bootescursus2012

5/17/2018 bootescursus2012 - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/bootescursus2012 1/88

BootesCursusVoor stagairs en anderen

5-4-2012

Bootes vzw

Benoit Vandeputte;Bootes Outdoor Adventure

Versie 1.4



2

Vooraleer we er echt mee beginnen

Beste Monitor (in wording)

Ziehier de nieuwe versie van de BootesCursus! Niet dat de vorige versie niet goed was, maar het

werd eens tijd voor een grondige update.

De bedoeling van deze cursus is dat ze een handig naslagwerk wordt. Je kan er eens in bladeren na

de stagairsdag, maar neem ze zeker en vast ook mee op kamp. Het is altijd nuttig om last minute nog

wat spelletjes te kunnen lezen, wat handige tips door te nemen enz. Het is zeker niet nodig om ze in

te studeren, laat staan dat er ooit een examen komt.

In deze cursus vind je naast spelletjes ook heel wat uitleg over de werking van Bootes, wat nuttige

EHBO, wat technieken voor op kamp en ook heel wat tips over hoe je nu een groep moet leiden.

Vooral dat laatste is niet echt exacte materie, maar in ieder geval zal deze cursus je een startpunt

geven! Hoe je echt een goede monitor wordt leer je immers niet uit een boekje of een cursus, maar

door mee te gaan op kamp, al doende dus.

Er is lang en hard gewerkt aan deze editie, we hopen dan ook dat ze je bevalt. Mocht je opmerkingen

of suggesties hebben, laat je volledig gaan, enkel zo kunnen we ervoor zorgen dat Bootes op termijn

nog beter wordt!

Veel lees en avontuurlijk genot! (en natuurlijk ook wel succes!)

Benoit Vandeputte

Sint-Eloois-Winkel, April 2011

Herdruk April 2012: Enkele taalfouten werden verbeterd en het hoofdstuk over survivaltechnieken

werd aangevuld met een aantal interessante tricks.



3

Wat staat er zo allemaal in dit boekje?Vooraleer we er echt mee beginnen ....................................................................................................... 2

Wat staat er zo allemaal in dit boekje? ................................................................................................... 3

Wat is Bootes? ......................................................................................................................................... 7

Een beetje geschiedenis… ................................................................................................................... 7

En nu? .................................................................................................................................................. 7

De Morvan, het hartje van Frankrijk (en de EU) ..................................................................................... 8

Hoe zit Bootes in elkaar? ......................................................................................................................... 9

Hoe ben je een goede groepsleider? ................................................................................................ 11

Kennismaking ................................................................................................................................ 11

Afspraken maken ........................................................................................................................... 11

Vriendelijkheid............................................................................................................................... 11

Tot slot ........................................................................................................................................... 12

En hoe kan je een goede instructeur dan herkennen? ..................................................................... 13

Wat is de taak van een instructeur ............................................................................................... 13

Gezag ............................................................................................................................................. 13

De stagiair .......................................................................................................................................... 14

Intermezzo: de 14 BootesMonitorGeboden ......................................................................................... 15

De soorten kampen ............................................................................................................................... 16

TopAdventure .................................................................................................................................... 16

PaintAdventure ................................................................................................................................. 16

PaintExtreme ..................................................................................................................................... 16

ClubAdventure ................................................................................................................................... 16

MTBAdventure .................................................................................................................................. 16

En in de toekomst? ............................................................................................................................ 17

Game, Set,… .......................................................................................................................................... 18

De 7 geboden van een spel .............................................................................................................. 18

Voorbeelden van spelletjes ............................................................................................................... 19

Skills voor op kamp ................................................................................................................................ 32

Mountainbiken .................................................................................................................................. 32

Het afstellen van versnellingen bij Mountainbikes ....................................................................... 32

Paintball ............................................................................................................................................. 40



4

Boogschieten ..................................................................................................................................... 41

1) De stand ................................................................................................................................. 41

2) De vingerplaatsing ................................................................................................................. 42

3) Het plaatsen van de booghand ............................................................................................. 42

4) Het strekken van de boogarm ............................................................................................... 43

5) Het trekken ............................................................................................................................ 44

6) Het ankeren ........................................................................................................................... 45

7) Het vasthouden ..................................................................................................................... 46

8) Het richten ............................................................................................................................. 47

9) Het lossen .............................................................................................................................. 48

Quadrijden ......................................................................................................................................... 49

Rafting ............................................................................................................................................... 49

Commandoparcours .......................................................................................................................... 49

Knopen en Sjorren ............................................................................................................................. 50

De Kruissjorring ............................................................................................................................. 50

Diagonaalsjorring ........................................................................................................................... 52

Paalsteek ....................................................................................................................................... 52

Dubbele paalsteek ......................................................................................................................... 53

Mastworp ...................................................................................................................................... 54

De magnussteek ............................................................................................................................ 55

De achtsjorring. ............................................................................................................................. 55

De Steigersjorring. ......................................................................................................................... 58

Toepassingen van sjorren .................................................................................................................. 59

Sjorren van tafels ........................................................................................................................... 59

Sjorren van een mast ..................................................................................................................... 59

Sjorren van vlotten ........................................................................................................................ 59Laat je fantasie de vrije loop ......................................................................................................... 61

Waar rook is, is… ............................................................................................................................... 62

Kampvuur ...................................................................................................................................... 62

De fakkel ........................................................................................................................................ 62

Vuur aanmaken ............................................................................................................................. 63

Soorten vuren ................................................................................................................................ 65

Oriëntatie .......................................................................................................................................... 67

Het kompas .................................................................................................................................... 67



5

De kaart ......................................................................................................................................... 67

Weetjes .......................................................................................................................................... 67

Schaal en coördinaten van de kaart .................................................................................................. 68

Een kaart ........................................................................................................................................ 68

De schaal........................................................................................................................................ 68

Soorten schalen ............................................................................................................................. 68

Meest voorkomende schaal .......................................................................................................... 69

Coördinaten ................................................................................................................................... 69

De roomer ..................................................................................................................................... 69

De azimut bepalen ............................................................................................................................. 70

Het aziwat? .................................................................................................................................... 70

Twee soorten kompassen ............................................................................................................. 70

Twee werkwijzen ........................................................................................................................... 71

Rugzak inladen................................................................................................................................... 72

Tips & Tricks........................................................................................................................................... 76

Veilig onderweg ................................................................................................................................. 76

Te voet ........................................................................................................................................... 76

Met de fiets ................................................................................................................................... 76

Te paard ......................................................................................................................................... 76

Wat meenemen op de verschillende activiteiten ................................................................................. 77

Bosspel .............................................................................................................................................. 77

Monitoren ..................................................................................................................................... 77

Deelnemers ................................................................................................................................... 77

Mountainbike .................................................................................................................................... 77

Monitoren ..................................................................................................................................... 77

Deelnemers ................................................................................................................................... 77Rafting ............................................................................................................................................... 77

Monitoren ..................................................................................................................................... 77

Deelnemers ................................................................................................................................... 78

Survival .............................................................................................................................................. 78

Monitoren ..................................................................................................................................... 78

Deelnemers ................................................................................................................................... 78

Quad .................................................................................................................................................. 78

Monitoren ..................................................................................................................................... 78



6

Deelnemers ................................................................................................................................... 78

Commandoparcours .......................................................................................................................... 79

Monitoren ..................................................................................................................................... 79

Deelnemers ................................................................................................................................... 79

Paintball ............................................................................................................................................. 79

Monitoren ..................................................................................................................................... 79

Deelnemers ................................................................................................................................... 79

Vlottenbouw ...................................................................................................................................... 79

Monitoren ..................................................................................................................................... 79

Deelnemers ................................................................................................................................... 79

EHBO ...................................................................................................................................................... 80

Inleiding ............................................................................................................................................. 80

De handen uit de mouwen ................................................................................................................ 80

Schaaf en snijwonden .................................................................................................................... 80

Een bloedneus ............................................................................................................................... 81

Brandwonden ................................................................................................................................ 81

Iemands kleren vatten vuur .......................................................................................................... 81

Astma-aanval ................................................................................................................................. 81

Flauwvallen .................................................................................................................................... 82

Blaren(Openen of dichtlaten) ........................................................................................................ 82

Zonneslag....................................................................................................................................... 82

Allergie ........................................................................................................................................... 82

Insectenbeten ................................................................................................................................ 82

Tekenbeten .................................................................................................................................... 82

Breuken ......................................................................................................................................... 83

Epilepsie......................................................................................................................................... 83Externe hulp inroepen ....................................................................................................................... 83

Verbanden aanbrengen ................................................................................................................. 85



7

Wat is Bootes?

Een beetje geschiedenis…

In 1973 start in het Ieperse een jeugdvereniging voor sterrenkunde (JVS) .

Dat klinkt nu misschien een beetje raar, maar het was de tijd waarin dingenzoals het heelal, de ruimtevaart enz. heel populair waren. Het is dan ook

niet verwonderlijk dat Bootes eigenlijk de naam is van een sterrenbeeld.

Bootes, of nog beter Boötes, betekent Ossenhoeder. Het is een

sterrenbeeld dat je kan vinden ergens in de buurt van de Grote Beer.

Omdat sterren bekijken vanuit het fel verlichte Vlaanderen nu eenmaal niet

zo goed meer lukte besloten de JVS Bootes om in 1990 voor het eerst richting de Bourgogne te

trekken op kamp. Het zou het begin worden van een lange traditie.

Sinds midden jaren 90 is het sterrenkundige wat weggevallen en focust Bootes zich op “hetpromoten van actieve outdoorsporten, maar steeds met dat tikkeltje extra.” Zo was er in 1996 zelfs

het Club Morvan kamp, een taalstage aangevuld met avonturensporten. Gedurende 4 jaar bood

Bootes zelfs skikampen aan in de winter.

De laatste 10 jaar focust Bootes zich meer en meer op die avonturensporten met een gevarieerd

aanbod aan zomerkampen en jaaractiviteiten

Meer geschiedenis zal je ongetwijfeld horen op kamp, als één van de vele stoere verhalen die ’s

avonds aan het kampvuur worden verteld!

En nu?Vandaag is Bootes een actieve vzw die als doel heeft het promoten van actieve outdoorsporten. We

trekken daarvoor nog steeds naar de Bourgogne, meer bepaald naar het dorpje Anost, recht in het

midden van de Morvan.

We vertrekken van op de kampweide en verkennen zo op allerhande manieren de streek.



8

De Morvan, het hartje van Frankrijk (en de EU)De Morvan (van het Keltisch: Mar = zwart en

Vand = gebergte) is een gebergte in

Bourgondië, Frankrijk, in de departementen

Yonne, Nièvre, Côte-d'Or en Saône-et-Loire. Het gebergte is eigenlijk een uitloper van het

Centraal Massief, en bestaat vooral uit

graniet-gesteente. De hoogste top is de Haut-

Folin met een hoogte van 901 meter, gevolgd

door Mont Préneley met 855 meter. Ook de

Mont Beuvray, waarop de oude Keltische stad

Bibracte wordt opgegraven, hoort met zijn

821 meter tot de hoge toppen. Sinds 1970

kent het gebied bescherming als Parc naturel

régional. Het is het dichtst bij de Parijse

agglomeratie gelegen gebergte.

De Morvan is bedekt met grote hoeveelheden

dicht gemengd bos, met daartussen grote weide-

gebieden. In de Morvan zijn veel waterwerken,

waaronder stuwmeren zoals het Lac de Saint-

Agnan en het Lac des Settons. Er ontspringen

enkele rivieren zoals de Yonne, de Arroux en de

Cousin. Doordat industrie ontbreekt, is er

nauwelijks luchtvervuiling. Ook is er weinig

lichtvervuiling wat 's nachts bij een wolkeloze

hemel een blik op de Melkweg geeft. De

kerstbomenkweek gooit wat roet in het eten

doordat die steeds verder wordt uitgebreid, vooral

rond Planchez. Van origine is de Morvan een arm agrarisch gebied met weinig werkgelegenheid. In

2008 was de Nievre, de regio waarin de Morvan voor een deel ligt, het gebied met de grootste

ontvolking van Frankrijk. Winkels sluiten omdat er geen opvolging is. Een campagne probeert

Nederlanders te verleiden om zich als middenstander te komen vestigen. Nu al zijn er voorbeelden

van Nederlandse winkeleigenaren, fysiotherapeuten, huisartsen, dierenartsen en mensen in hetcampingmanagement.

Ouroux-en-Morvan is in 2008 het geografische centrum van de Euro-gebruikende landen in de

Europese Unie. In Ouroux staat tegenover de kerk een kleurig monument ter herinnering aan dit feit.

Als er weer een euroland bij komt, dan verplaatst dit centrum zich weer wat kilometers maar het

blijft toch in of rond de Morvan hangen.

Bron: Wikipedia

http://nl.wikipedia.org/wiki/Yonne_%28departement%29

http://nl.wikipedia.org/wiki/Ni%C3%A8vre_%28departement%29

http://nl.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4te-d%27Or

http://nl.wikipedia.org/wiki/Sa%C3%B4ne-et-Loire

http://nl.wikipedia.org/wiki/Centraal_Massief

http://nl.wikipedia.org/wiki/Graniet

http://nl.wikipedia.org/wiki/Haut-Folin


http://nl.wikipedia.org/wiki/Meter

http://nl.wikipedia.org/wiki/Mont_Pr%C3%A9neley

http://nl.wikipedia.org/wiki/Mont_Beuvray

http://nl.wikipedia.org/wiki/Bibracte

http://nl.wikipedia.org/wiki/1970

http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Parc_naturel_r%C3%A9gional&action=edit&redlink=1


http://nl.wikipedia.org/wiki/Parijs

http://nl.wikipedia.org/wiki/Agglomeratie

http://nl.wikipedia.org/wiki/Stuwmeer

http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lac_de_Saint-Agnan&action=edit&redlink=1


http://nl.wikipedia.org/wiki/Lac_des_Settons

http://nl.wikipedia.org/wiki/Yonne_%28rivier%29

http://nl.wikipedia.org/wiki/Arroux

http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cousin_%28rivier%29&action=edit&redlink=1

http://nl.wikipedia.org/wiki/Lichtvervuiling

http://nl.wikipedia.org/wiki/Melkweg_%28sterrenstelsel%29

http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nievre&action=edit&redlink=1

http://nl.wikipedia.org/wiki/Ouroux-en-Morvan

http://nl.wikipedia.org/wiki/Europese_Unie

http://nl.wikipedia.org/wiki/Europese_Unie

http://nl.wikipedia.org/wiki/Ouroux-en-Morvan

http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nievre&action=edit&redlink=1

http://nl.wikipedia.org/wiki/Melkweg_%28sterrenstelsel%29

http://nl.wikipedia.org/wiki/Lichtvervuiling

http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cousin_%28rivier%29&action=edit&redlink=1

http://nl.wikipedia.org/wiki/Arroux

http://nl.wikipedia.org/wiki/Yonne_%28rivier%29

http://nl.wikipedia.org/wiki/Lac_des_Settons



http://nl.wikipedia.org/wiki/Stuwmeer

http://nl.wikipedia.org/wiki/Agglomeratie

http://nl.wikipedia.org/wiki/Parijs



http://nl.wikipedia.org/wiki/1970

http://nl.wikipedia.org/wiki/Bibracte

http://nl.wikipedia.org/wiki/Mont_Beuvray

http://nl.wikipedia.org/wiki/Mont_Pr%C3%A9neley

http://nl.wikipedia.org/wiki/Meter



http://nl.wikipedia.org/wiki/Graniet

http://nl.wikipedia.org/wiki/Centraal_Massief

http://nl.wikipedia.org/wiki/Sa%C3%B4ne-et-Loire

http://nl.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4te-d%27Or

http://nl.wikipedia.org/wiki/Ni%C3%A8vre_%28departement%29

http://nl.wikipedia.org/wiki/Yonne_%28departement%29



9

Hoe zit Bootes in elkaar?

Tijdens het jaar

Tijdens het jaar heb je grosso-modo 3 vergaderingen: de MonitorenVergadering, de Algemene

Vergadering en de Raad van Bestuur

De Algemene Vergadering

De algemene vergadering van Bootes bestaat uit monitoren die al heel wat ervaring hebben. Ze

bestaan uit een Voorzitter, een Ondervoorzitter, een Penningmeester, een secretaris en enkele

bestuurders.

De algemene vergadering regelt heel wat zaken zoals de inrichting van de kampen, coördinatie van

de jaaractiviteiten, paperassen invullen enz.

De Raad van Bestuur

De raad van bestuur binnen Bootes bestaat uit de mensen die lid zijn van de algemene vergadering

maar geen bestuurder zijn. Ze dienen verantwoording af te leggen aan de Algemene Vergadering.

De MonitorenVergadering

Maar de belangrijkste vergadering blijft echter de monitorenvergaderingen doorheen het jaar.

Meestal worden die voorafgegaan door een andere activiteit. De bedoeling van de

monitorenvergaderingen is om elkaar nog eens te zien, maar vooral om zaken te bespreken die nog

geregeld moeten worden, vaak praktisch van aard.

Op kamp

Om alles op kamp een beetje efficiënt te laten verlopen, is er toch een beetje structuur nodig. Op

kamp ziet deze er zo uit:

Dat lijkt ingewikkeld, maar dat is het totaal niet.

AlgemeneCoördinator

KampleiderTop

Groepsleiders

Stagairs

KampleiderPaint

Groepsleiders

Stagairs

Instructeurs

Logistiek



10

De persoon met de meeste verantwoordelijkheid, die het meeste dingen achter de schermen moet

regelen en die alles stuurt is de Algemene Coördinator. Samen met de kampleiders bespreekt hij

elke avond de dag en maakt de planning voor de dag erna.

De basis van de verschillende kampen zijn eigenlijk de groepsleiders. Zij krijgen in het begin van de

week een groepje waar ze gedurende de hele week verantwoordelijk voor zullen zijn. Doordat dezesteeds de vaste monitor is van een groepje zullen ze al snel een band van vertrouwen kweken met

hun deelnemers. Ze hebben dan ook de niet te onderschatten functie om hun groepje te motiveren,

te enthousiasmeren,… Een iets minder leuke activiteit kan immers door een goede groepsleider wel

nog worden rechtgetrokken, maar het omgekeerde is ook waar. Een goede activiteit waar een

groepsleider niet enthousiast over doet zullen de deelnemers vaak ook niet leuk vinden.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat de groepsleiders de belangrijke functie hebben om andere

monitoren te informeren over de sterkte van de groep, hoe leuk iedereen de activiteiten al dan niet

vindt enz.

Verder hebben we natuurlijk nog de instructeurs. Deze zijn vaak verantwoordelijk voor 1 of meer

typische activiteiten zoals paintball, mountainbike. Ze zorgen ervoor dat het materiaal klaar staat en

ondersteunen de groepsleiders ook tijdens de activiteiten.

Een niet te onderschatten taak is er voor de logistieke ploeg. Zij zijn verantwoordelijk voor het

ontbijt, het middageten en het vieruurtje. Ze zorgen er ook voor dat het avondeten vanuit het dorp

op de kampweide geraakt. Een belangrijke taak is ook het inschatten van de hoeveelheden eten en

drank zodat niemand met een lege maag of een dorstige mond moet rondlopen. Wanneer het

logistieke team geen opdrachten meer heeft, maken ze deel uit van het instructeurs team.

En tot slot nog de taak die jullie als nieuwe Bootes’er zullen krijgen, de functie van stagiair. Eigenlijk

kunnen we daar heel erg kort in zijn. Een stagiair is bij Bootes van het eerste jaar een volwaardige

monitor. Je wordt natuurlijk niet aan je lot overgelaten. Je zal steeds gecoacht worden door de

algemene coördinator of de stagiairverantwoordelijke. En het spreekt natuurlijk voor zich dat ook de

andere monitoren steeds klaar staan om je met raad en daad bij te staan!

Een beetje structuur is dus zeer zeker nodig, maar eigenlijk is Bootes gewoon een echt hecht team!

Een team waar iedereen gelijkwaardig is en gerespecteerd wordt, maar dat zal je de komende

maanden en zeker op kamp wel vlug ontdekken!



11

Hoe ben je een goede groepsleider?

Kennismaking

Hoewel alle begin natuurlijk moeilijk is, is dit zeker een niet te onderschatten onderdeel van het

groepsleider zijn. Het is belangrijk dat je de eerste momenten met je groep de tijd neemt om hen te

leren kennen. Enkel op die manier zal je al vlug ontdekken wie elkaar al kende van voor het kamp,

wie het voorbije jaar mee is geweest op kamp, van wie je vermoedt dat ze het wat moeilijker gaan

hebben.

Kennismaken de eerste dag zal vooral gebeuren door te spreken met de deelnemers tijdens het eten

en tijdens het kampvuur. De echte kennismakingsspelletjes (zie verder in deze cursus) doen we pas

de dag erna op zondag.

Afspraken maken

Bij aankomst heet de Algemeen Coördinator steeds iedereen welkom van op de vlaggenmast. Hierbij

worden ook steeds wat afspraken gemaakt. Altijd handig om als groepsleider die in je groep nog evenvlug te herhalen. Probeer zeker niet om de coole monitor uit te hangen door te zeggen dat die regels

voor jou niet belangrijk zijn, het zal zich vlug tegen je keren in de loop van de week. Het is beter van

in het begin wat strenger te zijn en dan langzaam aan “de teugels wat te vieren” dan achteraf nog

regels te moeten invoeren.

Je kan natuurlijk als groepsleider nog wat specifieke regels toevoegen zoals vuilnis in de vuilnisbak, er

wordt niet met schoenen in de tent gegaan, enz. Je ziet als groepsleider wel welke regels er nodig

zijn. Probeer echter niet te overdrijven in het aantal regels. Iedereen is immers op kamp om zicht te

amuseren, niet om zich weer op school ofzo te voelen.

Probeer het maken van afspraken ook steeds af te sluiten met een positieve noot. Vertel iedereen

hoe zot de komende dagen wel zullen worden, geef ze al wat hints van activiteiten. Het zal ervoor

zorgen dat de deelnemers die niemand kennen vlugger een groep zullen vormen, want op die manier

geef je ze immers al een gespreksonderwerp…

Vriendelijkheid

Het spreekt voor zich dat de groep voor jou die week alles betekent! Je zal al snel merken dat de

meeste deelnemers naar je opkijken. Probeer dat zo te houden! Toon dat je oprecht geïnteresseerd

bent in wat ze doen, luister geboeid naar hun verhalen en als je hen belooft om iets te doen (zoals

bijvoorbeeld eens langskomen), doe dat dan ook zeker. Het is belangrijk dat je al snel een

vertrouwensrelatie opbouwt met je groep.

Het is natuurlijk niet meer dan normaal dat je met bepaalde deelnemers beter opschiet dan met

andere. Probeer echter van dit niet te laten merken door iedereen evenveel aandacht te geven. Let

daar ook bij op wanneer je taakjes uitdeelt (etensbak gaan helen, tafels afkuisen, enz.) Zorg ervoor

dat iedereen ongeveer evenveel moet doen.

Probeer steeds in het begin van het kamp de deelnemers goed te bestuderen, al is het maar om te

kijken hoe ver je kan gaan ermee. Kan je er eens mee lachen om hen op hun plaats te zetten, kan je

hen een troostende knuffel geven wanneer ze nood hebben,..



12

Door als vertrouwenspersoon gezien te worden in je groep kan je ervoor zorgen dat je 2 vervelende

zaken op kamp niet tegenkomt: heimwee en kliekjesvorming

Heimwee

Het is van ontzettend groot belang om te weten waarom iemand heimwee heeft. Grosso modo

kunnen we 2 soorten heimwee onderscheiden:

1)Lichtere vorm van heimwee, gemakkelijk op te lossen door eens te praten met de

deelnemer en hem tijdens het kamp nu en dan wat meer aandacht te geven.

2)Zwaardere vorm van heimwee. Deze kan verschillende oorzaken hebben, inwendig of

uitwendig. Stel dat de oorzaak iets of iemand is op kamp, dan kan je dit vaak eenvoudig

wegwerken. Als de oorzaak buiten het kamp ligt, probeer dan een vertrouwelijk gesprek te

starten met deelnemer. Zorg er wel voor dat de andere deelnemers dit niet te veel zien,

heimwee is vaak iets waar de meesten niet zo trots op zijn.

Hoe dan ook blijft de allerbeste methode om heimwee tegen te gaan, een zot kamp organiseren,

waar de deelnemers amper tijd hebben om zich te vervelen (en om dus aan thuis te denken..)

Kliekjesvorming

Dit is vooral gevaarlijk als je een groep hebt met verschillende bendes die elkaar al van voor de

kampen kennen. Probeer er dan voor te zorgen dat bij verschillende activiteiten waarin er groepjes

moeten worden gemaakt die bendes verdeelt zitten over de groepjes.

Tot slot Een goede groepsleider is een enthousiaste groepsleider. Het zal je wel al vlug opvallen hoe je als

groepsleider door zelf (overdreven) enthousiast te doen, een zotte sfeer kan creëren onder de

deelnemers. Het kan soms zelfs zo ver gaan dat je door enthousiast te doen een activiteit die

eigenlijk niet zo goed is tot een waar succes kan doen leiden.



13

En hoe kan je een goede instructeur dan herkennen?

Een instructeur is geen monitor van een tiental deelnemers, maar van alle deelnemers. Je zal al snel

ontdekken dat het op die manier vaak wat moeilijker is om alle deelnemers goed te leren kennen,

maar als jij je best doet om hun naam te leren dan zal je al snel ontdekken dat ze dat geweldig zullen

appreciëren! Je kan er ook gemakkelijk voor zorgen dat je de kampdeelnemers beter leert kennen

door mee te doen met de verschillende activiteiten wanneer je even geen taak hebt.

Wat is de taak van een instructeur

Een instructeur is een “specialist” in een bepaalde activiteit. Hij of zij is dus verantwoordelijk dat een

bepaalde activiteit kan plaatsvinden. Laat ons het voorbeeld nemen van een instructeur

mountainbike: hij/zij zorgt ervoor dat de mountainbikes in orde staan, heeft uitleg aan de

deelnemers over de remmen, de versnellingen, wat technische tips, legt het parcours uit en vooral

motiveert de groep door te laten uitschijnen dat dit de activiteit van hun leven wordt! De MTB-

instructeur gaat dan samen met een groepsleider mee op mountainbiketocht. Na de activiteit zorgt

de instructeur ervoor dat al het gerief weer op zijn plaats terecht komt en dat het weer klaar geraakt

voor de volgende groep. Meestal is er naast een instructeur voor mountainbike ook nog een

instructeur voor paintball en voor andere specifieke activiteiten.

Hoewel je als instructeur vaak je eigen specialiteit hebt is het niet zo dat je wanneer er niet

gemountainbiked of gepaintballed wordt je niets te doen hebt. Je hebt vaak werk aan je materiaal en

anders is het altijd de bedoeling dat je je onder de deelnemers begeeft om mee te doen met de

activiteiten.

Gezag

Groepsleiders kunnen onmogelijk overal zijn. Daarom is het ook belangrijk dat je als instructeur alle

deelnemers wat leert kennen. Ze zullen immers veel sneller gezag of een opmerking aanvaarden van

iemand die ze kennen. Meer details daarover kan je lezen op een andere plaats in deze cursus.



14

De stagiair

De term “stagiair” is bij Bootes eigenlijk nogal zwaar overroepen. Bij Bootes ben je al vanaf het eerste

jaar dat je meegaat op kamp gewoon monitor. Meestal zal je tijdens je eerste kampweek

groepsleider zijn. Je krijgt dus samen met een ervaren monitor de verantwoordelijkheid over een

groepje van een tiental. Het is echter de bedoeling dat het voor de deelnemers totaal niet opvalt dat

jij stagiair bent!

BootesMonitoren zijn een extreem toffe bende waar je je al snel zal in thuis voelen. Als je met een

probleempje zit, je weet iets niet of je hebt gewoon nood aan een goeie babbel, dan kan je steeds bij

één van de andere monitoren terecht.

Van een stagiair wordt dus eigenlijk redelijk veel verwacht: je moet een groepje leiden en je

bovendien nog eens integreren in de monitorengroep. Dit klinkt misschien een geweldig moeilijke

opgave, maar je zal al snel merken dat dat eigenlijk als vanzelf gaat. Een ervaren Bootes’er vertelde

ooit tijdens één van de vele memorabele avonden aan het leidingkampvuur: “Gaat niet bestaat niet!”

en eigenlijk is dat ook een beetje de BootesLeuze geworden!

Het is belangrijk dat je voor het kamp deze cursus eens hebt doorgenomen en dat je deze ook

meeneemt op kamp. Het kan, altijd handig zijn om als je even geen inspiratie hebt wat in de cursus te

bladeren en weer enkele handige tips te ontdekken om je groepje bezig te houden.

Verder, feel free om ook andere cursussen te volgen. Hoewel dat helemaal niet verplicht is, is het

natuurlijk wel steeds een pluspunt als je een cursus ehbo, jeugdwerker of misschien wel een

survivalcursus hebt gevolgd!

En tot slot, dingen leer je pas door ze te doen. En nog belangrijker: geniet ervan. Op kamp gaan in de

Morvan is een fantastische belevenis die je je nog voor de rest van je leven ( en misschien wel langer,

wie weet) zal herinneren!



15

Intermezzo: de 14 BootesMonitorGeboden

1) Wees altijd vriendelijk tegen de kampdeelnemers. Iedereen is op kamp om zich te

amuseren, het is per slot van rekening vakantie en geen school..

2) Gezag krijg je vanzelf, niet door je “statuut” van monitor. Roepen, tieren ,

schreeuwen (en nog een heleboel andere synoniemen) helpen niet. Ook de

“populairen” uithangen is vaak niet echt een goed idee. 3) Spreek nooit kwaad over medemonitoren tegen de kampdeelnemers. Problemen

met medemonitoren bespreek je best eerst met de persoon zelf en zeker binnen

het monitorenteam. Als je niet akkoord gaat met een bepaalde beslissing van een

medemonitor, dan kan je hem er daar altijd discreet op attent maken.

Het is met andere woorden belangrijk dat het monitorenteam zich als 1 blok

opstelt!

4) De groepsleiders zijn verantwoordelijk voor hun groepje

5) De instructeurs en de logistieke ploeg zijn verantwoordelijk voor bepaalde

activiteiten. Wanneer ze even niks te doen hebben springen ze zoveel mogelijk

elders bij

6) Iedereen neemt de verantwoordelijkheid op tijdens een activiteit waar hij of zij bijis.

7) Gebruikt materiaal breng je na een activiteit steeds terug naar de plaats waar je

het gevonden hebt. Ook als je ergens iets ziet rondslingeren.

8) Het dagprogramma kan je elke dag terugvinden op het bord in de materiaaltent.

Als je een echte noob bent kan je er natuurlijk ook een foto van maken met je

gsm ;-). De bedoeling is dat je je zoveel mogelijk houdt aan dat programma. Stel

dat er toch van wordt afgeweken moet je dit steeds laten weten aan de

kampleider!

9) Als je de kampweide verlaat, ook al is het maar voor even, verwittig dan steeds

de kampleider. Zorg ook dat er steeds voldoende monitoren mee zijn!

10) Alcohol en roken horen officieel niet op kamp. Het kan dan ook niet datdeelnemers dit zien. Hoe dit officieus zit ontdek je wel op kamp.

Stel dat je wel een oogje hebt op een medemonitor of monitrice, (of er is al wat

meer aan de gang)laat dat dan ook niet merken aan de deelnemers. De

medemonitoren zijn wel steeds graag op de hoogte van de nieuwste roddels ;-)

11) Monitorenkampvuur gaat pas aan om 23h. Tot dan verdeelt iedereen zich over de

groepjes

12) Hoewel sommigen denken dat Antwerpen het centrum van de wereld is en het

moeilijk hebben om “Parkings” te spreken, is de voertaal op kamp Algemeen

Nederlands

13) Kampdeelnemers hebben niets te zoeken op het leidingsgedeelte, enkel bij hoge

nood (ehbo)14) Een goede BootesMonitor is enthousiast, slecht weer is altijd al slechter geweest

(met uiteraard de stoere verhalen), het eten is gemaakt door een sterrenchef dus

kan niet slecht zijn, de omweg tijdens de survival was echt wel de moeite, al was

het maar voor dat zicht,.. Enthousiaste monitoren betekenen enthousiaste

kinderen!



16

De soorten kampenMomenteel organiseert Bootes 5 verschillende kampen. Deze vinden telkens plaats in de maand

augustus en vertrekken van op de kampweide in Anost.

TopAdventure

TopAdventure is ongetwijfeld de BootesKlassieker. Gedurende een hele week maak je kennis met

een brede waaier aan avontuurlijke buitensporten. Van paintball, vlottentocht, quad, survival,

mountainbike tot zelfs een heuse raftafdaling van de Chalaux.

PaintAdventure

Zin in wat meer paintball? Dan is dit kamp zeker iets voor jou! Het is de ultieme mix tussen Paintball

en Adventure. Uithouding en tactiek zijn hier de sleutelwoorden. We leren enkele handige

paintballtechnieken maar spelen vooral verschillende PaintballGames met als hoogtepunt van de

week zeker de 12-urenbattle!

En er is meer dan dat: We trekken erop uit met de mountainbike, gaan op survival en we ronden af in

stijl met de schitterende raftafdaling van de Chalaux.

PaintExtreme

Overleven in en met de natuur, met de focus op paintball. Dat is in het kort PaintballExtreme. We

trekken erop uit in de bossen om er ons eigen kamp op te slapen. Ervaren monitoren leren je heel

wat survivaltechnieken waarmee we zelf vuur maken, een bivak bouwen, ons eigen potje koken,…

En natuurlijk is er ook paintball. We spelen heel wat battles met als hoogtepunt ongetwijfeld de 24h-

battle die menig paintballer zich zal blijven herinneren.

We sluiten de week af met de afdaling van de Chalaux.

ClubAdventure

Bootes voor de jongste avonturiers! Maak kennis met heel wat outdoorsporten en vooral met de

unieke BootesSfeer!

We doen een paintballinitiatie, leren boogschieten, gaan rotsklimmen, bouwen zelf een echt vlot en

we gaan zelfs op survival! Deze sporten worden aangevuld met een gevarieerd aanbod aan toffe

teamspelen zoals bounceball, basebal, bosspelen en nog veel meer. En natuurlijk is er ook het

kampvuur als afsluiter van de dag.

De allerjongsten worden onderverdeeld in kleine groepjes en bijgestaan door ervaren monitoren. Zo

vervelen ze zich geen moment!

MTBAdventure

Zin om er met de mountainbike op uit te trekken in een fantastische streek? Dan is dit iets voor jou!

We leren wat belangrijke technieken, maar trekken er vooral heel vaak op uit om de bossen en

heuvels van de Morvan te verkennen. Naast de focus op mountainbiken gaan we ook paintballen,

survivalen en doen we de afvaart van de Chalaux per raft.



17

Je eigen fiets meebrengen kan, maar Bootes stelt ook zijn fietsen ter beschikking. De begeleiding

gebeurt in kleine groepen een helm is steeds verplicht! Perfect.

SurvivalExpedition

Je profiel:

Je bent tussen 15 en 18, sportief, avontuurlijk, en je wil niets liever dan een week met de rugzak

rondtrekken langs de oevers van de Cure op zoek naar een onvergetelijk avontuur, terwijl je zelf je

potje kookt en je eigen schuilplaats bouwt. Onderweg vinden we steile rotswanden, bedwingen we

kolkende rivieren, overnachten we aan de idyllische oevers van het meer van St-Agnan en

aanschouwen we adembenemende panorama’s. We sluiten de week af met een spannende

individuele afdaling van de Chalaux. Het ideale survivalkamp om je skills wat bij te schaven!

En in de toekomst?

Dat zien we nog wel.. Als je zelf ideetjes hebt voor op kamp, of om gewoon een volledig nieuw kamp

in elkaar te steken, laat het ons dan weten!



18

Game, Set,… Op de volgende pagina’s van deze cursus kan je heel wat handige tips vinden uit andere boeken. Er

staan ook heel wat tips om spelletjes in elkaar te steken, ideaal voor op kamp dus!

Maar buiten deze spelletjes zijn er natuurlijk ook een aantal steengoede websites waarop je terecht

kan om een spelletje te zoeken of om inspiratie op te doen om er zelf één in elkaar te steken:

http://www.jeugdwerknet.be/

http://www.kinderpleinen.nl/

http://www.speeltijd.net/category/groepsspelen/

http://www.chiro.be/actie/spelen/spelendatabank

http://wiki.fos.be/foswiki/Categorie:Spelen

De 7 geboden van een spel

1) Er is 1 spelleider

Spreek duidelijk af wie het spel leidt en uitlegt. Kom zeker niet tussenbeide als

medemonitor tijdens de uitleg. Eventueel kan je na de uitleg wel nog wat additionele

informatie geven aan de deelnemers.

2) Aangepast terrein

Probeer vooraf het terrein te checken waar je gaat spelen.

3) Voorzie materiaal

Zorg ervoor dat je materiaal vooraf klaar staat. Laat de deelnemers eventueel ookwat gerief naar de spellocatie dragen..

4) Duidelijke uitleg

Spreek vooraf duidelijk de regels van het spel af. Ideaal is als je vooraf een klein

toneeltje speelt om het spel wat te schetsen, maar dat je erna nog even to the point

komt om het spel in detail uit te leggen.

5) Begin en eindsignaal

Spreek af wanneer het spel begint en wanneer het eindigt.

6) De beste manier om deelnemers te motiveren voor een spel is zelf meedoen. Laatechter steeds voldoende ruimte voor hun eigen inbreng.

7) Zorg dat je steeds voldoende gezag hebt over de deelnemers, maar maak er geen

misbruik van, want dit zal zich al vlug tegen je keren.

Het omgekeerde geldt echter ook. Als je de populaire monitor wil uithangen door te

zeggen dat al die regels bij jou niet gelden, dan zal dit zich zeer snel tegen je keren

naar het einde van de week toe.


















19

Voorbeelden van spelletjes

Icebreakers

Icebreakers worden vaak gebruikt om een groep effectiever te laten werken. IJsbrekers kunnen driefuncties vervullen: het ijs breken (icebreaker), de ogen openen (eye-opener) en de groep activeren

(energizer). Hieronder enkele echte icebreakers die vooral zijn te gebruiken om elkaar voor te stellen,

beter te leren kennen en groepen in te delen.

Mensenbingo

Maak een bingokaart door een 5 bij 5 matrix te tekenen. Schrijf in alle vakjes een vraag, bijvoorbeeld

'de oudste thuis' of 'hond als huisdier'. De deelnemers gaan op zoek naar handtekeningen van

andere deelnemers die voldoen aan deze vraag. Je kan als regel toevoegen dat iedereen maximaal 2

handtekeningen op een kaart mag zetten. Degene die de kaart het eerste vol heeft roept BINGO en

heeft gewonnen.

Landkaart

Teken een landkaart op de grond. Vraag de deelnemers te gaan staan daar waar ze geboren zijn. Laat

een paar wat vertellen over de plaats waar ze staan. Laat ze vervolgens gaan staan op de plaats waar

ze gestudeerd hebben of vanochtend vandaan zijn gekomen.

Tweekeuze vragen

Stel een tweekeuze vraag. Laat degene die antwoord A kiezen in de ene hoek staan en degene die

antwoord B kiezen in de andere hoek staan. Interview een paar deelnemers. Bedenk vragen die met

de bijeenkomst te maken hebben en formuleer het zo dat niet iedereen hetzelfde antwoord kiest.

Ook een mooie oefening om de aanwezige basiskennis over een onderwerp vast te stellen of de

groep in subgroepen in te delen.

Op een rij

Een hele eenvoudige oefening is het op een rij zetten van een groep. Zet elkaar op een rij naar

leeftijd, ervaring, aantal keren aan het woord, macht in de groep, et cetera. Bouw eventueel een

handicap in als niet spreken of geblinddoekt.

Levende knoop

Sta als groep kris kras door elkaar. Steek 1 hand omhoog en pak die van een andere deelnemer.

Steek vervolgens de andere hand omhoog en zoek een hand van een andere deelnemer. Kom

vervolgens uit de knoop zonder los te laten.

Heb je ooit ..

Een mooie manier om de diversiteit van een groep in beeld te brengen. Deze oefening geeft veel

plezier en is ook in grotere groepen toe te passen

Sleutelbos

Maak groepen van ongeveer 4 personen. Laat iedereen aan de hand van zijn sleutelbos zijn verhaal

vertellen. De anderen kunnen hierover vragen stellen. Het doel is elkaar wat beter te leren kennen.

Metaforen



20

Deelnemers noemen een metafoor dat goed bij hun gedrag past. Bijvoorbeeld: "Als projectleider voel

ik mij vooral een acrobaat of spin in het web of duizendpoot."

Een variant is het gebruik van associatiekaarten om je voor te stellen.

Stel je buurman voorMooie ijsbreker voor groepen die elkaar (zeggen) te kennen. De uitdaging is natuurlijk wel iets te

vertellen wat nieuw is voor de anderen.

Limerick

Je kan natuurlijk ook jezelf op een ludieke manier voorstellen, bijvoorbeeld met een limerick of

liedje.

Bron: http://www.beleidsimpuls.nl/creatieve_technieken.php

http://www.beleidsimpuls.nl/creatieve_technieken.php






21



22



23



24



25



26



27



28



29



30



31



32

Skills voor op kamp

Mountainbiken

Vooraf:

Controleer bij jezelf of je alles bij hebt: herstelset, EHBO-set, voldoende water,kaarten,..

Controleer alle fietsen (versnellingen, zadelhoogte, remmen,..)

Controleer alle deelnemers (regenkledij, drank,helm..)

Laat beginnende mountainbikers steeds even oefenen op de parking of op de weide. Op die manier

worden ze gewoon aan de fiets, de versnellingen, de zadelhoogte, enz.

Belangrijk is om voor vertrek enkele afspraken te maken:

1) Achter elkaar rijden op de weg

2) Elkaar waarschuwen voor auto’s

3) Nooit voorbij de eerste begeleider rijden

4) Voldoende afstand nemen bij het dalen

5) Bij een valpartij, raas je vriendje niet voorbij, maar probeer te helpen. Waarschuw de

begeleider.

6) Draag steeds een helm

7) Heb respect voor het materiaal

De bedoeling van een mountainbiketrip is niet enkel een afstand afleggen, het is ook de bedoeling

dat de deelnemers iets bijleren. Het leukste is als je ze wat “tips&tricks” geeft tijdens de tocht. Zo kan

je bij een gevaarlijke afdaling best even halt houden en wat uitleg geven (hogere versnelling rijden,

naar achter leunen, remmen in schokjes, afstand bewaren,…)

Bij een beklimming laat je de deelnemers lager schakelen, iets meer naar voor leunen. Iedereen

beklimt de helling op zijn eigen tempo, er wordt boven wel op elkaar gewacht.

Mountainbike wordt steeds gegeven door 2 begeleiders. De ene rijdt vooraan, de andere achteraan.

Zo is er telkens iemand in de buurt die bij een eventuele valpartij of technisch probleem wat bijstand

kan verlenen aan de deelnemers.

Hoewel mountainbiken in de Morvan zoals het hoort voor het grootste deel op onverharde wegen

gebeurt, kan het ook zijn dat je nu en dan eens de straat moet oversteken. Doe dit voorzichtig op een

plaats waar je de auto’s steeds van langs beide kanten kan zien aankomen en doe dit steeds met de

volledige groep samen!

Het afstellen van versnellingen bij Mountainbikes

Achterderailleur

Begin met de achterderailleur. We gaan er vanuit dat je geen reverse shifting derailleur hebt (oa

Nexave, waarbij als je aan de kabel trekt de derailleur naar een kleiner tandwiel gaat) anders moet je



33

zelf maar de vertaalslag maken. Een normale derailleur schakelt naar een kleiner tandwiel als je het

bedieningskabeltje uitviert, terwijl de veer bij reverse shifting de ketting naar een groter tandwiel

duwt. De stand van de voorderailleur is niet zo kritisch, maar bij een triple is het aan te bevelen naar

het middenste blad te schakelen.

Trek aan de binnenkabel van de achterderailleur en schakel de derailleurhandel helemaal af. Draai nuhet crankstel rond en controleer of de derailleur naar het kleinste kransje schakelt. De

geleidewieltjes moeten netjes in lijn onder het kleinste tandwiel gaan staan zonder extreem geratel.

Staat de derailleur te ver naar binnen of buiten, dan kun je dat met een van het paar stelschroeven

bijregelen. Bij Shimano is deze schroef vaak gemerkt met H. Wil de derailleur ondanks vlijtig

schroeven niet ver genoeg naar buiten, dan staat vermoedelijk de binnenkabel strak: draai dan de

buitenkabelstelschroef in of schroef de binnenkabel los.

Druk vervolgens al draaiend aan het crankstel de derailleur met de duim zover mogelijk naar

binnen. De ketting moet nu zonder aarzelen het grootste kransje opzoeken, maar de

derailleur mag daarbij niet de spaken raken, en de ketting mag weer niet ratelen. Zonodig

bijstellen met de andere [L} stelschroef. Krijg je geen goede afstelling zonder dat de

derailleur de spaken raakt, dan heb je vermoedelijk een naar binnen gebogen derailleuroor,

een gebruikelijk probleem na een valpartij. Stalen derailleuroren kun je terug -laten- buigen,

aluminium oren kunnen daar vaak niet meer tegen en moeten worden vervangen. Maar

proberen kan altijd! Soms ligt het ook aan de combinatie derailleur/cassette/achterwiel, en

helpt het om een 1mm vulring achter de cassette te leggen. Een totaal versleten derailleur

met veel speling op alle draaipunten zal dit probleem ook vertonen, vervangen is dan deaangewezen weg.



34

Laat de derailleur weer teruglopen naar het buitenste kransje en zet de binnenkabel vast, zo

je die losgemaakt had. Schroef in dit geval wel eerst de buitenkabelspanschroef weer

helemaal in. De kabel hoeft niet pianostrak komen te staan, maar mag ook niet vrij in een

boogje hangen. (niet-indexbezitters zijn nu klaar)

Draai aan het crankstel, en schakel een klik op. In het ideale geval zal de ketting netjes naarhet volgende kransje lopen, in de praktijk moet je meestal de buitenkabelspanschroef nog

wat verder uitdraaien. Controleer vervolgens of de andere combinaties ook goed lopen.

Zeker bij fantasievolle combinaties (7 met 8 speed, Shimano 9 speed met Campa wiel etc)

moet je vaak wel een beetje sjoemelen. Zet de binnenkabel ook weer niet te strak, want dan

schakelt de derailleur wel snel op, maar alleen met zeer grote tegenzin weer af.

Controleer nu of de derailleur ook nog netjes van een-na -kleinst naar het kleinste kransje

schakelt. Heeft de derailleur juist daar moeite mee (en op de grotere tandwielen niet), dan is

de oorzaak te veel wrijving. Bij sommige oude Shimanoderailleurs kun je de veerspanning

met een stelschroef hoger zetten, maar meestal helpt smeren/vervangen van het laatste stuk

buitenkabel beter. Smeren is simpel. Zet de shifter van de achterderailleur in de hoogste

versnelling en duw met de hand de derailleur naar het grootse tandwiel. De binnenkabel

hangt nu slap en je kunt de buitenkabel eenvoudig uit de stopper op de achtervork haken en

naar voren schuiven om de binnenkabel te smeren. Zware gevallen kun je op een SRAM

Bassworm hulpveer om de binnenkabel tracteren. Soms help het toepassen van een ringetje

tussen derailleur en pad.

Shimanoderailleurs hebben vaak nog een derde schroef waarmee je de voorspanning van de

bovenste veer kunt beinvloeden. Als de derailleurwieltjes in de lage versnellingen tegen de

tandwielen ratelen kun je deze schroef wat strakker zetten. Als het bovenste

derailleurwieltje op te grote afstand van de tandwielen staat kun je de schakelprecisie

verbeteren door de schroef juist losser te zetten. De lengte van de buitenkabel heeft ook

invloed op deze afstelling, maar meestal kun je de schroef negeren.

storingslijst achterderailleur

probleem oorzaak/oplossing

ketting slaat over op cassette slecht afgesteld waardoor derailleur schakelt

versleten ketting op versleten tandwiel

nieuwe ketting op versleten tandwiel

versleten ketting op nieuw tandwiel

stijve schakel in ketting

uitstekende kettingpin blijft haken

te brede ketting voor cassette bv 7speed op 8 sp cassette

tak oid tussen tandwielen



35

11 gemonteerd met te grote 12 speed sluitring

binnenplaat van de kooi op de kop gemonteerd!

rammelend geluid van

cassette

Sluitring niet vast [30 nm]

11 tandwiel op UG compatibele body, waardoor de overige

kransjes niet vastgeklemd worden (body bijslijpen of 1 mm

vulring gebruiken)

10 speed shimano cassette op 9 speed naaf gemonteerd

zonder de bijbehorende 1 mm vulring

Cassette is langer geworden (sommige zeldzame exoten

hebben een freehub waarbij de achterste borst in de body is

geschroefd, die kan loszitten)

spider gebroken

derailleur schakelt achter bij

bediening voorderailleur

draaias van de derailleurkooi staat scheef t.o de cassette,

meestal door vergaande slijtage

bovenste geleidewiel raakt

tandwiel

stelschroef veerspanning draaipunt bijregelen

kettinglengte fout

bovenste draaipunt van de derailleur zit vast

tandwiel te groot voor derailleurcapaciteit

te lange/strakke/klem zittende buitenkabel drukt derailleur

naar voren

derailleur schakelt traag of

alleen met dubbele klik

bovenste draaipunt zit vast (of B schroef staat te ver

ingedraaid) waardoor de vrije kettinglengte tussen tandwiel en

bovenste geleidewiel veel te groot is. Kan ook veroorzaakt



36

worden door een te korte ketting.

derailleur raakt op de

grotere kransjes de kluts

kwijt: schakelt dubbel cq niet

scheef derailleuroor

binnenkabel verkeerd vastgezet (soms zijn er twee

mogelijkheden: 8 of 9 speed)

knik in de binnenkabel gemaakt bij het vastzetten, heeft het

zelfde effect als verkeerd vastzetten

derailleur past niet bij de cassette

derailleur past niet bij de commandeur

versleten (soms alleen de wieltjes)

ketting blijft niet opspanning

bovenste draaipunt van de derailleur zit vast, cq veergebroken

kettinglengte niet correct (in extreme gevallen: ketting is door

slijtage veel te lang geworden)

derailleurcapaciteit niet in overeenstemming met tandwielen

derailleur schakelt naar

eerste versnelling maar ook

direct weer terug naar twee

als je de handel loslaat.

binnenkabel staat te los, zodat 7 op het handeltje

correspondeert met 6 op de cassette enz:

buitenkabelspanschroef zover uitdraaien dat de derailleur een

tandwiel opschuift.

Afstelling verloopt, derailleur

haalt de grootste kransjes

niet meer

Indexkabel wordt door het -plastic- kabelhoedje getrokken ,

waardoor de buitenkabel steeds korter wordt. Gebeurt dit bij

de shifter, dan kunen de draden het mechaniek zelfs blokkeren

De voorderailleur

Een voorderailleur moet passen bij het crankstel, of beter bij de diameter van het grootste tandwiel.

Er zijn bovendien race en triple-derailleurs. Het verschil zit hem niet in de slag, maar in de

vormgeving van de kooi. Triple-derailleurs hebben tegenwoordig een wulps gevormde kooi om deketting van heel klein naar heel groot te duwen en tillen, maar zijn daardoor niet toe te passen op

bladcombinaties die dicht bij elkaar liggen. Wil je met een halfstep (bv 48-44-28) rijden dan moet je

je heil zoeken in een slanke racekooi omdat een triplederailleur al met de binnenkooi in de 44 hangt

voor de ketting op de 48 ligt. Een ander kritiek punt is dat de hoek die de derailleur maakt met de

liggende achtervork moet kloppen. Op een normale fiets gaat dat laatste bijna automatisch goed,

maar op fietsen met kleine 20" wielen (en een naar beneden gedraaide achtervork) zal de standaard

montage aan de zitbuis tot teleurstellende resultaten leiden.

Voorderailleurs zijn er met klemband voor om de zitbuis en voor montage op een aangesoldeerde

nok. (Shimano heeft ook nog iets voor snelle montage aan de lopende band verzonnen, met eenblikken plaat achter de bracketcup, maar daar wil ik het niet over hebben) De modellen voor



37

montage op nok zijn doorgaans afkomstig van racefietsen, maar SRAM gebruikt het systeem ook

voor de MTB's. Dan koop je een derailleur plus een adapterbeugel om de veelheid van

zitbuisdiameters af te dekken.

Bij aanschaf maakt het bovendien nog uit of de trekkabel van boven (toppull)of van onderen

(Bottompull) komt, maar voor het onderhoud is dat niet relevant. Sommige derailleurs kunnen beideaan. Bij Shimano is bovendien de overbrengingsverhouding van de race en de MTB derailleurs

verschillend. Een STI greep met een MTB derailleur (of andrsom) kan dus aanleiding geven tot het

eerder aanlopen van de kooi.

Ieder voorderailleur heeft twee stelschroefjes. Ook zichtbaar de

bevestigingsbout van de buisklem (als je die iets lost kun je de

derailleur draaien) en het klemschroefje voor de trekkabel

Bottom pull derailleur, duidelijk is ook te zien ho

aanslagschroefjes werken in combinatie met de n

onderste armpje van het parallelogram. Wat ookvan de binnenkabel is reeds gebroken: scherp en

een keer stuk!

Afstellen.

van het buitenblad scheert, en met de binnenkooi evenwijdig aan de tandwielen.

abel te ontlasten, en schroef

de buisklemschoef iets los. Verdraai en schuif de derailleur op zijn plaats en zet de schroef weer vast.



38

net niet de -linker- binnenplaat van de kooi raakt. De schroef hiervoor zit meestal bovenop de

derailleur en het dichtst tegen de zitbuis (foto). Draaien de schroeven mee met het armpje, dan moet

je de onderste hebben. Als de binnenkabel te strak zit wil dat uiteraard niet, en komt de binnenkabel

los te hangen moet je die nu weer strak zetten. Dit kan vaak met een stelschroef op commandeur of

frame, er soms is er een losse stelbus in de buitenkabel opgenomen of anders door de kabel bij de

derailleur anders vast te zetten.

tegen de kooi (maar nu aan de buitenkant) lopen. Met de andere stelschroef en de kabelspanning

valt dit meestal eenvoudig in te regelen.

rvolgens of de ketting goed schakelt, en niet over de tandwielen heen valt: dan

beweegt de kooi te ver naar binnen of buiten.

storingslijst voorderailleur probleem oplossing

ketting komt in uiterste stand tegen kooi aan derailleur afstellen

ketting komt in uiterste stand tegen kooi aan,

ondanks afstellen

derailleur verdraaid gemonteerd of kooi

verbogen, speling op bracketas

als de derailleur zo afgesteld is dat de zaak op het

binnenblad goed loopt, loopt de kooi op het

buitenblad en de hogere versnellingen gauw aan

derailleur versleten, of draaipunten zitten

los (er is soms een schroefje)

derailleur hoort niet bij commandeur

kabel zit verkeerd aan de derailleurarm,

er zijn vaak twee mogelijkheden

ketting valt tussen binnenblad en frame derailleur te ruim afgesteld (L schroef iets

indraaien), speling op bracketas, wilde

tandwielcombinaties of schakelen met

een wild slingerede ketting zoals op een

heftige kasseienstrook. Dit valt ook te

verhelpen met een Jumpstop

ketting valt bij schakelen van het buitenblad derailleur te ruim afgesteld, aanslag

schroef iets krapper afstellen. (als je

trouwens een pin hebt tussen crank en

kettingblad kun je met iets

terugschakelen en blijven doortrappen de

zaak vaak redden)

afstelling verloopt, ketting haalt het buitenblad

niet meer. Na afstellen wil de ketting niet meer

Indexkabel schuift door het kabelhoedje

en wordt korter. Als de buitenkabel

http://www.m-gineering.nl/shop.htm#jumpstop






39

naar het binnenblad en blokkeert de shifter. vervolgens in de shifter schuift loopt die

vast

ketting (op middenblad) schuurt tegen buitenblad

als de ketting naar rechts loopt

bracketas te kort

niet originele tandwielcombinatie, bv zeergroot buitenblad

onderlinge afstand tussen tandwielen niet

correct, bv 8-9 speed gemixed, blad met

verkeerde offset

ketting slaat door nieuwe ketting op oud blad of vice versa

ketting loopt klem tussen blad en achtervork

(chainsuck)

1) ketting versleten, slijtage (haken of

bramen) aan tandwielen, modder, tedikke tandwielen met dunne ketting,

stijve schakel, kromme tand. Kettingblad

met andere tandvorm (ander merk) wil

soms wel eens helpen.

ketting slaat bij opschakelen het middenblad over Niet standaardbladcombinatie waardoor

de ketting het middenblad niet raakt als

de ketting al tegen het buitenblad

schuurt: Krijg je dus door een extra groot

buiten- of binnenblad of een te kleinmiddenblad



40

Paintball

Paintball is voor heel wat deelnemers sinds jaren een absolute topper op kamp. Hoewel de sport

soms gevaarlijk lijkt is dat absoluut niet het geval als je je gezond verstand gebruikt en je enkele

eenvoudige regels respecteert.

1) Je hebt hersenen, gebruik die ook

2) Er is 1 Spelleider. Hij/zij heeft aan wanneer de maskers aan en af mogen. Hij/zij speelt zelf

nooit mee en schiet dus ook niet van aan de kanten (hoewel dat soms leuk kan zijn..)

3) Het masker blijft op tot als de spelleider expliciet zegt dat de maskers af mogen.

4) Op het einde van het spel zet je de veiligheidsstop op je geweer en zet je de veiligheid van

het geweer aan (rood=gevaar= schieten)

5) Respecteer de veiligheidsafstand van 10m, het is niet de bedoeling dat iedereen als smurfen

naar huis gaat.

6) Leg het spel onmiddellijk stil wanneer je iemand opmerkt zonder masker. Dit kan zowel gaan

om deelnemers, monitoren of toevallige voorbijgangers.

7) Paintball is en blijft een spel. Pas het niveau van het spel en het terrein wat aan aan de

groep.

8) Heb respect voor het materiaal!

9) Wanneer je er zelf niks van afweet, probeer dan geen geweer te herstellen. Zeer zeker geen

geweren herstellen in de bossen, want dat loopt sowieso faliekant af.

10) Paintballen=verstand gebruiken

11) Veiligheid boven alles!



41

Boogschieten

1) De stand

Stand:

Zet je tenen tegen de denkbeeldige lijn naar het midden van het doel

Zet je voeten aan weerszijden van de schietlijn.

Zet je voeten ongeveer op schouderbreedte uit elkaar.

Ga ontspannen staan



42

2) De vingerplaatsing

Houdt de pees vast met de wijsvinger boven de nok en midden- en ringvinger eronder.

Haak de pees in tussen het eerste en tweede kootje van de vingers. Let erop dat de pees niet

van de vingers afrolt.

3) Het plaatsen van de booghand



43

Vang de druk van de boog op met de muis van de booghand op de plaats van de in het figuur

aangegeven druklijn.

Ontspan je vingers. De knokkels van de hand moet een hoek van ongeveer 45 graden maken

ten opzichte van de boog maken. De (toppen van) duim en wijsvinger mogen elkaar losjes

raken.

4) Het strekken van de boogarm

Vang de druk van de boog op met de muis van de booghand op de plaats van de in het figuur

aangegeven druklijn.

Ontspan je vingers. De knokkels van de hand moet een hoek van ongeveer 45 graden maken

ten opzichte van de boog maken. De (toppen van) duim en wijsvinger mogen elkaar losjes

raken.



44

5) Het trekken

Trek de pees in een vloeidende beweging vlak langs de boogarm, in een rechte horizontale

lijn.

Het trekken moet gebeuren met de rug- en schouderspieren, beweeg de schouderbladen

naar elkaar toe.

Blijf rechtop staan.

Blijf ontspannen

Let erop dat de schouders zo laag mogelijk zijn



45

6) Het ankeren

Zorg dat de pees het midden van neus en kin raakt.

Plaats de wijsvinger van de trekhand moet onder de kin.

Adem rustig uit.



46

7) Het vasthouden

Booghand, trekhand en elleboog moeten samen één rechte lijn vormen.

Houdt ook nu beide schouders zo laag mogelijk.

Houdt de rugspieren op spanning.



47

8) Het richten

Richt als je rechts bent met het rechter en als je links bent met het linkeroog. Sluit het

andere oog.

Houdt het vizier op het midden van het blazoen.

Kijk 2 milimeter langs de pees door het vizier.



48

9) Het lossen

Blijf de schouderbladen naar elkaar toe trekken

Ontspan de vingers van de trekhand.

De trekhand gaat vanzelf naar achteren om dat je blijft trekken.

Als je de boog gezekerd hebt met bijvoorbeeld een sling ontspan ook de booghand.

Boogschietspelletjes

Gewoon op een doel schieten kan leuk zijn, maar je kan het natuurlijk nog leuker maken door er wat

variatie in te steken.

Je kan dit bijvoorbeeld doen, door ballonnen te hangen aan het doel, door een wedstrijdje te

organiseren, door een afvallingsrace, waarbij er elke ronde minstens een ring dichter bij de roos

moet worden geschoten, enz.



49

Quadrijden

Meer info over hoe je met een quad moet rijden en hoe je een groep moet begeleiden krijg je van de

Franse monitoren van Slide Control. Het is belangrijk om de kinderen er op te wijzen dat ze

voorzichtig moeten zijn met het materiaal en niet de aap moeten uithangen. Dring er zeker ook op

aan dat ze enige afstand moeten bewaren tussen de quads.

Rafting

Voor de rafting geldt eigenlijk hetzelfde principe. Deze activiteit wordt volledig gedaan door de

monitoren van Okheanos. Het enige wat je moet doen is eigenlijk de instructies van die monitoren

vertalen.

Zorg ervoor dat de deelnemers enkel kleren aanhebben die nat mogen worden, ook al dragen ze die

onder hun wetsuit.

Het is natuurlijk ook belangrijk dat alle deelnemers droge kleren mee hebben voor achteraf!

Commandoparcours

De bedoeling van het commandoparcours is het zo snel mogelijk afleggen van een bepaald parcours

in de bossen van Anost. Dat parcours bevat onder andere sluipnetten, een apenbrug, een

spinnenweb, autobanden,… Pas het parcours aan aan de leeftijd van de deelnemers en zorg ervoor

dat je steeds EHBO bij hebt samen met een chronometer en een blad om de tijd op te noteren!



50

Knopen en Sjorren

De Kruissjorring

Deze manier van sjorren is eigenlijk de standaard sjorring.

Deze sjorring dient om twee palen aan elkaar te sjorren die ongeveer een rechte hoek vormen.

De kruissjorring begin je met een timmermanssteek of een mastworp (zie verder in deze

BootesCursus) op de vaste paal. Het oog van de timmermanssteek bevindt zich dan aan de

rechterkant. Je vertrekt met je touw recht uit het oog.

Je slaat het touw drie keer of meer (afhankelijk van hoe stevig de sjorring moet zijn) om de palen

heen, zoals in de tekening is aangegeven. Elke winding leg je netjes naast de vorige en trek je stevig

aan. Men werkt steeds “binnen-buiten”.



51

Bij de losse paal worden de slagen naar binnen toe gelegd, en bij de vaste paal naar buiten toe.

Daarna ga je woelen. Je slaat het touw tussen de palen door om de winding heen. Elke woeling trek

je weer strak aan. De drie woelingen leg je naast elkaar. Je werkt van de vaste paal naar de losse paal

toe.

Tot slot werk je de sjorring af met een mastworp, gevormd door twee halve steken op de losse paal,

en dit vlak na het woelen.



52

Als de mastworp veiliger op een andere plaats ligt dan deze plaats is het noodzakelijk dat je van deze

standaardplaats afwijkt!

Diagonaalsjorring

Kenmerk

Deze sjorring gebruik je enkel om twee balken die elkaar kruisen maar niet raken te verbinden en zo

tegen elkaar te trekken. De sterkte van deze sjorring haal je niet uit de ‘windingen’ van het sjortouw,

maar uit de wrijving van de balken op de plaats van de sjorring. Deze hout-op-houtwrijving geeft je

constructie de nodige stabiliteit. Een typische toepassing van een diagonaalsjorring is de verbinding

van de diagonalen in een toren.

Hoe?

Leg een timmermanssteek om beide balken heen. Trek de timmermanssteek aan tot de twee

balken elkaar raken of tot de afstand tussen de twee balken zo klein mogelijk is.

Verlaat het oog van de timmermanssteek onder een hoek van 30° en sla het touw drie maal

om de balken heen. Zorg ervoor dat de windingen naast elkaar liggen. Herhaal dit nog eens in de andere richting zodat je een kruis krijgt.

Begin daarna te woelen. Leg ook hier de woelingen naast elkaar en leg na de derde woeling

een mastworp, gevormd door twee halve steken. Het overschot van het eventuele touwwerk

kan je oprollen of rond één van de balken leggen door middel van halve steken.

Paalsteek

Het spantouw van een shelter vastmaken? Een boot aanmeren? De paalsteek is één van de

bekendste, meest gebruikte en gemakkelijkste knopen.

Kenmerken

Veroorzaakt een breeksterkte-verlies van ongeveer 35 procent, wat relatief goed is. Dit

betekent dat je met een touw dat 100 kg kan houden zonder knopen, nog 65 kilo kan houden

als er een paalsteek in ligt

De paalsteek is na een zware belasting moeilijk los te maken.

Als de paalsteek niet goed wordt aangetrokken, kan hij losschieten. Om dit te voorkomen,

kun je hem borgen met een enkele knoop waarbij je het het volgende verhaaltje kan

vertellen.



53

Hoe?

Cast: Piet konijn, gespeeld door de tamp (uiteinde touwwerk). De boom, gespeeld door het staande

deel (stuk touw waarmee je de knoop niet maakt). Het konijnenhol, gespeeld door de snijtorn in het

touwwerk en de gemene jager, een fictief figuur.

Het verhaal: De boom staat achter het konijnenhol van Piet in een donkere bos. Het konijn (het

uiteinde van het touw) komt uit zijn hol, loopt achter de boom en ziet plotseling de jager. Bevend vanschrik huppelt hij verder om de boom en duikt terug in zijn veilig holletje. Nog steeds niet bekomen

van de schrik, doet hij zijn behoefte in het hol, waardoor de boom begint te groeien (en je de

paalsteek kan aantrekken).

Dubbele paalsteek

De dubbele paalsteek is een dubbele vaste lus, waarvan de twee vaste lussen in grootte regelbaar

zijn, zolang ze niet belast zijn. De dubbel paalsteek kan gebruikt worden om een persoon, zittend in

de ene lus en met de andere lus onder de oksels, te laten zakken of op te hijsen.

Kenmerken

In sommige handboeken ook wel ‘paalsteek in de bocht’ genoemd.

Sterker dan de gewone paalsteek.

Moeilijker te leggen dan de gewone paalsteek, omdat je hem gemakkelijk foutief kan

overtrekken.

Hoe?

Cast: zelfde spelers. Deze keer wordt het konijn gespeeld door niemand minder dan het ‘dubbel

genomen touw’.

Verhaal: Het konijn komt uit zijn holletje (dubbele snijtorn). Genietend van het mooie weer en

verblind door de zon, merkt hij te laat de gemene jager op. Helaas wordt het konijn genadeloos

afgeschoten, door een voltreffer in zijn kop. Het lieve konijn wordt plots een vraatzuchtig zombie-



54

konijn dat niet terug in zijn hol kruipt maar zijn hol én lijf opeet. Om de knoop juist aan te trekken,

trek je aan de 'boom’ en aan het 'konijnenlijf'. Als de knoop juist is gevormd, kan je de twee lussen

van grootte veranderen, en heb je nog steeds een vaste lus.

Mastworp

De mastworp is zowat de bekendste knoop. Toch bestaan er veel misverstanden over. Tijd dus voor juiste informatie.

Gebruik

De mastworp wordt het best belast langs beide zijden (zoals bij een afspanning) maar je kan hem ook

gebruiken om een sjorring mee te eindigen.

Werkwijze

Mastworp in de bocht ( met twee ‘lussen’)

Deze methode kan je gebruiken om in het midden van een lang touw een mastworp te

leggen als de kop van de sjorbalk vrij is.

Vorm twee lussen (snijtornen) en schuif deze over elkaar. Op deze manier moet je het touw

niet volledig doorhalen.

Mastworp met losse tamp (met het einde van het touw)

Deze methode kan je gebruiken als de kop van de sjorbalk niet vrij of onbereikbaar is.



55

Sla het touw eenmaal om de paal heen en kruis over het staande deel van het touw

Sla het touw nog eens, in dezelfde richting, om de sjorpaal heen en zorg er voor dat je langs

de andere zijde van het staande deel achter de paal uit komt. Het staande deel zit nu

'ingesloten,' tussen twee touwen.

Steek de tamp (het touweinde) onder het enkele touw door en trek de mastworp aan.

Als je de mastworp nu van dichtbij bekijkt, zie je dat hij gevormd wordt door tweeevenwijdige rechte touwen en één touw dat schuin over de anderen loopt. De losse einden

zitten tussen de twee, die rond de sjorpaal heen lopen.

Rechtzetting

Er bestaan nogal wat misverstanden. Dit is juist:

Er bestaat maar een mastworp.

Een mastworp maak je niet door ‘onder het kruis door te steken’.

Je draait nooit terug.

De magnussteek

De magnussteek heeft nog andere benamingen, zoals dubbele mastworp of mastworp met voorslag.

Deze knoop houdt bij belasting langs één zijde, zolang die gebeurt aan de kant van de voorslag.

Werkwijze

Sla het touw eenmaal om de paal heen en kruis over het staande deel van het touwwerk. Ditis de ‘voorslag’, wat volgt is eigenlijk een ‘gewone’ mastworp.

Sla het touw een tweede maal om de paal heen en kruis over het staande deel van het

touwwerk

Sla het touw nog eens, in dezelfde richting, om de sjorpaal heen en kom langs de andere

zijde van het staande deel achter de paal uit.

Steek de tamp onder het enkele touw door en trek de magnus aan.

De achtsjorring.

De achtsjorring wordt gebruikt om drie sjorbalken zo aan elkaar vast te maken dat ze later een

driepikkel kunnen vormen. De sjorring dankt zijn naam aan zijn uiterlijk, je vormt “achten” bij het



56

leggen van de sjorring. Het voordeel van een driepikkel is dat je geen sjorbalken in de grond hoeft te

slaan. Je kan je constructie dus gewoon op de grond zetten en eventueel verplaatsen.

Leg de drie sjorbalken voor je gaat beginnen naast elkaar. Of je de onderkant van de balken gelijk

legt, hangt af van het soort driepikkel dat je wilt maken:

Bij de normale opstelling van een driepikkel liggen de balken met de onderkant gelijk.

De opstelling met één paal loodrecht

.

De opstelling met twee palen haaks op de constructie. Deze opstelling is ideaal voor een constructie

zoals bij een eetshelter, omdat je hier een nokbalk hebt die dezelfde lengte heeft als de balken die je



57

gebruikt om het tafelblad en de banken te maken.

Hoe?

Leg de balken naast elkaar, met de onderkanten zoals hoger beschreven. Als je een hulppaaltje onder

de balken legt, krijg je meer ruimte om de sjorring te maken. Begin met een timmermanssteek om

één van de buitenste palen te leggen. Let er hierbij op dat je touw recht uit het oog vertrekt.

Sla vervolgens het touw afwisselend over en onder de balken heen en werk ‘naar boven toe’. Dat is

het gemakkelijkst, omdat je het touw dan tussen de balken kunt leggen. Als je naar onder toe werkt,

moet je telkens het hele touw tussen de balken door trekken. Leg om iedere balk drie slagen, de

timmermanssteek niet meegeteld.

Begin daarna te woelen en leg de slagen mooi naast elkaar tot er tussen de balken geen plaats meer

is om nog een woeling bij te leggen. Er is dus geen vast aantal woelingen bij deze sjorring. Doe dit

tweemaal tussen de palen, eindig de sjorring met een mastworp op een buitenste paal en vermijd

daarbij de paal waarop je bent begonnen.



58

Als je bij het rechtzetten van de driepikkel merkt dat de sjorring te los is, wat er niet noodzakelijk op

wijst dat de sjorring slecht is, sjor er dan drie horizontale verstevigingbalkjes tussen. Daardoor krijg je

vier driehoeken, wat de driepikkel ongelofelijk stevig maakt.

De Steigersjorring.

Kenmerk

De steigersjorring wordt gebruikt om twee balken die in elkaars verlengde liggen met elkaar te

verbinden door er een derde balk als spalk aan vast te maken. Dat betekent dat bij deze sjorring de

constructie gedragen wordt door de balken en niet door het sjortouw. Het touw houdt de balken

enkel bij elkaar. Voor deze sjorring moet je dus geen overdreven dik touw gebruiken én als je de

sjorring horizontaal wil gebruiken, moet de spalk aan de onderzijde liggen.

Hoe?

Maak bij elk uiteinde van een balk een sjorring. Voor een verbinding van twee balken met een derde

balk moet je dus vier steigersjorringen maken.

Gebruik een spalk met de juiste lengte: ideaal is een verhouding van 1 op 3 tegenover de te

verbinden balken. Als je dus een lengte van 6 meter wil bekomen door twee balken van 3 meter te

verbinden, moet je een spalk van 2 meter gebruiken.

De sjorring: leg het midden van het touw om de twee balken heen en sla beide uiteinden van hettouw tegengesteld om de balken heen. Aan beide kanten kruisen de einden elkaar tussen de balken,



59

aan de zijkant liggen ze netjes naast elkaar. Verbind de uiteinden van de touwen met een platte

knoop.

Als de vier sjorringen zijn gelegd, sla dan per sjorring twee wiggen tussen de balken en het touwwerk,

aan elke kant van de sjorring één. De wiggen moeten wel de juiste vorm hebben, ze moeten namelijk

alle slagen aantrekken, niet alleen de eerste of de laatste slag! Omdat de wiggen de plaats van dewoeling innemen, moeten ze ook stevig vastzitten en blijven vastzitten. Sla daarom de wiggen van

boven naar onder zodat ze er niet uit kunnen vallen of uit getrapt kunnen worden.

Toepassingen van sjorren

Buiten het feit dat eens je echt kan sjorren je snel zal ontdekken dat je ongelooflijke constructies in

elkaar kan steken, is het ook heel handig op kamp.

Bij Bootes gebruiken we sjorringen (buiten voor de fun) vooral bij volgende zaken:

Sjorren van tafels

De tafels worden gesjord met behulp van 3 driepikkels die

worden gemaakt met een achtsjorring (zie hierboven)

Daartussen komen langs beide zijden 2 balken, één aan de

binnenkant van de driepikkel (om het tafelblad op te

leggen) en één langs de buitenkant (als bank)

Sjorren van een mast

De mast wordt gesjord om te dienen als centraal punt van

de kampweide. Enige creativiteit mag hierbij zeker niet

ontbreken! Het is echter wel een must dat er vlaggen

kunnen aanhangen, anders zou het nu eenmaal ook geen

mast zijn ;-)

Sjorren van vlotten

Om een vlottentocht of –kamp te laten slagen is het drijfvermogen van het vlot niet onbelangrijk.

Maar hoe bereken je dat eigenlijk?



60

Een goed vlot maak je uit onvervormbare metalen of plastieken vaten die tegen een stootje kunnen.

Autobanden zijn minder aangewezen. De eerste de beste scherpe steen of tak doorprikt je vlot, met

alle (natte) gevolgen van dien.

Drijfvermogen

Om het drijfvermogen te berekenen, neem je de (bekende) inhoud van de vaten (een tweehonderd

liter vat heeft tweehonderd kilo drijfvermogen) en trekt daarvan het gewicht van het vat af en het

gewicht van de balken of andere zaken die

je gebruikt als vloer van het vlot.

Aangezien een vlot zelden tot nooit

gelijkmatig wordt belast (zeker niet als je er

een wriemelende bende (jong-) givers op

zet) bouw je best een forse

veiligheidsmarge in: neem zeker vijftienprocent meer theoretisch drijfvermogen

dan je denkt nodig te hebben.

De vloer

Een goed vlot heeft een minimale

constructie (hoe minder balken = hoe minder gewicht), maar houdt rekening met volgende regels:

de drijvers (vaten) worden vastgehouden door naastliggende balken en onderdoorgaande

touwen;

elke verbinding is stevig vastgesjord met een kruissjorring;

Er staat minstens één, maar liever twee diagonalen op de constructie. Die zorgen voor het

ontstaan van driehoeken in de constructie, wat de stevigste vorm is die bestaat.

Een cijfervoorbeeld (voor de ingenieurs onder ons die zich eens willen laten gaan!)

Een patrouille van zeven leden (490 kg) gaat voor tien dagen op kamp (bagage 210 kg). Ze slapen

onderweg in een patrouilletent (70 kg) en hebben verder bij: een patrouillekoffer (50 kg), foerage (40

kg), een sporten spelkoffer (40 kg), sjorhout (400 kg) en shelters (80 kg). In totaal komt dit neer op

1380 kg te vervoeren gewicht.

Het noodzakelijke drijfvermogen is dan: 1380 kg plus het gewicht van de vaten (30 kg per metalen

vat) en het gewicht van de balken (proefondervindelijk vastgesteld op ongeveer 70 kg), rekening

houdend met de veiligheidsmarge van vijftien procent.

De berekening wordt dan:

Massa 1380 kg + 70 kg = 1450 kg

Drijfvermogen per vat (200 kg – 30 kg)*0.85 = 144.5 kg

We hebben voor dit vervoer dus tien vaten van 200 liter nodig.



61

Dit voorbeeld is natuurlijk vrij extreem. Meestal heb je veel minder drijfvermogen nodig of pas je het

gebruik van het vlot aan het beschikbare drijfvermogen aan. Toch kan het geen kwaad om eens

kritisch te kijken naar je theoretisch drijfvermogen.

Laat je fantasie de vrije loop

Eerder werden op kamp al katapulten, schommels, bruggen,… gesjord. Voel je vrij om op kamp het

lijstje aan te vullen!



62

Waar rook is, is…

Kampvuur

Vraag altijd toestemming aan de plaatselijke autoriteiten (boswachter is de aangewezen persoon)

als je een kampvuur wil maken.

Aandachtspunten vooraf:

Hou rekening met de afstand tot de bosrand (minimum 100 meter, tenzij anders

afgesproken).

Wees bij droogte extra voorzichtig. Bij extreme droogte is het verboden om vuur te maken!

Overdrijf niet met de grootte van het kampvuur. Hou het geheel overzichtelijk en veilig.

Let op de ondergrond: heide of bosgrond (pas gerooid bijvoorbeeld) kunnen ondergronds

doorbranden.

Baken altijd je kampvuur af. Stenen (niet uit de rivier of het meer (explosiegevaar!)) of dikke

houten balken zijn voldoende. Het belet dat het vuur uitbreidt en er is een duidelijk grens

voor de omstanders. Zorg dat er altijd blusmateriaal in de directe omgeving is. Zorg dat iedereen weet waar exact

en hoe ze het moeten gebruiken.

Buiten het kampvuur aan te steken met lucifers en papier, zijn er nog andere, iets creatievere

methodes. Zorg echter steeds voor de veiligheid.

Het pagodevuur

Het pagodevuur is een vuur dat uitermate geschikt is voor een kampvuur. Het heeft de vorm van de

oosterse pagodetempels en geeft door de spitse vlam uitzonderlijk veel licht. Die vlam ontstaat door

de bouwvorm van het pagodevuur die dezelfde eigenschap heeft als een schoorsteen. Als je het vuur

aansteekt, ontstaat er een warme luchtkolom die opstijgt waardoor er vanonder af verse zuurstof

wordt aangezogen. Dit natuurkundig verschijnsel zorgt voor snelle verbranding. Je hoeft dus niet te

wapperen of te blazen.

Een vuur waarvan de pagode een hoogte heeft van ongeveer 1,5 meter brandt, zonder bijvullen,

ongeveer een uur, afhankelijk van de houtsoort die je gebruikt en de vochtigheid van het hout.

De fakkel

Het voordeel van een kampvuur aansteken met een fakkel is dat het eigenlijk nooit mislukt. Een

fakkel kan je maken met eenvoudige middelen.

Je hebt nodig:

een stevige stok van ongeveer 1 meter lang;

een katoenen lap;

metaaldraad (zonder plastic laag).

aluminiumfolie;

lampolie of petroleum.

Wikkel de katoenen lap om de stok totdat je een bol krijgt met een doorsnede van ongeveer 10

centimeter. Doe dat over een lengte van 20 centimeter. Trek de stof niet te strak aan; anders zuigt

die zich straks moeilijk vol met brandstof. Doe het ook niet te los, want dan valt de fakkel uit elkaar.



63

Draai om de bol een aantal malen een ijzerdraad. Wikkel enkele lagen aluminiumfolie strak onder het

onderste deel van de bol. De folie dient ervoor dat de olie niet naar onder kan lekken.

Zet de fakkel een uur voor je activiteit ondersteboven in een blik petroleum. Laat hem vervolgens 10

minuten uitlekken en hij is klaar voor gebruik.

Vuur aanmaken

De vuurboog

Eén van de oudste methodes om vuur te maken, is de vuurboog. Die bestaat uit een boog, een spil,

een plankje, een klosje en boomschors. Het principe is eenvoudig: door twee stukken hout tegen

elkaar te wrijven, produceer je hitte. De praktijk is echter andere koek. Deze manier van vuur maken

vraagt dan ook heel veel oefening.

De onderdelen van de vuurboog

De boog Een stevige, houten boog van ± 75 cm lang met een lederen veter als boogpees.

Het plankje Een plankje (1,5 cm dik, 5 à 10 cm breed) van een zachte houtsoort (niet harshoudend!) met een V-

vormige inkerving en in de punt van de V een klein kringputje (uitholling).

De spil

Een spil (15 à 30 cm lang en 1,5 à 2 cm dik) van een hardere houtsoort met aan één kant een botte

punt.

Het blokje Een halfrond blokje met aan de binnenkant een ijzeren dekking (bv. vingerhoed) of een steen met

daarin een kuiltje.

Enkele succesvolle houtcombinaties:



64

Spil Plankje

wilde kastanje linde, klimop

klimop klimop, populier

notelaar populier, klimop, notelaar, berk, linde

Het ontstekingsmateriaal Bv. droge boomschors, fijn droog gras, uitgerafeld touw, oud vogelnestje … onder het plankje aan de

inkeping.

Het vuurwrijven

Leg het plankje op het ontstekingsmateriaal. Zet de spil op het plankje (net in de punt van de V) en

leg daarop het halfronde blokje (of de steen) om de spil op zijn plaats te houden. Blokkeer het

plankje met de linkervoet. Sla de boogpees een slag om de spil. Kniel op de rechterknie, plaats de

linkervoet tegen de spil en hou het uiteinde van de boog met de rechterhand vast. Beweeg de boog

geleidelijk vlugger en let erop dat je lange, regelmatige halen maakt. Hou de spil loodrecht op het

plankje!

Als je de spil onophoudelijk ronddraait, boort ze zich in de holte. Daardoor ontwikkelt zich (hopelijk)

geleidelijk aan rook. Als de rook wit wordt, heeft zich in de inkeping in het plankje een begin van vuur

gevormd. Geef dan een lichte tik op het plankje om het vuur op je ontstekingsmateriaal te doen

vallen. Neem nu de ontstekingsbrandstof in beide handen, sluit ze tot een kommetje en blaas tot er

een vlammetje ontstaat. Steek daarmee je vuur aan.

Het wereldrecord/Bootesrecord ligt op vijf seconden. Doen!

Andere

Vuur maken met een lens

Sterk, direct zonlicht gebundeld via een lens op een vast punt, kan voldoende hitte produceren om je

ontstekingsmateriaal te doen ontvlammen.

Met een batterij

Neem een batterij en een stuk staalwol. Hou beide contacten tegen de staalwol. Deze zal opgloeienen voldoende hitte produceren om ermee je ontstekingsmateriaal aan te steken.



65

Soorten vuren

Vuren bestaan in drie hoofdgroepen: boven, op en in de grond

Beslis eerst waarvoor je het vuur wil gebruiken (als kampvuur, om een omelet te maken,…) en kies

daarna het soort vuur in functie daarvan.

Vuren boven de grond

Isolatievuur: Platform van stammetjes op de grond met daartussen een vlechtwerk, vervolgens een

laag zand, pas daarop het vuur.

Pagodetafelvuur: Piramide met ingekeepte stammetjes (zie tekening), daarop een platform en dat

weer afgedekt met zand.

Tafelvuur: Vuur op een geconstrueerde tafel, de lucht zorgt voor de gewenste isolatie.

Kribbevuur: Het veiligste type tafelvuur. Op de warmste plaats is het zand het dikst.

Vuren op de grond

De simpelste vorm van vuur maar vaak onveilig (brandbare ondergrond zoals turf of met wortels

doortrokken grond) en vaak zelfs verboden.

Teepeevuur: Typisch aanmaakvuur.



66

Stervuur: Hout in stervorm, vuur in het centrum. Blijft lang branden maar je moet het hout telkens

opschuiven. De warmte is regelbaar en het vuur is geschikt om één pot op te koken.

Jagersvuur: Twee stammen of stenen in de lengterichting van de wind. Zeer geschikt om op te koken,

eenvoudig en snel.

Reflectorvuur: Vuur met aan de achterkant een muurtje van bv. balken. De warmte wordt

gereflecteerd en maakt dit vuur zeer geschikt voor braden of grillen.

Sleutelgatvuur: Grote keien in de vorm van een sleutelgat. Vuur in het ronde deel, as in het lange.

Stabiele warmte op de as maakt dit vuur zeer geschikt om op te koken.

Waakvuur: Om ‘s nachts te laten branden. Twee stevige balken zorgen er voor dat de brandende

takken niet wegrollen. Indien je het hout dicht op elkaar stapelt en hard hout gebruikt, blijft dit vuur

zeer lang branden.

Piramidevuur: Volle piramide van ingekeepte stammetjes. Brandt zeer lang.

Pagode- of blokhutvuur: Typisch "kampvuur". Hout gestapeld als blokhut met in het midden een

teepeevuurtje. Geeft veel warmte en licht maar brandt vrij snel.

Vuren in de grond

Bij deze vuren wordt de grond zelf gebruikt als isolatie. De warmte van het vuur wordt gericht naar

de plaats waar die het best tot haar recht komt

Greppelvuur: Greppel of goot in de grond, windrichting in de lengterichting. Kan

recht of in kruisvorm. Geschikt om op te koken. Als de greppel in een T-vorm

wordt gegraven spreken van een T-vuur.

Dakotavuur: Tunnel in de grond (dit kan enkel als de grond voldoende stevig is). De lucht gaat er

langs de ene pijp in, het vuur langs de andere kant. Zeer "zuinig"

vuur, warmte wordt optimaal gebruikt. Let op voldoende

luchtdoorvoer, anders stikt je vuur. Als je nog een schoorsteen op

de vuurpijp zet, heb je een Yukonkachel.

Bermvuur: Met een berm als natuurlijk reflectie-effect.



67

Oriëntatie

Oriëntatie is een techniek waarmee wij bepalen waar wij ons

bevinden en hoe we een welbepaalde plaats kunnen

bereiken. Kortom, oriëntatie is de kunst om een antwoord te

vinden op de vragen: waar ben ik? hoe moet ik verder naar

mijn doel?

Net zoals er geen algebra bestaat zonder “nul”, kan je ook

geen richting bepalen zonder vaste basisrichting. Voor ons is

dat het noorden, maar uit het woord “oriëntatie” kan je

afleiden dat dat vroeger het oosten was, waar de zon opgaat.

Vergelijken van wat je weet of waarneemt met een vast

gegeven, vormt de basis van oriëntatie. Daarvoor zijn twee

hulpmiddelen: het kompas en de kaart.

Het kompas

Er bestaat geen meten zonder vergelijken. ‘Groot’ of ‘klein’ betekenen maar iets ‘ten opzichte’ van

iets anders: een kapoen is groter dan zijn kleine

zus maar kleiner dan zijn leidster. En omdat een

kompasnaald nu éénmaal het noorden aanwijst,

gebruiken we dat maar als referentierichting.

Natuurlijk zijn er duizend en één storende

invloeden die kompassen naar een andere

richting durven laten wijzen. Dat maakt

technieken dan ook zo boeiend!

De kaart

Een kaart is een stuk(je) van de wereld afgebeeld

op papier en op een welbepaalde manier voorgesteld. Kleuren vertellen ons of we ons in een weiland

of in een moeras bevinden, hoogtelijnen laten zien waar het vlakke land is en waar de golvende

heuvels en de veelheid aan wegen, steden en fabrieken tonen de invloed van de mens.

Als je niet exact weet waar je bent, kan een vergelijking van de wereld om je heen met de kaart je

veel leren. En wie heeft nog nooit via een alledaagse wegenkaart de weg gevonden naar dat

prachtige dorp. Probeer maar eens een kaart te maken. Dat is een leerrijke en dolkomische activiteit

voor alle takken!

Weetjes

Er bestaan ook trucjes om plaats of richting te kunnen bepalen zonder kaart of kompas. Zo staat het

altaar in een oude kerk bv. altijd aan de oostkant, wijzen de twee helderste sterren van de Grote

Beer naar de Poolster (en dus naar het noorden) en is de overheersende windrichting hier bij ons

zuidwest.

Maar er bestaan ook middeltjes om met behulp van de zon en je (analoge) horloge te bepalen waar

het noorden is.



68

Schaal en coördinaten van de kaart

Een kaart

Een kaart is een verkleining van de werkelijkheid, in een plat vlak gebracht, vereenvoudigd

weergegeven en van toelichting voorzien. De vereenvoudiging en de toelichting vind je terug in delegende en in de "conventionele tekens".

De schaal

De weergave op een blad papier, want dat is de meest gebruikte kaart, gebeurt volgens een bepaalde

verhouding. Die verhouding noemen we de schaal.

Soorten schalen

De mate van verkleining wordt voorgesteld door een breuk, bijvoorbeeld 1/100.000. Gewoonlijk

maken we de kaart iets kleiner dan het origineel, kwestie van handig kunnen meepakken …

Bij een "schaal" van 1/100.000 stelt 1 cm op de kaart 100.000 cm (=1km) voor. Het is - gelukkig - ookde gewoonte enigszins logische verhoudingen te gebruiken, zo heeft de kaart met schaal 1/16.327,5

nooit echt veel succes gekend.

Kaarten komen ook meestal in logische series voor, zo kennen we:

1/25.000 1cm= 250 m dus 4cm = 1 km

1/50.000 1 cm = 500 m dus 2 cm = 1 km

1/100.000 1 cm= 1 km (zie boven)



69

Meest voorkomende schaal

Vroeger was de schaal van het "moederblad" (het zogenaamde "minuutblad") 1/25.000. (Nu ja, nu

nog steeds de meest gebruikte soort van stafkaart) Op dit minuutblad worden alle wijzigingen

aangebracht, vroeger handmatig met de fijne tekenpen, tegenwoordig per computer.

Vanaf het moederblad worden verkleiningen of vergrotingen gemaakt. Op de vergrotingen zal jenooit meer details zien, je ziet ze enkel groter. Minder details op een verkleining kan wel.

In 1993 werd een nieuwe generatie stafkaarten ingevoerd. We komen daar in een later artikel van

Over & Weer zeker op terug. De “nieuwe“ stafkaart heeft een schaal van 1/20.000, in tegenstelling

tot de “oude” van 1/25.000 en ook de kleuren en tekens zijn duidelijk anders.

Coördinaten

Coördinaten op een kaart zijn een netwerk dat op of rond de kaart is aangebracht. Met die

coördinaten kan je verwijzen naar bepaalde objecten of plaatsen die afgebeeld zijn op de kaart. In de

marge van iedere (staf)kaart staat altijd een uitleg over de op die kaart gebruikte coördinaten.

Op "onze" stafkaarten kun je volgende coördinaten terugvinden (afhankelijk van datum van uitgifte):

Het Lambert vierkantennet De zwarte aanzetstreepjes van het net op de zijkant van de kaart.

Het gradenstelsel De gradenverdeling is ook op de zijkant aangeduid, maar let op: een

breedteminuut is niet even lang als een lengteminuut!

Het UTM-vierkantennet (niet

op "oude" kaarten)

Dit is een militair “grid” (vierkantennet dus) dat sinds enkele jaren ook

op de stafkaarten wordt aangebracht in paarse (magenta) opdruk.

De roomer

Een roomer is een stevig stuk karton of doorzichtig plastiek waar een verdeling op staat van tien

gelijke delen over een welbepaalde lengte van meestal één kilometer. Afhankelijk van de schaal:

2cm, 4 cm, 5 cm. Met een roomer kan je de coördinaten juist meten zodat je niet moet schatten. Je

kan er ook nauwkeurig afstanden mee meten op de kaart. Let wel op dat je de juiste roomer voor de

schaal gebruikt!

Met een roomer kan je dus ofwel een gekregen coördinaat opzoeken, of een coördinaat van een

object bepalen. Hoe ga je te werk?

Leg de roomer met de rechterhoek (het nulpunt) op de te bepalen positie van de kaart en

zorg ervoor dat de roomer evenwijdig ligt met de horizontale en verticale lijnen.

Meet altijd van links naar rechts en van onder naar boven. Let erop dat coördinaten altijd

beginnen met de coördinaat op de X-as gevolgd door de coördinaat op de Y-as. Deze zijn niet

noodzakelijk gescheiden zijn door een schuine streep maar wel altijd even in aantal cijfers.

De coördinaat 12854450 wil dus zeggen 1285 op de X-as en 4450 op de Y-as.

Bij het UTM net kan je onmiddellijk de roomer gebruiken omdat het vierkantennet

voorgedrukt is op de kaart. Bij het Lambert-vierkantennet moet je dit net zelf verder

optekenen omdat alleen de aanzetpuntjes voorgedrukt zijn.



70

De azimut bepalen

Het aziwat?

Het azimut is een van de coördinaten uit het horizon-

coördinatenstelsel. In dit stelsel wordt de positie vaneen object aan de hemel aangegeven door de twee

coördinaten: azimut en hoogte of elevatie. Het azimut

is daarin de horizontale component, de kompasrichting,

dus de hoek met het noorden gemeten over het

oosten. Gewoonlijk wordt het azimut uitgedrukt in

graden.

Twee soorten kompassen

Er zijn twee mogelijke werkwijzen, afhankelijk van het soort kompas.

Azimut uitzetten met een kompas met “manueel verdraaibare windroos verdeling”, het meest

gebruikte kompas .Bv. het gewone Silva spiegelkompas..

Hierbij is de windroos de gradenverdeling van het kompas.

Azimut uitzetten met een minder gebruikt militair kompas. Hierbij vormt de windroos één geheel

met de roterend opgestelde kompasnaald.



71

Omdat het spiegelkompas het meest voorkomende is, bespreken we enkel dit in dit artikel.

Twee werkwijzen

Een spiegelkompas kan je op twee manieren gebruiken

1. Een bepaald azimut uitzetten

Stel het aantal graden in op de vizierkorrel.

Til het spiegelkompas op en hou het horizontaal in je hand, zodat de naald vrij kan roteren. Draai je lichaam ter plaatse zodat het noorden van de kompasnaald overeen komt met het

noordteken op de windroos.

Hou het kompas zo ver mogelijk van je oog, zodat je het doelobject zo klein mogelijk ziet in

de vizierkeep.

Zet de spiegel zo dat je het hele kompashuis met de naald kan zien. De middenstreep op de

spiegel moet daarbij verticaal staan en precies over de as van de naald lopen.

2. Het azimut van een object bepalen, gemeten van één bepaalde plaats.

In feite ga je hier omgekeerd te werk.

Til het spiegelkompas op en hou het horizontaal in je hand, zodat de naald vrij kan roteren.

Draai je lichaam ter plaatse zodat het object te zien is in de vizierkeep.

Hou het kompas zo ver mogelijk van je oog zodat je het doelobject zo klein mogelijk ziet in de

vizierkeep. Draai ondertussen de windroos zo dat het noorden ervan overeenkomt met het

noorden van de naald. Gebruik hiervoor de spiegel.

Lees het aantal graden op de vizierkorrel en je hebt de gewenste hoek.



72

Als het fout loopt .. SOS

Hoewel de kans relatief klein is dat het ooit gebeurd weet je maar nooit. Stel dat je met een

probleem zit, iemand is zwaar gewond, je bent verdwaald of er is noodweer op komst en je moet zo

snel mogelijk de locatie waar je je bevindt zien te verlaten. Hoe zal je dat dan duidelijk maken aan

toevallige passanten, aan hulpverleners, aan..

Telefoneren

We moeten het natuurlijk niet moeilijker maken dan het is. Wanneer je een gsm bij de hand hebt kan

je gewoon bellen naar het noodnummer 112. Meer details vindt je daarvoor terug onder het

onderdeel EHO

Morse

Wanneer je over een afstand of via de radio iemand moet verwittigen van een noodsituatie kan je

dat het best doen via morse. De code voor SOS is:

···---···

Morse kan je trouwens ook uitzenden met behulp van lichtsignalen!

Wanneer je gewoon kan spreken over de radio, is het woord MAYDAY het codewoord om duidelijk te

maken dat je hulp nodig hebt.

Helikopter

Stel dat een helikopter jullie na lang zoeken gevonden heeft. Hoe maak je hem duidelijk dat jullie in

nood zijn:

Je maakt met duidelijke materialen de letters SOS op de grond zodat de

helicopter die kan zien. Dit kan met bomen en takken, maar nog

duidelijker zijn opvallende kledingsstukken.

Je maakt 3 vuren in de vorm van een gelijkzijdige driehoek. Probeer

overdag gebruik te maken van veel bladeren (rookvorming), ’s nachts is

een vuur zonder rook veel duidelijker zichtbaar.

Wanneer een helikopter overvliegt kan je hem duidelijk maken dat je hulpt

nodig hebt door het internationale YES-symbool te gebruiken:

Verkeerd gegeven signalen, zoals heftig wuiven of "kom-naar-hier" armbewegingen, kunnen de

piloot of het reddingsteam doen besluiten dat u hulp nodig heeft.



73

Een helikopter heeft veel plaats nodig om te landen (40 à 50 m²) en kan meestal met de lier een

redder of een arts laten zakken tot bij het slachtoffer. Het is verloren tijd en moeite om de piloot te

tonen waar hij moet landen aangezien hij de streek beter kent dan uzelf.

Welk signaal u ook gebruikt, de manier waarop u ze geeft is heel belangrijk en dient volgens

onderstaand internationaal afgesproken tijdschema te verlopen:

6 maal in één minuut (om de 10 seconden dus) geeft u een krachtig en duidelijk

waarneembaar signaal.

1 minuut pauze waar u de tijd neemt om de omgeving af te speuren op antwoordsignalen.

Weer 6 maal in één minuut hetzelfde signaal geven.

1 minuut pauze.

enz. ...

Het is de regelmaat van het signaal dat ervaren bergbewoners, gidsen, huttenwirten en andere

alpinisten attent maakt op uw oproep en het door u gegeven signaal als "noodsignaal" herkennen.

Als antwoord dient de waarnemer, dat kan evengoed u zijn, een duidelijk waarneembaar

geluidssignaal te geven volgens onderstaand tijdschema:

3 maal per minuut (dus om de 20 seconden) geeft u een duidelijk waarneembaar signaal.

1 minuut pauze waarin u de plaats van de oproep tracht te situeren.

3 maal per minuut (dus om de 20 seconden) geeft u een duidelijk waarneembaar signaal.

1 minuut pauze waarin u de plaats van de oproep tracht te situeren.

enz. ...



74

Rugzak inladen

Klikt misschien een beetje belachelijk om dat hier zo tussen te plaatsen, maar het is zeker niet te

onderschatten! Wanneer je kan, probeer het ook wat mee te geven aan je kinderen!

Of je nu op tocht of trekkamp vertrekt, voor een weekend of veertien dagen, een rugzak komt er

meestal wel aan te pas. En omdat het niet altijd even aangenaam is om bij plots opkomende

zondvloed je rugzak helemaal te moeten uitladen om je regenponcho te vinden, geven we je hierbij

enkele tips.

Steek alles wat bereikbaar moet zijn tijdens de tocht (regenkledij, trui, kaart, kompas, wc-

papier, zakmes, lunchpakket,… ) op gemakkelijk bereikbare plaatsen zoals de zijzakjes of het

bovenste deel van je rugzak.

Steek al wat je gebruikt om te slapen (tent, slaapzak, matje, …)

onderaan.

Prop je kleren in ‘foedraaltjes’ (aparte zakjes). Dat bespaart plaats en

je vindt sneller wat je zoekt. Steek zware stukken liefst op schouderhoogte en zo dicht mogelijk

tegen je lichaam, zo komt het zwaartepunt van je rugzak zoveel

mogelijk overeen met je eigen zwaartepunt. Als je zware stukken

hoger steekt, verlies je je evenwicht. Als je ze lager steekt, belast je je

heupen teveel en hindert de rugzak je bij het stappen. Let wel: als je

gaat skiën of klimmen met een rugzak, dan ligt je zwaartepunt lager

en moet de zware last dus zo laag mogelijk zitten. Test je evenwicht

altijd even uit voor je aan acrobatische toeren begint. Op kamp zal je

dus soms een gulden middenweg moeten zoeken omdat er nu

eenmaal soms ook moet worden geklommen in de Morvan..

Zwaartepunt lichaam en rugzak in één vlak Hang zo weinig mogelijk aan de buitenkant van je rugzak. Anders word je te vaak uit

evenwicht gebracht en belast je je rug- en beenspieren meer dan nodig. Vermijd ook

loshangende voorwerpen. Ze kunnen jou en anderen verwonden en ervoor zorgen dat je

ergens aan blijft haken. Daardoor raak je bijvoorbeeld niet op tijd uit de trein of val je op je

‘patotter’. Je slaapmatje en de tentstokken kan je eventueel wel met de daarvoor voorziene

riempjes aan de buitenkant van de rugzak vastmaken. Maar opbergen in de rugzak blijft het

beste. Gewichtsverdeling rugzak inwendig frame



75

Vermijd scherpe of harde voorwerpen aan de rugzijde (tenzij je je osteopaat wat werk wilt

geven) of tegen de rugzakwand (tenzij je graag de scheuren in je rugzak laat herstellen).

Gewichtsverdeling rugzak uitwendig frame

Stop alles wat kan lekken of droog moet blijven in waterdichte zakjes. Plak ze eventueel dicht

met isolatietape zodat je het zakje gemakkelijk kan openen en sluiten (het systeem van een

post-it). Laat de verschillende zaken in je rugzak nauw aansluiten zodat er geen holtes ontstaan. Elke

holte is namelijk verloren plaats en kan je evenwicht verstoren.



76

Tips & Tricks

Veilig onderweg

Tijdens de verschillende kampen blijven we natuurlijk niet altijd op de kampweide. Het is de

bedoeling dat dit op een veilige manier gebeurd!

Te voet

1) In de Morvan is een voetpad een redelijke zeldzaamheid, wanneer er toch een is, loop je

erop, anders loop je langs de kant van de straat die jou het veiligst lijkt!

2) Wanneer je ’s avonds de kampweide verlaat zorg je ervoor dat de eerste en de laatste een

fluovestje dragen. Neem indien mogelijk ook een zaklamp mee waarmee je automobilisten

kan wijzen op je aanwezigheid.

3) Bij het oversteken van de weg zorg je ervoor dat iedereen eerst samen aan de ene kant van

we weg staat. Pas dan laat je de groep oversteken.

Met de fiets1) Hoewel er in de Morvan niet echt een fietspad te vinden is, mocht er één zijn, gebruik het, al

is het maar omdat je dan een uniek moment meemaakt!

2) Rij langs de rechterkant van de rijweg.

3) Zorg dat je groep een groep is en niet verschillende kleine groepjes.

4) Rij maximum met 2 naast elkaar. Op de drukke tweebaanswegen in Frankrijk is het veiliger

om gewoon achter elkaar te rijden, vaak is dit toch maar voor een korte trip.

Te paard

1) Rijd uitsluitend op de voor jou bestemde en aangeduide ruiterpaden.

2) Fiets- en voetpaden zijn er alleen voor fietsers en voetgangers.3) Rijd op de zijkanten of op de zachte delen van onverharde wegen.

4) Rijd niet door jonge bos- en veldaanplantingen.

5) Hekken, sloten, greppels en afsluitbomen zijn niet als springhindernissen bedoeld.

6) Laat je paard niet grazen of knabbelen aan struiken en bomen.

7) Kruis voetgangers en andere ruiters steeds stapvoets.

8) Als ruiter groet je andere ruiters en help je collega's in moeilijkheden.

9) Als ruiter rook je niet. Je bent je bewust van het brandgevaar.

10) Je paard is je vriend. Straffen kan als het moet, mishandelen nooit.



77

Wat meenemen op de verschillende activiteitenBelangrijk is dat je als monitor steeds zelf je rugzak hebt gemaakt zodat de deelnemers zeker niet op

je moeten wachten. Natuurlijk zijn de volgende lijstjes slechts een indicatie, wees daarin een beetje

flexibel als het moet, maar dat spreekt voor een BootesMonitor uiteraard voor zich.

Bosspel

Monitoren

1. Materiaal voor het spel

2. Waterbidon

3. EHBO

Deelnemers1. Gevulde drinkfles

2. Stevige schoenen

Mountainbike

Monitoren

1. EHBO

2. Fluitje

3. Kaart

4. Gsm

5. Gsmnummer van iemand op het kampterrein

6. Water

7. Reservemateriaal

8. Pomp

Deelnemers

1. Sportschoenen

2. Korte broek

3. Regenkledij

4. Voldoende water (eventueel drinkfles per 2)

5. Helm

Rafting

Monitoren

1. EHBO

2. Zonnecrème

3. Materiaal om ze erna nog bezig te houden

4. Water

5. Pick nick



78

Deelnemers

1. Aan: zwemkledij

2. Aan: T-shirt

3. Aan: schoenen die nat mogen worden (gesloten schoenen, geen sandalen)

4. Aan: Eventueel regenjas

5. In de rugzak: Zonnecrème

6. In de rugzak: droge kleren

7. In de rugzak: handdoek

8. In de rugzak: droge schoenen

9. In de rugzak: picknick

Survival

Monitoren

1. Esbitblokjes

2. Lucifers

3. Blikken

4. Soldatenkoeken

5. EHBO

6. Voldoende sjortouw

7. Baches

8. Water

9. Zakmes waarmee je blikken kan openen.

10. Zaklamp

11. Warme kledij

12. Gamel, bestek en water

13. Slaapzak, matje, poncho

Deelnemers

1. Warme kledij

2. Slaapzak +matje

3. Gamel

4. Bestek

5. Beker

6. Zakmes

7. Zaklamp

Quad

Monitoren

1. Gerief om ze bezig te houden (boogschieten, highlandgames)

2. Waterbidon

3. EHBO

Deelnemers

1. Gevulde drinkfles2. Stevige schoenen



79

3. Lange broek

4. Reserve kledij

5. KW

Commandoparcours

Monitoren

1. Waterbidon

2. EHBO

3. Chrone

4. Papier en pen

Deelnemers

1. Gevulde drinkfles

2. Stevige schoenen

3. Eventueel een lange broek

Paintball

Monitoren

1. Paintballgerief (regelen met de paintballverantwoordelijke)

2. EHBO

Deelnemers


2. Stevige schoenen

Vlottenbouw

Monitoren

1. Zwemvesten

2. Tonnen

3. Sjortouw

4. Voldoende palen

5. Waterbidon

6. EHBO

7. Lunchpakket8. Bache voor het glijden (de grote!)

9. Bruine zeep

Deelnemers


2. Stevige schoenen

3. Zwemgerief

4. Handdoek

5. Droge kleren

6. Zonnecrème7. Schoenen die nat morgen worden



80

EHBO

Cedric De Jaeger

Inleiding

Het volgende document is een inleiding tot de EHBO. Inderdaad slechts een inleiding, want enkel de

hoogst nodige zaken die kunnen voorkomen op kamp of tijdens activiteiten komen aan bod. Dit wil

echter niet zeggen dat het niet belangrijk is. EHBO kan levens redden in de meest extreme gevallen,

maar kan vooral veel leed verzachten.

Algemeen zijn er een aantal zaken vrij belangrijk:

Blijf onder alle omstandigheden kalm! Toon nooit aan het slachtoffer dat je in paniek bent. Toon het

ook niet aan de andere deelnemers. Straal zelfvertrouwen uit en vraag de andere deelnemers om

wat afstand te nemen, want zij kunnen het enkel verergeren.

Spreek tegen het slachtoffer. Als je niet gezien hebt wat er is gebeurd vraag hem of haar ernaar. Ga

er steeds vanuit dat bij een val nekwervels kunnen gekneus, verplaats en of gebroken zijn. Elke

verplaatsing kan bijkomende letsel veroozaken ( verlammingen )Vertel hem ook steeds wat je zal

doen. Desnoods begin je wat te zeveren over het kamp of de activiteit. Dit straalt zelfvertrouwen uit

en zoals reeds vermeld is dit vrij belangrijk. Aarzel zeker ook niet om vragen te stellen.

Vermits er niet van je verwacht wordt dat je alles van EHBO tot in de puntjes onder de knie hebt roep

je best steeds ook iemand van de EHBO bij je wanneer dat mogelijk is.

Altijd handig is ook het boekje”EHBO voor jeugdleiders” dat je kan vinden in de EHBO-box. Wanneer

je iets niet weet is het ook geen schande om raad te vragen aan andere monitoren, ze zullen je met

plezier bijstaan!

Bovendien mag je niet vergeten dat EHBO “Eerst hulp” is het is niet de bedoeling om dokter te

spelen, laat staan die te vervangen!

De handen uit de mouwen

Hier kan je enkele vaak voorkomende EHBO situaties vinden en hoe je er best op reageert. Nogmaals,

dit is slechts een inleiding…

Schaaf en snijwonden

Bevuilde wonden kan je best reinigen met water, vermijd contact met zeep. Dit kan gewoon aan de

wastafel met een zuiver washandje. Op deze wijze zal je loszittende deeltjes in de wonde ook kunnen

verwijderen. Ook is het handig om de wonde uit te kuisen met zuurstofwater. Door het borrelendeeffect zal vuil als het ware uit de wonde “borrelen”

Voorwerpen die dieper in de wonde zitten, moeten ter plaatse blijven en door een arts verwijderd

worden.

Breng het ontsmettingsmiddel aan op een kompres , waarbij het flesje het kompres best niet raakt.

Reinig de wonde met dit bevochtigde kompres door vanuit het centrum

van de wonde naar de rand toe voorzichtig te deppen. Indien het

kompres vuil wordt, neem dan een nieuw. Blaas nooit in de wonde! Je

adem bevat immers microben.



81

Best dek je de wonde ook af om verdere infecties te voorkomen.

Vraag ook of het slachtoffer gevaccineerd is tegen tetanus.

Een bloedneus

Laat het slachtoffer op de grond zitten. Knijp de neus gedurende een 10-tal

minuten dicht met het hoofd in leeshouding. Indien het daarna nog bloed

neem je best contact op met een arts

Bloedstollende watten mogen nog gebruikt worden, maar let op bij de

verwijdering ervan.

Brandwonden

EERST WATER, DE REST KOMT LATER

Spoel de wonde eerst 15 tot 30 min met koud water. De verdere

behandeling hangt af van de ernst van de wonden.

1e graadwonde (roodheid). Bij pijn kan een verzachtende crème zoals

Flamazine helpen.

2e en 3e graadwonden steriel afdekken en naar het ziekenhuis gaan.

(blaarvorming) Crèmes helpen hier niet.

Iemands kleren vatten vuurLaat het slachtoffer liggen (geen vlammen in gezicht) Doof het vuur met een deken (GEEN

POLARSTOF of NYLON) of met water

Laat het slachtoffer niet rondraaien op de grond.

Laat het slachtoffer zeker niet rondlopen, want dit zou de vlammen kunnen aanwakkeren.

Behandel de brandwonden (zie hoger)

Astma-aanval

Een astma-aanval kan je herkennen doordat de ademhaling piept, het slachtoffer er angstig en wituitziet en er eventueel zweetdruppels te zien zijn.

Laat het slachtoffer een zittende houding aannemen (Laat de ellebogen eventueel steunen op een

voorwerp of persoon)

Knellende kledij losmaken

Traag in en uitademen (eventueel puffers gebruiken van het slachtoffer, maar laat hem of haar dat

zelf doen…) dien in geen geval geneesmiddelen toe die omstaanders je aanreiken

Verwittig de hulpdiensten.



82

Flauwvallen

Flauwvallen zie je meestal aankomen. Laat de persoon meteen op de grond liggen en maak knellende

kledij los.

Laat de persoon diep ademhalen en zorg voor voldoende frisse lucht.

Wanneer het slachtoffer effectief flauwvalt, leg dan de voeten hoger dan het hoofd. Geef het

slachtoffer voorlopig niets te eten of te drinken (eventueel wel een zeer klein beetje koud water)

Blaren(Openen of dichtlaten)

Best laat je een blaar steeds dicht. Wanneer ze echt veel hinder heeft dan mag je ze eventueel

openprikken, maar doe dit zo hygiënisch mogelijk en dek de wonde zeker af!

Het beste is natuurlijk om blaren te voorkomen. Dit kan je doen door steeds sokken te dragen in je

schoenen en ervoor te zorgen dat je voeten niet kunnen bewegen in je schoenen. Mocht je er toch

hinderlijk last van hebben, Compeed!

ZonneslagEen zonneslag komt vaak voor, maar is eigenlijk gemakkelijk te vermijden. Draag een pet en een

zonnebril en smeer je goed in met een voldoende sterke zonnecrème. Overdag voldoende drinken

Wanneer je toch een slag van de zon zou te pakken hebben dan is het belangrijk dat je afkoelt uit de

zon. Je kan dit doen door een koud washandje tegen je voorhoofd te drukken en inspanning te

vermijden. Probeer ook voorzichtig te drinken.

Symptomen: Koude rillingen, oppervlakkige roodheid, misselijkheid

Allergie

Neem steeds de oorzaak weg.De plaats waar de reactie op je lichaam plaatsvond mag je niet warm of koud maken. Dit zal de

reactie immers nog verslechteren. Best breng je wat antiallergische zalf aan (Caladryl)

Insectenbeten

Eventueel de angel verwijderen. (met een pincet of met een zuigpompje (beter omdat je dan ook het

gif meeneemt.) Breng wat ijs aan en anti allergische zalf.

Het is belangrijk om de komende uren te kijken of er geen verdikkingen zijn. Indien deze er zijn zo

snel mogelijk naar het ziekenhuis gaan. Dit wijst immers op een allergische reactie en kan de dood

tot gevolg hebben wanneer dit niet wordt behandeld.

Ik zou nog vermelden; Epilepsie, tekenbeten, breuken ( heb hieronder een kleine aanzet vermeld –

indien intresse kan ik het steeds bijwerken )

Tekenbeten

Een tekenbeet in tegenstelling tot andere insectenbeten bezorgd geen zwelling, maar is daarom niet

minder gevaarlijk. Een tekenbeet kan herkent worden door een zwart puntje onderhuids ( de larve

van de teek ) Bij het niet tijdig verwijderen van een teek, kunnen lymfeziektes ontstaan. Bij het

verwijderen van een teek is het belangrijk dat de teek niet geplet wordt, maar in zijn geheel uit het

lichaam wordt gehaald: gebruik hiervoor een tekenlepel of een tekenpincet.



83

Breuken

Bij breuken kunnen we het onderscheid maken tussen

-open breuk: de huid wordt doorboord door een uitstekend botfragment

Niet open- gesloten breuken: niet doorboorde huid. In beide gevallen de breuk zoveel trachten de

immobiliseren met spalken ( eventueel gebruik maken van takken ) en windels. Bij een openbreuk te

wonde properen af te dekken om zoveel mogelijk infectie te proberen te vrijwaren.

Epilepsie:

Verloopt in 2 fase

Eerste fase ( tonische ): De verwerking van overmate aan prikkels, waar het lichaam in complete

opspannin gaat. Als omstaander kun je niks doen, buiten een portefeuille of iets dergelijks in de

mond te steken om zo het afbijten van de tond te verhinderen. Deze fase moet je gewoon latenvoorbijgaan. ( let op: er kan soms urineverlies optreden ) breng bij het optreden van een epilepsie te

patient in een veilige omgeving, zonder omstaanders )

Tweede fase ( clonische ): het slachtoffer zal compleet uitgeput zijn en bijgevolg in slaap vallen.

Externe hulp inroepen

Wanneer je beseft dat je het zelf niet meer aankan dan verwittig je best de hulpdiensten. Je kan ditdoen door 112 te bellen, zowel in België als in Anost (NIET 100). Wanneer je een oproep doet blijf je

rustig en je vermeldt steeds volgende zaken:

Waar .

Wees zo precies mogelijk. Vermeld het dorp, de straat,… Wanneer dat mogelijk is (zie verder)

ga je best met het slachtoffer naar een plaats die gemakkelijker te bereiken is door de

hulpdiensten (het is soms beter om niet in een dicht bos te wachten, maar om dan naar de

rand van het bos te gaan…)

Wie.

Volwassene, kind,… Geef een schatting van de leeftijd en vergeet zeker niet om het aantal

slachtoffers mee te delen

Wanneer .

Wanneer heeft het ongeval zich voorgedaan (indien je dit weet natuurlijk)

Hoe.

Hoe is het gebeurd?

Wat is de toestand van het slachtoffer (Bij bewustzijn, hevig bloedend,…)



84

Wanneer de hulpdiensten meer info willen dan vragen ze dit wel. Weet dat het soms even kan

duren vooraleer je verbinding krijgt, zeker in afgelegen streken. Geraak niet in paniek dit is

normaal.

Het spreekt voor zich dat je tijdens het oproepen van de hulpdiensten het slachtoffer nooit

alleen laat!



85

Bijlage

Verbanden aanbrengen

werkwijze: je begint met een kruis te maken op de arm ( onderaan de wonde ) per windel op de arm

trek je het verband voldoende strak aan. Let op de positie van het verband rolletje. Hou het rolletje

met de “open” zijde altijd van het slachtoffer weg )dit vergemakkelijkt het aanleggen van het

verband. Bovenaan leg je het verband vast met plakband en of een sluitspeld



86

Techniek

Bedek een

eventuele

wonde met een

kompres.

Leg het verband

vast ter hoogte

van de pols.

Rol over de

handrug, één

volledige

omslag ter

hoogte van de

vier vingers

(duim vrijlaten).

Rol terug over

de handrug,

richting van de

pols.

Verschuif ter

hoogte van de

pols één derde,in de richting

van het hart.



87

Herhaal de

windingen over

de handrug één

maal (een extra

winding ter

hoogte van de

basis van de

vier vingers is

niet meer

noodzakelijk),

evenwijdig met

de eerste maar

1/3 verschoven

in de richting

van het hart.

Leg vast ter

hoogte van de

pols met 2

circulaire

slagen.

Ter hoogte van

de handrug zie

je een patroon

van kruisende

lijnen, ter

hoogte van de

handpalm

lopen de

windingen

parallel.



88

Wat hebben we geleerd vandaag?

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

bootescursus2012

Documents

Transcript of bootescursus2012