/8

Kijken naar de cavia * Maak vooraf afspraken met de kinderen:

-zachtjes praten -blijven zitten -iedereen komt aan de beurt -bang van een dier; er moet niets!

*Leerlingen kunnen in een kring op de grond gaan zitten, de cavia kan dan los in het midden lopen. Ook kan het hok met de cavia op een lage tafel gezet worden met de stoelen erom heen. De bovenkant van het hok kan eraf gehaald worden. De cavia zal over het algemeen in de onderbak blijven zitten omdat hij het niet prettig vindt om over een gladde ondergrond te lopen. *Eerst goed kijken met de vragenkaart over biologie/voortplanting, daarna voelen. Aaien van de cavia * Geef de leerlingen om de beurt of 2 aan 2 de gelegenheid om het dier op schoot te nemen en/of te voelen. Aaien altijd onder begeleiding. Zet de cavia bij voorkeur in het mandje i.p.v. op schoot als je wilt aaien. Verzorgen *Laat elke dag een ander kind of in tweetallen de cavia verzorgen. Evalueer in de groep met de turfkaart diergedrag.

Milieueducatie Den Haag 12 cavia in de klas groep 1-8

Een vragenkaart over biologie/voortplanting groep 7/8 1. Cavia’s zijn zoogdieren net als mensen. Wat houdt dat in? Waar zitten de tepels? Zouden ze er meer of minder hebben dan wij? Kun je ze zien? Of voel maar eens voorzichtig. 2. Cavia’s zijn gezelschapsdieren en leven in de natuur nooit alleen. Waar moet je dus op letten als je zelf cavia’s koopt? 3. Cavia’s kunnen ongeveer 7 jaar worden. Reken uit hoe oud jij bent als je eigen cavia dood gaat als je er nu een koopt. 4. Ga eens na wat een cavia kost per maand. Voer, verse groente en fruit, stro en hooi, eventueel dierenarts, kooi/ren. 5. Zoek op internet op hoe een cavia in het wild leeft. Goede informatie vind je op www.licg.nl Hier staat ook informatie voor een spreekbeurt over de cavia

Milieueducatie Den Haag 13 cavia in de klas groep 1-8

Turfkaart diergedrag Blijf 5 minuten kijken en zet een streep elke keer als de cavia verandert van gedrag. Eten

Lopen

Snuffelen

Knipperen met zijn ogen

Graven

Ander gedrag

Milieueducatie Den Haag 14 cavia in de klas groep 1-8

biologie van de cavia

Bouw Een cavia heeft een gedrongen lichaamsbouw, stompe snuit en korte poten. Ze hebben geen staart. Er zijn cavia’s met verschillende haarstructuren; kortharig, ruwharig, langharig zijn de meest voorkomende. Ze komen ook in allerlei kleurvariaties voor. Zintuigen Zowel reuk als gehoor zijn bij de cavia sterk ontwikkeld. Cavia’s herkennen groepsgenoten aan een specifieke familiegeur. Door de bolle ogen, die opzij van de kop zitten, kunnen cavia’s vooral goed naar boven kijken. De natuurlijke vijanden van de cavia (roofvogels) zijn zo goed waar te nemen. Oorsprong De cavia (Cavia aperea porcellus) komt uit Zuid-Amerika (Peru, Chili). De Inca’s hielden de dieren als huisdier, maar werden ook als voedsel gebruikt. Het zijn echte gronddieren. Overdag verschuilen de dieren, die in kleine familiegroepjes leven, zich in al dan niet zelf gegraven holletjes. Een dicht begroeid gebied met hoog gras en voldoende plantaardig voedsel is een goed leefmilieu voor de wilde cavia. De natuurlijke vijanden van de cavia zijn voornamelijk roofvogels. Wanneer cavia’s bedreigd worden, laten ze een hoog gefluit horen (alarm roep). Door snelle zig-zag bewegingen kunnen ze aan hun vijand ontkomen. Voortplanting Met 2 tot 3 maanden is de cavia geslachtsrijp. Na een draagtijd van 63 dagen brengt het zeugje (vrouwtje) 2 tot 6 jongen ter wereld. Het zijn nestvlieders; ze worden met open ogen en behaard geboren en kunnen gelijk lopen.

www.denhaag.nl/jaarprogramma | www.denhaag.nl/stadsboerderijen

Stadsboerderij Landzigt | Leidschenveen/Ypenburg

Aristoteleslaan 1432493 zn Den Haag (070) 444 75 95

Stadsboerderij Woelige Stal | Centrum

Herman Costerstraat 80 | Transvaalpark2571 pb Den Haag (070) 346 64 89

Stadsboerderij Op den Dijk | Escamp

Bovendijk 141-143 | Wateringse Veld2548 ax Den Haag (070) 396 59 91

Stadsboerderij Kakelhof | Loosduinen

Puccinistraat 2152551 ln Den Haag (070) 323 73 63

Stadsboerderij Reigershof | Haagse Hout

Reigersbergenweg 2802592 ez Den Haag (070) 382 57 12

Stadsboerderij ’t Waaygat | Scheveningen

Havenkade 752586 tw Den Haag (070) 354 65 42

Stadsboerderij Molenweide | Laak

Stuwstraat 312516 ta Den Haag (070) 415 54 96

Stadsboerderij Gagelhoeve | Segbroek

Mient 2102564 kr Den Haag (070) 325 72 39

Stadsboerderij Schildershoeve | Centrum

Teniersplantsoen 832526 ms Den Haag (070) 389 03 67

Stadsboerderij Herweijerhoeve | Escamp

Anna Polakweg 7 | Zuiderpark2533 sw Den Haag (070) 329 59 92

STA D S B O E R D E R I J E N D E N H A AG

Samenstelling

Gemeente Den Haag Dienst StadsbeheerArcheologie & natuur- en milieueducatie Prins Hendrikstraat 392518 HH Den Haag milieueducatie.po@denhaag.nl

MEC ZuiderparkAnna Polakweg 7 2533 SW Den Haag (070) 353 29 96

MEC KornoeljeKornoeljestraat 117 2564 LP Den Haag (070) 325 79 68

MEC SchildershoeveTeniersplantsoen 83 2526 MS Den Haag (070) 389 03 67

MEC ReigershofReigersbergenweg 280 2592 EZ Den Haag(070) 353 33 49

@milieueducatie

www.denhaag.nl/jaarprogramma

Omslag Mileueducatie - paars160408022518_11308.indd 2 4/8/2016 2:32:06 PM