Le Bourgeois gentiLhomme

de reynaertghesellenK O N I N K L I J K E t O N E E L g r O E p vzw

rEyNaErt thEatEr MaLpErtuus rEdINgENstraat 4 - LEuvEN

koninklijke toneelgroep de reynaertghesellen vzw | Reynaert Theater Malpertuus Redingenstraat 4 - Leuven | www.reynaertghesellen.be

Le Bourgeois gentiLhommeauteur: Molireregie: Vital Schraenenregie-assistentie: Goedele Vriens

productieleiding: Erwin Demuyncktechniek: Yves Vandegoorrekwisieten & decor: Erwin DemuynckFotos: Saar Depovere

acteurs: Katrien Devill, Frie Huybreghs, Edelhard Moens, Emmelien Monnens, Patrick Nackaerts, Wim Nijs, Koen Raes & Bart Van Bilzen

voorstellingen: 1, 2, 7, 12, 14, 15 & 16 mei 2015 (20u)Matineevoorstelling: zondag 10 mei 2015 (15u) reservaties: vanaf 4 weken voor de premire!

merci, monsieur moLire.

Ongeveer een jaar geleden vroegen de Reynaertghe-sellen me of ik, na Ubu Koning (Alfred Jarry), Wach-ten op Godot (Samuel Beckett) en De toevallige dood van een Anarchist (Dario Fo), nog eens voor hen een regie wilde tekenen. Met plezier!Maar, aangezien het seizoen 2014-2015 zich eer-der profileerde als een zwaar seizoen met donkere toneelwerken, mocht de laatste productie van het speeljaar best wat luchtiger. Iets met humor dus?Ja, maar geen zwarte komedie, geen tragikomedie, geen politieke satire of surrealistisch gedoe. Gewoon, een goede komedie. En ja, waarom niet, want dat was toch lang geleden bij de Renards, een klassieke komedie! Euh, ja, waarom niet

Ietwat verward en niet onmiddellijk thuis in het re-pertoire van de goede klassieke komedies ging ik te rade bij de godfather van het genre: Jean Baptiste Poquelin aka Molire.

Uiteraard ken ik zoals iedere zichzelf respecterende theatermens - vaag zijn grote werken (De vrek, Dom Juan, De Misantroop, De schelmenstreken van Sca-pin, De ingebeelde zieke, Tartuffe, etc), heb ik en-kele ervan opgevoerd gezien, maar nog nooit had ik mijn regisseurstanden erin gezet.

(Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat ik, als acteur weliswaar, meer dan 150 keer in binnen- en buiten-land Clonte heb gespeeld in de radicale en beju-belde bewerking van Tartuffe door Dirk Opstaele/Ensemble Leporello.)

En zodoende, al lezend, op zoek naar het ideale stuk voor een feestelijke seizoensafsluiter, geraakte ik in de ban van de meester en viel uiteindelijk mijn keuze op een iets minder populair stuk van de Franse bard: Le Bourgeois Gentilhomme oftewel De Burger Edelman.

Molire (1622-1673) schreef Le Bourgeois Gentil-homme, une comdie-ballet in 1670 in opdracht van zijn beschermheer n Zonnekoning Lodewijk XIV, ter opluistering van flamboyante tuinfeesten waar de humeurige koning zijn hofhouding zo graag mee vermaakte. De tekst stond geheel in dienst van de muziek en de balletten, gecomponeerd door Lully. Na de premire ging alle lof dan ook naar de jonge Lully. De oude Molire moest wachten tot na de tweede opvoering om enige complimenten te ontvangen van zijn vorst. Enkele maanden later werd het stuk heropgevoerd in een Parijs theater, deze keer met overweldigend succes.

Le Bourgeois Gentilhomme staat niet bekend als n van Molires meesterwerken en wordt zelfs vaak om-schreven als problematisch en onhandig. Enerzijds omwille van alle gezongen en gedanste interludes die de actie afremmen, zeer tijdsgebonden zijn en het stuk log en lang maken. Anderzijds omwille van de ongewone structuur, waarbij het eigenlijke verhaal pas halverwege het stuk echt in gang schiet en het ongeloofwaardige einde. Dit is allemaal gedeeltelijk waar, maar de intrinsieke kwaliteiten van deze late Molire wegen niet op tegen de mogelijke gebreken.

Ik ben alvast bezweken voor de charmes van deze onvolmaakte Bourgeois! Om te beginnen omdat het stuk bol staat van inventiviteit, spitsvondigheden en sterke personages, verwikkeld in hilarische situaties en plotwendingen. Het geheel is geschreven met een vlijmscherpe pen blakend van moderniteit. Mo-lire blijkt ook hier niet enkel een begenadigd auteur, maar bovenal een geniale theatermaker. (Laten we niet vergeten dat Molire, naast het schrijven van zijn stukken, zelf alle hoofdrollen vertolkte en directeur was van zijn eigen gezelschap!)

Zowel tijdens het bewerken als tijdens de repetities werden ik en de acteurs gewaar hoe afgemeten n genereus zijn schriftuur is, hoe de scnes tegelijk strak in elkaar zitten n ruimte bieden om ze als ac-teurs eigen te maken, hoe hij voortdurend elementen aanreikt om te spelen en te schitteren. Alsof hij, drie-

en-een-halve eeuw later, u een theaterles geeft n een schouderklopje. Merci, Monsieur Molire.

En daarnaast is er natuurlijk de inhoud van deze wervelende en kleurrijke komedie. In eerste instan-tie volgen we de verwikkelingen van de ridicule en naeve bourgeois Jourdain die al zijn hebben en hou-den, zelfs zijn eigen dochter, ervoor over heeft om op te klimmen tot de stand van gentilhomme. En hoe hoger hij meent te klimmen, hoe belachelijker hij wordt, deze Icarus van de ijdelheid. Wie echter die-per graaft, ontdekt dat Jourdain een tweesnijdend mes is. Dankzij scherpzinnig menselijk inzicht slaagt Molire erin om niet enkel de kleingeestige bour-geoisie te ontmaskeren, maar ook nog eens de hele hypocriete en pretentieuze gentilhommerie lees de adel- uit te kleden. En dit, in 1670, voor hun eigen ogen! (Geen wonder dat na de premire aan het hof iedereen enkel de balletten en de muziek bejubelde.) Respect, Monsieur Molire!

Radicaal politiek theater avant la lettre. Heel zijn leven heeft Molire haast niets anders gedaan: zijn publiek n zijn broodheren, vaak de heersende klasse, via de lach en gezond verstand, een spiegel voorhouden, frontaal aanvallen en uitkleden tot op het bot, maar nooit belerend, gratuit of onrechtvaardig. Heel zijn leven heeft hij risicos genomen, subversief en geniaal, op het levensgevaarlijke af, omdat hij niet anders kon. Heel zijn leven heeft hij op een slap touw gedanst, ele-gant en lichtvoetig, bengelend boven een onmetelijke afgrond, en dat is voelbaar in zijn theater. De impact van dit compromisloos vrijgevochten oeuvre blijft tot vandaag door zinderen. Chapeau, Monsieur Molire.

De mensheid heeft in drie eeuwen, ongeacht Ver-lichting en Revoluties, niet veel bijgeleerd. Alleen al daarom blijft Molire een noodzakelijke en relevante auteur. Meesterlijk en modern!

Een klassieke komedie zei u? Geniet ervan!

vital schraenen, april 2015.

Vital Schraenen regisseur

Vital Schraenen (Belgi, 1969) is sinds 1988 werkzaam in de theaterwereld als auteur, regisseur, acteur, licht- en decorontwerper, vertaler, bewerker en coach. Hij werkte o.a. voor De Tijd, Internationale Nieuwe Scne, Vlaamse Opera Stichting, Ensemble Leporello, Theater Stap, Fabuleus, De Vieze Gasten, Compagnie Thor, het Brussels Brecht-Eisler koor, 30CC-leuven, Zinneke Parade, MetX.

Als acteur was hij vooral te zien in voorstellingen van Ensemble Leporello (o.m. Brussel, een Oerwoud, De Cid, Een Tartuffe, en recent Het Laatste Feest).

Hij is artistiek leider van het muziektheatergezelschap Tirasila en regisseerde er o.m. KRSK!, t ManneHart en Slachtwerk. Sinds 4 jaar is hij als acteur actief bij het internationaal toerende Brussels gezelschap Fa-brique Imaginaire in de voorstelling Du vent... des fantmes.

Naast het artistiek leiden van grote theatrale evenementen (zoals de openingsceremonie voor Brussel 2000, Ode Gand 2003 te Gent, openingsevents Beautanik, van Start 07! tot en met Start 09! van 30CC, een totaalevenement rond Mijn Kleine Oorlog van L.P.Boon te Brussel en Ieper, een reeks openluchtprojec-ten binnen het Mechels festival Stadsvisioenen 2009, een parade voor 975 jaar Keerbergen in 2011, artis-tieke cordinaties voor de Zinneke Parades van 2012 en 2014, de seizoen opener (2013) van 30CC Canta Luna met 250 zangers) is hij hoofdzakelijk actief als freelanceregisseur van muziektheaterproducties (zoals Vergeten straat, een volksopera, of Vive la Sociale van Het Brussels Brecht-Eislerkoor en het Hasselts Om-roerkoor, Frankenstein van Theater Stap, Ljublju, een straat-instrumenten-opera naar A. Tsjechov door Maatschappij Excelsior , Ceci nest plus Carmen naar G.Bizet, Foor 11 met de Nieuwe Snaar...

Regelmatig realiseert hij ook producties met amateurgezelschappen en amateurkoren. Ondermeer Drie zusters van Tsjechov en De Zelfmoordenaar van Erdman bij Toneel Heverlee, Menuet naar L.P.Boon bij Theater Hellespot. Bij de Reynaertghesellen realiseerde hij Ubu Koning naar Jarry, Wachten op Godot van Beckett (Beiden genomineerd voor de Euripdesprijs 2009 en 2010) en De toevallige dood van een anarchist van Dario Fo.

Molire auteur

Molire, geboren als Jean-Baptiste Poquelin (1622 - 1673), was de zoon van een welgestelde behanger-stoffeerder. Hij bezocht het Parijse College de Clermont, waarna hij rechten ging studeren in Orlans.

In 1643 stichtte hij met de familie Bjart een toneelgezelschap lIllustre Thtre, en nam de naam Molire aan. Het gezelschap werkte zonder succes. Molire moest wegens schulden enige tijd in de gevangenis doorbrengen. Hij verliet Parijs en reisde met zijn kameraden gedurende een twaalftal jaren door de provincie. Al spoedig begon hij zelf komedies te schrijven.

Op 24 oktober 1658 trad hij voor het eerst op voor koning Lodewijk XIV en zijn hele hof in een zaal van het Louvre. De bijval was zo groot, dat Molires gezelschap de naam Troupe de Monsieur mocht voeren en een zaal van het Petit-Bourbon tot zijn beschikking kreeg.

In 1659 opende hij met Les prcieuses ridicules een reeks van ongeveer dertig kluchten en blij-spelen, die hem de gunst en bescherming van Lodewijk XIV bezorgden en hem bij het nageslacht beroemd maakten. Enkele van zijn bekendste stukken zijn Tartuffe, Les Fourberies de Scapin, Dom Juan, Le misanthrope, Lavare.

In zijn komedies had Molire kritiek op de heersende klasse, de bourgeoisie, de edelen en geestelij-ken, medici, schijngeleerden en de overdreven bewonderaars van kunst en wetenschap. Hij maakte daarmee ook meer vijanden dan vrienden. Maar gelukkig kon Lodewijk XIV hem wl waarderen en steunde het gezelschap van Molire. Hij gaf toestemming op te treden in zijn eigen Palais-Royal. Later werd Molire ook gevraagd om teksten te leveren voor grootse openluchtspektakels in de koninklijke tuinen.

In 1662 huwde hij met de zeventienjarige toneelspeelster Armande Bjart.

Molire overleed op 51-jarige leeftijd na de vierde voorstelling van zijn laatste komedie, Le malade imaginaire, waarin hij zoals gewoonlijk de hoofdrol vertolkte. Tijdens de opvoering werd Molire plotseling onwel. Hij werd naar huis gebracht en vroeg om een stuk Parmezaanse kaas, het enige dat hij nog kon eten. Het mocht echter niet baten, Molire stierf nog diezelfde avond.

De lokale clerus ontzegde hem een begrafenis op gewijde grond, maar na bemiddeling van lokale notabelen n Lodewijk XIV werd hij uiteindelijk begraven bij de ongedoopte kinderen.

In 1680, zeven jaar na zijn dood, werd bij decreet door Lodewijk XIV de Comdie Franaise opgericht. Tot op vandaag blijft la Comdie Franaise het erfgoed van Molire met zorg onderhouden.

ereleden Seizoen 2014-2015

hein nAcKAerts BAuters - everAerts

mieL DeviLLe heiDBucheL - vAnDerBe LAmBermont - roscAm

hugo sYmons torreKens - steenhouDt

nicoLAs vAnDeBroeK Joris vAnDenBerghe

eriK vergAuwen vLemincKX - BrueLemAns

Wandelingstraat 2, 3000 Leuven (zijstraat Mechelsestraat)T: 016 / 29 21 20 - F: 016 / 29 58 60

www.nicolecadinebysophie.be - info@nicolecadinebysophie.be

Magdalena Zuid BensiMon nathalie Vleeschouwer aoargila chie Mihara MoMa nathalie VerlindenMia Zia clinch M0851 Klaar deVill annelies tiMMerMans...

POL & BIEKE

BASTIN

Tandtechnisch labo

Dagobertstraat 143000 LeuvenTel. 016 23 54 70

Wandelingstraat 2, 3000 Leuven (zijstraat Mechelsestraat)T: 016 / 29 21 20 - F: 016 / 29 58 60

www.nicolecadinebysophie.be - info@nicolecadinebysophie.be

OMNIAwij doen meer met uw reisbudget

Precies dat tikje meer efficiency en persoonlijke zorg voor uw reisbudget maakt het verschil tussen gewoon maar service en Omnia Service.

Bezoek zeker onze vernieuwde website waar u alle informatie vindt over onze vakantiereizen, groepsreizen, zakenreizen, incentives en bedevaarten.

U vindt er ook interessante reistips, links met de grote touroperators en nog heel wat meer...

mr dan reizen

Omnia TravelMgr. Ladeuzeplein 15

3000 LeuvenTel 016/24 38 10

www.OMNIatravEL.bE