8 BLUE NOTE SPECIAL

Greg Osbey

BLUE NOTE SPECIAL 9

Intiem, persoonlijk en intens, dat zijn sleutelwoorden voor de fotografie van Jimmy Katz. De

Amerikaan die sinds 1994 verbonden is aan Blue Note, presenteert een overzichtstentoon­

stelling van het label tijdens North Sea Jazz. En in Fotogalerie in de Gewelven (kasteel

Woerden) is de expositie ‘Jazz/Katz’ te zien met algemeen jazzwerk. Herman Leonard:

“Jimmy is the best hardworking photographer on earth.”

TEKST: ANGELIQUE VAN OS FOTO’S: JIMMY KATZMET DANK AAN WIM VAN ZON EN HANS VAN OMMEREN

Fotograaf Jimmy Katz

Vertolker van sterke identiteiten

Hij herinnert zich zijn eerste Blue Note-sessie nog goed. “Dat was met Joe Lovano, in 1994, Live at the Village Vanguard. Joe had me voor-gedragen om voor Blue Note te gaan werken, hij kende mijn werk.” Nu, twintig jaar later, is Lovano nog steeds een van de artiesten waarmee Jimmy Katz (1957) veel samenwerkt. “Tijdens die eerste sessie ging ik op een ladder staan en probeerde een mooie overzichts-foto te maken. Eenmaal bovenop de ladder realiseerde ik me dat het geen goede hoek was, maar ik wilde mijn inschattingsfout niet toegeven. Ik nam slechts één foto en dat was natuurlijk net het beeld dat werd uitgekozen voor de albumcover.“ Katz kan er om lachen. Er is veel veranderd nadat hij rond 1991 de skipiste als instructeur en zijn werk als expeditiefotograaf van West-Amerika verruilde voor het drukke nachtleven van New York. Hij ging zijn jeugdpassie achterna en werd freelance jazzfotograaf. “Ik was naïef en dacht dat ik daar-mee makkelijk mijn brood kon verdienen. Nu weet ik wel beter, maar destijds was ik op het juiste moment op de juiste plaats en kwam met de juiste mensen in aanraking. Ik ontmoette Arthur Taylor, die enthou-siast was over mijn werk. Als je met hem een club binnenkomt, dan maak je indruk. Het was Art die me introduceerde bij Joe Lovano.”

Heroïsche statusToen Katz bij Blue Note belandde, was de beroemde Francis Wolff (1907-1971) al ruim twintig jaar dood. De voor de nazi’s gevluchte Duits-Joodse Wolff stond aan de wieg van het label samen met

diens jeugdvriend Alfred Lion, die het label oprichtte. Tussen 1946 en 1967 woonde Wolff elke week een nieuwe sessie bij en legde dat vast in de huiskamer van die andere legende, engineer Rudy Van Gelder. De beelden zijn legendarisch en Wolff geeft de musici bijna een heroïsche status, zoals John Coltranes beroemde Blue Train, maar denk ook aan sociale achtergronden, zoals bij Dexter Gordons Doin’ Allright (1961). Tijdens een bezoek aan de indrukwekkende archieven met Jimmy Katz in het stoffige kantoor van Michael Cuscuna in 2009, zegt laatstgenoemde: “Het was een statement in die tijd om een zwarte muzikant (Gordon) in een koets te plaatsen, die gereden werd door een blanke koetsier. Zijn werk gaat veel verder dan muziek alleen, er zitten veel sociale lagen in verscholen.”Het immense archief met ruim 20.000 negatieven draagt Wolff eind jaren zestig over aan Alfred Lion, die het tot begin jaren tachtig in dozen (!) in zijn garage bewaart. Rond 1983 krijgt Cuscuna, die Mosaic Records runt, een collect call van Lion, die hem stiekem belt. “Ik was natuurlijk verrast en vereerd. Hij belde omdat hij wist dat ik voor Mosaics heruitgaven van bijvoorbeeld Monk en later van pianist Herbie Nichols en saxofonist Tina Brooks, op zoek was naar goed beeldmateriaal. We hadden vele gesprekken. Dat ging stiekem, want zijn vrouw Ruth had hem uit de stressvolle muziekindustrie gehaald. Uiteindelijk betrapte ze ons een keer, maar we hielden contact.” In 1983 erft Cuscuna het

hele Wolff-archief. Al jaren probeert hij om het gedigitaliseerd te krijgen, tot dusver zonder veel succes. Laat staan dat de foto’s in een museum hangen. Onbegrijpelijk, want één brandje en het hele archief – de historische nalatenschap van Blue Note – gaat in rook op.

VisionairTerug naar Katz, die Wolff nooit heeft ontmoet, maar waarvan wel een gezamenlijk boek is uitgekomen: Francis Wolff and Jimmy Katz - Blue Note Photography (JazzPrezzo, 2009). Dezelfde uitgever werkt overigens aan een jubileumboek vol anekdotes, foto’s, schilderijen, interviews met mensen achter de schermen en artiesten van Blue Note. “Uiteraard voelde ik me zeer vereerd om beeld te mogen vastleggen voor Blue Note. Maar Wolff is niet mijn enige inspiratiebron; ik put ook uit het werk van William Gottlieb en William Claxton. De grandmaster is voor mij Herman Leonard. Van al die mannen heb ik veel geleerd. Eén van de hoogtepunten uit mijn carrière is dat Herman een aantal van zijn foto’s wilde ruilen voor de mijne. Dat was bizar!” De in 2011 overleden Leonard zei eerder: “Jimmy is the best hardworking photographer on earth”, een treffend citaat, want Katz gaat tot ’t gaatje en heeft vele opdrachtgevers: DownBeat, JazzTimes, diverse platenlabels en hij wordt regel-matig door musici gevraagd. Katz heeft een eigen werkwijze en stijl. Cuscuna omschrijft hem enerzijds als een visionair die zijn onderwerpen intiem neerzet, in een informele setting en dicht-bij, terwijl hij anderzijds een intense, soms zelfs agressieve stijl hanteert. Zelf zegt Katz: “Ik denk dat mijn werk inderdaad intens en Amerikaans georiënteerd is. Ik ben geïnteresseerd in sterke identiteiten van de mensen die ik fotografeer en probeer dat los te koppelen van de historische context.” Emotie is daarbij zeer belangrijk, zoals bij Ornette Coleman die thuis poseert voor een schilderij dat het universum om hem heen symboliseert. “Hij gaat op in dat universum met zijn muziek, al onderzoekend was hij zijn tijd vooruit”, meent Katz.

WeergodenEen ander voorbeeld hoe Katz musici neerzet met een sterke persoon lijkheid, is het beroemde portret van Sonny Rollins voor de Brooklyn Bridge (2005). Geen Blue Note-portret, maar het verwijst wel indirect naar de periode dat Rollins platen uitbracht onder het label.“Elke jazzfanaat kent het verhaal dat Sonny zich in de beginjaren zestig suf repeteerde rond de Brooklyn Williamsburg Bridge. Nu bleek tot mijn verbazing dat hij hier nauwelijks was gefotografeerd. Twee dagen voor onze afspraak belde ik hem op: “Sonny, het gaat regenen, we moeten de shoot verzetten.” “Welnee”, zei hij doodleuk, “ik regel wel wat met de weergoden.” Een dag later belde ik opnieuw, zonder resultaat. Op de afgesproken datum regende het zo hard, dat de brug en de rivier niet zichtbaar waren. Op het moment dat Sonny’s limo aan komt rijden – je gelooft het niet – neemt de regen spontaan af. Als hij uit de auto stapt, is het prompt droog en zegt hij: “Wat zei ik je Jimmy? Ik ben bevriend met de weergoden, haha.” Een half uur lang fotogra-feer ik hem en neem ik me voor dat hij moet over komen als een goddelijk figuur, zeker na deze erva ring. Vandaar dat ik

Lovano, Reeves, Wilson

Ornette Coleman

Tony Bennett, Bill Charlap

BLUE NOTE SPECIAL 11

hem groots voor de brug heb geplaatst. Hij begint te spelen en mensen komen overal vandaan om naar hem te luisteren. Zodra Sonny zijn sax opbergt en in de auto stapt, begint het weer te plenzen.”De anekdote van Rollins is er een van vele. Naast oude helden portretteert Katz ook regelmatig jonge en hedendaagse musici, zoals Vijay Iyer, Ambrose Akinmusire en James Farm. “Het is tof om te horen dat upcoming artiesten mijn werk kennen en graag door mij gefotografeerd willen worden. Jazz is een niche, maar het leeft wel.“ Toch verbreedt Katz zijn horizon door tevens video’s en liveopnamen te maken in clubs en cafés, samen met zijn vrouw Dena, die hem altijd assisteert. “Live zitten musici veelal beter in hun vel dan in een studio. Er is nu dusdanig goed mate ri aal, dat ik ter plekke fraaie opnamen kan maken.” Er zijn inmid dels zo’n veertig cd’s uitgebracht van Katz Recordings, zoals van Frank Kimbrough, Live at Kitano (2012) en het debuutalbum van het Owl Trio (2013). Wellicht zijn die opnamen en video’s even herkenbaar als zijn fotografische identiteit en signatuur.

EXPOSITIES JIMMY KATZTijdens North Sea Jazz is in de Mekong Zaal een uitge­breide overzichtstentoonstelling te zien van de afgelo­pen 25 jaar rondom Blue Note. De publieksopening is op 9 juli om 20.00 uur (gratis toegang). Daarnaast heeft NSJ curator Wim van Zon (Music Inspi­red Art), dankzij hulp van Epson, Katz ook weten te strikken om 35 jazzfoto’s te laten printen op groot for­maat door printexpert Hans van Ommeren. Laatst­genoemde is curator van Fotogalerie in de Gewelven (kasteel Woerden) en presenteerde eerder werk van onder meer Paul Bergen en Ed van der Elsken. De expo­sitie ‘Jazz/Katz’ is te zien van 5 juli (opening 16.00 uur) tot en met 15 augustus en bedraagt diverse jazzportret­ten voor uiteenlopende opdrachtgevers. Ook geeft Katz een workshop op 7 juli, die €250,­ p.p. kost. Info: www.kunstkasteelwoerden.nl

Sonny Rollins