BP Bedrijfsbeheer

STUDIE 80

B E R O E P S P R O F I E L

bedrijfsbeheeropties boekhouder-fiscalist

technisch-commercieel medewerkermarketeer

deskundige milieuadministratierechtsprakticus

verantwoordelijke transport en logistiek transport


boekhouder-fiscalist (m/v)

sector : handel-administratiestudiegebied : handelswetenschappen & bedrijfskundeopleiding : bedrijfsbeheeroptie : accountancy-fiscaliteitberoep : boekhouder-fiscalist

Werkgroep beroepsprofiel van de Vlaamse Hogescholenin opdracht van de Vlaamse Onderwijsraad

D/1998/6356/19

De leden van de werkgroep beroepsprofielen zijninhoudelijk verantwoordelijk voor het beroepsprofiel.

De Vlor heeft enkel ingestaan voor een uniforme en toegankelijke lay-out.

INHOUD BEROEPSPROFIEL BOEKHOUDER FISCALIST

INHOUD

1 VOORONDERZOEK 11.1 De socio-economische structurele ontwikkelingen in de sector 1

1.1.1 Macro-economische situering van de sector 11.1.2 Beschrijving van de ontwikkelingen in de sector 2

1.2 Analyse van de arbeidsmarkt 21.2.1 Gegevens van tewerkstelling in de sector 21.2.2 Gegevens over het beroep 31.2.3 Gegevens over de functies verbonden aan het beroep 4

2 HET EIGENLIJKE BEROEPSPROFIEL 52.1 Benaming 52.2 Beschrijving van het beroep 52.3 Beschrijving van de activiteiten 5

2.3.1 Taken 52.3.2 Beroepscontext 8

2.4 Ondersteunende kennis 82.4.1 Gemeenschappelijke basiskennis 82.4.2 Algemene beroepsgerichte kennis 82.4.3 Specifieke kennis in functie van het beroep 8

2.5 Beroepshoudingen 92.5.1 Deontologische vormen 92.5.2 Conclusie 112.5.3 Bepalen van de belangrijkste beroepshoudingen 112.5.4 Concretiseren van de belangrijkste beroepshoudingen 12

3 NIVEAU VAN HET BEROEP IN DE SECTOR 15

4 BIBLIOGRAFIE 16

5 MEDEWERKERS 17

BEROEPSPROFIEL BOEKHOUDER FISCALIST 1

1 V O O R O N D E R Z O E K

1.1 De Socio-economische structurele ontwikkelingen in de sector

1.1.1 Macro-economische situering van de sectorEen concrete rondvraag in het bedrijfsleven, waar stelt men dit type afgestudeerdentewerk, gaf geen eenvormig antwoord. Men vindt ze in accountantskantoren, revi-sorenkantoren, boekhoudkantoren en dgl.

Bij navraag in het bedrijfsleven, meer typisch een Westvlaams internationaal ge-richte onderneming, met een geconsolideerde omzet van 3,7 miljard en worldwide460 personeelsleden waarvan 300 in België vroeg men hen als “Hoofd-boekhouder”, boekhouder van een dochterbedrijf, verantwoordelijke klantenbeheer,verantwoordelijke thesaurie- en valutabeheer enz.In een multinational van Europese origine met ongeveer 10.000 werknemers inBelgië ging men op zoek naar een fiscalist voor de centrale diensten en hier vielvooral op dat de vereisten heel technisch waren.Bij het VEV vroeg men dan weer naar “Boekhouders A1” met nogal wat communi-catieve vaardigheden.

Het besluit in verband met waar (na een onvolledige inleiding in dit verband)Zeer divers en onmogelijk vast te pinnen op één plaats.

Waar men zeker rekening moet mee houden is dat elke werkplaats zijn beroepspro-fielen anders uitschrijft zowel naar vorm als naar inhoud. Met de beste wil van dewereld is hier elke eenheid zoek.

Soms wordt het schematisch uitgeschreven, soms in vloeiende taal.

Bovendien hebben we ondervonden (voorjaar 1996) dat het “beroep” in volle om-wenteling is. Hier zijn we het “slachtoffer” van sterke lobby’s achter de schermen.

Beroep in volle omwentelingIndien men dan het volgend werkstuk dan leest moet men noodgedwongen met de-ze feiten rekening houden.

Men moet steeds rekening houden met het feit dat beroepsprofielen en opleidings-profielen soms moeilijk te scheiden zijn.

Beroepsprofielen versus opleidingsprofielenEen student met ervaring en een student zonder ervaring geven aanleiding tot totaalverschillende beroepsprofielen. Indien u daarmee rekening houdt bij het lezen vanvolgende tekst zijn heel wat misverstanden van de baan.

ErvaringTot slot nog volgende bedenking : als accountant stel ik dergelijke afgestudeerdentewerk maar kom ik ook via bedrijven in contact met werknemers van dat niveau.

BEROEPSPROFIEL BOEKHOUDER FISCALIST2

De taak van het hoger onderwijs is naar mijn mening mensen te vormen die met eenbrede maatschappijvisie hun carrière kunnen starten. Ik meen dat het fout is jongemensen op te leiden tot vakidioten omdat de school, ondanks alle inspanningen,steeds zal achterlopen op de nieuwste technologieën die onmiddellijk toegepastworden in het bedrijfsleven.

Belangrijk is het daarom mensen te vormen die weten wat er in de maatschappij enhet bedrijfsleven gebeurt. Belangrijk is hen het besef bij te brengen dat potentiëlekennis minstens even belangrijk is als parate kennis, dat zij bereid moeten zijn omeenmaal in het beroepsleven, zich aan te passen aan veranderende technologieën envisies.

Ik meen dat het de taak is van het bedrijfsleven hun mensen op te leiden in de spe-cifiek door hen gestelde eisen.

Accountantskantoor B14 werknemers : o.a. 2 juristen, 9 accountancy fiscaliteit (huidige benaming).

1.1.2 Beschrijving van de ontwikkelingen in de sector− Socio-economische factoren (afzetmarkt en arbeidsmarkt)− Technologische factoren (systemen, routines, processen)− Politiek-maatschappelijke factoren (arbeidsrecht, arbeidsverhoudingen)− Structuur van de bedrijven

1.2 Analyse van de arbeidsmarkt

1.2.1 Gegevens van tewerkstelling in de sector

Huidige tewerkstelling : aantal tewerkgestelden, leeftijd, geslacht, diploma, enz.

In deze analyse zijn we vertrokken van een statistisch onderzoek in een van de ho-gescholen. Alhoewel resultaten geografisch gebonden zijn, menen wij dat bruikbaregegevens kunnen worden afgeleid. De voordelen van deze methode zijn tweevou-dig :− men kon moeilijk in de gegeven tijd een dergelijk onderzoek overdoen. Boven-

dien kon zich het probleem stellen van het beschikbare budget.− gelet op de tijdspanne waarover het onderzoek gehouden werd, nl. 1962-1993,

konden niet alleen globale cijfers per sector verzameld worden, maar bovendienook een evolutie onderkend worden

Dat de afgestudeerden behoorden tot afdelingen die in de loop der jaren verschil-lende namen gekregen hebben (Handel, Boekhouden, Bedrijfsmanagement) zal dewaarde van de resultaten niet hypothekeren, daar nooit afbreuk gedaan is aan dedoelstelling van de opleiding : aan de afgestudeerden een theoretische basis engoed gefundeerde praktische gerichtheid meegeven m.b.t. commerciële en financi-ele boekhouding, kostprijsboekhouding, informatieverwerking, financiële analyse,fiscaliteit en andere bedrijfseconomische problemen waarmee het bedrijfslevenvoortdurend geconfronteerd wordt.


1.2.2 Gegevens over het beroepClassificatie van het beroep (plaatsen van het beroep in de sector)

Wij hebben de sectorale tewerkstellingsmogelijkheden ingedeeld in een achttal ca-tegorieën, te weten :− ziekenhuizen : deze categorie omvat alle medische en paramedische instellingen− financiële instellingen : naast de traditionele banken bedoelen we hier ook de

openbare kredietinstellingen, de spaarkassen, de verzekeringsmaatschappijen− grote ondernemingen : zowel de zuivere privébedrijven als semi-openbare nuts-

bedrijven horen hier onder− accountants : niet enkel accountants- en boekhoudkantoren, maar ook fiscale,

verzekerings- en zakenkantoren worden hier bedoeld− zelfstandig accountant : afgestudeerden die zich in deze branche als zelfstandige

vestigen− overheid : ministeries, gemeenten, provincies, enz.− KMO’s : tot deze categorie behoren zowel de loontrekkenden in kleine en mid-

delgrote ondernemingen als afgestudeerden die zelf een KMO opstarten− andere : dit is de restgroep bestaande uit verder studerenden, huisvrouwen,

overledenen− tewerkstelling onbekend

Uit de onderstaande tabel blijkt dat grote ondernemingen nog steeds de belangrijk-ste werkgever van de afgestudeerden van deze optie zijn. Samen met de KMO’snemen ze ruim 40% van de tewerkstelling voor hun rekening. Financiële instellin-gen en accountants vormen een tweede groep, goed voor 25%.

Sector 1962-1993Ziekenhuizen 6,9 %financiële instellingen 14,4 %grote ondernemingen 22,9 %Accountants 11,4 %zelfstandig accountants 1,4 %Overheid 9,2 %KMO’s 18,6 %Andere 16,1 %TOTAAL 100 %

Indien men echter de evolutie van de tewerkstelling in de beschouwde periodevolgt, constateert men dat de explosie van de zachte sector in de jaren zestig en hetbegin van de jaren zeventig veel afgestudeerden heeft aangetrokken. Het afzetge-bied is daarna serieus versmald.

De financiële sector maakte een snelle opgang in de jaren zeventig. De consolidatieop een hoog peil in de volgende decennia doet ons vermoeden dat tal van boekhou-ders ook in de toekomst in deze sector werk zullen vinden, zelfs op een ogenblikdat men over personeelsinkrimping spreekt.

De golden sixties voor de “grote ondernemingen” zijn weliswaar voorbij maar tochvindt momenteel nog 1 op 5 afgestudeerden er een werkkring.

Sinds het begin van de jaren tachtig is er een merkbare kentering ten gunste van detewerkstelling bij “accountants”. Deze doorbraak getuigt van een feitelijk gegeven :


boekhouding en fiscaliteit worden steeds ingewikkelder, waardoor steeds meerzelfstandigen een beroep moeten doen op een externe boekhouder. Bovendienwordt deze taak ook al in middelgrote bedrijven uitbesteed.

Ook de “overheid” trekt in de jaren zeventig veel afgestudeerden aan : het aanwer-ven van ambtenaren is een alternatief voor de groeiende werkloosheid. De budget-taire moeilijkheden hebben deze tendens gebroken alhoewel de onzekere werkgele-genheidsperspectieven ook nu nog veel laatstejaars doen besluiten hun kans te wa-gen bij examens voor de fiscale administraties.

Tenslotte blijven de “KMO’s” in Vlaanderen een belangrijk afzetgebied voor dezeafgestudeerden. Het zal in de toekomst niet veranderen.

1.2.3 Gegevens over de functies verbonden aan het beroepBeschrijving van de functies

De beroepen en functies van de gegradueerde in boekhouden-fiscaliteit zijn zowelvoor mannen als vrouwen toegankelijk. De toename van boekhouders in een zelf-standige functie verhoogt echter opnieuw de aantrekkingskracht voor mannelijkestudenten.

Eerder dan een functiebeschrijving te geven per sector hebben we geopteerd vooreen uitdieping van volgende typefuncties :− verzameling, rangschikking en controle van documenten− opvolging en toepassing van wetgeving− opvolging van de ontwikkeling van de bedrijfstak, van de algemene economi-

sche ontwikkeling, van de omgevingsfactoren− informatieverwerking− opstelling wettelijk vereiste stukken− objectieve en onafhankelijke besluitvorming en adviesverstrekking− opvolgen van beroepsvereisten− contacten met relaties− leiding en advies geven


2 H E T E I G E N L I J K E B E R O E P S P R O F I E L

2.1 BenamingIntern of extern boekhouder-accountant.

2.2 Beschrijving van het beroepBedrijfsbeheer, optie accountancy-fiscaliteit.Voorheen: boekhouden-fiscaliteit, boekhouden-accountancy, bedrijfsadministratie.

2.3 Beschrijving van de activiteiten

2.3.1 Taken

2.3.1.1 Taakgebieden

De beroepen en functies van de gegradueerde in boekhouden-fiscaliteit zijn zowelvoor mannen als vrouwen toegankelijk. De toename van boekhouders in een zelf-standige functie verhoogt echter opnieuw de aantrekkingskracht voor mannelijkestudenten.

Eerder dan een functiebeschrijving te geven per sector hebben we geopteerd vooreen uitdieping van volgende typefuncties :− verzameling, rangschikking en controle van documenten− opvolging en toepassing van wetgeving− opvolging van de ontwikkeling van de bedrijfstak, van de algemene economi-

sche ontwikkeling van de omgevingsfactoren− informatieverwerking− opstelling wettelijk vereiste stukken− objectieve en onafhankelijke besluitvorming en adviesverstrekking− opvolgen van beroepsvereisten− contacten met relaties− leiding en advies geven

Verzameling, rangschikking en controle van documentenInformatie en documenten kunnen beschikbaar zijn op de arbeidsplaats of elders.De documenten moeten chronologisch of thematisch gerangschikt worden; er moetook een controle gebeuren op de juistheid en de volledigheid. Dan pas beschiktmen over informatie die kan verwerkt worden. Voor het verzamelen van de gege-vens zijn verschillende hulpmiddelen beschikbaar : post, telefoon, fax, e-mail enondergeschikten.

Opvolging en toepassing van wetgevingTen einde wettelijk in orde te zijn en optimale beslissingen te adviseren, moet dewetgeving strikt opgevolgd en bijgehouden worden. Deze informatie is niet altijdter plekke aanwezig en kan verworven worden via : een eigen gegevensbank, vak-literatuur, seminaries en consult.


Opvolging van de ontwikkeling van de bedrijfstak, van de algemene economischeontwikkeling, van omgevingsfactoren :

Dit gebeurt vanuit de firma of door contacten met de buitenwereld. Het betreft per-soonlijke contacten met collega’s, eventueel via beroepsverenigingen, of met ande-re beroepsvelden; daarnaast verloopt de opvolging eveneens via vakliteratuur, an-dere literatuur en seminaries. Goed geïnformeerd zijn over het eigen beroep en derealiteiten van het algemeen economisch leven is primordiaal.

InformatieverwerkingDankzij contact met informatici en consult informeert men zich over nieuwe pak-ketten en gaat men de bestaande pakketten optimaal beheersen. Het betreft voor-namelijk software op het gebied van boekhouding en fiscaliteit, alsook spreadsheet.

Goede informatieverwerking zorgt er voor dat de informatie zo verwerkt wordt datze voldoet aan de informatiebehoefte van verschillende vragers binnen en buiten defirma; daarenboven moet de informatie ook vlot kunnen worden aangevuld.

Opstelling wettelijk vereiste stukkenEen formalistische deelfunctie behelst de opstelling van wettelijke stukken, zoals:BTW-aangiften en -listings, belastingaangiften (personenbelasting, vennootschaps-belasting en rechtspersonenbelasting), jaarrekeningen, documenten ten behoeve vande personeelsdienst, sociale secretariaten en administraties, allerlei documenten enverslagen voor strategische doeleinden (NBB, Intrastat, Prodcom, diverse statistie-ken).Met behulp van standaardformulieren of lay-out, informatica en ondergeschikten,voldoet men aan de wettelijk vereiste informatiebehoeften.

Objectieve en onafhankelijke besluitvorming en adviesverstrekkingDit moet gebeuren ten behoeve van de opdrachtgever (directie, curator, ...), het be-treft bedrijfseconomisch advies voor financiering, voor kostprijsberekening enbudgettering, voor prijszetting en bij fusie, splitsing en overname. Er is ook fiscaaladvies en administratief-organisatorisch advies. Aldus worden beleidsbeslissingenvakkundig ondersteund.

Het moet eveneens gebeuren ten behoeve van de accountantsopleiding als aanbren-ger van praktijkmateriaal.

Volgende hulpmiddelen helpen deze functie(s) te realiseren: jaarrekeningen, semi-naries, vakliteratuur, consult, rapporteren en slides.

Bijscholing volgen en/of geven : leiding gevenHet volgen en/of geven van bijscholing impliceert bijwerken op het gebied vanwetgeving, informatica, vreemde talen (vakliteratuur - symposia) en communicatie-ve en sociale vaardigheden.

Volgende hulpmiddelen kunnen hierbij gebruikt worden : vakliteratuur, beroeps-verenigingen en seminaries.

Dit alles leidt er toe dat men up-to-date geïnformeerd is en puik werk levert.


Contacten met relatiesDe beroepsactiviteit gaat gepaard met veelvuldige contacten met relaties : op-drachtgever, werkgever, klanten en potentiële klanten, overheidsinstanties endienstverleners uit andere disciplines (banken, verzekeringsinstellingen, notarissen,juristen, informatici, beroepsorganisaties, ...).

Die contacten grijpen plaats in en buiten de arbeidsplaats; er zijn ook veel hulp-middelen voorhanden om correcte, duidelijke en zinvolle contacten te onderhouden(o.a. post, telefoon, fax, e-mail, rapporten, ondergeschikten, meetings van beroeps-federaties of van Kamers van Koophandel, seminaries).

2.3.1.2 Aanverwante taakgebieden

In het kader van de courante exploitatiecyclus van elke onderneming dient menvooreerst correct facturen en andere boekhoudkundige verantwoordingsstukken opte stellen. Het dagelijks noteren of inbrengen van deze boekhoudgegevens, die devertaling zijn van de ondernemingsgebeurtenissen, leidt tot het invullen van deB.T.W-aangifte, het opstellen van de resultatenrekening en de balans na resultaat-verwerking. De specifieke problematiek inzake accurate toepassing van de overi-gens snel wijzigende BTW-wetgeving is hier essentieel, alsook het behandelen vande diverse BTW-problemen en het invullen van alle BTW-documenten.

Buiten de dagdagelijkse input van de boekhoudgegevens dient de kostprijs van degeproduceerde goederen en diensten te worden berekend, hetgeen kan leiden tot hetanalyseren en het verwerken in de analytische boekhouding. Evaluatie van de be-komen cijfers en analyse van de diverse mogelijkheden is hier dan ook de opdracht.Vennootschappen oprichten, omvormen en de boekhoudkundige verwerking van dediverse vennootschapsverrichtingen behoren ook tot de basis-werkzaamheden.

Eenmaal de input van de basisgegevens goed is verzorgd, dient aandacht geschon-ken te worden aan het definitief opstellen van de enkelvoudige (en eventueel de ge-consolideerde) jaarrekeningen, het uitvoeren van een volledige financiële analyseen het formuleren van conclusies over de werking van het bedrijf.

Ook het controleaspect komt vervolgens aan bod : het uitvoeren van de interne enexterne controle van de boekhouding met als doel het opstellen van een volledigcontroledossier.

Met betrekking tot het personeelsaspect dienen de personeelsdossiers te wordenbehandeld, inclusief de diverse administratieve verplichtingen in verband met desociale wetgeving. Met de nodige dossierkennis en kennis van de wetgeving dientmen ook de onderhandelingen tussen de administratie en de ondernemers tot eengoed einde te brengen, waarbij indien nodig, men aan de hand van de geëigendeprocedures eventuele conflictsituaties tussen de administratie en de ondernemingenkan oplossen.

Vanuit het boekhoudkundig periodiciteitsbeginsel dient men uiteindelijk de fiscaleproblematiek correct aan te pakken : het berekenen en invullen van aangiften inza-ke personen- en vennootschapsbelasting, het bijhouden van de recente fiscale ver-nieuwingen, het concreet aanpakken van de verschillende belastingsproblemen,vanuit de boekhoudkundige winst het belastbaar resultaat en de uiteindelijk ver-schuldigde belastingen berekenen. In dit opzicht dient men de relaties met de Ad-ministraties van de Inkomstenbelastingen, het verloop van de eventuele fiscale ge-


schillen, de diverse procedurestappen en de controle van de Administraties op devoet te volgen.

2.3.2 Beroepscontext

Organisatie van de arbeid− Organisatie in de werkplaats :

• grondstoffen• gebruik van de hulpmiddelen• beschrijving van de werkvloer

− Organisatie buiten de werkplaats :• gezondheid en hygiëne• milieu• veiligheid• deontologie

2.4 Ondersteunende kennis

2.4.1 Gemeenschappelijke basiskennisOm de breedte van de opleiding te waarborgen is een gemeenschappelijke algeme-ne basiskennis naast een algemene kennis over het beroep vereist.

2.4.2 Algemene beroepsgerichte kennis− Boekhouden en Boekhoudrecht− Handelsrecht− Vennootschapsrecht− Analytisch boekhouden en budgetteren− Financiële analyse− Consolidatie− Controle (of audit)− Fiscaliteit : personenbelasting vennootschapsbelasting BTWFiscaliteit wordt zoveel mogelijk verweven met boekhouden.

2.4.3 Specifieke kennis in functie van het beroepTraditionele kennisSpecifieke kennis dient uitgesplitst naargelang het taakgebied en het beroep.

Nieuwe technologieAanduiden in de taakgebieden waar nieuwe technologie zich ontwikkelt.

“Ondersteunende kennis” onderscheidt zich van specifieke, noodzakelijke grondigekennis die in het vorig punt aan bod komt. Een accountant-fiscalist heeft volgendeondersteunende kennis zeker nodig. Het is zeker niet de bedoeling om te vervallenin opleidingsprofielen.

Men beperkt zich dan ook meestal tot het aanstippen van voorbeelden.


− Toegepaste wiskunde en Statistiek bv. aflossingstabellen, beoordeling van sectorgegevens− Informatica de kennis van de meest recente pakketten verhoogt zijn rentabiliteit van werken

aanzienlijk.− Algemene economie en bedrijfseconomie de sectorgegevens moeten kunnen begrepen worden alsook bv. investeringsbe-

slissingen met hun gevolgen− Burgerlijk Recht denk aan bv. familierecht.− Sociale wetgeving bv. moet soms optreden in sociale conflicten− Bedrijfsorganisatie bv. in een flits heeft hij de mankementen van een bestaande organisatie door− Talen communicatieve vaardigheden blijven een must

Zonder over al deze kennis in detail te beschikken weet hij vooral waar zich te in-formeren.

2.5 Beroepshoudingen

De volgende beroepshoudingen zijn belangrijk en worden omgezet in gedragsindi-catoren.

Algemeen kaderDe deontologische normen die de uitvoering van de taken beheersen, zijn des testrenger naarmate de taak een maatschappelijke functie heeft.

Bij dienstverlening die uitsluitend de cliënt aanbelangt, domineren deskundigheid,beschikbaarheid van de nodige tijd en middelen en de correctheid t.a.v. de wetge-ving en regelgeving.

Daar waar de rapportering kadert in een wettelijke monopolieopdracht (accountant)of in de door wet aan revisoren toegekende controleopdrachten domineren eisen in-zake onafhankelijkheid en deskundigheid.

Het bewaken van de deontologische regels is toevertrouwd aan het IBR, IDAC ofBIB voor de personen die lid zijn van de organisatie en de beschermde titel voeren.Wie geen lid is en bv. in dienstverband boekhouder is, kan zich uitstekend inspire-ren op de algemene deontologische normen teneinde een beroepsethiek te ontwik-kelen.

2.5.1 Deontologische normen

2.5.1.1 Deskundigheid

De verhouding tot de cliënt is in wezen een middelenverbintenis. Dit impliceert datde dienstverstrekker over alle middelen beschikt om de opgedragen taak uit te voe-ren. Centraal hierbij staat de noodzakelijke kennis en/of ervaring, mensen, tijd eninfrastructuur.


Zijn de middelen beschikbaar dan moeten ze bovendien op een juiste wijze ingezetworden.

De dienstverstrekker zal zich dus voorafgaand aan de taakaanvaarding een oordeelvormen over de noodzakelijke in te zetten middelen en hun beschikbaarheid.

De factor kennis is een kerngegeven en dient onderhouden te worden. Scholing isbijgevolg een noodzaak en de houders van een beschermende titel zijn dan ookverplicht jaarlijks een aantal uren bijscholing te volgen.

Opdrachten die een specifieke kennis vereisen, nodigen uit om met derden - colle-ga’s samen te werken. Confraternele samenwerking is bijgevolg een werkelijkheiden/of noodzakelijkheid om de kwaliteit van de dienstverlening te verzekeren.

2.5.1.2 Onafhankelijkheid

Taken die een maatschappelijke functie vervullen, resulteren in een verslaggevingdie bestemd is voor aandeelhouders of belanghebbende derden en die deze partijenvoorlicht omtrent de financiële kenmerken en/of complicaties.

T.a.v. de opdrachtgever is er bijgevolg een hoge graad van onafhankelijkheid no-dig.

Deze onafhankelijkheid is zowel hiërarchisch, financieel, relationeel als op het vlakvan de vergoeding.− hiërarchisch niveau : er is geen band van ondergeschiktheid t.a.v. de gecontro-

leerde instantie− financieel niveau: er is geen financiële of materiële relatie die van aard is een

begin van twijfel aan de onafhankelijkheidsvereiste te veroorzaken− relationeel niveau: familie- en vriendschapsbanden kunnen de onafhankelijk-

heidsvereiste schade berokkenen. De appreciatie van de dienstverlener is nodig− vergoedingsniveau : waar nodig bepalen partijen vooraf de vergoeding

Belangwekkend is dat de formule van eis tot onafhankelijkheid niet alleen geldtt.o.v. de externe accountant bij de uitvoering van de monopolieopdrachten en voorde revisor in zijn wettelijke opdrachten, maar op gepaste wijze ook leidraad en ge-dragscode is voor elke dienstenverstrekker in de financiële, fiscale en boekhoud-kundige sfeer.

De onafhankelijkheid vertaalt zich veelal door het feit dat de dienstenverstrekkergeen actieve participant is in de door hem geadviseerde constructies. De advies-verlener wordt geen beslissingsnemer. Deontologisch onaanvaardbaar is het adviesdat hoofdzakelijk de zelfverrijking van de adviesverstrekker beoogt. Bovendienbepaalt de gedragscode dat elk advies de geldende fiscale, sociale, burgerlijke, ...wetgeving moet respecteren.

2.5.1.3 Vertrouwelijkheid en beroepsgeheim

Respect voor de opdrachtgever vertaalt zich in een strenge eis tot vertrouwelijkheidinzake gegevens die medegedeeld zijn in het raam van een concrete opdracht. Hetrapporteren dient, waar nodig, beperkt te worden tot het essentiële en vooral deconclusievorming moet eenduidig, klaar en coherent zijn.


De meer formele eis inzake het respecteren van het beroepsgeheim gaat ervan uitdat geen gegevens, verkregen bij de uitvoering van een opdracht, vrijgegeven ofopenbaar mogen gemaakt worden, zelfs wanneer het om strafbare feiten gaat.

In wel omschreven gevallen zijn hierop uitzonderingen voorzien en de genoemdematerie is volop in beweging omdat criminaliteit steeds meer financiële en fiscaleconstructies als hulpmiddel aanwendt.

2.5.2 ConclusieDeskundigheid, onafhankelijkheid en vertrouwelijkheid zijn basispijlers van eendeontologie die én opdrachtgever én belanghebbende derden in hun belangen wildoen respecteren.

Naargelang de opdracht een meer wettelijke rol vervult, ligt het accent op de be-scherming van de belangen van derden. Naargelang de maatschappelijke gevoelig-heden wijzigen, is ook het deontologische kader een materie in beweging.

2.5.3 Bepalen van de belangrijkste beroepshoudingen− Beroepsbeoefenaars, lid van het BIB, IDAC of IBR, of werknemer in een admi-

nistratieve organisatie, zijn verplicht om deontologische voorschriften te res-pecteren.

− Uit deze regelgeving van beroepsfederaties kunnen volgende beroepshoudingenweerhouden worden.

Taakgerichte beroepshoudingenOnmiskenbare beroepshoudingen :− Accuratesse− Flexibiliteit− Omgaan met stress− Organisatievermogen

Wenselijke beroepshoudingen :− Doorzettingsvermogen− Kritische ingesteldheid− Resultaatgerichtheid

Persoonsgerichte beroepshoudingenOnmiskenbare beroepsverhoudingen :− Contactbereidheid− Leergierigheid− Zelfstandigheid− Zin voor samenwerking

Wenselijke beroepshoudingen :− Assertiviteit− Beslissingsvermogen− Imagobewustzijn− Loyauteit


2.5.4 Concretiseren van de belangrijkste beroepshoudingenVoornoemde beroepshoudingen kunnen als volgt geconcretiseerd worden via ge-dragsindicatoren.

2.5.4.1 Onmiskenbare taakgerichte beroepshoudingen

Accuratesse− Voortdurend de nodige controles uitvoeren opdat bijvoorbeeld rekenfouten, lo-

gische verbandsfouten in balansgegevens enz. vermeden worden en alzo eenmaximale nauwkeurigheid bereikt wordt.

− Door de evolutie van de softwaretoepassingen op de voet te volgen, op zoekgaan naar nieuwigheden, waardoor bij constante werkkwaliteit, dezelfde takensneller, efficiënter kunnen uitgevoerd worden.

− Periodieke financiële analyses uitvoeren om aan het bedrijfsmanagement de no-dige beleidsinformatie te bezorgen

− Overzichtelijke timetables van deadlines bijhouden.− Op een ordelijke en overzichtelijke wijze klassementen van boekingsstukken,

outprints, elektronische data organiseren en controleren.

Flexibiliteit− In het eigen boekhoudkantoor, het werksysteem snel aanpassen aan :

• nieuwe SW-pakketten• nieuwe wetgevingen• verandering van personeelsformaties

− Externe boekhouders moeten zich aanpassen aan de eigenheden van de bedrij-ven waardoor zij de boekhoudadministratie organiseren of bijhouden.

− Bij het voorgaande punt moeten zij hierbij open staan voor verschillen in cultu-ren, die in de huishoudingen van de cliënten worden aangetroffen, zonder daar-bij concessies te doen aan de van hen verwachte integriteit en waardigheid.

Omgaan met stress− Het boekhoudadministratieve werk wordt geregeld geconfronteerd met verval-

data voor het indienen van fiscale aangiften, balansen voor vennootschappen,intrastataangiften, enz.

Tijdens dergelijke drukke perioden bereid zijn af te wijken van de normalewerkuurregeling.

− Gezond evenwicht nastreven tussen werk en ontspanning. Iets doen aan sport.− In samenspraak met de partner, duidelijke grenzen stellen aan de tijdsbesteding

voor de job, na de kantooruren.

Organisatievermogen− In boekhouddepartementen waar verschillende personen in groep samenwerken

de taken zodanig plannen, coördineren en desnoods delegeren, zodat de opge-legde taken op efficiënte wijze binnen de gestelde tijdslimieten kunnen uitge-voerd worden.

2.5.4.2 Wenselijke taakgerichte beroepshoudingen

Doorzettingsvermogen− Bij de aanpassing van werkmethoden of invoering van nieuwe softwaretoepas-

singen, niet bij de eerste moeilijkheden deze nieuwe systemen verwerpen, voor-


al als men overtuigd is dat via die nieuwigheden sneller en efficiënter kan ge-werkt worden.

− Bij conflicten met de administratie (fiscale, RSZ, ...) of andere partijen (banken,leveranciers, ...) desnoods zijn gelijk voor de rechtbank halen, na een kosten-batenanalyse.

Kritische ingesteldheid− Bereid zijn, de gebruikte werkmethoden regelmatig te analyseren op efficiëntie,

accuratesse, aangepast zijn aan actuele SW-pakketten, enz. om na die evaluatiebereid zijn de werkorganisatie aan te passen en negatieve evaluatiepunten teverbeteren.

− De waarde van een bewering of een feit, een persoonlijke of van derden, verifi-eren door raadpleging van de juiste bronnen of externe specialisten.

Resultaatgerichtheid− De gehanteerde werkmethoden regelmatig op snelheid evalueren. Niet bang zijn

vastgeroeste werksystemen te veranderen om sneller, efficiënter, maar bij gelij-ke werkkwaliteit, identieke opdrachten uit te voeren. Hierbij is de nodige flexi-biliteit wel nodig.

− Nieuwe software/hardware systemen evalueren op prestatiemogelijkheden. Naeen kosten-batenanalyse de nodige investeringen uitvoeren in nieuwe softwareof hardware.

2.5.4.3 Onmiskenbare persoonsgerichte beroepshoudingen

Contactbereidheid− Ingaan op uitnodigingen, bijvoorbeeld : opening van nieuwe bedrijven, activi-

teiten van lokale handelsfederaties, studiedagen georganiseerd door banken,enz. met als hoofddoel niet te vervreemden van wat er leeft in de handels- ennijverheidswereld.

− Soepel reageren en omgaan met mensen met een moeilijk karakter.

Leergierigheid− Tijdschriften lezen inzake de actuele beroepsproblematieken.− Permanent bijscholen door het regelmatig volgen van studiedagen.− Lid zijn van beroepsverenigingen.

Zelfstandigheid− Een bepaalde taak kunnen analyseren in deeltaken en vervolgens een prioritei-

ten schema in de uit te voeren taken opstellen zonder hierbij voortdurend colle-ga’s of opdrachtgevers te raadplegen.

Zin voor samenwerking− Inzien dat alle kennis niet meer in één persoon kan aanwezig zijn en alzo op het

juiste ogenblik de hulp van meer gespecialiseerde collega’s of buitenstaandersinroepen.

− In grote ondernemingen met boekhouddepartementen met een grote personeels-formatie, een efficiënte arbeidsverdeling organiseren en controleren, waardoorde informatie-uitwisseling tussen collega’s soepel verloopt en “individualisten”geweerd worden.


2.5.4.4 Wenselijke persoonsgerichte beroepshoudingen

Assertiviteit− Permanent uitkomen voor een eigen mening ten opzichte van klanten, fiscus,

administratieve overheden, ... terwijl men bewust is van zijn gelijk op basis vanberoepservaring of na raadpleging van de nodige bronnen.

Beslissingsvermogen− Financieel opportune beslissingen adviseren en helpen doordrukken.− Inefficiënte procedures signaleren en wijzigingen voorstellen.

Imagobewustzijn− Zin voor orde en netheid.− Integrale kwaliteitszorg.− Tijdig op afspraken zijn en van zijn medewerkers hetzelfde eisen.

Loyauteit− Ook in slechte tijden de belangen van de klanten of opdrachtgevers maximaal

verdedigen− Als externe boekhouder staan begrippen als vertrouwen en dienstbetoon cen-

traal. Zijn houding moet de cliënt ervan overtuigen dat de boekhouder voor hemeen vertrouwenspersoon is.


3 N I V E A U V A N H E T B E R O E P I N D ES E C T O R

Omschrijving van het niveauHet niveau van het beroep wordt door drie factoren bepaald :

− graad van verantwoordelijkheid− graad van complexiteit− graad van transfer

De niveaus worden als volgt omschreven :♦ Niveau 1 Kwalificatie, die bedoeld is om betrekkelijk eenvoudig werk uit te voeren dat vrij snel

kan verworven worden.

♦ Niveau 2 Kwalificatie, die vooral praktische werk omvat, dat zelfstandig kan worden uitgevoerd

binnen de grenzen van de aangeleerde technieken.

♦ Niveau 3 Kwalificatie, die praktisch werk omvat, dat zelfstandig kan worden uitgevoerd op basis

van een goed onderbouwde theoretische kennis over het werk en/of verantwoordelijkhe-den omvat zoals leiding en coördinatie.

♦ Niveau 4 Kwalificatie, die kennis en bekwaamheden omvat, die het mogelijk maken op autonome

of onafhankelijke manier verantwoordelijkheden te nemen voor planning en/of leidingen/of beheer.

♦ Niveau 5 Kwalificatie, die kennis en bekwaamheden omvat, die het mogelijk maken onafhankelijk

een beroepsactiviteit uit te oefenen en de wetenschappelijke achtergronden van het be-roep te beheersen.


4 B I B L I O G R A F I E

4.1 Vraag naar de opleidingDe sector vraagt beginnende beroepsbeoefenaars die beantwoorden aan de volgen-de eisen :− De beginnende beroepsbeoefenaar is polyvalent− De beginnende beroepsbeoefenaar is kwaliteitsbewust− De beginnende beroepsbeoefenaar kan zelfstandig werken− De beginnende beroepsbeoefenaar kan werken met de nieuwe technieken− De beginnende beroepsbeoefenaar heeft zin voor orde, zorg voor de gereed-

schappen en de machines en oog voor de veiligheid en hygiëne

4.2 Gebruikte bronnen

♦ Werkdocument vanwege Y. Wouters, versie 3

1 Algemeen1.1 zie J. Bosmans1.2 zie brochure scholen

2 Standpunt Beroepsfederaties2.1 IDAC2.2 IBRzie antwoord van R. Vandelanotte

3 BEROEP ALGEMEEN3.1 “Steeds meer voor minder accountants”

L. De SmetTALENT pg. 6 - 7Speciale katern Knack 10/01/96

Trends 11/01/96FET 06/01/96

3.2 Vacatures focus Financiële FunctiesTALENT pg. 6 - 7 - 8 - 9idem punt 3.1

4 Functiebeschrijving (praktijkvoorbeelden)Internationaal gericht Westvlaams bedrijf (Pieters Visbedrijven NV Brugge) omzet 3,7 miljard werknemers 460 worldwide, 300 België4.1 Hoofdboekhouder4.2 Boekhouder van een dochterbedrijf4.3 Verantwoordelijke klantenbeheer4.4 Verantwoordelijke thesaurie- en valutabeheer

5 Fiscalist Philips NVVertrouwelijk

6 VEVstandpunt via 2 functiebeschrijvingen


5 M E D E W E R K E R S

De volgende personen verleenden hun medewerking

♦ Hogeschool Gent, mevrouw Erauw (BME)

♦ Hogeschool Gent, mevrouw D. Jacobs (Hohan)

♦ Hogeschool Limburg, de heer A. Thiry

♦ Hogeschool voor Wetenschap en Kunst, mevrouw Y. Wouters

♦ Mercator Hogeschool Provincie Oost-Vlaanderen, mevrouw S. Stuyts

♦ Karel de Grote Hogeschool Antwerpen, de heer G. Verbeeck

♦ Katholieke Hogeschool Brugge-Oostende, de heer R. De Waele

♦ Katholieke Hogeschool Mechelen, mevrouw M. Smits

♦ Katholieke Hogeschool Sint-Lieven, mevrouw C. Van de Moorte

♦ Provinciale Hogeschool Limburg, de heer M. Erlingen


technisch-commercieel medewerker (m/v)

sector : handel-administratiestudiegebied : handelswetenschappen & bedrijfskundeopleiding : bedrijfsbeheeroptie : financie- en verzekeringswezenberoep : technisch-commercieel medewerker


D/1998/6356/19



INHOUD BEROEPSPROFIEL TECHNISCH-COMMERCIEEL MEDEWERKER

INHOUD

1 VOORONDERZOEK 11.1 De socio-economische structurele ontwikkelingen in de sector 1

1.1.1 Macro-economische situering van de sector 11.1.2 Beschrijving van de ontwikkelingen in de sector 1

1.2 Analyse van de arbeidsmarkt 21.2.1 Gegevens van tewerkstelling in de sector 21.2.2 Gegevens over het beroep 3

2 HET EIGENLIJKE BEROEPSPROFIEL 42.1 Benaming 4

2.2 Beschrijving van de activiteiten 4

2.3 Ondersteunende kennis 42.3.1 Gemeenschappelijke basiskennis 42.3.2 Beschrijving van de activiteiten 42.3.3 Aanbeveling naar het leerplan 4


4 BIBLIOGRAFIE 6

5 MEDEWERKERS 7

BEROEPSPROFIEL TECHNISCH-COMMERCIEEL MEDEWERKER 1


1.1 Socio-economische structurele ontwikkelingen

1.1.1 Macro-economische situering van de sectorDe financiële sector is een dienstensector in volle ontwikkeling en heeft een be-langrijk aandeel in de economie van het land.

1.1.2 Beschrijving van de ontwikkelingen in de sector

1.1.2.1 Socio-economische factoren (afzetmarkt en arbeidsmarkt)

Sedert het begin van dit decennium wordt de financiële sector gekenmerkt door eenzoeken naar nieuwe en vooral rendabeler werkmethodes om zo efficiënt mogelijkop de behoeften van particulieren en ondernemingen te kunnen inspelen.

Tussen banken en verzekeringen is er een steeds verdere branchevervaging zodatmen kan spreken van “verzekeringsbankieren” of “bankassurance” al naargelanghet vertrekpunt dat men inneemt. Deze evolutie heeft ongetwijfeld te maken met dedereguleringstendens die het financieel gebeuren beheerst sedert het einde van dejaren tachtig. Dit fenomeen vertaalt zich in een zeer hevige concurrentie binnen definanciële sector. Financiële instellingen en verzekeraars kunnen zich nog enkel dif-ferentiëren van hun concurrenten door zich enerzijds toe te leggen op specialisatie(maatwerk voor de klant) en anderzijds door een betere kwaliteit van hun commer-ciële dienstverlening aan te bieden.

1.1.2.2 Technologische factoren (systemen, routines, processen)

De toenemende concurrentiedruk heeft een doorgedreven rationalisatie tot gevolg.In de sector worden de nieuwste informaticatechnieken toegepast zowel bij de ad-ministratieve verwerking van de gegevens als bij het op de markt brengen van deverschillende producten en/of diensten.

1.1.2.3 Politiek-maatschappelijke factoren (arbeidsrecht, arbeidsverhoudingen)

De financiële sector geniet een goede reputatie wat betreft arbeidsverhoudingen enverloning.

1.1.2.4 Structuur van de bedrijven

Zowel in het bank- als verzekeringswezen is er een tendens tot schaalvergrotingaanwezig. Naast grote ondernemingen met enkele duizenden werknemers, bestaaner eveneens een groot aantal kleinere bedrijven, vooral in de distributie van spaar-producten en verzekeringen.

BEROEPSPROFIEL TECHNISCH-COMMERCIEEL MEDEWERKER2


1.2.1 Gegevens van tewerkstelling in de sector

1.2.1.1 Huidige tewerkstelling: aantal tewerkgestelden, leeftijd, geslacht, diplo-ma, enz.

De bovenvermelde tendensen komen tot uiting in het aanwervingsbeleid. De be-langrijke verschuivingen m.b.t. de tewerkstelling in de sector zijn zowel van kwan-titatieve als van kwalitatieve aard. Hoewel de daling van de tewerkstelling geens-zins te verwaarlozen is, stellen we een groeiende vraag vast naar hoog gekwalifi-ceerd personeel. De werkgevers zijn, terecht, veeleisender geworden in die zin datde kwalificatie van de kandidaten voor de aangeboden functies nauwer moet aan-sluiten bij de vereiste vaardigheden.

Personeel een tewerkstelling 1994

1 Banken 82.094

2 NBB 3.162

3 Leasing- en financieringsmaatschappijen 1.628

4 Overige financiële instellingen 3.204

5 Zelfstandige spaarbankagenten 2.063

6 Verzekeringsmaatschappijen 29.000

7 Verzekeringstussenpersonen in hoofdberoep 11.500

8 Verzekeringstussenpersonen in bijberoep 10.700

Bronnen: Belgische Vereniging der Banken, “Statistisch Vademecum van de banksector in1994”, Aspecten en documenten nr. 179, Brussel, juli 1995.Beroepsvereniging der Verzekeringsondernemingen, “De Verzekering in België”, Jaarver-slag 1994, Brussel, 1995.

Zo is bijna twee derden van de tussen 1990 en 1994 aangeworven personen in definanciële sector houder van een diploma hoger of universitair onderwijs (63% in1994 in de verzekeringssector, 81,7% in de banksector). In de financiële sectorheeft anno 1994, 45,6 % van de werknemers een diploma hoger of universitair on-derwijs.

Opleidingsniveau in 1994 Banken Verzekeringen

Universitair 15,9% 18%

HOBU 29,7% 25%

Hoger secundair 38% 31%

Overige 16,4% 26%

Bronnen: Belgische Vereniging der Banken, “Statistisch Vademecum van de banksector in1994”, Aspecten en documenten nr.179, Brussel, juli 1995.Beroepsvereniging der Verzekeringsondernemingen, ‘De verzekeringen in België’ Jaarver-slag 1994, Brussel, 1995.


1.2.1.2 Toekomstige tewerkstelling: perspectieven

Bij deze “upgrading” van de activiteiten en procedures heeft men vooral oog voorafstudeerrichtingen met een duidelijk raakvlak met het bedrijfseconomisch gebeu-ren zoals financie- en verzekeringswezen. De financiële dienstverlening legt meeren meer het accent op adviesverlening aan cliënteel. De automatisering heeft eenbelangrijk deel van de vroegere routinetaken overgenomen.

De recruteringscriteria zijn hierbij verschoven van administratieve bekwaamheidnaar commerciële begaafdheden. Naast een stevige productkennis is het immersonontbeerlijk om de nodige vaardigheden te bezitten om met deze kennis in te spe-len op de behoeften van particulieren en ondernemingen. Hierdoor zijn gekende,klassieke functies sterk veranderd en anderzijds zijn er een aantal nieuwe commer-ciële en gespecialiseerde functies binnen het banken verzekeringswezen ontstaan.

Ook binnen KMO en grotere ondernemingen is er een tendens om het financieel- enrisicobeheer over te laten aan gespecialiseerd personeel.

1.2.1.3 Instroomproblematiek: verhouding van vraag werkgevers/aanbod vanwerknemers

Door de steeds hogere eisen die gesteld worden, is er een verschuiving vast te stel-len naar hooggeschoolde medewerkers. Ondanks de dalende tewerkstelling van devoorbije jaren is het aantal aanwervingen van medewerkers met een HOBU of uni-versitair diploma toegenomen. De vraag naar afgestudeerden van de studierichtingfinancie- en verzekeringswezen is nog steeds groter dan het aanbod.

1.2.2 Gegevens over het beroepClassificatie van het beroep (plaatsen van het beroep in de sector)In de verzekeringssector zijn de diverse onderdelen van het beroepsprofiel nog minof meer strikt afgelijnd. Zeker in de distributie van verzekeringen is de vrij striktewetgeving de hiervan de oorzaak.

In de banksector daarentegen vertrekt men meer en meer van een takenbundelingwaarvoor men een medewerker in dienst neemt. De klassieke benamingen verdwij-nen daardoor meer en meer en de medewerker in een bankinstelling kan naargelangde situatie een aangepast en dus verschillende takenpakket krijgen.



2.1 BenamingEr bestaat geen algemeen geldende beroepsnaam.

Technisch-commercieel medewerker voor de financiële sector kan gebruikt wor-den, maar is niet herkenbaar aanwezig in de sector.

De naam van dit beroepsprofiel omvat verschillende activiteiten binnen de financi-ele sector en is met opzet vrij algemeen gehouden gezien de diversiteit van de ta-ken. De hierboven gebruikte beroepsnaam is niet herkenbaar aanwezig in de sector.


Beroepscontext

♦ Organisatie van de arbeid− organisatie in de werkplaats:

• grondstoffen• gebruik van de hulpmiddelen• beschrijving van de werkvloer

− organisatie buiten de werkplaats:• gezondheid en hygiëne:• milieu• veiligheid• deontologie


2.3.1 Gemeenschappelijke basiskennisOm de breedte van de opleiding te waarborgen is een gemeenschappelijke algeme-ne basiskennis naast een algemene kennis over het beroep vereist.

2.3.2 Specifieke kennis in functie van het beroepTraditionele kennisSpecifieke kennis dient uitgesplitst naargelang het taakgebied het beroep.

Nieuwe technologieAanduiden in de taakgebieden waar nieuwe technologie zich ontwikkelt.



Omschrijving van het niveauHet niveau van het beroep wordt door drie factoren bepaald:

− graad van verantwoordelijkheid− graad van complexiteit− graad van transfer

De niveaus worden als volgt omschreven:

♦ Niveau 1Kwalificatie, die bedoeld is om betrekkelijk eenvoudig werk uit te voeren dat vrij snel kanverworven worden.

♦ Niveau 2Kwalificatie, die vooral praktisch werk omvat, dat zelfstandig kan worden uitgevoerd bin-nen de grenzen van de aangeleerde technieken.

♦ Niveau 3Kwalificatie, die praktisch werk omvat, dat zelfstandig kan worden uitgevoerd op basis vaneen goed onderbouwde theoretische kennis over het werk en/of verantwoordelijkhedenomvat zoals leiding en coördinatie.

♦ Niveau 4Kwalificatie, die kennis en bekwaamheden omvat, die het mogelijk maken op autonome ofonafhankelijke manier verantwoordelijkheden te nemen voor planning en/of leiding en/ofbeheer.

♦ Niveau 5Kwalificatie, die kennis en bekwaamheden omvat, die het mogelijk maken onafhankelijkeen beroepsactiviteit uit te oefenen en de wetenschappelijke achtergronden van het beroepte beheersen.



Vraag naar de opleiding

De sector vraagt beginnende beroepsbeoefenaars die beantwoorden aan de volgende eisen:

− De beginnende beroepsbeoefenaar is polyvalent.− De beginnende beroepsbeoefenaar is kwaliteitsbewust.− De beginnende beroepsbeoefenaar kan zelfstandig werken.− De beginnende beroepsbeoefenaar kan werken met de nieuwe technieken.− De beginnende beroepsbeoefenaar heeft zin voor orde, zorg voor de gereedschappen en

de machines en oog voor de veiligheid en hygiëne.



Het beroepsprofiel werd ontwikkeld door:

♦ Anita GielenHogeschool LimburgZonneweeldelaan 17/12, 3600 Genk, Tel: 089 36 32 70

♦ Emmanuel GysKatholieke Hogeschool KempenKarlsruhelaan 2, 2400 Mol, Tel/Fax: 014 58 36 62secretaris

♦ Frank HeuringKarel de Grote-Hogeschool AntwerpenTreemblok 13, 2970 ‘s Gravenwezel, Tel/Fax: 03 658 25 62coördinator

♦ John LaseelMercator Hogeschool GentJean Baptist d’Hanedreef 2, 9031 Drongen, Tel: 09 227 50 12

♦ Luc RosiersHogeschool AntwerpenHoogstraat 64, 28360 Willebroek, Tel: 03 886 20 87

♦ Elfriede Van der GheylenHogeschool GentImmerzeeldreef 271, 9300 Aalst, Tel/Fax: 053 78 13 87

♦ Carline VuylstekeKatholieke Hogeschool LeuvenE. Carleerlaan 10, 3012 Wilsele, Tel: 016 23 96 37


marketeer (m/v)

sector : handel-administratiestudiegebied : handelswetenschappen & bedrijfskundeopleiding : bedrijfsbeheeroptie : marketingberoep : marketeer


D/1998/6356/19



INHOUD BEROEPSPROFIEL MARKETEER

INHOUD

1 SITUERING VAN HET BEROEP IN DE SECTOR 11.1 Beroepsfuncties opgenomen door marketeers 2

2 HET EIGENLIJKE BEROEPSPROFIEL 62.1 Clustering van de beroepsfuncties voor een marketeer 6

2.2 Beschrijving van de taken per type marketeer 62.2.1 Bediende van de binnendienst van een verkoopafdeling 62.2.2 Verkoper met marketingactiviteiten 62.2.3 Marketingmedewerker van een onderneming 72.2.4 Commercieel geschoold inkoper 92.2.5 Medewerker van een reclamebureau 102.2.6 Medewerker van een marktonderzoeksbureau 102.2.7 Leiding geven aan een commerciële dienst 11

2.3 Deelfuncties die aan marketeers worden toevertrouwd 11

3 VEREISTE KENNIS, VAARDIGHEDEN EN ATTITUDES 133.1 Vereisten 13

3.2 Contextgegevens 16

3.3 De beroepshouding van de marketeer 17

4 BIBLIOGRAFIE 18

5 MEDEWERKERS 19

BEROEPSPROFIEL MARKETEER 1

1 S I T U E R I N G V A N H E T B E R O E P I ND E S E C T O R

Nederlands onderzoek, onderzoek door één van de deelnemende hogescholen en de erva-ring van de deelnemers ter gelegenheid van hun veelvuldige contacten met bedrijven, gevenaan dat werkgevers van marketeers meer dan vroeger commercieel personeel selecteren opbasis van persoonlijkheid en sociale vaardigheden. Meer dan anderen zal de marketeer inwerksituaties terecht komen waar teamwork verwacht wordt.

De afgestudeerden hoger onderwijs formuleren de wens dat hun opleiding hen beter op debedrijfspraktijk zou voorbereiden. De overgang van opleiding naar bedrijfsleven is voor hennog te moeilijk. Bedrijfsleiders stellen vast dat hogergeschoolden meestal niet onmiddellijkinzetbaar zijn. Zowat de helft van de nieuw aangeworven marketeers wordt in het bedrijfzelf bijgeschoold. Grote ondernemingen, onder meer in de banken verzekeringssector,vinden dergelijke bedrijfsgerichte bijscholing vanzelfsprekend.

Van de marketeer wordt verwacht dat hij of zij een breed inzicht in het ondernemingsgebeu-ren koppelt aan zin voor initiatief en een sterke persoonlijke motivatie. De meesten onderhen zullen tijdens hun loopbaan in verschillende functies en werksituaties belanden.

VDAB-verantwoordelijken en verantwoordelijken van privé-selectiebureaus hebben ervarendat gegradueerden marketing ook aan de eisen van vacatures kunnen voldoen die niet speci-fiek op hun opleiding zijn gericht. Het werk dat door een gegradueerde van de economischerichting wordt uitgevoerd is sterk verschillend van bedrijf tot bedrijf, alsook de graad vanverantwoordelijkheid die men er krijgt.

In Vlaanderen wordt veel belang gehecht aan de taalvaardigheid in verschillende internatio-nale talen. Vooral de praktische kennis van het Frans staat bij veel afgestudeerden op eenlaag peil.

In grote ondernemingen en in gespecialiseerde bedrijven, zoals reclame- en marktonder-zoekbureaus kan de marketeer zich toespitsen op de typische verkoop- en/of marketingge-bonden activiteiten. In kleine ondernemingen, buiten de sector van de marketingcommuni-catie of -consultancy, zal de marketeer in veel gevallen een brede waaier van taken op zichnemen.

De marketeer kan na verloop van tijd doorgroeien binnen een onderneming. We moetenhier een onderscheid maken tussen een loontrekkende marketeer en een zelfstandige.

De loontrekkende heeft tijd nodig om binnen het bedrijf te promoveren. Meestal valt deeerste promotie in de loop van de eerste zeven jaar. Het betreft dan vaak de eerste stap inhet middenkader. Uit diverse onderzoeken blijkt dat 25 % van de startende marketeers inloondienst doorgroeien naar het middenkader. De marketeer heeft een zeer ruime beroeps-keuze en dat resulteert eveneens in een brede waaier aan instapfuncties in het middenkader.

Na gemiddeld 15 tot 20 jaar stoot ongeveer 10 % van het middenkader door tot het eigenlijkkader. Deze cijfers lagen vroeger wel enigszins anders. De ommekeer ligt in het begin vande jaren tachtig: de economie gaat wankelen en universitairen palmen een stuk van de af-

BEROEPSPROFIEL MARKETEER2

zetmarkt van onze gegradueerden in. De huidige kaderfuncties liggen in het verlengde vande middenkaderfuncties. Al de functienamen komen terug, maar dan voorafgegaan of ge-volgd door hoofddirecteur, -afgevaardigde of -beheerder.Terzelfdertijd verhogen de eisen gesteld aan operationeel personeel. Gegradueerden ver-dringen op hun beurt lagergeschoolden.

Voor de zelfstandige marketeer is de instaptijd moeilijk na te gaan. Sommigen worden naeen succesvolle carrière als loontrekkende toch zelfstandig, anderen wagen de sprong on-middellijk na hun studie. Globaal spreken we over een 10% zelfstandige marketeers.Hoewel de carrière moeilijk na te trekken is, lijkt er ons toch een diversificatie in de ver-schillende beroepen te zitten. We durven hier dan ook een zekere hiërarchie inbouwen: deinstapfunctie (die supra al werd toegelicht), de middenkaderfunctie en de kaderfunctie.

De term “marketeer” voor het aanduiden van het beroep dat hier wordt beschreven, is in hetbedrijfsleven niet algemeen in gebruik. Er bestaat geen algemeen aanvaarde term voorcommerciële medewerkers van niveau 4 en 5. Er bestaat ook geen beroepsvereniging diealle beoefenaars van deze functies groeperen. De Stichting Marketing groepeert wel eengroot aantal professionelen die marketingfuncties uitvoeren. Er bestaat ook een verenigingvan inkopers, namelijk de VIB, de Vereniging voor Inkoop en Bedrijfslogistiek. Om eenvolledig beeld te krijgen van de arbeidsmarkt voor "marketeers" en van de eisen die hetbedrijfsleven aan hen stelt, is nader onderzoek wenselijk. In elk geval betreft het een beroepmet een sterk multisectorieel karakter.

1.1 Beroepsfuncties opgenomen door marketeersDe meeste marketeers worden tewerkgesteld in functies die gericht zijn op de ver-koop. Ze zijn uiteraard ook vertegenwoordigd in marketingfuncties. Enkele zijn in-koper. Een aantal onder hen bereikt leidinggevende functies.

We weten dat ze in de volgende bedrijfsfuncties terecht kunnen− administratief commercieel medewerker− verkoper binnendienst− televerkoper− productieassistent− assistent manager− administratieve functie− programmaplanner− kantoormedewerker− assistant export manager− receptioniste-telefoniste− assistent van de verkoopdirecteur− medewerker klantendienst− quality & customer control− marketing assistent− orderacceptor− logistiek medewerker− medewerker commercieel secretariaat− dossierbeheerder− marktonderzoeker− loketbediende bank− verkoper-adviseur− verkoper-magazijnier


− verkoper− agent -buitenland− agent -binnenland− vertegenwoordiger− handelsreiziger− commercieel afgevaardigde− industriële vertegenwoordiger− commercieel medewerker− verkooppromotor− verkoopmanager− export sales manager− zelfstandig vertegenwoordiger− zelfstandig agent− verkoopassistent− uitzendconsulent− prospecteur− cliënteelgelastigde− verkoper binnendienst− televerkoper− account manager− merchandiser− advertising- & promotioncoördinator− advertising manager− assistant manager− assistant manager− product planning & promotion− assistant promotion manager− assistent persattaché− bediende PR− assistent marktonderzoeker− marktanalist− commercieel medewerker export− commercieel trainer− opleiding− bediende traffic department− bediende distributieplanning− specialist pricing & product specifications− key account manager− retail account manager− klantenadviseur− projectleider− special events officer− assistant marketing manager− assistant product manager− international assistant product manager− international product manager− brand manager− quality & customer control− aankoper− aankoopbediende− assistant aankoper− hoofd van de aankoop


− inkoper− inkoopbediende− assistant inkoper− hoofd inkoop− voorraadbeheerder− administratieve medewerker− logistiek bediende− projectleider− junior account executive− assistant account executive− projectverantwoordelijke− assistant projectleider− assistant projectverantwoordelijke− (senior) account executive− pr-manager− projectleider− projectverantwoordelijke− junior-projectleider− junior-projectverantwoordelijke− (assistant) - verkoopleider− regiomanager− verantwoordelijke (administratie) binnendienst− verantwoordelijke marketing− export en import verantwoordelijke− productiemanager, account manager− adjunct commerciële directeur− afdelingsverantwoordelijke− area manager− customer-servicemanager− distributieverantwoordelijke− logistieke manager− projectleider− pr-verantwoordelijke− ...

Voor de middenkaderfunctie als zelfstandige komen de volgende functienamenvoor− assistent-afgevaardigd beheerder− assistent beheerder− assistent ondernemer− co-agentschapsdirecteur− co-gerant− hoofdconsulent− assistent storemanager− assistentzaakvoerder− assistent-uitbater− ...

Voor de kaderfunctie kan men de volgende functienamen vinden− afgevaardigd beheerder− ondernemer


− agentschapsdirecteur− gerant− storemanager− zaakvoerder− uitbater− bestuurder− bedrijfsleider− ...

En dit is nog maar een greep uit de functies die in het bedrijfsleven in aanmerkingkomen voor een marketeer. Het was dus voor de werkgroep onbegonnen werk omvoor elke soort functie een volledige beschrijving van de taken te geven. Hier volgtenkel de schets van een paar taakbeschrijvingen.

♦ Sales assistant in een industriële onderneming− bestellingen met eventueel prijs en leveringstermijnen doorgeven− courante problemen oplossen door middel van telefonisch contact en/of fax met

klanten− brieven typen− vluchtgegevens en details van zendingen doorgeven− bestellingen van toestellen en onderdelen opvolgen− klassement bijhouden− contact met transporteurs voor het regelen van verzendingen− transport laten verzekeren− zendingen naar de klanten coördineren− retourzendingen opvolgen− telefoongesprekken overnemen of klanten opvangen bij afwezigheid van sales

managers of andere sales assistants

♦ Commercieel medewerker van een bank− advies verlenen aan bestaande en nieuwe cliënteel over het aangeboden pro-

ductenpakket− verzorgen van de cliëntenservice− administratief werk verrichten op een geautomatiseerd netwerk



2.1 Clustering van de beroepsfuncties voor een marketeerEen onderzoek uitgevoerd in één van de deelnemende hogescholen heeft de werk-groep geholpen om op basis van dit weliswaar onvolledig onderzoek de beroeps-functies in aanvaardbare categorieën te clusteren.

De werkgroep voerde daarnaast een telefonische bevraging uit bij een representa-tief aantal afgestudeerden.

De werkgroep is op basis van een en ander van oordeel dat de volgende types vanberoepsfuncties bij marketeers het meest voorkomen:− bediende van de binnendienst van een verkoopafdeling− verkoper met marketingactiviteiten− marketingmedewerker van een onderneming

De volgende bedrijfsfuncties komen minder voor:− commercieel geschoold inkoper− dienstverlener i.v.m. marketingcommunicatie− medewerker van een marktonderzoekbureau− manager van een commerciële dienst

2.2 Beschrijving van de taken per type marketeerOp een symposium werden voorontwerpen van de hierna volgende beschrijvingenvoorgelegd aan vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, onder andere aan gegra-dueerden marketing. Aan de hand van de besprekingen werden de beschrijvingenaangepast.

2.2.1 Bediende van de binnendienst van een verkoopafdeling− contacteren van klanten: informeren en opvolgen, orderadministratie, klachten-

behandeling− contacteren van leveranciers: offertes aanvragen, stockbeheer, goederenbege-

leiding− verrichten van administratief werk: receptie, telefoneren, secretariaat, facturatie,

klasseren, corresponderen en communiceren in verschillende vreemde talen (af-hankelijk van de regio), organiseren en plannen

− ondersteunen van de verkoop en marketing− verzorgen van interne communicatie

2.2.2 Verkoper met marketingactiviteitenCommunicatieve taken− het leggen van contacten met potentiële klanten, zowel in binnen- en buitenland.

Dit houdt in : het opzoeken van adressen, voorbereiding van het gesprek,klaarmaken van sales materiaal en telefonisch of schriftelijk een bezoek aan-kondigen


− het onderhandelen met externe relaties− het geven van informatie over producten (diensten), het bedrijf en zijn interne

organisatie, de service en de manier van leveren− het argumenteren en weerleggen van tegenwerpingen− rapporteren (per bezoek)

Commerciële taken− bepaling van de meest economische routing− mee helpen bepalen van productbeleid, prijsbeleid en promotiebeleid− evaluatie eigen taken:

• budgetcontrole,• aantal lost-orders• aantal afgelegde bezoeken• aantal offertes• aantal orders per regio

Administratieve taken− telefoneren− faxen− werken met PC, tekstverwerking− fotocopiëren− post behandelen− brieven schrijven (ook in vreemde talen)− opstellen mailings

2.2.3 Marketingmedewerker van een onderneming

De marketingmedewerker van een onderneming is iemand die− ofwel een marketingfunctie binnen de onderneming vervult welke ondersteu-

nend is voor andere functies (vnl. marketing en verkoop)− ofwel een marketingfunctie in de buitendienst vervult, gericht op de externe

markten waarmee de onderneming wordt geconfronteerd, en waarbij hij/zij on-dersteund wordt door diverse interne functionarissen

− ofwel een marketingfunctie vervult die een combinatie is van zowel intern alsextern gerichte werkzaamheden

Taken met betrekking tot de interne functie− informatieverzameling uit primaire en secundaire bronnen, met als doel analyse

en vervolgens advies naar zowel interne opdrachtgevers en/of gebruikers alsnaar de medewerkers buitendienst

− marktanalyse, concurrentieanalyse, marketinganalyse, omzetanalyse, communi-ceren met medewerkers van diverse afdelingen binnen het eigen bedrijf, zoals:marketing administratie, marktonderzoek, productontwikkeling, advertising &sales promotion, product management, verkoop, productieplanning, magazijn,verzending, boekhouding

− opstellen van marketing deelplannen, inclusief de budgettering− samenstellen van folders, voorbereiding van incentives− communiceren met medewerkers buitendienst− communiceren en afspraken maken met leveranciers (bijvoorbeeld marktonder-

zoekbureau, reclamebureau, PR-bureau, enz.)− oplossen van problemen ten behoeve van (vooral) de externe medewerkers− verrichten van administratief werk


− telefoneren− werken met PC, waaronder tekstverwerking, databasebeheer en spreadsheet− tekstverwerking− faxen− fotocopiëren− post behandelen− klasseren− brieven schrijven− onthaal− opstellen agenda− presentaties− vertalen van commerciële documenten, voorbereiden van vergaderingen, bijwo-

nen van vergaderingen

Taken met betrekking tot de externe functie− bezoeken van klanten met als doel de behoeften van de klant te analyseren− communiceren met medewerkers binnendienst van functies als:

• marketing• marktonderzoek• productontwikkeling• advertising & sales promotion• verkoop• productie

− concipiëren, uitwerken en budgetteren van campagnes gebaseerd op eigen ana-lyses en op informatie van de medewerkers binnendienst

− de klant hieromtrent informeren en adviseren− onderhandelen met medewerkers binnendienst omtrent de uitvoering van de

campagne− de klant begeleiden bij de uitvoering van de campagne, klantenbinding realise-

ren− organiseren en coördineren van de campagne− evalueren van de campagne− rapporteren, zowel naar de klant als naar de interne medewerkers en verant-

woordelijken− telefoneren− werken met PC, tekstverwerking, faxen− fotocopiëren− post behandelen− klasseren− brieven schrijven− onthaal− opstellen agenda− presentaties− vertalen− voorbereiden van vergaderingen, bijwonen van vergaderingen

Taken met betrekking tot de gecombineerde functie− informatieverzameling uit primaire en secundaire bronnen, met als doel analyse

en vervolgens het concipiëren, uitwerken en budgetteren van marketing(deel)plannen

− marktanalyse, concurrentie-analyse, marketinganalyse, omzetanalyse


− concipiëren en doen verrichten van marktonderzoek, impulsen geven tot pro-ductontwikkeling, concipiëren en doen uitwerken van advertising & sales pro-motion

− opstellen en budgetteren van marketing (deel)plannen− onderhandelen met en motiveren van medewerkers van diverse afdelingen bin-

nen de eigen onderneming omtrent de uitvoering van de marketing deelplannen,zoals: marketing administratie, marktonderzoek, productontwikkeling, adverti-sing & sales promotion, verkoop, productieplanning, inkoop

− selecteren van en onderhandelen met distributeurs− organiseren, coördineren en doen uitvoeren van campagnes− kostenbewaking− controle uitoefenen op en intern rapporteren over de commerciële, financiële en

bedrijfseconomische afwikkeling van de campagnes− telefoneren,− werken met PC− tekstverwerking− faxen− fotocopiëren− post behandelen− klasseren− brieven schrijven− onthaal− opstellen agenda− presentaties− vertalen− voorbereiden van vergaderingen, bijwonen van vergaderingen

2.2.4 Commercieel geschoold inkoperGezien de afwezigheid van inkopers op het symposium moet de hierna volgendeopsomming nog worden voorgelegd aan uitvoerders van deze bedrijfsfunctie. Doortijdsgebrek is hier nog niet aan voldaan. Er werd wel rekening gehouden met be-roepsprofielen van inkopers zoals deze in Nederland bv. zijn opgesteld.Hieronder vindt men taken die zowel door inkoopmanagers als door operationeleinkopers worden vervuld.

Strategische taken

♦ Planning− opstellen van een langetermijninkoopplan− bestuderen van eigen marktpositie− beoordelen van marktontwikkelingen− afstemmen van strategieën op deze marktontwikkelingen♦ Controle− evaluatie van het inkoopbeleid

Tactische taken

♦ Planning− opstellen van een tactisch inkoopplan: wie doet wat op welk moment en met

welk gewenst resultaat♦ Uitvoering− leiding geven aan inkopers en ze begeleiden


− zelf inkopen♦ Controle− budgetcontrole− controle van voorraden− controle op de betalings- en leveringsvoorwaarden van de afdeling

Operationele taken

♦ Planning− plannen van de eigen uitvoerende en controlerende taken organiseren van de ei-

gen uitvoerende en controlerende taken♦ Uitvoering− inkopen (vooronderzoek, onderhandelen, bestellen, opvolgen,...)− relaties onderhouden met leveranciers (marktonderzoek, evaluatie,...)− verslag uitbrengen over de eigen activiteiten♦ Controle van de eigen taken

2.2.5 Medewerker van een reclamebureau− samenwerken met de senior account executive− producten leren kennen− concurrentieanalyses maken− bestekken maken− facturatie opmaken− de markt bijhouden− reclame-investeringen bijhouden− communiceren met andere medewerkers binnen het bureau− ideeën aanbrengen voor een strategische benadering van de reclamecampagne− mee instaan voor de inhoudelijke evaluatie, de redactie en de uitvoering van de

reclameopdracht in overleg met de SAE en de productieverantwoordelijke− marktonderzoek en analyse van de gegevens− statistische verwerking van de marketinggegevens− briefing− presentaties voorbereiden− vergaderingen bijwonen− opstellen mailings− vertalen− telefoneren− faxen− werken met PC− tekstverwerking− fotocopiëren− post behandelen− brieven schrijven

2.2.6 Medewerker van een marktonderzoekbureau− analysewerk voor projecten doen: opstellen van analyseschema's, hercoderen,

vragen verwerken, rapporteren− de enquêteurs controleren− plannen van de controlefase− uitvoeren van de controle: opbellen van respondenten− prospectie ondersteuning doen: verzamelen van informatie, aanmaak van mai-


lingadressen, versturen− de enquêteurs briefen: concrete afspraken maken, verzamelen van documenten

hulp bieden bij het veldwerk− deelnemen aan rapportering− presentaties voorbereiden en uitvoeren: aanmaak van de grafische rapportering,

nalezen van teksten, helpen bij het schrijven van bepaalde projectonderdelen,helpen bij het maken van slides voor de presentatie

− vragenlijsten, presentaties en rapporten vertalen− vergaderingen bijwonen en verslagen schrijven− resultaten van het marktonderzoek statistisch verwerken projectcoördinatie

doen− afspraken invullen− boekhoudkundige documenten en post klasseren− algemene briefwisseling doen− informatie van klanten, prospecten, leveranciers en personeel bijhouden− databank beheren : aanmaak en onderhoud− netwerk onderhouden− faxen

2.2.7 Leidinggeven aan een commerciële dienstEen leidinggevende functie impliceert het takenpakket van de basisfunctie aange-vuld met een aantal leidinggevende taken, die sterk afhankelijk zijn van de per-soonlijkheid van de leider.

We hebben ons daarom beperkt tot de hoofdkenmerken:− het leiden van een team, afdeling, filiaal, bedrijf− het leiden van de dagdagelijkse werkzaamheden− het leiden van een groep medewerkers (motiveren, opleiden, animeren)− het coördineren van de administratie− het opstellen van een haalbaar businessplan− het plannen en formuleren van doelstellingen− de controle van zowel de producten, de klanten als de medewerkers− de communicatielijnen uittekenen, onderhouden en controleren− de verantwoordelijke beslissingen nemen binnen de juiste tijd, planning en om-

geving, aangepast aan het vooropgestelde businessplan− het organiseren van de verschillende werkzaamheden− de eindverantwoordelijkheid op een bedrijfsverantwoorde manier dragen− het zelfstandig uitwerken van een aantal beslissingen, rekening houdend met de

haalbaarheid binnen de onderneming− de kwaliteit van bedrijf, medewerker, product, klant, leverancier en economi-

sche omgeving bewaken

2.3 Deelfuncties die aan marketeers worden toevertrouwdDe eerder beschreven taken kunnen worden geclusterd tot een aantal deelfuncties.Omwille van de omvang en de verscheidenheid van de hoger aangehaalde taken,beperken we ons hier tot het aangeven van de deelfuncties die het meest voorko-men:− contacten onderhouden met commerciële partners− verkopen of inkopen− onderhandelingen met commerciële partners voorbereiden en voeren− administratief werk uitvoeren dat verband houdt met commerciële activiteiten


of met de interne werkorganisatie− interne contacten onderhouden binnen het eigen bedrijf rond de uitvoering van

aan- of verkoop− advies verstrekken aan commerciële partners− intern advies verstrekken in verband met de marketingaanpak van de onderne-

ming− rapporteren aan de hiërarchische overste en/of aan teamleden− interne en externe gegevens verzamelen en beoordelen in verband met de be-

haalde resultaten (omzet, marktaandeel, kosten, klantentevredenheid, ...)− marktonderzoek voorbereiden, uitvoeren en analyseren− plannen uitwerken i.v.m. de commerciële bedrijfsactiviteiten− marketingcommunicatie voorbereiden, bespreken met interne en externe part-

ners en eventueel zelf uitwerken− problemen bij de uitvoering van de commerciële bedrijfsactiviteiten oplossen− budgetten opstellen en hun naleving controleren− bedrijfsdoelstellingen bepalen en het eigen beleid evalueren− commerciële en administratieve bedrijfsactiviteiten organiseren en leiden− een ondernemingsstrategie helpen uitwerken


3 V E R E I S T E K E N N I S , V A A R D I G H E -D E N E N A T T I T U D E S

Aan het reeds hoger vermeld symposium werd tevens een lijst van verwachte kennis, vaar-digheden en attitudes ter discussie voorgelegd per type beroepsfuncties.Veel elementen komen bij elk type beroepsfunctie terug. Dit geeft aan dat het wel om éénen hetzelfde beroep gaat waarbij welbepaalde vereisten typisch zijn voor welbepaalde be-roepsfuncties.

3.1 VereistenDe marketeer moet− vertrouwd zijn met allerhande verkoops- en onderhandelingstechnieken− zowel schriftelijk maar vooral mondeling in verschillende talen correct kunnen

communiceren− kunnen werken met een tekstverwerkingsprogramma, spreadsheet, bestandsor-

ganisatieprogramma en een presentatieprogramma− noties hebben van desktop publishing en een statistisch programma beheersen,− een uitgebreide theoretische kennis hebben over en inzicht hebben in marketing

in al zijn aspecten (zowel het conceptuele als het strategische en het tactische)− van de marketing de structuren, modellen en strategische denkwijzen kennen en

kunnen toepassen− kennis hebben van macro- en meso-economische ontwikkelingen die deel uit-

maken van het krachtenveld waarin zijn onderneming zich bevindt− deze ontwikkelingen kunnen analyseren, beoordelen en vertalen in adviezen

m.b.t. het beleid− commerciële probleemsituaties waarmee zijn onderneming wordt geconfron-

teerd, kunnen analyseren− zijn marketingkennis planmatig kunnen toepassen op deze probleemsituaties,

d.w.z. dat hij doelstellingen moet kunnen formuleren, strategieën kunnen selec-teren en deze strategieën kunnen concretiseren in tactische beslissingen

− bekwaam zijn de uitvoering van marketing(deel)plannen te controleren en teevalueren op hun commerciële en bedrijfseconomische resultaten

− kunnen inschatten wat de gevolgen zullen zijn, zowel commercieel als bedrijfs-economisch, van het maken van bepaalde keuzen

− een meer dan oppervlakkige kennis hebben van bedrijfseconomische aspectendie verbonden zijn aan marketingbeslissingen

− een meer dan oppervlakkige kennis hebben van juridische aspecten die verbon-den zijn aan marketingbeslissingen

− belangstelling hebben voor en kennis hebben van direct marketing technieken− kunnen rapporteren en presentaties doen− bekwaam zijn om met medewerkers en externe partners (o.a. leveranciers en

distribuanten) een relatie op te bouwen en te onderhouden− bekwaam zijn om medewerkers en externe partners te motiveren tot samenwer-

king− zowel zelfstandig als in teamverband kunnen werken− kritisch staan tegenover de informatie waarmee hij wordt geconfronteerd, te-


genover de analyses die hij hiervan maakt, de aanbevelingen die hij op dezeanalyses baseert, tegenover zichzelf en zijn houding tegenover derden

− bereid zijn te luisteren naar de mening van derden, open staan voor de meningvan derden en bereid zijn de eigen mening te wijzigen

− bereid zijn om als teamlid te functioneren; aanvaarden dat elk teamlid zijn ei-genheid heeft en hiernaar handelt

− gericht zijn op het toepassen van ethische normen en waarden; consequent zijnin het toepassen van deze ethische normen en waarden

− commercieel ingesteld zijn− klantgericht kunnen denken en handelen− kunnen synthetiseren (rapport)− heel leergierig ingesteld zijn en literatuur op de voet volgen− contactvaardig zijn− zin hebben voor initiatief hebben− nauwkeurig zijn− gemotiveerd zijn− zelfdiscipline hebben− zelfstandig zijn− flexibel zijn− een flinke dosis zelfvertrouwen en organisatietalent bezitten− problemen kunnen oplossen en conflictloos tegenwerpingen kunnen weerleggen− stressbestendig zijn− een groot doorzettingsvermogen hebben− vriendelijk en hulpvaardig zijn− een groot aanpassingsvermogen hebben− zin hebben voor verantwoordelijkheid− zijn eigen sterke en zwakke punten kennen− maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen− objectieve normen hanteren− zich niet te gemakkelijk laten beïnvloeden, integer en eerlijk zijn

Vooral in inkoopfuncties moet de marketeer− de structuren en het functioneren van organisaties kennen− de informatiestromen binnen een organisatie kunnen beheren, voor zover deze

stromen nodig zijn voor het ondersteunen van zijn beslissingen− de doelstellingen, strategieën, processen, activiteiten en taken van een inkoop-

afdeling kunnen uitwerken− het inkoopproces kunnen beheersen− het tactisch en operationeel inkoopbeleid vorm kunnen geven in een inkoopplan− de implementatie van dat plan kunnen inschatten− het plan schriftelijk en mondeling kunnen presenteren− de inkoopactiviteiten alleen of in samenwerking met derden kunnen uitvoeren;

het gaat hier om voorbereiden en houden van inkoopgesprekken, onderhoudenvan contacten en samenwerken met leveranciers, beoordelen van inkoopresul-taten, enz.

− technologische expertise kunnen verwerven

Vooral in marketingcommunicatiefuncties moet de marketeer− een stevige dosis media- en reclametechnieken onder de knie hebben− vertrouwd zijn met business to business en consumer account behandeling− creatief ingesteld zijn


− dynamisch zijn− een nuchtere kijk hebben op de dingen− vlot en overtuigend kunnen schrijven− goed met cijferanalyses kunnen omgaan− strategisch inzicht hebben : hij/zij moet zoveel mogelijk elementen van ver-

schillend niveau in overweging nemen om tot concrete beslissingen te komen opproduct- en communicatieniveau

− een passie hebben voor reclame, de media alert in het oog houden en gebetenzijn door de reclamemicrobe

− een organisatietalent hebben

Vooral in marktonderzoeksfuncties moet de marketeer− een scherpe analytische zin hebben− projectmatig kunnen werken : hij moet kunnen omgaan met meerdere, uiteenlo-

pende takenpakketten en organisatietalent hebben− de knepen van het marktonderzoek kennen en de resultaten statistisch kunnen

verwerken− belangrijke zaken kunnen onderscheiden van minder belangrijke en kunnen

synthetiseren− voor de presentaties oog hebben voor de interesses van de toehoorders en een-

duidig de resultaten kunnen toelichten

De leidinggevende marketeer moet daarnaast− een uitgebreide theoretische kennis en inzicht hebben in alle aspecten van de

marketing, wat hij eveneens kan plaatsen binnen de ruime context van de ma-cro-, micro- en meso-economische omgeving

− elke situatie juist kunnen inschatten en plaatsen in zijn vooropgesteld business-plan

− zijn planning/beleid zeer verantwoord en helder kunnen uittekenen en commu-niceren naar zijn onmiddellijke omgeving (medewerkers, klanten, leveranciers,...)

− de gevolgen van zijn ondernomen acties zeer goed kunnen inschatten en er da-delijk op anticiperen

− zijn medewerkers op een professionele manier kunnen leiden, motiveren, analy-seren en controleren

− heel sterk zijn in het zelfstandig werken en het zelfstandig nemen van beslissin-gen, waarvan hij de draagwijdte op voorhand moet kunnen inschatten en dieperfect passen in het vooropgezet businessplan

− organisatorisch een kei zijn en een duidelijke kijk hebben op de impact van zijnbeslissingen binnen het groter geheel van het bedrijf en ver daarbuiten,

− een zeer nauwkeurige analyse maken van een probleem om van daaruit de ge-paste oplossing uit te werken samen met zijn medewerkers

− een leider van een team zijn. Hij verstaat de kunst om mensen voor zijn kar tespannen en samen een professionele, langdurige relatie uit te bouwen. Maar bo-venal is een leider een sterke persoonlijkheid, die stressbestendig is.

− een grote zelfzekerheid hebben− een grote persoonlijkheid ontwikkelen− een daadwerkelijke luisterbereidheid tonen− een grote mensenkennis hebben− een gezonde, kritische en realistische kijk op het bedrijf, de mens en de wereld

hebben− een sterk relativeringsvermogen hebben


− een consequente en rechtvaardige manier van handelen hebben− een sociaal, vlot iemand zijn− een open geest hebben− een strikte deontologie nastreven− een gedreven communicator zijn− een goede timemanager zijn− een groot respect hebben voor zijn medewerkers− een sterk creatief vermogen− een grote beschikbaarheid kunnen delegeren− probleemoplossend kunnen denken− een sterke verantwoordelijkheidszin hebben

3.2 ContextgegevensNaargelang het bedrijf en de werksituatie verschillen de gebruikte hulpmiddelen.De vandaag onvermijdelijke computer is niet steeds met dezelfde software uitge-rust. De modernste communicatiemiddelen zoals het gebruik van E-mail en van In-ternet dringen niet overal even snel door. Ondertussen is de fax algemeen ingebur-gerd. In sommige functies zoals de inkoop ontstaan er systemen van gedeeltelijkeautomatisering. Voor de verkoper zijn nieuwe middelen ter beschikking om zijnpresentatie te doen.

Steeds meer wordt in teamverband gewerkt. In een deel van de beroepsfunctieswordt intens intern gecommuniceerd tussen medewerkers met uiteenlopende taken.

In het ene bedrijf is het uit te voeren takenpakket toegespitst op één welbepaaldespecialisatie. In het andere bedrijf worden uiteenlopende soorten taken, die elk an-dere kennis en vaardigheid vereisen, door dezelfde marketeer vervuld. In elk gevalloopt de marketeer in de loop van zijn/haar carrière veel kans om uiteenlopende ta-ken te vervullen.

In het ene bedrijf wordt volgens strikte werkprocedures gewerkt. In het anderewerkt men in een minder gereglementeerde wereld.

In het ene bedrijf wordt voortdurend gerapporteerd. In het andere wordt slechts metlange tussenpozen naar eindresultaten gekeken.

De verwachte resultaten zijn naast omzet, winst en/of kostenbeheersing steeds meerklantentevredenheid en de opbouw van een constructieve langetermijnrelatie metde commerciële partner. Daarnaast is het effectief uitvoeren van de vooropgezettetaken en het streven naar efficiëntie bij de uitvoering van deze taken steeds meereen dagelijkse bekommernis. Precieze en heldere analyses en rapporten worden vanveel marketeers verwacht. Efficiënte en conflictvrije communicatie met medewer-kers en opdrachtgevers is eveneens vereist.Tevredenheid van medewerkers, collega's en opdrachtgevers wordt ook best nage-streefd. Overzichtelijke en realistische marketing- of inkoopplannen worden ver-wacht van marketeers die hiermee belast worden. Van een marktonderzoeker wordteen wetenschappelijk verantwoorde en voldoende genuanceerde analyse vanzijn/haar onderzoek gevraagd.

De graad van verantwoordelijkheid hangt sterk af van de plaats van de uitgevoerdefunctie binnen het organigram van de onderneming en van de graad van zelfstan-digheid die er aan de medewerkers wordt gegeven.


3.3 De beroepshouding van de marketeerDe marketeer moet de bovenvermelde basis-, neven- en leidinggevende functiesmet de aangepaste kennis, vaardigheden en attitudes op een deontologisch verant-woorde manier kunnen ontplooien en in om het even welke economische omge-ving.

Afhankelijk van de graad van zelfstandig beslissen heeft de marketeer te maken meteen hoop vertrouwelijke informatie, die hij met de nodige discretie moet behande-len.

De marketeer toont het nodige respect voor zijn economische omgeving. En dezeeconomische omgeving kunnen we afhankelijk van de economische inplanting vanhet bedrijf heel breed uitsmeren: klant, bedrijf, leverancier, toeleveringsbedrijf,producent, distributeur, medewerker, omgeving, milieu, mensheid, wereld.

Als marketeer is men zich ervan bewust dat men een wezenlijke schakel is in deeconomische ketting van het bedrijf. Daardoor moet de marketeer oog hebben voorde integrale kwaliteitszorg, waarbij zijn functie vaak een cruciale rol speelt. Eenmarketeer moet zich altijd opstellen als een kwaliteitsbewaker.

In de relatie met klanten moet de marketeer een vertrouwensman zijn, die een ex-clusieve klantenbinding vooropstelt. Tijd staat hier in verhouding tot vertrouwen,discretie en professionaliteit.

Bovenal moet een marketeer een professional zijn, die zijn beroep ernstig neemt enhet kan plaatsen in een ruimere economische context.



♦ Opleidingen, bijlage bij het Tijdschrift voor Marketing, juni 1995.

♦ Beroepsprofiel van Graduaat Marketing, eindwerk door 5 studenten van de HogeschoolGent, Departement Bedrijfskunde BME, juni 1995.

♦ Een onderzoek van de Simon Stevin Hogeschool, Brugge, juni 1995.

♦ Lijst van functies uitgevoerd door afgestudeerden graduaat marketing, Karel de GroteHogeschool, Antwerpen, 1996.

♦ Lijst van afgestudeerden aan de Hantal te Kortrijk, 1996.

♦ Beroepsprofiel van de afgestudeerden Marketing 1990-'93, Dr. A. Geeraert, KH Leuven,Departement Economische Hogeschool H.-Hart Heverlee, 1996.



De werkgroep bestond uit opleidingsverantwoordelijken van verschillendeVlaamse hogescholen

♦ Mevr. C. De Cubber (secretaris), Hogeschool Gent

♦ Mevr. A. Vervrangen, Katholieke Hogeschool Leuven

♦ Dhr. K. Callens, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen

♦ Dhr. J. Jacobs, Provinciale Hogeschool Limburg

♦ Dhr. P. Vanbrabant, Vlaamse Autonome Hogeschool West-Vlaanderen

♦ Dhr. R. Vegauwen, Karel de Grote Hogeschool Antwerpen (voorzitter)

♦ Jean-Marie Deleye, medevoorzitter van de VLOR-Commissie voor het beroeps- enopleidingsprofiel van de opleiding bedrijfsbeheer, hielp de werkgroep bij de eindredac-tie


milieuadministratie (m/v)

sector : handel-administratiestudiegebied : handelswetenschappen & bedrijfskundeopleiding : bedrijfsbeheeroptie : milieuadministratieberoep : deskundige milieuadministratie


D/1998/6356/19



INHOUD BEROEPSPROFIEL MILIEUADMINISTRATIE

INHOUD

1 IDENTIFICATIE 11.1 Identificatiegegevens 1

1.2 Opdracht 11.2.1 Opdrachtgever 11.2.2 Doelstellingen 1

1.3 Procedure 1

1.4 Methode 1

2 VOORONDERZOEK 22.1 Socio-economische structurele ontwikkelingen in de sector 2

2.1.1 De macro-economische situering van de milieuproblematiek 22.1.2 Beschrijving van de huidige en verwachte ontwikkelingen

inzake milieuadministratie 2

2.2 Analyse van de arbeidsmarkt 62.2.1 Gegevens van tewerkstelling in de sector 62.2.2 Gegevens over de beroepen: beroepsstructuur van de sector 72.2.3 Functies 92.2.4 Relateren van de functies aan de beroepen

c.q. beroepenclusters 112.2.5 Inventaris van de bestaande beroepsprofielen

c.q. functieprofielen 11

3 VASTLEGGEN VAN DE BEROEPENCLUSTERS EN DEBEROEPEN 13

4 IN KAART BRENGEN VAN RELATIE TUSSEN BEROEPENEN OPLEIDINGEN 15

HET EIGENLIJKE BEROEPSPROFIEL 165.1 Exacte benaming van het beroep 16

5.2 Globale beschrijving van het beroep 16

5.3 Beschrijving van de activiteiten 16

INHOUD BEROEPSPROFIEL MILIEUADMINISTRATIE

5.4 Ondersteunende kennis 165.4.1 Gemeenschappelijke basiskennis en algemene beroepskennis 175.4.2 De gegradueerde in de milieuadministratie bezit volgende

specifieke beroepskennis 17

5.5 De gegradueerde in de milieuadministratie bezit volgende attitudes envaardigheden 20


BEROEPSPROFIEL DESKUNDIGE MILIEUADMINISTRATIE 1

1 I D E N T I F I C A T I E

1.1 IdentificatiegegevensSector : administratie milieuBeroep : milieucoördinator/medewerker milieucelBeroepsprofiel : milieuadministratie

1.2 Opdracht

1.2.1 OpdrachtgeverDe Vlor.

1.2.2 DoelstellingenBinnen het economisch hoger onderwijs neemt de opleiding milieuadministratieeen bijzondere plaats in, ze heeft dan ook een fundamenteel ander karakter dan demeeste andere studierichtingen.

Enerzijds is de opleiding relatief nieuw maar toch wordt het inhoudelijk overlegtussen het beroepenveld/de sector en het onderwijs over deskundigheden, eindter-men en curriculum reeds op regelmatige basis georganiseerd. Het ontbreken vaneen specifieke beroepsorganisatie vormt echter een moeilijkheid, zodat totnogtoeveelal eenmalige overlegsituaties gecreëerd werden om relevante informatie uit hetwerkveld te verkrijgen.

Anderzijds is iedereen ervan overtuigd dat de opleiding milieuadministratie eenbelangrijke maatschappelijke positie zal verwerven, daar de opleiding voorbereidtop diverse taken in het bedrijfsleven, de overheidssector en de non-profit sector.

1.3 ProcedureIn de navolgende tekst werden de opvattingen over deze nieuwe opleiding zo goedmogelijk verwerkt, waarbij de huidige versie nog niet als de definitieve kan be-schouwd worden. De instellingen voor hoger onderwijs zullen samen met alle be-trokken bedrijfssectoren en overheidsinstellingen het overleg ter zake voortzetten.Er dient aangestipt dat - gezien het nogal korte implementatietraject - er nog bijko-mend professioneel marktonderzoek moet plaatsvinden. Het verdient aanbevelingdit alsnog te doen om tot een validiteit van de arbeidsmarktpositionering van de ge-gradueerden in milieuadministratie te komen.Zie ook handleiding voor schrijven beroepsprofiel en hiervolgend.

1.4 MethodeDit beroepsprofiel is in drie stappen tot stand gekomenOp basis van de ervaring uit het onderwijs werd een sneuveltekst opgesteld, dievervolgens werd voorgelegd aan een aantal vertegenwoordigers uit het bedrijfsle-ven die in de 'sector' werkzaam zijn. Tenslotte werd de tekst tijdens een afsluitendevergadering met alle leden van de werkgroep bijgeschaafd.

BEROEPSPROFIEL DESKUNDIGE MILIEUADMINISTRATIE2


2.1 Socio-economisch structurele ontwikkelingen

2.1.1 De macro-economische situering van de milieuproblematiekDe milieuproblematiek is de laatste jaren ontegensprekelijk een voorname rol gaanspelen in onze maatschappij met belangrijke macro-economische ontwikkelingentot gevolg (repercussies).

Het bedrijfsleven wordt steeds meer geconfronteerd met de kosten en baten van demilieuzorg en met een snel groeiende uitbreiding van de milieuwetgeving.Bedrijven hebben met name vooral aandacht voor de wetgeving ter zake (milieu-vergunningen en emissienormen), het afvalprobleem (dure afvalverwerking en mi-lieuheffingen) en de klantenwensen (groen imago en andere ecolabels).

Milieuzorg is echter al lang geen zaak meer die alleen met industriële activiteitengeassocieerd wordt. Ook de overheid en de burger spelen op dit vlak een belangrij-ke rol. Sedert een twintigtal jaar kunnen wij een exponentiële groei van het milieu-bewustzijn in alle geledingen van de maatschappij vaststellen. De milieubewegingis er in geslaagd om het individu, de overheid en het bedrijfsleven in groeiendemate voor een degelijk milieubeleid te sensibiliseren. Door druk van de publiekeopinie en de regelgeving van de overheid is ‘milieu' een economisch gegeven ge-worden, dat in de strategische visie van de bedrijven een belangrijke rol is gaanspelen.

Als gevolg van deze recente macro-economische ontwikkeling is in de private enpublieke sector resp. bij profit en non-profitorganisaties een groeiende behoefteontstaan aan gekwalificeerde medewerkers met een polyvalente bedrijfseconomi-sche opleiding gekoppeld aan een gedegen kennis van de milieuwetgeving en mili-euproblematiek.

2.1.2 Beschrijving van de huidige en verwachte ontwikkelingen inzakemilieuadministratie 1

Recente socio-economische en politieke ontwikkelingen bewijzen dat het milieu-bewustzijn in alle geledingen van onze samenleving nog steeds snel groeit. Hetverleden heeft aangetoond dat dit - rekening houdend met een zekere inertie -steeds leidt tot een meer complexe regelgeving die directe consequenties heeft ophet individu, de ondernemingen en de overheid zelf. Dit moet ontegensprekelijkleiden tot een groeiende behoefte aan afgestudeerden in de milieuadministratie.

Dit verklaart het feit dat zij nu reeds in de verschillende sectoren van het bedrijfsle-ven en in de publieke respectievelijk non-profitsector werkzaam zijn. De afgestu-deerde milieuadministratie is met name ook een administratieve kracht; binnen zijnbrede economische basisopleiding ligt de nadruk op juridische, bedrijfseconomi-sche en bedrijfstechnische kennis. Het is precies de combinatie van de wetenschap-

1 Dit gedeelte bevat ook gegevens over de functies verbonden aan het beroep.


pelijk-technische en juridische kennis gekoppeld aan de administratieve en be-drijfseconomische vaardigheden die een belangrijke troef vormt op de arbeids-markt.

Het is vooral de aard van de organisatie die bepaalt of milieufuncties relatief fre-quent of weinig in de organisatie voorkomen. Bij organisaties uit de (algemene)dienstverlenende sector (zowel bedrijfsleven als overheid) behoren de milieufunc-ties hoofdzakelijk tot de secundaire, ondersteunende processen. Bij organisaties diezich specifiek richten op de milieuproblematiek zoals milieuadviesbureaus en af-valverwervende en -verwerkende bedrijven maar ook overheidsinstellingen zoalsgemeentelijke milieudiensten, AMINAL, OVAM e.d., behoren de functies vooraltot de primaire processen en komen zij derhalve veel voor.

De omvang en de aard van de organisatie bepalen in welke mate de taken gecombi-neerd dan wel gesplitst worden uitgevoerd. Milieufuncties komen voor in kleine,middelgrote en grote organisaties. Hoe kleiner de organisaties des te groter de kansdat verschillende soorten taken bij één persoon verenigd zijn en hoe breder defunctie van die persoon is.

Bedrijfsleven

Het milieubeleid van bedrijven gaat uit van een bekommernis voor het milieu ener-zijds maar anderzijds vooral van het kiezen van de meest economische oplossingom te voldoen aan de milieuwetgeving. Daarom hebben veel (vooral grote) bedrij-ven er voor gekozen milieuzorg als een integrerend deel van de ondernemingsacti-viteiten te beschouwen. Voor vele bedrijven betekent milieubeheer zo economischmogelijk omspringen met materiaal.

In grote industriële bedrijven bestaat aldus een belangrijke behoefte aan de gespe-cialiseerde afgestudeerden van de studierichting milieuadministratie voor het uit-voerend niveau. Hier draaien de 'milieuadministratoren' mee in de milieucel. Methun juridische en wetenschappelijk technische kennis moeten zij rapporteren welkemogelijkheden het bedrijf heeft binnen de normen van de milieureglementering. Zijmoeten het bedrijf behoeden voor overtredingen en vermijdbare milieubescher-mingskosten.

Door KMO's wordt de milieuwetgeving meestal echter als een bedreiging ervaren.Zij vrezen enerzijds de bijkomende kosten en de administratieve rompslomp bij hetaanvragen van vergunningen en anderzijds de repressieve aanpak van de overheid.Men is dikwijls bevooroordeeld en er zijn veel milieuconsulenten die een graantjewillen meepikken.

Vooral bij KMO's bestaat een grote behoefte aan gekwalificeerde medewerkers meteen polyvalente bedrijfseconomische opleiding gekoppeld aan een gedegen kennisvan de milieuwetgeving en milieuproblematiek.

'Milieu' is een nieuwe en vrij ingewikkelde materie. Verantwoordelijken in vooralKMO-bedrijven zien door de bomen het bos niet meer en doen zeer graag een be-roep op iemand die ten minste deeltijds met de milieuproblematiek in het bedrijfbezig is, maar daarnaast functioneert in de boekhouding of andere diensten van hetbedrijf. Natuurlijk kunnen zij terecht in de afvalsector. Bij de milieuconsulentenzijn ze omwille van hun kennis van zaken en administratieve en communicatievevaardigheden fel gegeerd.


De toenemende complexiteit van de milieuwetgeving en de daarbij horende admi-nistratieve verplichtingen op gewestelijk, nationaal en supranationaal niveau leidtonmiskenbaar tot een groeiende noodzaak aan het doelgericht informeren van debedrijfsleiding en/of het hoger technisch kader. In die zin is de functie van de afge-studeerde in de milieuadministratie in een bedrijf vooral van adviserende en onder-steunde aard. Bovendien ligt de weg open om zich te vestigen als zelfstandig mili-euconsulent, want veel bedrijven opteren voor extern advies.

Overheid

De hogergenoemde complexiteit heeft natuurlijk ook gevolgen voor de tewerkstel-ling van gegradueerden in milieuadministratie in de overheidssector. Door de snelleevolutie in de milieusector komen afgestudeerden vooral terecht bij milieudienstenvan de gemeentelijke (cfr. milieuambtenaar) of provinciale overheid enerzijds enbij intercommunalen of instellingen zoals het GOM, NCMV anderzijds. Zij wordendaar tewerkgesteld in veelsoortige milieuadviesfuncties. Door hun bedrijfsgerichtevorming kunnen ze als ambtenaren beter rekening houden met de specifieke nodenvan het bedrijfsleven.

In de toekomst zullen wijzigende politiek-maatschappelijke en socio-economischefactoren de tewerkstellingsmogelijkheden gunstig beïnvloeden. Uit aan de gangzijnde ontwikkelingen in het bedrijfsleven en de maatschappij valt af te leiden datde vraag naar milieudeskundigen nog zal toenemen. De steeds groeiende regelge-ving op het gebied van milieu heeft repercussies op alle geledingen van de maat-schappij: privaathuishoudens, overheidsinstellingen, kleine en middelgrote onder-nemingen, grote industriële bedrijven en de dienstensector

De bedrijven beseffen het toenemende belang van een degelijk gevoerd milieube-leid, als concurrentiefactor. Dit geldt des te meer wegens het wegvallen van allerleihandelsbelemmeringen en de steeds belangrijker wordende supranationale regelge-ving, met name de EU-richtlijnen inzake milieu. Milieu krijgt een hoge prioriteit bijstrategische en tactische managementbeslissingen. Alleen al ter vrijwaring van hunconcurrentiepositie zouden bedrijven vanzelfsprekend graag zien dat minstens bin-nen de Europese grenzen dezelfde milieunormen worden gehanteerd. Zodoendeheeft ook het bedrijfsleven belang bij een internationale uniformering van de regel-geving inzake milieu. Deze ontwikkeling moet noodzakelijkerwijs leiden tot grote-re tewerkstellingskansen voor afgestudeerden milieuadministratie.

De toenemende complexiteit van de milieuwetgeving en het toenemend belang vanmilieu als kosten(beheersings)factor leidt tot een grotere onzekerheid bij het nemenvan beslissingen en wijst op de noodzaak van een integrale benadering. In dezematerie kunnen afgestudeerden milieuadministratie een belangrijke ondersteunenderol vervullen.De Europese verordening (1836/1993) inzake milieubeheer- en milieuauditsyste-men, Eco-Management and Audit Scheme (EMAS), geldt voorlopig weliswaar al-leen op vrijwillige basis en alleen voor de industriële sector. We mogen echter ge-rust aannemen dat net zoals bij het opzetten van kwaliteitssystemen de grote indu-striële bedrijven in deze ontwikkeling het voortouw nemen. De implementatie vaneen milieuzorgsysteem vereist het engagement van de ondernemingsleiding en desensibilisering van alle medewerkers. Bijna alle elementen die ook bij IKZ aan deorde zijn komen hier voor (intentieverklaring, milieucharter, iedereen, top-down).Het is dus logisch dat in de meeste bedrijven kwaliteitszorg, milieuzorg en veilig-heid in één dienst zijn ondergebracht om een vlotte integratie van de respectievelij-ke beheersvisie mogelijk te maken. Daardoor zal men in elk proces in de onderne-


ming (van bv. van ontwerp tot dienst na verkoop) de milieuzorg integreren en tel-kens rekening houden met de consequenties voor het milieu. In dit opzicht zal er inde toekomst niet alleen in grote industriële bedrijven maar zeker ook in KMO's eenblijvende behoefte aan gegradueerden van de opleiding milieuadministratie be-staan.

Het is juist de kennis van verwante en niet-verwante vakgebieden die de afgestu-deerden in staat stellen het milieubeleid te integreren. Zij kunnen hierbij een ver-wijsfunctie vervullen en met deskundigen uit die disciplines communiceren. Voor-beelden van deze vakgebieden zijn bedrijfseconomie, fiscaal recht, informatica, ac-countancy, budgettering en wetenschappelijk-technische disciplines.

De integratie van het milieubeleid/milieuzorgsysteem in het dagelijkse beleid vanorganisaties uit het bedrijfsleven geldt in toenemende mate voor de dienstensectoren overheidsinstellingen, die steeds meer behoefte hebben aan polyvalent econo-misch opgeleide medewerkers, die op gebied van milieu betrouwbare informatiekunnen verstrekken en die kunnen adviseren bij milieueconomische management-beslissingen.

Kenmerkende noemer voor deze functies is de intermediaire positie. Veelal zal degegradueerde in milieuadministratie binnen een organisatie (bedrijf of overheidsin-stelling) met deskundigen van andere disciplines, financieel deskundigen, juristenen wetenschappelijk-technische medewerkers in teamverband moeten samenwer-ken. Constante in de mogelijke taken van de gegradueerde in milieuadministratieblijft de milieucomponent, waarbij in grotere organisaties een op de vooropleidingaansluitende functiescheiding of specialisatie vaker zal voorkomen dan in kleinere,waar hij met een breed takenspectrum belast is.

Gezien het belang van KMO-bedrijven in ons land blijft de gegradueerde in milieu-administratie in de eerste plaats 'all-rounder', die kan worden ingezet in een veel-heid van (ondersteunende) functies. Op gebied van milieu opereert hij vaak alsmeest vooruitgeschoven post en vervult hij een 'eerstelijnsrol', die ten dele bestaatuit doorverwijzing en bemiddeling.Hij houdt zich bij de administratieve en bedrijfseconomische uitvoeringstakenvooral bezig met het initiëren, organiseren, signaleren, adviseren en coördinerenvan het milieubeleid.

Al deze ontwikkelingen zullen er toe leiden dat er zowel in de profit- als de non-profitsector steeds meer functies zullen ontstaan die gekenmerkt worden door eenmilieucomponent, met name in contacten tussen industriële en dienstverlenende be-drijven onderling en de overheid en bedrijven.

Wij denken hierbij aan:− het onderhandelen/lobbyen met overheidsinstellingen resp. bedrijven− het opstellen en invullen van offertes (bv. inzake milieu-investeringen)− het concipiëren van beleidsnota's− het oplossen van conflicten (bv. tussen overheid en bedrijf)− het verstrekken van informatie (bv. aan overheid of buurtcomités)− het opstellen van rapporten− het verstrekken van adviezen inzake de regionale en Europese regelgeving

Om dit soort taken adequaat te kunnen vervullen, dienen de gegradueerden in mili-euadministratie het operationele proces dat aan de grondslag van de taken ligt in zobreed mogelijke zin te bestrijken, d.w.z. van de voorbereidingsfase tot de nazorg.


Voorts dienen zij - naast economische kennis - ook kennis van de wetgeving (m.n.het administratief recht en (Europees) milieurecht) en van informaticatoepassingente bezitten. Daarnaast moeten zij ook kunnen terugvallen op een actieve en passievebeheersing van de moedertaal en meerdere vreemde talen. Dit omvat een aantal ge-richte redactionele en contactuele vaardigheden.


InleidingDe opleiding Milieuadministratie bereidt enerzijds voor op een breed spectrum vanfuncties in een samenhangend werkveld (milieu) binnen een diversiteit van ar-beidsmarktsectoren (privé-ondernemingen én overheidsinstellingen) en anderzijdsook voor een specifiek beroep, met een relatief beperkt scala van functies binneneen beperkt aantal arbeidsmarktsectoren.

Van de opleiding milieuadministratie wordt verwacht dat ze voorziet in de behoeftevan het bedrijfsleven aan gekwalificeerde werknemers, in voldoende aantallen enadequaat opgeleid. Daar de arbeidsmarkt zeker in deze relatief nieuwe sector ver-andert in kwantitatief en kwalitatief opzicht blijft communicatie met het werkveldnoodzakelijk.

Gezien de snelle technologische en socio-economische ontwikkelingen is de gegra-dueerde in de milieuadministratie in eerste instantie opgeleid voor directe inzet-baarheid voor functies binnen het werkveld dat aansluit op de studierichting. Daar-naast stellen wij echter nu reeds vast (zie lager) dat veel afgestudeerden reeds inhun (korte) carrière de grenzen van het oorspronkelijke werkveld overschrijden.

2.2.1 Gegevens van tewerkstelling in de sectorTewerkstelling van de afgestudeerdenVan de eerste afgestudeerden (slechts 3 afstudeerjaren, alleen in Genk) kwam 15%terecht in overheidsinstellingen (OVAM, intercommunalen, provincie e.d.) en on-geveer ± 20% werd gemeentelijk milieuconsulent (of op de technische dienst vande gemeenten).In private milieubedrijven (milieuconsulting, afvalverwerkers e.d.) vonden ook on-geveer ± 20% een functie terwijl bedrijven waar een milieudienst werkt tot nu toeslechts ± 8% van onze afgestudeerden tewerkstellen ± 24% van de gegradueerdenkwam terecht in functies van algemeen administratieve aard (banken, boekhouding,KMO's, waar hun milieukennis een voordeel is) 4% studeert voor een bijkomenddiploma en ± 10% is nog werkloos. Onder onze afgestudeerden hebben we nu reedseen zelfstandig milieuconsulent. (Het afstudeerjaar 94/95 werd niet in aanmerkinggenomen zodat deze analyse 3 afstudeerjaren beslaat.).

Dit is wat studenten er zelf van vinden:− Milieuadministratie is een vrij recente studierichting. Ik denk dus dat we veel

kans maken om een goede job te vinden. Vooral omdat er veel belangstellingvoor is in de bedrijfswereld. De milieumarkt zit in de lift.

− Ik koos voor de richting milieuadministratie enerzijds omdat ik altijd al interes-se voor de natuur heb gehad, anderzijds omdat ik weet dat er vraag is naar vak-mensen.

− De milieuproblematiek wordt één van de grootste uitdagingen. Algemeen, maarzeker voor de bedrijven. Sommige moeten sluiten omdat ze geen milieuvergun-ning hadden bijvoorbeeld.


− De bedrijven zullen milieuspecialisten nodig hebben, die thuis zijn in deze ma-terie, die veel juridische en administratieve aspecten heeft. Het is zeker niet al-leen een technisch of technologisch probleem voor ingenieurs.

− Milieuvakken en economische vakken worden hier goed gecombineerd: datverhoogt de kans op tewerkstelling.

− Het is een heel gevarieerde richting, waar zowel talen als recht, economische enmilieuvakken in het lessenpakket voorkomen. Dat vind ik een interessant all-round aanbod. (beter en vollediger dan bv. een richting als "milieuzorg")

− Aan de ene kant is het natuurlijk goed dat in het eerste jaar nog een algemene,niet echt op "milieu" gerichte opleiding gegeven wordt. Dan kunnen we na heteerste jaar nog overschakelen, als we dat zouden wensen.

− Maar ik had graag in het eerste jaar toch al meer over milieuproblemen bijge-leerd.

− Naar tewerkstelling toe verwacht ik geen problemen: ik zie enorme mogelijkhe-den zowel in het bedrijfsleven als in overheidsdiensten (milieuambtenaar- of opzelfstandige basis als freelance expert).

− Veel gemeenten hebben een milieudienst opgericht en de bedrijven zullen eenmilieucoördinator nodig hebben om hun activiteit conform de alsmaar ingewik-keldere milieureglementering te laten verlopen.

− Onze combinatie van juridische kennis (milieurecht en bedrijfsrecht) en admini-stratieve vaardigheden (het omgaan met allerlei documenten enz.) met talen enalgemeen economische kennis is volgens mij uniek en interessant voor de be-drijven.

− Waarom milieuadministratie? Simpel, het is de enige milieurichting op A1-niveau die geen massale voorkennis van chemie vereist.

− Ik vind het heel gunstig, dat we stage in een bedrijf lopen.

Toekomstige tewerkstelling: perspectievenZie 2.1.2 + 2.2 (inleiding) hoger.

InstroomproblematiekZie 2.1.2 + 2.2 (inleiding) hoger.

2.2.2 Gegevens over de beroepen: beroepsstructuur van de sectorDe beroepen van de gegradueerde in milieuadministratie zijn zowel voor mannenals vrouwen toegankelijk.

2.2.2.1 Beroepen

De gegradueerde in milieuadministratie kan verschillende beroepen uitoefenenwaarvan we hierna de voornaamste aanhalen.

Algemeen administratieve beroepenDoor hun opleiding in algemeen economische en taalvakken in alle sectoren.

Gezien het beperkt aantal afgestudeerden gaan wij niet dieper in op de algemeenadministratieve beroepen, de afgestudeerden blijken namelijk vooral gegeerd doorde overheid en het bedrijfsleven door hun specifieke milieuopleiding, zelfs indiendeze beroepen maar een beperkt aantal specifieke 'milieutaken' inhouden.Bovendien gaan wij ervan uit dat voor deze beroepen reeds beroepsprofielen be-staan.


Meer specifieke 'milieuberoepen' in loondienst− administratief medewerker milieudienst− adviseur milieubeleid− beheerder afvalstromen− commercieel medewerker afvalverwijdering en recyclage− contactpersoon bij overheidsinstellingen− controleur milieuvergunningen− gemeentelijk milieuconsulent− medewerker milieuconsulting bureaus− medewerker milieu logistiek− medewerker milieucel− medewerker opstarten milieuzorgsysteem− milieuadviseur in bedrijven− milieuambtenaar in allerlei overheidsdiensten− milieuanalist− milieuauditor− milieucoördinator− milieucoördinatoren in bedrijven− onderzoeker van milieuproblematiek− planner van milieubeleid− projectmedewerker in de afvalsector− prospecteur recyclage− rapporteur naar overheid (milieuzaken)− specialist milieuwetgeving− veiligheidschef− verantwoordelijke milieuvergunningen (aanvragen + opvolging)− verantwoordelijke bedrijfsinterne milieuopleiding− verantwoordelijke afvalverwerking− verantwoordelijke afvalverwerving− verantwoordelijke recyclageprojecten− verantwoordelijke milieuzorg− vormingsmedewerker voor personeel− zelfstandig milieuconsulent

Meer specifieke 'milieuberoepen' als zelfstandige− adviseur afvalstromen− adviseur afvalverwijdering en recyclage− adviseur milieubeleid− adviseur milieuwetgeving− adviseur milieuzorgsysteem− consulent voor overheidsinstellingen− opsteller milieuvergunningen− opsteller MER-rapporten− milieuconsultant− milieuanalist− milieuauditor− milieucoördinator− trainer milieuopleiding− zaakvoerder afvalverwerkingsbedrijf− zaakvoerder afvalverwervingbedrijf− zaakvoerder recyclagebedrijf− zelfstandig milieuconsulent


2.2.2.2 Werkveld/beroepencluster

Alle beroepen die een afgestudeerde in de milieuadministratie uitoefent hebben eenadministratieve en milieucomponent. We maken dus het onderscheid tussen ener-zijds beroepen specifiek uit de sector milieu (zie hoger milieu-...) eventueel aange-vuld met een aantal algemeen administratieve taken en anderzijds beroepen met eenoverwegend algemeen administratief karakter gekoppeld aan een aantal taken uithet werkveld 'milieu'.

Gezien de specificiteit van de opleiding en de bestaande behoefte aan medewerkersmet een opleiding milieuadministratie hebben wij in dit beroepsprofiel enkel oogvoor de specifieke 'milieuberoepen', waarbij wij het onderscheid maken tussen be-roepen die in loondienst of op zelfstandige basis worden uitgeoefend.

De gegradueerde in milieuadministratie is zowel werkzaam in de industriële als dedienstensector (ook overheid). Het is niet zinvol hier een opsplitsing te maken om-dat, door de steeds strenger en duurder wordende milieureglementeringen, deze ge-gradueerde met zijn administratieve kwaliteiten bij alle instellingen, overheidsdien-sten, bedrijven terecht kan die met milieu te maken hebben.

2.2.2.3 Taakgebieden (algemeen)

Buiten de algemeen administratieve functies zal de afgestudeerde instaan en helpenbij:− onderzoeken i.v.m. milieuproblematiek− onderzoek en controle van milieuvergunningen en milieuvoorwaarden− formuleren van adviezen i.v.m. vergunningen en voorwaarden− berekenen van kosten en baten i.v.m. milieu-investeringen, opstellen van mili-

eubalansen− ontwijken van milieuheffingen door voorbereiding van milieusaneringen en mi-

lieu-investeringen− onderzoek naar afvalstromen en productieprocessen− optreden als controlerend ambtenaar

Beroepenclusters− Milieuambtenaar (overheid)− Medewerker milieudienst (loontrekkende in privésector)− Milieuconsulent (zelfstandige)

2.2.3 FunctiesDe gegradueerde in milieuadministratie is opgeleid voor functies waarin de betrok-kene zowel zelfstandig als in samenwerking met technische specialisten of hogerkaderleden de taken moet kunnen uitoefenen.

Milieuspecialisten zullen thuis moeten zijn in de "milieumaterie" die vele juridi-sche en administratieve aspecten heeft en zeker niet alleen een zuiver technologischprobleem is voor enkel wetenschappelijk gevormde mensen.De mogelijke functies die de betrokkenen opnemen bij indiensttreding wordenhieronder weergegeven.

Per functie wordt een korte omschrijving gegeven van enkele mogelijke bijbeho-rende taken en verantwoordelijkheden.


2.2.3.1 Gemeenten, provincies en ministeries

− kan ruim ingezet worden voor het nazien, adviseren van milieu- en bouwver-gunningen

− kan controlerend optreden− inventariseren van regionale milieuproblemen− opstellen van het GNOP− meewerken aan het opstellen van MER-rapporten− budgettering van de milieu-inkomsten en uitgaven− rapportering naar de beslissende overheid of instelling− opstellen van de milieubeleidsnota's en convenanten− onderhouden van contacten zowel nationaal als internationaal− contacten met intercommunalen− diverse onderzoeken i.v.m. milieu

2.2.3.2 Diverse overheidsinstellingen

− (intercommunales voor afvalverwerking, mestbank, GOM, NCMV, OVAM,VMM, ...)

− advies, onderzoek, controle, inventarisatie, rapportering, contacten− controle-inspecteur in de diverse overheidsdiensten (toezicht)− hulp in milieucellen voor KMO's en bedrijven voor het opstellen van vergun-

ningsaanvragen− hulp voor startende zelfstandigen om te voldoen aan de milieuwetgeving en bij

de vestigingsproblematiek− hulp bij bewustmakingsacties, bekendmaking van nieuwe reglementeringen en

procédés, sensibiliseringsacties− hulp in administratieve verwerking van alles wat met milieu te maken heeft (bv.

afvalstoffenaangifte OVAM)

2.2.3.3 Bedrijven

− integratie van de milieuzorg in het bedrijfssysteem− onderzoek naar de afvalstromen in de productie, nagaan welke vergunningen

dat hiervoor noodzakelijk zijn en welke heffingen betaald zullen moeten wor-den (normenonderzoek)

− berekenen van de heffingen en onderzoek naar subsidies− knipperlichtfunctie voor milieuovertredingen en vermijdbare milieubescher-

mingskosten− hulp bij onderzoek naar nieuwe procédés of offerteonderzoek van nieuwe in-

vesteringen− behoeden voor fouten tegen internationale milieuwetgeving bij export en import− uitvoeren van milieuanalyses (organisatorisch + juridisch)− logistieke steun voor verwijdering en/of ophaling van afval en zoeken naar

goedkoopste weg voor beide− hulp en zoeken naar beste technieken, opstellen van preventieve pakketten− alle administratie i.v.m. milieu o.a. hulp bij milieuauditing, bij opstellen milieu-

balans, kosten-batenonderzoek ...− productontwikkeling vanuit milieuvisie (recyclage)− administratieve functies i.v.m. veiligheid en verzekeringen in bedrijven− bijdrage tot algemene kwaliteitsverbeteringen− coördinerende functies van alles wat met milieu en veiligheid te maken heeft

(milieucoördinator) samenwerking en afstemming tussen milieucoördinator enveiligheidschef

− opleidings- en vormingsactiviteiten van personeel


− prospectie en commerciële contacten met bedrijven (bv. i.v.m. afvalverwijde-ring en recyclage)

2.2.3.4 KMO's

Naast dezelfde taken en functies, maar in mindere mate als bij de grote bedrijvenoefent de betrokkene hier meer algemene administratieve functies uit.De algemene vakken, taalvakken, administratieve en economische vakken verhogende kansen op de arbeidsmarkt zodat afgestudeerden ook terechtkunnen voor func-ties in banken, hulp in boekhouding bij bedrijven enz.

2.2.3.5 Zelfstandige milieuconsulenten, medewerker bij milieuconsulting bureaus

Al de hierboven genoemde taken en functies worden door heel wat bedrijven nietzelf uitgeoefend maar uitgegeven. Net als afgestudeerde boekhouders of fiscalisteneen intermediaire functie hebben tussen bedrijven en overheid voor wat betreft defiscale wetgeving, zijn de zelfstandige milieuconsulenten dit voor de milieuwetge-ving en -administratie

2.2.4 Relateren van de functies aan de beroepen c.q. beroepenclustersDe functies omschreven in 2.2.3.1/2 zijn vooral van toepassing voor de specifiekeberoepen:− gemeentelijk milieuconsulent− milieuambtenaar in overheidsdiensten

De functies omschreven in 2.2.3.3/4 zijn vooral van toepassing voor de specifiekeberoepen:− milieuadviseur in bedrijven− medewerker milieuconsulting bureaus− projectmedewerker in de milieusector− milieucoördinator in bedrijven zie ook 2.2.2.1 (in loondienst)

De functies omschreven in 2.2.3.5 hierboven zijn vooral van toepassing voor hetspecifieke beroep:− zelfstandig milieuconsulent zie ook 2.2.2.1 (als zelfstandige)

2.2.5 Inventaris van de bestaande beroepsprofielen c.q. functieprofielenGelet op het volgende− de opleiding tot gegradueerde in de milieuadministratie is relatief nieuw− er zijn voorlopig slechts 3 afstudeerjaren in Vlaanderen− het inhoudelijk overleg tussen het beroepenveld/de sector en het onderwijs over

deskundigheden, eindtermen en curriculum wordt pas nu op regelmatige basisgeorganiseerd

− het ontbreken van een specifieke beroepsorganisatie− de moeilijkheden om relevante informatie uit het werkveld te verkrijgen− de informatie van de bestaande beroepsprofielen c.q. functieprofielen nagenoeg

uitsluitend gebaseerd is op een enquête van de GOM-Antwerpen inzake ‘mili-euverantwoordelijken in het bedrijfsleven'

− het voorliggend beroepsprofiel in grote mate gebaseerd is op het onderzoek uit-gevoerd door de individuele hogescholen die de opleiding milieuadministratieaanbieden


− het feit dat wij tot op heden niet over andere informatiebronnen beschikkenkunnen wij momenteel geen inventaris van de bestaande beroepsprofielen c.q.functieprofielen voorleggen


3 V A S T L E G G E N V A N D E B E R O E -P E N C L U S T E R S E N D E B E R O E P E N

Op grond van het gevoerde vooronderzoek beslissen wij als sectorcommissie dat een be-roepsprofiel zal worden ontwikkeld dat geldt voor onderstaande bestaande en nieuwe speci-fieke beroepen. Bij de beroepenclusters maken wij alleen een onderscheid tussen de beroe-pen uitgeoefend in loondienst of als zelfstandige.

Gezien de snelle evolutie in de milieuwetgeving en het groeiende milieubewustzijn in demaatschappij, bij de overheid en het bedrijfsleven kunnen wij aannemen dat we op kortetermijn een aantal nieuwe beroepsprofielen zullen moeten ontwikkelen voor nieuwe speci-fieke ‘milieuberoepen’. Wegens de complexiteit van de regelgeving op gebied van milieuzullen een aantal afgestudeerden van de opleiding milieuadministratie zich moeten speciali-seren in één onderdeel van de milieuproblematiek/milieusector.

BeroepenclusterGegradueerde in de milieuadministratie

− Milieuambtenaar (overheid)− Medewerker milieudienst (loontrekkende in privésector)− Milieuconsulent (zelfstandige)

Beroepen− administratief medewerker milieudienst− adviseur afvalverwijdering en recyclage− adviseur afvalstromen− adviseur milieuwetgeving− adviseur milieuzorgsysteem− adviseur milieubeleid− beheerder afvalstromen− consulent voor overheidsinstellingen− contactpersoon bij overheidsinstellingen− controleur milieuvergunningen− medewerker milieuconsulting bureaus− medewerker milieucel− medewerker opstarten milieuzorgsysteem− gemeentelijk milieuconsulent− milieuadviseur in bedrijven− milieuanalist− milieuauditor− milieucoördinator in bedrijven− onderzoeker van milieuproblematiek− opsteller MER-rapporten− opsteller milieuvergunningen− planner van milieubeleid− projectmedewerker in de milieusector− projectmedewerker in de afvalsector− prospecteur recyclage


− rapporteur naar overheid (milieuzaken)− specialist milieuwetgeving− trainer milieuopleiding− veiligheidschef− verantwoordelijke afvalverwerving− verantwoordelijke recyclageprojecten− verantwoordelijke afvalverwerking− verantwoordelijke milieuvergunningen (aanvragen + opvolging)− verantwoordelijke milieuzorg− verantwoordelijke bedrijfsinterne milieuopleiding− vormingsmedewerker voor personeel− zaakvoerder afvalverwerkingsbedrijf− zaakvoerder afvalverwervingbedrijf− zaakvoerder recyclagebedrijf− zelfstandig milieuconsulent


4 I N K A A R T B R E N G E N V A N R E L A T I ET U S S E N B E R O E P E N E N O P L E I D I N G E N

Dit werd reeds uitvoerig besproken in de voorgaande hoofdstukken.Verdere gegevens ontbreken vooralsnog.



5.1 Exacte benaming van het beroep

Gegradueerde in milieuadministratie− milieuambtenaar (overheid)− medewerker milieudienst (loontrekkende in privésector)− milieuconsulent (zelfstandige)

5.2 Globale beschrijving van het beroepGegradueerden in milieuadministratie (milieuambtenaar, medewerker van een mili-eudienst of een zelfstandig milieuconsulent) hebben een administratieve en mili-euspecifieke functie. Ze zorgen voor de verwerking, toepassing en vertaling van demilieuwetgeving naar de praktijk. Ze spelen een ondersteunende rol in het bepalenvan het milieubeleid van overheid en bedrijfsleven.

5.3 Beschrijving van de activiteiten− het onderhandelen/lobbyen met overheidsinstellingen resp. bedrijven− het opstellen en invullen van offertes (bv. inzake milieu-investeringen)− het concipiëren van beleidsnota's− het oplossen van conflicten (bv. tussen overheid en bedrijf)− het verstrekken van informatie (bv. aan overheid of buurtcomités)− het opstellen van rapporten− het verstrekken van adviezen inzake de regionale en Europese regelgeving

Om dit soort taken adequaat te kunnen vervullen, dienen de gegradueerden in mili-euadministratie het operationele proces dat aan de grondslag van de taken ligt in zobreed mogelijke zin te bestrijken, d.w.z. van de voorbereidingsfase tot de nazorg.Voorts dienen zij - naast economische kennis - ook kennis van de wetgeving (m.n.het administratief recht en (Europees) milieurecht) en van informaticatoepassingente bezitten. Daarnaast moeten zij ook kunnen terugvallen op een actieve en passievebeheersing van de moedertaal en meerdere vreemde talen. Dit omvat een aantal ge-richte redactionele en contactuele vaardigheden.


Opleidingsvereisten en beroepsvereisten van een gegradueerde in de milieu-administratie

♦ Kenmerken van de gegradueerde in startfunctie en doorstroomfunctieDeze kenmerken worden in principe beoordeeld door de groep van personen die degegradueerde in de milieuadministratie als werknemer in normaal toegankelijkefuncties aanwerft en opvolgt tijdens zijn proefperiode.

Na afloop van een proeftijd van 6 tot 12 maanden en mits een gunstige beoordelingmoet de gegradueerde in de milieuadministatie de hieronder opgesomde kenmerkenbezitten.

Deze kenmerken zijn bovendien afhankelijk van de aard van de functie van de ge-


gradueerde in de milieuadministratie. Sommige kandidaten hebben zich na eenaantal jaren ervaring ontwikkeld in gespecialiseerde en/of leidinggevende functies(doorstroom- en finaliteitsfuncties) binnen hun werkomgeving.De onderstaande kenmerken zijn van toepassing.

5.4.1 Gemeenschappelijke basiskennis en algemene beroepskennis− bezit voldoende kennis van de informatica om met de in zijn werkomgeving ge-

bruikelijke programma’s te kunnen werken− heeft kennis van en inzicht in economische vakken om mee te werken in de mi-

lieuboekhouding en in budgetbeheer, en kan bijspringen in de algemene boek-houdkundige diensten

− bezit voldoende kennis van statistiek om de gegevens statistisch te kunnen ver-werken

− bezit voldoende talenkennis om de vaktaal te begrijpen en te verwoorden

Fysieke en psychische eigenschappenEr zijn geen specifieke fysieke en psychische vereisten voor de gegradueerde in demilieuadministratie. Ook fysiek gehandicapte personen kan zonder ernstige pro-blemen de functie van gegradueerde in de milieuadministratie uitoefenen.Stressbestendigheid is een pluspunt, vooral in de doorstroom- en finaliteitsfuncties.

5.4.2 De gegradueerde in de milieuadministratie bezit volgende specifiekeberoepskennis− is in staat zelfstandig problemen op te sporen en de opdrachtgever te behoeden

voor overtredingen en vermijdbare milieubeschermingskosten− kan het bedrijf adviseren over de gevolgen van een geplande investering op mi-

lieugebied, en helpt de strategie van het bedrijf dienaangaande bij te sturen− kan in samenwerking met personen uit andere vakdiciplines een kosten- baten-

analyse uitwerken− is kostenbewust en in staat de bedrijfsvoering in ecologische en economische

zin te optimaliseren− kan als overheidsambtenaar zelfstandig een milieu-inspectie verrichten− kan zich als zelfstandig milieuconsulent vestigen en vanuit zijn kennis en vaar-

digheden diverse bedrijven adviseren en begeleiden op milieugebied− volgt sterkt de vakliteratuur, en kan het bedrijf, anticiperend op reeds aange-

kondigde nieuwe wetgeving, adviseren om in functie daarvan reeds bepaaldebeleidscorrecties aan te brengen

− kan leiding geven aan een aantal medewerkers die routine- en semi-routinewerkzaamheden uitoefenen, en beheerst aldus de vaardigheden die vanbelang zijn om door te groeien naar leidinggevende en managementfuncties

− is in staat kennis en vaardigheden over te dragen op andere medewerkers vanverschillende niveau en kennis

− bezit communicatievaardigheden en is in staat in teamverband te functionerenwaar hij kan doorgroeien tot projectleider.

− kan adviseren welke vergunningen noodzakelijk zijn voor een bepaalde milieu-belastende activiteit

− heeft kennis van de vereisten gesteld door de wetgeving op de stedenbouw ende ruimtelijke ordening

− kan de noodzakelijke opzoekingen daartoe verrichten in de wetgeving, en is instaat om nieuwe wetgeving daaromtrent te assimileren

− weet welke administratieve verplichtingen samenhangen met het aanvragen enhet behoud van milieuvergunningen


− kan de administratie met betrekking tot deze vergunningen zelfstandig verrich-ten

− weet welke instellingen en administraties bevoegd zijn tot het verlenen van denodige vergunningen

− kan in grote lijnen adviseren aangaande de sancties die worden opgelopen in-dien niet wordt voldaan aan de betrokken milieuverplichtingen

− heeft inzicht in de mogelijkheden die de rechtsonderhorige te zijner beschikkingheeft om op te komen tegen dergelijke administratieve sancties

− kan meewerken aan het opstellen van een zorgsysteem− kan in grote lijnen advies verstrekken aangaande de toe te passen milieutech-

nologie− kan naar de juiste instanties doorverwijzen voor de technische oplossing van het

probleem

5.4.2.1 Milieukennis

Van milieuconsulenten wordt in de eerste plaats verwacht dat ze op de hoogte zijnvan de milieuwetgeving en dat ze helemaal thuis zijn in de milieuproblematiek.

MilieurechtHet vak milieurecht maakt je wegwijs in de regelgeving die nodig is om de oplos-sing voor de milieuproblematiek voor ieder van ons afdwingbaar te maken. Daartoekan het milieurecht verschillende instrumenten aanwenden zoals de milieuvergun-ning, algemene milieuvoorwaarden, ecotaksen, een groene hoofdstructuur.

Bedoeling is dat je een grondig inzicht verwerft in dit juridisch instrumentarium.Elk bedrijf dat zich respecteert zal deze juridische spelregels moeten nakomen; hetis dus zaak ze te kennen. Zoniet riskeert het aansprakelijkheid voor milieuschade ofeen fikse geldboete; ook met dit facet van het milieurecht maak je kennis.

Vanzelfsprekend is er niet enkel milieurecht in Vlaanderen. In Wallonië geldenreeds andere normen, een andere procedure. Meer nog: ons milieurecht is in grotemate een afspiegeling van de Europese wetgeving, internationale verdragen. Hetvak milieurecht maakt je vertrouwd met deze internationale regels, die als het wareeen gemeenschappelijke juridische noemer vormen.

Dit biedt u de mogelijkheid ook buiten Vlaanderen als milieuconsulent inzetbaar teworden.

Milieuverontreiniging en regionale milieu- en vestigingspolitiekMilieuproblemen kunnen zich op lokaal niveau (bv. geluidshinder), op regionaalniveau (bv. verdroging), of op mondiaal niveau (bv. broeikaseffect) voordoen.

In de vakken milieuverontreiniging en regionale milieu- en vestigingsproblematiekworden al deze problemen grondig behandeld.

Het laatstgenoemde vak legt meteen de link naar de specifieke bedrijfsgebondenmilieuproblemen: milieubelastende economische sectoren moeten rekening houdenmet de wettelijke beperkingen die aan hun vestiging c.q. uitbreiding zijn gesteld.

Ondertussen hebben echter heel wat bedrijven reeds fors geïnvesteerd om de mili-euhinder, die uit hun activiteit voortvloeit, te beperken. In het vak milieusaneringen milieuvriendelijke technieken leer je de meest gebruikte technieken kennenwaarmee men (gasvormige, vloeibare of vaste) afvalstoffen kan behandelen, geur-


componenten kan verwijderen of bodem- en grondwater kan saneren.Maar bedrijven kunnen ook preventief tegen milieuhinder optreden. In dit vak zulje dus ook kunnen zien, hoe ze milieuzorg reeds in de productie zelf integreren, omzo het ontstaan van afval of schadelijke emissies te voorkomen.

5.4.2.2 Positieve wetenschappen

De wetenschappelijke vakken (basisbegrippen van natuurkunde en chemie, biologieen aardrijkskundige aspecten van het ecosysteem) worden uitsluitend toegepast opmilieu-items.Aan de basiskennis van die wetenschappen zul je een grote steun hebben om demilieuproblemen en hun sanering (de milieuvakken dus) goed te begrijpen.

5.4.2.3 Economische kennis

Het uiteindelijke doel van de economische vakken in deze optie is het kunnen op-stellen van een kosten- en batenanalyse.De andere economische vakken (algemene economie, statistiek) hebben daarbij eenondersteunende functie.

Vooreerst wordt de kostprijs in zijn samenstellende bestanddelen onderzocht. Ookhet registreren van kosten en opbrengsten (algemeen boekhouden dus) komt uitvoe-rig aan bod. Ook de fiscale posten mogen niet vergeten worden: de fiscale heffin-gen die men door milieu-investeringen en door aanpassingen aan de milieuwetge-ving kan voorkomen, betekenen immers opbrengsten voor het bedrijf. Er wordt ookgeleerd hoe bepaalde heffingen kunnen omzeild worden.Het sluitstuk is het werken met geraamde cijfers: milieu-investeringen (budgette-ring en investeringsanalyse). Als milieuconsulent zul je hierbij, in combinatie metde technische specialisten, een belangrijke adviserende rol kunnen spelen. Metstrategisch juist gekozen ecologische investeringen kan soms een economischereproductiewijze mogelijk worden gemaakt.

Wat zuiver budgettair mogelijk of interessant is, moet natuurlijk ook in het algeme-ne bedrijfsmanagement passen en met het bedrijfsrecht en het algemeen recht over-eenstemmen.

Vandaar dat er in het curriculum ook vakken als industrieel recht en bedrijfsrechten algemeen, burgerlijk en handelsrecht voorkomen (naast het specifieke milieu-recht).

5.4.2.4 Communicatieve vaardigheden

De taalvakken in deze optie zijn in de eerste plaats gericht op het verwerven vanpassieve taalkennis.Na de opleiding zul je in staat moeten zijn, vreemdtalige teksten, documenten, toe-spraken, gesprekken... i.v.m. milieuproblemen te begrijpen en er verslag over uit tebrengen. Dit betekent dat het behandelen van de grammatica hier niet op een per-fect actief taalgebruik mikt. Maar als je inzicht hebt in de basisregels van vormleeren zinsbouw zul je bij het lezen van (vrij algemene tot zeer gespecialiseerde, juridi-sche, technische...) teksten veel minder problemen hebben.De typisch Belgische situatie op de arbeidsmarkt, waar tweetaligheid nog steedsgevraagd wordt, verklaart, waarom de eisen voor Frans toch wat hoger liggen.

5.4.2.5 Administratieve vaardigheden

Zeer belangrijk uiteraard voor de inzetbaarheid van de student in het latere be-drijfsleven. Alle facetten komen dan ook aan bod.


5.4.2.6 (Milieu)filosofische aspecten

Deze inzichten maken het mogelijk de specifieke problematiek aan te pakken.Milieuproblematiek in al haar facetten wordt in de opleiding verder uitgediept.

5.4.2.7 Stages, seminaries

Bij de stage wordt de theoretische kennis, opgedaan gedurende de 3-jarige studieaan de praktijk getoetst, waarbij stageplaatsen en bezoeken kunnen variëren vanoverheidsdienst tot privébedrijf.Er is nog heel wat onontgonnen gebied op het vlak van milieu zodat het niet moei-lijk is een stageplaats te vinden. Aan het eind van de stageperiode moeten de stu-denten een scriptie verdedigen die de doorlopen stage afrondt. Deze stage blijkt eennuttige ervaring te zijn die de overstap naar het beroepsleven vergemakkelijkt.

5.5 De gegradueerde in de milieuadministratie bezit volgende attitu-des en vaardigheden− kan samenwerken met zowel collega’s uit de eigen als uit andere vakdisciplines.

Hij kan goed functioneren in teamverband.− heeft vaste wil om zich continu bij te scholen in nieuwe wetgeving, nieuwe

technieken, nieuwe verworvenheden− houdt zich stipt aan afspraken en regels− geeft blijk van doorzettingsvermogen− heeft een brede belangstelling− kan vlot omgaan met cijfermateriaal− kan synthetiseren, schematiseren, rapporteren− kan optreden als coördinator en als motivator− kan ideeën en informatie vlot mondeling en schriftelijk verwoorden− bezit een groot concentratievermogen



Niveaubepaling

De gegradueerde in de milieuadministratie dient ongeacht de aard van de functie of de te-werkstellingssector een specifieke kennis, een algemene kennis, typische attitudes en vaar-digheden te bezitten. Deze kenmerken worden onder 2.2 vermeld. Algemeen kunnen wijstellen dat alle beroepen die de afgestudeerden uitoefenen van niveau 3 of 4 zijn.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de gegradueerde in een startfunctie en iemand meteen aantal jaren praktijkervaring.

De opleiding gegradueerde milieuadministratie is een kwalificatie die het mogelijk maaktop autonome en onafhankelijke manier verantwoordelijkheid op te nemen voor planningen/of leiding en/of beheer.

− De beroepsbeoefenaar is verantwoordelijk voor de uitvoering van het eigen takenpakketen moet zich tegenover collega’s kunnen verantwoorden (niet-hiërarchisch). Daarnaastdraagt hij uitdrukkelijk een hiërarchische verantwoordelijkheid; die verantwoordelijk-heid betreft planning en/of administratie en/of beheer en/of ontwikkeling van de geheleproductiecyclus. Dit impliceert niet noodzakelijk dat men op deze gebieden ook beslis-singsbevoegdheid heeft.

− Voorts combineert of bedenkt hij nieuwe procedures.− Het betreft specialistische vaardigheden en kennis en/of beroepsonafhankelijke vaardig-

heden en kennis.

In een startfunctie kunnen vanzelfsprekend de taken en kwalificaties van niveau 3, dat voor-al praktisch werk omvat, dat zelfstandig kan worden uitgevoerd en/of ook andere verant-woordelijkheid omvat, zoals leiding en coördinatie worden uitgevoerd.

In een doorstroomfunctie kunnen vanzelfsprekend de taken en kwalificaties van niveau 5worden uitgevoerd. Deze kwalificatie maakt het mogelijk op autonome en onafhankelijkemanier verantwoordelijkheid op te nemen voor planning en/of leiding en/of beheer metbeheersing van de wetenschappelijke achtergronden.

− De beroepsbeoefenaar is verantwoordelijk voor de uitvoering van het eigen takenpakketen moet zich daarvoor ook (tegenover collega’s) kunnen verantwoorden (niet-hiërarchisch). Daarnaast draagt hij uitdrukkelijk een hiërarchische verantwoordelijkheid;het gaat hier echter niet om verantwoordelijkheid in de uitvoerende zin zoals bij controleen begeleiding het geval is, maar meer om verantwoordelijkheid in formele, organisato-rische zin.

− Dit takenpakket kan op zowel het toepassen als het combineren/bedenken van een be-perkt aantal complexe standaardprocedures betrekking hebben (specialisme). Het taken-pakket kan ook het toepassen, combineren en bedenken van standaardprocedures vooreen scala van werkzaamheden inhouden (breedte). Het zwaartepunt ligt bij het bedenkenvan nieuwe procedures, tactisch strategisch handelen en vaardigheden met betrekking tothet ontwikkelen en (doen) uitvoeren van beleid.


− Het betreft specialistische en beroepsonafhankelijke vaardigheden en kennis.

Deze kenmerken worden in principe beoordeeld door de groep van personen die de gegra-dueerde in de milieuadministratie als werknemer in normaal toegankelijke functies aanwerften opvolgt tijdens zijn proefperiode.Na afloop van een proeftijd van 6 tot 12 maanden en mits een gunstige beoordeling moet degegradueerde in de milieuadministatie de hieronder opgesomde kenmerken bezitten.

− kan adviseren welke vergunningen noodzakelijk zijn voor een bepaalde milieubelasten-de activiteit

− heeft kennis van de vereisten gesteld door de wetgeving op de stedebouw en de ruimte-lijke ordening

− kan de noodzakelijke opzoekingen daartoe verrichten in de wetgeving, en is in staat omnieuwe wetgeving daaromtrent te assimileren

− weet welke administratieve verplichtingen samenhangen met het aanvragen en het be-houd van milieuvergunningen

− kan de administratie met betrekking tot deze vergunningen zelfstandig verrichten− weet welke instellingen en administraties bevoegd zijn tot het verlenen van de nodige

vergunningen− kan in grote lijnen adviseren aangaande de sancties die worden opgelopen indien niet

wordt voldaan aan de betrokken milieuverplichtingen− heeft inzicht in de mogelijkheden die de rechtsonderhorige te zijner beschikking heeft

om op te komen tegen dergelijke administratieve sancties− kan meewerken aan het opstellen van een zorgsysteem− kan in grote lijnen advies verstrekken aangaande de toe te passen milieutechnologie− kan naar de juiste instanties doorverwijzen voor de technische oplossing van het pro-

bleem− bezit voldoende kennis van de informatica om met de in zijn werkomgeving gebruikelij-

ke programma’s te kunnen werken− heeft kennis van en inzicht in economische vakken om mee te werken in de milieu-

boekhouding en in budgetbeheer, en kan bijspringen in de algemene boekhoudkundigediensten

− bezit voldoende kennis van statistiek om de gegevens statistisch te kunnen verwerken− bezit voldoende talenkennis om de vaktaal te begrijpen en te verwoorden.− kan samenwerken met zowel collega’s uit de eigen als uit andere vakdisciplines Hij kan

goed functioneren in teamverband− heeft vaste wil om zich continu bij te scholen in nieuwe wetgeving, nieuwe technieken,

nieuwe verworvenheden− houdt zich stipt aan afspraken en regels− geeft blijk van doorzettingsvermogen− heeft een brede belangstelling− kan vlot omgaan met cijfermateriaal− kan synthetiseren, schematiseren, rapporteren− kan optreden als coördinator en als motivator− kan ideeën en informatie vlot mondeling en schriftelijk verwoorden− bezit een groot concentratievermogen

Er zijn geen specifieke fysieke en psychische vereisten voor de gegradueerde in de milieu-administratie.Ook een fysiek gehandicapte personen kan zonder ernstige problemen de functie van gegra-dueerde in de milieuadministratie uitoefenen.Stressbestendigheid is een pluspunt, vooral in de doorstroom- en finaliteitsfuncties.


Deze kenmerken zijn afhankelijk van de aard van de functie van de gegradueerde in demilieuadministratie. Sommige kandidaten hebben zich na een aantal jaren ervaring ontwik-keld in gespecialiseerde en/of leidinggevende functies (doorstroom- en finaliteitfuncties)binnen hun werkomgeving.

De onderstaande kenmerken zijn van toepassing

− is in staat zelfstandig problemen op te sporen en de opdrachtgever te behoeden voorovertredingen en vermijdbare milieubeschermingskosten

− kan het bedrijf adviseren over de gevolgen van een geplande investering op milieuge-bied, en helpt de strategie van het bedrijf dienaangaande bij te sturen

− kan in samenwerking met personen uit andere vakdiciplines een kosten-batenanalyseuitwerken

− is kostenbewust en in staat de bedrijfsvoering in ecologische en economische zin teoptimaliseren

− kan als overheidsambtenaar zelfstandig een milieu-inspectie verrichten− kan zich als zelfstandig milieuconsulent vestigen en vanuit zijn kennis en vaardigheden

diverse bedrijven adviseren en begeleiden op milieugebied− volgt sterkt de vakliteratuur, en kan het bedrijf, anticiperend op reeds aangekondigde

nieuwe wetgeving, adviseren om in functie daarvan reeds bepaalde beleidscorrecties aante brengen

− kan leiding geven aan een aantal medewerkers die routine- en semiroutinewerkzaamhe-den uitoefenen, en beheerst aldus de vaardigheden die van belang zijn om door te groei-en naar leidinggevende en managementfuncties

− is in staat kennis en vaardigheden over te dragen op andere medewerkers van verschil-lend niveau en kennis

− bezit communicatievaardigheden en is in staat in teamverband te functioneren waar hijkan doorgroeien tot projectleider

Hier kan de afgestudeerde doorgroeien tot een functie van niveau 5.


rechtspracticus (m/v)

sector : handel-administratiestudiegebied : handelswetenschappen & bedrijfskundeopleiding : bedrijfsbeheeroptie : rechtspraktijkberoep : rechtspracticus


D/1998/6356/19



INHOUD BEROEPSPROFIEL RECHTSPRACTICUS

INHOUD

1 VOORONDERZOEK 1

2 HET EIGENLIJKE BEROEPSPROFIEL 32.1 Benaming 3

2.2 Beschrijving van het beroep 32.2.1 Kernachtige beschrijving van de beroepsactiviteiten 32.2.2 Beschrijving van de beroepscontext 3

2.3 Beschrijving van de activiteiten 42.3.1 Taken 42.3.2 Beroepscontext 7

2.4 Ondersteunende kennis 8

2.5 Beroepshoudingen 8

BIJLAGEN 13Bijlage 1: Mogelijke tewerkstellingssectoren binnen het Ministerie van de Vlaamse

Gemeenschap als deskundige niveau B1 13

Bijlage 2: Bundel onderzoek vacatures 14

Bijlage 3: Overzicht tewerkstellingsgebieden afgestudeerden rechtspraktijk 15

Bijlage 4: Nationale Collectieve overeenkomst voor Notarisbedienden 16

Bijlage 5: Werving va n Nederlandstalige of Franstalige, mannelijke of vrouwelijkegegradueerden in de rechten voor de post (B.S.: 7 september 1995) 17

BEROEPSPROFIEL RECHTSPRACTICUS 1


Commissie RechtspraktijkDoor de voorzitters van de werkgroep bedrijfsbeheer, de heren Luc Dekelver en Jean-MarieDeleye, werd een commissie samengesteld die de teksten van de optie rechtspraktijk diendevoor te bereiden.

Deze commissie werd als volgt samengesteld:− voorzitter : Dirk Scheers (Hogeschool Provincie Antwerpen)− secretaris : Helene François (Hogeschool Gent)− leden : Chantal Ginderachter (EGON Hogeschool Gent) Josee Dreesen (Provinciale Hogeschool Limburg) Viviane Janssens (Vlaamse Autonome Hogeschool West-Vlaanderen)

WerkwijzeBij het opstellen van de tekst zijn de richtlijnen van de "Handleiding voor het schrijven vanberoepsprofielen" (DVO2) strikt gevolgd. De teksten werden nadien meermaals aangepastaan de gewijzigde instructies van de VLOR.

Uitgangspunt was daarbij het specifieke takenpakket dat de beoefenaar van het beroep dientuit te voeren.

BeroepsveldDe volgende beroepsverenigingen werden aangeschreven met het verzoek om mee te wer-ken aan het opstellen van het beroepsprofiel: Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders teBrussel; Koninklijke Federatie van Notarissen te Brussel, De Nationale Orde van Advoca-ten van België te Brussel, De studiedienst van het Ministerie van Justitie te Brussel en deVereniging voor Bedrijfsjuristen te Brussel.

Enkel de Nationale Kamer van Notarissen reageerde enigszins positief en werd bereid ge-vonden om enige medewerking te verlenen. Van de anderen werd geen enkele reactie ont-vangen.De Nationale Orde van Advocaten was eerder argwanend. Niet onbelangrijk is natuurlijkwel dat twee leden van de commissie advocaat zijn, zodat deze beroepsgroep permanentaanwezig was.

Om een beeld te krijgen van het bedrijfsleven in het algemeen werd een analyse gemaaktvan een heel aantal vacatures zoals ze verschenen in de pers en waar onze opleiding ant-woord op kan bieden.

Voor de overheid was de heer Willy François zo vriendelijk om met de commissie de ver-eisten te bespreken die door de overheid aan de rechtspracticus als ambtenaar worden ge-steld.

De tekst die door de commissie werd opgesteld werd voorgelegd aan een representatiefaantal personen uit de diverse domeinen van het werkveld.

BEROEPSPROFIEL RECHTSPRACTICUS2

Specifieke problemenIn de eerste plaats werd de commissie geconfronteerd met het ontbreken van een specifiekebenaming van het beroep waartoe wordt opgeleid. Er werd gekozen voor de benaming"rechtspracticus". Bij de invulling werd echter vastgesteld dat, hoewel er geen specifiekebenaming was, de inhoud van het beroep wel bijzonder was en aan een bijzondere nood vanhet beroepenveld beantwoord.



2.1 BenamingDe rechtspracticus is een bedrijfsjuridisch medewerker of een juridisch medewer-ker bij de overheid of een zelfstandige.

2.2 Beschrijving van het beroep

2.2.1 Kernachtige beschrijving van de beroepsactiviteiten

RechtspracticusDe rechtspracticus verricht enerzijds voorbereidend werk door het opzoeken vanrechtspraak, wetgeving en rechtsleer, het opstellen van juridische documenten enhet verlenen van adviezen.Anderzijds verzorgt hij het opstellen en het beheer van de dossiers en volgt hij destand van de dossiers op.Tenslotte verzorgt hij de redactie van de juridische documenten onder de verant-woordelijkheid van zijn opdrachtgever.

Zelfstandig rechtspracticusAls zelfstandige kan de rechtspracticus rechtsbijstand verlenen aan natuurlijke enrechtspersonen. Hij kan juridische adviezen geven en bijstand verlenen bij het op-stellen van overeenkomsten en het voeren van bepaalde procedures.

Juridisch medewerker bij de overheidAls ambtenaar kan de gegradueerde in de rechtspraktijk vanuit de eigen inhoudelij-ke deskundigheid, gespecialiseerde adviezen of specifieke producten en dienstenleveren die bijdragen tot een goede werking van de administratie of de afdeling.

2.2.2 Beschrijving van de beroepscontextDe gegradueerde in de rechtspraktijk is vooral werkzaam in de financiële sector, deverzekeringssector, bij de sociale organismen, de overheid, advocaten, notarissenen gerechtsdeurwaarders.

Hij functioneert onder meer bij:− banken− instellingen van hypothecair krediet− factoringmaatschappijen− wisselkantoren− openbare kredietinstellingen− verzekeringsmakelaars en -agentschappen− verzekeringsmaatschappijen− leasingmaatschappijen− immobiliënkantoren− mutualiteiten


− sociale secretariaten− kassen voor zelfstandigen− werknemers- en werkgeversorganisaties− arbitrage-instellingen− expertisebureaus− juridisch-fiscale adviesbureaus− advocatenkantoren− gerechtsdeurwaarderskantoren− notariskantoren− griffies van rechtbanken− O.C.M.W.'s− gecentraliseerde besturen− lokale besturen− gerechtelijke politie− beroepsverenigingen− KMO’s


2.3.1 Taken

2.3.1.1 Taakgebied: voorstudie

Takencluster

− formuleren van doel- en probleemstellingen− bijscholing in het vakgebied door middel van vakliteratuur en dergelijke− afgeleverde resultaten maximaal onderbouwen

Taken

− opstellen plan van aanpak− verzamelen van gegevens− formuleren van besluiten en aanbevelingen− vakliteratuur bijhouden− wetswijzigingen en evoluties in de rechtspraak opvolgen− interne audit (verzekeringen, financiële toestand van de ondernemingen)− onderzoeken opportuun statuut voor personeel: tijdelijk, interim,...− onderzoeken en analyseren van een geschil− speuren naar mogelijke interne of externe informatiebronnen− andere deskundigen consulteren of om advies vragen− vakgenoten feedback laten geven over eigen werk− op verplaatsing informatie inwinnen− onderzoek ter plaatse verrichten

2.3.1.2 Taakgebied: creatie

Takencluster

− eigen instrumenten en hulpmiddelen ontwerpen, aanleggen, bijhouden en/oftoegankelijk maken teneinde het studie- en opzoekingswerk efficiënter te orga-niseren en te zorgen voor coherentie in de afgeleverde producten


Taken

− de eigen vakbibliotheek van de dienst aanleggen en op een professioneel bruik-baar niveau houden

− de officieuze coördinatie aanleggen van alle Vlaamse regelgevingsdomeinen: de"Vlaamse Codex" ten behoeve van de eigen werking, ten behoeve van vakge-noten en andere ambtenaren van het hele ministerie en eventueel ten behoevevan externe vragende partijen (commercialisering van het product)

− systematisch verzamelen en terminologisch uitpluizen van technische docu-mentatie, buitenlandse wetgevingen en publicaties, tijdschriften en kranten enop basis daarvan eigen terminologiebestanden aanleggen, informatiseren en/ofvertalende woordenlijsten samenstellen

− het documentatiearchief informatiseren

2.3.1.3 Taakgebied: advies- en informatieverstrekking

Takencluster

− formulering van bedrijfsjuridische adviezen− begeleiding van organisatieactiviteiten− presentatie van beleidsinformatie op juridisch gebied in de verschillende lagen

van de organisatie− medeformulering personeelsbeleid en uitvoering personeelsbeleid− vaktechnische informatie verstrekken aan klanten teneinde passend te reageren

op de vragen of noden terzake

Taken

− algemene updating in het bedrijf van directie en personeel i.v.m. de toepasselij-ke wetgeving en evoluties in de rechtspraak

− vulgariseren van nieuwe wetgeving− synthese maken van allerhande juridische teksten− het geven van bedrijfsjuridische adviezen wat betreft o.a.: handelshuur, ruimte-

lijke ordening, milieuwetgeving, vennootschapsrecht, verbintenissenrecht, fis-caal recht, intellectuele eigendom, consumentenrecht, aansprakelijkheidsrecht,mededinging en verzekeringen

− personeelsbeleid: arbeidscontracten en personeelsbeleid aanpassen aan wijzi-gende sociale wetgeving

− problemen i.v.m. arbeidsrecht signaleren− organisatie: advies i.v.m. welke contracten afsluiten; wat en hoe verzekeren− dossiertechnische instructies verstrekken aan advocaten die in opdracht van het

bedrijf of de overheid werken− inlichtingen verstrekken aan advocaten, particulieren of bedrijven in het kader

van openbare aanbestedingen of overheidsopdrachten− juridische informatie verstrekken aan klanten

2.3.1.4 Taakgebied: productieve informatieverwerking

Takencluster

− redactie van notulen en verslagen van bijeenkomsten en consequenties van be-sluitvorming uitwerken

− toepassing van algemene beginselen van staats- en bestuursrecht en aspectenvan rechtsbescherming

− redactie verordeningen, reglementen, overeenkomsten, contracten, ...− behandeling en begeleiding van procedures, bezwaar- en beroepsschriften


− implementatie van nieuwe wetgeving

Taken

− aanvragen van subsidies− toepassen vestigingsvoorwaarden− contracten redigeren− verslagen van vergaderingen verwerken tot duidelijk leesbare conclusies− opstellen algemene verkoopsvoorwaarden− opstellen overeenkomsten: huur, verkoop,...− opstellen procedurestukken zoals dagvaarding, verzoekschrift, conclusie, pro-

ces-verbaal vrijwillige verschijning, oproepingen, gerechtsbrieven,...− opstellen oprichtings- en wijzigingsakten vennootschappen− opstellen arbeidsovereenkomsten en geschriften i.v.m. personeelsbeleid.− opstellen overeenkomsten: huur, verkoop, aanneming, leasing, kredietopening,

hypotheek,...− opstellen bepaalde volmachten− deelnemen aan vergaderingen− behandelen en opvolgen van schadegevallendossiers− dossiers behandelen die eenvoudige procedure en vereffening inhouden− samenstellen en beheer van de dossiers van de rechtspleging− agendabeheer

2.3.1.5 Taakgebied: controle

Takencluster

− toezicht op de juiste interpretatie en toepassing van reglementen, procedures enrichtlijnen

− analyse van inkomende juridische stukken en detectie, controle en besprekingvan niet-opportune clausules

− bewaking interne regelgeving en procedures− toetsing van bestuurlijke zaken op hun juridische consequenties− beheer van het debiteurenbestand

Taken

− vakliteratuur lezen en toepassen binnen het bedrijf− inkomende juridische stukken bestuderen en eventueel wijzigen en onderhan-

delen− gewijzigde wetgeving onmiddellijk doorspelen naar de betrokken diensten en

doen toepassen− debiteurenbestand: opvolgen dossiers, ingebrekestelling opstellen− opvolgen expertises− instellen en opvolgen gerechtelijke procedures− beheren loonadministratie− opvolgen bepaalde termijnen

2.3.1.6 Taakgebied: onderhandeling; samenwerking; communicatie

Takencluster

− contact met externe relaties− beheersing van onderhandelings- en conflictsituaties− behandeling van betwiste zaken− omgang met maatschappelijke, bestuurlijke, politieke en ambtelijke instanties− contact onderhouden met de klant teneinde maximaal inzicht te hebben in diens

verwachtingen, de uitvoering van de opdracht optimaal voor te bereiden en toe-lichting te geven bij de uitgevoerde taak


Taken

− fungeren als gesprekspartner van specialisten uit andere disciplines− onderhouden van contacten met externe relaties; vertegenwoordigen van de or-

ganisatie in onderhandelingen en gerechtelijke procedures− betwiste zaken: onderzoeken van het geschil; afsluiten van dadingen; optreden

voor bepaalde rechtscolleges− mondeling of schriftelijk rapporteren aan de klant− via bevraging de behoeften van de klant definiëren− bijkomende inhoudelijke vragen stellen aan de klant− afspraken maken over de opdrachten met de klant− feedback vragen aan de klant

2.3.1.7 Taakgebied: research

Takencluster

− belangenbehartiging van het beroep− medewerking aan de profilering van het beroep− de ontwikkelingen in de sector of het vakgebied volgen en informatie uitwisse-

len met vakgenoten, teneinde steeds te kunnen werken op basis van de meest re-cente en meest relevante vakinformatie

Taken

− actieve deelname aan interne en externe vormingsactiviteiten rond het werk- envakgebied (studiedagen, cursussen, symposia en dergelijke)

− organisatie van studiebijeenkomsten− vakliteratuur lezen

2.3.2 Beroepscontext

Contextgegevens

De aangegeven contextgegevens gelden voor alle type- en deelfuncties die hiervoorzijn weergegeven.

WerkomstandighedenInformatie is aanwezig op de arbeidsplaats of ter consultatie in een bibliotheek ofjuridische databank.

Hulpmiddelen

− wetgeving, rechtspraak, rechtsleer; aanwezig in de werkplaats of op te zoeken ineen bibliotheek

− juridische databanken− vakliteratuur, modelcontracten− seminaries

Verwachte resultaten

− Up-to-date zijn op het juridische gebied.− Debiteurenbestand dat beheerst en strikt opgevolgd wordt.− Onaangename verrassingen worden vermeden bij inkomende contracten.− Boetes, moratoire intresten en dergelijke worden vermeden.− Optimale contracten worden afgesloten.


De rechtspracticus zal voor zijn werkgever een oplossing bieden voor verscheideneprobleemsituaties waarvoor anders hulp van buitenaf moet betrokken worden.

Hij zal door zijn kennis en voortdurende studie het bedrijf behoeden voor compli-caties bij wetswijzigingen, conflicten voorkomen, en het bedrijf up-to-date houdenop juridisch gebied.Hij zal door zijn praktische scholing onmiddellijk inzetbaar zijn op elk advocaten-of notariskantoor.

2.4 Ondersteunende kennisDe rechtspracticus dient te beschikken over kennis van en inzicht in de volgendezaken op juridisch en bestuurlijk gebied:− wetgeving, rechtsleer, rechtspraak en algemene leerstukken op het gebied van

staatsrecht (waaronder bevoegdheden, wetgeving, bestuur, grondrechten, inter-nationale organen)

− administratief recht (waaronder de beginselen van behoorlijk bestuur, organen,bevoegdheden, ruimtelijke ordening, internationaal publiekrecht)

− relevante aspecten uit het recht zoals bijvoorbeeld arbeidsrecht, strafrecht, in-ternationaal privaatrecht, milieurecht, sociaal-economisch recht, fiscaal recht,zakenrecht, contractenrecht, aansprakelijkheidsrecht, erfrecht, gerechtelijkrecht, verbintenissen, ondernemingsrecht, financieel recht,...

De rechtspracticus moet voorbereid zijn op die functies in het bedrijfsleven, bij deoverheid waarvoor een gemengde economische en juridische scholing vereist is.Naast juridische en financieel-economische vakkennis en vakkennis op het gebiedvan het personeel is dus ook kennis en inzicht nodig van de diverse facetten van hetmanagement. Een belangrijke rol hierin is weggelegd voor het verzamelen, selecte-ren en analyseren en waarderen van gegevens en het op grond daarvan opstellenvan beleidsalternatieven.

De kennis van diverse vreemde talen (Frans, Engels en Duits) is daarbij vereistnaast de kennis van de eigen taal.

2.5 Beroepshoudingen

Belangrijkste beroepshoudingen

Voor elke beroepshouding is de belangrijkheid aangegeven op een vierpunten-schaal gaande van onmisbaar (4) tot wenselijk (1) of niet van toepassing (nvt).De beroepshoudingen van 1 tot 10 zijn eerder taakgericht, de beroepshoudingenvan 11 tot 21 zijn eerder persoonsgericht.

4 3 2 1 nvt

1 accuratesse ✗

2 doorzettingsvermogen ✗

3 flexibiliteit ✗

4 kritische ingesteldheid ✗

5 omgaan met stress ✗


4 3 2 1 nvt

6 organisatievermogen ✗

7 resultaatgerichtheid ✗

8 veiligheids- en milieubewustzijn ✗

9 zin voor esthetiek ✗

10 zin voor initiatief ✗

11 aandacht voor competentieontplooiing ✗

12 assertiviteit ✗

13 beslissingsvermogen ✗

14 contactbereidheid ✗

15 dienstverlenende ingesteldheid ✗

16 empathie ✗

17 imagobewustzijn ✗

18 leergierigheid ✗

19 loyauteit ✗

20 zelfstandigheid ✗

21 zin voor samenwerking ✗

De volgende beroepshoudingen zijn weerhouden als onmisbaar en noodzakelijk(kolommen 3 en 4) en worden omgezet in gedragsindicatoren:

1 Accuratesse

− nauwkeurig interpreteren van de rechtsbronnen− beheersen van programma's van tekstverwerking en courante programma's van

gegevensverwerking− gebruik kunnen maken van databanken en de relevante toepassingen van auto-

matisering en informatisering− nauwkeurigheid, ordelijkheid en efficiënt organiseren van het werk, ook onder

tijdsdruk− nauwkeurigheid, stiptheid in het samenstellen en opvolgen van dossiers− de juiste toepasselijke wetgeving weten aan te duiden− stiptheid in het respecteren van afspraken en termijnen− accuratesse in het gebruik van de juridische terminologie

2 Doorzettingsvermogen

− kritiek kunnen verwerken− voor aanvankelijk "hopeloze" zaken, zeer complexe problemen; de zaak nauw-

gezet ontleden om toch de weg naar een oplossing te vinden− ook onder tijdsdruk lijvige dossiers of contracten bestuderen− bij conflicten niet de weg van de minste weerstand kiezen


3 Flexibiliteit

− zich kunnen aanpassen in verschillende werkomgevingen− zich vlot kunnen bewegen binnen de verschillende rechtsdisciplines− zich zowel kunnen concentreren op studie en opzoekingswerk, als creatief zijn

in het opstellen van geschriften en tegelijk een vlot onderhandelaar zijn− zich aanpassen in verschillende werkomgevingen en correct blijven tegenover

alle partijen in een geschil− weerbaar, wendbaar en mobiel zijn in verband met de ontwikkelingen op de ar-

beidsmarkt

4 Kritische ingesteldheid − objectief feiten kunnen weergeven met het oog op de relevantie ervan− relativeringsvermogen− kritisch kunnen luisteren naar een feitenrelaas− argumenten van tegenpartij steeds controleren op juistheid en trachten te ontze-

nuwen

5 Organisatievermogen

− juiste organisatie van tijd in verband met: onderzoek; conclusies en argumentensamenstellen; onderhandelingen met tegenpartij; akkoord of procedure zodateen case nooit fout loopt omwille van foute tijdsbeheersing

− materiële organisatie van dossiers, inhoudelijk en naar belangrijkheid− kunnen delegeren− dossieropvolging

6 Resultaatgerichtheid

− altijd gericht zijn op oplossing van problemen en (naargelang van het bedrijf)het vermijden van conflicten

− bij conflicten, de opportuniteit van procederen in vraag stellen in het belang vanhet bedrijf; afwegen tegenover de voordelen van een compromis

7 Zin voor initiatief

− zoeken naar de niet-evidente weg zoals compromis, arbitrage− bedrijf op de hoogte houden van wetswijzigingen die, alhoewel niet essentieel,

toch nuttig kunnen zijn− niet wachten op instructies

8 Aandacht voor competentieontplooiing

− vakliteratuur kunnen hanteren− constante studie om op de hoogte te blijven van de evolutie van de wetgeving− relevante nieuwe wetgeving doorspelen aan alle belanghebbenden binnen het

bedrijf

9 Assertiviteit

− een gemotiveerd standpunt kunnen verdedigen− durven opkomen voor zijn eigen mening− ook tegen hiërarchisch hoger geplaatsten een standpunt verdedigen en onder-


bouwen− bereid zijn om tegen de administratieve overheid elke beslissing te verdedigen

10 Beslissingsvermogen

− een gemotiveerd standpunt naar een rechtsgegeven kunnen formuleren− naargelang van de verantwoordelijkheid die de rechtspracticus in het bedrijf

heeft: zelfstandig of in overleg beslissingen nemen− beslissen tot procederen of niet, beslag laten leggen, incassobureau inschakelen,

in het belang van het bedrijf− beslissen over het meest opportune contract of clausule

11 Contactbereidheid

− vertrouwen kunnen wekken bij de klant− onderhouden van contacten met, overleggen en afspraken maken met klanten− correspondentie kunnen voeren (ook in vreemde talen)− compromisbereidheid bij conflicten

12 Dienstverlenende ingesteldheid

− naargelang van het bedrijf: doorlopend beschikbaar zijn voor superieuren, me-dewerkers en klanten voor advies en hulp

− de klanten inlichten omtrent: hun rechten en plichten; de relevantie van de fei-ten; de te volgen procedure

− ook persoonlijke service verlenen− een professionele relatie met de klant kunnen opbouwen met respect voor de ei-

gen deontologische code

13 Empathie

− zich kunnen verplaatsen in de gevoelenswereld van de klanten om zich aldusbeter in te leven in hun problematiek en van daaruit adviezen op maat te geven

− empathisch en correct kunnen omgaan met klanten: klantgericht denken en han-delen

− relevante vragen kunnen stellen aan klanten

14 Leergierigheid

− de noodzaak beseffen tot permanente educatie, ontvankelijk zijn voor de nieuweontwikkelingen en bijblijven op zijn vakgebied door middel van vakliteratuur,scholing en dergelijke

− nooit aflatende interesse ten aanzien van de evolutie van het recht, dit uit zich inde wil tot permanente bijscholing

− brede maatschappelijke interesse hebben, dit uit zich in het volgen van de actu-aliteit, parlementaire werkzaamheden, ethische kwesties

15 Loyaliteit

− zich bewust zijn van de vertrouwelijkheid van de informatie waarover men be-schikt

− medewerkers waarderen en vertrouwen− opposanten respecteren en er constructief mee omgaan


− kritiek verdragen van anderen− op een correcte en bescheiden manier enkel opbouwende kritiek geven aan me-

dewerkers

16 Zelfstandigheid

− zelfstandig juridische problemen kunnen analyseren− zelfstandig juridische adviezen kunnen formuleren− een dossier van het begin af kunnen opbouwen− zelfstandig beslissingen kunnen nemen, problemen analyseren en oplossen, pro-

cedures in zetten en opvolgen− op eigen initiatief relevante wijzigingen in de wetgeving of rechtspraak doorge-

ven aan betrokkenen− zelfstandig tijdsbeheer; niet noodzakelijk gebonden aan de officiële werkuren

17 Zin voor samenwerking

− in teamverband activiteiten kunnen plannen en evalueren− onderhandelingsgesprekken kunnen voeren vanuit een eigen deskundigheid in

het belang van het cliëntsysteem− probleemoplossend gesprek voeren en leiden− overleg plegen met vakgenoten uit andere disciplines− zich bewust zijn van zijn relatie met de omgeving: het onderkennen van nor-

men, waarden en posities in samenwerkingsverbanden en begeleidingssituatiesin relatie tot cultuur en normen en waarden van de beroepsgroep en de betrek-kelijkheid van eigen normen en waarden onderkennen


B I J L A G E 1

Mogelijke tewerkstellingssectoren binnen het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap alsdeskundige niveau B1.

Een kopie van deze bijlage kan opgevraagd worden op de Vlaamse Onderwijsraad.


B I J L A G E 2

Bundel onderzoek vacatures.



B I J L A G E 3

Overzicht tewerkstellingsgebieden afgestudeerden rechtspraktijkHierbij wordt een overzicht geboden van de tewerkstellingsgebieden van de afgestudeerdenwaarvan de hogeschool informatie bezit.De studenten die na hun opleiding een bijkomende of verdere opleiding zijn gaan volgenworden volledig buiten beschouwing gelaten.

In het overzicht zijn de afgestudeerden opgenomen vanaf het academiejaar 1986-87 tot enmet 1994-95.Telkens worden de sectoren aangegeven met het totaal aantal afgestudeerden die er tewerkzijn gesteld.

Plaats tewerkstelling Aantal

Advocatenkantoren 15

Bedrijven (inbegrepen de KMO's)

Het gaat hier onder meer om bedienden op de personeelsdiensten, de juridischeafdelingen, de afdeling betwiste zaken

16

Gemeenten 3

Gerechtelijke politie 2

Gerechtsdeurwaarderskantoren 32

Griffies 2

Immobiliënkantoren 3

Juridisch en fiscale adviesbureaus 4

Leasingmaatschappijen 2

Ministeries 2

Mutualiteiten 3

Notariskantoren 27

Sociale secretariaten 1

Verzekeringsmaatschappijen 41

Werknemers- en werkgeversorganisaties 2

Varia

onder meer vertegenwoordigers, zaakvoerders van KMO's, een assistent redacteurbij een juridische uitgeverij

11


B I J L A G E 4

Nationale Kollectieve overeenkomst voor Notarisbedienden.



B I J L A G E 5

Werving van Nederlandstalige of Franstalige, mannelijke of vrouwelijke gegradueerden inde rechten voor de Post (B.S., 7 september 1995).



verantwoordelijke transport & logistiek

sector : handel-administratiestudiegebied : handelswetenschappen & bedrijfskundeopleiding : bedrijfsbeheeroptie : expeditie, distributie & transportberoep : verantwoordelijke transport & logistiek


D/1998/6356/19



INHOUD BEROEPSPROFIEL VERANTWOORDELIJKE TRANSPORT & LOGISTIEK

INHOUD

1 SITUERING VAN HET BEROEP IN DE SECTOR 1

2 HET EIGENLIJKE BEROEPSPROFIEL 42.1 Functiebeschrijving 4

2.2 Beschrijving van enkele concrete bedrijfsfuncties 62.2.1 Dispatcher bij een internationale transportfirma 62.2.2 Traffic Manager in een industrieel bedrijf 62.2.3 Assistant Operations Manager bij een luchtvrachtagent 62.2.4 Expediënt bij een logistieke dienstverlener 72.2.5 Operations Manager bij een logistieke dienstverlener 7

2.3 Opsomming van taken 7

2.4 Opsomming van een aantal deelfuncties 9

3 VEREISTE KENNIS, VAARDIGHEDEN & ATTITUDES 103.1 Contextgegevens 10

3.2 Specifieke kennis 10

3.3 Attitudes 11

4 MEDEWERKERS 12

BEROEPSPROFIEL VERANTWOORDELIJKE TRANSPORT & LOGISTIEK 1

1 S I T U E R I N G V A N H E T B E R O E P I ND E S E C T O R

Het rationaliseren van de goederenstroom binnen en buiten het bedrijf krijgt steeds meeraandacht in het bedrijfsleven. Transport en logistiek zijn in volle mutatie. Evoluties in deVerenigde Staten, in Japan, in het Verenigd Koninkrijk, in Nederland en in de Scandinavi-sche landen spiegelen gedeeltelijk af hoe deze bedrijfsactiviteiten in Vlaanderen verderzullen evolueren.

De invoering van de Europese eenheidsmarkt heeft het werkvolume voor expediteurs zekerniet verminderd. Expediteurs en transporteurs van enige omvang zijn vandaag logistiekedienstverleners geworden. Warehousing is veelal een bijkomende activiteit geworden, aan-gevuld met waardeverhogende activiteiten zoals herverpakking, etikettering en andereVAL-activiteiten (VAL staat voor "Value Added Logistics"). Dit neemt niet weg dat er nogsteeds ondernemingen bestaan waar de expeditie- en/of transportactiviteit centraal blijftstaan zonder dat er integratie met andere logistieke functies optreedt. Dit is vooral het gevalbij sterk gespecialiseerde diensten zoals scheepsagenten en luchtvrachtagenten.

Steeds meer handels- en industriële ondernemingen besteden hun fysieke distributie uit. Zoontstaat er bij hen nood aan professionele inkopers van logistieke diensten. In de meesteondernemingen blijft de aandacht voor de logistieke functie toenemen. De goederenstroomwordt er steeds méér als één geïntegreerde keten behandeld, die intense samenwerking vergtmet leveranciers, klanten en logistieke dienstverleners. Steeds stringentere milieueisen ver-gen de toepassing van 'reverse logistics' waarbij vooraf de terugname of verwerking vanverpakking en van afvalstoffen wordt gepland.Bedrijfsverantwoordelijken leggen steeds meer de klemtoon op de nood aan sociale vaar-digheden bij hun medewerkers transport en/of logistiek, bereidheid tot teamwork en zinvoor een goede dienstverlening naar de klant toe.

Hoeft hier nog te worden aan toegevoegd dat de logistieke dienstverlener, zijn klant en zijnpartners meestal met wereldomvattende activiteiten worden geconfronteerd ? Er moet dussnel worden ingespeeld op internationale trends en niet steeds te voorspellen schommelin-gen in de wereldconjunctuur.

Ook de reglementeringen die de verantwoordelijke transport en logistiek moet toepassenzijn aan snelle wijzigingen onderworpen.

De snelle technologische ontwikkelingen in verband met transport en warehousing vergenvan bedrijfsleven en werknemers bijzonder veel aanpassingsvermogen. Informatisering,automatisering en telematisering hebben hun invloed op de werkomstandigheden.Ondermeer deze technologische ontwikkeling en de trend naar "outsourcing" van de fysiekedistributie hebben een schaalvergroting tot gevolg in de sector van de logistieke dienstver-lening. Zo neemt de nood aan operationeel leidinggevend personeel toe.

Regionaal kan de behoefte aan bepaalde typen van verantwoordelijken transport en logistiekook sterk verschillen.In het bedrijfsleven wordt vastgesteld dat verantwoordelijkheden in transport en logistiekniet meer kunnen worden toevertrouwd aan lager geschoolden die enkel door ervaring wer-den opgeleid. In het verleden kwam dit zeer veel voor.

BEROEPSPROFIEL VERANTWOORDELIJKE TRANSPORT & LOGISTIEK2

Men heeft nood aan hoger geschoolden met een degelijk theoretisch inzicht. De meestebedrijfsleiders dringen echter aan op een voldoende gedetailleerde kennis in verband met dekerntaken die aan een verantwoordelijke transport en/of logistiek worden toevertrouwd.

Bij de betrokken beroepsverenigingen kan men een onderscheid maken tussen de sectorge-richte beroepsverenigingen (verenigingen van expediteurs en/of van transportbedrijven) ende sectoroverschrijdende beroepsverenigingen (van transportmanagers, van inkopers en/ofvan logistieke medewerkers).

Het is moeilijk om een zicht te krijgen op het totaal aantal tewerkgestelden als transport-en/of logistieke verantwoordelijke en hun kenmerken. Trouwens, de verzamelnaam "ver-antwoordelijke transport en logistiek" is geen algemeen gangbare term in het bedrijfsleven.Beroepsverenigingen uit de expeditie- en transportsector gebruiken de term "logistiek me-dewerker" wellicht niet. Zij houden zich trouwens hoogstens bezig met fysieke distributie(of warehousing), een onderdeel van de logistiek. In een sectoroverschrijdende verenigingbedrijfslogistiek wordt onderscheid gemaakt tussen medewerkers van de "supply chain"(onder meer inkopers en bevoorradingsplanners), van het "materials management" (ondermeer de productieplanners) en van de fysieke distributie en het transport. Het hier beschre-ven beroep sluit de bedrijfsfuncties uit waar hooggeschoold technisch personeel voor wordtvereist.

Bijkomend onderzoek naar de verdere evolutie van de logistieke functies binnen het be-drijfsleven is wenselijk. Dit onderzoek moet zowel slaan op de evolutie van de functies bijlogistieke dienstverleners (expeditie, transport en warehousing) als bij de multisectoriëlefuncties die verband houden met de fysieke distributie (expeditie in eigen beheer, inkoopvan logistieke diensten, verzekeren van de bevoorrading...) en met andere onderdelen vande logistiek. Er moet worden nagegaan of de verdere integratie van het logistiek gebeurende nood doet ontstaan aan een polyvalente logistieke opleiding. Vermoedelijk blijft de be-drijfswereld specialisten in de internationale goederenbehandeling vragen, die gezien deevolutie een bredere kijk hebben op het integraal logistiek gebeuren. De werkgroep wenstzich niet uit te spreken over de graad van specialisatie of van polyvalentie die vandaag aande "verantwoordelijk transport en logistiek" wordt gevraagd. De werkgroep is het er welover eens dat het een sectoroverschrijdend beroep betreft. De versnelde evolutie van hetberoep vergt een regelmatige bijsturing van het beroepsprofiel.

We kunnen stellen dat het werkterrein van de verantwoordelijke transport en logistiek zoverscheiden is dat het niet duidelijk kan worden afgebakend. Hij/zij moet zowel kunnenkijken naar het beheersen en het besturen van de goederenstroom als naar het aantrekkenervan.

Hij/zij zou werkzaam kunnen zijn:− in het nationale of internationale beroepsgoederenvervoer via de zee, de weg, het spoor,

de lucht of de binnenwateren− bij scheepsagenten (agenturen), expediteurs, bevrachtings- en scheepsmakelaars...− in firma's die zich bezighouden met het opslaan en behandelen van de goederen (zowel

in de haven als in het achterland), zoals naties, stuwers, terminal operators, distributie-centra, en open overslagbedrijven voor massagoederen

− in firma's die optreden als logistiek dienstverlener− in firma's die optreden als consultant− in grote industrie-, productie- en handelsondernemingen, distributieketens... die hun

eigen vervoer verzorgen of beschikken over een eigen traffic-departement− in andere ondernemingen (KMO) waar logistiek, transport en traffic niet duidelijk zijn

afgelijnd en misschien slechts als deeltaak zullen worden vervuld, in combinatie met eenjob als inkoper, verkoper...


− bij koerier- en expresdiensten− bij de overheid− in de banken verzekeringssector, wegens zijn/haar gespecialiseerde kennis;− in de afdeling productieplanning van een industriële onderneming− in een import- of exportafdeling of in een inkoopafdeling van een onderneming− ...



2.1 FunctiebeschrijvingIn het bedrijfsleven komen de volgende functies voor, die aan een verantwoordelij-ke transport en logistiek kunnen worden toevertrouwd:− beursbevrachter binnenscheepvaart− bevrachter binnenscheepvaart− behandelaar van claims en averij− containerplein-coördinator− containerklerk− dossierbeheerder goedereninspectie− manifestklerk− vrachtquoteerder− sales coördinator− sales representative− gespecialiseerd scheepsafrekenaar− transportcoördinator-vervoercommissionnaris− shipping-info-operator− waterklerk− interne waterklerk− hoofdwaterklerk− douanedeclarant en/of tarifeerder− douaneagent− bureelexpediteur− expediteur− dispatcher− canvasser-prospector− claimbehandelaar− acquisiteur− expediënt− assistant operations manager− operations manager− kwaliteitsmanager− warehouse manager− hoofdmagazijnier− productieplanner− distributieplanner− hulpinkoper− inkoper− fleetmanager− traffic manager− administratief bediende− bediende import of export− assistent logistiek manager− logistic manager− distributie manager− vervoersconsultant


− logistiek consultant− medewerker cel buitenlandse handel (in een financiële instelling)− medewerker transport- en goederenverzekering (in de verzekeringssector)− ...

Deze lijst is zeker niet volledig.

De verantwoordelijke transport en logistiek kan zowel op niveau 4 als op niveau 5worden teruggevonden.

De startfuncties zullen op enkele uitzonderingen na zeker nog niet op een zelfstan-dig managementsniveau liggen.Als startfuncties denken we hier bijvoorbeeld aan:− bediende bij een expediteur, scheepsagent, scheepsmakelaar, scheepsagentuur,

luchtvrachtagent− bediende in import- en exportbedrijf, in de banksector, in een transport-

onderneming, in een distributie- en opslagbedrijf en goederenbehandelingsbe-drijf, tradingfirma, ...

− bediende bij de inkoop, de bevoorradingsplanning, de expeditie, het magazijn,de transportplanning, ...

Na het verwerven van de nodige ervaring liggen er functies open als assistent lo-gistiek manager, assistent fysiek distributiemanager, commercieel medewerker,dispatcher, hoofd van de import- of exportafdeling, ... .

Zij zullen daarna, wanneer de potentie aanwezig is, kunnen groeien naar een ver-antwoordelijke lijn- of staffunctie zoals die van kwaliteitsmanager, manager van hetwagenpark, lijnmanager, bedrijfsleider, area-manager in een distributiefirma, ver-voerseconomisch consultant ...

We kunnen stellen dat de verantwoordelijke transport en logistiek zijn job kan vin-den in een KMO waar hij/zij dan alle taken op zich zal moeten nemen (zowel hetoperationele als het beleidsgedeelte) tot in het zeer grote bedrijf waar hij/zij de ver-schillende niveaus kan doorlopen, d.w.z. dat hij/zij meestal zal beginnen in hetlaagste kader, daarna kan doorstromen tot het middenkader en tenslotte eventueelkan doorstromen naar de leidinggevende niveaus. Een aantal onder hen zal een ei-gen onderneming runnen in de sector van de logistieke dienstverlening.

Hij/zij zal zich, afhankelijk van de aard (expeditie-transport-, productie-, distribu-tie- of handelsbedrijf) en/of de omvang van het bedrijf concentreren op één ofmeerdere taken, geïntegreerd in één functie of verdeeld over verschillende functies.


2.2 Beschrijving van enkele concrete bedrijfsfunctiesTer gelegenheid van het onderzoek konden de leden van de werkgroep voor eenbeperkt aantal functies min of meer volledige functieomschrijvingen vinden zoalsdeze in bepaalde ondernemingen worden gehanteerd. Als voorbeeld geven we erhiervan enkele weer.

2.2.1 Dispatcher bij een internationale transportfirma− opvolging van de routeplanning, dit is bijhouden waar de chauffeurs zitten op

elke dag en hen opvolgen bij het laden en het lossen− het zoeken naar open terugvrachten in enkele landen uit de Europese Unie− klachten van klanten, chauffeurs of onderaannemers behandelen− het contact met de klant onderhouden− de laad- en lospapieren nazien

2.2.2 Traffic Manager in een industrieel bedrijf− informatie uitwisselen met klanten− opstellen of nazien van documenten zoals facturen, creditnota's, pro forma fac-

turen, wisselbrieven, enz....− raadplegen van naslagwerken en documentatie in verband met de reglemente-

ring in elk betrokken land− douaneformaliteiten afhandelen− transporteurs bezoeken en/of telefonisch contact met hen onderhouden− prijsoffertes vragen− onderhandelen− interne communicatie met de boekhoudafdeling en de vertegenwoordigers

i.v.m. de transportkosten− opvolging van het uitbesteed transport en opvangen van problemen

2.2.3 Assistant Operations Manager bij een luchtvrachtagent− faxen uithalen, copiëren en verdelen aan interne diensten− postbedeling− ondersteuning van de operationele leiding door controle van exportdossiers,

werkplanning, organisatie van het magazijn, vervoerplanning, ...− offertes opmaken en opvolgen− gegevens inbrengen op computer− negotiëren van tarieven met luchtlijnen− klachtenbehandeling− douaneformaliteiten regelen− facturen controleren i.v.m. het commissieloon− berekenen commissies agenten− collega's opleiden en stagiaires opvangen− rapporteren− kredietlijnen van klanten bepalen− administratief werk i.v.m. printergebruik, telefoon, fax, koffie zetten, ...− bijhouden vakliteratuur en interne richtlijnen− ...


2.2.4 Expediënt bij een logistieke dienstverlener− de opvolging van de levering van importgoederen− het aanvullen van het klantendossier− het opstellen van een loodslijst voor verwachte goederen− klachten doorgeven aan de afzenders− gegevens verzamelen en doorgeven aan de facturatiedienst− klachten van klanten behandelen− het klantenbestand bijhouden− rapporteren aan de directe overste− het klassement van dossiers bijhouden− ondersteuning van de exportafdeling bij het afwerken van dossiers, borderellen,

CMR en omslag voor chauffeur en agent

2.2.5 Operations manager bij een logistieke dienstverlener− rechtstreeks leiding geven aan verantwoordelijken en stafpersoneel en onrecht-

streeks leiding geven aan hun medewerkers− rapporteren aan de bedrijfsleiding en rapporten van ondergeschikten verwerken− waken over de kwaliteitsbewaking binnen zijn afdeling(en)− bijwonen van directievergaderingen− kostenbewaking en het opstellen van jaarlijkse budgetten− leiding over het informatiesysteem, de klantendienst en het palletbeheer− interne contacten onderhouden binnen de onderneming− waken over de uitvoering van het personeelsbeleid binnen de afdeling(en)

2.3 Opsomming van takenDe ervaring van de leden van het onderzoeksteam, via stage- en/of eindwerkbege-leiding en de vele positieve reacties van gecontacteerde bedrijfsleiders staan erborg voor dat de hierop volgende opsomming, die naar alle waarschijnlijkheid tochnog onvolledig zal blijven, een betrouwbaar beeld geeft van de taken die de ver-antwoordelijke transport en logistiek op zich moet nemen.

− administratieve taken vervullen zoals het bijhouden van dossiers, het berekenenvan facturen en het opstellen van vervoersdocumenten

− het opvolgen van de ontvangst en de verzending van goederen− het verdelen van de taken onder het personeel− het ontvangen, controleren en centraliseren van de betalingen− het behandelen van klachten en van vragen van de klanten− het zoeken naar vrachten− het ontvangen en noteren van alle vrachtreservaties− het bevestigen van die reservaties wanneer de klanten daarom vragen− het beslissen en toewijzen van de vracht− het maken, bevestigen en controleren van boekingen− het vervullen van de douaneformaliteiten bij in-, uit- en doorvoer− het toepassen van de vereenvoudigde procedures inzake douane− het toepassen van de BTW-reglementering die geldt bij invoer en uitvoer als-

mede bij het verkeer van communautaire goederen tussen lidstaten− het toepassen van de accijnsreglementering zowel m.b.t. in het binnenland ver-

vaardigde produkten als m.b.t. binnengebrachte en ingevoerde produkten− het uitstellen van de nodige documenten


− het noteren van de correcte informatie zodat de factuur kan worden opgestelden het vervoer kan gebeuren conform de procedures, reglementeringen en mo-gelijke afwijkingen

− het inwinnen van details over de verschillende transportmiddelen− het inwinnen van details over de lading− het vaststellen van de schade en het opstellen van schadeclaims− het inleiden van de verzekeringsprocedures− het onderhouden van contact met het management− het tijdelijk vervangen van de manager bij diens afwezigheid− het houden van team-briefings;− het rapporteren aan de managers en aan de ondergeschikten− het bijwonen van vergaderingen− het verzorgen van de interne en externe communicatie− het in acht nemen en handhaven van de discipline− het verzenden van de nodige telex-, fax- of EDI-berichten bij onvoorziene om-

standigheden− het dragen van verantwoordelijkheden en het nemen van beslissingen m.b.t. de

hele vrachtafdeling− het verzorgen van de dagelijkse organisatie van de afdeling/het bedrijf en van

alle activiteiten− de uitbouw van een organisatie voor logistieke dienstverlening− het verlenen van advies bij het aanwerven, opleiden en begeleiden van nieuwe

werknemers− het motiveren van de werknemers− het onderhandelen met de klanten en het dagelijks doorspelen van de "shipping

info to customers"− het toepassen van de economische douaneregelingen− het aanvragen van de vereenvoudigde procedures inzake douane− het onderhandelen met de vervoerders en de tussenpersonen met het oog op het

afsluiten van contracten− het regelmatig evalueren van tussenpersonen en vervoerders− het ontvangen van de klanten− het onderhouden van contacten met de verschillende instanties− het bijwonen van externe en interne vergaderingen− het werken volgens de I.K.Z.-principes en het uitwerken van een kwaliteits-

handboek− het inrichten van een magazijn− het organiseren van de magazijnactiviteiten− het organiseren van het herverpakken en van andere VAL-activiteiten− het voeren van het voorraadbeheer− het opstellen van een routeplanning− het opstellen van een bevoorradingsplan− de administratie van de inkoop verzorgen− goederen aankopen− logistieke diensten inkopen− een distributienetwerk opzetten− export- en/of transportgebonden administratieve en/of commerciële taken ver-

vullen in een financiële instelling of in een verzekeringsmaatschappij


2.4 Opsomming van een aantal deelfuncties− gegevens verzamelen, verwerken, beheren en doorgeven in verband met de

goederenstroom, de verzekering ervan, de douaneformaliteiten, de kosten, ... in-clusief het opmaken van documenten (zoals vrachtbrieven, facturen en douane-documenten) en het opvolgen van het verloop van het logistiek proces

− documentatie bijhouden over wetgeving en reglementering in verband met in-en uitvoer (douane), transport van al dan niet gevaarlijke goederen, van bederf-bare waren en van levende dieren, aansprakelijkheid, verzekeringen, enz.

− het organiseren van uitvoerend werk van onder meer magazijniers, kaderperso-neel, bedienden, ...

− het voorbereiden, uitvoeren en opvolgen van de werkplanning van chauffeurs,verpakkers, verzenders, inkopers, arbeiders, onderhoudswerkers, enz.

− problemen tijdens de uitvoering van het logistiek proces oplossen− advies verstrekken aan klanten, interne en externe partners− het onderhouden van contacten met klanten, interne en externe partners in ver-

band met transport en/of logistieke activiteiten− het leggen van contacten en het onderhandelen met klanten en/of leveranciers− rapporteren aan ondergeschikten en aan oversten− controles uitvoeren op de naleving van procedures en op de staat van goederen

en hun verpakking− het verzorgen van opleiding van collega's en/of ondergeschikten− leiding geven aan een afdeling


3 V E R E I S T E K E N N I S ,V A A R D I G H E D E N E N A T T I T U D E S

3.1 ContextgegevensNaargelang het bedrijf is de graad van automatisering, informatisering en telemati-sering erg uiteenlopend.Veel taken verlopen op kantoor; andere gebeuren in een magazijn; maar ook bui-ten, op de kaai of op de losplaats, worden activiteiten uitgevoerd.De mate van verwachte integriteit waarmee relaties met klanten en partners wordenonderhouden, hangt sterk af van de bedrijfscultuur.De mate van verantwoordelijkheid hangt af van het niveau waarop de verantwoor-delijke transport en logistiek wordt ingezet.De verantwoordelijke transport en logistiek kan bijdragen tot een hogere omzet, la-gere kosten, een grotere motivatie van het eigen personeel en een grotere klantte-vredenheid. Het verwachte resultaat van zijn beroepsactiviteiten hangt af van debedrijfsdoelstellingen.

3.2 Specifieke kennisDe verantwoordelijke transport en logistiek moet beschikken over een gedegenkennis en inzicht (zowel juridisch, technisch als praktisch) in o.a.:− de integrale logistiek, de physical distribution en het material management bin-

nen het bedrijf en de integrale logistieke keten buiten het bedrijf− het functioneren van de verschillende havens en terminals− het kiezen van het optimale transportmiddel− het laten verplaatsen/vervoeren van de goederen van de ene plaats naar de ande-

re− het laten overslaan van goederen van het ene transportmiddel op het andere− het laten bewaren van goederen in de verschillende opslagmodi− het verzamelen van lading en het bundelen ervan tot transporteenheden− het verzorgen van alle administratieve verrichtingen die betrekking hebben op

het voorgaande− het toepassen van de douane- en accijnswetgeving;− het toepassen van de BTW-wetgeving bij internationale handel− het toepassen van de principes van de kostprijsberekening in het transport− de grote principes van de in de internationale handel gebruikte terminologie en

condities, b.v. INCO-terms− de financiële en commerciële structuur van mogelijke klanten en partners− E.D.I.-toepassingen

Naargelang de inhoud van de functie heeft hij/zij tevens inzichten in:− klantvriendelijke dienstverlening− kwaliteitsbewaking bij logistieke activiteiten en bij inkoop− het inkopen van diensten en van goederen− reverse logistics en andere milieuaspecten i.v.m. transport en logistiek− bevoorradings-, productie-, distributieplanningsmethoden− voorraadbeleid− kostprijsberekening en tariefbepaling− de commerciële distributie


− het naleven van de verplichtingen i.v.m. statistische gegevens− het naleven van veiligheidsvoorschriften− het naleven van sociale voorschriften

Verder zal hij/zij in verschillende talen:− lexicologisch onderlegd moeten zijn (actieve en passieve woordenschat)− vlot en foutloos moeten kunnen communiceren (mondeling en schriftelijk)

Ook zal hij/zij voldoende kennis van de informatica moeten hebben om met de inde werkomgeving gebruikelijke programma's te kunnen werken.

3.3 AttitudesOm zijn/haar taak goed te kunnen vervullen is één van de belangrijkste vereistenvan de afgestudeerde EDT dat hij zich niet richt naar het gesloten denken maar dathij/zij vatbaar blijft voor de principes van de lerende organisatie.

Concreet komt dit erop neer dat hij/zij− zich flexibel & vlug moet kunnen inschakelen in diverse concrete werksituaties− zich soepel moet kunnen aanpassen aan wijzigende werkomstandigheden− moet beschikken over een grote dosis zelfstandigheid− goed moet kunnen luisteren naar de personen met wie moet worden gewerkt− zich constant zal moeten bijscholen in nieuwe technieken, reglementen, wetge-

ving...− moet kunnen samenwerken met personen uit de verschillende departementen

(beschikken over de nodige sociale vaardigheden)− kostenbewust moet werken om de bedrijfsvoering in economische zin te opti-

maliseren− beschikken over commercieel inzicht− klantgericht moet denken en handelen− toegevoegde waarde moet creëren door oplossingen te bieden voor transport-

vragen, méér dan enkel antwoorden op de vragen van de klanten "as such"− de vakliteratuur constant moet kunnen volgen

om te anticiperen op aangekondigde nieuwe wetgeving en/of maatregelen van onver-schillig welke instantieom te adviseren en in functie daarvan bepaalde beleidscorrecties uit te voeren

− stressbestendig moet zijn− punctueel en disciplinair moet zijn− de principes van het leiding geven moet beheersen om later te kunnen door-

groeien naar leidinggevende en managementfuncties− ertoe in staat zijn kennis en vaardigheden over te dragen op andere medewer-

kers van verschillend niveau en kennis



♦ Vlor Commissie Beroepsprofiel Expeditie, Distributie en Transport

♦ Eindredactie: Jean-Marie Deleye, Hogeschool Gent

BP Bedrijfsbeheer

Documents

Transcript of BP Bedrijfsbeheer