Boekrecensie De ambachtsman, de mens als maker van Richard ... · Het boek van de beroemde...

2
Boekrecensie Managementboek (VinNDT, Veranderen in Nieuw Denken Toepassen) 1 De ambachtsman De mens als maker Het boek van de beroemde arbeidssocioloog Richard Sennett heeft zojuist z’n 10 e druk beleefd en dateert al weer van acht jaar geleden. Toch reden om er een ogenblik bij stil te staan, omdat de relevantie onmiskenbaar is. Hoog ziekteverzuim, burnout, moeizame innovatie, ontmoedigende signalen over wet-en regelgeving voor ZZP-ers, het zijn allemaal signalen van een versleten arbeidsbestel. Vanuit een nieuwe kijk op vakmanschap inspireert Sennett ons na te denken over waar het in ons arbeidsbestel aan mankeert. Ruimer nog: zijn insteek blijkt het karakter te hebben van een cultuurkritiek, maar wel vanuit een toekomst die inspireert. Sennett gaat in op de geschiedenis van het vakmanschap en pluist vanuit vele verschillende disciplines (bv. pottery, artsenij, vioolbouw, kookkunst, onderwater tunnelbouw, architectuur, etc.) uit hoe nauw lichaam en geest samenhangen, hoe materiaalkennis en kennis van techniek en gereedschappen, maar ook de context van werkplaatsen bepalend zijn voor de kwaliteit van product en dienst. Vakmanschap verwijst naar een duurzame, basale menselijke drijfveer, namelijk het verlangen om het werk goed uit te voeren omwille van het werk zelf. Dat vereist ook de vaardigheden om goed werk af te kunnen leveren. Kenmerkend voor de vakman is dat hij geleidelijk aan een roeping heeft. Hij wordt als het ware geroepen datgene te doen, waar hij goed in is. Daarnaast is sprake van een geleidelijke groei van kennis en vaardigheden.

Transcript of Boekrecensie De ambachtsman, de mens als maker van Richard ... · Het boek van de beroemde...

Page 1: Boekrecensie De ambachtsman, de mens als maker van Richard ... · Het boek van de beroemde arbeidssocioloog Richard Sennett heeft zojuist z’n 10e druk beleefd en dateert al weer

BoekrecensieManagementboek(VinNDT,VerandereninNieuwDenkenToepassen)

1 DeambachtsmanDemensalsmaker

HetboekvandeberoemdearbeidssocioloogRichardSennettheeftzojuistz’n10edrukbeleefdendateertalweervanachtjaargeleden.Tochredenomereenogenblikbijstiltestaan,omdatderelevantieonmiskenbaaris.Hoogziekteverzuim,burnout,moeizameinnovatie,ontmoedigendesignalenoverwet-enregelgevingvoorZZP-ers,hetzijnallemaalsignalenvaneenversletenarbeidsbestel.VanuiteennieuwekijkopvakmanschapinspireertSennettonsnatedenkenoverwaarhetinonsarbeidsbestelaanmankeert.Ruimernog:zijninsteekblijkthetkaraktertehebbenvaneencultuurkritiek,maarwelvanuiteentoekomstdieinspireert.

Sennettgaatinopdegeschiedenisvanhetvakmanschapenpluistvanuitveleverschillendedisciplines(bv.pottery,artsenij,vioolbouw,kookkunst,onderwatertunnelbouw,architectuur,etc.)uithoenauwlichaamengeestsamenhangen,hoemateriaalkennisenkennisvantechniekengereedschappen,maarookdecontextvanwerkplaatsenbepalendzijnvoordekwaliteitvanproductendienst.Vakmanschapverwijstnaareenduurzame,basalemenselijkedrijfveer,namelijkhetverlangenomhetwerkgoeduittevoerenomwillevanhetwerkzelf.Datvereistookdevaardighedenomgoedwerkaftekunnenleveren.Kenmerkendvoordevakmanisdathijgeleidelijkaaneenroepingheeft.Hijwordtalshetwaregeroependatgenetedoen,waarhijgoedinis.Daarnaastissprakevaneengeleidelijkegroeivankennisenvaardigheden.

Page 2: Boekrecensie De ambachtsman, de mens als maker van Richard ... · Het boek van de beroemde arbeidssocioloog Richard Sennett heeft zojuist z’n 10e druk beleefd en dateert al weer

BoekrecensieManagementboek(VinNDT,VerandereninNieuwDenkenToepassen)

2

BeideelementenzijnessentieelinhetpleidooivanSennettvooreenherwaarderingvanvakmanschapindenieuwetijd.Deroepingkomtvoortuiteeninnerlijkeobsessieomkwaliteitteleverenenwordtmogelijkdooroptimaalgebruiktemakenvanhetaanwezigetalent.Ditishetvermogenomgebruiktemakenvaniedersaangeborensuperieuremiddelenzonderbijdesuperioriteitervanstilteblijvenstaan.

Hetprocesdatdevakmandoorlooptenalzichtbaarwordtinhetgildenwezen(vanleerlingnaargezelnaarmeesterschap)isteomschrijvenalshetgeleidelijkeenreflectieveprocesomtelokaliseren(aangevenwaarietsbelangrijksplaatsvindt),tebevragen(schetsenvandeachtergrond)enuittebreiden(decomplexiteittevergrotenomanderstelerenkijken).Doorditprocesontwikkeltdevakmanervaring,zoweldoorveelvuldigteoefenen,alsookdoorsteedsstiltestaanbijdevraag‘ofhetgoedvoelt’,zowelfysiologisch,technischalsethisch.Daarmeezijnweaanbelandbijdekernvanhetboek.Devakmanisgeensimpeleuitvoerdervaneenvooropgezetplan,maarreflectievepractioner,dietijdneemt,nadenktenzelfsbereidisomterugtekerenopzijnschreden.Alsnamelijkblijktdatdebekoringenvanhetwerktotmiddelwordenverhevenombijtedragenaaneenonwenselijkmaatschappelijkeffect(denkbijvoorbeeldaandeuitvindersvandeatoombom).Devakmanvaartdusopeenethischkompas,durfttrotstezijnendraagtbijaaneenduurzamesamenleving,waarindemenscentraalstaat.

Watisnuderelevantievandittheoretisch-historischeboek?Inwelketraditiestaathetboekenvoorwieishetrelevantomtelezen?Dewaardevanhetboekisvooralgelegeninhetbesefdatonzehuidigeliberalemarktsamenleving,onsarbeidsbestelenonzearbeidsorganisatiesuitgaanvanverkeerdeaannames.Destillepremisseisimmersdatdeongelijkheidtussenmensennietalleeneenbiologischfeitis,maarookeenculturelewaarheidwaarmeeweiedereenlangsdemeetlatvandeintelligentiequotiëntkunnenleggenendaarmee‘waardevol’en‘niet-waardevol’denkentekunnendefiniëren.Nietsisminderwaar:allemensenblijkengemiddeldoverongeveerdezelfdecapaciteittebeschikkenomgoedwerkafteleveren.Dezeverlooptviahetspel–bijnaallekinderenlerenspelen,grenzenverkennen,kwaliteitenteontwikkelen–naarhetopsporenenoplossenvanproblemenophetwerk.Alswenaaronzebeschavingkijkendoordebrilvanvakmanschapdankunnenweconstaterendatweslordig,zonietonethischomgaanmetmensendiekwaliteithebbenenkunnen(leren)leveren.Weherkennengeenkwaliteitendenkenbovendiennogdatwevoorhetgoedegaan.MisleidingindeogenvanSennett.Desnelheidvanantwoorden(intests)vanhandelen(inhetwerk)enreageren(ineengesprek)staanerkenning,continuïteitendialoogindewegenleidendustotmeervanhetzelfde,maarniettotdeechtevraag,laatstaantoteenplausibelantwoordopdievraag.

Hetboekstaatindetraditievanhetpragmatisme,waarindeverbeteringvankwaliteittotstandkomtdooroefening,disciplinering,herhalingenroutinevorming(Bildung).Techniek,expressie,vrijeruimte,spelenwerkzijnnauwmetelkaarverbondenenmoetendatookzijnomkwaliteittebieden,trotstevoelenenpleziertebeleven.HetzalduidelijkzijndatSennett’sboekinspiratiebronisvoororganisatiesenprofessionalsdiewillenveranderen,zichwillenbekwamen,strevennaar‘gemeenschappelijkwerkvermogen’–zelfsturing–enaansluitingzoekenbijandereburgers.VolgensSennettkanvakmanschapbijdragenaanversterkingvandedemocratie.

PaulMisdorp,28november2016