De Journalistm a g a z i n e v a n d e V V J

Busramp: VVJ en RvdJ hameren op noodzaak serene omgang met slachtoffersMedia Innovatie Centrum moet ook journalistieke vernieuwing dienen

Freelancers botsen met fiscus over inkomensaangiften in auteursrechtenYves Desmet (De Morgen) verkiest gebraden kip als laatste maal

En ook in Japan worstelen de kranten met gigantische uitdagingen

De

Jour

nalis

t 155

- 3

0 m

aart

201

2 –

vers

chijn

t maa

ndel

ijks

– v.

u. p

ol d

elto

ur, I

PC, r

ésid

ence

pal

ace

blok

C -

wet

stra

at 1

55 1

040

Brus

sel

VVJ-afdeling Antwerpen neemt nieuwe start:

algemene ledenvergadering(inclusief eerste bestuursverkiezing)

op 25 april om 20 uur(Zie achteraan dit blad)

Lommel, 14 maart 2012. (Foto Gianni Barbieux/PhotoNews)

Rubriek

2

INH

OU

Dmaart 2012

Uit de VVJ

Schaamte 3

ActUeel

Busrampmaaktemediaopdringerig 4

MediaInnovatieCentrumgelanceerd 5

Freelancejournalistenbotsenmetfiscusoverauteursrechten 6-7

Scheef bekeken 5

OnderzOek

Mastersindejournalistiekvindenmondjesmaatwerk 8-9

in memOriAm

RonaldClaessens(ex-De Morgen) 9

repOrtAge

Japansedagbladmarktworsteltmetdubbelecrisis 10-11

in geSprek

YvesDesmet(De Morgen):‘Vroegerwashetveelslechter’ 12-13

rAAd VOOr de JOUrnAliStiek

XtegenHet Nieuwsblad 14

TroubleyntegenStory 15

reekS Abc VAn de VlAAmSe JOUrnAliStiek (11)

Vanmodderigtotnut 16-17-18

Onder embArgO 19

BUSDRAMA EN JOURNALISTIEKE DEONTOLOGIE

De Raad voor de Journalistiek heeft zich vorige vrijdag voor het eerst over de berichtgeving over het busdrama in het Zwitserse Sierre gebogen. Vanuit diverse

hoeken – de VVJ, minister voor Media Ingrid Lieten, academicus Dirk Voorhoof – was de dagen na het drama aangedrongen op een snelle en kordate reactie van de Raad. Onder meer de publicatie van foto’s van de slachtoffers in enkele kranten werd zwaar

onder vuur genomen. Maar ook de al te opdringerige manier waarop verslaggevers nabestaanden benaderden in Leuven en Lommel, botste op heel wat kritiek.

(Foto Ld/PhotoNews)

3

Lid van de Unie van Uitgevers

van de Periodieke Pers

Uit de VVJDe JournalistMAGAZINE VAN DE VLAAMSE VERENIGING VAN JOURNALISTEN (VVJ)

COÖRDINATIEPol DELTOURpol.deltour@journalist.be

VASTE MEDEWERKERS Jan BACKXIvan DECLERCQMarleen SLUYDTSJohan VAN CUTSEMLuc VANHEERENTALSMark VLAEMINCKBELGA PICTURESPHOTO NEWSZAK

REDACTIESECRETARIAATRésidence PalaceBlok C - Lokaal 2232Wetstraat 155 - 1040 BrusselTel. 02/235.22.70Fax 02/235.22.72info@journalist.bewww.journalist.be

ABONNEMENTENMarleen SluydtsZie adres hierboveninfo@journalist.be

RECLAMEREGIELisbeth MOONSZie adres hierboveninfo@journalist.be

LAYOUT EN DRUKClaes printingAlbert Van Cotthemstraat 541600 Sint-Pieters-LeeuwTel. +32 (0)2 378 09 39Fax +32 (0)2 378 25 59www.claes-printing.be

SCHAAMTE

Wemoetenergeendoekjesomwinden.Deverslaggevingoverhetbusongeluk inZwitserland heeft schokgolven veroorzaakt bij het grote publiek. De kritiek op demediaisnietmals,dathoevenwenietteherhalen.Enwekunnenwelzeggendatdiekritieknietopdehelepersofopallemediaslaat,maardaarheeftniemand(buitenwijzelf)eenboodschapaan.

Ofwelstekenwemetz’nallendekopinhetzandenvoelenweonsververhevenbovenallekritiek.Ofwelkijkenwediecriticastersrechtindeogen.Enproberenwebegripoptebrengenenonsnietteverschuilenachterhetgrotegelijk.

In het mediawereldje is een homerische discussie losgebarsten en dat is maargoedook.Het Nieuwsblad,Het Laatste Nieuws,Het Belang van Limburgproberenzich te verdedigen tegen de aantijgingen. Andere collega’s vinden dat het er verover is gegaanendatdegrenzenvanhet fatsoen zijndoorbroken. Zekerdoorde(buitenlandse?)persmeutedieopstraatofeldersfamiliesofkinderenachtervolgtalsgrootwildomtochmaardieenescooptekrijgenwaarderedactiezoomsmeekt.Respectvoorslachtoffersmoetwijkenvooroplage-enverkoopcijfers.

Gezaghebbende stemmen gebruiken harde taal. Leo Neels (KUL/UA): “Ook verschrikkelijk is de brutaliteit van sommigen, die toch gepoogd hebben om toestemming van de ouders te bekomen, op een moment in hun leven waarop zij er écht recht op hadden om door geen enkele journalist te worden lastig gevallen. Er zijn grenzen, ook aan informatiegaring, die anders kan ontaarden in journalistieke onbeschoftheid.”OfDirkVoorhoof(UG):“Het is aan de Raad voor de Journalistiek om te verduidelijken waarom bij de beeld- en fotoverslaggeving over het busongeval in Zwitserland nu wel of niet de regels van de code zijn overtreden. Als de conclusie is dat wat HetNieuwsblad en HetLaatsteNieuws de voorbije dagen presteerden, beantwoordt aan de regels van de professionele journalistieke ethiek in Vlaanderen, dan heeft de Raad voor de Journalistiek, in het tiende jaar van zijn bestaan, een ernstige existentiële crisis. Ofwel moet de code dringend aangepast worden.”OfKlausVanIsacker(ex-De Morgen,ex-De Tijd,ex-VTM):“Je zit in een concurrentiële omgeving. Je wil en je moet het beste product maken. Die druk is er gewoon. Maar mocht ik ouder zijn van een van die kinderen en die vakantiefoto’s van de skireis in de krant zien, dan zou ik ook boos zijn.”

Goed,wekunnendatallemaalvantafelvegenendoenofonzeneusbloedt,maardit is een zaak die de hele pers raakt. Een paar ontsporingen zijn genoeg om degeloofwaardigheidvanallemedianogverderteondermijnen.Alswenietdejuisteconclusiestrekken,ishettelaat.Enwatbatendanalleoproepentotterughoudendheiden sereniteit alsdie iederekeeropnieuwop sommige redacties indovemansorenvallen?

DeRaadvoordeJournalistiekzalzichnuverderoverdehelekwestiebuigen.Maarhetgaaterallangnietmeeromofderegelsaldannietgerespecteerdzijn.Hetgaateromofwijmetallemediaersameninslagenvooreensenvoorgoedaftesprekendatzo’nuitschuiversnietmeerkunnen.Hetiseenkans,misschieneenlaatste,omtevermijdendatwebijeenvolgenddramaweer indegrondmoetenzinkenvanschaamte.

Marc Van de LooverboschVoorzitterVVJ

(Fot

o Er

ic V

idal

)

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list Actueel

maart 2012

4

‘MEDIA GINGEN NIET STEEDS KIES TE WERK’

“De media gingen niet steeds kies te werk.” Dat zei deken Dirk De Gendt in zijn homilie tijdens de uitvaartplechtigheid voor de zeven Leuvense slachtoffers van de busramp in Zwitersland.

Veel ouders van leerlingen uit de Sint-Lambertusschoolin Heverlee maakten hun beklag over de opdringerigheidvan de pers de ochtend na het busongeval. De LeuvenseburgemeesterLouisTobbackverwoorddedeklachtenopzijnmanier:“Aasgieren!”.Vooral enkele nietsontziende buiten-landse journalisten waren kop van jut.Deken De Gendt: “Journalisten van Paris MatchbijvoorbeeldzijnnadeschoolurenzondertoelatingdeSint-Lambertusschoolbinnengedrongen om foto’s te nemen.Devadervaneenoverleden jongenmetEngelse nationaliteit is dagenlang ach-tervolgd geweest door cameramensenvan The Sun, ze kampeerden voor zijndeur.Uiteindelijkisdepolitiemoetentus-senkomen.OverdeBelgischemediahebik – met uitzondering van enkele klach-tenoveropdringerigetelefoons–weinigkritiek gehoord. Die zijn over het alge-meen plichtbewust te werk gegaan.” ZogafDirkDeGendtVTMbijvoorbeeld toe-stemmingomtefilmenindenieuweklasvandekinderen.“Toeneenvandeoudersvroegomdatbeeldmateriaalniet tege-bruiken,isVTMdaarookopingegaan.”

Ook politiewoordvoerder Marc Vranckx isniet te spreken over de opdringerigheidvande internationalemedia. “Indeom-gevingvandeschool zijnzakengebeurddienietdoordebeugelkunnen”,getuigthij.“Sommigejour-nalistenzijndeuraandeurgaanaanbellen,hebbenoudersenkinderenopwegnaarschoolbelaagdmethuncameraofhebbenmeteenverborgencamerakinderenopspeelpleinenom een reactie gevraagdop foto’s van overledenen.Van een ouder vernamik dat een kind in eenZwitsers ziekenhuis is op-gebeld met de vraag ofhet wist wie er gestorvenwas. Aan de schoolpoortheeft men de eerste dagopallemogelijkemanierenbeeldenwillenmakenvandeschool.Daaromhebbenwe vrij vlug besloten eenperimeter in te stellen,zodat journalisten aan de overkant van de straat moestenblijven.Wehebbendeperimeterbewustnietgrotergemaaktomdatweopdiemanierbeter inhetoogkondenhouden

watiedereenuitspookte.”

Verschil met Lommel

Deconsequentiesvanzoveelopdringerigheidwarenduidelijk.Tijdensdeuitvaartplechtigheidafgelopendonderdagmocht

met uitzondering van een cameraploeggeenenkelejournalistdeSint-Pieterskerkbinnen.Welwasereenperszonebuitendekerkgereserveerdwaardevieringopeengroot schermkonwordengevolgd.EenheelverschilmetLommel,waardeschrijvendepersweldegelijk indezaalaanwezig kon zijn. Journalisten werdenook niet toegelaten in de rouwkapel inhetLeuvensestadhuis,waarhetstadsbe-stuureenaantal foto’shadopgehangenvan de overleden kinderen en begelei-ders.Alleenvlakvoordeopeningkondenzeevenbinnenkijken.ToendegewondekinderenvanuitZwitserlandnaarhetUZGasthuisbergwerdengerepatrieerd,vielmeteen ook de scherpe waarschuwingop vande ziekenhuisdirectie dat er ab-soluutgeen journalistenofcameraploe-gen indeomgevingvanhetUZzoudenwordengetolereerd.

Maarschortteermisschienooknietietsaan de officiële communicatie? Van hetLeuvense stadsbestuur werd nauwelijks

ietsgehoord,opdeuithaalvanTobbackeneenpaarcryp-tische persmededelingen over de opening van rouwkapelen de uitvaartplechtigheid na. Politiewoordvoerder MarcVranckxkweetzichzoalssteedserggoedvanzijntaak,en

ook deken Dirk De Gendttoonde zich namens deSint-Lambertusschool eengoede woordvoerder – zijhetdatjehemweltelkensopnieuw moest opbellenenhijzelfgeeninitiatievennam.Het verschil met Lommelkan moeilijk groter zijn.Daar ontving burgemees-ter Peter Vanvelthoven alopdagéénnade ramp ’smorgens vroeg de pers in

een apart lokaal. Ookdedagennadienwerd alle beschik-bare informatie vlot doorgespeeld. Dat media van natureopdringerigerwordenalsjehenelementaireinformatienietbezorgt,isinLeuvennognietgoeddoorgedrongen.

Luc Vanheerentals

Afscheidsplechtigheid voor de slacht-offers in Lommel. Ook buiten de Soeverein Arena werd getreurd. (Foto Kristof Van Accom/Belga)

Leuvens burgemeester Louis Tobback versus de ‘aasgieren’ van de pers – Sint-Lambertusschool in Heverlee, 14 maart 2012. (Foto Christophe Ketels/Belga)

w

5

MIX MOET OOK JOURNALISTIEKE INNOVATIE DIENEN

HetMIXkanrekenenopeenjaarlijksetoelagevan€800.000voorwerkingskostenenopeenprojectbudget,voor2012,van€4,5miljoen.DeleidingisinhandenvanMartijnBal,diebijdeVMMAzijnsporenverdiendeindeafdelingDigitaleMedia.“HetMIXmoetdecompetitiviteitvandeVlaamsemediasectorversterken”, aldus Mediaminister Lieten. Daartoe zal hetsamen met mediabedrijven die hierin financieel bijdragen,studiesopstartenrondinnovatievedigitaleprojecten.HetnieuwecentrumvloeitvoortuiteenfusievanhetvroegereProgrammaInnovatieveMediavanhetIWT(AgentschapvoorInnovatiedoorWetenschapenTechnologie)enhetMedialabvan de VRT. Organiek is het ondergebracht bij het IBBT(InterdisciplinairInstituutvoorBreedbandTechnologie).De komende maanden zal een eerste projectoproepworden gelanceerd. Per project wordt gemikt op minimumvijf partners. Intussen is al een programmacommissiesamengesteld met vertegenwoordigers van mediabedrijvenen experten van het IBBT en het IWT. Zij moeten deprojecten selecteren en voorleggen aan het IWT. Uit eeneerste rondvraag bij de mediabedrijven zijn reeds enkelemogelijke thema’s naar voren gekomen: het meten vandigitaleconsumptie,hetopzettenvaneengemeenschappelijkbetaalsysteem voor onlineberichtgeving en de ontwikkelingvan tweedeschermtoepassingen. In het ideeënlijstje zijnook tools voor journalistiek opgenomen, zoals data-driven journalismenMediaFair.

Die laatste, meer journalistiek georiënteerde ideeën zijnhet MIX ingefluisterd door Ides Debruyne, directeur van hetFondPascalDecroos.Inzijnblogopdewebsitemediakritiek.be had Debruyne eerder al laten verstaan dat het MediaInnovatieCentrumindeeersteplaatsinnovatieinjournalistiekmoet stimuleren. Mediabedrijven beschikken nu al overonderzoekscellen voor innovatie, “maar de ontwikkelingvan devices voor journalistieke ondersteuning blijft daarbijondermaats”. Ides Debruyne wijst op de ontwikkeling vantechnieken als webscraping, wobbing, hacking, wiki’s,datajournalistiek, infografieken, storytelling, crowdsourcing,crowdfunding, mapping, process journalism, archivering entekstanalyse.Onder meer voor data-analyse ziet Ides Debruyne

technologische innovaties zitten. Het Fonds Pascal Decroosorganiseert van 6 tot 8 mei overigens een Data Harvest conference in Brussel, waar experten in die materie samenkomen. “Op basis van de openbaarheid van wetgeving kanmenvanoverhedenmassa’sinformatiekrijgen.Maaromdiete analyseren en journalistiek te vertalen heb je specifieketools nodig. Wikileaks bijvoorbeeld beschikte over massa’sdatamaarwistnietwatdaarmeeaantevangen”.Het FondsPascalDecroos schoofookMediaFair alsmogelijkinnovatieproject naar voren. “Een idee dat nog nergens terwereldisuitgewerkt”,aldusDebruyne.“Hetgaatomeensoortmarktplaatswaarjournalistenstukken–ookuithunarchieven– kunnen verkopenaaneenbreedpubliek. Tegelijk zouhetpubliekopditforumjournalistiekeopdrachtenkunnengevenenhiervoorgeldterbeschikkingstellen.”

Vetpot

MIX-verantwoordelijke Martijn Bal bevestigt dat het debedoeling is om innovatieve projecten te ontwikkelen voorde hele mediasector, journalisten inbegrepen. “Maar het isnogtevroegomdatnualconcreettemaken”,zegtBal.“Wevoereneerstnogeenbredemarktbevraginguit,entegendezomerwillenwevoldoendepartnerssamenbrengenronddeeerste projecten. Vanzelfsprekend kunnen ook journalistenvoorstellendoen.Laatmaarkomen,deideeën.”

Diverse kleinere media lieten intussen wel kritiek horen ophet MIX. In een gezamenlijke open brief hekelen Apache,DeWereldmorgen.be, MO*, Rekto:Verso en StampMedia dathet nieuwe centrum enkel ten goede dreigt te komen vandegrotemediabedrijven.“WordtinnovatieechtgestimuleerddoordenieuwemediavoorafuittesluitenenhetMIXvolledigteschoeienopdeleestvande‘oudemedia’.ZowordthetMIXeennieuwevetpotvoordegevestigdemediabedrijven,dieal350miljoeneuroperssteunperjaarbinnenrijven.”VolgensdecriticizetMediaministerLietendenieuwemediaookopanderevlakkenteveelbuitenspel.“WaaromkunnenjournalistenenmarketeersvandeoudemediawelnaardeMedia-Academieen journalistenvandenieuwemedianiet?WaaromkanerindezehoogtechnologischetijdengeenonlinealternatiefvoorKranten in de Klaszijn?”

Luc Vanheerentals Vlaams Mediaminister Ingrid Lieten heeft het Media Innovatie Centrum (MIX) gelanceerd, een expertisecentrum dat “pre-competitieve innovatieprojecten” wil opzetten voor de Vlaamse mediasector.

S C H E E F B E K E K E N“Alsjemeerenergiemoetstekeninhetafwerenvanopdringerigemediadaninhetverwerkenvanjeverlies,daniserietsmis.(…)Bestejournalisten,laatdiemenseninhunverdriet.Umaakthetalleenmaarerger.”Timothy Vermeir, journalist van het hr-vakblad Peoplesphere en vader van een van de slachtoffers van Kim De Gelder, in De Standaard van 21 maart 2012

“Slimmeuitgeversbouweneensoortecosysteem.Breakingnewsversturenzeviaflashesopdesmartphone,terwijldiepgravendeverhalenhetbestwerkenoppapier.Websiteshangendaarergenstussenin.Uitgeverszullenhardmoetennadenkenwelksoortinformatiehetbestbijeenbepaaldemediadragerpast.”Mark Porters, de Schotse krantendesigner die de make-over van De Tijd voor zijn rekening nam, in De Tijd van 13 maart 2012

“DestrijdinSyriëisdemeestleugenachtigewaarikooitverslagheboveruitgebracht.Dedesinformatieiseenwezenlijkonderdeelvanditconflictgeworden.Elkegetuigenis,elkYouTubefilmpjemetbeeldenvanburgerjournalistenwordtintwijfelgetrokken.(…)Eendodejournalistisnietergerdaneendodeburger,integendeel,wantwijkiezenvoordezerol.Maaralsjedejournalistvermoordt,doodjehetverhaal.”Rudi Vranckx (VRT) in De Morgen van 7 maart 2012

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list Actueel

maart 2012

6

BOTSING MET DE FISCUS

‘Bericht van wijziging’. Je wilt het niet in je bus vinden. Toch is het wat enkele VVJ-leden de jongste zes maanden van de Federale Overheidsdienst (FOD) Financiën hebben ontvangen. Hun aangifte is helemaal omgezet, van auteursrechten in honorarium. Flinke achterstal te betalen, en 10% boete bovenop. Toch blijven de grote Vlaamse uitgevers de vergoedingen uitbetalen als 100% auteursrechten.

“Hoekunnenwenuzelfgaanopsplitsen?Wiezegthoehetmoet?”,vraagtGeertSteurbaut(Corelio).Dedagbladuitgevershebbenweliswaarinjanuari2010metdeVVJeenprotocolafgesproken, waarin voor fulltime zelfstandige journalisten70% als honorarium zou worden gehanteerd en 30%als – fiscaal veel minder belaste – auteursrechten. Voorzelfstandigen innevenberoepzou100%vande inkomstenals auteursrechten worden beschouwd. Maar het protocolis nooit bekrachtigd geworden door de FOD Financiën. Injuli 2011 heeft Liesbeth Van der Auwera (CD&V) daar nogvragenovergesteldaantoenmaligFinanciënministerDidierReynders, maar die wist alleen te antwoorden dat hetprotocol in onderzoek wasbij zijn medewerkers. Endat alles moest wordenbeoordeeld “op basis vande juridische en feitelijkegegevens, inzonderheid detussen de partijen afgeslotenovereenkomsten”.

Endusgaanfiscalecontroleurscontracten van freelancersopvragen. Heeft de freelancergeen schriftelijk contract, ofmaakt het contract negensmelding van een verhoudinghonorarium-auteursrecht, dangaatdefiscusergemakshalvevanuitdatálleshonorariumis.Endanzitjesnelaaneenbelastingschijfvan50%,terwijlauteursrechtenmaar15%wordenbelast,dannognaaftrekvanhogeforfaitairekosten.Deuitgeverspassenzichaan:zebiedennucontractenaanwaarinstaatdatdevolledigevergoedingaandefreelancerbedoeldisvoordiensauteursrechten.BijRoulartawordtzelfseen retroactieve overeenkomst aangeboden, waarin staatdatdefreelancerin2009,2010en2011heeftmeegewerktaanpublicatiesen“incasuwerd100%vandeaandeauteurtoegekende vergoeding beschouwd als auteursrechten”.Voor2012krijgtdefreelancereencontractwaarindezelfdeclausuleisopgenomen.“Webetalen100%inauteursrechten,wanterisnoggeenandervoorstelgekomenvandeoverheid.We werken noodgedwongen in rechtsonzekerheid”, zegtWimAmeel(Roularta).Zijnbedrijfwilzichookindekken:“Deuitgever is verplicht roerende voorheffing in te houdenopuitbetaaldeauteursrechten.Alsachterafzoublijkendatweteweinigalsauteursrechtenhebbenbeschouwdendus teweinigvoorheffinghebbeningehouden,danzouhettekorteventueelbijonskunnenwordeningevorderd.Datwillenwevermijden.”Hij meldt wel dat freelancers kunnen afwijken van die100%-regeling. “Dan vragen we dat ze twee facturen

opmaken:eenvoorprestatieseneenvoorauteursrechten.We merken dat onze mensen graag gebruik maken vaneen zo gunstig mogelijk belastingtarief. Stel dat we een70-30verdeelsleutelzoudenhanterenenachterafblijktdatde fiscus een gunstiger regime aanvaardt, dan zouden defreelancersonsdatnietindankafnemen.”OokbijCoreliokrijgtdefreelancertehorendathijeenandereverdelingmagkiezen.“Wijstureneenjustificatiemeemetonze formulieren281.45(aangifte auteursrechten),waarinstaat dat de freelancer vrij is een andere verdeling tehanteren”,aldusSteurbaut.

BijSanomakrijgenfreelancers,die 100% in auteursrechtenwordenbetaald,eenbijlageaanhuncontractwaarinhetfiscaalsysteem voor auteursrechtenis uitgelegd en waarin staatdat “de fiscus dit standpuntnietaltijdvolgtenbijgevolgdeinkomsten herkwalificeert alsberoepsinkomsten”. Er wordtexpliciet verwezen naar het70-30 protocol van de VVJ endedagbladpers.Eenslagomdearm houden, heet zoiets. “Toter uitsluitsel is blijven we in100%auteursrechtenbetalen,”

legt mevrouw Pauwels (Sanoma) uit. “Maar niet al onzefreelancershebbeneengeschrevencontract.Daargaanwenuwerkvanmaken.Enja,wegeveninhetcontractaandathetom100%auteursrechtengaat.”

BijConcentraisaanvankelijkgewerktmeteensysteemvanauteursrechteneninhoudingvanroerendevoorheffing,maarvoordejaren2009en2010isdantochgeopteerdomuittebetalen als 100% honorarium (fiche 281.50, voor ‘baten’).“Pasvoordeinkomstenvan2011hanterenwehetsysteem‘100%auteursrechten’,meteenfiche281.45.Datstaatookzo in onze contractenmet onze freelancers”, zegt deheerNeyens(Concentra).De Persgroep – in zijn geheel goed voor ongeveer 550freelancers – betaalt ook volledig in auteursrechten.MevrouwDeTroyer,dienstboekhouding,weetvanmaximaaleen vijftal mensen die problemen hebben met de fiscus.“Kennelijk zijdie facturerenmetbtw.Demeestevanonzefreelancers factureren niet: wij maken elke maand eenstaatopvanhungepubliceerdwerkenbetalendaarvoor.Zekrijgenduseenbetalingvoordepublicatievanhunwerk,geenvergoedingvooreenprestatieperuurof zo.” Inallecontracten staat een auteursrechtenbepaling, evenwelzonderexplicieteopsplitsing.Maarerwordtindecontracten

Ivan DeclercqAdviseur freelancejournalisten VVJ

(Foto Jorge Dirkx / Belga)

Freelancejournalisten exclusief vergoed in auteursrechten

w

7

niet meer gesproken over ‘prestaties’. “Zolang we geenmeldingkrijgendathetofficieelandersmoet,blijvenwein100%auteursrechtenbetalen.Maarweverbiedenniemandomde70-30verhoudingtoetepassen.Defreelancerkandatgewoonaanvragen.”

Maarhoemoethetnumetdiemensenvanwiedefiscusde aangifte heeft verworpen en alles heeft omgezet in‘beroepsinkomen’, met een boete van 10% erbovenop?

“We zouden die mensen aanraden de fiscus te verzoekendieboete te latenvallen”, zegtWimAmeel, “omdat ze inelkgevaltegoedertrouwhebbengehandeldengezienderechtsonzekerheidvandehelesituatie.Endankunnenzedefiscuszélfeenverdelingvoorstellen,die70-30bijvoorbeeld.Veel kans dat die door de fiscus wordt aanvaard, wantdaarheefthij alweleensovergehoord.”Maarnetalsdeverantwoordelijkenbijdeandereuitgeversvraagthijvooraléénding:rechtszekerheid.

Uit de praktijkP., freelancer bij Het Laatste Nieuws, krijgt op 17 oktober2011vandefiscalecontroleeenberichtvanwijzigingvanzijnaangifte,nadathijop3oktobereenantwoordhadgestuurdopeenverzoekom inlichtingen.P.haddaaringeantwoorddat hij geen geschreven contract had met HLN. De fiscusverwijst naar de rulingcommissie en zet P.’s aangifte van‘auteursrechten’omin‘beroepsinkomen’,eengrootverschilintebetalenbelastingen.P.’sboekhouderneemtcontactopmet De Persgroep en dan duikt plots wel een geschrevencontract op, gedateerd op 1 januari 2009. Hij maakt datover aan de fiscus op 4 november 2011. Op 5 decemberreageertdefiscus:datcontractheeftgeenbetekenisvoordeinkomstenvan2008enbovendienwaseerstgezegddaterhelemaalgeencontractwas.Bovendienstaatinhetcontractgeenopsplitsing auteursrecht-honorarium.Ookde facturenmakengeenmeldingvaneenoverdrachtvanauteursrechtenof van een opsplitsing. P. werkt voor het grootste deel inopdrachtvanHLNenerkandusgesprokenwordenvaneendienstprestatie, meent de fiscus. En in een ‘kennisgevingvanbeslissingtottaxatie’stelthij:“Aldus dient de volledige vergoeding aanzien te worden als een beroepsinkomen.”

M.,freelancerbijDe Morgen,mailtonsinnovemberdathijvandefiscusberichtheeftgekregendatzijninkomstenvan2009geherkwalificeerdwordenals ‘beroepsinkomen’,met10% boete bovenop, aangezien hij geen verdeling heeftafgesproken met De Persgroep. M. neemt contact op metdejuristevanzijnuitgever,diehemzegtdatdaarovergeenovereenkomstbestaat,omdatM.zijnauteursrechtenalheeftovergedragenaandeJAM.TerechtbegrijptM.nietwaaromDe Persgroep hem dan uitbetaalt in auteursrechten, met

inhoudingvan15% roerendevoorheffing. Eenvermengingvanprimairensecundairauteursrecht,lijkthet.

T.,freelancerbijeenRoularta-uitgave,krijgtop8maart2012een ‘wijziging van aangifte’, voor de jaren 2009 én 2010.Alle inkomsten komen in de categorie ‘baten’, dus veelachterstalligebelastingtebetalen,ookhierweermet10%boetebovenop.J.,ookfreelancerbijRoularta,verneemtdatdefiscusvragenheeft gesteld aan zijn uitgever over de facturatie van zijnprestatiesvoordejaren2009en2010.Roulartamaaktsneleencontractopdatretroactiefaangeeftdatdefreelancerindeafgelopendriejarenauteursrechtenkreegbetaald.

B., freelancer bij Concentra, stuit op een fiscale controleurdiezelfszijnaangifteineen70-30verhoudingverwerpt.Decontroleurverwijst, inseptember2011,naarhetantwoordvan minister Reynders in juli (zie hoger) dat nog altijd“geval per geval moet worden uitgemaakt of de inkomsten werkelijke auteursrechten (dit is in uw situatie niet het geval) dan wel baten betreffen. Eveneens wordt nogmaals uitdrukkelijk gesteld dat het geenszins de bedoeling kan zijn de inkomsten uit baten te beschouwen als auteursrechten”.

F., freelancerbijHumo, krijgtvanWoestijnvisde suggestiezijn vergoeding voor een artikel op te splitsen in 70%honorariumen30%auteursrecht,conformdeovereenkomstVVJ en dagbladpers. Heel netjes meldt Woestijnvis dathierovereerstmetdefreelancerwordtoverlegdendathijzijn factuur hiervoor niet moet aanpassen. Zo kan het dusook…

En wat nu?

Sinds begin 2009 hebben de VVJ en de JAM ervoor gewaarschuwd dat de fiscus wellicht niet zou aanvaarden dat jeuitsluitendinauteursrechtenwordtuitbetaald.Nublijktdusdateenaantalfreelancersdatzijnaangifteheeftingevuldvolgensdeinterpretatievandeuitgevers(volledige vergoeding als auteursrecht)doordefiscuswordtteruggefloten.Watkunjedoeninzo’ngeval?

• Contactopnemenmetdefiscusenuitleggendatdeuitgeverjegeenkeuzeliet,dathijallesalsauteursrechtenheeftuitbetaaldendaaropderoerendevoorheffingheeftingehouden.Metanderewoorden:datjetergoedertrouwhebtgehandeld,doordebelastingaangifteintevullen,conformdeopgavevanjeuitgever.Datbetekentnietdatjegeenachterstalligebelastingenzultmoetenbetalen,maarmogelijkkandieboetevan10%wordenkwijtgescholden.

• JekuntdefiscusookvoorstellenuittegaanvaneenverdelingzoalsdeVVJinjanuari2010isovereengekomenmetdedagbladuitgevers:70%honorariumen30%auteursrechten.Alsdefiscusdataanvaardt,kunjeopdiemaniernogeenstukjebelastingen(opdie30%)vermijden.Maarzaldefiscusdataanvaardenals in jecontractgeendergelijkeopsplitsingisopgenomen?

• Wildefiscushelemaalnietwijken,danzoujedeboetevan10%kunnenclaimenbijjeuitgever,omdathijerdeoorzaakvanis.Gainelkgevalmetjeopdrachtgeverpratenoverjesituatie.

• Gaernietvanuitdatdefiscusalsnogakkoordzalgaanmeteenaangiftevan100%inauteursrechten,zelfsnietalsjeuitgeverjenueencontractlaattekenenwaarindevolledigevergoedingauteursrechtis.

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list Onderzoek

maart 2012

8

WERK VINDEN ALS JOURNALIST: DRIE MAANDEN ZOEKEN, TWAALF BRIEVEN, TWEE GESPREKKEN

Als onderzoekers van het Brussels Center for JournalismStudies (BCJS) verbonden aan de HUB, ondervroegen wede eerste lichting afgestudeerden van de drie Vlaamsemasteropleidingenindejournalistiek.Hoelangduurdehetvooraleer zeeen job vonden? Inwelkemategaathet omeen echt journalistieke job? En bereidt de opleiding hendaarvoldoendeopvoor?Deresultatenvandestudieruilenspeculatiesenvermoedensoverdejobkansenvoorcijfers.Zokanhetactueledebatoverdeopleidingen journalistiekenhunaansluitingophetwerkveldopeenmeergefundeerdewijzewordengevoerd.

Elkjaarishetaantalafgestudeerdenindejournalistiekveelgroter dan het aantal beschikbare plaatsen in de media.Dat is althans wat diezelfde media vaak doen uitschijnen.De opleidingen journalistiek worden daarbij op een hoopgegooid.Vacature neemthetdiplomajournalistiekopindelijstvan‘kneusjes’:15,6%vanwiein2009afstudeerdealsprofessionelebachelor journalistiek, zoueen jaar laternogsteedswerkzoekendzijn. ‘Mediaopleidingen missen match met sector’, kopt Jobat op 12 maart 2011. Maar klopt ditbeeldvoordemasteropleidingenjournalistiek?Omdatnategaan,verspreiddehet BCJS een websurveyonder de afgestudeerdemasters in de journalistiekvan de afstudeerjaren 2008en 2009. Het gaat om de drieVlaamse masteropleidingen: Erasmushogeschool Brussel,Hogeschool-UniversiteitBrussel(HUB)enLessiusAntwerpen.De vragenlijst werd beantwoord door 105 masters in dejournalistiek,watneerkomtopeenresponsgraadvan42%.

Soorten jobs

Op het moment van het onderzoek had 87% van deafgestudeerden werk gevonden. 5% van de respondentengafaanwerkloostezijn,9%studeerdenogverder.Vandewerkendenvond43%eenjobindejournalistiek,57%isaandeslagineenanderesector,vooralindecommunicatiesectorofhetonderwijs(talen).Vaakblijftduseenlinkaanwezigmetdejournalistiekinengezinofdemedia-encommunicatiewereldinruimezin.Afgestudeerdendieaandeslagzijnbinnendejournalistiek,werkener indiverse functies: sportjournalist,presentator, eindredacteur, audiovisueel reporter, politiekjournalist, enzovoort.Opvallend:demeerderheidwerktalsjournalisten/ofeindredacteurvooreenregionalekrant.Ditbevestigthetvermoedendatdedoorstromingvandestudienaarregionalemediagemakkelijkerisdandedoorstromingnaar nationale media. Afgestudeerden die buiten dejournalistiek terechtkomen, geven onder meer volgendefunctieomschrijvingen op: externe communicatie bij eenbank,onderhoudenvanpersrelaties,updatenvanwebsite-

inhoud,leerkrachtsecundaironderwijsenpr-medewerker.Voor de Vlaamse master in de journalistiek duurt hetgemiddeldslechts3,6maandvooraleerhij/zijeenjobvindt.Hiervoor zijn er over het algemeen 26 sollicitatiebrievenen 5 interviews nodig. Verrassend genoeg verloopt dezoektocht naar een job binnende journalistiek vlotter dannaarerbuiten.Journalistenhebbenmindersollicitatiebrieven(12) en interviews (2,4) nodig om een job te vinden danwerknemers binnen een ander domein (respectievelijk36,9 en 6,8). De duur van de zoektocht is niet significantverschillend,maarverschiltwelinabsolutecijfers:3maandbinnen de journalistiek, 4 maand daarbuiten. Verschillentussenmannenenvrouwenzijneropdezevlakkenniet,ooknietalswehetnettoloonmetelkaarvergelijken.

Frustrerend

Gemiddeldgenomenvindendeafgestudeerdenhunzoektochtnaar werk frustrerend (5,9 op een tienpuntenschaal).Dat geldt in grotere mate voor studenten die buiten dejournalistiek werk vonden (6,5) dan voor degenen die

binnen de journalistiek werken(5,1). De terugkerende vraagnaar ervaring bleek voor veeljonge afgestudeerden eenbronvanfrustratie.“Hetvindenvan een job in de journalistiek

zonderdejuistecontactenofpraktijkervaringisergmoeilijk”,zogetuigdeeenrespondent.“Degrotevereisteis‘ervaring’,en dan nog werven ze, bijvoorbeeld voor productie, lievermensenaandiezealkennen.Heelvaakmochtikzelfsnietopgesprekgaanendatwasfrustrerend.Ikbendanmaareenbeetjeuitnoodzaakergensandersbeginnenwerken.”Een stage vergemakkelijkt hoe dan ook de overgangnaar een job. Ook een flinke dosis ‘geluk’ en persoonlijkenetwerken, opgebouwd tijdens een stage bijvoorbeeld,werkeninhetvoordeel.Zogetuigteenrespondent:“Ikhebheelveelgelukgehadbijhetzoekennaareenjob.TijdensdeverkiezingensprongikanderhalveweekbijopRadio2,daarwarenzetevredenovermijenopdiemanierkreegdeVRT-nieuwsdienstmijnnaamdoortoenzedaardringendiemandzochten. Die job daar lag ver onder mijn mogelijkheden,maarheeftwelveeldeurengeopend.Zoleerdeikdejuistemensenkennen,leerdeikbijdoorgoedrondmijtekijkenenkonikuiteindelijkergensanderstijdelijkaandeslag.”

Debelangrijkstevaardigheiddiewordtvereistomtewordenaangeworven,isvolgensdepasafgestudeerden‘eenvlotteschrijfstijl hebben’, onmiddellijk gevolgd door ‘foutloosschrijven’.Pasopdezevendeplaatsverschijnteenvaardigheiddie verwijst naar een multimediale werkomgeving:‘aangepast schrijven voor online publicaties’. Ook andere

Rozane De Cock & Hedwig de SmaeleBrussels Center for Journalism Studies / HUB

Voor de eerste keer is in Vlaanderen gepeild naar de tewerkstellingskansen van afgestudeerde masters in de journalistiek. Komt slechts een klein aantal onder hen echt terecht in de journalis-tiek, zoals de mythe wil? Dat valt best mee, zo leren de resultaten.

Jonge afgestudeerden krijgen vaak een minder vast statuut: een interim of

freelance statuut.

9

resultaten geven aan dat multimedialiteit niet prioritair isomalsjongeafgestudeerdeaangeworventewordenbinnendejournalistiek.Hetbelangvanbloggen,kennisvanhtmlenkennisvanverschillendemediaplatformenscorenlaag.Wat de nieuwsgaring betreft scoort het zoeken van onlineinformatiewelhoogbijde techniekendiecruciaal zijnomeenjournalistiekejobtebemachtigen.Tochisermaarweinigverschil met het belang dat wordt gehecht aan andere,klassiekenieuwsgaringstechnieken,zoalsinterviewtechniek,goedkunnennetwerkeneninstaatzijngrotehoeveelhedeninformatie te verwerken. Het inschakelen van socialenetwerksites als nieuwsgaringstechniek vinden we pas opdenegendeplaats.

Discussie

Deovergrotemeerderheid(77%)vanderespondentenvindtdeafgerondeopleidinghoedanookeengoedevoorbereidingopdejob.Destagegekoppeldaandeopleidingisvaakeenidealespringplanknaarwerkeneenmogelijkheidomeennetwerkvancontactenuittebouwendielatervanpaskomenbijdejobzelf.Demasterindejournalistiekisdanwelgeen

beroepsopleiding in strikte zin, maar ze combineert tocheen praktische vaardigheidstraining met zin voor analyse,reflectie,syntheseeneenkritische ingesteldheid.Datdezevaardigheden vaak doorslaggevend zijn voor aanwerving,lijkthetacademischekampindediscussieoverhetkaraktervandeopleidingenjournalistiektesterken.

Genderverschillen lijken overigens niet te spelen bijaanwerving, net zomin als bij opleiding. De doorstromingvanvrouwennaardejournalistiekearbeidsmarktvanuitdemasteropleidingenjournalistiekstuitnietopbelemmeringen.

Waaronzecijfersgeenlichtopwerpen,isdemogelijksnellereuitstroom van journalisten. Snel een job hebben betekentimmers niet altijd die job ook lange tijd behouden, zekernietincrisisperiodeszoalsdehuidige.Jongeafgestudeerdenkrijgen niet alleen vaak een minder vast statuut – eeninterimstatuutoffreelancestatuut–maarkomenooksteedsmeerinconcurrentiemetervarenmensen,diegeletopdegroeiende mobiliteit sneller dan vroeger overstappen vanhetenenaarhetanderemedium.

Afscheid van Ronald Claessens, ex-journalist Vooruit en De Morgen

Dinsdag6maart,hetcrematoriumvanLochristi.Hetishalfelf indevoormiddag,enwekomenmetex-collega’svanVooruitenDe MorgensamenomRonaldClaessens(68)eenlaatsteeertebetonen.Nietalleenex-collega’svanhetjournalistiekegild,ookvan‘denatelier’, gasten van de fotogravure en de zetterij.Ronald,journalisten‘sos’uitAalst,kendeenerkendehet‘werkvolk’.‘Geen tranen, geen kransen’, zo wilde Ronaldhet volgens zijn zelf geschreven uitvaartscenario.Tranenwarenertoch,maarhetwarenstille.RonaldClaessenswaszoeenvandieselfmadejournalisten.Vanuit de ‘burgerlijke stand’ van Aalst en ja, viapartijconnecties,werdhijgedroptopderedactievandeGentserooiegazetVooruit.MetzijncompagnonsBobVandeVoordeenCévanderPoelvormdehijeentriodatzelfsoverturbulenteloopbaanontwikkelingenheenstandhieldtot1maartjongstleden,toenRonaldoverleed. Bob en Cé organiseerden het afscheid. Ikkenweinigtrio’sdiezolangstandhouden.Ronaldwasgeenjournalistvandefrontlijnmaareen

vande‘baseline’.Hijwisthoeeenverhaalmoestgeschrevenworden,wistvooralhoeeenkrantenpagina,jaeenhelekrantermoestuitzien.Hijzettedeoudetraditiesvanhet‘partijblad’ophunkopdoormetzijnkompanenBobenCéeenjongerenpaginatebeginnen.HijwasookeenvandeeerstenomindeVlaamsekrantenwereldweekendbijlagenteontwerpenenzeooknogtemaken.DeWeekend PlusvanDe Morgenstakhijhelemaalalleenineenmeteenhandvoljongejournalisten.HijleerdehennietalleenhetABCvandejournalistiek,hijleerdehenookdrinken.Claessenswaseenleermeester,diejehetvak‘journalistiek’bijbracht.Hijkendehetinalzijnvezels–vandeoudeloodzetterij tothet computertijdperk – enook in al zijnmogelijkheden.Hij leerdeons, jonge springers,waarwevoorbeeldenkondenvinden.Niet inLe Monde,wel indeDaily Mirror vande jarenzeventigen tachtig.Dààr, zodebiteerdeRonaldgraagluidop,kondenjournalistenvoorhetvolkuitleggenhoeingewikkeldedingentochsimpelineenzaten.Alshetresultaathemalsnognietaanstond,konhijverschrikkelijkvanzijnklotenmaken.Dandeedhijons,jongesnakenzijnde,beven.Nadien,opcafé,washijdanweerdevolleerdebrombeer.Danlegdehijjeweluitwaaromjegeschriftennietdeugdenenwatbeterkon.ZowasRonaldClaessens:journalistensocialist.

Jan Van Doorslaer

Ronald Claessens (midden), Bob Van de Voorde (links) en Cé Van der Poel (rechts): drie oud-journalisten die mee tekenden voor de doorstart van de partijkrant Vooruit in De Morgen. (Foto Joke Laurijssen)

10

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list Reportage

maart 2012

10

WieopzoekisnaareeninteressantepersreismoetabsoluutdewebsitevanhetEuropeanJournalismCentre(EJC)indegatenhouden.ViahetEJCkwamondergetekendegedurendetweewekeninJapanterecht,onkosteninbegrepen.NihonShinbunKyokai (NSK), de Japanse vereniging voor krantenuitgeversen journalisten, gidste de vier deelnemende EuropesejournalistengelijkdoorhetJapansemedialandschap.Zeker qua krantenverkoop presteren de Japanners op eenonwezenlijkhoogniveau.Japanbrengtdagelijks49.321.840kranten aan de man, verspreid over ruwweg 120 titels.Ter referentie: het land telt 127 milljoen inwoners. Per

huishouden betekent dat een bereik van 0,92. “Bij diebijna vijftig miljoen zijn de avondkranten niet bijgeteld”,verduidelijkt Akira Kawashima, secretaris-generaal vanNSK. “Nogal wat grote titels hebben zowel een ochtend-als een avondeditie, die elkaar aanvullen. Lezers met eenabonnement voor beide edities rekenen we maar als éénverkochtekrant.”De cijfers ogen indrukwekkend. De Japanse krantensector

draaiteenjaarlijkseomzetvan20.000miljardyen,ofmeerdan200miljardeuro.DetopdrievandemeestverkochtekrantenterwereldisvolledigJapans.Deverklaringvandateclatantesucceszit ineenuniekenzeerefficiëntdistributiesysteem.Akira Kawashima: “Japanse kranten hebben een socialecomponent toegevoegd aan hun lezerswerving. Hetabonnementsgeldwordt iederemaandopgehaald door devastekrantenbezorger.Datiseengrotepersoneelskost,maarheeftalsvoordeeldatJapansemediabedrijvendichtbijhunklanten staan, die daardoor ook minder geneigd zijn omhunabonnementoptezeggen.Meerdannegentigprocent

vandekrantenwordtaanhuisbezorgd.Kioskverkoopdientvooralalsreclamevoordeabonnementen.”

Een succesverhaal zonder weerga, lijkt het. En toch. DeJapanseperswereldblijktincrisisstemming.“2011werdheteerstejaardatweonderdevijftigmiljoenkrantenzakken.Bovendien isookhierdeadvertentiemarkt ingestort, zoalsinderestvandewereld.Omdatwezoveelabonnementen

Jef Van Baelen

Japanse krantenmarkt presteert onwezenlijk hoog maar ligt ook onder vuur

DE TSUNAMI TROF OOK DE JOURNALISTIEKDe ramp van 11 maart vorig jaar dwong de Japanse mediasector tot zelfreflectie. “Voor het eerst werden we geconfronteerd met een publiek dat ons niet langer blind geloofde.” Een reportage uit Japan.

Ook in Japan staat het businessmodel van de krant onder druk. (Foto Johanna Lagerfors)

11

w

11

verkopen, hebben de mediahuizen gelukkig een buffer, alis die wel aan het verkleinen. Onze kranten verkopen nuachtprocentminderdantien jaargeleden.Vooreengrootstukisheteendemografischeevolutie:onzeverouderendebevolkingmoet,eenszeoppensioengaat,opdekleintjeslettenenhet krantenabonnement is danvaakeenvandedingen die sneuvelen. Nog zorgelijker is de situatie bij dejongeren. Zij lezen almaar minder traditionele media enhalenhuninformatielieveronline,waarallesgratismoet.”Volgens Kawashima staat het vast dat een professioneelmediabedrijf niet zomaar alles kan weggeven. “Sinds deopkomst van het internet staat het businessmodel van dekrantonderdruk”, zegthij. “De reclame-inkomstenblijkenminimaal,dusmoetjehettochhalenbijdelezers,maardiestaandaarmeestalnietvooropen.Krantenwebsiteszoekennog naar de juiste verhouding tussen betalend en gratis.Maareenwinnendeformuleistotnutoenietgevonden.”Even was er enthousiasme over nieuwe elektronischeformats, maar dat is ondertussen sterk bekoeld. AkiraKawashima: “Niemand weet wat het dominante platformwordt.E-reader?iPad?Smartphone?Demediahuizenvoelenzich verplicht om overal te investeren; je mag de boottenslottenietmissen.Maargeenenkelplatformkonalechtovertuigen.Tochnietwatdeinkomstenbetreft.”

Ochtendzon

Toshio Jo werkt als redactie-chef van de internationaledivisie voor Asahi Shimbun,letterlijk vertaald: OchtendzonKrant.“WijhebbeneengrootdeelvanonzenieuwssiteopFacebookgezet”,vertelthij.“Datisweldegelijkeensucces,ookfinancieel.Bovendienisheteeninteressantmediumomfeedbacktekrijgenvandelezer.Ikkanhetbuitenlandsecol-lega’saanraden.”Asahi Shimbunisdetweedegrootstekrantvanhetland–entegelijk van de wereld – met een oplage van 7,5 miljoen(!). De avondeditie doet daar nog eens bijna vier miljoenexemplarenbovenop.Wie zoveel kranten verkoopt, kan aleenseenredactieuitbouwen.Asahi Shimbunheeftdanook2500journalistenindienst,bijnaallenmeteenvastcontract.FreelancenisinJapannietzoinzwang.Endatvooreenkrantdiealleswelbeschouwdgeeneenszodikoogt.“Dat iswaar”,beaamtToshio Jotijdenseenrondleidingopderedactievloer.“Maarwewerkenmetveeltekstenrelatiefkleine foto’s, een klant krijgt waar voor zijn geld. Japanselezersverkiezenzo’nlay-out,dieinderdaadergverschiltvanwat jullie inEuropapubliceren. In Japansuggereert teveelaandachtvoorbeeldendatjebespaartopinhoud.”Asahi Shimbun staatbekendals een linkse krantenvechteen bitse verkoopsstrijd uit met het rechtsere en (nog)grotere Yomiuri Shimbun. Toch delen de twee gezworenconcurrenten voor sommige edities een drukpers. “Als ergoede zaken te doen vallen, dan redeneert onze zakelijkeleiding nooit emotioneel”, lacht Toshio Jo. “Dat zal typischJapanszijn.Demeestekrantenhebbentrouwensafsprakenmetconcurrentenomsamentedrukkenmochteenpershetbegeven.Rampen,endanvooralaardbevingen,zijninJapannietongewoon.Onzeonderlingesolidariteitzorgtervoordatgeenenkelmediabedrijfmoetvrezendateenongelukauto-matischheteindebetekent.”DeJapansepersstarttedieon-derlingehulpafsprakennadeaardbevinginKobevan1995.

Ondertussendoetnagenoegheeldekrantensectormee.

AutoriteitEen andere ramp, de aardbeving met de daaropvolgendetsunamivanmaartvorigjaar,heefthetberoepvanjournalistgrondigveranderd,zohorenwebijJapansecollega’s.Indegetroffen gebieden triomfeerden de printmedia. De druk-afspraken zorgden ervoor dat abonnees amper een krantmoestenmissen –dekrantenbezorgerbleekvoorveelge-zinnen zelfs het eerste gezicht van buitenaf dat ze terug-zagen. Onbetaalbare krantenbinding op een moment datwegenvaakinpuinlagenenradionochtelevisiethuisgaven,wegensgeenelektriciteit.InhetnoordenvanJapaniszelfshetheroïscheverhaalbekendvaneenkleinekrantenredactie,eenvandeweinigezonderaardbevingvoorzieningen, die met de hand geschrevenexemplarenuitgaftoendedrukpershetlietafweten.Maarinderestvanhetlandblijktderamphetimagovandepersluieenknauwtehebbengegeven.ToshioJo:“Wehebbenmoetenvaststellendatonzeautoriteitkleinerisdantevoren.VoorheteerstwerdenJapansemediageconfronteerdmeteenkritischlezerspubliek,dathennietlanger blind geloofde. Traditioneel worden we beschouwd

als de vierde macht, maarzowel Tepco, de eigenaar vande Fukushima-centrale, als deoverheid beperkte bewust deinformatiestroom. Het publiekverwacht van journalisten datze alles weten, en als iets dekrant niet haalde, dan ging

mener implicietvanuitdatdepershetverzweeg.Datdeoverheidsomsanderebelangenheeftendatwijnietalleskúnnenweten,werdvergeten.Hetheeftbijonsenbijanderekrantentotzelfreflectiegeleid.Wewarenteafhankelijkge-wordenvanofficiëlebronnen.”

TochzietToshioJoookpositieveeffecten.“Hetheeftonstotmeer creativiteit gebracht. Het straatinterview, praten metooggetuigen,issindsderampeenergpopulairjournalistiekgenregeworden.Diepersoonlijkeverhalen,daarhaddenwevroegerteweinigaandachtvoor.”De Japanse pers heeft sowieso meer een persconferen-tiementaliteit dan dat er in een-op-een-gesprekken naarnieuwswordtgezocht.“Inons land ishetergmoeilijkomeen politicus of iemand met een overheidsfunctie on therecordtekrijgen”,aldusdeAsahi Shimbun-journalist.“Watwewelkennen,isyouchi-asagake,watjezoukunnenverta-lenals‘eennachtaanval’.(lacht)Hetbetekentdatjecontact-personen,meestal politici, laatopdeavondontmoetvooreenbiertjeofnetergvroeg,vooreenontbijt.Daarhoorjenatuurlijk de beste verhalen, die je nooit rechtstreeks aanhenmagtoeschrijven,maareencreatievejournalistvindtviaeenomwegongetwijfeldbevestiging.”Een laatste tip nog, gratis meegegeven door Toshio Jo. InJapanzijndedrukpersendermategeavanceerddathetmo-gelijk is om laat in de nacht te drukken. De deadline ver-looptdaardoorpasomhalf twee ’snachts,op tijdvoordenachtaanvallen.“Voorhetprivélevenvande journalisten isdie latedeadlineeendrama”,verzuchtde redactiechef in-ternationaledivisie.“Alsikbuitenlandsecollega’sietsbenijd,danishetdatzijtenminsteopeenschappelijkuurhetwerkmogenafronden.”

‘Voor het privéleven van de journalisten zijn de late deadlines een drama.’

12

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list

maart 2012

In gesprek

Precies dertig jaar zit Yves Desmet in de journalistiek. Met een licentiaat communicatie-wetenschappen op zak nam hij in 1982 een duik in de stiel en sindsdien kwam hij nooit meer boven. Reporter, hoofdredacteur, politiek commentator, recensent, televisiegezicht: zijn palmares oogt fraai. Vandaag profileert Desmet zich ook graag als foodie, als dat geen mooie aanleiding is om samen aan tafel te zitten.

De Journalist: Hoe bent u in de journalistiek getuimeld?

Yves Desmet: “Ik wist al vroeg dat ik in de journalistiek zouterechtkomen, ook al blonk ik op school eigenlijk uit in deexacte vakken. Ikwasprimus inwiskunde, fysicaenbiologie,en iedereen in mijn omgeving duwde mij richting burgerlijkingenieur of geneesheer. Maar al op mijn veertiende was ikbezigmethetschoolkrantjeenwildeikjournalistworden.Tegenbeterwetenin(glimlacht).Tochhebikernooitspijtvangehad.”

Het verklaart ook uw keuze om communicatieweten-schappen te studeren?

“Ja, ook alwas dat eind jaren zeventig eenheel theoretischeopleiding. Je leerde er wel denken en opzoeken. Je kreegbronnenkritiek en basiscursussen recht en economie, maarschrijven leerde jeerniet. Indeverstevertekwam jeerniette weten wat journalistiek eigenlijkis (bijt in een stukje nougat, roert in zijn koffie). Ondertussen isjournalistiek wel een studierichtinggeworden, een almaar populairderebovendien. Vandaag is er eengigantische wildgroei aan dieopleidingen,zoals indepolitiek.Alsje ziet wat er ieder jaar afstudeert,zowel op hogeschoolniveau als aanuniversiteiten, dan vraag je je tochafwaardieooitallemaalaandebakkunnenkomen.”

Welk aspect van het vak heeft u tot nu toe het meest geboeid?

“Ik kom niet graag in routineterecht. Ik ben begonnen als lokaleverslaggever in Mechelen, en hebtoenallesennogwatverslagen,zelfsmissBelgië.Daarnahebikindeloopderjarenvanallesgeprobeerd.Eennieuwestapisinhetbeginaltijdheelleuk,maarnaeentijdjewordikhetbeuenzoekikweer ietsanders tedoen. Jemoetweleenbeetje frisblijven,vindik.Ikheballeswatikgedaanhebaltijdgraaggedaan.Totikhetbeuwas.”

Door uw mediale alomtegenwoordigheid bent u ook het mikpunt van satirici en staat u te boek als de loftsocialist.

(knikt bedenkelijk)“Satireisvrij,zeker?Ikzitooklanggenoegin de stiel om al eens tegen iemand aangeduwd te hebben,enalsjedepretentiehebtomdatmetanderentedoen,moetje aanvaardendat ze het ookmet jou doen.Ook al klopt hetnietwatmenover je schrijft.Maar reageren, dat doe ik niet.Watzou ikdan trouwensmoetendoen?KoenMeulenaerehetplezier gunnen mijn loonbrieven van de afgelopen twintigjaar intekijkenomtebewijzendat ikaldietijdgewooneenloontrekkendebengeweest, ofwat?Dat heeftweinig zin.Hijisnogalselectiefinzijndoelwitten,hè(drinkt een slok koffie).Maardatiszijngoedrecht.”

Hij verwijt u ook te dicht te staan bij bepaalde politici.

(pfff)“Datisdeeeuwigediscussie,hè.DeWetstraatiseendorpenikvindheteigenlijkgeenslechtezaakdatjehiernietdooreen muur van woordvoerders moet ploegen om rechtstreekscontact te hebben met politici. Als je, zoals ik, meer dan 25jaarindeWetstraatrondloopt,danloopjeregelmatigdezelfdemensen tegen het lijf. Sommigen appreciëren je meer dananderendatdoen,metenkelenzak jealeenswatmeerdooren praat je al eenswat dieper over het leven. Ik denkdat ikdaardooreenscherperekijkhebontwikkeld.Datisookeenvandemeestgesteldevragenbijstudenten:‘Meneer Desmet, als u met politici gaat eten, kunt u dan nog objectief zijn?’Alsofmijnoordeelzouafhangenvaneenbiefstuk.”

Maar op vriendschappelijke voet staan met…

“Moment, het woord vriendschapheb ik niet uitgesproken (drinkt de rest vanzijn koffie).Ikdenknietdaterpolitici zijndie ik totmijnnaastevriendenkring reken. Maar watsommigen ‘te dicht staan’ noemen,kan jeweleengroter inzichtgevenindedrijfverenendeachterkamersvan de macht. Groter dan wat jeverneemt als je braaf tijdens eenpersconferentienoteertwatdaaralsofficiëlewaarheidwordtverkondigd.Dan ben je een stenograaf meteen steriele objectiviteit. Dan kanje wel zeggen van kijk eens hoe onafhankelijk ik ben,maardanweetjeniks.Dusbekijkdeinterviewsdieikdoeendeessaysdieikschrijfoverpolitiek, en je zal merken dat zegetuigenvaneenachtergrondkennisdie ik waarschijnlijk nooit zouhebben gehad als ik niet dat

zogenaamde‘dicht’zoustaanbijsommigepolitici.Meteendaagik iedereen uit om iemand te noemen die mijn pen ooit zouvastgehoudenhebben!”

U laat wel duidelijk uw voorkeuren blijken...

“Niemand isneutraal. Iederegoeie journalistdraagteensoortmaatschappelijkeverontwaardiging in zichoverdingendiehijnietokévindt.Datmaaktjeperdefinitiegekleurd,maardatisnogietsandersdangaanmiliterenvooreenpartij.Ikhebgeenenkelprobleemomtoetegevendatiksubjectiefengeëngageerdben.Enalsjemijncarrièreenmijnstukkenvolgt,danweetjeperfectwaarmijnsympathieënenmijnaversiesliggen.Maarikhebmijnooitactiefgeëngageerdvooreenpolitiekepartij,datvindikechtonverenigbaarmetjournalistiek.”

Welk soort journalistiek choqueert u?

(denkt lang na) “Ik ben ooit heel erg geschrokken van demanier waarop de Britse tabloïdpers zich gedroeg tegenoverde overlevenden van de Herald of Free Enterprise, die in

Yves Desmet: ‘Alsof mijn oordeel over politici zou afhangen van een biefstuk.’ (Foto Monica Moritz)

YVES DESMET (De Morgen): ‘VROEGER WAS HET STUKKEN EN STUKKEN SLECHTER’

Monica Moritz

12

13

het mortuarium hun dierbaren kwamen identificeren. Deongelooflijkegrove,nietsontziende,smerigemanierwaaropdiekerels probeerdeneenscoopbinnentehalen.Hetgrenzelozegebrekaanrespectvoordemensenoverwiezeschreven.Datwaszowatdedonkerstekantvandejournalistiekdieiktotopdatogenblikhadgezien.Nublijkthetnogergertezijn(grijnst).Zonderindebompa-is-bedroefd-modustewillenvervallen,merkiktochdathetsteedsminderrespectvolomgaanmetmensenenhunprivacyeenonomkeerbaretendensisgeworden.Datvervultmijmetenigeweerzin,ja.”

De manier waarop Notaris X is aangepakt, midden jaren tachtig van vorige eeuw, heeft toch ook al veel ravage aangericht?

“Euh, ja, er worden daar serieuze vragen bij gesteld. Daaromhebbenweooknooitdeidentiteitvandebetrokkeneonthuld.Alleen waren de toen vijf meest erkende autoriteiten inzakeincestenkindermishandelingermetaanzekerheidgrenzendewaarschijnlijkheid van overtuigd dat er iets was gebeurd.Op basis daarvan mag je je toch wel afvragen of het welaangewezenwasomdenotaris toenhethoederechtoverzijnkinderentegeven.”

Ook het opvoeren van Regina Louf, zowat tien jaar later, heeft de geloofwaardigheid van de krant aangetast.

“Ja,netzoalshetverhaalinDe StandaarddatEliodiRupohetmet kleine jongetjesdeed, aandegeloofwaardigheid vandiekranteenknauwgaf.Maaraandeoplagehebbenwehetnooitgevoeldenikdenknogaltijddatwevalabeleredenenhaddenomaandachttebestedenaandatverhaal.Wesprekennuweloverhetmiddenvande jaren ‘90,dusalsdiekoenoguitdegrachtmoetwordengehaalddanzijnwetochal18jaargoedbezig(smalend glimlachje).Inalleboekdelendiedoormijzelfofondermijnbevoegdheidzijnvolgeschreven,gaathetuiteindelijkmaaromeenpaarpagina’s.”

De pikante sms’jes van een overspelige eerste minister zou u niet publiceren?

“Nee! De sms’jes van Letermepubliceren, dat is natuurlijk dedeontologie overschrijden. En die kutuitleg van die snotneusvan Story, dat het zogezegd maatschappelijk relevant was, ikhebgeschaterdvanhetlachen.Datisnuechteenverkopervangedruktpapier!Houermeeop,hèenpretendeernietdatjemetserieuzejournalistiekbezigbent.Hetmeestluizigeexcuuswasdannog: ‘we hadden er nog pikantere kunnen afdrukken’. Jehadergeenmoetenafdrukken,punt.”

Als Leterme hier zonder kleerscheuren doorkomt mag een ‘torenpoeper’ ook burgemeester blijven?

“Waaromniet? Is hetpolitiekeambtdanenkel voorbehoudenaanzijdienooitinhetopenbaarsekshebbengehad?Waarligtde grens? Helemaal géén seks meer hebben? Mogen politicinietlangermensenzijnmaarmoetenzeallemaaldegeloftevankuisheidenarmoedehebbenafgelegd?Bespaarmedat.Ikvinddat die Ilsedat briljant aanpakt, ookmethaar carnavalskleedmetdattorentjeop.DatisdeAalstsevariantvanhetet alors?vanMitterrand.”

Veel media beklemtonen juist die smeuïge kantjes van de actualiteit, ze maken er infotainment van.

“Je moet een gezond evenwicht bewaren tussen need to knowennice to know,ook indekwaliteitspers.Maarzelfs innice to know elementen, heb je, in mijn ouderwetse ethiek,elementair respectvoordemensen.Albijaldenk ikdatonzeBelgischepersvrijgoedmeevaltopditpunt.Kijknaarderecenteevolutievanmagazinesopdezaterdagmarkt.Als jeonzedriekwaliteitskranten, De Tijd, De Standaard en De Morgen naast

elkaar legt, dan vind je daar een hoorn des overvloeds aanrelevante, goeie journalistieke stukken, die in het buitenlanddooronzeconcurrentennietgeleverdworden.”

Daarnaast heb je de boekskes, die minder hoog grijpen.

“Ikkoopdieboekskesniet.Maarerisweleenpubliekvoor.Enikbennogeenvandeweinigedinosaurussendieéndetijdvandepolitiekebevoogdingéndievandecommercialiseringhebbenmeegemaakt.Wel,De Morgenwasvroegereenbehoorlijklinkseenwatdrammerigekrant.Nuishetmodieusomtezeggendatde kwaliteit in sneltreinvaart uit de media verdwijnt. Volgenssommigeberoepscriticiiskwaliteitvandaagalleennogmaarinhomeopathischedosissenaanwezig.Maargagewooneensnaareenbibliotheek,neemeenderwelkekrantvantienofvijftienjaargeledenvast,envergelijkdiemetdekrantenvanvandaag.Nuiserveelmeerinformatie,veelmeerduidingenveelmeerkennis van zaken. Op alle vlakken zijn we er ongelooflijk opvooruitgegaan. Maken we ideale kranten? Verre van, maarbespaarmijdelitanievanvroeger was het beter.Vroegerwashetstukkenenstukkenslechter.EniederekeeralsManuRuysvanuitzijnZeebrugsetorenmeenttemoetenroepen ‘in onze tijd’,dandenkik:allez, jongen gaat uwen mond spoelen met zeep, ge weet nie waarover dat ge het hebt.”

Er is wel veel veranderd, alleen al de constante stroom nieuws uit alle uithoeken van de wereld.

“Ja, we zijn in een 24 uur-nieuwseconomie beland en dat ismoordend voor de journalisten. Bovendien wil iedereen zijneigenverhaalbrengen,endan zie jedatdingen somsenormsnel opgepooktworden omde aandacht te trekken: van heelbanale incidentenwordenmajeure drama’sgemaakt. Eneenschandaal op maandag is woensdag al vergeten. Het groteprobleem is natuurlijk dat er zich op het veld zoveel spelersbewegen, van hele goeie gedegen onderzoeksjournalistentot de grootste sensatiezoekers, dat die toch altijd massaal

worden samengevoegd in datene containerbegrip, de media.En daar sta je machteloostegenover.Ikhebnoggeentweestukken over de kasteelmoordgelezen, I couldn’t fucking care

less,maar jeaanvaardtdathetheelveelmensen interesseertendatanderecollega’sdaarduswelmeebezigzijn.”

Ergert u zich wel eens aan collega’s?

“Ja, want er is te veel aandacht voor perceptie en schijn. Depers moet de waakhond van de democratie zijn maar nogalveelcollega’sgedragenzichoptelevisiealsjachthonden.Zezijnkritischomdatdatbijhunpersonahoort,dathoudthenmeerbezig dan het verhaal dat ze moeten brengen. Zo dienen zemisschienwelhuneigenegomaarnietdenobeletaakvandewaarheidsvinding.Dandientnieuwsenkelomaandebevolkingtetonendatjeeenstoerestoutejournalistdurftzijn.Letmaareensophetaantalstandupsvandaagwaarindejournalistverteltwaarhij staatenvoorde restnikszegt,behalve ‘het zou wel eens kunnen dat’ of ‘naar verluidt’. Dat soort vuljournalistiekneemthandoverhandtoe.”

Slotvraag: stel dat u een ter dood veroordeelde foodie was en u mocht uw laatste maaltijd zelf kiezen...

(Denkt lang na)“Ikeetzoveeldingengraag.(staart in de verte)Als voorgerecht dan maar garnaalkroketten met gefrituurdepeterselie.Daneengoeiegebradenkip,maarweleenbressekip.Eenechtedessertmanbenikniet,dusikdenkdatdatveeleeriets vloeibaars wordt, zoals een perfect gezette expresso meteen goeie Grappa van Berta, de beste Grappa-producent vanItalië.Voilà.Endanmoogtgemijkomenhalen.”

‘Er wordt steeds minder respectvol met mensen en hun privacy omgegaan.

Dat vervult mij met enige weerzin, ja.’

13

14

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list

14

maart 2012

Meteenbriefvan16september2011dientXklachtintegenHet Nieuwsblad.AanleidingiseenartikelinHet Nieuwsblad van17augustus2011,datookverscheenopdewebsitevanHet Nieuwsblad: ‘Spermadonor blijkt autist’.Op8december2011heeftToonvandenMeijdenberg,financieelenadmi-nistratiefmanagervanHet Nieuwsblad / De Standaardge-antwoord op de klacht. Klager repliceerdehieropmet eenbriefmetbijlagenop17december2011.(...)

DE FEITENDeNederlanderXbiedt zichondermeerdere (voor)namenviaverschillendewebsitesaanalsspermadonor.VolgenshetartikelinHet Nieuwsbladzouhijalmeerdantwintigkinderenhebbenverwekt,zonderdathijdebetrokkenvrouwenopdehoogteheeftgebrachtvanzijnmedischprobleem,metnamedathijlijdtaanhetsyndroomvanAsperger.DaaroverzijnindeNederlandsepersenopinternetforaartikelenverschenen.Eenaantalvandiedonorkinderenzouvolgensdekrantaldekenmerkenvaneenautistischestoornisvertonen.

DE STANDPUNTEN VAN PARTIJENKlager voert in essentie drie redenen aan voor zijn klachttegendekrant.

1.Het artikel bevat diverse fouten en is dus niet waar-heidsgetrouw,waardoordeartikelen1tot4vandeCodewerdengeschonden.Zobeweertdekrantvolgensklagertenonrechteondermeer

-dathijreeds22kinderenzouhebbenverwekt, -dathetsyndroomvanAspergererfelijkis, -dateenaantalvandiekinderendekenmerkenvaneen

autistischestoorniszouvertonen.

2.Wederhoor Het Nieuwsblad heeft klager niet gecontacteerd, maar

verwijstalleennaardeberichtgevinginhetNederlandseAlgemeen Dagblad.Ditbetekenteeninbreukopartikel20vandeCode.

3.Schendingvandeprivacy Het feit dat Het Nieuwsblad de drie voornamen van

klagerciteertenvermeldtdathijlijdtaanhetsyndroomvan Asperger en een verleden met depressies heeft, isvolgensklagereengroveschendingvanzijnprivacydiebovendiennietinverhoudingstaattothetmaatschappelijkbelang van de berichtgeving. Dit betekent een inbreukop de artikelen 22, 23, 24, 25 en 27 van de Code.Het Nieuwsblad betoogtdathetartikelgebaseerd isopeerdere berichten in het Algemeen Dagblad, wat in detekstookuitdrukkelijkwordtvermeld,endatdekrantdeidentiteitvanklagernietkende.

De wetenschappelijke argumenten die klager aanvoertom aan te tonen dat het syndroom van Asperger nieterfelijk is, doen volgens Het Nieuwsblad niet ter zake.De essentie is dat X als spermadonor tegenover dewensouders verzweeg dat hij aan dit syndroom lijdt.

Volgens Het Nieuwsblad wil het artikel waarschuwentegen de risico’s van spermadonoren die zich via het

internet aanbieden, in plaats van via de regulierespermabanken. Waar de spermabanken wettelijkgereguleerd zijn en de donoren gescreend worden,bestaathetgevaardatwensoudersdieeenspermadonorvia het internet contacteren, geconfronteerd wordenmet gebrekkig sperma en/of malafide donoren.Dit is wel degelijk maatschappelijk belangrijk.Wathetprivacyaspectbetreft,voertHet Nieuwsbladaandatdenaamvanklagerinhetartikelnietwordtvermelden dat de krant zijn identiteit trouwens niet kende. Hijwordtinhetartikelalleenaangeduidmetdeverschillendevoornamen die hij gebruikt. Deze gegevens laten deBelgischelezerniettoeomhemteidentificeren.

BESLISSING1.Debeweerdefeitelijkeonjuistheden

DeRaadkandebeweerdefeitelijkeonjuisthedennochdedoorklageraangevoerdewetenschappelijkeargumentenbetreffendehetsyndroomvanAspergerbeoordelen.Vaststaat–endatwordtdoorklagernietbetwist–dathijmeerderekinderenheeftverwektendathijalsspermadonorbewustbepaaldemedischeinformatieheeftverzwegentenopzichtevandewensouders.

2.WederhoorHetartikelinHet Nieuwsblad,datuitdrukkelijkverwijstnaareenreportageinhetNederlandseAlgemeen Dagblad enhieruitookuitgebreidciteert,gebruikthetgevalXomeenalgemeenprobleemaantekaarten.BovendienkendeHet NieuwsbladdeidentiteitvanXnietgeziendedoorhemaangehoudenanonimiteit.IndieomstandighedenishetvolgensdeRaadaanvaardbaardatHet Nieuwsbladzelfklagernietheeftgecontacteerd.

3.MaatschappelijkbelangDeproblematiekdieinhetartikelwordtaangekaart–derisico’smetspermadonorendiezichophetinternetaanbieden,ondermeermogelijkemedischeproblemen,dubieuzemotieven,hetachterhoudenvaninformatieenzovoort–isvolgensdeRaadweldegelijkmaatschappelijkbelangrijk.

4.PrivacyInhetartikelwordenenkelevoornamengepubliceerddieklagerblijkbaarzelfgebruiktopinternetsitesomzichaantebiedenalsspermadonor.Hetisonmogelijkomhemaandehandhiervanteidentificeren,temeeromdathijNederlanderisenhetartikelineenBelgischekrantisverschenen.DeverwijzingnaarhetsyndroomvanAspergeris,indecontextvanditartikelengezienhetmaatschappelijkebelangvandebeschrevenproblematiek,geenongegrondeverdachtmakingofstereotyperingenvormtgeenoverdrevenaantastingvanhetprivélevenvanklager.

De Raad voor de Journalistiek is daarom van oordeel: de klacht is ongegrond.

Brussel,8maart2012

Beslissing over de klacht van X tegen Het Nieuwsblad

Raad voor de Journalistiek

1515

Meteenbriefvan23juni2011dientdeheerTroubleynklachtintegenStory.AanleidingiseenartikelinStoryvan10mei2011,met als titel ‘Ophefmakende onthullingen! Dieter Troubleyn: Yasmine had nog geleefd als ze bij mij was gebleven’.(...)

DE FEITENNaar aanleiding van zijn autobiografische boek Voorbij de Bierkaai werd Troubleyn door journaliste Lisa Gabriëls vanStory geïnterviewd. Toen hij het uitgeschreven interview konnalezen,steldehijvastdathetuitsluitendoverzijnrelatiemetzijnvroegerejeugdliefdeHildeRens,aliasYasmine,gingendathet interview was aangevuld met citaten uit het boek. In debegeleidendee-mailschrijftdejournaliste:“Ikhebenkeleleukeanekdotesuithetboekgehaald,enkelepakkende stukkenenenkeleprikkelendeuitspraken,enikdenkdatdemensenhiernazekerjouwboekzullenwillenlezen.”Klagerweigerdeineersteinstantiezijntoestemmingtegevenom het interview te publiceren. “Dit doet mijn werk, mijnverhaal,onsgesprekmaarookdenagedachtenisvanHildenietdejuisteeeraan”,zomeldthijineene-mailaandejournaliste.Uiteindelijk wordt een compromis bereikt, waarbij een aantalaanpassingen aan het interview zouden gebeuren, plus zouStory twee extra artikelen publiceren (“eventueel een mooiartikelovereenanderaspectvanhetboek(...)eneenreportageoverdevoorstellingvandeband”).In het artikel dat uiteindelijk in Story is verschenen, zijn nietallewijzigingenenaanvullingendieTroubleynhadvoorgesteld,opgenomen. De twee vervolgartikelen zijn er niet gekomen.Er verscheen wel een artikel met een kort interview dooreen andere journaliste van Story naar aanleiding van depersconferentieoverhetboek.HetartikelinStorywerddoorverschillendemedia(Dag Allemaal,Het Laatste NieuwsenGoedeleopVTM)opgepikt.

DE STANDPUNTEN VAN PARTIJENVolgens klager schendt het interview zoals door Storygepubliceerdverschillendejournalistiekeprincipes.Het artikel geeft volgens klager de indruk een interview tezijn, terwijl het in werkelijkheid grotendeels is samengestelduit fragmentenuit zijn boek.Het is geen interviewmaar een‘plastisch chirurgie interview’.Bovendien zijndiepassagesuithun context gerukt, waardoor ze veel groffer overkomen daninhetboek isbedoeld.Nietalleensteltditeenprobleemvanrechtvanciteren,hetmaaktookeeninbreukuitopartikel3vandeCodedatsteltdatvraaggesprekkendeverklaringenvandegeïnterviewdegetrouwmoetenweergevenendegeestvanhetgesprekmoetenrespecteren.Daardoor is ook onterecht de indruk ontstaan dat klager eeninterviewoverYasmineheeftgegevenen ‘staat tedansenophaargraf’,terwijlhijhelemaalnietoverhaarofhaarzelfdodingwildepratenmaaroverzijnboek.Hetboekteltmeerdan250pagina’s,waarvaner slechts 11over Yasminegaan.Door zichdaarop toe tespitsen,heeftde journalistezichvolgensklagerschuldig gemaakt aan dramatisering en de privacy van debetrokkeneenvandenabestaandengeschonden (art. 24vandeCode).Klager zegt uiteindelijk toch te hebben ingestemd met hetinterview, op voorwaarde dat een aantal wijzigingen zoudenworden aangebracht die duidelijk maakten welke passagesontleend waren aan zijn boek, en mits publicatie van enkelevervolgartikelen.Uiteindelijkverscheenhetinterviewzonderaldieaanpassingen.DepublicatieinStorywerdopgepiktdooreenheleresemanderebladen,diedezaaknogergerhebbengemaaktenbovendienookfouteinformatiehebbenverspreid.

InzijnschriftelijkereactievoertStoryaandatdeklachtlaattijdig

was ingediendendusstriktgezienonontvankelijk is.MaarterzittingwilhoofdredacteurDeSwaefdaarvangeenpuntmaken,enwensthijuitdrukkelijkeenuitspraakoverdegrondvandezaak.Volgens Story gebeurde het interview in het kader van depromotiecampagne die de uitgever voerde voor het boek. Indat boek schrijft klager over zijn relatie met Yasmine. In hetinterview,datgrotendeelsoverdierelatieging,staatnietsdatklagernietheeftgezegdofgeschreven.Het interview werd hem ter goedkeuring voorgelegd, ookal is dat geen verplichting. Dat klager het hele interview zouherschrijven,wasechternietdebedoeling.UiteindelijkisStoryingegaanopzijnvoorstelomenkelewijzigingenaantebrengeninhetartikelentweeextraartikelenoverzijnboekenzijnCDte publiceren. Na publicatie van het artikel, en de commotiediedaarrondisontstaan,weigerdeklagernogeeninterviewtegeven.UiteindelijkisStoryzelfnaarzijnpersconferentiegegaan,omtocheenextraartikeltekunnenschrijven.DittoontaandatStorynietalleengefocustwasopYasmine.De Swaef vindt eveneens dat Story niet verantwoordelijk kangesteldwordenvoorhetfeitdatanderemediahetheleverhaalhebbenuitvergrootenzekernietvoordefouteberichtendiediemediadewereldhebbeningestuurd.

BESLISSING1.Deaanleidingtothetinterviewwasdepublicatiedoorklager

vaneenautobiografischboek.DatwordtinhetartikelinStoryookheelduidelijkvermeld.Datdaarbijbepaaldepassagesofaspectenextrawordenbenadruktenanderenietofnauwelijksaanbodkomen,iseennormalejournalistiekepraktijk,enkanniet als een journalistiekethische fout worden bestempeld.Klagerbetwistnietdathij inzijnboekingaatopzijnrelatiemetYasmineendathetinterviewgrotendeelsoverdierelatieging.HijbetwistevenmindathetartikelinStorygeenfoutenbevatenhemgeenwoordenindemondlegtdiehijnietheeftgezegdofgeschreven.IndieomstandighedenisdeRaadvanoordeeldatartikel3vandeCodenietisgeschonden.

2.Klager heeft het interview vooraf ter inzage gekregen.Hij heeft ingestemd met de publicatie, mits een aantalwijzigingen en aanvullingen zouden gebeuren. Story heeft zich daarmee niet uitdrukkelijk akkoord verklaard,maar heeft zelf wel een aantal aanvullingen voorgesteld.De afgesproken vervolgartikelen zijn er uiteindelijk nietgekomen omdat klager nieuwe interviews weigerde.Wanneer een interview ter inzage wordt voorgelegd,gebeurt dit om eventuele fouten of vergissingen recht tezetten.Bedoelingisnietdatdegeïnterviewdehetinterviewhelemaalzouherschrijven.Geletoppunt1,heeftStorygeenjournalistiekethischefoutgemaaktdoorhetinterviewtochtepubliceren.

3.Het feit dat de zelfdoding van Yasmine in het artikel tersprakekomt,vormtopzichgeeninbreukopartikel24vandeCode.Hetartikelbezondigtzichnietaandramatisering,maarbericht,opbasisvandeuitsprakenengeschriftenvanklager,oprespectvollemanieroverdiezelfdoding.

4.Story kan volgens de Raad niet verantwoordelijk wordengesteld voor de commotie die ontstaan is naar aanleidingvanhetartikelenvanhetoptredenvanklagerinGoedeleopVTM,enevenminvoordeeventueelfoutieveberichtgevinginanderebladen.

De Raad voor de Journalistiek is daarom van oordeel: de klacht is ongegrond.Brussel,8maart2012

Beslissing over de klacht van de heer Dieter Troubleyn tegen Story

1616

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list

maart2012

ModderigWieherinnerthetzichnog?NicBalthazar,vanwiedetweedefilm Tot altijd momenteel indebioscopen te zien is, begonzijn carrière in de media als theater- en filmrecensent voorRadio 1. Tot hij steeds meer inzag dat er iets niet klopte.Balthazar (in 2003 in het glossy Attitude): “Als jongen van23kon ikdegrote JefDemedtsvanhetNTGafkraken.Geeftoe: dat is een scheefgetrokkenverhouding.Hetzelfdegeldtvoorfilmrecensies.Eenregisseurheeftsomsvijfjaarvanzijnlevenaanzo’nfilmgegeven,endankomjijmetjemodderigeschoenen even naar het resultaat kijken. Waarna je op eendrafjeeennegatiefstukbrouwt.Opdiemaniervergaljeinéénklapvijfjaarvanhetlevenvandiemaker.Daarwouiklievernietmeeraanmeedoen.Godardwisthetal:Een recensent is een soldaat die op zijn eigen regiment schiet.Zohebikmevaakgevoeld.Vandaardatikhetbetervondomvoortaanzelfindeloopgravenplaatstenemen:ikbentelevisieprogramma’sgaanmaken.”

MoederRaaknietaandewelpvaneen leeuwin!DaniëlBuylewerdin de jaren tachtig van de vorige eeuw als radiojournalistontslagenbijdeopenbareomroep.In1990verteldehijinhetweekblad Panorama hoe zijn moeder op haar manier hadgevochtenvooreerherstelvanhaarzoon.Buyle: “Toenmijnontslag inde luchthing,heeftmoedereigenhandig, zonderdatikhetwist,eenbriefnaarkoningBoudewijngestuurd.Numoetjeweten:zeismaartothaarelfdenaarschoolgeweest,wantzewasdeoudstevanachtkinderenenzemoestgeldverdienen.Dekoningreageerdeophaarbriefmeteenklassiek,onpersoonlijkantwoord:hijkonhaarnietontvangen.”MaardaarlietmoederBuylehetnietbij.Zeschreefdanmaareen nieuwe brief, nu gericht aan kardinaal Danneels. En bijhem mocht ze wél langskomen. Buyle: “Ik heb haar toenzelf naar het bisschoppelijke paleis in Mechelen gebracht.Daar had zeeen langgesprekmet de kardinaal.Hij zei dathij overtuigd was van haar gelijk en getroffen door haarchristelijkebewogenheid,maardatdezaakpuurpolitieklagendathijernietsaankondoen.Alstroostgafhijmoedereenpaternoster die in 1985 gewijd was tijdens het bezoek vanpausJohannesPaulusIIaanBelgië.”

MoedigIn 1970 deed Will Ferdy stof opwaaientoen hij zich tijdens het tv-programmaInspraakalseerstezangerinVlaanderenoutte als homoseksueel. Voorwaareen moedige daad. Het staat allemaalbeschreveninzijnautobiografischeboekDe waarheid. Al wil Ferdy zichzelf nogaltijd lieverniet als eenheldprofileren:“Ach, zoals zoveel dingen inmijn levendeedikdieontboezemingopdetelevisielouter impulsief. Zes maanden eerderwasiktrouwensaluitdekastgekomen

tijdenseenradio-interview,maardaarkwamgeenreactieop.Wellichthadgeenmenshetgehoord.Maar toen ikhetdus

lateroverdeedtijdenseentv-uitzendingovermarginalen–zozágmenonstoen–washethekvandedam.Tochvoeldeikmevooralopgelucht.Ikdacht:oef,gedaanmetaldieleugens!Vreemdgenoegkreegvooralmijnmoederallerleihypocrieteen enggeestige reacties te incasseren: Maar madammeke, zo’n sympathieke jongen. Gij hebt hem toch gewassen toen hij klein was? Hebt ge er dan nooit iets aan gezien?Onvoorstelbaar.”(lacht)

MofTijdens de Tweede Wereldoorlog, toen ons land bezet wasdoordeDuitsers,zondRadioBelgië–RadioBelgiqueuitvanuitLonden. De populairste stem van die tijd was Jan Moedwil,een schuilnaam van de Antwerpse voormalige leraar NandGeersens.ZijnradiopraatjevanuitLondenbesloothijaltijdmetdezelfdeslagzin:“Enzondereropteboffen,wekrijgenzewel,demoffen!”JanMoedwilhadinLondeneenFranstaligecollega:Victor de Laveleye. Hij sprak de anti-Duitse-boodschappenvoorhetWaalselandsgedeeltein.

Monarchie (1)Hoelangerjeindejournalistiekzit,hoemeerjemoetuitkijkendat je niet in de greep raaktvan een cynische levensvisie.Louis De Lentdecker, icoonvan De Standaard metde pensionering in hetvooruitzicht, getuigt in 1990:“Ikhebzoveelkomedieinmijnlevengeziendatiknauwelijksnog in iets geloof. Ja, in mijnvrouwenmijn kinderen, dáárgeloofikin.Enindemonarchie,natuurlijk.KoningBoudewijnenik,wekennenelkaarallang.Hijweetdatikeenverwoedtegenstander van het federalisme ben, dat ik me nog eenechteBelgvoel.Alsdekoningmorgenzoubeslissen:We gaan ervoor vechten, dan sta ik paraat. Dan buig ik nederig hethoofdenzeg:Sire, laat mij één van uw musketiers zijn.”

Monarchie (2)Mark Grammens (inmiddels bijna 79) zal dan weer nooitde voorzitter van de fanclub van koning Albert en koninginPaolaworden.DestichtervanhetweekbladDe Nieuwe,dielatereenzelfstandigpublicistwerd:“Eenmonarchieisalleenaanvaardbaaralsdekoninganalfabeet is, lam,doofstomenblind, een louter object, een volstrekt nutteloos wezen datgehandhaafdwordtomdatenigtheatererbijhoort.”

MonoloogIvanHeylenmagvoorhetweekbladPanoramadeexcentriekegeriater Herman Le Compte bij hem thuis in Knokkeinterviewen. Bij aankomst krijgt de journalist de volgendeduidelijke instructie van zijn gastheer: “Stel geen vragen.Alleswatikzeg,zijnbladerenaaneengroteboom.Alsikbenuitgesproken,zullenaldiebladerenééngrotekruinvormenenaluwvragenbeantwoordzijn.”

M-N In deze maandelijkse rubriek duikt Manu Adriaens in de geschiedenis van de Vlaamse journalistiek. Letter na letter ontdoet hij memorabilia uit het rijkgevulde media-archief van het stof: opmerkelijke uitspraken van perslui uit de afgelopen decennia, miniverhaaltjes die minstens een glimlach opwekken, wijsheden van oude ratten voor beginners in het vak. Een abecedarium voorbij de waan van de dag.

Klein lexicon van de Vlaamse journalistiek (11)W

ill F

erdy

(f

oto

Wim

Hen

drix

/Bel

ga)

Vorstenpaar (foto Julien W

arnand/Belga)

1717

MonsterHoe blikt Michiel Hendryckx terug op zijn bijdrage aan deVlaamsepersfotografie?“Och,laatanderendaarovermaarhunoordeelvellen”,glimlachtehij in2005inHumo.“Alleendit:ikbennogaltijdzielsgelukkigdatikalslesgeverzoveeltalentheb mogen begeleiden. Misschien heb ik mijn studentenvooralbijgebrachtdatzevoorhunfoto’smoetenopkomen.IkkreegooiteentelefoonvaneeneindredacteurvanDe Morgendiemezei:Wat voor een monsters heb jij op de wereld gezet? Wij zijn er niet mee gediend dat fotografen hier van hun kloten komen maken. Dat telefoontje deed me ontzettendveelplezier.Onbevoegdenmoetenmethunfikkenvanfoto’safblijven.Ikwordheidensalsikziedaterinmijnfoto’sgekniptis.Datheefttemakenmetdeesthetischeidealenwaarmeeikbengaanfotograferen.Schoonheidkandewereldredden,dacht ik.Mijn foto’smoesten indekrantalleaandachtnaarzich toezuigen, zoals een schone madam. Pas in tweedeinstantiemoestenzeeenverhaalvertellen.”

Mooi“De waarheid is mooi, zolang men haar niet gebruikt omleugenstevertellen.”(Kamagurka)

MoordOp2november2004werdinAmsterdamdefilmregisseurTheovanGoghopstraatvermoord.IndeNederlandseavondkrant

NRC Handelsblad,waarvoor Kamagurkaindietijdaldagelijkseentekeningmaakte,verscheentoenopzijnvaste plaats gewooneengroot vraagtekenmet een ‘k’ in eencirkeltje. Kamagurka(in De Morgen): “De

boodschapwas:Kamaweethetzelfooknietmeer,Kamasteltzicheengrotevraag.IkkendeTheoeenbeetje,duswashetvoor mij zowel een privézaak als nieuws. De eerste dagennadiemoordwas ik inshock.Het isooknietnietshè,eenartiest die vermoord wordt. Een staatsman, tot daar, dat iseengegevenindeloopvandegeschiedenis.Maareenartiestdie door een fundamentalist wordt omgelegd, na grondigeplanning, met voorbedachten rade… Theo loopt ’s morgensover straat zoals ikhier:gazetjehalen,dehondeenkakskelatendoen,enknal!”

MoordwapenLaathetueensgezegdwordendooreenpolitiekekrokodil.HermanDeCroo:“Meteenkrantkunjezoweleenministeralseenvliegdoodslaan.”

MoslimJeroom,eenvandevastecartoonistenvanHumo,krijgtnaareigenzeggengeregelddevraagwaaromhijnauwelijkslachtmetmoslims.Hijheeftereenuitlegvoor:“Datkomtomdatdemoslimsgeenafbeeldinghebbenvanhungod.IkzoekmesufopGoogle,maarerisgeenMohammedtebekennen.GeefmeéénafbeeldingvanMohammedenjehebteenstrip!Alspeeltnatuurlijkookmeedatikmetdeislamgeenvoelingheb.IkkendeKoranniet,hoekanikerdanmeelachen?”Hij heeft zijn jeugdjaren in het katholieke onderwijsdoorgebracht, dus richt hij zijn humor maar op Christus.

Jeroom: “Jezus aan een kruis hangen en hem tegen Marialatenzeggen:Sta daar niet zo te kijken, trut, haal een tang!,datvindikleuk.Hádhijdatmaargedaan,danhaddenweeenanderereligiegehad.TegenoveraldieBijbelverhalengewoonwatlogicaplaatsen,dedeuropenduwenenroepen:Doe maar normaal!–datismeermijnroeping.”

MosselHoe zwaar kan het bestaan van een ankerman van het tv-journaal zijn… VTM-gezicht Danny Verstraeten geeft er eenvoorbeeldvaninDe Morgen:“Opeenavondgingikbijmijnbroermosseleneten.Ikkwamdienachtdoodziekthuis.Eenslechte mossel, dacht ik, want ik had als enige een soortvoedselvergiftiging opgelopen. Heel vroeg in de ochtendwerd ikuitbedgebeldennaarVilvoordegesommeerdvoorextranieuwsuitzendingen:koningBoudewijnwasdood.Indestudioben ik toen zelf acht levensgestorven. Ik zatermeteen asgrauwgezicht,misselijk, eenhalve apotheek inmijnmaag. De mensen dachten dat ik danig met onze dynastiemeeleefde,terwijlikgewoonzoziekwasalseenhond.”

NNaaktDeuitgeverijHoste,zoalsDePersgroepvroegerheette,brachtjarenlang het weekblad Kwik op de markt: het stond volsensationeleverhalen,diewerdenopgefleurdmetfoto’svanblotevrouwen. InzijnsatirischebladDe Zwijgerwijdt JohanAnthierens in 1983 een beschouwing aan de abominabelekwaliteit van Kwik: “Het is, meewarig gezegd, een vunzigverzinsel van een weekblad. Het misbruikt seks zoals deexhibitionist die bloot onder een regenjas bij scholen gaatposten.Muffenaaktmodellen inoverleefdeposes,devrouwgeëxposeerdmetkattenbakstank,dezinnelijkheidalseendroluitgestald, pikanterieënbijeengeschrevendoorheertjesmetprostaatproblemen.Degoedkoopstecartoonsuitdeonderstela van de luizigste persagentschappen, geschreven moppenwaarbijvergelekendemoppentrommelvan’t PallieterkedoorGerritKomrijwordtvergaard.”

NeutraalRadiojournalistMarcStassijnsstelteenkritischevraagaande renner Martin Van denBossche,eenploegmaatvanEddyMerckx.Decoureurgeeftgeen krimp. Droog: “Dezevraag wordt noch bevestigdnochtegengesproken.”

NiemandMia Doornaert, die tot voor enkele jaren op debuitenlandredactievanDe Standaardwerkte,heefteengrootprobleem met vrouwen die het woord ‘feministe’ als eenbeledigingbeschouwen.Wanthetseksismeindesamenlevingwordtnogaltijdzwaaronderschat,vindtze.Doornaert:“IkbenjarenlangvoorzitstergeweestvandeInternationaleFederatievan Journalisten.Opeendagwas ik, tijdensde lunchpauze,nogaanhetwerkinhetInternationaalPerscentruminBrussel.Erkwameenmanbinnendieevenrondkeekentoenzei:‘Ah, je vois qu’il n’y a personne.’Puntéén:diezieteenvrouwzittenachtereentekstverwerkerendenktdatheteensecretaresseis.Entwee:desecretaresseispersonne.Dusantwoorddeik:‘Non, il n’y a personne, il n’y a que la présidente.’

Klein lexicon van de Vlaamse journalistiek (11)M

oord

op

Theo

Van

Gog

h (f

oto

Elzi

nga/

EPA

een reeks van Manu AdriaensACB

(foto Belga)

18

18

De

Jou

rna

list

De

Jou

rna

list

maart 2012

Mar

c Re

yneb

eau

(fot

o D

irk W

aem

/Bel

ga)

ACBNieuwswaarde (1)Louis De Lentdecker maakt voor De Standaard eenartikelenreeksoverdeBrusselseonderwereldenprostitutie,onderdetitelZware jongens, lichte meisjes.ZijnvrouwelijkecollegaMariaRosseelsresumeertnapublicatiehetbelangvandezereeks:“HetenigenieuwsdatLouiserinvertelde,wasdatdiemeiskesallemaalproperondergoeddragen.”

Nieuwswaarde (2)“Nieuwsisdatenevliegtuigdatneerstort.Nietdievijfduizenddieindeluchtblijven.”(HermanDeConinck,voormaligHumo-journalist)

NiksCabaretier Geert Hoste heeft zo zijn bedenkingen bij devakkennisvan sommige journalisten: “Meestal stuur jenaareencongresvanneurochirurgengeenslagers.Maarovereenhumoroptredenmagwéliedereeneenreportageschrijvenen

zeggendathijhettochmaarniksvond.”

Nobelprijs (1)Latenweeenvoorbeeldnemenaanhetarbeidsethos van Marc Reynebeau vanDe Standaard: “Jemoet elke dagweerproberenomhetbesteartikelallertijdenteschrijvenen tegelijkbeseffendatdekrant de volgende dag toch dient omerdevis in teverpakken. Jemoetnietverwachten dat je daar de Nobelprijs

meezultwinnen.Alsdatzois:graag,ikzouhetnietafwijzen.Maareenbeetjerealiteitszinkangeenkwaad.”

Nobelprijs (2)Een blunder van de openbare omroep in de jaren tachtig.JanHautekiet,voormalignethoofdvanStudioBrussel:“IkzalhelaasnooitvergetenhoeweHugoClausooit tenonrechtedeNobelprijsvoorliteratuurhebbentoegekend.OmdatonzeVlaamseauteurzwaarinderunningwas,haddeVRT-journalistvan dienst alvast twee tekstjes voorbereid. Eentje met hetheuglijke nieuws dat hij ‘m had gewonnen, eentje waarinstonddatdeprijshem jammerlijkgenoegopnieuwontgliptwas.OnzeStuBru-redactriceheefttoenopaanwijzingvandejournalisthetverkeerdetekstjemeenaardestudiogenomen,waardoorhet indeether kwam.BroerGuidoClaushaddatfouteberichtgehoordenonmiddellijkgebeldnaarHugo,dieopdatmomentinCavaillonzat.Champagneenvreugdealomnatuurlijk,toteenhalfuur laterdeboodschapkwamdathetallemaalmaareenvergissingwasgeweest.”

NomadeOnrust is de permanente brandstof voor VRT-verslaggeverRudiVranckx.InzijnboekVan het front geen nieuwsgeefthijaanhoehijzichvoeltalszijnwerkdagzichnoodgedwongenvoltrekt in het omroepgebouw aan de Brusselse Reyerslaanin plaats van in een ver gevaarlijk oord: “Als een gekooidbeest indedierentuin loop iksomsrondjesomdebureaus.Maandenlang op de redactie rondhangen zal wel altijd eenkwellingblijven.Dehalvewaarhedendieermetveelaplombgedebiteerdworden,denutteloze spelletjesom invloed,debenauwdheid om met te veel collega’s samen in een engeruimtezitten.Destamvandereportersbestaatuitzwervers,nomaden,endaarvoelikmehetbestbij.Enalsreïncarnatiebestaat,danbenikineenvroegerlevenkruisvaardergeweest.OfeenSaraceen,eenkroniekschrijveruithetMidden-Oosten.”

NonFrank Vander Linden ruilde twintigjaargeledenzijnbestaanalsHumo-rockjournalist in voor dat vanmuzikant: hij richtte de groep DeMens op. Vander Linden: “Ik vindhet sowieso heel respectabel alsrockjournalisten muziek spelen. Eris geen enkele voetbaljournalistdie nooit gevoetbald heeft – datbestaatgewoonwegniet. Indesportwordtdatalsnormaalbeschouwd. Maar in de rockjournalistiek moet je volgenssommigenblijkbaareensoortnonzijn.”

NormMauriceDeWilde, de in1998gestorven legendarischeVRT-journalist,blijftindeomroepgeschiedenisindeeersteplaatsbekend om zijn indringende programma’s die hij over deTweede Wereldoorlog maakte. Hij gaf ook les aan het Rits.Toen hij daar met pensioen ging, vroeg hij zijn jongerecollega Johan Op de Beeck om zijn cursus over te nemen.LaatstgenoemdeverteldeinHumodatditwellichtdemooisteprofessionele erkenning is die hij ooit heeft gekregen. OpdeBeeck (in 1998): “WantMauriceDeWilde heeft toch denormvandejournalistiekbijonsbepaald.Alleenzijnwenietallemaal Jezus Christus en willen we niet allemaal aan hetkruiseindigen.IkzounietkunnenwatMauriceheeftgedaan.Ik zou niet zo rücksichtslos met mijn eigen leven kunnenomspringennochmezoonvoorwaardelijktendienstevanhetGroteIdeaalkunnenstellen.Maarhetiswelgoeddatiemanddie norm heeft bepaald. Laten we echter niet vergeten datMaurice ophet toppunt van zijn kunneneen soort paria bijdeopenbareomroepwas, iemanddie langetijdnietsheeftmogendoen.Enikbenerzekervandathijvandaagalsjongejournalistookaanallekantenverguisdzouworden,eenprooivannietaflatenderancuneenroddel.”

NormaalDefilosofievanLouisPaulBoon,toenhijnogredacteurbijhetGentsedagbladVooruitwas:“Hoekunjebeterdenormalenbeschrijvendanlangsdeabnormalenom?”

NotaSiegfried Bracke is nog televisiejournalist als hij in 2001door Steven Somers van het magazine Bonanza wordtgeïnterviewd.Bracke:“Demanindestraatzegtme:Jij krijgt veel uit de politici zonder dat je onbeleefd of onvriendelijk bent.Datvindikeencompliment.Ikbenopgegroeidineentraditiewaarbijjournalistenininterviewsmoestenlatenzienhoestoutzedurfdentezijn.Jemoestonmiddellijkbetweterigbeginnen tezeurenenvier,vijfkeerdezelfdevraagstellen.Ikhebdatookgedaan.Ikhebzelfsnogergenseenbarokkenota liggen van de toenmalige bestuursdirecteur InformatieKarel Hemmerechts: Alleen de baby interesseert me, de moederkoek niet. In onze gepolitiseerde omroep regendehet natuurlijk klachten wanneer ik te vervelend deed. Diedirecteurprobeerdeereenremoptezetten.Vandaagbenikhetmethemeens:opbetweterigezeurkousenmoeteenremwordengezet,innaamvanhetalgemeenbelang.”

Nut“Hetenigenutvaneencriticusisdathijjenaamindekrantplaatst.”(HugoClaus)

Bronnen: naast de vermelde boeken werd voor deze aflevering gebruik gemaakt van jaargangen van Humo, De Morgen, De Standaard, Panorama, Attitude, De Zwijger en Bonanza.

Frank Vander Linden (foto Benoit D

oppagne/Belga)

19

Onder embargoC

19

DeKamercommissie voor Justitie heefthetwetsvoorsteldatverdachten wilde beschermen tegen de pers van de agendaafgevoerd.Detekstgafrechtersdemogelijkheidinkortgedingeenpublicatieofuitzendingbij testurenofzelfs teverbiedenwanneerdezehetvermoedenvanonschuldzouschenden.

De Kamercommissie nodigde onder meer de AVBB uit opeen hoorzitting, en bij die gelegenheid formuleerden detwee nationaal secretarissen van respectievelijk VVJ en AJPfundamentelekritiekenophetwetsvoorstel.Gewezenwerdopdeverregaandemogelijkheiddierechterszoudenkrijgenominte grijpen in de persvrijheid, dit terwijl de wetgeving toch aldiversebeschermingsmechanismenvoorinopspraakgebrachtepersonenomvat.

Desecretarissen-generaalvandeRaadvoordeJournalistiekende Conseil de Déontologie Journalistique van hun kant wezenophetalternatiefvandedoordemediasectorgeorganiseerdezelfregulering.Ookacademici,zoalsdeGentsehoogleraarDirkVoorhoof, toonden zich weinig entoesiast over het beoogdenieuwekortgedingtegendemedia.

De Kamercommissie voor Justitie besliste uiteindelijk een“ruimerebezinningsperiode”inte lassenvooraleerdekwestieverder te behandelen. De volksvertegenwoordigers blijven deproblematiekwelbelangrijkvinden,maarzeerkennendathetbeoogderechterlijkepublicatieverbodtocheenbrugteveris.

Nognieuwsindegerechtelijkesfeer.IntweerecentearrestenheefthetHofvanCassatiebeslistdatlaster op het internetalsdrukpersmisdrijf tebeschouwenis.Datbetekentdat lasterlijkeuitlatingen op een blog of internetforum, net zoals die inklassiekemedia,enkelvoorhethofvanassisenkunnenwordenvervolgd.

HoogleraarmediarechtDirk Voorhoofwijst inDe Juristenkrantophetgrotebelangvandezecassatierechtspraak.“Voorlasterof

beledigingwordttraditioneelgeenassisenprocedureopgestart.Het gevolg is dat ook laster op het internet nu een feitelijkestraffeloosheidzoukennen.”

Hetblijft hoedanookuitkijken.NogmaalsDirkVoorhoof: “Deevolutie zal ongetwijfeld opnieuw de vraag oproepen naarsnellere en meer effectieve vormen van rechtsbeschermingtegen onbetamelijke uitingen in de media. Het roept meteenookdevraagopofdebestaandegrondwettelijkewaarborgenwelvoorde‘klassieke’mediamoetenbehoudenblijven.”

Stein Falk is overgestapt van tvbrussel naar vtm,waarhij deTelefacts-redactieversterkt.

Fabienne Willaert is de nieuwe hoofdredactrice van Feeling/Gael. De Nederlandstalige en Franstalige redacties van beidemaandbladenvormennuéénredactieteam.

Van dat team maakt ook Danny Ilegems deel uit. Hij isverantwoordelijk voor de actualiteit en duiding in beidemagazines.

Bij Marie Claire België/Belgique neemt journaliste Ruth Goossenshetroerinhanden.ZeneemtzohetgrootstedeelvandetakenvanFabienneWillaertover.

NognieuwsvanhetSanomafront:Thomas Sifferheefterontslaggenomen als creatief directeur publishing, een functie die hijsindsmeivorigjaarbekleedde.VolgensSifferwasdefunctievancreatiefdirecteurhemteweinigconcreet.WellichtblijfthijvoorSanomawelnogprojectenvoorzijnrekeningnemen.

BijdeVRTisIvo HendrixnietlangerbedrijfsvrijgesteldevanhetACV.HijmaaktdeoverstapnaardeHR-directievandeopenbareomroep, waar hij medewerker wordt van directeur KarenBraeckmans.

www.vvoj.nl bestuur@vvoj.nl www.vvoj.be Vereniging van Onderzoeksjournalisten

In de prijzenvallen?

Prijs voor Onderzoeksjournalistiek 2012

Voordrachten voorDe Loep tot 16 april 2012Onderzoeksjournalisten doen vaak baanbrekend

werk. Ze roeien op tegen de stroom van bezuini-

gingen en de waan van de dag. De Loep is een

erkenning voor het beste in de Nederlandse en

Vlaamse onderzoeksjournalistiek. Ook dit jaar kan

een ieder één of meerdere producties voordragen.

Om voor de prijs in aanmerking te komen, moet het

werk zijn gepubliceerd in de periode 1 april 2011 tot

en met 31 maart 2012. Voordrachten kunnen gedaan

worden via de website van de VVOJ:

www.vvoj.nl > De Loep > aanmelden.

De sluitingsdatum is 16 april 2012.

VVJ-afdeling AntwerpenUitnodiging

Algemene Vergaderingwoensdag 25 april 2012 om 20 uur

Hogere Zeevaartschool, Noordkasteel-Oost 62030 Antwerpen (parking beschikbaar)

In 2011 kwam het IPV in het Pershuis aan de Antwerpse Grote Markt jammer genoeg aan zijn einde. Maar in dat jaar besliste de VVJ ook om een nieuwe regionale afdeling voor de Provincie Antwerpen op te richten. 2012 moet het jaar worden waarin de nieuwe VVJ-afdeling wordt geconsolideerd. Daarom nodigen we alle VVJ-leden die in Antwerpen wonen of

werken uit op een eerste Algemene Vergadering van de VVJ-Antwerpen. Die vindt plaats op woensdag 25 april 2012 om 20 uur in de Hogere Zeevaartschool in Antwerpen. Gelet op het historische karakter van de bijeenkomst, en gezien er op deze AV ook bestuursverkiezingen worden georganiseerd, bij deze een warme oproep om zo talrijk mogelijk erbij te zijn !

Marc Van de Looverbosch, voorzitterVVJ - Pol Deltour, nationaal secretaris VVJ

Agenda:1. Historiek van de doorstart van de VVJ-afdeling Antwerpen2. Actuele dossiers – debat3. Financiën: stand van zaken4. Verkiezing van de eerste Raad van Bestuur5. Varia

Gelegenheid tot speeddate met de leden van het nieuwe bestuur

Voor wie ?(uittreksel uit het Reglement van de Afdeling, zoals goedgekeurd door de AV van de VVJ in Brussel op 18 februari 2012)

De Algemene Vergadering omvat alle leden van de Afdeling.VVJ-leden die wonen en/of werken in de provincie Antwerpen zijn automatisch lid van de Afdeling en haar Algemene Vergadering.

De AV omvat gewone leden, die stemrecht hebben, en buitengewone leden, die aan de vergaderingen kunnen deelnemen maar zonder stemgerechtigd te zijn.

a. Gewone (stemgerechtigde) leden zijn:

- De erkende beroepsjournalisten die lid zijn van de VVJ en wonen en/of werken in de provincie Antwerpen

- De stagiairs-beroepsjournalist door de nationale VVJ-bestuursraad als zodanig aanvaard

b. Buitengewone leden (zonder stemrecht) zijn:

- Persmedewerkers, dit zijn actieve journalisten die voor algemene nieuwsmedia werken maar zonder het statuut van (stagiair-)beroepsjournalist, en die door de nationale VVJ-bestuursraad als zodanig aanvaard zijn als lid;

- Technici, dit zijn houders van een T-kaart en lid van de VVJ;- Docenten en studenten in de journalistiek, in die hoedanigheid door de nationale

VVJ-bestuursraad als lid aanvaard:- Ereleden, dit zijn oud-journalisten, door de nationale VVJ-bestuursraad alszodanig

als lid aanvaard:- Preferentiële partners zoals de Stad Antwerpen en de Provincie Antwerpen.

Model van volmachtMaximaal 5 volmachten per aanwezig lid.

Ondergetekende, ................................................................................................................

stemgerechtigd lid met erkenningsnummer N ........................................................................

geeft hierbij volmacht aan ...................................................................................................

om in zijn/haar naam te stemmen op de A.V. van VVJ-Antwerpen op 25 april 2012.

BESTUURSVERKIEZINGEN VVJ-afdeling Antwerpen

voor de periode 2012-2016OPROEP TOT KANDIDAATSTELLING

Op 25 april 2012 zal de Algemene Vergadering van de VVJ-afdeling Antwerpen een Raad van Bestuur verkiezen.

Deze omvat 8 leden:- een voorzitter- een ondervoorzitter- een secretaris- een penningmeester- vier bestuurders.

De voorzitter, ondervoorzitter, secretaris en penningmeester zijn gewone leden.Van de overige vier bestuurders zijn er twee buitengewoon lid.

Zij worden om de vier jaar verkozen uit de gewone leden van de Algemene Vergadering, rekening houdend met een zo groot mogelijke representativiteit van de diverse mediasectoren (persagentschappen, kranten, magazines, radio, tv, online).

Wie zich kandidaat wil stellen voor een de bestuursmandaten, kan dit doen tot en met 10 april 2012 via een brief, fax of e-mail naar het VVJ-secretariaat in Brussel.Brief: VVJ, Residence Palace blok C, lokaal 2232, Wetstraat 155, 1040 BrusselFax: 02/235.22.72E-mail: info@journalist.be

(foto

Ibour

ki/Ph

otoNe

ws)