Brandveiligheid in - fmtgezondheidszorg€¦ · We vragen steeds meer van de gebouwen waarin artsen...

2017 |6/7GEZONDHEIDSZORG

f a c i l i t i e s , ( m e d i s c h e ) t e c h n o l o g i e e n w e t e n s c h a p i n d e z o r gw w w. f m t g e z o n d h e i d s z o r g . n l

Brandveiligheidinzorggebouwen

Micaele dos RaMos:SymbioSe ingenieur en

zorgprofeSSional SteedS belangrijker

nieuwe lente in ADRZ

beveiligen blijftmensenwerk

achtergronden nieuwbouwVerheylaan

Maastricht UMC+

We vragen steeds meer van de gebouwen waarin artsen en verpleegkundigen hun uiterste best doen om zieken te

genezen. We willen dat ook die gebouwen het genezingsproces een handje helpen. Dat vraagt om intelligente en zelf-

denkende systemen. Om state-of-the-art elektrotechniek, werktuigbouwkunde, automatisering en informatisering.

Technologieën die elkaar aanvullen én versterken. Bij Croonwolter&dros passen we ze geïntegreerd toe om de

toekomst van de zorg in Nederland vorm te geven en onze leefwereld veiliger, duurzamer en comfortabeler te maken.

Gebouwen die helpen genezen

131409 CWenD adv_tekst_utiliteit_ziekenhuis__225x285.indd 1 10/08/17 11:28

E D I T O R I A L

Ik kan mij herinneren dat ik een flink aantal jaren geleden in het ADRZ in Goes was en dat ik dit best een mooi, modern gebouw vond.Hoe anders was het toen ik enkele weken geleden voor een interview weer dit ziekenhuis binnenkwam. Het werd me met-een duidelijk dat het gebouw aan een renovatie toe was. Een operatie die locatie Vlissingen van het ADRZ enkele maanden geleden al heeft afgerond en die in een heuse metamorfose resulteerde.Overigens is in Goes ook al veel gebeurt, waarover u in deze editie uitgebreid kunt lezen, hetgeen een boost heeft gegeven aan de tevredenheid onder de medewerkers.

In het gesprek dat ik voerde ging het regelmatig over visie, motivatie en werkomgeving. Sinds er in het ADRZ weer sprake is van een duidelijke visie op de toekomst en daar ook naar wordt gehandeld, is de motivatie van de medewerkers enorm toegenomen. “Men gelooft er weer in”, een gevoel dat bij veel medewerkers lange tijd niet meer aanwezig was.

Een goede werkomgeving is belangrijke randvoorwaarde voor kwalitatief hoogwaardige zorg. In het Maastricht UMC+ zijn ze daar ook van doordrongen.We belichten vanuit diverse invalshoeken de nieuwbouw Verheylaan van het Maastricht UMC+. Een mooi, duurzaam gebouw dat niet alleen huisvesting voor topmedisch handelen biedt, maar ook voor het behouden en aantrekken van topta-lenten die graag in een dergelijke omgeving werken.

We hopen dat deze editie van FMT Gezondheidszorg u waar-devolle informatie biedt, informatie die u in uw dagelijkse werk van pas komt.

Cor van Litsenburg,Hoofdredacteur.

visie, werkomgeving en tevredenheid

FMT GEZONDHEIDSZORG 3

Een goede werkomgeving is belangrijke randvoorwaarde voor kwalitatief hoogwaar-dige zorg. In het Maastricht UMC+ zijn ze daar ook van doordrongen.

FMT Gezondheidszorg is een uitgave van:Van Litsenburg BVEendenven 145646 JN EindhovenT +31 (0) 06 53 310 657E [email protected] www.fmtgezondheidszorg.nl

Volg FMT Gezondheidszorg op Twitter: @FMTzorg

FMT Gezondheidszorg wordt gemaakt met medewerking van o.a. NEN, Nictiz, TU/e, Hogeschool Arnhem en Nijme-gen, Taskforce Healthcare, IHE en KIVI.

FMT Gezondheidszorg verschijnt 10x per jaar.

Uitgever: Cor van Litsenburg

Eindredactie:Wim van Gurp

FMT komt tot stand met redactionele medewerking van: Ir. René Drost NAMCO, W. (Wim) van Gurp, H. (Henk-Jan) Hoekjen, prof. dr. ir. J (Jos) Lichtenberg, Prof. dr. ir. M. (Masi) Mohammadi, drs. F (Floor) Scholten, W. (Wilma) Schreiber, G. (Gerrit) Tenkink, F. (Frank) van Wijck, B. (Betty) Rombout, H. (Herman) Jansen, A. (Alex) van Geldrop, R. (Regien) Wiggers (NICTIZ), L. (Laura) van Lith (Zorg Brand-veilig), M. (Martin) van Rooij, D. (Dietske) van der Brugge, ir M. (Maurice) Dominicus, Renee van Litsenburg.

Fotografie: Peter Bouritius. e.a.

Vormgeving: Peter Bouritius

Advertenties:T +31 (0)513 68 48 08E: [email protected]

Druk: Scholma Druk

ISSN 1873 - 8877

Abonnementen:Nederland: e 125,00België e 125,00Buiten Europese Unie: e 169,50Losse nummers e 15,95Tarieven zijn excl. BTWKijk op: fmtgezondheidszorg.nl

Een abonnement kan op elk gewenst moment ingaan. Een abonnement wordt automatisch verlengd, tenzij ten-minste een maand voor het einde van de abonnementsperi-ode schriftelijk wordt opgezegd.

Coverfoto: Micaela dos Ramos, directeur KIVI.

Disclaimer:Van Litsenburg BV heeft deze uitgave op de meest zorgvuldige wijze samengesteld. Van Litsenburg BV en haar auteurs kunnen echter op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de gegevens. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de informatie in deze uitgave.

colofon

FMT GEZONDHEIDSZORG4 FMT GEZONDHEIDSZORG4

in DeZe UitgAVe

08 Beveiligen blijft mensenwerk.beveiliging-toegangscontrole

06 Symbiose ingenieur en zorgprofessionalsteeds belangrijker.

Engineering in medische technologie

11 Met toegangscontrole naar medicatieveiligheid.

beveiliging-toegangscontrole

12 Jessica Conquet:‘weet waar je kroonjuwelen zijn’

beveiligen van informatie

14 Er ligt veel op uw bordje...voeding & welzijn

15 Korte nieuwsberichten.kort nieuws

16 Steeds op zoek naar beter:Luchtbhandeling op ok’s.

luchtbehandeling

08 beveiligen blijft mensenwerk

16Steeds op zoek naar beter: luchtbehande-ling op ok’s


TDVTDV

23 Het ‘nieuwe bouwen’ van Jan Snel biedt zorgsector veel voordelen.

het nieuwe bouwen in de zorg

20 Een nieuwe lente voor het ADRZ in Goes en Vlissingen.

samenwerken in de zorg

26 Albron:De kracht van eten.

voeding & welzijn

28 Mixed Reality en LifeApps: Holografische zorginnovatie.

innovatie & Technologie

30 Best mogelijke patiëntenzorg blijft belangrijkste drijfveer.

open research environment

37 Alprokon draagt bij aan brandveiligheid UMC+.

brandveiligheid

32 Nieuwbouw Verheylaan Maastricht UMC+: Niet zomaar een ziekenhuisgebouw.

nieuwbouw voor de zorg

38 Brandveiligheid in zorggebouwen (2).brandveiligheid

35

40

We kennen het huis; maar we zijn ook gekend ín het huis

UMC+ eerste BREEAM gecertificeerde ziekenhuis in Nederland.

maatschappelijk relevant vastgoed

breeam certificering

32 nieuwbouw Verheylaan Maastricht UMC+

38brandveiligheid in zorggebouwen

onze partners

42 Technische vernieuwing in gebouwen voor een betere zorg.

column

43 Bedrijfsgegevens van bedrijven uit de branche.

bedrijvenindex

46 Advertentie-index en info over FMT Gezondheidszorg.

advertentie-index

FMT GEZONDHEIDSZORG6

Engineering in medische technologie

De titel van dit artikel weerspiegelt de perceptie van Micaela dos Ramos, directeur van het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs (KIVI) in Den Haag. De nauwere samenwerking is een voorwaarde om te komen tot innovatieve oplossingen die direct aansluiten bij de zorgpraktijk.

symbiose ingenieur en zorgprofessional

steeDs belAngRijkeR

Nu technologie een steeds voornamere

rol speelt in de OK, raken ingenieurs

steeds meer rechtstreeks betrokken bij

het ontwerp van nieuwe apparatuur en hulp-

middelen in de zorg. “Vroeger waren de werel-

den van ontwerpers en gebruikers gescheiden.

Om bij het huidige ontwikkelingsniveau de

juiste apparatuur te kunnen ontwikkelen, moe-

ten ingenieurs vraag en behoefte van zorgprofes-

sionals precies begrijpen. Neem de vlucht van de

robotisering in de zorg, daar steekt menig sci-

encefictionfilm bleekjes bij af”, aldus Micaela dos

Ramos.

De cure is daarbij wat technologie en innovatie

betreft in haar ogen een natuurlijker partner dan

Micaela dos Ramos.

Door: Wilma Schreiber


chatfuncties zoals Skype en FaceTime, artsen die

een verbinding hebben met een robot in de

woning van een patiënt. Al dergelijke toepassin-

gen van domotica en mechatronica kunnen een

beter herstel bevorderen en ervoor zorgen dat

mensen langer zelfstandig kunnen blijven wo-

nen”, aldus Dos Ramos. “Inmiddels zijn we zo

ver dat mensen die immobiel zijn via een robot

vanuit bed een college kunnen volgen. De robot

is aanwezig in de zaal en geeft realtime dynami-

sche beelden door omdat hij zich kan verplaat-

sen.”

Bij alle technologische ontwikkelingen bena-

drukt Dos Ramos het belang van de menselijke

maat. “Het is de kunst en de uitdaging om die te

blijven bewaken. Inzichten moeten centraal

blijven staan, de technologie blijft in dienst van

de mens. Bij de analyse van modellen moeten

ingenieurs goed begrijpen waar ze mee bezig

zijn. Gut feeling en de menselijke check blijven

onmisbaar.” <

kunnen te laten blijven presteren. Hiertoe maak-

te Dos Ramos zich drie jaar geleden sterk voor

invoering van het keurmerk ‘Chartered Engi-

neer’, dat al gebruikt werd in de Britse Gemene-

bestlanden. “De titel geeft aan dat werkervaring

en competenties van de ingenieur voldoen aan

de kwaliteitsstandaard. Hiermee maken we

tevens zichtbaar hoe het ingenieursvak inno-

veert.”

StRUCtUUR En boRgIngKIVI is de eerste organisatie in continentaal

Europa die deze titel van de International Engi-

neering Alliance in Nederland mag registreren.

De beroepskwalificatie moet leiden tot meer

interactie tussen industrie, zorg en kennis- en

onderzoeksinstellingen, en resulteren in een

ecosysteem. “Het keurmerk biedt de garantie dat

een ingenieur weet wat er in de onderzoekswe-

reld gebeurt en dat hij aansluiting houdt bij het

bedrijfsleven. En het werkt, inmiddels zijn diver-

se hogescholen en universiteiten aangehaakt,

zowel voor het aantrekken van ingenieurs als

voor onderzoek naar nieuwe initiatieven.”

Zo hebben alle vier de technische universiteiten

inmiddels een speciaal programma ontwikkeld

binnen deze context en denken ook hogescholen

na over het gebruik van de beroepskwalificaties.

“Vaak zie je dat met hele goede bedoelingen

allerlei afspraken worden gemaakt, maar dat

deze na verloop van tijd verwateren. De beroeps-

kwalificatie biedt dan structuur en beloning voor

dergelijke leervormen en helpt het hoge niveau

vast te houden.”

Voor de nabije toekomst ziet Dos Ramos voor

ingenieurs een steeds belangrijkere rol weggelegd

in de zorg. “Hij zal steeds meer gaan samenwer-

ken met artsen en chirurgen. De apparatuur in

de cure wordt steeds diverser en geavanceerder

en robotisering zal een nog grotere vlucht ne-

men. Daarnaast wordt ook artificial intelligence

(AI) steeds belangrijker, nu big data meer en

meer hun intrede doen bij diagnose en behan-

deltrajecten”, zegt ze. “Om al die ontwikkelingen

vorm te geven, is in toenemende mate een sym-

biose nodig tussen ingenieur en artsen. Boven-

dien vindt steeds meer technologie in het men-

selijk lichaam plaats, denk aan de eerste

biologische hartklep die onlangs werd geïmplan-

teerd bij een jonge vrouw in Nunspeet.”

MEnSElIjkE MaatOok in de care zal technologie een vooraan-

staande plaats krijgen in de fysieke woon- en

zorgomgeving. “Hulpmiddelen als apps, allerlei

de care. Vandaar dat de Hogeschool Arnhem-

Nijmegen (HAN) en in het bijzonder de onder-

zoeksgroep ‘Architecture in Health’ van Masi

Mohammadi in het oog sprong. “Deze hoge-

school zet zich met de empathische woning in

voor integratie van onderzoek en samenleving,

en gebruikt technologische innovaties in de

gebouwde omgeving om het welzijn van kwets-

bare mensen te vergroten. Erg vernieuwend en

een van de redenen waarom KIVI de HAN vorig

jaar hiervoor een leerstoel heeft toegekend.”

kwalItEItSStandaaRdAls voorbeeld van het toenemend aantal hybride

samenwerkingen, verwijst Dos Ramos naar Tim

Horeman-Franse, Ingenieur van het Jaar 2016,

die drie technostarters oprichtte voor medische

sensoren, trainingssystemen en chirurgische

instrumenten. “Hij gaat nadrukkelijk met artsen

en chirurgen in gesprek. Wat is nodig om ervoor

te zorgen dat zij minder invasief en preciezer

handelingen kunnen verrichten? Met als eind-

doel dat patiënten beter af zijn en sneller herstel-

len.” De directe interacties betreffen zowel kleine

mechanische apparatuur als elektronica, me-

chatronica en robotica voor technologisch ge-

avanceerde apparatuur, zoals operatierobots.

Een leerstoel is slechts één manier om de in-

structie en uitwisseling tussen onderzoekers en

ingenieurs in het bedrijfsleven te bevorderen en

de band hechter te maken. Een andere invals-

hoek is inzetten op continue professionele ont-

wikkeling en ingenieurs op de toppen van hun

Micaela dos Ramos.

KIVI-activiteiten rond medische technologie

• Lezing ‘Ontwerpen voor de zorg’ door Ingeborg Griffioen (Panteon): prakti-sche toepasbare inzichten uit de hoek van industrieel ontwerpen.

• Bedrijfsbezoek iGEM (international Genetically Engineered Machine)-team in Groningen: wereldwijde com-petitie waarbij studenten een bacterie of gist moeten ontwikkelen voor een nieuwe toepassing.

• Bedrijfsbezoek protonentherapiecen-trum UMCG Groningen: fysische achtergrond van de protonentherapie en de medische toepassingen ervan.

• Bedrijfsbezoek Meditta Medisch Cen-trum Echt (diagnostische medische onderzoeken): kennismaking met ge-avanceerde apparatuur op het gebied van beeldvormende technieken.

• Presentatie neonatal MRI door Eliza-beth van Vorstenbosch-Lynn (Philips Healthcare): de speciale maatregelen die nodig zijn voor diagnostiek bij pasgeboren kinderen.

Actuele agenda en meer informatie over genoemde activiteiten is te vinden op www.kivi.nl

beveiliging - toegangscontrole


Door: Gerrit Tenkink

beveiligen blijft MensenweRk

Academische ziekenhuizen zijn dorpjes op zich. bezoek

kan gedurende grote delen van de dag binnenlopen.

Uiteraard kunnen zich daaronder ook ‘minder gewenste

elementen’ bevinden.

Ziekenhuizen streven ernaar open en

toegankelijk te blijven, maar moeten

tegelijkertijd ook veilig zijn voor bezoe-

kers, patiënten, maar zeker ook voor medewer-

kers. Camera’s en gepersonaliseerde pascontroles

zijn belangrijke hulpmiddelen, maar het blijft in

belangrijke mate mensenwerk.

Een klantvriendelijke benadering is van belang.

De beveiligingsmensen staan niet als kleerkasten

voor de deur, maar stellen zich op als dienstver-

leners die af en toe een verdwaalde bezoeker de

weg wijzen. Tegelijkertijd geven zij hun ogen de

kost. Vaak zijn ze fysiek aanwezig, maar ook

monitoring op afstand is van belang. Ze worden

daarbij steeds beter geholpen door beschikbare

technische middelen. De mogelijkheden om

camera’s op de juiste momenten in te schakelen

nemen toe en de fysieke deurcilinder wordt

binnenkort tot museumstuk verheven.

VERtRoUwEnIn het Universitair Medisch Centrum Groningen

(UMCG) hebben ze een realistische kijk op de

gang van zaken. Martin ter Haar is manager

Bouw en Facilitair en heeft derhalve ook de tak

‘Beveiliging’ onder zijn hoede. “In zijn geheel

omvat de totale beveiligingstak zo’n 30 fte’s. Dat

aantal is redelijk stabiel, ondanks allerlei maat-

schappelijke ontwikkelingen, waarbij je kunt

denken aan toenemend fysiek en verbaal geweld.

Onze mensen stellen zich in eerste instantie op

als beveiliger, maar zijn daarnaast ook gastheer.

We zijn er voor de veiligheid van de patiënten,

bezoekers, maar ook voor de veiligheid van het

personeel. Die band met het personeel vinden

wij belangrijk, omdat zij bij onveilige situaties

blindelings op ons moeten kunnen vertrouwen.

Het is een van de redenen dat het UMCG de

beveiliging intern heeft georganiseerd. We kiezen

heel bewust voor eigen mensen. Zij voelen zich

heel betrokken bij de ziekenhuisorganisatie.

Daarnaast moet je bij een calamiteit snel kunnen

handelen en kennis van het terrein en de afdelin-

gen is dan essentieel.”

De controles en het toezicht vinden vooral plaats

met behulp van camera’s, pasjes en beveiligers

ter plekke. Uiteraard is de kwaliteit van de came-

ra’s de laatste jaren toegenomen en ook op an-

dere punten zijn er ontwikkelingen. Zo wordt bij

de toegang tot taxiparkeerplaatsen gebruik ge-

maakt van nummerbordherkenning, hetgeen

iets van de werkdruk bij de meldkamer weghaalt.

“Maar als beveiliging moet je je plek weten. We

lopen niet voorop met allerlei geldverslindende

nieuwe technieken. We hebben hier de zaken

goed op orde, maar het is hier geen Schiphol. Ex-

tra geld voor beveiliging gaat ten koste van geld

voor de zorg. Daar moet je je van bewust zijn.”

bInnEnlopEnBij het UMC Utrecht kijken ze niet op van de

vraag over beveiliging, al zegt de persvoorlich-

ting vooraf dat details achterwege moeten blij-

ven. Gijsbert van Wandelen is senior safety secu-

rity en Carel Los teamleider operationele

diensten. Van Wandelen: “Bij de beveiliging van

het ziekenhuis maken we gebruik van de OBE-

maatregelen (organisatorische, bouwkundige en

elektronische, red.). We maken gebruik van

bij het UMC Utrecht zorgt camerabewaking voor een groot deel van de beveiliging. (bron: UMC Utrecht)

“Onze mensen stellen zich in eerste instantie op als beveiliger, maar zijn daar-naast ook gastheer”

9FMT GEZONDHEIDSZORG

beveiligingspersoneel, van een toegangsbeheer-

systeem, sloten en een camerasysteem. Het

grootste deel van het beveiligingspersoneel is in

dienst bij het UMC. Een klein deel huren we in

bij een beveiligingsbedrijf. Dit om de inzet net

wat flexibeler te hebben. Dat is van belang bij

ziektes en vakantie.”

gaStVRIj bEVEIlIgEnZonder al te veel in detail te treden kan Los wel

iets zeggen over de geautomatiseerde bewaking.

“Bij de beveiliging zetten we een camerasysteem

in en ook een toegangssysteem met pasjes. Iedere

medewerker van het UMC Utrecht moet zijn/

haar pas zichtbaar dragen.”

De rol en houding van beveiligers bij het UMC

Utrecht noemen Van Wandelen en Los heel

belangrijk. Van Wandelen: “De beveiligers moe-

ten gastvrij beveiligen. Ze moeten bijvoorbeeld

oog hebben voor de hulpvraag van de bezoekers,

patiënten en personeel, maar ook scherp blijven

op alles wat de (fysieke) veiligheid kan schaden.”

“En dat is niet altijd even eenvoudig”, vult Los

aan. “Beveiligen in een ziekenhuis is een vak

apart. Je moet nooit zwart-wit denken, maar

steeds kunnen schakelen naar een manier van

werken die op dat moment nodig is. Het ene

moment verleen je assistentie bij een agressieve

patiënt of bezoeker en moet je fysiek wat steviger

optreden. Een ander moment handel je een

klacht af van een personeelslid die niet kan

parkeren. En weer vijf minuten later help je een

bezoeker/patiënt uit zijn auto in een rolstoel.”

Los wijst er op dat bezuinigingen in de GGZ

betekenen dat beveiligers vaker en langduriger

ingezet worden bij de Psychiatrie en SEH. “Het is

best lastig om op alle gebieden een hoge tevre-

denheidsscore te halen. Er ontstaat met enige

regelmaat een wrijvingsvlak tussen gastvrijheid

en handhaving.”

openbare ruimte in het Universitair Medisch Centrum groningen (UMCg). (bron: kuiperCompagnons)

bij de balie in het Maastricht UMC+ vindt de eerste incheck plaats. (bron: Maastricht UMC+)

dUIdElIjkE afSpRakEn Piet van Egmond is manager Ontvangst, Service

& Beveiliging bij het Leids Universitair Medisch

Centrum (LUMC). Het ziekenhuis organiseert

de beveiliging middels de interne dienst om

dezelfde reden als het UMCG en heeft verschil-

lende technische middelen beschikbaar, zoals

camera’s en pasjescontroles. Ook hier treden de

beveiligers regelmatig op als gastheer. “De mede-

werkers van het beveiligingsteam lopen onder

andere surveillancerondes, monitoren de came-

rabeelden, anticiperen op alarmen en zijn BHV+

Technische ontwikkelingen

Ook in de beveiliging staan de technische ont-

wikkelingen niet stil. Bewakingssystemen wor-

den steeds intelligenter en dit biedt steeds meer

mogelijkheden. Los: “Het camerasysteem her-

kent bijvoorbeeld een inbraakalarm. Zodra het

alarm wordt geactiveerd, schakelt het systeem

één of meer camera’s in. Door de koppeling van

het camerasysteem met het meldkamermanage-

mentsysteem wordt er een rapport geregenereerd

waarbij alleen nog de bevindingen moeten wor-

den toegevoegd.”

geschoold. Naast hun rol om de veiligheid te

waarborgen, helpen zij bezoekers of patiënten

met het beantwoorden van (voornamelijk)

facilitaire vragen. Denk hierbij aan het vinden

van de weg en vragen over gevonden of zoekge-

raakte voorwerpen”, zegt Van Egmond die er op

wijst dat duidelijke afspraken en heldere proto-

collen van groot belang zijn. “We werken aan een

integrale aanpak van veiligheid. Samenwerking

met diverse disciplines die zich bezighouden met

veiligheid is daarbij van belang. Ook bijscholing

is een belangrijk onderdeel van het beveiligings-

vak”, zegt Van Egmond, die verder opmerkt dat

de, met name, technische ontwikkelingen zo snel

gaan dat nieuw aangeschafte systemen al vaak

binnen een jaar weer verouderd zijn.

SMaRtCaRdBij het Maastricht UMC+ is John Theunissen

security-manager. Hij is onder andere belast met

de beveiliging en toegangscontroles. Theunissen

legt uit hoe het Limburgse academisch zieken-

huis de beveiliging heeft georganiseerd. “In het

Maastricht UMC+ zijn openbare, semi-openbare

en gesloten gebieden. Gesloten gebieden zijn

onderverdeeld in verschillende beveiligingsgra-

daties. De openbare gebieden worden beveiligd

door middel van surveillance van bewakers

overdag en door camerabewaking. Semi-open-

bare gebieden zijn voor medewerkers toeganke-

lijk via een smartcard en voor bezoekers door

bijvoorbeeld aan te bellen. Gesloten gebieden

zijn alleen toegankelijk voor medewerkers met

geautoriseerde toegang, denk bijvoorbeeld aan

een OK-complex. Voor de operationele beveili-

ging huurt het ziekenhuis externe beveiliging in.

Er is een meldkamer in de centrale hal van het

Maastricht UMC+. Deze wordt 24 uur per dag,

zeven dagen per week bemand. Daarnaast zijn

overdag preventief surveillanten aanwezig in de

openbare gebieden.”

Sluitrondes

Hoewel er veel controle is, blijven speerpunten

zich aandienen. Theunissen: “Het is soms ondui-

delijk wie de laatste persoon is die de afdeling

verlaat. De beveiliger loopt hiervoor zogeheten

‘sluitrondes’. Daarnaast gaan we steeds meer

naar het afschaffen van de fysieke deurcilinder,

omdat dan iedere keer de deur op slot gedraaid

moet worden. In plaats daarvan gaan we door

met de verdere invoering van elektronische

vergrendeling door middel van een pasjessys-

teem.” <



de serrehal van het Maastricht UMC is een ruimte waar iedereen zich vrijelijk kan bewegen. (bron: Maastricht UMC+)


Met tOegAngscOntrOle nAAr MedicAtieveiligheid

naar een bestaande oplossing, maar daarvan was

niets bruikbaar voor het JBZ. Daarop heeft

Optilox besloten om zelfstandig en op eigen

kosten een slot te ontwikkelen. Het slot moest

aan verschillende eisen voldoen:

• De oplossing moest toepasbaar zijn op nieuwe

en bestaande medicijnwagens van verschillen-

de merken, te monteren aan zowel de linker-

als aan de rechterzijde van de medicijnwagens.

• De oplossing moest bedienbaar zijn met SAL-

TO; de medicijnwagens zijn stand-alone (mo-

biel), de toegangsrechten worden via data-on-

card verdeeld en indien nodig moeten

toegangsgebeurtenissen uitgelezen kunnen

worden.

• De oplossing moest zelfsluitend zijn “zonder

sleutel” waardoor visueel waarneembaar is dat

de medicijnwagen daadwerkelijk op slot is. Dit

kenmerk was cruciaal en werd in andere op-

lossingen niet gevonden.

• De oplossing moest eenvoudig in gebruik en

eenduidig in bediening zijn.

REalISEREn Van hEt pRoCESMet alle concrete eisen is Optilox begonnen aan

de ontwikkeling van het nieuwe beugelslot. Het

slot werkt met een SALTO-cilinder en de materi-

aalkeuze is aangepast op de wensen van het JBZ

voor hygiëne en bestendigheid tegen agressieve

stoffen. Na positieve resultaten van twee proto-

types is de productie vorig jaar daadwerkelijk

gestart.

“Onze overweging om te investeren in de ont-

wikkeling van het beugelslot is de groeiende

vraag naar “retrofit” oplossingen voor gecontro-

leerde opslag van medicijnen en opiaten in zowel

verzorg- en verpleeghuizen als in ziekenhuizen”,

aldus Simon van der Burg, Product Manager en

initiatiefnemer bij Optilox. “Momenteel heeft

het Jeroen Bosch Ziekenhuis zo’n 60 beugelslo-

ten op verschillende medicijnwagens die dage-

lijks naar grote tevredenheid worden gebruikt.

Door: Optilox en SALTO Systems

toegAngsContRole en DeURen Zijn

onlosMAkelijk Met elkAAR VeRbonDen

MAAR oplossingen Zijn DAARtoe niet

bepeRkt. Het jeRoen bosCH ZiekenHUis

(jbZ) MAAkt gebRUik VAn toegAngsCon-

tRole VAn sAlto systeMs en DAnkZij

ContRACtleVeRAnCieR optilox Zijn ook

De MeDiCijnkARRen DAARin opgenoMen.

Het beugelslot biedt verder perspectief voor veel

andere ziekenhuizen.” <

Voor meer informatie ga naar:

Optilox:

www.optilox.com

SALTO Systems:

www.saltosystems.nl

Jeroen Bosch Ziekenhuis:

www.jeroenboschziekenhuis.nl

Speciaal voor het ziekenhuis heeft Optilox

een innovatief beugelslot ontwikkeld

waarmee het JBZ kan voldoen aan de

eisen voor medicatieveiligheid en het JCI-keur-

merk voor patiëntveiligheid en kwaliteit van

zorg.

De controle op medicatieveiligheid is een be-

langrijk aandachtspunt van het toezicht door de

Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). Een

onderdeel van de eisen is dat alleen geregistreer-

de medewerkers, die geschoold zijn in het om-

gaan met medicatie en die taken op het terrein

van medicatie hebben, toegang hebben tot de

opslag van medicatie en opiaten. Ook voor het

internationaal keurmerk JCI (Joint Commission

International) is beveiligde opslag en verant-

woord en geregistreerd gebruik van medicijnen

bEUgElSlot VooR MEdICatIEVEIlIghEIdDe ontwikkeling van het beugelslot voor het

Jeroen Bosch Ziekenhuis komt voort uit de vraag

om medicijnkarren af te sluiten met SALTO-toe-

gangscontrole. Het JBZ had dit nodig om te

voldoen aan de eisen van JCI op het onderdeel

medicatieveiligheid. In eerste instantie is gezocht


beveiligen van informatie


Door: Betty Rombout

‘weet wAAr je kRoonjUwelen Zijn’

het belang van informatiebeveiliging wordt steeds

groter. Meer en meer horen we over (ict-)dreigingen.

Om te voorkomen dat deze de overhand nemen, moet

informatiebeveiliging uiterst serieus genomen worden.

we spreken met jessica conquet, voorzitter van het

Platform voor informatiebeveiliging (Pvib).

Sinds twee jaar is Jessica Conquet voorzit-

ter van het PvIB. In het dagelijkse leven is

zij als Global Chief Information Security

Officer werkzaam bij een internationale payment

provider. Ze is dagelijks betrokken bij alle facet-

ten van het vakgebied, van het veilig ontwikkelen

en testen van systemen, bewaken van financiële

en persoonlijke data van klanten, uitvoeren van

dreigingsanalyses, bewaken van complexe infra-

structuren, managen van contracten in de keten

met leveranciers en partners en het managen van

cybersecuritycrisissen.

CybERCRIME én dE MEnS zElfDigitale aanvallen hebben in de afgelopen jaren

veel schade aangericht in onze maatschappij,

vertelt Jessica Conquet. “Bedien je een gemaal

ergens in een weiland waarvan je de software

volledig ontkoppelt van het internet en jij de

enige bent in bezit van het wachtwoord, dan

beperken de bedreigingen zich tot die van fysieke

aard. Maar zodra je het internet op gaat – en dat

doen we vroeg of laat bijna allemaal – dan kun-

nen zich allerlei cyberdreigingen manifesteren.”

De digitale weerbaarheid in Nederland blijft ach-

ter bij de groei van dergelijke dreigingen, lezen

we in het Cybersecuritybeeld Nederland 2017.

Overheid, bedrijfsleven en burgers nemen veel

stappen om de digitale weerbaarheid te vergro-

ten, maar dit gaat niet snel genoeg. Het besef van

investeren in cybersecurity groeit in Nederland

in de gehele maatschappij. Toch moeten we

blijven investeren in kennis en kunde om als

Nederland op topniveau te blijven. Conquet

onderschrijft deze conclusie: “De bedreigingen jessica Conquet.

PvIBHet PvIB is op 12 juli 2007 ontstaan door een fusie van het Genootschap voor InformatieBeveiliging (GvIB) en het Platform InformatieBeveiliging (PI). Het is hét platform in Nederland waar informatie, kennis en ervaring over informatiebeveiliging wordt verzameld, gedeeld, verrijkt en uitgedragen. Dit doet het PvIB middels een tijdschrift, website, publicaties en diverse bijeenkomsten. Het PvIB heeft ruim 1.400 individuele le-den en circa 50 bedrijfslidmaatschappen uit verschillende vakgroepen en diverse sectoren. Dit is een logisch gevolg van het multidisciplinaire karakter van infor-matiebeveiliging.


nemen toe. Het bedrijfsleven kan dit niet bijbe-

nen. En de zorgsector? Neem als voorbeeld een

geautomatiseerd systeem/robot die de operatie-

kamer van een ziekenhuis bediend. In die hoek

blijven we qua beveiliging zelfs nog meer achter.

Het is een uitdaging om deze systemen up to

date te houden. Dat is onder meer gebleken naar

aanleiding van een incident als WannaCry.”

Maar niet alleen cybercrime is een bedreiging

volgens Conquet. Ook ziet zij ‘de mens zelf ’ als

een zwakke schakel in het geheel. “We zijn ons

onvoldoende bewust van onze kwetsbaarheid.

We moeten veel harder werken om het bewust-

zijn van de bedreiging bij de mens te verhogen.

Ik bedoel dan niet alleen bij de man/vrouw op

de werkvloer. De bewustwording moet al vanaf

de kinderjaren worden ingegeven.” Conquet is

een enorme voorstander om met informatiebe-

veiliging al op de lagere school te starten.

EERSt dE boEf, dan hEt SlotAan informatiebeveiliging moet je blijven wer-

ken, volgens de voorzitter van de PvIB. “Of we

het nu hebben over het bedrijfsleven of de zorg-

sector. Maar bovenal begint het bij het besef van

wat je kroonjuwelen zijn en dat je deze moet

beschermen. Pas daarna onderzoek je uit welke

hoek de bedreigingen komen en welke maatrege-

len je kunt treffen. Het plaatsen van zomaar een

slot op een deur, zonder te weten waar de boef is,

heeft geen zin.”

Als we op zoek gaan naar de kroonjuwelen voor

verschenen van het ITU (International Telecom

Union, onderdeel van de United Nations) met

het GCI (Global Cybersecurity Index), dat een

indicatie geeft over de mate waarin landen zich

committeren aan het verhogen van ‘awareness’

ten aanzien van cybersecurity. In totaal hebben

193 landen meegewerkt aan het onderzoek.

Nederland scoorde in de categorie leading – in

totaal 21 landen - het hoogste.”

Conquet heeft ook de indruk dat Nederland

goed meedraait. “Op zich is dit een goede zaak,

maar voorlopig zijn we er nog niet. Ja, er wordt

structureel meer geld vrijgemaakt door de over-

heid voor cybersecurity. Maar zolang het aantal

dreigingen harder groeit dan onze weerbaarheid,

zullen we moeten blijven investeren in cyberse-

curity.”

Meer informatie over de PvIB: www.pvib.nl <

onze maatschappij moeten we vooral ook focus-

sen op het belang van de vitale infrastructuur

zoals de Rotterdamse haven, Schiphol, datacen-

ters, ziekenhuizen en energiebedrijven, vervolgt

Conquet. “In het komend jaren gaan we in Ne-

derland meer aandacht besteden aan cybersecu-

rity in de keten. Bedrijven zullen in de toekomst

meer en meer de samenwerking opzoeken om de

‘boef ’ het hoofd te kunnen bieden.”

awaREnESSBij informatiebeveiliging hoort ook het trainen

en blijven trainen van mensen in de organisatie.

Oftewel, het kweken van awareness. Conquet:

“We werken met steeds meer mobiele apparaten.

Die wordt vervolgens meegenomen naar huis.

Dit betekent dat heel de omgeving rondom het

apparaat verandert en daarmee dus ook de be-

dreiging.”

En dan hebben we het nog geen eens gehad over

de awareness van Internet of Things (IoT). “De

geautomatiseerde systemen zitten niet alleen in

bijvoorbeeld een robot van een operatiezaal,

maar ook in de verwarming van een zwembad,

het spoorwegennet, de verkeersregeling op vlieg-

velden, de waterhuishouding waar we alle gema-

len mee bedienen. Ik wil het niet ‘eng’ maken,

maar de geautomatiseerde systemen zitten over-

al. Daarom is het heel belangrijk dat we als sa-

menleving meer en meer gaan begrijpen, en dus

aware zijn, van waar onze kroonjuwelen zich

bevinden.”

poSItIE nEdERlandOp de vraag hoe wij er in Nederland voor staan

op het gebied van informatiebeveiliging in ver-

gelijking met de rest van de wereld, antwoordt

Conquet: “Het is lastig een algemeen antwoord

te geven. Om het niveau van informatiebeveili-

ging goed te kunnen bepalen, zijn er enorm veel

wegingsfactoren. Onlangs is er een rapport

Uit het Cybersecuritybeeld 2017 – de zorgsectorDe zorgsector heeft veel te maken met ransomwarebesmettingen, social engi-neering via telefoon en phishing-emails, en malwarebesmettingen via drive-by downloads. Beroepscriminelen worden gezien als de grootste dreiging. Interne medewerkers blijven een belangrijke groep vormen vanwege de mogelijkheid dat zij (onbewust) informatie lekken.

www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2017/06/21/cybersecurity-beeld-nederland-2017

Overheid, bedrijfsleven en burgers nemen veel stappen om

de digitale weerbaarheid te vergroten, maar dit gaat niet snel

genoeg. het besef van investeren in cybersecurity groeit in

nederland in de gehele maatschappij.

“we Zijn ons onVolDoenDe bewUst VAn onZe kwetsbAARHeiD”


voeding & welzijn

er ligt veel OP Uw bOrdje...

de voedingskracht van verse producten en de

verbindende kracht van samen koken en samen

eten. Vanuit deze overtuiging creëren we samen

met u als opdrachtgever oplossingen voor pati-

enten, bewoners, bezoekers en medewerkers. In

ziekenhuizen, zorginstellingen en kleinschalige

woonvormen.

Hiermee leveren we een waardevolle bijdrage

aan uw zorgproces, personeelsbeleid en gastvrij-

heid. Want mensen die gezond leven en lekker in

hun vel zitten kunnen meer aan, presteren beter

en genezen sneller. De Kracht van Eten gaat over

eten & drinken zoals het bedoeld is. Samen

genieten van lekkere, verse producten op een

vrije en informele manier. Dit vertalen wij naar

een gezond en vitaliserend assortiment, oprechte

aandacht voor onze gasten en een positieve sfeer

rondom eten & drinken.

Iedereen blij!

We werken binnen Albron al meer dan 100 jaar

vanuit de overtuiging dat wij als organisatie

alleen succesvol kunnen zijn wanneer we er in

slagen een positief perspectief te creëren voor

alle betrokkenen: opdrachtgevers, medewerkers,

gasten en iedereen die (in)direct bij onze dienst-

verlening betrokken is. Samenvattend stellen we

telkens de vraag: wordt iedereen blij van wat we

doen?

Kijk voor meer informatie op: www.albron.nl <

te laten voelen. Natuurlijk zijn allereerst de zorg

en begeleiding daarop gericht, maar zou niet

alles binnen een zorgorganisatie moeten bijdra-

gen aan het welzijn van mensen?

Wij denken dat rondom eten en drinken nog

veel te winnen valt. Of het nu gaat om de vers-

heid en smaak van de warme maaltijd, de kwali-

teit van het personeelsrestaurant of het verbete-

ren van het vaak ongezonde assortiment in het

bezoekersrestaurant.

Daarnaast is er ook financiële winst te boeken.

Onder andere in het terugdringen van verspil-

ling, efficiënte(re) processen en het slimmer

inrichten van dienstverlening.

hEt kan bEtER!Wij zijn overtuigd van de Kracht van Eten, van

Door: Albron

de zorg verandert voortdurend en voor

het gevoel ook alsmaar sneller. dat

stelt u als zorgbestuurder, directie

en management dagelijks voor tal van

uitdagingen.

Hoe blijven we het welzijn van onze

patiënten en bewoners centraal stel-

len? Op welke manier kunnen we

meer kwaliteit leveren tegen gelijkblijvende

kosten? Waardoor kunnen wij ons beter onder-

scheiden van andere zorgaanbieders? En meer

van dit soort lastige vragen.

Tegelijkertijd lijkt de druk op medewerkers

almaar toe te nemen. En in die turbulente omge-

ving wilt u zich toch maximaal richten op uw

kernactiviteit als zorgorganisatie: mensen beter

maken, beter laten functioneren en zich beter

laten voelen.

hoE RaaR IS dat?Zorgorganisaties zijn er om mensen beter te

maken, beter te laten functioneren en zich beter

Pit! Bij het Zaans Medisch Centrum.

Pit in het AMC.

A la carte IJsselland ziekenhuis.


stUDenten tU Delft Zetten eeRste stAppen Met nieUw exoskelet VooR DwARslAesiepAtiënt

Hololens App MAAkt MixeD ReAlity weRkelijkHeiD in onDeRwijs lUMC

HAAl Het beD Uit Het DnA VAn Het ZiekenHUis’

Recent heeft Project MARCH, een studenten-team van de TU Delft, de eerste stappen met hun nieuwe exoskelet, de MARCH II, gezet. Hiermee zijn zij het eerste studententeam in Nederland dat dit gerealiseerd heeft. Na een jaar ontwerpen en bouwen lieten zij het onder-steunend robotisch pak die dag voor het eerst zien aan de buitenwereld. Met deze nieuwe medisch technologische ontwikkeling willen de studenten mensen met een dwarslaesie helpen hun dagelijkse activiteiten weer uit te voeren.

Studenten in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) kunnen vanaf collegejaar 2017 met behulp van een hologram – door middel van mixed reality – de anatomie en bewegingen van hun eigen enkel tot in detail onderzoeken. Deze HoloLens app is een van de nieuwe onderwijsvormen die het LUMC en het New Media Lab van de Universiteit Leiden realiseren om stu-denten te motiveren en de studietijd te verkorten. (Foto: Video YouTube Universiteit Leiden www.youtube.com/watch?time_continue=3&v=QSTiFBW_GhQ)

> het volledige artikel leest u op www.fmtgezondheidszorg.nl <

Een kleine meerderheid van 52% van de IT-be-slissers in zorginstellingen is momenteel actief bezig met robotica. Ze denken serieus na over de inzet van robots, experimenteren hiermee, of hebben reeds andere initiatieven ontplooid om robotica in de nabije toekomst te gaan toepassen. Vooralsnog lijkt het op grote schaal inzetten van robotica en domotica echter nog een te grote investering.

Philips heeft de resultaten bekendgemaakt van een internationaal onderzoek naar het gebruik van afde-lingen spoedeisende hulp (SEH) in zeven ontwikkelde landen. Het onderzoek is uitgevoerd met het George Washington University (GW) School of Medicine & Health Sciences. Door openbare gegevens te combineren met uitvoe-rige interviews met lokale artsen kregen onderzoe-kers van Philips en de GW School of Medicine & Health Sciences belangrijke inzichten in de situatie in de onderzochte landen.> lees verder op

www.fmtgezondheidszorg.nl <

inteRnAtionAAl onDeRZoek bRengt belAngRijke po-tentiële VeRbeteRin-gen VooR seH in kAARt

koRt nieUws

> lees verder op www.fmtgezondheidszorg.nl <

> lees verder op www.fmtgezondheidszorg.nl <

luchtbehandeling


Ziekenhuizen zijn altijd op zoek naar nóg betere preventie van postoperatieve wondinfecties. “Alles wat we met steriliteit kunnen bereiken, hoeven we niet met antibiotica te bewerkstelligen. En dat wordt ex-treem belangrijk in de komende decennia.”

steeds op zoek naar beter:lUCHtbHAnDeling op ok’s

Door resistentieproblematiek wordt de

toepasbaarheid van antibiotica als

postoperatieve infectieprofylaxe steeds

kleiner, en de inzet ervan minder gewenst. Voor-

alsnog staan chirurgen nog niet in ‘maanpakken’

te opereren, maar de urgentie van strategieën

voor infectiepreventie zonder antibiotica staat

buiten kijf. Contamination Control is een exper-

tisegebied waarin een beperkte groep vakmensen

uit de adviesbranche, ziekenhuizen, TNO en

leveranciers mee waakt over patiëntveiligheid

van de heelkundige zorg in Nederland. Zij zijn

verenigd in de Vereniging Contamination Con-

trol Nederland (VCCN), die ook de normstelling

rond luchtkwaliteit coördineert.

opSChalEn Van noRMERIngProgrammamanager Joly Kenbeek leidde de

bouw en inrichting van het nieuwe OK-complex

van het UMC Utrecht. “De levenscyclus van een Door: Dietske van der Brugge


Zonder context zou je zeggen: ‘matige luchthygi-

ene’, maar in zo’n situatie zou stabiliteit in de

luchtcirculatie onherroepelijk het overlijden van

de patiënt tot gevolg hebben. Aan zo’n voorbeeld

zie je dat een serie meetgegevens zonder context

mensen op het verkeerde been kan zetten.”

kIEzEn Van EEn klaSSEBuiltjes: “Eigenlijk is een klasse 1-OK niet zo

vaak nodig; 95% van de verrichtingen kun je ook

in een klasse 2-faciliteit uitvoeren. Maar een

ziekenhuis dat bouwt of verbouwt, kiest eigenlijk

altijd voor klasse 1-prestaties in alle OK’s. Op het

eerste gezicht misschien overdone, maar je ver-

dient langs twee kanten terug.

Ten eerste is de OK-planning natuurlijk flexibe-

ler. Maar bovendien gaat die OK weer voor jaren

mee, en als de normen verscherpt worden, heb je

zo nodig nog ruimte om zo’n OK af te waarde-

ren naar prestatieklasse 2.”

Nu we hybride OK’s bouwden, hebben we de

hele benadering van luchtbeheersing opnieuw

ter discussie gesteld. In die hybride OK’s is ook

een faciliteit ingebouwd voor beeldgeleide navi-

gatie, dus je hebt een boog met röntgenappara-

dElEn Van kEnnIS En ERVaRIngHet is opvallend hoe weinig terughoudend zie-

kenhuizen zijn om elkaar mee te laten kijken

naar de bouw en inrichting van OK’s. Het is

beslist niet zo dat instellingen bovenop hun

eigen kennis gaan zitten om daar concurrentie-

voordeel uit te halen. Wij hebben veel nut gehad

van kennis en ervaringen van andere ziekenhui-

zen zowel in Nederland als een paar Amerikaan-

se ziekenhuizen.”

Aat Builtjes beaamt het. Hij werkt bij het UMC

Utrecht als werktuigbouwkundige, met als speci-

alisme het ontwerp van installaties waaronder

klimaat, verwarming, koeling en medicinale

gassen. “In mijn vakgebied delen we onze kennis;

daar komen we het verst mee. Alleen wanneer

het om meetgegevens gaat die je op meerdere

manieren kunt interpreteren, is iedereen terug-

houdend met publicatie ervan. Ik heb recent nog

metingen gezien van een OK-situatie waarin een

patiënt dreigde te overlijden. Op dat moment

ontstaat er een heen-en-weer-geloop; iedereen

gaat in de benen om die patiënt te redden. Dat

geeft turbulenties in lucht natuurlijk, en dat kun

je aflezen aan de meting van de luchtkwaliteit.

OK is ongeveer 25 jaar. Je bouwt ze natuurlijk

state of the art. In de loop van die 25 jaar doe je

aanpassingen als dat nodig is. Natuurlijk als er

nieuwe technologie beschikbaar komt, maar

eventueel ook als normen voor deuren openen

niet direct helemaal, maar in een getrapt sys-

teem. En bovenal hebben we profijt van de bouw

van doorgeefkasten en meekijkruimtes om het

aantal in-en uitlopende personen te beperken.

Wij zijn natuurlijk een opleidingsziekenhuis, dus

we hebben veel hygiëne en veiligheid verscherpt

worden. In ons geval was bij aanvang van het

bouwprogramma de Walekampnorm voor

luchtkwaliteit nog gangbaar, maar ‘onderweg’

stelde de VCCN de RL7-norm vast.

We hebben alle zeilen bijgezet om zo te bouwen

dat we ‘RL7-proof ’ waren, en dat is gelukt. Naast

gangbare bouwprincipes hebben wij sterk inge-

zet op het beperken van het aantal deurbewegin-

gen; die verstoren de optimale luchtstroom. De

meekijkers. Die hoeven zich echter niet per se in

de OK te bevinden. In alle lampen zijn camera’s

ingebouwd, zodat je vanuit andere locaties (de

meekijkruimtes, collegezaal, etc.) uitstekend

zicht hebt op de verrichtingen van de chirurg.

Alles wAt we Met steRiliteit kUnnen beReiken, HoeVen we niet Met AntibiotiCA te beweRkstelligen.

Luchtkwaliteit in de OKDe kwaliteit van de lucht in de operatie-kamer is een resultante van drie samen-hangende indicatoren:- Het aantal bacteriën, kolonievormende eenheden (KVE), per kubieke meter circulerende lucht. Operatiekamers worden daarbij wel ingedeeld in 3 klas-sen: klasse 1 < 10 KVE/m3 (voor zeer infec-tiegevoelige ingrepen, zoals heupope-raties); klasse 2 < 200 KVE/m3 (minder infec-tiegevoelige ingrepen); klasse 3 < 500 KVE/m3 (behandelka-mers voor kleine ingrepen).

- De afzetting van bacteriën op opper-vlakken, uitgedrukt in KVE per opper-vlakte-eenheid per uur.

- Het aantal stofdeeltjes in de circule-rende lucht. Een bacterie kan namelijk niet zomaar door de lucht zweven; hij moet zich vasthouden aan een stofdeel-tje. Het aantal stofdeeltjes druk je uit in partikels per kubieke meter, in grootte en in wel of niet bacteriedragend.

systeem heet OPRAGON; het komt uit Zweden,

geleverd door Avidicare, en was in Nederland

niet eerder geïnstalleerd. Inmiddels heeft het St.

Jansdal Ziekenhuis in Harderwijk het ook. Het is

als systeem niet per se beter, maar wel anders, en

wij denken dat het voor hybride OK’s voordelen

heeft.

OPRAGON is via de Zweedse norm gevalideerd.

Complicatie was dat het meetsysteem dat in

Nederland gebruikt wordt niet bruikbaar is voor

de meting van luchtkwaliteit met een OPRA-

GON-systeem. Daar hebben we met TNO samen

een oplossing voor ontwikkeld. Volgens de

Zweedse norm moet er 3x per jaar in de praktijk

gemeten worden, dus als er een patiënt op de

tafel is, en een team eromheen. De IGz moet dat

dan goedkeuren natuurlijk, en dat is ook ge-

beurd.”

ok ManagEMEnt InfoRMatIE-SyStEEMProgrammamanager Joly Kenbeek: “Ons ge-

bouwbeheersysteem meet continu waarden van

luchtkwaliteit en geeft dat aan op een dashboard,

het OK Management Informatie Systeem, dat de

tuur in de OK. Een sprong vooruit in de heel-

kunde, alleen mogelijk als je een aantal

bouwkundige uitdagingen met succes pareert.

Want een röntgenkamer die zo steriel moet zijn

als een OK, dat is nieuw.

In de traditionele benadering van luchtbehande-

ling is de zone direct onder het plenum, waar de

operatietafel staat, de zone die schoongehouden

wordt. Vuil, stofdeeltjes die mogelijk bacteriën

dragen, wordt naar buiten geblazen en circuleert

buiten de zone waarin je opereert. Vandaar dat

er lijnen op de vloer staan, waar je als operatie-

team binnen moet staan, en waarbinnen je de

karren met materialen ook moet parkeren. Men-

sen die van buiten in komen lopen mogen die

lijnen ook niet over.

wISSElEn Van SyStEEMHet probleem met de röntgenbogen was dat de

rails waar ze over lopen stofdeeltjes terugtrekken

naar de steriele ruimte onder het plenum. Dat

wil je niet. Dus we hebben nu gekozen voor een

ander systeem, dat niet gestoeld is op ‘patiëntzo-

ne beschermen, vuil in de zone daarbuiten hou-

den’, maar op ‘vuil afvoeren, de OK uit’. Dat

locatiemanager volgt. Op elk van die aspecten

geeft een groene markering aan dat de kwaliteit

aan de norm voldoet. Als er een rode markering

is, kan bezien worden hoe we daar iets aan kun-

nen doen. De operateur ziet dat dashboard ook;

hij of zij is eindverantwoordelijk voor het han-

delen in de OK.

De OK’s zijn absoluut mooier dan voorheen. We

hebben nadrukkelijk ook ingezet op rust en

comfort voor de patiënt. De kosten van het

complex zitten echter niet in luxe, maar vooral

achter de wanden en boven de plafonds: in de

maatregelen voor hygiëne en veiligheid.”

Engineer Aat Builtjes: “We zijn altijd op zoek

naar beter. Nieuwe technologie operationeel

krijgen, met behoud van de norm van <10 KVE,

dat vereist een optimaal samengaan van zaken

als luchtbehandeling, bouwkundige inrichting,

protocollen voor de persoonlijke hygiëne en

kledingvoorschriften van het operatieteam. Met

validatie als focus. Alles wat we met steriliteit

kunnen bereiken, hoeven we niet met antibiotica

te bewerkstelligen. En dat wordt extreem belang-

rijk in de komende decennia.” <

luchtbehandeling


volgens de Zweedse norm moet er 3x per jaar in de praktijk gemeten worden, dus als er een patiënt op de tafel is, en een team eromheen.

Positief resultaat voor het binnenklimaat

We brengen onze tijd steeds vaker binnen door, blijkt uit onderzoek van de Wageningen Universiteit. En dat terwijl de binnenlucht tot wel tien keer meer vervuild is dan buitenlucht. Een van de oorzaken van die vervuilde binnenlucht is het gas formaldehyde. Dit wordt uitgestoten door onder andere spaan- en vezelplaten, meubilair, tapijt, lijm en interieurstoffen. En is een van de schadelijkste vluchtige organische stoffen in de binnenlucht. De Air Purifying Technology van Sigma fi ltert de formaldehydemoleculen uit de binnenlucht en neutraliseert ze.

Extern getestFormaldehyde is onzichtbaar en niet te wegen. Wél kun je de concentratie ervan meten. ‘Dus dat hebben we gedaan’, vertelt Ad Lankhaar, technical product manager bij Sigma’s moeder bedrijf PPG Coatings. ‘Eurofi ns heeft voor ons de Air Purifying Technology in Sigma Air Pure getest volgens de geldende ISO-norm. Verspreid over 28 dagen, met een meting op elk uur. Dat gaf een goed en betrouwbaar beeld, met de opname van gemiddeld 70 procent als resultaat.’De Air Purifying Technology fi ltert formaldehydemoleculen uit de lucht en neutraliseert ze. ‘De technologie breekt formaldehyde af, zonder een negatief effect op de verf te hebben.’

Verfkwaliteit blijft gelijkJuist dat laatste aspect woog zwaar bij de ontwikkeling van de Air Purifying Technology. Want hoe innovatief ook, een schilder moet wél met de verf kunnen werken. Ad beseft dat maar al te goed. ‘De kwaliteit van de verf moest gelijk blijven, daar hebben we scherp op gelet. Sigma Air Pure past voor een schilder naadloos binnen zijn standaard manier van werken.’ Schilders gebruiken met Sigma Air Pure dan ook een verf die niet alleen de binnenlucht zuivert maar net zo prettig werkt als elk ander Sigma product. In dat opzicht verandert er maar weinig, vertelt Ad. ‘Schilders zullen zeggen dat Sigma Air Pure een product is zoals ze dat van ons gewend zijn. Voor ons is dat het grootste compliment.’

Biobased én kleurstabielSigma Air Pure is 45 procent biobased. Waar de meeste witte biobased producten wat gelig zijn of op termijn worden, is Sigma Air Pure kleurstabiel. Met andere woorden: de muurverf is wit en blijft wit. Andere kenmerken zijn de supermatte uitstraling en een verpakking van 100 procent gerecycled materiaal. Tel alles bij elkaar op en Sigma Air Pure is de meest verantwoorde keuze dankzij de hoogwaardige kwaliteit, het hoge aandeel biobased bindmiddel én de innovatieve Air Purifying Technology.

Sigma Air Pure is een innovatieve biobased muurverf met een luchtzuiverende werking. De verf laat zich makkelijk verwerken en geeft een supermat eindresultaat. Naast dit esthetische effect draagt Sigma Air Pure bij aan een beter binnenklimaat. De unieke Air Purifying Technology zuivert namelijk de binnenlucht.

ADVERTORIAL

Ad Lankhaar, technical product manager

Verfkwaliteit blijft gelijk

Sigma Air Pure is een innovatieve biobased muurverf

Form

alde

hyde

con

cent

ratie

Tijd

30 µg/m3

Gemiddelde concentratie formaldehyde binnen*

Met Sigma Air Pure**

20 µg/m3

40 µg/m3

10 µg/m3

0 µg/m3

* Volgens onderzoek ligt de gemiddelde concentratie formaldehyde in een binnenruimte in Europa tussen de 25 en 30 µg/m3. Bron: World Health Organization (WHO), Guidelines for indoor air quality, 2010.** Kijk op sigma.nl voor technische uitleg.

7 jaar1 dag

-70%

Sigma Air Pure verlaagt formaldehyde met 70% vanaf de eerste dag

Volgens onderzoek ligt de gemiddelde concentratie formaldehyde in een binnen-ruimte in Europa tussen de 25 en 30 µg/m3. Bron: World Health Organization (WHO), Guidelines for indoor air quality, 2010. Kijk op sigma.nl voor technische uitleg.



Door: Cor van Litsenburg; fotografie: ADRZ

Het Admiraal De Ruyter Ziekenhuis met vestigingen in Goes en Vlissingen was lang een organi-satie die niet direct als schoolvoorbeeld gold voor een succesvolle zorginstelling. Gebrek aan visie en financiën deed het ADRZ jarenlang de das om. Nu, in het begin van de herfst van 2017, kunnen we vaststellen dat er sprake is van een nieuwe lente in de Zeeuwse instelling.

een nieuwe lente voorHet ADRZ in goes en Vlissingen

Er wordt volop verbouwd, vernieuwd en

de medewerkers hebben volop vertrou-

wen in de toekomst. FMT spreekt met

Arie van Vossen, servicelijnmanager Techniek,

Huisvesting en Projecten.

Onlangs is de locatie Vlissingen van het ADRZ

officieel geopend. Deze vernieuwbouw biedt

voor Vlissingen planbare zorg en diagnostiek,

terwijl de acute zorg – een beleidslijn die in 2012

al is ingezet- voortaan volledig in Goes zal


nieuw OK-complex met 6 OK’s in gebruik geno-

men. Ook het nieuwe OK-complex is nieuw-

bouw die grenst aan de bestaande bouw. Part-

ners in dit geheel zijn Engie voor de techniek van

het OK-complex en Jan Snel voor de realisering

van het gebouw. Aannemersbedrijf BergBouw

nam de fundering van het gebouw voor zijn

rekening. Van Vossen; ‘De totale bouwtijd was

een jaar. Dat is supersnel en dat kan alleen als er

sprake is van een hechte samenwerking. Deze

manier van werken bevalt heel goed en je merkt

ook aan de sfeer in het ziekenhuis dat er een

nieuwe wind waait. Je zou het in positieve zin

een storm mogen noemen. Er gebeurt heel veel

en medewerkers hebben vertrouwen in de toe-

komst, ze hebben er ook weer zin in. Dat blijkt

wel uit de bereidheid bij de medewerkers van de

oude nucleaire afdeling in Vlissingen om te

seren, was nieuwbouw, grenzend aan de bestaan-

de huisvesting, nodig. De financiële middelen

hiervoor ontbraken echter bij de Zeeuwse zorg-

organisatie. Met Siemens Healthineers werd een

overeenkomst gesloten dat zij de nieuwe afdeling

bouwt en er tevens de eerstkomende tien jaar de

medische apparatuur voor levert. Het ADRZ

huurt de afdeling met apparatuur van Siemens

Healthineers.

Arie van Vossen: ‘Ook voor Siemens Healthi-

neers is dit een nieuwe ervaring. Siemens is een

producent van medische apparatuur en is van

huis uit geen bouwer. Die samenwerking is vanaf

het begin heel open geweest. We durfden kritisch

naar elkaar te zijn en alle betrokkenen hadden

het gevoel dat er rekening met hen werd gehou-

den. Inmiddels is de nucleaire afdeling in ge-

bruik en is op dezelfde basis begin dit jaar een

plaatsvinden. Het gebouw dat deels via crowd-

funding kon worden gerenoveerd ademt de

nieuwe tijd. Frisse kleuren, transparantie, tech-

nologische ondersteuning voor de patiëntenlo-

gistiek; het zijn zomaar wat zaken die opvallen

als je in Vlissingen het ADRZ binnengaat.

Hoe anders is dat nog in Goes. Ondanks de

verbeterde entree die heel wat meer daglicht

toelaat dan de oorspronkelijke uit 1989 dateren-

de hoofdingang. Dit is wat uitstraling een zor-

ginstelling van enkele decennia terug. ‘Maar er

wordt heel hard aan gewerkt om ook in Goes de

achtergelopen achterstand in te halen’, stelt Arie

van Vossen. Over 15 jaar is de huidige locatie

afgeschreven, tot die tijd wil het ADRZ ook in

Goes kwalitatief de beste algemene ziekenhuis-

zorg kunnen verlenen in een prettige, in deze

tijdsgeest passende huisvesting.

SaMEngaan MEt ERaSMUSBelangrijk voor de nieuwe lente die is aangebro-

ken voor het ADRZ, is het samengaan met het

Erasmus MC. Dit voorjaar maakte de ACM

bekend dat uit concurrentieoverwegingen er

geen bezwaren waren tegen de overname van het

ADRZ door het Erasmus MC. Eind 2016 had de

Nederlandse Zorgautoriteit al laten weten ak-

koord te kunnen gaan. De overname is belang-

rijk om het ADRZ verder op de been te helpen.

Het Erasmus betaalt het ADRZ 10 miljoen euro,

waarmee het ziekenhuis in staat is nieuwe medi-

sche apparatuur te kopen en een goed functione-

rend elektronisch patiëntendossier op te zetten.

Door de versterkte financiële positie kan het

ADRZ ook aankloppen bij banken, hetgeen

nodig is om het verouderde ziekenhuis in Goes

ingrijpend te renoveren en waar inmiddels de

nodige werkzaamheden voor in gang zijn gezet.

SaMEnwERkIng SIEMEnS hEalthInEERSBijzonder is de samenwerking die het ziekenhuis

heeft met Siemens Healthineers. In 2016 sloten

ADRZ en Siemens een MES-contract (Managed

Equipment Services) voor een nieuw Nucleair

Geneeskundig Centrum dat in Goes zou moeten

worden gerealiseerd. Omdat in Goes de ruimte

ontbrak om in de bestaande huisvesting dit

nieuw Nucleair Geneeskundig Centrum te reali-

de totale bouwtijd was een jaar. dat is supersnel en dat kan alleen als er sprake is van een hechte samenwerking

“De oVeRnAMe is belAngRijk oM Het ADRZ VeRDeR op De

been te Helpen”

Geneeskundig Centrum. Is er in de oudbouw

sprake van weinig daglicht, in de nieuwe voor-

zieningen is er dat volop. Daarnaast is gekozen

voor materialen met lichte kleuren en speelt de

verlichtingsarchitectuur een belangrijke rol. Ook

wat indeling voldoen de nieuwe gebouwen volle-

dig aan de eisen van deze tijd.

CRowdfUndIngBijzonder aan de vernieuwbouw van locatie

Vlissingen is dat een belangrijk deel is gefinan-

cierd middels crowdfunding, uitgevoerd door

Zeeland Investments Beheer (ZIB). Het zieken-

huisgebouw is aangekocht door een vastgoed BV

die vervolgens de renovatie heeft laten uitvoeren.

De totale investering bedraagt 20 miljoen euro.

Daarin is opgenomen een bedrag van 5 miljoen

euro voor de aankoop van het pand en de grond

van het ADRZ en 15 miljoen euro voor ver-

nieuwbouw. Het ADRZ huurt vervolgens het

gerenoveerde gebouw van de vastgoed BV; een

verhuizen naar hun nieuwe werkplek in Goes.’

op dE SChopDe planning voor het ziekenhuis in Goes is dat

het over drie jaar helemaal op de schop is ge-

gaan. Een nieuwe CSA is inmiddels aanbesteed,

er komt een nieuwe OK voor dagbehandeling,

een nieuw Moeder Kind Centrum, een nieuwe

afdeling Heelkunde, daarnaast zal aan de uitstra-

ling en de voorzieningen binnen en rondom het

gebouw het nodige gebeuren. Arie van Vossen:

‘Qua opzet is locatie Goes een gedateerd gebouw.

In 1989 had men een andere visie op ziekenhuis-

bouw dan in deze tijd. Een stervormig gebouw

met op de uiteinden van de gangen weer andere

gangen in hoeken van 90 graden zou nu ondenk-

baar zijn. Het gebouw is weinig overzichtelijk en

het is er door de uitbreidingen die door de jaren

heen hebben plaatsgevonden niet beter op ge-

worden. De oudbouw vormt een schril contrast

met het nieuwe OK-complex en het Nucleair

werkwijze die een aanzienlijke besparing op de

jaarlijkse exploitatielasten voor het ziekenhuis

realiseert. Om de renovatie uit te voeren, ver-

strekt ZIB Crowdfunding een financiering aan

de vastgoed BV.

loCatIE VlISSIngEnInmiddels is de ADRZ-locatie in Vlissingen

gerenoveerd tot een medisch centrum voor

planbare zorg en diagnostiek. De vernieuwbouw

beschikt over twee operatiekamers, beeldvor-

mende technieken, poliklinieken en dagbehan-

deling. Direct bij binnenkomst in de centrale hal

is duidelijk dat hier een frisse wind waait. Aan-

melden gebeurt via een aanmeldzuil waar men

een formuliertje ontvangt. Op grote beeldscher-

men wordt weergegeven naar welke wachtruimte

men moet gaan. Hier moet men het formulier

scannen om te zien in welke behandelruimte

men wordt verwacht. In plaats van bestem-

mingsnummers en routeaanduidingen is geko-

zen voor wachtkamers met Zeeuwse namen zoals

Oosterschelde, Westerschelde, Veerse Meer en

Grevelingen. Dit heeft niet alleen met het

‘Zeeuwse DNA’ te maken, maar ook met het

nieuwe systeem van aanmelding en het gebruik

van de diverse ruimten. Niet elke polikliniek

heeft een vaste werkruimte en alle ruimtes wor-

den door meerdere gebruikers benut. Dat vereist

een strakke planning. De minimale ruimte wordt

op deze manier optimaal benut. Het ontbreken

van het woud aan borden en aanwijzingen dat

men nog in veel ziekenhuizen ziet, geeft een

rustig en overzichtelijk beeld.

De kleuren en afwerkmaterialen die door het

architectenbureau Atelier Pro zijn bedacht, zijn

het uitgangspunt geweest voor de meubilering,

inrichting en stoffering. Diverse Zeeuwse leve-

ranciers zijn gevraagd om inrichtingsvoorstellen

uit te werken. Locatie Vlissingen van het ADRZ

is een voorbeeld van geslaagde transformatie

naar een moderne zorghuisvesting waar healing

environment een belangrijk uitgangspunt is

geweest. Over enkele jaren zal locatie Goes ook

een dergelijke metamorfose zijn ondergaan. <



bijzonder aan de vernieuwbouw van locatie vlissingen is dat een

belangrijk deel is gefinancierd middels crowdfunding

“DiReCt bij binnenkoMst in De CentRAle HAl is DUiDelijk DAt HieR een fRisse winD wAAit”


het ‘nieuwe bouwen’ van jan snel biedt zorgsector veel voordelen

bouwplaats vervoerd, hetgeen veel transportkilo-

meters scheelt. Daarnaast biedt modulair bou-

wen ook de mogelijkheid voor het hergebruiken

van bouwonderdelen, hetgeen past in het streven

naar een circulaire economie.

hEt nIEUwE boUwEnAls we worden ontvangen in het sfeervolle kan-

toor van Van Zandwijk bij de fabriek van Jan

Snel in Montfoort, liggen de schetsen voor een

zorggebouw voor dementerenden nog op de

vergadertafel. Na ons gesprek gaan ze naar de

architect met de opdracht er een fraai esthetisch

ontwerp bij te maken. Dat modulair bouwen al

lang niet meer de uitstraling van tijdelijkheid

heeft, wordt geïllustreerd door zorgprojecten bij

De bouw staat bekend als een redelijk

conventionele sector. In het algemeen

worden innovaties in de sector niet

snel gemeengoed. Met deze wetenschap als ach-

tergrond is het begrijpelijk dat het relatief lang

heeft geduurd voordat modulair bouwen als

volwaardige bouwmethode is geaccepteerd.

De huidige behoeften vanuit de samenleving

maken de tijd rijp om prefab bouwen in de

armen te sluiten. Modulair bouwen biedt niet

alleen de nodige economische voordelen, maar

kan bijvoorbeeld ook duurzamer zijn dan de

conventionele bouwmethoden. Bijvoorbeeld op

het gebied van logistiek en milieu. Geprefabri-

ceerde bouwelementen worden efficiënt naar de

Door: de redactie

dé bouwpartner van het AdrZ bij

de realisering van de nieuwe

OK-afdeling en het nucleair

g eneeskundig centrum is jan snel.

FMt gezondheidszorg spreekt met

algemeen directeur harry van

Zandwijk over de voordelen van

modulair bouwen voor de

zorgsector.


‘Het is een efficiënte manier van werken, de

kosten zijn lager, de realisatieperiode is kort en

de opdrachtgever is flexibel in de toekenning van

functies aan de ruimtes en het aanpassen van het

huisvestingsvolume. Modulaire bouw is altijd

flexibel en toekomstgericht. Als een zorgorgani-

satie nu behoefte heeft aan een gebouw met vier

bouwlagen is het geen enkel probleem om na

enkele jaren een bouwlaag te verwijderen als de

behoefte is veranderd. Deze voordelen zijn be-

langrijk voor de zorgsector. Vandaar dat de

sector steeds meer belangstelling voor ons krijgt.

In de bouwsector zien we dat de grote bouwon-

dernemingen ook steeds vaker prefab en modu-

lair bouwen. De uitdaging voor ons is dat we

onze voorsprong van vele tientallen jaren blijven

behouden.’

ExploItatIE En tURn kEy oplEVERIngDe dienstverlening van Jan Snel richt zich niet

alleen op het realiseren van de huisvesting. Ook

de exploitatie van het gebouw en/of het overne-

men van de grond neemt het bedrijf desgewenst

voor zijn rekening. En uiteraard kunnen projec-

ten turnkey worden opgeleverd.

De voordelen van modulair bouwen gelden niet

alleen voor de zorgsector. Woningbouw, studen-

tenhuisvesting, offshore, onderwijs, industrie;

om enkele sectoren te noemen waar modulair

bouwen een alsmaar belangrijkere positie in-

neemt. Van Zandwijk: ‘In 2010 zagen wij de

ontwikkeling dat in de diverse sectoren de be-

hoefte aan deze manier van bouwen steeds meer

zou toenemen. Wij hebben er toen voor gekozen

dat we voor de diverse sectoren specialismes in

het leven hebben geroepen. Voor de kwaliteit van

onder andere het AMC in Amsterdam, UMC

Utrecht en Tergooi Ziekenhuizen in Hilversum.

Het afwerkingniveau is minimaal gelijk aan

traditionele bouw.

Door de jaren heen heeft Jan Snel veel ervaring

opgedaan met de bouw van CSA, MRI en OK-

huisvesting. Veel zorghuisvesting die Jan Snel

realiseert is dan ook niet voor tijdelijk, maar

voor permanent gebruik bedoeld. Dit geldt ook

voor de nieuwe (hybride) OK’s, het Nucleair

Geneeskundig Centrum en de beddenkamers

voor het ADRZ.

Harry van Zandwijk is ervan overtuigd dat

modulair bouwen, het “nieuwe bouwen” wordt.

onze producten hebben we bewust gekozen om

niet alleen semipermanent, maar ook perma-

nente huisvesting te kunnen leveren.

Voor de zorg is Jan Snel Medical Building Soluti-

ons in het leven geroepen.

opEn SfEEREen voorwaarde voor succesvol bouwen in de

zorgsector is voor Harry van Zandwijk dat je

met betrouwbare partners in een open sfeer

samenwerkt. De samenwerking met de mensen

van het ADRZ en Siemens is voor hem een

schoolvoorbeeld voor hoe je snel, een nieuwe

zorghuisvesting realiseert waar alle betrokkenen

uiterst tevreden over zijn. Opdrachtgever voor

het ADRZ was Siemens Healthineers. In vier

maanden realiseerde Jan Snel een centrum voor

nucleaire geneeskunde. Het nieuwe OK-complex

werd in amper zes maanden gebouwd. De korte

bouwtijd was mogelijk dankzij de bouwmethode

en een vast team van bouwspecialisten.

‘Bouwen voor de zorgsector en met name voor

complexe afdelingen met veel nieuwe technolo-

gie zoals voor het ADRZ, vraagt om specialisti-

sche kennis. In het recente verleden hebben we al

de nodige projecten voor de zorgsector gereali-

seerd, maar een OK-complex en een Nucleair

Geneeskundig Centrum was nieuw voor ons.

Natuurlijk huren we als dat nodig is externe

knowhow in. Onze adviseurs zijn echter de

mensen in het ziekenhuis; de mensen die in de

nieuwe huisvesting moeten werken. Door de

intensieve contacten met deze professionals

ontstaat een goed beeld van de behoeften.’

Jan Snel heeft vertrouwen in de toekomst. Het

bedrijf realiseert projecten van 300 tot 30.000

m2. Met Nederlandse productiefaciliteiten in

Montfoort, Hulst en Eemshaven, kent het bedrijf

een ideale regionale spreiding die bijdraagt aan

de logistiek. De mondiale ambities van het be-

drijf komen goed tot uiting door de op handen

zijnde uitbreidingen in Duitsland en Engeland.

Meer informatie over deze onderneming vindt u

via: www.jansnel.com <



Cijfers huisvesting ADRZHet nieuwe centrum voor nucleaire ge-neeskunde van het ADRZ (locatie Goes), dat een jaar geleden in gebruik werd genomen, beslaat 1.100 vierkante meter.Het nieuwe OK-complex telt ruim 2.600 vierkante meter nieuwbouw (inclusief verkoever ruimte) en een technische laag van 580 vierkante meter.Februari 2017 werden de nieuwe K1P1 OK’s opgeleverd.Jan Snel trad op als turnkey leverancier voor beide projecten. Het bedrijf ver-zorgde bij de nieuwbouw ook de elektri-sche en technische installatie, plenum en luchtafzuiging;Siemens Healthineers leverde alle medi-sche beeldvormende apparatuur.

Q-bital werkt wereldwijd samen met zorgaanbieders om

te zorgen voor veilige, flexibele klinische omgevingen

en ondersteuning van het personeel bij kerntaken zoals

capaciteitsmanagement, renovatiemanagement en het

inspelen op noodsituaties. Samen met onze partners verleggen

we de grenzen van de gezondheidszorgverlening door

betrouwbare, tijdelijke operatie- en afdelingsfaciliteiten aan te

bieden die een efficiëntere patiëntenstroom mogelijk maken.

Ga voor meer informatie naar www.q-bital.com

Operatiekamers Endoscopie-units Afdelingen Klinieken Poliklinieken IC-units

5 sterren voor iedere dag zorgeloos werkenSpreekwoordelijke kwaliteit voor uw bedrijfszekerheid

Perfecte reinigingsprestatiesBehoedzame reinigingsresultaten

Maximale energie-e� ciëntie Bijpassende service

Bekijk op www.miele-professional.nl/5sterrenwaarom uw collega-organisaties voor

Miele Professional kozen.

Miele Nederland B.V. | Miele Professional www.miele-professional.nl

GratisAnalyse

van uwtextielverzorging

voeding & welzijn


AlbRon:De kRACHt VAn

etenDe neDeRlAnDse geZonDHeiDsZoRg

stAAt op Hoog niVeAU. inteRnAtio-

nAAl beHooRt onZe ZoRg tot De beste

VAn De weRelD. MAAR we koMen eR

steeDs MeeR ACHteR DAt we oM Dit

Hoge niVeAU VAn De ZoRg in De CURe

& CARe te HoUDen en te VeRbeteRen

De AAnDACHt niet Alleen Moeten

RiCHten op Het MeDisCH HAnDelen en

De MeDisCHe teCHniek, MAAR onDeR

AnDeRe ook op VoeDing.

Door: Cor van Litsenburg

En dan gaat het niet alleen om wat er op het bord komt. Met Henk Voormolen,

aanvoerder Zorg van foodservice-organisatie Albron, spreken we over “De

Kracht van Eten” in de zorg.

In oktober 2016 tekenden cateraar Albron*) en facilitair dienstverlener Facilicom een

samenwerkingsovereenkomst. Voor Albron biedt de samenwerking kansen om haar

groeidoelstellingen in de zorgsector sneller te realiseren.

Albron heeft in zowel de cure als in de care een sterke positie. Het gaat hierbij niet

alleen om personeels- en bezoekersrestaurants, maar ook om de voeding voor patiën-

ten en bewoners. In het veranderende zorglandschap waarin zorgaanbieders zich

steeds meer op hun kerntaken toeleggen, zijn er voor Albron volop mogelijkheden om

verder te groeien. Het uitbesteden van de voeding aan een externe partij geeft een

zorginstelling enerzijds meer gelegenheid zich te focussen op haar kerntaken, ander-

zijds biedt het een organisatie extra mogelijkheden om zich met behulp van de kwali-

teit van de externe professional nadrukkelijk te profileren. In een zorgmarkt die steeds

kookdame.


dwenen. Dat we kwaliteit leveren onderstrepen

we ook door de aanwezigheid van open keukens,

bezoekers kunnen zien dat de maaltijden ter

plekke van verse producten worden bereid.’

kookdaMESIn kleine woonvormen in de care werkt Albron

al sinds 1994 met zogenoemde Kookdames en

een enkele Kookheer. Voormolen: ‘Deze mensen

gaan in instellingen samen met de bewoners

koken. Hoe hier precies invulling aan wordt

gegeven is afhankelijk van de mogelijkheden van

de bewoners. En natuurlijk gaat alles in overleg.

Wij zijn tenslotte gast in hun huis. Het samen

vormgeven van de dienstverlening is een voor-

waarde voor succes. Dat geldt overigens voor elk

samenwerkingsverband dat wij aangaan.

Wat we willen bereiken is dat we door het samen

koken en samen eten mensen laten ervaren dat

ze erbij horen. Eten is een sociale aangelegen-

heid. Samen eten zorgt voor gezelligheid en

draagt bij aan een huiselijke sfeer. Het enthousi-

asme van de kookdames maakt dat mensen zich

happy voelen en zich minder vervelen. Door

samen te koken krijgen mensen weer trek in

eten. Dat is belangrijk, omdat veel ouderen

ondervoed zijn. Overigens zien we dat ook in

ziekenhuizen. Veertig procent van de ouderen in

ziekenhuizen is ondervoed. Daar moet je dus

competitiever is, is dit een belangrijk strategisch

gegeven.

VEEl tE wInnEnOp het gebied van eten en drinken valt er nog

veel te winnen in de zorgsector. Albron is over-

tuigd van de voedingskracht van verse producten

en de verbindende kracht, met name in de care-

sector, van samen koken en samen eten. Pratend

met Henk Voormolen over eten en drinken, gaat

het allereerst over kwaliteit zoals de versheid,

voedingswaarde en smaak, maar ook over de

presentatie op het bord, de dienstverlening door

de medewerkers en over de positieve uitstraling

van de restaurants.

Eten en drinken is in de visie van Albron van

prominent belang. Dit wordt onderbouwd door

diverse studies, eten en drinken is onmiskenbaar

een onderdeel van een healing environment.

Henk Voormolen: ‘Het is best verwonderlijk dat

voeding en de dienstverlening die daarbij hoort

niet altijd hoog op de agenda heeft gestaan in de

gezondheidszorg. Zorginstellingen zijn er om

mensen beter te maken, ze doen er medisch alles

aan om mensen zich beter te laten voelen en

functioneren. Dan zou het voor de hand liggen

dat voeding veel aandacht krijgt. Maar dat is nog

niet altijd het geval.’

VISIEIn de visie van Albron nemen begrippen als

samenwerking en kwaliteit een centrale plaats in.

Henk Voormolen geeft hiervan een treffend

voorbeeld dat ook nog eens illustreert dat deze

foodservice-organisatie niet bang is gebaande

paden te verlaten. ‘In onze visie past het niet om

in zorgorganisaties, waar het welzijn van mensen

centraal staat, een frituur te huisvesten. Toen

Albron een goed jaar geleden aankondigde te

zullen stoppen met de vette hap in ziekenhuis-

restaurants stond de telefoon roodgloeiend.

Inmiddels blijkt iedereen eraan gewend te zijn

dat snacks vrijwel van de menukaart zijn ver-

henk voormolen:“de kracht van eten in de zorg”

met de voeding rekening mee houden. Ook in

ziekenhuizen is het uiteraard belangrijk hoe de

maaltijd eruitziet. Bij een aantrekkelijke presen-

tatie zullen meer patiënten hun maaltijd daad-

werkelijk opeten. Daarmee dring je de verspilling

terug en draag je bij aan een sneller herstel.’

MaatwERkElke zorginstelling vraagt om een maatwerk

voedingsconcept. Iedere situatie en iedere orga-

nisatie is anders. Een succesvolle dienstverlening

begint met het stellen van vragen. Over waarom

de dingen georganiseerd zijn zoals ze zijn en

waarom niet anders. En wat willen we nu echt?

Albron helpt zorgorganisaties met vragen, ad-

vies, ervaring en oplossingen. Met als resultaat

een optimale benutting van “De Kracht van

Eten”.

*)Albron bedenkt, bouwt en beheert foodconcepten

met een verhaal. Op evenementen en in dag- &

verblijfsrecreatie, in de zorg en voor bedrijven en

overheden. Ruim 4.500 medewerkers brengen die

concepten tot leven op bijna 1.000 locaties in

Nederland. <

patiëntenvoeding.

innovatie & technologie


Mixed reAlity en liFeAPPs: hOlOgrAFische ZOrginnOvAtie

Reality. Deze techniek maakt het mogelijk om de

bestaande wereld te verrijken met holografische

beelden en daarmee te interacteren. Voor velen

nog onbekend en daarmee onbemind, maar de

mogelijkheden in de zorg zijn eindeloos. Het

opleiden van zorgprofessionals, het voorberei-

den op operaties en het inroepen van hulp op

afstand zijn slechts enkele voorbeelden van wat

met deze vooruitstrevende techniek mogelijk is.

In de toekomst bekijken specialisten de scans uit

de MRI-, PET- en CT-scanner niet meer via een

beeldscherm, maar plaatsen ze een hologram in

een willekeurige ruimte en analyseren deze met

hun collega’s en studenten. Een hoogleraar toont

geen platte sheets meer tijdens een anatomiecol-

lege, maar projecteert het lichaam in de college-

zaal en neemt de studenten mee door de ver-

schillende delen van de mens.

MEERwaaRdEEen belangrijke vraag is of de meerwaarde van

technologieën als deze de kosten van de ontwik-

keling van de benodigde software rechtvaardigt.

LifeApps is het experiment aangegaan en heeft

in samenwerking met een topklinisch ziekenhuis

een Mixed Reality applicatie ontwikkeld voor de

voorbereiding op het behandelen van uitgezaai-

de kanker. De eerste reacties na het ervaren van

deze pilotversie door de betrokken specialisten

zijn veelbelovend, er wordt naast het verkorten

van de operatietijd ook gesproken over minder

invasief en meer effectief behandelen. Ook bij

andere ziekenhuizen en zorginstellingen lopen

experimenten, met soortgelijke ervaringen en

vooruitzichten. De verwachting is daarom ook

dat het niet lang meer gaat duren voordat op

brede schaal wordt ingezet op het voorbereiden

van operaties met hologrammen.

Wilt u met ons in gesprek over zorginnovatie of

zelf ervaren welke mogelijkheden er zijn met

Mixed Reality en hologrammen?

Neem dan contact op met Max Verhorst via

06-31665792 of kijk op www.lifeapps.nl. <Tegelijkertijd staan de budgetten van

diezelfde ziekenhuizen steeds meer

onder druk. Voor minder geld moeten

behandelingen beter, sneller en duurzamer wor-

den uitgevoerd.

InnoVatIEEen grote uitdaging is daarom ook om als zie-

kenhuis te blijven vernieuwen, zonder daarbij de

patiënt en de kwaliteit van de zorg uit het oog te

verliezen. Voor dit soort vraagstukken wordt,

vanwege het grote innovatieve vermogen van

honderden professionals, startups en (kleine tot

middelgrote) bedrijven, veelal samengewerkt

met het bedrijfsleven.

Een van deze organisaties is LifeApps, een spin-

off van Info Support, die bestaande oplossingen

en ruim 30 jaar ervaring combineert met tech-

nologische innovatie en samen met zorgorgani-

saties concrete oplossingen realiseert die de zorg

beter kunnen maken.

dE tEChnologIE Van MIxEd REalItyEen van deze technologische innovaties is Mixed

VooR De neDeRlAnDse ZiekenHUiZen

woRDt, nAAst De kwAliteit VAn De

ZoRg, innoVAtie steeDs belAngRij-

keR. in steeDs HogeRe MAte woRDt

HieRDooR De AAntRekkelijkHeiD VAn

Het ZiekenHUis VooR pAtiënten en

ZoRgVeRleneRs bepAAlD.

Info Support betere zorg door augemented reality: hololens applicatie-scan.

Door: Max Verhorst

LIFEAPPSLifeApps is dé omgeving waar Info Support doorbraken realiseert in de zorgsector. Wij bouwen applicaties die het mogelijk maken patiëntportalen en mobiele toepassingen te integreren in de zorgketens. Wij geloven dat de zorgdienstverlening in Nederland beter kan, door te bouwen op bewezen oplossingen, gecombineerd met technologische innovatie. Samen met onze klanten en partners realiseren wij oplossingen die ertoe doen.

Meer informatie: www.lifeapps.nl

BETERE ZORG DOOR

INNOVATIE

Advertentie FMT Info Support 2.indd 1 28-8-2017 06:42:21

Open Research Environment


Door: Wilma Schreiber

best MOgelijKe PAtiëntenZOrg blijFt belAngrijKste drijFveer

onDeR inVloeD VAn een AAntAl ACtUele ontwikkelingen

ZAl Het MAAstRiCHt UMC+ op teRMijn Als fysiek geboUw

een stUk kleineR Zijn - MAAR niet Als netweRkoRgA-

nisAtie, Zo VooRspelt gAbRiel ZwARt, liD VAn De RVb

VAn Dit ZiekenHUis. “VeRwoRVen kennis bij je HoUDen is

niet MeeR VAn DeZe tijD. De toekoMst is AAn een open

ReseARCH enViRonMent.”

De eerste vraag die Zwart opwerpt, is

hoe lang er nog fysieke ziekenhuizen

zullen bestaan, nu digitalisering ook in

de zorg bezig is aan een opmars. “Neem de pati-

enten die onze polikliniek bezoeken. Zo’n 30

procent komt voor het eerst voor diagnose en

behandeling, de overige 70 procent komt voor

controle. Dat betreft vaak informatieoverdracht

in een gesprek, waarbij geen apparatuur noodza-

kelijk is. Dergelijke communicatie kan heel

makkelijk via e-health-oplossingen plaatsvin-

den”, zegt hij. “Dat zal een enorme impact heb-

ben op het gebruik van de polikliniek en leiden

tot een aanzienlijke reductie van onze huidige

125 polikliniekkamers.”

In het onderzoek naar de polikliniek van de

toekomst in het MUMC+ is nadrukkelijk een

plaats weggelegd voor het activeren van de pati-

ent. “Denk aan wearables, zoals smart watches,

waarmee de patiënt zelf bijvoorbeeld hartritme-

stoornissen kan meten en via internet aan het

ziekenhuis doorgeeft. Intelligente software her-

kent eventuele onregelmatigheden, wij krijgen in

zo’n geval een alert en kunnen ingrijpen om

escalatie te voorkomen”, aldus Zwart. “De patiënt

hoeft dus alleen naar het ziekenhuis te komen

voor die ene keer dat er echt iets aan de hand is.

Dat is patiëntgerichter en wij hebben minder

vierkante meters nodig.”

bIg data adVIESOok de maag-darm-leverartsen werken met voor

en door hen ontwikkelde software ten behoeve

van bijvoorbeeld patiënten met ontstekingsreac-

ties in de darmen. Het contact verloopt via een

app waarmee de patiënt bepaalde waarden kan

doorgeven en artsen de ziekte kunnen volgen.

Ook is er een chatroom, voor onlineoverleg.

“Dergelijke informatie over gezondheid, eten en

drinken en allerlei lichaamsfuncties willen we

ook steeds meer preventief gaan inzetten. De

patiënt registreert thuis automatisch allerlei data

over eten en drinken en lichaamsfuncties, een

computer verwerkt deze en geeft een big data

gezondheidsadvies zonder tussenkomst van een

specialist.”

Deze verschuiving van zorg bemoeilijkt het goed

inschatten van de benodigde capaciteit van het

beddenhuis van de toekomst in het MUMC+.

“Want voor welk percentage gaat dit gelden? Als

het om 5 procent gaat, kan ook het beddenhuis

met 5 procent krimpen. Je weet zeker dat dit de

komende 15 jaar een rol gaat spelen, terwijl we

nu een beddenhuis voor over 20 jaar bouwen”,

schetst Zwart het dilemma. Naast digitalisering

spelen er meer bewegingen een rol bij de inrich-

ting van het beddenhuis. “Patiënten willen meer

privacy tijdens het ziekteproces. Tot nu toe ont-

breekt echter wetenschappelijk bewijs dat een-

persoonskamers de genezing bevorderen. Patiën-

ten hebben vaak ook steun aan elkaar”, aldus

Zwart. “Het ziekenhuis stamt uit de tijd van

vierpersoonskamers. Vroeger bouwde je op basis

van een vergunning en kreeg je een budget, nu

moet je een verbouwing verdienen met patiën-

tenzorg. De patiënttevredenheid over het onder-

komen, dat uiteraard voldoet aan alle eisen, is

dan ook een belangrijke factor bij het besluit om

al dan niet te gaan verbouwen.”

kEnnIS ExpoRtEREnEen ander aspect dat invloed heeft op de omvang

van het ziekenhuis, is de visie van het MUMC+

op de eigen rol. “Wij zien onszelf als netwerkor-

gabriël zwart, lid Raad van bestuur Maastricht UMC+.


ganisatie en willen onze kennis en ervaring

exporteren. Naar zorgaanbieders in de regio,

maar het liefst in één keer naar de patiënt, zodat

die zich met behulp van mantelzorgers zo veel

mogelijk zelf kan redden”, verklaart Zwart. Als

voorbeeld noemt hij rugklachten die vaak te

herleiden zijn tot immobiliteit in het schouder-

gewricht. “Als een huisarts dat weet en herkent,

hoeft de patiënt niet naar de poli te komen. De

patiënt zou het zelfs met een instructief filmpje

ook zelf kunnen vaststellen. Dat is onze maat-

schappelijke bijdrage: het verspreiden van infor-

matie en meekijken met zorgaanbieders.”

Nu al heeft het MUMC+ nauw contact met de

eerste-, anderhalve- en tweedelijnszorg om te

zorgen dat zij kennis hebben van de laatste stand

van zaken, bijvoorbeeld door casussen met hen

te bespreken. Dat klinkt als een kannibaalstrate-

gie, bevestigt Zwart. “Als we erin slagen op die

manier de gezondheidszorg beschikbaar te ma-

ken, kunnen we onszelf opheffen. En dat is ook

wat we willen: van oude behandeltypen afkomen

en op zoek gaan naar innovaties en nieuwe

behandelwijzen.” Als voorbeeld wijst hij op het

living lab voor herstelzorg. “Daar gaan we spelen

met atmosfeer, warmte en koude en luchtstro-

ming om eventuele gunstige effecten van klimaat

te bepalen op activiteit en rust.” Die visie heeft

ook consequenties, erkent hij. “We zullen minder

mensen nodig hebben en ook het werk ver-

schuift, waardoor er andere competenties nodig

zijn. Dé uitdaging is medewerkers mee te nemen

in het tempo van deze tijd.”

opEn RESEaRCh EnVIRonMEntOnderzoek heeft dankzij de digitalisering tevens

een ander karakter gekregen, waarbij kennis

delen vooropstaat. “Verworven kennis bij je

houden is niet meer van deze tijd. De toekomst

is aan een open research environment, waarin

Skype het contact met onderzoekers wereldwijd

faciliteert. Daar wordt je onderzoek beter van en

het vergroot ook je bijdrage aan het academisch

debat.” Een kleiner ziekenhuis betekent op ter-

mijn een nuttige herbestemming voor de stenen

zoeken. “Bijvoorbeeld in samenwerking met de

universiteit of onderzoeksafdelingen van een van

de ruim 60 startups hier op de campus.”

In de toekomst acht Zwart het niet ondenkbaar

dat ook UMC’s een hogere specialisatiegraad

zullen ontwikkelen en het MUMC+ zorgtaken

aan netwerkpartners zal overdragen. “Dit biedt

kansen voor een betere benutting van dure appa-

ratuur. Maar bovenal biedt het patiënten de

beste mogelijke zorg. Dat is en blijft de drijvende

kracht achter al onze beslissingen.” <

Nieuwbouw in een notendop De nieuwbouw aan de Verheylaan beslaat zo’n 22.000 vierkante meter over zes verdiepingen en is via een serrehal verbonden met het hoofdgebouw. Bij het ontwerp is sterk ingezet op duurzaam en verantwoord bouwen, wat Maastricht UMC+ als eerste ziekenhuis in Nederland een BREEAM-certificaat opleverde.De nieuwbouw huisvest onder andere de nieuwe kliniek voor Moeder & Kind, het MRI-centrum, een nieuw OK-complex met centrale CSA, de Ease Travel Clinic & Health Support en een aantal kantoor-plekken voor de laboratoria.Juni 2017 vond de officiële opening plaats. Momenteel worden nog de 15 OK’s in het oude gedeelte verbouwd tot 8 nieuwe. “De nieuwe OK’s zijn een stuk groter, vanwege het feit dat er steeds meer apparatuur aanwezig is en steeds meer multidisciplinaire ingrepen plaats-vinden. Dat betekent meer mensen op de OK en vergt meer ruimte.”

Partners in de nieuwbouwRO groep (ontwikkelaar, projectmanage-ment)Architecten aan de Maas (architect)Carebuilders (hoofdaannemer)Deerns, Huijgen (installatieadviseur)Vepa (interieur)Engie (installaties)Brekelemans (constructeur)CCG, Engie, RO groep (nieuwbouw OK’s)

Interieur van de nieuwbouw aan de Verheylaan.



niveau 1. Deze rustige atmosfeer ontstaat onder

andere door de harmonie van kleuren en materi-

alen, de prettige akoestiek, de transparantie die

wordt versterkt door het vele daglicht en de

heldere structuur van het gebouw. Mooie details

zien we in de accentkleuren van wanden die

corresponderen met de kleuren van het meubi-

lair of juist op een intrigerende manier contras-

teren. Sfeervol is het centraal gesitueerde atrium

met transparant dak. Bijzonder geslaagd is de

manier waarop het gebouw is ingepast in de

bestaande gebouwde omgeving.

altIjd MaatwERk‘Een ziekenhuisgebouw ontwerpen is altijd

maatwerk’, stelt Tom Bonnemayers. ‘De oplos-

sing die voor de ene organisatie het beste is, kan

voor een andere organisatie misschien niet wer-

ken. Elke organisatie stelt zijn prioriteiten an-

ders. Belangrijk om tot een goed resultaat te

komen is dat je een gebouw samen ontwikkelt

Door: Cor van Litsenburg

Foto’s: Dols Fotografie

De redactie spreekt met architecten Tom

Bonnemayers en Raf Calis Sanchez van

Architecten aan de Maas; het bureau

dat vanaf het eerste moment de huisarchitect is

van het Maastricht UMC+.

Over de nieuwbouw met in totaal een opper-

vlakte van circa 22.500 m2 valt het nodige te

zeggen. Dat begint al bij de constatering dat dit

het eerste ziekenhuisgebouw is waarop de BREE-

AM-criteria zijn toegepast. Het gebouw ontving

in 2017 voor de doorgevoerde duurzaamheids-

maatregelen een driesterrencertificaat van

BREEAM.nl.

Bij de eerste indruk vanaf de straat springt de

fraaie wijze waarop de zuidgevel door zonnepa-

nelen wordt gevormd in het oog. Vanuit de

parkeergarage kom je het gebouw binnen op

niveau 1, opvallend is de rust die je tegemoet

treedt; een rust die contrasteert met de aangren-

zende drukke entreehal van het ziekenhuis op

in de zomer van 2017 heeft het

Maastricht UMc+ de nieuwbouw

aan de verheylaan officieel in

gebruik genomen. de realisering

van deze uitbreiding is een

onderdeel van het lange termijn

huisvestingsplan dat in 2008 is

gestart en waarin de strate-

gische toekomstvisie is

vastgelegd.

nieuwbouw verheylaan Maastricht UMc+

niet ZoMAAR een ZiekenHUisgeboUw


operatiecentrum aan de Verheylaan ontstaat er

extra capaciteit waardoor we met de renovatie

van het bestaande OK-complex aan de slag

kunnen. Als deze renovatie is afgerond beschikt

het ziekenhuis over 20 OK’s waarvan drie hybri-

de. De OK’s zijn verbonden door gesloten loop-

bruggen over het atrium.’

Bijzonder aan de OK’s in het nieuwe operatie-

centrum is dat ze voor 95 procent identiek zijn.

Uitgangspunt is dat men er alles blindelings

moet kunnen vinden. Tom Bonnemayers: ‘Dat is

niet eenvoudig te realiseren. Soms zijn er wijzi-

gingen in de processen doorgevoerd, soms zijn

er bouwkundige concessies gedaan om deze

uniformiteit te realiseren. We hebben in enkele

situaties extra effort moeten plegen voor de

luchttoevoer. Dat gold voor de hybride OK’s die

met 82 vierkante meter aanzienlijk groter zijn

dan de reguliere OK’s (54 m2). Voor de luchtbe-

handeling is overigens ook gekeken naar het

Opragon-systeem, uiteindelijk is toch gekozen

voor een laminaire downflow. Bewust zijn de

OK’s, die gerealiseerd zijn door de Cleanroom

Combination Group, niet aan de gevel gesitu-

eerd omdat daglicht als niet wenselijk werd

beschouwd. Daglicht heeft een ongunstige in-

vloed op de controle van de lichtomstandighe-

den. Zeker in een hybride OK waar zoveel moge-

lijk minimaal invasief geopereerd wordt en veel

gebruik wordt gemaakt van beeldschermen is dit

een belangrijk aspect. Door het situeren van de

OK’s en technische ruimten in de kern van het

gebouw, zijn de ondersteunende ruimten aan de

buitenzijde gesitueerd en is daar sprake van veel

daglicht.’

met alle betrokkenen. Dan ontstaat er commit-

ment en is er sprake van draagvlak. Voor deze

nieuwbouw is zeer intensief met alle betrokke-

nen samengewerkt. Op zeker moment hebben

we een sessie gehouden van drie dagen waarbij

in totaal zo’n 150 mensen waren betrokken.

Een nieuw ziekenhuisgebouw ontwikkelen is

meer dan alleen een nieuwe huisvesting realise-

ren. Een nieuwbouw zoals deze is ook het mo-

ment om nieuwe processen te starten. Je kunt

dan denken aan nieuwe vormen van material

management, maar ook aan processen hoe in-

grepen worden voorbereid.’

UItbREIdIngDe nieuwbouw aan de Verheylaan is een uitbrei-

ding van het oorspronkelijk hoofdgebouw dat

dateert van 1991. Van meet af kampte het Maas-

tricht UMC+ met ruimtegebrek. Uitbreiding was

dan ook geen luxe. Met deze nieuwbouw neemt

het totale ziekenhuisvolume met ca 15 procent

toe. Eerdere recente uitbreidingen hadden be-

trekking op onder andere het bestuursgebouw

en de oogkliniek.

Het nieuwe gebouw telt zes bouwlagen, een

kelder en een dakopbouw. Op maaiveldniveau

vinden we facilitaire voorzieningen zoals een

goederenontvangst met vier loading docks een

radiologisch centrum met onder meer 4 MRI’s

en een PET-MRI-scanner, dat direct aansluit op

de Spoedeisende Hulp.

Op niveau 1 hebben patiënten toegang tot het

gebouw via de corridor vanuit het parkeerdek.

Op dit niveau is de nieuwe kliniek Vrouw-Moe-

der-Kind gehuisvest, met een IVF-lab dat als

eerste in Nederland een volledige cleanroom

omgeving kent. Een bouwlaag hoger op niveau 2

vinden we kantoren voor de artsen en specialis-

ten van de Vrouw-Moeder-Kind kliniek.

IdEntIEkE ok’SDe derde en vierde bouwlaag zijn ingericht voor

de OK’s en CSA. De nieuwbouw telt 12 OK’s,

waarvan twee hybride. De 12 OK’s zijn onder-

verdeeld in groepen van vier, met voor elke

groep een centrale opdekruimte. De nieuwe

OK’s gaan onderdeel uitmaken van het volledig

nieuwe operatiecomplex dat de komende vier

jaar ontstaat door grondige renovatie van de

bestaande OK’s in het hoofdgebouw.

Raf Calis Sanchez: ‘Uiteraard moet zo’n opera-

tiecentrum in een functionerend ziekenhuis

gefaseerd worden vernieuwd. Door het nieuwe

nieuwbouw verheylaan Maastricht UMc+

niet ZoMAAR een ZiekenHUisgeboUw

DuurzaamheidsmaatregelenEnkele in het oog springende duurzaam-heidsmaatregelen hebben betrekking op:• Aanpassingen energiecentrale;• Dak- en gevelisolatie;• GBS/monitoring;• Laag temperatuur verwarming / Hoog temperatuur koeling;• Lichtregeling;• Luchtbehandeling;• PV-panelen zuidgevel;• Restwarmteterugwinning;• Warmte koude opwekking;• Zonwerend glas;• Zonwering.

OK tijdens de operatie gesloten blijven. Het

aanvoeren en afvoeren van materialen op basis

van het just-in-time (JIT) principe is in de nieu-

we situatie niet langer de verantwoordelijkheid

van de CSA, maar van de afdeling logistiek die

hiervoor over speciaal getrainde medewerkers

beschikt. Voor de bevoorrading van de CSA

wordt gebruik gemaakt van speciale liften.

toEgang ok-CoMplExDe toegang voor het personeel tot het OK-com-

plex is op niveau 4. In de garderobe kleden de

medewerkers zich om waarna ze in de schone

ruimten komen en via een speciale trappen naar

niveau 3 gaan. Verder zijn op niveau 4 kantoren

en een personeelslounge ten behoeve van de

OK’s gehuisvest, rondom de technische ruimte

ten behoeve van de luchtbehandelingskasten

voor de plenums in de OK’s. Een uitgebreid

artikel over de techniek in het gebouw leest u

elders in dit blad).

Op niveau 5 vinden we tenslotte de kantoren van

de facilitaire dienst en de afdeling pathologie. De

algemene technische voorzieningen voor onder

andere de klimaatbeheersing vinden we in de

kelder en op het dak van het gebouw.

‘Om tot een perfect eindresultaat te komen is

het onze taak de betrokkenen voortdurend kri-

tisch te blijven bevragen. Dat maakt het niet

altijd eenvoudiger. In een complexe werkomge-

ving als een ziekenhuis kan zo’n kritische hou-

ding tot nieuwe inzichten leiden. Daarnaast heb

je tijdens de realisering ook met veranderende

regelgeving te maken. Tijdens het bouwproces

hebben we als gevolg daarvan nog aanpassingen

Op dezelfde bouwlaag als de OK is eveneens de

CSA gehuisvest. Voorheen was die te vinden op

niveau 0. Door de CSA op niveau 3 te huisvesten

zijn de lijnen tussen de sterilisatieafdeling en de

OK uiteraard korter, hetgeen de bevoorrading

vereenvoudigt, maar eveneens bijdraagt aan een

verdere verbetering van de veiligheid. In het

oorspronkelijke plan was voorzien om met door-

geefkasten te werken, maar dat zou ten kosten

zijn gegaan van de uniformiteit van de OK’s.

Daarom zijn de doorgeefkasten geschrapt. Wan-

neer tijdens een operatie extra instrumentarium

vanuit de CSA de OK binnen moet worden

gebracht, wordt dit aangeboden via de opdek-

ruimte. Daardoor kan de toegangsdeur van de

doorgevoerd.’ vertelt Raf Calis Sanchez, ‘Alle

betrokkenen kenden de ambitie om het beste

resultaat neer te zetten.’

Tom Bonnemayers. ‘Van dit ziekenhuisgebouw

kan je zeggen dat het veel meer is dan een nieu-

we huisvesting, het is het eindresultaat van een

hechte samenwerking tussen heel veel mensen.

De mensen die er werken herkennen zich erin;

het is hun wereld.’ <



Maastricht UMC+Het academisch ziekenhuis Maastricht (azM) en de Universiteit Maastricht (UM) werken samen onder de naam Maastricht UMC+.Het Maastricht UMC+ onderscheidt zich (inter)nationaal door de focus op preven-tie. Dus niet alleen gezondheidsherstel, maar ook gezondheidsbehoud én gezond-heidsbevordering. Kerntaken zijn – naast topklinische en topreferente patiënten-zorg – wetenschappelijk onderzoek en onderwijs/opleiding.Het Maastricht UMC+ kenmerkt zich daarbij door de multidisciplinaire en pro-bleemgestuurde aanpak.Het Maastricht UMC+ heeft 715 bed-den, circa 7.000 medewerkers en 4.000 studenten.

Architectuurvisie Architecten aan de Maas Onze architectuurvisie is gericht op een architectonische kwaliteit van functio-naliteit, schoonheid en vanzelfsprekend-heid. In ons werk trachten wij de aard, het wezenlijke van de opgave te door-gronden en als thema te hanteren en de essentie ervan als onderhuidse poëzie weer te geven in het ontwerp.Het zoeken naar dit thema, een ruimtelijk thema, waarbinnen het programma - het functionele - past is essentieel in ons werk. Dit ruimtelijk thema krijgt zijn vorm in een structuur die op alle schaalniveaus een antwoord biedt op de gestelde opgave. De structuur wordt uitgewerkt in een eenheid van samenstellende delen en materialen.


we Kennen het hUis; MAAr we Zijn OOK geKend ín het hUis

Een omschrijving die naadloos aansluit bij ont-

wikkeling van een complex gebouw als de Ver-

heylaan; een ziekenhuisgebouw met een opper-

vlakte van 22.000 m2 dat, zoals u elders in deze

editie uitgebreider kunt lezen, onderdak biedt

aan 12 high tech OK’s, een CSA, diverse labora-

toria en ondersteunende diensten.

De Verheylaan heeft inmiddels van veel kanten

lof toegezwaaid gekregen. Geen wonder, want

het gebouw is in velerlei opzichten bijzonder.

Door bijvoorbeeld de standaardisering van de

state of the art OK’s stelt de Verheylaan op het

gebied van functionaliteit en logistiek nieuwe

normen. Maar ook qua architectuur is het ge-

RO groep bestaat 25 jaar. Het bedrijf, gestart in

Maastricht, heeft inmiddels ook vestigingen in

Eindhoven en Arnhem. Kenmerkend aan

RO groep is dat het bedrijf zich richt op de

ontwikkeling van maatschappelijk relevant

vastgoed, en dan met name in de zorg en het

onderwijs.

De slogan van RO groep luidt van waardevol

naar waardevast. Een slogan die past bij de hui-

dige visie op realisering van zorgvastgoed. Dat

geldt ook voor de omschrijving die we op de

website van het bedrijf lezen:“We beginnen waar

het moeilijk wordt: we voelen ons thuis in multi-

disciplinaire, complexe opgaves, met een diversiteit

aan belangen en soms dwingende kaders.”

Door: de redactie

een nieUw ZiekenHUisgeboUw Moet

VooRbeReiD Zijn op toekoMstige

ontwikkelingen. Dit gelDt ZekeR

VooR een geboUw Als De VeRHeylAAn

VAn Het MAAstRiCHt UMC+, DAt DeZe

ZoMeR offiCieel is geopenD. fMt

geZonDHeiDsZoRg spReekt Met piet

joosten, AlgeMeen DiReCteUR VAn

Ro gRoep oVeR De ontwikkeling VAn

Dit ZiekenHUisgeboUw en Het nieUwe

pRojeCt VAn Het MAAstRiCHt UMC+:

MosAe VitA.

Ontwikkelen van maatschappelijk relevant vastgoed

houden met technische ontwikkelingen, ontwik-

kelingen die heel snel gaan. Dit gebouw moet de

mogelijkheid bieden om bijvoorbeeld voortdu-

rend de nieuwste OK-technologie te huisvesten.

Dit vereist in het ontwikkeltraject kennis van

vastgoed, maar het vraagt ook om heel specifieke

kennis. Die know how doe je op door onder

meer veel in het ziekenhuis te zijn en nauwe con-

tacten te onderhouden met de professionals.

Voor de realisering van de Verheylaan hebben er

heel wat intensieve gebruikerssessies plaatsge-

had.’

faCIlItEREn Van toptalEntEnVoor grote, complexe projecten werkt RO groep

altijd met vaste teams. Joosten: ‘Deze teams

kennen de wensen en de cultuur van de op-

drachtgever. Het Maastricht UMC+ is een zie-

kenhuis met een uitgesproken visie. Het focust

zich op een aantal sectoren waarin het tot de top

wil behoren, daar moet de huisvesting op aan-

sluiten. Huisvesting is voor het ziekenhuis een

belangrijk aspect bij het faciliteren van toptalen-

ten. De Verheylaan draagt eraan bij dat het zie-

kenhuis voor zulke talenten een aantrekkelijke

werkgever kan zijn’, aldus de directeur van

RO groep die van mening is dat de Verheylaan

een mooi waardevast gebouw is geworden dat op

een fraaie wijze is geïntegreerd in de bestaande

bebouwing. ‘Het meeste trots zijn we op het feit

dat de gebruikers tevreden zijn. Ze omarmen het

gebouw en dat is top. En natuurlijk vinden we

het een eer dat het gebouw is genomineerd voor

de Victor de Stuersprijs; de architectuurprijs van

de gemeente Maastricht.’

De Victor de Stuersprijs is voor een architect,

bouw een hoogstandje. De ingetogen, stijlvolle

uitstraling past uitstekend bij een universitair

medisch centrum met een hoog ambitieniveau.

Daarnaast is de Verheylaan het eerste ziekenhuis-

gebouw waarop de BREEAM-criteria zijn toege-

past. Het gebouw ontving in 2017 voor de door-

gevoerde duurzaamheidsmaatregelen een

driesterrencertificaat van BREEAM.nl.

gEdElEgEERd opdRaChtgEVERVoor de realisering van de Verheylaan trad

RO groep op als gedelegeerd opdrachtgever. Piet

Joosten: ‘Wij zijn verantwoordelijk voor het

integrale projectmanagement. Dat betekent dat

RO groep aanspreekbaar is op het totale project;

van initiatief tot nazorg. Een dergelijk uitgebrei-

de opdracht is alleen mogelijk als er sprake is

van een groot wederzijds vertrouwen. De relatie

met het Maastricht UMC+ dateert van zo’n tien

jaar geleden, toen startte het ziekenhuis met de

plannen voor nieuwe huisvesting. Door de jaren

heen hebben we altijd intensief samengewerkt.

We zijn begonnen met kleinere, flankerende

projecten. De Verheylaan is met een investering

van € 100 miljoen het grootste project voor het

ziekenhuis.’

Over de meerwaarde van RO-groep in het ont-

wikkelingsproces zegt Joosten: ‘Een belangrijke

rol die je als vastgoedadviseur hebt is de gebrui-

kers te faciliteren met de laatste stand van de

ontwikkelingen. In een ziekenhuis is uiteraard

veel kennis aanwezig, maar als adviseur dien je te

anticiperen op veranderende vragen en behoef-

ten. Zeker in een gebouw als de Verheylaan met

high tech OK’s moet je voortdurend rekening

opdrachtgever of instelling die zich verdienste-

lijk heeft gemaakt bij de instandhouding van het

cultureel erfgoed of bij de bevordering van de

stedenbouwkundige of architectonische kwaliteit

in de gemeente Maastricht.

MoSaE VItaDe komende jaren zal het Maastricht UMC+ het

bestaande OK-complex ingrijpend renoveren.

Ook hiervoor is de RO groep gedelegeerd op-

drachtgever. Een complex project dat wordt

gerealiseerd, om met de woorden van Joosten te

spreken, “terwijl de winkel geopend is”. Eveneens

een spraakmakend project dat RO groep ontwik-

kelt in opdracht van het Maastricht UMC+ is

Mosae Vita. Direct naast het ziekenhuis en cen-

traal op de Maastricht Health Campus verrijst

dit centrum. Mosae Vita is de eyecatcher en het

eerste gebouw van de Maastricht Health Cam-

pus, een initiatief van Academisch Ziekenhuis

Maastricht, de Universiteit Maastricht, de ge-

meente Maastricht en de provincie Limburg. De

Maastricht Health Campus is gericht op behoud,

bevordering en herstel van gezondheid. Het

wordt een internationaal toonaangevende locatie

voor hoger onderwijs, wetenschappelijk onder-

zoek, topklinische zorg en kennisintensieve

bedrijvigheid. Maastricht Health Campus wil de

verdere ontwikkeling van de campus faciliteren

met de realisatie van Mosae Vita. Deze voorzie-

ning zal ruimte bieden voor de interactie tussen

onderwijs, onderzoek, bedrijvigheid en zorg.

RO groep ontwikkelt Mosae Vita in opdracht

van de initiatiefnemers. De bouw start op korte

termijn.

kanSEn En MogElIjkhEdEnPiet Joosten: ‘Mosae Vita is een prachtig project

en betekent voor alle betrokkenen een grote

uitdaging. Als adviseur gaan we zoals bij alle

projecten naast onze opdrachtgever staan om in

de volle breedte naar kansen en mogelijkheden

te zoeken. Bij alle projecten zijn we zeer betrok-

ken, maar we blijven kritisch. Bij alles wat we

doen voelen we ons medeverantwoordelijk voor

het eindresultaat, dat schept een band. Als je

zoveel jaren voor een organisatie als het Maas-

tricht UMC+ mag werken dan wordt die relatie

steeds sterker. Dat is voor alle betrokkenen een

pré. We kennen het huis, maar we zijn ook ge-

kend in het huis.’ <

Ontwikkelen van maatschappelijk relevant vastgoed


Mosae Vita is een prachtig project en betekent voor alle

betrokkenen een grote uitdaging

“een belangrijke rol die je als vastgoedadviseur hebt is de gebruikers te faciliteren met de laatste stand van

de ontwikkelingen”


brandveiligheid

AlPrOKOn drAAgt bij AAn brAndveiligheid UMc+

stels blijft de ruimte tussen de overslagflens en

het deurblad afgedekt. Vroeger werd er met

houten latten gewerkt. Aan weerskanten van de

deur plaatsten we zo’n uitvoering. Dit was geen

ideale oplossing. Hout is namelijk erg schadege-

voelig. Met deurnaalden kun je maatwerk leve-

ren. ” Ook wijst Schoondermark op de in de

deurnaald aanwezige Tecnofire-stroken. “De

stroken bestaan uit Rockwool en expandeerbaar

grafiet. Dit materiaal zorgt ervoor dat de hang-

en sluitnaden tussen en rondom de deuren bij

brand langdurig afgesloten worden. Zo kan de

brand zich langere tijd niet verspreiden en blij-

ven vuur en rook ‘opgesloten’ in het comparti-

ment.”

goEd gEtEStNiet alleen in de gangen tussen de bestaande en

nieuwe OK zijn brandwerende deuren geplaatst.

Ook in de overige zones in de nieuwe vleugel

zijn verschillende deurnaaldtypes terug te vin-

den. Verspreid over de zes bouwlagen vinden

gebruikers diverse schachtruimtes terug. “Je

ontkomt er niet aan om hier met deurnaalden te

werken,” verklaart Schoondermark. “De deuren

waar wij mee werken, moeten gecertificeerd zijn

volgens de norm EN 1634-1. Ik moet hierbij een

testrapportage kunnen overleggen. Onze deuren

zijn standaard getest met Alprokon-deurnaalden.

Dat maakt de keuze voor zo’n deurtype alleen

maar makkelijker.

kwalItEIt VooRopDe serrehal van het nieuwe complex vormt het

centrale hart van het OK-gebouw. Vanuit hier

verbinden verscheidene gangen en loopbruggen

de bestaande OK met de nieuwbouw. Eerder was

aannemersbedrijf Carebuilders, de bouwcombi-

natie tussen Bouwbedrijf Berghege en Heerkens

van Bavel, ook al betrokken bij nieuwbouwpro-

jecten in andere ziekenhuizen.

Zo rondde het bedrijf al bouwopdrachten af bij

het Nijmeegse UMC Radboud en het Catharina

Ziekenhuis in Eindhoven.

“De bouw van ziekenhuizen is een complexe

aangelegenheid,” vertelt Schoondermark. “Je

hebt namelijk met strenge eisen te maken op het

gebied van hygiëne en veiligheid. Tijdens de

bouw was het ziekenhuis gewoon in bedrijf. Dat

betekende dat iedereen door dezelfde ruimtes

naar binnen en buiten moest. Wanneer je deuren

installeert, moet je wel goed communiceren met

de betrokken afdelingen. Die logistieke proces-

sen luisteren erg nauw. Op sommige momenten

waren er honderd personen aanwezig op de

bouwplaats. Dat vereist goede coördinatie.”

Schoondermark tot slot: “Tijdens zo’n traject wil

je je geen zorgen hoeven maken over de produc-

ten waar je mee werkt. Wat betreft deurnaalden

is de firma Alprokon een autoriteit. Zij leveren

altijd kwaliteit. Bovendien wordt er bij complexe

vraagstukken met je meegedacht. Al met al ben

ik dik tevreden over deze samenwerking.” <

Door: Alprokon

de kersverse ok-afdeling van het

universitair ziekenhuis maastricht is sinds

vorig jaar in bedrijf. in de nieuwe vleugel

staat brandveiligheid hoog in het vaandel.

de firma alprokon leverde tachtig stel

brandwerende deurnaalden in verschillende

uitvoeringen.

Joep Schoondermark, projectleider Carebuil-

ders, is in zijn sas: “Met de brandwerend-

heid zit het, mede dankzij de deurnaalden,

wel goed.”

Trots loopt Joep Schoondermark door de gangen

van het nieuwe OK-complex. Als projectleider

van aannemersbedrijf Carebuilders was hij

verantwoordelijk voor de nieuwbouw van Maas-

tricht UMC+. Boven zijn hoofd markeren de

vier loopbruggen de overgang tussen het be-

staande en nieuwe OK-gebouw. Aan de Ver-

heylaan namen medewerkers vorig jaar de nieu-

we vleugel in gebruik. Het gebouw bestaat uit zes

verdiepingen waar verschillende disciplines

onderdak vinden. Zo is er ruimte voor een nieuw

operatiekamercomplex en de kliniek Moeder &

Kind. Het totale oppervlakte beslaat 22.000 m².

Volgens Schoondermark was het project een

mooie uitdaging: “Het gaat hier om de aanbouw

van een compleet nieuwe vleugel aan de zuidzij-

de van het ziekenhuis. De gangen die het be-

staande en nieuwe OK-complex met elkaar

verbinden, zijn nieuw. Ze werden voorzien van

brandwerende dubbele deuren. Dit was een

nadrukkelijke eis. Vuur mag immers niet over-

slaan naar de andere vleugel. De deuren spelen

een belangrijke rol bij de compartimentering

van het complex. Voor een brandwerende deur

zijn deurnaalden onmisbaar.”

MaatwERkIn de kelder van het complex zijn de deuren

voorzien van de deurnaald uitvoering 140. Wan-

neer Schoondermark de dubbele deur opent, valt

het oog op de borstelstrip in de deurnaald.

Schoondermark verduidelijkt: “Dankzij de bor-

Alprokon deurnaaldenGoedgekeurd 30/60 minuten brandwerend;Getest volgens EN 1634-1 op ware grootte;Deurnaalden en profielen voor dubbele houten deuren, met of zonder sponningaanslag.

Meer informatie over de werking van brandweren-de deurnaalden?www.alprokon.com/artikelen/brandwerend-we-tenswaardig

brandveiligheid


brandveiligheidin zorggebouwen (2)

Deze verminderde zelfredzaamheid pleit

voor een langere ‘time to rescue’. In het

eerste deel van dit artikel werden

enkele gevoeligheden benoemd die hier verder

worden behandeld en uitgewerkt.

In het eerste deel werd al bijzondere aandacht

gevraagd voor leidingen die (vaak onbedoeld)

brandscheidingen doorkruisen. Voor een instal-

lateur is de kortste weg tussen twee punten

immers een rechte lijn en als hij niet door heeft

dat de wand die hij doorprikt een brandschei-

ding is, kun je dat nog begrijpen ook. Wie reali-

seert zich immers dat een dergelijke ingreep de

brandveiligheid van een gebouw kan aantasten?

Bestuurders realiseren zich vaak onvoldoende

bewust dat zij hierin verantwoordelijkheid dra-

gen.

lUChtkanalEnBijzondere aandacht geldt de luchtkanalen. Dit

betreft kanalen voor in ieder geval de afvoer van

lucht, vaak ook kanalen voor de aanvoer daarvan

(in geval van gebalanceerde ventilatie bijvoor-

beeld). Het is daarbij natuurlijk niet de bedoe-

ling dat een brand zich via dit stelsel kan uitbrei-

den, resp. dat rook zich door het gebouw kan

verspreiden. Dat stelt bijzondere eisen aan de

bekleding/bescherming van kanalen en het

plaatsen van brandkleppen. Dit zijn kostenver-

hogende voorzieningen die in de praktijk niet

altijd worden uitgevoerd. Al in deel 1 pleitte ik

voor een steekproef in gebouwen, waarbij de

verwachting is dat dit stuitende voorbeelden aan

het licht zal brengen.

MUtatIES tIjdEnS hEt gEbRUIkZelfs al zou het gebouw bij oplevering op orde

zijn, er is dan nog wel generaal toezicht, dan nog

ondergaat het tijdens de levensduur (gebruiks-

fase) vele al dan niet vergunningsvrije mutaties.

Denk aan het verleggen van een luchtleiding

omdat deze voor tochtverschijnselen zorgt, maar

ook in relatie tot een verbouwing of functiever-

andering. Daarbij wordt een installateur op-

dracht gegeven die zich doorgaans niet bewust is

van het feit dat de brandveiligheid in het geding

kan zijn. Juridisch is de eigenaar verantwoorde-

lijk, maar hoe deskundig is die? Het is dus niet

per se kwade wil of nalatigheid, de mogelijke

fout zit vooral in ‘het systeem’ verankerd. De

feitelijke situatie in relatie tot brandveiligheid zal

dus vaak anders zijn dan ooit ‘op papier’ (teke-

ningen, rapporten, vergunning) uitgewerkt.

De mutaties tasten niet alleen de scheidende

functie van scheidingsconstructies binnen een

brandcompartiment aan, maar ook tussen

brandcompartimenten onderling. Als men bij-

voorbeeld via een daartoe ontworpen vluchtweg

en branddeuren naar een naastgelegen compar-

timent vlucht, is allerminst geborgd dat deze

rookvrij zal zijn. Door overdruk, verouderde

afdichtingen, een achteraf aangebrachte door-

voer is het immers mogelijk zo niet te verwach-

ten dat rook snel en hevig door de brandschei-

ding dringt.

in de serie over brandveiligheid is in

de vorige editie van FMt gezondheids-

zorg beargumenteerd dat zorggebou-

wen zoals ouderenhuisvesting,

zorgtehuizen, verpleeginrichtingen

en ziekenhuizen, speciale aandacht

verdienen. centraal staat daarbij de

verminderde zelfredzaamheid van de

cliënten, patiënten en gebruikers.

1) Prof. Dr. Ir. Jos Lichtenberg is Em. hoogleraar

productontwikkeling aan de TU/e, mede initiator

‘Off Road Innovations’. (Actief bij organisaties met

een innovatieambitie), Voorzitter stichting Slim-

bouwen.

Door: Prof. Dr. Ir. Jos Lichtenberg 1)

onveilige doorvoer van kabels en leidingen.


Bij inwendige scheidingsconstructies zien we dat

er steeds vaker wordt gekozen voor lichtgewicht

eventueel flexibele wanden vloersystemen. In

dat geval kan de kern bestaan uit in beginsel

brandbare materialen (brand(gedrag) klasse B of

slechter, volgens EN 13501-1) als bijv. schapen-

wol, vlaswol, hennep, cellulose, e.d. In geval van

buitenwandconstructies zijn dat soms deze

materialen maar op een grotere schaal andere

brandbare materialen als polystyreen- en polyu-

rethaanschuim. Bij ontbranding kunnen deze

een grote bijdrage hebben in de brandlast en

rookontwikkeling (met name bij een hoog rook-

getal (EN 13501-1).

Daarnaast is er nog het mogelijke druppen

(eveneens gedefinieerd in EN 13501-1), dat een

rol speelt bij ruimtes onder een dak of vloer

geïsoleerd met met name het thermoplastische

Polystyreenschuim. In dat geval moet dit zoda-

nig zijn uitgevoerd dat het naar beneden drup-

pen van gesmolten isolatiemateriaal (smeltpunt

ca. 950 C) niet kan plaatsvinden. In geval van

onbrandbaar materiaal zijn noch rook noch

druppen een item.

onbRandbaaRHet moge duidelijk zijn dat ik gelet op boven-

staande discussie een sterk voorstander ben om

bouwkundig consequent, maar zeker voor be-

paalde onderdelen, te kiezen voor onbrandbare

materialen. Dit om ‘idiote proof ’ gebouwen te

realiseren die niet of minder gevoelig zijn voor

uitvoeringsfouten, veroudering of mutaties

achteraf. Ik zou er voor willen pleiten dit als

uitgangspunt in regelgeving in elk geval in zorg-

gebouwen, te verankeren. Hoewel niet logisch

wil ik niet bij voorbaat uitsluiten dat er ook met

materialen die niet geheel onbrandbaar zijn,

oplossingen zijn te bedenken, maar daartoe ligt

dan wat mij betreft de bewijslast bij de aanbie-

der. <

onbrandbare) isolatiematerialen. Denk ook aan

de aldaar aanwezige pvc-leidingen of zelfs kar-

ton, zoals in honingraat panelen, etc. Reeds

voorafgaande aan het bezwijken van de naar de

brand toegekeerde beplating kunnen door tem-

peratuurontwikkelingen in en zuurstoftoetre-

ding naar de kern, materialen tot zelfontbran-

ding komen.

k-waaRdEHet mechanisme van ontbranden van op zich

brandwerende constructies wordt gecoverd door

de zogenaamde k-waarde voor brandwerendheid

volgens:

- EN 13501-2 (Brandclassificatie van bouwpro-

ducten en bouwdelen - Deel 2: Classificatie op

grond van resultaten van brandwerendheids-

proeven, behalve voor ventilatiesystemen) en

- EN 14135 (Bekledingen - Bepaling van de

beschermende werking tegen brand).

De lekdichtheid van constructies en hoe deze te

bepalen, is beschreven in:

- eveneens EN 13501-2 en voorts in

- EN 1634-3 (Bepaling van de brandwerendheid

en rookbeheersing van deuren, luiken, te

openen ramen en hang- en sluitwerk - Deel 3:

Beproeving van de weerstand tegen rookdoor-

gang van deuren en luiken).

Bouwdelen kunnen aldus de brand lokaal in-

dammen en tegelijkertijd toch aan de brandlast

en rookontwikkeling bijdragen. Bijvoorbeeld

door afwerkmaterialen (kunststof plaatmateri-

aal, houten beschietingen), maar ook het inwen-

dige van constructies wordt voor brand versneld

bereikbaar door o.a. doorvoeren, kozijnaanslui-

tingen, plintdetails, aansluitingen tegen vloeren

en wanden, verzwakkingen aangebracht in de

(op zich onbrandbare) buitenste lagen. Denk

daarbij aan elektradozen, ventilatiedoorvoeren

of een aansluiting met bijvoorbeeld een kolom.

Vanuit een in brand staande ruimte moet men

zich voortdurend realiseren dat daarbij een

overdruk zal worden opgebouwd die de hete

gassen door kieren en lekken zal persen.

ISolatIEMatERIaalIn het inwendige van dergelijke constructies (de

spouw) bevindt zich naast constructie- en instal-

latiemateriaal doorgaans een fors volume aan

isolatiemateriaal. Onlangs heb ik berekend dat

het volume isolatiemateriaal bij een goed geïso-

leerd gebouw al gemakkelijk meer dan 50% van

alle voorkomende materialen uitmaakt 2)

En het zijn niet alleen leidingen die voor ‘kort-

sluiting’ zorgen. In de bouw zijn er talloze aan-

sluitingen, vaak tot stand komend vanuit diverse

disciplines, die in het kader van brandgedrag en

rookontwikkeling, minder aandacht krijgen den

de doorgang door bouwdelen zelf. Als voorbeeld

geldt de verticale compartimentering bij een

gevelaansluiting. Bijgaand schema laat de vele

routes zien waarlangs een brand zich een weg

kan banen, daarbij onderweg van alles aanrich-

tend (zie fig. 1)

bRandbaRE boUwMatERIalEnBij de vervulling van brandwerendheidseisen

kijken we meestal primair naar wanden of vloe-

ren als totaal (de gehele scheiding tussen twee

ruimten). Tijdens de vuurbelasting kunnen

daarbij onderdelen van de constructie tot ont-

branding komen, daarmee bijdragend aan de

vuurbelasting en rookontwikkeling, terwijl er

nog geen sprake is van branddoorslag. Brandwe-

rendheid en onbrandbaarheid zijn verschillende

zaken.

Vanuit dat gezichtspunt is het relevant om niet

alleen te kijken naar de tijd waarmee zich een

brand van ruimte a naar ruimte b uitbreidt (de

essentie van brandwerendheid). Maar ook naar

de tijd dat de op zich nog standhoudende wand

of vloer deels zelf tot ontbranding komt. Dat kan

bijvoorbeeld door de aanwezigheid van niet

geheel onbrandbare materialen in de kern van

een bouwdeel, bijvoorbeeld in de spouw van een

wand. Het is evident dat het in dat geval cruciaal

is welke materialen daar zijn toegepast. Denk

aan aldaar voorkomende materialen als vezel-

plaat kernen, brandbare (of in elk geval niet

2) Lichtenberg (2015) Aandacht voor Brandveilig-

heid dooft steeds uit, HoTT serie nr. 8, Bouwto-

taal, 2015-5, mei 2015

fig 1. de snelheid waarmee een brand zich uitbreidt naar een ander compartiment of ruimte wordt bepaald door de zwakste schakel. zoals het voorbeeld laat zien zijn er meerdere wegen waarlangs een brand kan binnen- resp. doordringen.

onveilige doorvoer van kabels en leidingen.

breeam certificering


UMc+ eerste breeAM gecertiFiceerde ZieKenhUis in nederlAnd

bREEaM nlDe nieuwbouw wordt duurzaam gebouwd en

gecertificeerd volgens BREEAM NL. Dit gebeurt

door middel van een maatwerk-aanpak, de

BREEAM NL Bespoke procedure. Omdat een

ziekenhuis met zijn specifieke functies voor een

deel buiten de scope van BREEAM-NL Nieuw-

bouw en Renovatie valt, is een maatwerktraject

opgestart, een zogenaamd bespoke-project.

De DGBC bepaalt met inspraak van een ont-

werpteam welke credits en eisen uit deze beoor-

delingsrichtlijn relevant zijn voor dat specifieke

gebouw en welke credits en eisen nog ontbreken.

Zo is een beoordelingsrichtlijn ontwikkeld die

alleen voor het UMC+-project geldt. Deze maat-

werk aanpak is bij uitstek geschikt voor com-

plexe, multifunctionele gebouwen zoals zieken-

huizen.

Het UMC+ beschikt nu over een duur-

zaam multifunctioneel complex met

twaalf operatiekamers, een MRI-cen-

trum, kantoren en een tweede serrehal met totaal

een oppervlakte van 23.400 m2.

De serrehal, een knooppunt van routes, verbindt

het nieuwe gebouw met het hoofdgebouw en

herbergt het terras van het personeelsrestaurant

èn een dek om ook in de winter van een comfor-

tabel klimaat te kunnen genieten.

UMC+Het Maastricht Universitair Medisch Centrum+

(UMC+) heeft met de uitbreiding een vergroting

van de zorgcapaciteit gerealiseerd.

De nieuwbouw aan de Verheylaan was het laatste

onderdeel van een strategische heroriëntatie die

enkele jaren geleden begon. Een heroriëntatie

gevat in een lange termijn huisvestingsplan met

daar in de langetermijnvastgoedstrategie. Duur-

zaamheid is een belangrijk element in het mis-

sion statement van het UMC+. De opdrachtge-

ver UMC+ heeft vanaf het begin van het

ontwerptraject nadrukkelijk ingezet op duur-

zaamheid en had een 2-star (Good) Breeam-ge-

certificeerd gebouw voor ogen. De ontwerpende

partijen hebben er samen met de opdrachtgever

voor gezorgd dat deze duurzaamheidsmissie is

omgezet in een integraal duurzaam ontworpen

gebouw beloond is met een BREEAM-certificaat.

Dit voorjaar ontving UMC+ een BREEAM-NL-

oplevercertificaat (58,87%, drie sterren) voor de

nieuwbouw.

Na het rondkrijgen van de financiering van het

project startte de bouw 2014. Dankzij de vele

duurzaamheidsmaatregelen die zijn opgenomen

heeft de Provincie Limburg in de vorm van

subsidie een financiële bijdrage geleverd.Door: Deerns

op 15 jUni is Het nieUwe geDeelte

VAn Het MAAstRiCHt UMC+ AAn De

VeRHeylAAn offiCieel geopenD, een

nieUw geboUw Met ACHt VeRDiepin-

gen. Het is De gRootste UitbReiDing

VAn Het ACADeMisCH ZiekenHUis VAn

MAAstRiCHt sinDs De boUw in 1993.

Victor de StuersprijsDe Gemeente Maastricht heeft het UMC+ genomi-neerd voor de Victor de Stuersprijs waarvan de win-naars op 8 september 2017 bekend worden ge-maakt. De Victor de Stuersprijs is de architectuur- en monumentenprijs die wordt uitgereikt aan een ar-chitect of opdrachtgever die een belangrijke rol speelt bij de instandhouding van het cultureel erf-goed of de bevordering van de stedenbouwkundige of architectonische kwaliteit in Maastricht.De jury heeft het project genomineerd vanwege de succesvolle uitvoering van een hoogst gecompli-ceerde opgave, er gezocht is naar een optimale menselijke maat in relatie tot de omvangrijke me-disch-technische voorschriften en er in de gevel op inventieve wijze panelen zijn aangebracht die er mede voor zorgen dat er zo optimaal mogelijk ge-bruik kan worden gemaakt van de energiezuinige huishouding.


kosten geleid van 50% ten opzichte van de be-

staande gebouwen.

Deze verhoogde vastgoedwaarde heeft geldver-

strekkers er onder andere van overtuigd dat de

nieuwbouw een waardevaste toekomst tegemoet

gaat, waarbij investeerders een gereduceerd risico

lopen. Dit was ook een van de redenen waardoor

de Nederlandse investeringsbank een lening kon

verstrekken aan UMC+. Uiteindelijk is door de

Provincie Limburg een subsidie verstrekt op de

duurzaamheidsmaatregelen. Waarbij de BREE-

AM-certificering heeft gezorgd voor de meet-

baarheid van de mate van duurzaamheid. Met

het BREEAM-certificaat wordt aangetoond dat

er duurzaam gebouwd gaat worden. Veel finan-

ciers en subsidieverleners stellen duurzaamheid

tenslotte als eis.

Door de juiste maatregelen te nemen is in dit

geval met name op het gebied van energie een

besparing van 50% gehaald ten opzichte van de

bestaande gebouwen: 20% meer gebruiksopper-

vlak en maar 10% toename in energiegebruik. <

bREEaM VERy goodDe score bij het UMC+ is gehaald binnen diverse

categorieën van BREEAM. De hoogste scores zijn

gehaald binnen de categorieën Transport (97%),

Energie (bijna 70%) en Ecology (ruim 70 %).

Dit betreft de absolute scores binnen de diverse

categorieën. De verschillende categorieën ken-

nen ieder nog een weegfactor. Voor de categorie

energie is deze weegfactor het hoogste, namelijk

19%. De som van de gewogen scores bepaalt de

total breeam score. In het geval van UMC+

draagt het onderdeel energie hier voor bijna een

kwart aan bij.

InVEStEREn In dUURzaaMhEId loontDe case van het UMC+ laat zien dat investeren

in duurzaam vastgoed loont: Door de toegevoeg-

de duurzame maatregelen aan het gebouw is de

vastgoedwaarde gestegen Dit is te bepalen door

de TCO (total cost of ownership) van de investe-

ring te berekenen. De duurzame maatregelen

zorgden voor beperkte meerkosten, maar heb-

ben voor UMC+ tot een besparing op energie-

Belangrijkste doelen van de credit TransportErkennen en stimuleren van ontwikkelin-gen in de nabijheid van een goed OV-net, waardoor transportgerelateerde emissies en files worden gereduceerd. Het stimuleren van gebouwgebruikers om op de fiets te komen door voldoende fietsfaciliteiten te bieden. Het stimuleren van de aanwezigheid van beschikbare veilige voetgangers- en fiets-toegangsroutes op de locatie. De best scorende is transport met 97%, door de aanwezigheid van goed openbaar vervoer, goede bereikbaarheid met de fiets en veilige toegankelijkheid te voet.Gezien de enorme mensenstromen is goede bereikbaarheid van het ziekenhuis is erg belangrijk (7.000 medewerker en 450.000 bezoekers per jaar.

------------------------------------------------

Credit Energie Het stimuleren dat gebouwen worden ontworpen en gerealiseerd met een zo laag mogelijke CO2 -emissie van het ge-bouwgebonden primaire energiegebruik in de gebruiksfase. Het toepassen van sub-bemetering van gebiedszones binnen het gebouw en van aanzienlijke verbruiksgroepen zodat in de gebruiksfase met een monitoringsysteem energiegebruiken geregistreerd, bewaakt en bijgestuurd kunnen worden. Het stimuleren van energiebesparing en CO2 -reductie door de toepassing van energiezuinige (buiten)verlichting, liften, koelvriescellen/etc., goede thermische schil.

------------------------------------------------

Credit Ecology Stimuleren van hergebruik van al ontwik-kelde grond, om wildgroei van gebouwen in het landelijke gebied te voorkomen. Bevorderen van efficiënt grondgebruik door het beperken van het bebouwd op-pervlak binnen de ontwikkeling.

technische vernieuwing in gebouwen voor een betere zorg

De technologische vernieuwingen binnen gebouwen voor de ouderenzorg is al jaren een belangrijk onderwerp. Dit heeft grotendeels te maken met het feit dat automatisering van een zorggebouw in direct verband staat met de zorg voor de pati-ent. Het ontwerpen van een nieuw gebouw vereist daarom kennis en ervaring in de zorg.

Het zorgcentrum Sint Jan de Deo in Millingen aan de Rijn is een goed voorbeeld, waarbij goed is nagedacht over de functionali-teiten van het gebouw voor de patiënten en zorgverleners. Het zorgcentrum is steeds meer een lokale en sociale functie gaan vervullen in de omgeving. Langzaam maar zeker bleven ouderen langer thuis wonen en werd het centrum een opvang voor ouderen vanwege fysiek ongemak of een psychogeriatri-sche aandoening als dementie. Door de maatschappelijke druk, de vergrijzing, maar tegelijkertijd ook door de beperkte financi-ele middelen, is uiteindelijk het beschikbare geld effectief inge-zet en is er gekozen voor nieuwbouw, die voldoende loop- en leefruimte bood aan alle patiënten.

De uitdaging was de zwaardere zorg verlichten door middel van gebouwautomatisering. Met name de slimme sensoren hebben een stuk controle van het personeel over kunnen nemen. Daar-bij heeft de automatisering ook gezorgd voor een grotere veilig-heid. De afweging van functionaliteit van de techniek voor de doelgroep heeft altijd voorop gestaan. Met name voor de op-vang van de zwaarste zorgcategorieën is goed nagedacht over de toegepaste techniek. Gedetailleerde informatie over de verschillende toepassingen is te lezen op:

http://gebouwautomatisering.fhi.nl/werkgroep-business-cases/

“Patiënten controleren, maar tegelijkertijd hun vrijheid waarbor-gen”, door automatisering toe te passen wordt voorkomen dat patiënten het gevoel krijgen dat hun vrije bewegingsruimte wordt beperkt. In de laatste fase van het project vindt de inleef-periode plaats. Dit is cruciaal voor de overgang van traditioneel naar geautomatiseerde systemen.Dit project is een goed voorbeeld waarin verschillende partijen nauw moeten samenwerken om de vertaalslag tussen techniek en zorg en omgekeerd te kunnen maken. Daarnaast spelen de behoeftes en verwachtingen van de opdrachtgever een belang-rijke rol. Er moet kennis gedeeld worden om tot een goed resul-taat te komen.

De leden van de brancheorganisatie organiseren op 1 en 2 november de Nationale Conferentie Gebouw Automatisering voor deze kennisoverdracht.

Verzorgingshuis

st. jan de deo

column



ADViESbUrEAU

Sweegers en de bruijn bvEuropalaan 12g, 5232 bC ’s-HertogenboschT: 088 030 7300E: [email protected]: www.swebru.nl______________________________________________________________

Valstar SimonisVeraartlaan 42288 GM rijswijkT: 070 307 22 22F: 070 307 22 07E: [email protected]: www.valstar-simonis.nl_______________________________

VAN LOOY GrOUP NVNoordersingel 19, b – 2140 AntwerpenT: +32 3 235 35 08E: [email protected]: www.vanlooy.com_______________________________

EGM adviseursWilgenbos 20, 3311 JX DordrechtT: +31(0)78 633 06 60E: [email protected]: www.egmadviseurs.nlT: [email protected]_______________________________

OK Consultancy Nederland (OKCN)Postbus 2102, 5202 CC ’s-HertogenboschT: (0)73 62 34 381E: [email protected] / i: www.okcn.nl

AirCONDiTiONiNG

Carrier Airconditioning beneluxPapendorpseweg 83, 3528 bJ UtrechtPostbus 2731, 3500 GS Utrecht+31 (0) 88 - 567 67 00 [email protected]

ArCHiTECTEN

EGM architectenWilgenbos 20, 3311 JX DordrechtT: +31(0)78 633 06 60E: [email protected]: www.egm.nlT: [email protected]

bESCHErMiNGS-TrANSFOrMATOrEN

Geveke besturingstechniekKabelweg 21 - 1014 bA AmsterdamPostbus 820, 1000 AV AmsterdamT: 020-5829111 / F: 020-5822496E: [email protected]

brANDWErEND GLAS

VETrOTECH SAiNT-GObAiN bENELUXHulsenweg 21, 6031 SP NederweertPostbus 15, 6000 AA WeertT: +31 (0)495-57 44 35F: +31 (0)495-57 44 36i: www.vetrotech.nl

bUiTENiNriCHTiNG &iNFrATECHNiEK

Kanters bVDoornhoek 3745, 5465 TA [email protected]

CLEANrOOMS

ropa Systems bVbelleweg 9, 5711 DH SomerenT: +31 (0)493 [email protected]_______________________________

Cadolto benelux bVDorpsstraat 8a, 4181 bN WaardenburgT: +31 418 651 544M: +31 61066 4074E: [email protected]: www.cadolto.nl_______________________________

brecon internationalPostbus 5554870 AN Etten-LeurT: 31 (0)88 287 46 46E: [email protected]: www.breconinternational.com

interflowDe Stek 15, 1771 SP WieringerwerfT. (0227) 60 28 44 F. (0227) 60 31 [email protected]

DEUrEN

Metaflex Doors Europe bVAmbachtsstraat 117122 MP Aalten+31 88 1414 [email protected]_______________________________

Vestiging Doorwerthrecord Automatische Deuren b.V.Cardanuslaan 30Postbus 67, 6865 ZH DoorwerthT 026-3399777 F 026-3399770info@record-automatischedeuren.nlwww.record-automatischedeuren.nl

Vestiging Oosterhoutrecord/Van Nelfen DeurtechniekHoutduifstraat 6Postbus 565, 4900 AN OosterhoutT 0162-447720 F 0162-447730_______________________________

ropa Systems bVbelleweg 9, 5711 DH SomerenT: +31 (0)493 [email protected]

bedrijvenindex

GEbOUWbEHEErSYSTEMEN

Sauter building Control Nederland bVPostbus 20613, 1001 NP AmsterdamT: 020 - 587 67 00i: www.sauter.nl

GrOOTHANDEL

Technische Unie b.V. bovenkerkerweg 10-12 1185 XE Amstelveen Postbus 900 1180 AX Amstelveen T: 020 - 545 03 45 F: 020 - 545 02 50 E: [email protected] i: www.technischeunie.com

HUiSVESTiNG

bussman Medical & researchiJzerwerf 16641 TK beuningenT +31 24 67 90 100F +31 24 67 90 101i:www.bussman-mr.come: [email protected]_______________________________

Cadolto benelux bVDorpsstraat 8a, 4181 bN WaardenburgT: +31 418 651 544M: +31 61066 4074E: [email protected]: www.cadolto.nl

_______________________________

ALHO Systeembouw NederlandTurbinestraat 8 C1, 3903 LW VeenendaalContactpersoon Dhr. Martin van LithTel.: +31 (0)318-517181+31 (0)6 4664 8880E: [email protected]: www.alho.com/nl/

iNSTALLATEUr

ULC installatietechniek b.v.Labradordreef 18Postbus 24053500 GK UtrechtT. +31 30 26 50 500E. [email protected]. www.ulcgroep.nl

iNSPECTiES & LOGbOEKbEHEEr

DiiP bVinspecties en logboekbeheerVerrijn Stuartweg 22-N, 1112 AX DiemenPostbus 298, 1620AG Hoorn020 [email protected]

iT & SOFTWArE

Ultimo Software Solutions bvWaterweg 3 - 8071 rr NunspeetT: +31(0)341 – 423737F: +31(0)341 – 421172E: [email protected]: www.ultimo.com

LANDSCHAPSArCHiTECTEN

MTD LandschapsarchitectenPostbus 5225, 5201 GE ’s-HertogenboschT: 073-6125033F: 073-6136665Contact: Han ThijssenE: [email protected]: www.mtdls.nl

LUCHTbEHANDELiNG

Altop international: exclusief vertegenwoor-diger van EuroclimaMatjeskolk 237037 DZ beek T: 0314 67 51 10E: [email protected]: www.euroclima.nl

LUCHTFiLTErS

iFb Filtertechniek bv.Van Leeuwenhoekweg 33225 LX Hellevoetsluisi: www.ifb-filtertechniek.nlT: 0181-311187 e: [email protected]

MEDiSCHE PErSLUCHT

berko KompressorenHavenweg 14 - 6603 AS WijchenT: 024 - 641 11 11 - F: 024 -642 15 72E: [email protected]: www.berko.eu______________________________

Partner van DrägerbOGE KOMPrESSOrEN b.V.Spaceshuttle 8b, 3824 ML AmersfoortT: +31 33 456 15 86 / F: +31 33 453 01 36E: [email protected]: www.boge.com/nl

MEDiSCHE GASSEN

Linde Healthcare beneluxDe keten 7Postbus 325, 5600 AH EindhovenT: +31 40 28 25 825 - F: +31 40 28 16 875i: www.linde-healthcare.nl

MEDiSCHE GASSEN bEWAKiNG/MONiTOriNG

TPS technology bENELUX b.V.Postbus 1962130 AD HOOFDDOrPContactpersoon E. SchrijverT: +31 23 531 75 41i: www.tpstechnology.nli: www.tpstechnology.deE: [email protected]

MEDiSCHE GASSENDiSTribUTiE SYSTEMEN

Dräger Nederland b.V. Huygensstraat 3-5, 2721 LT ZoetermeerNederlandT: 079 – 344 44 888i: www.draeger.com

bedrijvenindex


MODULAirE bOUW

ALHO Systeembouw NederlandTurbinestraat 8 C1, 3903 LW VeenendaalContactpersoon Dhr. Martin van LithTel.: +31 (0)318-517181+31 (0)6 4664 8880E: [email protected]: www.alho.com/nl/

NOODSTrOOM

Geveke besturingstechniekKabelweg 21 - 1014 bA AmsterdamPostbus 820, 1000 AV AmsterdamT: 020-5829111 / F: 020-5822496E: [email protected]

Elinex Power SolutionsWolweverstraat 152984 CE ridderkerkTel: +31 (0)180 72 13 59E-mail: [email protected]: www.elinex.com

OPLEiDiNGEN

Hogeschool rotterdamG.J. de Jonghweg 4-63015 GG rotterdamT: 010 794 48 90i: http://gezondheidszorgtechnologie.nl

OPErATiEKAMErS

interflowDe Stek 15, 1771 SP WieringerwerfT. (0227) 60 28 44 F. (0227) 60 31 [email protected]_______________________________

MANN+HUMMEL Vokes Air bVNijverheidsweg 153401 MC iJsselsteinPostbus 3093400 AH iJsselsteinT: 088-8653724- F : 088-8653400E: [email protected]______________________________

Vanguard Healthcarerob van Lieflandbenelux & NordicE: [email protected]: +31 6 54 78 58 76W: www.vanguardhs.com

Cadolto benelux bVDorpsstraat 8a, 4181 bN WaardenburgT: +31 418 651 544M: +31 61066 4074E: [email protected]: www.cadolto.nl

PErSOONSbEVEiLiGiNG SYSTEMEN

OoperonMijkenbroek 254824 AA bredaT: + 31 76 57 230 30E: [email protected]: www.ooperon.nl

PrOJECTiNriCHTiNG

M-projectservice b.V. Steenoven 4C5626 DK EindhovenTel: +31 (0)40- 2927950Mail: [email protected]: www.m-projectservice.nl

STrALiNGSWEriNG

Tinnemans Medical Design bVbelleweg 9, 5711 DH Someren T: +31 (0) 493 472399 F: +31 (0) 493 473299 i:www.4medicaldesign.comE:[email protected]

______________________________

Tinnemans Medical Design bVbAGildenstraat 41,b-2470 retieT: +32 (0) 14 717919 i: www.4medicaldesign.comE:[email protected] Volg ons zusterbedrijf op twitter: @ropaSystems

VALiDATiE

Cleanroom Management internationalThe Netherlands:Luchthavenweg 81, NL – 5657 EA EindhovenTel: +31 402 88 87 57Fax: +31 402 88 59 36E-mail: [email protected]

VLOErEN

Nora flooring systems b.V.belgiëstraat 14 5171 PN KaatsheuvelT: 0416-286140i: www.nora.com/nl

WANDbEKLEDiNG

Vescom Nederland b.V.Sint Jozefstraat 20, 5753 AV DeurnePostbus 70, 5750 Ab DeurneT: +31 493 350 767F: +31 493 350 779E: [email protected]: www.vescom.nl______________________________

M-Wall b.V.Steenoven 4C5626 DK EindhovenTel: +31 (0)40- 2927950Tel: +31 (0)40- 2927950Mail: [email protected]: www.mwall.nl

WASMACHiNES

Miele ProfessionalPostbus 166, 4130 ED VianenT: 034-73 78 884F: 034-73 78 429www.miele-professional.nlE: [email protected]

WATErbEHANDELiNG

bWT nederlandCoenecoop 1 2741 PG WaddinxveenE: [email protected] T.: +31 88 750 90 00


ADVERTENTIE-INDEX

FMT Gezondheidszorg46

fmt gezondheidszorg - info

Eén systeem. Eén partner. Totaal leverancier voor de CSA.

Efficiënt.

Systeemoplossingen voor de onreine

en reine zijde

Minder kosten.

Lage total cost of ownership

Innovatief.

Gepatenteerd reinigingsproces voor

complexe en kritisch instrumentarium

Meer service.

Uitgebreide dienstverlening van de

hoogste Miele kwaliteit

Voor meer informatie: www.miele-professional.nlTelefoon: (0347) 37 88 84

Reinigen/DesinfecterenSteriliserenDocumenterenGaranderen

Albron 14

ALHO Systeembouw Nederland 44

Alprokon 37

berko Kompressoren 44

boge Kompressoren bV 44

brecon international 45

bussman Medical & research 44

bWT Nederland b.V. 45

Cadolto benelux bV 43

Carrier Airconditioning benelux bV 43

Cleanroom Management intern. 45

Croonwolter&dros 2

D2 Ontwikkeling 45

DiiP 44

Dräger 47

EGM adviseurs 43

EGM architecten 43

Elinex Power Solutions 45

Geveke besturingstechniek 44

Hogeschool rotterdam 45

iFb Filtertechniek bv. 44

info Support 29

interflow 44

Jan Snel Group 23,48

Linde Healthcare benelux 44

MANN+HUMMEL Vokes Air bV 45

Metaflex Doors Europe b.V. 43

Miele Professional Nederland b.V 45

Miele Professional Nederland b.V. 25,46

M-projectservice b.V. 45

MTD Landschapsarchitecten 64

M-Wall bV 45

Nora flooring systems b.V. 45

Ooperon 45

Optilox 11

Q-bital 25

record Automatische Deuren bV 43

ropa Systems bV 43

Salto Systems 11

Sigma 19

Sweegers en de bruijn 43

Technische Unie b.V. 44

Tinnemans Medical Design bV 45

TPS Technology benelux bV 44

ULC installatietechniek b.v. 44

Ultimo Software Solutions bv 44

Valstar Simonis 43

Van Looy Group 43

Vanguard Healthcare Solutions Ltd. 43

Vescom Nederland b.V. 45

Vetrotech Saint-Gobain benelux 43

Dräger

De nieuwe

NEN-EN-ISO 7396 is er!

Wat houdt dit in voor u? Wij

ondersteunen u graag bij deze vraag

met consulatie en training.

Dräger Gas Management Systems uw

partner voor de nieuwe NEN-EN-ISO

7396.

Ook Ook voor gecertificeerde

gassendistributiesystemen in laboratoria

is Dräger uw partner!

MEER INFO: WWW.DRAEGER.COM

Dräger. Technology for Life®

Bouwplannen in de medische sector?Flexibel bouwen is het bouwen van de toekomst. Het is een snelle, efficiënte en voordelige bouwmethode zonder concessies te hoeven doen aan de kwaliteit. De dynamische processen in het ziekenhuis kunnen op deze manier ongestoord verder gaan terwijl Jan Snel de huisvesting realiseert. Ambulancepost, laboratoria, MRI- en CT-ruimtes of een volwaardig operatiecomplex, Jan Snel heeft de oplossing voor u! Ook financieel zijn wij erg flexibel, u kunt kiezen of u koopt, huurt of least. Bel voor meer informatie met één van onze adviseurs op telefoonnummer 0348 - 47 90 90 of kijk op www.jansnel.com.

19330 Adv. FMT-Jan Snel 225x285mm.indd 1 04-09-17 11:38

Brandveiligheid in - fmtgezondheidszorg€¦ · We vragen steeds meer van de gebouwen waarin artsen...

Documents

Transcript of Brandveiligheid in - fmtgezondheidszorg€¦ · We vragen steeds meer van de gebouwen waarin artsen...