BREIN IN RESET SYMPOSIUM DEMENTIE - Howest · 2019. 3. 26. · Traject en opvolging VZP...

SYMPOSIUM DEMENTIEVRIJDAG 15/03/2019

BREIN IN RESET

• 12:30: Onthaal

• 13:00: Voorstelling “Referentiekader voor kwaliteit van leven, wonen en zorg voor personen met dementie” (Herlinde Dely)

• 14:00: Inspiratiesessie Morele Veerkracht (Veronique Hoste)

• 14:45: Pauze

• 15:00: Inspirerende praktijken i.s.m. Sophia en Foton

• 16u30: Afsluiting met netwerkreceptie

PROGRAMMA 18/03/2019

Symposium dementie 2

J. VERSCHRAEGEN & H. DELY

VOORSTELLING REFERENTIEKADER

VOOR KWALITEIT VAN LEVEN, WONEN

EN ZORG VOOR PERSONEN

MET DEMENTIE

Ik, jij, samen MENSEen referentiekader voor kwaliteit van leven, wonen en zorg

voor mensen met dementie

Een referentiekader voor kwaliteit van leven, wonen en zorg voor mensen met dementie

• Een antwoord op

• de stijgende prevalentiecijfers

• de negatieve berichtgeving over ouderenzorg

• Intersectoraal

• Thuiszorgvoorzieningen

• Residentiële zorg

• Ziekenhuizen

Wat is goede zorg?

Wetenschappelijke bronnen & visieteksten

Praktijkervaringen zorg

Praktijkervaringen personen met dementie en

mantelzorgers

Beeldvorming NormalisatieAutonomie in geborgenheid

Afgestemde zorg voor de persoon met dementie

Mantelzorgers en naasten

De professionele zorgverlener en

vrijwilliger

DE ZORGRELATIE

Persoonsgerichte benadering

Beeldvorming

Een persoon met dementie

Hoe praat je over (iemand met) dementie?

Hoe betrek je mensen met dementie?Geef je hen inspraak in de zorgvoorziening?

Hoe zorg je ervoor dat mensen met dementie kunnen blijven deelnemen aan het maatschappelijk leven?

Hoe praat je met iemand met dementie?

www.onthoumens.be

Normalisatie“Zo normaal waar mogelijk,

bijzonder waar nodig”

© L

eo D

e B

ock

–Ex

per

tise

cen

tru

m D

emen

tie

Vla

and

eren

Zorg dat het gewone ‘gewoon’ kan blijven

• In de thuisomgeving

• In het woonzorgcentrum

• In het ziekenhuis

Normalisatie

Maatschappelijke participatie

Autonomie in geborgenheid

AUTONOMIE

GEBORGENHEID

Zelf kiezen

Mening vragen

Wilsbeschikking

Wat vind je belangrijk?

Veiligheid

Risico’s minimaliseren

Beslissen in iemand anders naam

Autonomie in geborgenheid

Wilsbekwaamheid is niet ‘alles of niets’

Afhankelijk van de • Cognitieve mogelijkheden• Complexiteit van de beslissing• De gevolgen van de beslissing


© L

eo D

e B

ock

–Ex

per

tise

cen

tru

m D

emen

tie

Vla

and

eren


Goede zorg? Oog hebben voor wat op dat moment belangrijk is!

• Een goed gesprek• Het haar in krullen draaien • Wassen aan de lavabo in plaats van onder de douche• Samen zingen • Een wandeling maken• Een knuffel geven• Wat langer laten slapen• Samen de soepgroenten snijden• …

RoutinezorgFragment uit ‘Feel my love’: klik hier‘feel my love’ is een film van Griet Teck, geproduceerd door Wild Heart Productions in co-productie met Huis Perrekes vzw en Canvas. Gesteund door VAF (Vlaams Audiovisueel Fonds) Distributie: Dalton Distributie

https://youtu.be/iVqGku0Gwo0


Traject en opvolging

VZP

Zorg-diagnose

Ziekte-diagnose

Triadisch werken

De zorgverlener als

bondgenoot in de zorg


Werken met de persoon met dementie is sowieso ook werken met de mantelzorgers


SOFA-model

medezorgverlener

medecliënt naaste

expert


vrijwilliger Vriendelijkheid

Geduld

Tederheid

Authenticiteit

Aandacht

Kennis over dementie

Tijd voor een praatje

Gelijkwaardigheid

Onderzoekend

…

Hoofd, handen, hart en buikgevoel

Een skilled companion


vrijwilliger

• Werk vanuit een persoonsgerichte visie op zorg

• Voorzie vorming en intervisie voor professionele zorgverleners en vrijwilligers

• Geef de referentiepersoon dementie een trekkende rol

• Zorg voor begeleiding van nieuwe medewerkers

Beeldvorming NormalisatieAutonomie in geborgenheid




vrijwilliger

DE ZORGRELATIE

TOEPASSINGEN

Geclusterd: levensdomeinen (WHO)

• Architectuur en inrichting• Betekenisvolle dagbesteding• Cultuur• Zorg voor mensen met een migratie-achtergrond• Dossiervorming en zorgplan • Hulpmiddelen• Intimiteit en seksualiteit • Maaltijdzorg• Maatschappelijke participatie• Moeilijk hanteerbaar gedrag• Palliatieve zorg en levenseindezorg• Preventie• Psychosociale ondersteuning voor personen met

dementie en hun mantelzorgers• Reminiscentie• Vermissing• Vrijheid en fixatie• Vrijwilligerswerking• Vroegtijdige zorgplanning• Zinbeleving

• In het boek • In een overzichtsdocument online

https://www.dementie.be/themas/referentiekader/inleiding/

https://www.dementie.be/themas/referentiekader/inleiding/

OR

GA

NIS

ATI

ESP

ECIF

IEK

E V

OO

RW

AA

RD

EN• Waardegedreven

• Visie en missie

• Gedragenheid

• Medewerkers, familieleden en vrijwilligers

• Grenzen vervagen

• Competenties en talenten

• De organisatie zelf

• Innovatie

• Leren en reflecteren

• Zorgen voor …

• Organisatiestructuur

• Leiderschap

SECTO

RSP

ECIFIEK

E INSP

IRA

TIE• Dementievriendelijke thuiszorg

• Dienst voor gezinszorg

• Dienst maatschappelijk werk ziekenfonds

• (huis)Apotheker

• Dementievriendelijke ziekenhuizen

• Kleinschalige woonvormen

• Intersectorale samenwerking

Wie-ik-ben-document

Fotografie: Leo De Bock

• Reizende tentoonstelling

• Website www.dementie.be/referentiekader

• Educatief pakket zorgopleidingen

• Pilootprojecten

• Extra studiedagen 2019• op 9 mei (Gent)• op 21 november (Leuven)

winkel.dementie.be infocentrum.dementie.be

Meer informatie?

[email protected]

A. VANDEGEHUCHTE & V. HOSTE

INSPIRATIESESSIE

MORELE VEERKRACHT

VAN MORELE STRESS

NAAR EEN CULTUUR VAN

MORELE VEERKRACHT

15/03/2019

Van morele stress naar een cultuur van morele veerkracht

• Hogeschool West-Vlaanderen

Campus Brugge

• Onderzoekscluster VerpleegkundeGroep ‘ethiek in de zorg’

ESF-project 2014-2016: Céline Baele

Van morele stress naar morele veerkracht in zorgorganisaties

Tetra-project: 2017-2018: Ann Vandegehuchte en Veronique Hoste

Van morele stress naar een cultuur van morele veerkracht in zorgorganisaties

PROJECTSITUERING


Neem het blad met het supermanlogo

Schrijf rondom het logoWelke idealen vind jij belangrijk in de zorg?

welke kenmerken moet een ideale zorgverlener volgens jou beschikken?

Wat moet een ideale zorgverlener KENNEN, KUNNEN en ZIJN?

OEFENING


MORELE STRESS

Herkenbaar fenomeen ‘nieuwe’ term…Onderscheid werkstress-emotionele stressBezieling en passie

Morele stress is het wrange gevoel dat je

ervaart wanneer je je waarden en visie op

goede zorg niet in de praktijk kunt brengen


Kloof tussen eigen visie en belangrijke waarden en de realiteit

Door interne of externe belemmeringen

OORZAAK

innovatief creatief ondernemend

GETUIGENIS LENA

“Ik zie dat bij een

collega van me. Vroeger

ging ze nog eens iets

extra doen, maar nu is

het: Komen werken,

uren kloppen, en naar

huis. Niets méér.”

“Dan krijg ik een krop in

de keel”

(zorgkundige)

“Het vreet aan je.

Je komt thuis na het

werk en je blijft

eraan denken.”


“Dat raakt me …hier”

(klopt op de borst)

“Ik krijg er

hartkloppingen van”

“Morele stress gaat dieper dan

gewone werkstress, het raakt

je meer”“Ik vind het erg dat ik

dit moet zeggen, maar

ik hoop dat mijn ouders

nooit naar een

woonzorgcentrum zullen

moeten gaan. Ik vind

dat erg, want ik werk er

zelf. Dat wil zeggen dat

ik vind dat ik geen

goede zorg kan

verlenen.”

“Waarom doe ik het

eigenlijk nog, als ik het

toch niet goed kan

doen?”


Gevolgen voor de zorgverlener

Fysiek, gedragsmatig, emotioneel

Zingeving: verlies aan betekenis

Gevolgen voor het team

Impact op verhoudingen binnen team + conflict

Gevolgen voor de organisatie

Uitstroom van zorgpersoneel, Verzuim / (uitval wegens) burn-out

Verslechterde relaties met team en leidinggevenden

Gevolgen voor de kwaliteit van zorg

Emotioneel afhaken van zorgverleners (‘compassiemoeheid’)

Conflicten: effect op communicatie en samenwerking

GEVOLGEN: INDIVIDU, TEAM EN ORGANISATIE


Elke zorgverlener kan in meer of mindere mate last hebben van morele stress

Voor iedereen anders!

WIE HEEFT MORELE STRESS?

ALS JE WAARDEN HEBT

ZAL JE AF EN TOE

VERONTWAARDIGD

WORDEN


• Morele stress = ethische kanarie

MORELE STRESS IS NIET LOUTER NEGATIEF

(Austin, 2012)


NIET LOUTER NEGATIEF


Morele sensitiviteit = betrokkenheid

Barometer voor kwaliteit van de zorg

Even stilstaan… en denken

Ondernemen van actie vanuit ontevredenheid

Eigen handelen en dat van collega’s/organisatie… in vraag stellen

= Startpunt voor reflectie en ethische groei != Startpunt voor morele veerkracht

moral emotions = relevance detectors


MORELE VEERKRACHT

…IS HET VERMOGEN OM HET EVENWICHT TE HERSTELLEN

OF TE BEHOUDEN NA EEN INGRIJPENDE, LANGDURIG

EN/OF FREQUENT VOORKOMENDE ERVARING VAN MORELE

STRESS..


MORELE VEERKRACHT

Innovatie creatief ondernemend

Moreleveerkracht

Morele stress

Ziekte, burnout, uitstroom uit sector

Psychosociale KANSPsychosociale RISICO

* Welzijnswet 2014

*


DE ZORG STAAT ONDER DRUK

Innovatie creatiefondernemend

Morele stress

Psychosociale KANSPsychosociale RISICO

* Welzijnswet 2014

*

Hoe goede en bezielde zorg blijven geven?


Groeien naar morele competentie

“

Uit: Karssing, E. (2007).

VAN MORELE STRESS NAAR MORELE COMPETENTIE

DOENTERUGKOPPELEN

VERANTWOORDEN

Morele competentie volgens Karsing

DENKEN WILLENDURVENKUNNEN

Behoefte = achterliggende waardeTAAL VAN WAARDEN


Groeien uit ervaringen van morele stress

Constructief omgaan met morele stress

MORELE VEERKRACHT

ORGANISATIE

TEAM

ZORGVERLENER

MENSBELEIDResponsability

Respons-I-ability

Op alle niveaus tegelijkertijd


STRATEGIEËN NAAR MORELE VEERKRACHT

HET MORELE VEERKRACHTSHUIS


Morele veerkrachtshuis: ZELFKENNIS, ZINGEVING

• Weet jij nog waarom jij verpleegkundige/zorgverlener werd?

• Wat vind je belangrijk in je werk?

• Wat bepaalt de passie en bezieling in jouw werk?

• Welke waarden liggen hieraan de basis…

INDIVIDUELE HULPBRONNENinstrumenten op www.morelestress.be en www.removetool.be

STRATEGIEËN OP INDIVIDUEEL NIVEAU

http://www.morelestress.be/


• Steekkaart ‘eerste hulp bij moreel ongemak’→ Wat is er aan de hand?

→ Wat gebeurt er?

→ Wat voel ik nu, wat denk ik nu?

→ Wat gaat mij nu aan het hart? Waar draait het voor mij eigenlijk om?

→ Wat zou ik eigenlijk willen doen?

→ Wat kan dan gebeuren?

→ Kan ik schade beperken? Kan ik iets anders doen?

→ Wie of wat kan mij daarbij helpen?

Bron: Hartman, L., Weidema, F., Widdershoven, G., Molewijk, B. (2015). Ethiekondersteuning in de praktijk. Boom

Behoefte = achterliggende waardeTAAL VAN WAARDEN

Morele veerkrachtshuis: (ZELF)REFLECTIE



Reflecteer over morele stress

Spreek erover

Zoek steun

Focus op wat veranderbaar is

Zoek hulpbronnen/ krachtbronnen

Morele veerkrachtshuis

Zie ‘gids: Van morele stress naar een moreel veerkrachtige zorgorganisatie’

(www.morelestress.be)

http://www.morelestress.be/



STRATEGIEËN OP TEAM NIVEAU

Betekenis ‘goede zorg’

Herken/erken morele stress bij elkaar als teamleden

Veilig teamklimaat (gelijkwaardigheid, respect, …)

Ieders mening telt!

Reflecteer samen over de morele stress-ervaringen met respect voor

ieders waarden


STAPPENPLAN

VAN MORELE STRESS NAAR EEN CULTUUR VAN

MORELE VEERKRACHT IN EEN ZORGORGANISATIE


EEN MOREEL VEERKRACHTIGE ORGANISATIE

Is zich bewust van de emotionele impact van het zorgend beroep – aandacht voor de beleving!

Beschouwt morele stress als een psychosociaal risico - KANS

Erkent gedeelde verantwoordelijkheid• Patiënt

• Medewerkers (managers, admin, verpleging, …)

• Team, leidinggevenden en organisatie

Maakt goede zorg mogelijk via ondersteunende processen

Bouwt een ethische infrastructuur uit die een ethische cultuur kan initiërenAanmoedigen ethisch debat op alle niveaus - reflectie

Manieren zoeken om elkaar te steunen: bep V werken als ethische mentoren op afd, HV hebben tijd om MD-situaties met team bespreken.

Reageren op een georganiseerde en correcte manier

Zie nota ‘Voorwaardenscheppende criteria’*Woods, M. (2014) Beyond moral distress: Preserving the ethical integrity of nurses. Nursing ethics. Vol21


GROEI NAAR EEN CULTUUR VAN MORELE VEERKRACHT

Instrumenten op www.morelestress.be


STAPPENPLAN

1. Inspirerend gesprek met management

2. Draagvlak

3. Strategische planning in denken en doen

4. Uitvoering

5. Evaluatie

6. Bijsturing

WHY

DENK-

EN

DOE - PROCES

NAAR EEN

MOREEL VEERKRACHTIGE ORGANISATIE


HANDLEIDING

www.morelestress.be


HULPMIDDELwww.removetool.be


• Hulpmiddel in het denken doe-proces van JOUW organisatie

• Hulpmiddel voor een zorgvuldige aanpak

• Doelstellingenoverzicht en instrumenten vlot beschikbaar

• HANDLEIDING is de basis

Re•Mo•Ve: Résilience Morale – Morele veerkrachtEen digitaal instrument om morele veerkracht op een methodische, procesmatige en continue wijze in de voorziening/het bedrijf aan te pakken en te verankeren

www.removetool.be


Morele stress is er en zal er altijd zijn

Schaduw- én positieve zijde

Verantwoordelijkheid op verschillende niveaus

Uitdaging voor organisaties – maar ook voor leidinggevenden en medewerkers- om morele stress adequaat te hanteren en om te buigen in morele veerkracht

Re.Mo.Ve als hulpmiddel stimuleert morele veerkracht in de zorgorganisatie. Groeien naar morele veerkracht is een traject op zich dat levendig moet gehouden worden.

BESLUIT


KENNISPUNT MORELE VEERKRACHT

CONTACT

Email: [email protected]

TEL: 0476 98 50 19

mailto:[email protected]


MAAR ALS JE JE PASSIE VERLIEST

KRIJG JE RIMPELS

OP JE HUID

DE JAREN GEVEN JE RIMPELS

OP JE ZIEL


BREIN IN RESET SYMPOSIUM DEMENTIE - Howest · 2019. 3. 26. · Traject en opvolging VZP...

Documents

Transcript of BREIN IN RESET SYMPOSIUM DEMENTIE - Howest · 2019. 3. 26. · Traject en opvolging VZP...