Blok 5 Lezen

5BlOK

ONZE rElatiEsONZE rElatiEs

‘Heb je eigenlijk kinderen?’ vroeg Catharina onverwacht.

‘Nee’, antwoordde Victor abrupt en voorbereid, want alleen

het moment kwam onverwacht. Op de vraag zelf had hij

zich geprepareerd. En hij herhaalde op besliste toon: ‘Nee,

kinderen heb ik niet.’

Het ging haar niet aan, het viel buiten de orde. Hannah en

Nathan mochten in het leven van Catharina van Nyenbeek

niet bestaan.

‘En getrouwd?’ hield Catharina aan.

‘Nee’, antwoordde Victor, geheel volgens plan en ditmaal

ook geheel naar waarheid. ‘Ik ben nu niet getrouwd.’

‘Nu niet … ?’

‘Nu ja … nu niet … men weet het niet. Once bitten twice

shy.’

‘Wat zeg je?’

L.H. Wiener: DevereringvanQuirinaT

KnolselderijWe eten allemaal wel eens knolselderij, omdat die groente ondenkbaar is in de erwtensoep.

Lekkerdoen!

06104615_blok 05.indd 1 08-02-2008 15:49:20

107

1 Woorden rond het thema

• Alleen de eerste opdracht van dit onderdeel is compleet opgenomen in het ver-werkingsboek. De overige opdrachten vind je op de methodesite en kun je dus op de computer maken.

• Als er geen computer beschikbaar is, kun je je docent(e) naar de papieren versie van de opdracht vragen.

Opdracht 1 Zoek bij elk woord of elke woordgroep de juiste betekenis.

1 arbeidsparticipatie 11 katalysator 2 booming business 12 marchanderen 3 compromis 13 memoires 4 demografie 14 non-verbaal 5 dynamiek 15 pedagoog 6 expat 16 platonische (vriendschap) 7 geanimeerd 17 socioloog 8 geconditioneerd 18 theatraal 9 gepassioneerd 19 versus10 heikel 20 virtueel

Betekenissenbloeiende handel – deelname aan het arbeidsproces – denkbeeldig, niet werke-lijk – hartstochtelijk – iemand die tijdelijk in het buitenland verblijft – (het) in cijfers beschrijven van de bevolkingsopbouw en -samenstelling – kenner van de maat-schappij en wat daar allemaal in omgaat – levensherinneringen – met ingeprent gewoontegedrag – moeilijk – onderhandelen, schipperen – opvoedkundige – overdreven – snelheid waarmee iets verandert – stimulator, bevorderaar – tegen(over) – tussenoplossing – (zeer) levendig, opgewekt – zonder woorden te gebruiken – zuiver geestelijk

woorden rond het thema lezen schrijven eindopdrachten proeftoets

ONZE rElatiEs5BlOK

Priesters worden uitgenodigd bij de processie liturgische kleding te dragen (toog, superplie, stola). Leken hoeven niet gekleed te gaan.

MededelingenbladKatholiekekerkgemeenschapUtrecht-Oost

x

KnolselderijWe eten allemaal wel eens knolselderij, omdat die groente ondenkbaar is in de erwtensoep.

Lekkerdoen!

x

06104615_blok 05.indd 2 08-02-2008 15:49:22

ONZE rElatiEsBlOK 5

108


2 lezen

De structuur van de tekst

2.1 Einddoel

Als je de opdrachten van deze module hebt doorgewerkt, kun je nauwkeurig aan-geven hoe een tekst is opgebouwd.

2.2 Overzicht van de opdrachten en de theorie

Verwerkingsboek informatieboek

opdracht hoofdstuk paragraaf vaardigheid

5:1, 7:1, 9:1 4 Tekstopbouw 4.3 Inleiding en slot kunnen herkennen

1, 2:2, 3:2, 5:2, 8:1 5 Tekststructuren 5.4 De structuurmodellen kunnen herkennen

2:1, 3:2, 5:2, 7:1, 5.1 en 5.2 De verbanden tussen delen van de tekst 8:1, 9:2 kunnen herkennen

2:4, 4, 6, 9:4 6 Argumenteren 6.1, 6.3 De argumentatie binnen de tekst kunnen en 6.5 herkennen

1, 2:3, 3:1, 5:3, 8:2, 3 Tekstdoelen en 3.4 en 3.5 De tekstdoelen informeren en uiteenzetten9:3 tekstsoorten kunnen herkennen

Nadat je de opdrachten hebt uitgevoerd, kun je Leestoets 5 maken.

2.3 instaptoets

De instaptoets bij deze module vind je op de methodesite www.opniveau-online.nl/tweedefase. Na invulling van de antwoorden krijg je een advies welke opdrachten op startniveau je in overleg met je docent(e) zou kunnen overslaan.

2.4 Opdrachten

Opdracht 1 Vragen over de theorie

1 De schrijver van een informerende tekst wil dat de lezers iets weten. Wat is het belangrijkste doel van de schrijver van een uiteenzettendetekst?

2 In een verslag kun je toch subjectieve opmerkingen opnemen. Leg dat eens uit.3 Noem drie structuurmodellen die heel goed kunnen worden gebruikt voor een uit-

eenzettende tekst.4 Noem een structuurmodel dat beslist nooit gebruikt kan worden voor een uiteenzet-

tende tekst.5 Noem een signaalwoord waarmee een vergelijking die als argument wordt

gebruikt vaak begint.

06104615_blok 05.indd 3 08-02-2008 15:49:23

109

6 Emotionele en morele argumenten zijn beide subjectief. Noem het belangrijkste verschil tussen deze beide soorten.

7 Door middel van welke twee signaalwoorden kun je de beide opbouwprincipesvanredeneringen onderscheiden?

Opdracht 2 structuurmodellen, verbanden, tekstdoel, argumentatie

Amerikanenzeggentegenpartnersenfami-lieleden vaker ‘ik hou van je’ dan andere vol-ken. Amerikaanse burgers van West- en Zuid-Europese afkomst strooien het gulst met hunliefdesbetuigingen; mensen met Aziatische enOost-Europesewortelszijnerhetzuinigstmee.Vrouwen hechten meer aan deze verklaringendan mannen en over het algemeen krijgenouderenzemoeilijkeroverhunlippendanjon-geren. Dat blijkt uit een onderzoek naar de uitingvan emoties bij een internationaal gezelschapvan studenten. De sociologen Richard WilkinsenElisabethGareispubliceerdenderesultatenin het jongste nummer van de International Journal of Intercultural Relations. Deze steekproef van 77 personen bestondvoor tweederdeuitAmerikanenvanverschil-lendeetnischeachtergrondenvooreenderdeuit een gemengde groep buitenlanders. Hunwerd gevraagd hoe vaak en tegen wie ze ‘ikhou van je’ zeggen. ‘Geliefden’ komen hetbest aan hun trekken. Ruim 62 procent vande ondervraagden uit het liefdeswoord ‘regel-matig’ in romantische verhoudingen. Daarnakomen‘echtelieden’;45procentzegthet‘afentoe’uittesprekentegenmanofvrouw. Binnen relaties bekennen vrouwen vakerhun liefde dan mannen. Van de Amerikanenzegt 68 procent regelmatig ‘ik hou van je’;van de niet-Amerikanen en eerstegeneratie-

migranten 42 procent. Verreweg de meesteAmerikanenhoren regelmatigvanhunoudersdatzegeliefdzijn.Oudersvanniet-Amerikanenuitendeliefdevoorhunkinderenslechtsafentoeinwoorden. EenGriekeneenSyriërassocieerdenhetzin-netje‘ikhouvanje’meteenhuwelijksaanzoekeneenvrouwuitJamaicazei:‘Ikkandiewoor-dennietzovrijelijkuitenalsveelmensenhier.Liefdeiseenheelsterkwoord.Ikmoethetechtmenenengahetnietzeggenomdatiemanddatvanmeverwacht.’ Een Koreaanse associeert liefdesverklarin-gen met de kortstondige hartstocht van dejeugd, een Hongaarse met gebrek aan zelfbe-heersing en zwakheid. Enkele Chinese vrou-wen zeggen dat ouders alleen non-verbaaluitinggevenaanhungenegenheid.Hetomge-keerde geldt voor Latijns-Amerikanen. EenCubaans-Amerikaanse: ‘Bijons looptmenmetzijn gevoelens te koop. Mijn familieleden zeg-genvoortdurenddatzevanmehouden.’ Degenen voor wie Engels niet de eerstetaalis,zeggendathethunveelmindermoeitekost ‘I love you’ uit te spreken dan woordenvan gelijke strekking in hun moedertaal. EenHongaarse: ‘I love you zeggen betekent nietsvoorme,maar inhetHongaarszou ikditnietovermijnlippenkrijgen.’

Naar: NRCHandelsblad

tekst 1 ‘Iloveyou’isgauwgezegd

1

5

10

2

15

3

20

25

4

30

35

5

40

645

50

755

60

06104615_blok 05.indd 4 08-02-2008 15:49:30

ONZE rElatiEsBlOK 5

110


1 a Op welke manier zijn alinea 1 en alinea 2 verbonden?b Op welke manier zijn alinea 2 en alinea 3 verbonden?c Welk verband bestaat er tussen de alinea’s 4, 5 en 6?

2 Volgens welk structuurmodel is deze tekst opgebouwd?3 a Is dit een informerende of een uiteenzettende tekst? Licht je antwoord toe.

b Met welke tekstvorm heb je hier te maken?4 Er worden in deze tekst heel veel argumenten gebruikt. Vul het schema in.

alinea stelling Bijbehorend argument soort argument

5

6

7

Opdracht 3 structuurmodellen, verbanden, tekstdoel

DeNederlandsehufterigheidheeftoudewor-tels.Buitenlandersdieindezeventiendeeeuwdoor Nederland reisden of er langere tijd ver-bleven,verbaasdenzichaloverdeeenvoudensoberheidvandeNederlandersenhetgebrekaan goede omgangsvormen dat daar blijkbaarbij hoorde. De Italiaan Casanova, die in 1758Nederlandbezocht,stondversteldvandevrijeomgang die hij met koopmansdochter Hestermocht hebben, zo blijkt uit zijn memoires. Hijmochtmethaaruitzonderbegeleiding.‘Ukentde Hollandse zeden niet’, zei Hester toen zezijn verbazing merkte. Hij maakt ook meldingvan een jongeman, ‘eenvoudig gekleed, nietvriendelijkenooknietkoel,beleefdnochonbe-leefd,zonderenigevormelijkheid.’EenkroeginAmsterdam deed hem, de grootste versierderuitdegeschiedenis,weerversteldstaan: ‘eenwarepoelvanondeugdenwalgelijkeontucht.’ ‘Inheelveeloudeenookmeerrecentereis-verslagen en dagboeken van buitenlanders inNederlandwordthetgebrekaangoedemanie-renendeonhoffelijkheidvandeNederlandersopgemerkt’, zegt de literair historicus/schrij-ver René van Stipriaan. Van Stipriaan is desamenstellervanhetboek ‘Een landombij tehuilen’(2001),eenbundelingvanstukkenoverNederland van uiteenlopende figuren als de17de-eeuwse Engelse ambassadeur WilliamTemple, de 19de-eeuwse schrijver Herman

Melvilleende20ste-eeuwseEngelseschrijverAldousHuxley.‘Inde17deeeuwmakenbuiten-landerservaakmeldingvandatzelfsde rijkeburgerijafzietvanuiterlijkvertoon.Zeverbaas-denzicheroverdatMichieldeRuyterenJohandeWittgewoontevoetdoordestadgingen.’ Van Stipriaan merkt overigens op datNederlandseeenvoudenhetgebrekaanhoffe-lijkheidlangnietaltijdnegatiefwordtgewaar-deerd. ‘Aanheteindevande19deeeuwwasNederlandpopulaironderFranseschrijversenschilders’, legt hij uit. ‘Ze kwamen hier voorVermeer en Rembrandt en voor de stadjeswaaraan de industriële 19de eeuw helemaalvoorbij was gegaan. Fransen als BaudelaireendegebroedersGoncourtzijnlyrischoverdeeenvoud en soberheid. Ze vonden alleen dathetoveralzoverschrikkelijkstonk.’ OokzelfoordelendeNederlandersnietnega-tief over hun gebrek aan manieren. ‘We zijner eigenlijk wel trots op’, zegt Van Stipriaan.‘Botheid is een soort geuzennaam gewordenvooreerlijkheid.Wehoudennietdeschijnop,Nederlanderszijndirectenopen,zoistochnogaltijdonszelfbeeld.WevindenheteigenlijkwellolligdatpremierKokbroodjeskaasatendatministerBotopzijnfietsnaarzijnwerkgaat.’ DevoordehandliggendeverklaringvoordeNederlandse eenvoud en ongemanierdheid isnatuurlijk dat Nederland, als een van de eer-

tekst 2 Ontevredenenhufterig

1

5

10

15

2 20

25

30

35

3

40

45

4 50

55

5

60

06104615_blok 05.indd 5 08-02-2008 15:49:31

111

1 a Welk tekstdoel had de schrijver van deze tekst?b Tot welke tekstsoort reken je tekst 2?

2 a Kijk eens goed naar de hoofdstructuur van deze tekst. Wat valt je op?b Van de zeven structuurmodellen zijn er vier zeker niet in deze tekst toegepast.

Welke vier modellen zijn dat?c Welk structuurmodel is wel in deze tekst toegepast? Geef een korte toelichting

bij je antwoord, waarbij je de te onderscheiden delen aanwijst.d Welk signaalwoord vind je aan het begin van alinea 3? Welk verband wordt met dit signaalwoord aangegeven?e Welk signaalwoord vind je aan het begin van alinea 4? Welk verband wordt met dit signaalwoord aangegeven?f Welk signaalwoord vind je aan het begin van alinea 6? Welk verband wordt met dit signaalwoord aangegeven?g Welk verband bestaat er tussen alinea 4 en alinea 5?

Opdracht 4 argumentatie

a De eerste zin van alinea 1 van tekst 2 is een stelling. – Welk hoofdargument hoort bij die stelling? – Wat voor soort argument is dit?b De eerste zin van alinea 3 is een stelling. – Welk argument noemt Van Stipriaan bij die stelling? – Wat voor soort argument is dit?c De eerste zin van alinea 6 is een stelling. – Noem het argument dat bij die stelling wordt gegeven. – Om wat voor soort argument gaat het?

ste republieken en burgerlijk land bij uitstek,nooit een echte hofcultuur heeft gehad. VanStipriaanrelativeertdezeverklaringenigszins.‘DeOranjeshaddentochweleensoorthofcul-tuur’, zegthij. ‘Maarhet iswaardatdeechtemacht bij de Staten-Generaal lag. Daar werdnatuurlijk ook wel gekonkeld en gemarchan-deerd,maarNederlandwastochalheelvroegeen soort democratie en daar past opzichtigentheatraalgedragnietbij.Strijdenmetopenvizierwerdmeeropprijsgesteld.’ Maar de laatste jaren is de Nederlandsebotheid omgeslagen in hufterigheid. ‘Ik denkdatdattemakenheeftmetdealgemeneonte-vredenheiddieoverNederlandisneergedaald.Niet alleen de onderklasse moppert, ook demiddenklasse vindt dat er niks meer deugtin dit land. Zo lang Nederland welgedaan en

tevredenoverzichzelfwas,wasdebotheidnietecht een probleem. Maar ontevredenheid enbotheidzijneenfatalecombinatiedie leidttotonaangenaamgedrag.’ Deopkomstvandehufterigheidwordtnietdoor alle buitenlanders opgemerkt, denkt VanStipriaan.‘Mensendiehierkortopvakantiezijn,zienhetnogniet’,zegthij.‘Diezijnzogecondi-tioneerddoorhetoudebeeldvanNederlandalsland van een beetje botte, maar eerlijke men-sendatzedehufterigheidnietopmerken.Dieziennogaltijdeenlandmethetmooistevlieg-veldterwereld.Maarcorrespondenten,ex-patsenanderendielangerinNederlandverblijven,merkenhetwel.DiehebbenvaakhunbuikvolvanNederland.’

Bernard Hulsman, in: NRCHandelsblad

65

70

6

75

80

7

85

90

Vanaf hier vertrekt u in een konvooi naar de woestijn. U stopt vaak bij een fata morgana.

www.hurghada-info.nl

x

06104615_blok 05.indd 6 08-02-2008 15:49:31

ONZE rElatiEsBlOK 5

112


Opdracht 5 structuurmodellen, inleiding en slot, tekstdoel

Al ruim vijf jaar woont Maaike samen metPaul. Op een dag ploft een uitnodiging opde mat voor een reünie van haar middelbareschool.Maaiketwijfeltofzezalgaan,maarver-maaktzichuiteindelijkprimaalszeverwikkeldraaktineengeanimeerdgesprekmetoud-klas-genootBas.Aanheteindevandeavondwis-selenzee-mailadressenuit,eneensteedsintie-mer wordende e-mailwisseling volgt. Maaikevertelt Bas over haar vriend Paul, die volgenshaar weinig interesse toont en altijd bezig ismet sport, vrienden of werk. Bas klaagt opzijn beurt over zijn vrouw, die liever voor detelevisiehangtdansamenmethemopstaptegaan.SteedsvakermailtMaaikenaarBasoverproblemenophaarwerkofanderedingendiehaarbezighouden.HaarverlangensenzorgendeeltzenauwelijksnogmetPaul. Ook al heeft Maaike geen seks met Bas enzag ze hem als volwassene zelfs maar één-maal in levenden lijve, toch moet haar vriendPaul zich echt zorgen gaan maken. VolgensAmerikaansepsychologenligtnamelijkemotio-neleontrouwopdeloer.Omeenaffaireteheb-benhoefjenietjelichaammetiemandtedelen;je geest is genoeg. Vreemdgaan zonder seksiseenwareepidemie,schrijftdeAmerikaansepsychologeShirleyGlassinhaarboekNot just friends. ‘Denieuweontrouwistussenmensendie diepe, gepassioneerde relaties aangaanenertelaatachterkomendatzedegrenszijnovergegaan van een platonische vriendschapnaar een romantische liefde.’ Volgens de psy-chologehad82procentvandekoppelsdiezijbehandelde een affaire met iemand die eerst‘gewooneenvriend’was. Maarwanneergaateengewonevriendschapover in emotionele ontrouw? Volgens Glassbevathetreceptvooremotioneleontrouwdrieingrediënten.Teneerstemoetersprakezijnvanemotioneleintimiteit.Ineenemotioneleaffairedeel je meer van jezelf, je frustraties en over-winningenmeteenanderdanmet jepartner.Ookuitjeonvredeoverjeeigenrelatie.Zodeelt

MaaikehaarfrustratiesoverPaulsdrukkelevenmetBas,zonderzemethemzelftebespreken.Het tweede essentiële element is geheimhou-ding.Maaikeverzwijgthaarintensievecontac-tenmetBasvoorPaul,enkliktnaareenanderepagina als hij de werkkamer binnenkomt. TotslotmoetervolgensGlasssprakezijnvaneenbepaaldeseksueleaantrekkingskracht. Relatietherapeute Carolien Roodvoets kanzichgrotendeelsvinden indezedefinitie,maarvindt seksuele aantrekkingskracht niet essen-tieel.‘Ikzieemotioneleontrouwbreder.Ikvindhetvooralgevaarlijkalsdeandernietsolidairismetjegeliefde.Jebentookemotioneelontrouwwanneerjealsmaneennauwewerkrelatiehebtmet een mannelijke collega en je huwelijks-problemenmethembespreekt, terwijl jeweetdatdiecolleganietpositieftegenoverjevrouwstaat. Of dat je als vrouw met een vriendinbespreektdatjegeliefdeimpotentis.Natuurlijknietalsjedatopeenintegeremanierdoet,maarwanneerereenkwaadaardigesfeerontstaat.’ Vooral de werkvloer is volgens Glass eenideale voedingsbodem voor emotioneleontrouw. Omdat mannen en vrouwen steedsvaker samenwerken en lange dagen maken,kunnengemakkelijkintenseemotionelebandenontstaan.IndepraktijkvanGlasshadongeveerdehelftvandevrouwenentweederdevandemannen een verhouding met iemand op hetwerk. Ookhet internetzoudedrempelvooremo-tionele ontrouw verlagen. Psychologe SybilleLabrijn stelt: ‘Ik denk zeker dat emotioneleontrouw daardoor vaker voorkomt. Internetbiedt een keur aan mogelijkheden om zeerintensiefmeteenanderbezigtezijnenintiemezakentedelen.’Roodvoetsishetdaarmeeeens.‘Hoewel emotionele affaires niet nieuw zijn,denk ik dat internet ze kan vergemakkelijken.Iemandkanzijnnegatievepuntenverhullenendaardoor kan zo’n relatie gemakkelijker gaanidealiseren.Derealiteitstoetsingisminder.’ Dateeninternetaffairepijnlijkkanzijn,blijkt

tekst 3 Vreemdgaanzonderseks

1

5

10

15

220

25

30

35

3

40

45

50

4

55

60

65

5

70

75

6

80

85

7

06104615_blok 05.indd 7 08-02-2008 15:49:35

113

1 a Kijk naar de hoofdstructuur van tekst 3. – Waar begint het middendeel? – Wat is de belangrijkste functie van de inleiding? – Welke manier heeft de schrijver gebruikt om te zorgen dat de inleiding pak-

kend is?b Bij deze tekst ontbreekt een echt slot. Leg dat eens uit.

2 a Kijk nog eens goed naar de zeven structuurmodellen. – Volgens welke modellen is deze tekst zeker niet opgebouwd? Noem er min-

stens drie. – Welk structuurmodel herken je het meest in de opbouw van deze tekst?b Op welke manier is alinea 3 verbonden met alinea 4?c Welke soort verband vind je tussen alinea 3 en alinea 4?d Op welke manier is alinea 5 verbonden met alinea 6?e Om welk soort verband gaat het hier?

3 a Wat was het belangrijkste tekstdoel van de schrijfster van tekst 3?b Tot welke tekstsoort behoort tekst 3?

Opdracht 6 argumentatie

a In alinea 6 van tekst 3 vind je twee redeneringen, eentje van Labrijn en eentje van Roodvoets.

– Analyseer de redenering van Labrijn: noteer stelling, argumenten en zo mogelijk conclusie.

– Analyseer op dezelfde wijze de redenering van Roodvoets.b Noteer bij de argumenten die je in de vorige vraag vond om welke soort argu-

menten het gaat.c Ook in alinea 4 vind je een redenering van Roodvoets. Maak daarvan een

analyse: stelling, argumenten, eventueel conclusie.

weluiteenberichtinde Volkskrantvanoktobervorig jaar.EenBelgischemanvroegscheidingaannadathijdeerotischechatsessiesvanzijnvrouwhadontdektopdegezamenlijkecompu-ter,waarinzeooknogeensophembleekaftegeven.Derechtererkendeditvirtuelevreemd-gaanalsgrondvoorechtscheiding. Omemotioneleontrouwtevoorkomen,steldedeAmerikaansepsycholoogGaryNeumantienstrikteregelsop.Zokunjevolgenshembetergeen alcohol drinken in de buurt van iemandtotwiejejeaangetrokkenvoeltenishetonver-standigmetiemandtegaanlunchenbuitenhetkantoor,omdatjeweleensoverietsandersdanwerk zou kunnen praten. ‘Zwaar overdreven,’noemtLabrijndezeregels.VolgensRoodvoets

ishetgoedomafsprakentemakenoverwelkeinformatie jebinnenjerelatiehoudt. ‘Vraagjeafwaardebuitengrenzenvanjerelatieliggen.Deeljeinformatieoverjesekslevenmetvrien-denofvriendinnenofhoudjedatvoorjezelf?’ BijeenemotioneleaffaireadviseertLabrijn:‘Verteljepartnerdathijofzijermindervoorjeisendathet jekwetst.Het ismogelijkdatdeanderzichverdedigtmet:‘Wedoentochniets’en ‘Doe niet zo overdreven jaloers’ – maar hijof zij weet waarschijnlijk heel goed wat jebedoelt.Laatjedaardoordusnietafschrikken.Komopeenconstructievewijzeopvoor jezelfenjerelatie.’

Naar: Marloes Zevenhuizen, in: PsychologieMagazine

90

95

8

100

105

9 110

115

06104615_blok 05.indd 8 08-02-2008 15:49:40

ONZE rElatiEsBlOK 5

114


Opdracht 7 inleiding, middenstuk en slot

Kinderen tussen tien en achttien jaar zijnonverminderd positief over hun eigen opvoe-ding.Waarzevijfjaargeledenhunouderseen7,9gaven,isdatrapportcijfernulichtgestegen,naareenrondeacht. ‘Die uitkomst is allereerst een complimentvoor de moeders van Nederland’, zegt BasLevering. Hij is als pedagoog verbonden aaneen universiteit en aan een hogeschool en ishoofdredacteurvanhetvakbladPedagogiek in Praktijk. ‘Overhetalgemeendoendemoedershethiergeweldig.’ Levering neemt een voorbeeld dat hij zelfonderzocht; het in gezinnen vaak heikeleonderwerpseksuelevoorlichting.‘Hetzijnnogsteedsdemoedersdiehiervoorzorgen,ookbijdejongens.Pogingenomvadershunzonentelatenvoorlichtenblekentochgeforceerd.’ VolgensLeveringhebbenNederlandsemoe-dersopveelvanhunbuitenlandsecollega’svoordat ze grote openheid betrachten. ‘Kinderenkunnenhunverhaalvaakkwijt.Neemhetmeis-jevanveertienmet liefdesverdriet:demeestemoeders nemen de tijd zich te verplaatsen indeheftigegevoelensdieopdatmomentspelen.Dat zie je in het buitenland lang niet overal,daarishetmindervanzelfsprekend.’ Vaders zijn hier nog relatief afwezig, blijktuithetonderzoek.Levering: ‘Jehoortmannenvaak zeggen dat ze geen affiniteit met heeljongekinderenhebben,maarikdenkdatonbe-kend ook wel onbemind maakt. Tegelijkertijddrijftdenieuweregelingvoordekinderopvangveelvrouwenweernaarhuis.Dat isheel jam-mer. Wedachtenooitdat opvoedingweldooréén persoon kon worden gedaan, maar daarzijnweallangvanteruggekomen.’ Levering noemt de traditionele moederlijkerol van beschermen en zeggen ‘ach, laat zetoch’versusdevaderdievoordebuitenwereldstaateneisensteltaandekinderen.‘Dietweerollen zijn nu minder noodzakelijk gekoppeldaanmannenenvrouwen,maarzemoetennogwel gespeeld worden. Natuurlijk zijn er biolo-

gischeverschillentussenmanenvrouwwaar-doordelaatstevaakeerdergaatzorgen,maardieverschillenhoevennietallestebepalen.’ Diegroterolvandemoederszorgtwelvooreen positief eindbeeld van de opvoeding vandeze tijd. ‘Kinderen en ouders gaan meer danooitontspannenmetelkaarom’,zegtLevering.‘Gezinnen hebben het goed, met uitzonderingvanzo’n15procentwaarproblemenblijkentezijn. Maar voor de meerderheid lijkt het eropdatkinderentegenwoordigvrijsoepeldoordepuberteitheenrollen,terwijlweervroegervanuitgingendatdietijdveelproblemenzouople-veren.’ Alleenmaarpositiefisditoverigensniet.‘Jeziethetoveral,ookopstraat:veelouders leg-gen hun kinderen geen strobreed in de weg.Datis langnietaltijdinhetbelangvankinde-ren.Neemhetzakgeld:watheefthetnogvoorzinomdit tegeven,alskinderenondertussentoch alles krijgen wat ze willen? De kunst isjuistomzetelerenmeteenbeperktbudgetomtegaan.Zodatzelateropeigenbenenkunnenstaan. De eerste taak van de opvoeder is kin-deren te lerenhunbehoeftebevrediginguit testellen.Regels zijnbelangrijk.Nietomoudersgreeptegevenopkinderen,maaromkinderengreeptegevenopdewereld.’ Leveringzieteenprobleemopdoemenindeonderlinge betrokkenheid van mensen onderkomende generaties. ‘Kinderen die alles maarmogen,wordtnietgeleerddathetvanbelangisookeensietsvooranderentedoen.Omzichaf te vragen: welke bijdrage kan ik leveren?Om op die manier te ontdekken dat het heelleukkanzijnomookeensietsnietvoorjezelftedoen,maarvooranderen.Ikdenkdatweveelmeer moeten investeren om kinderen dat teleren.’ Hetfeitdatoudersoverhuneigenrolnega-tieveroordelendankinderen,zoueropkunnenwijzen dat kinderen maar van alles mogen:tevredenkroost,ontevredenouders. Levering ziet ook een andere verklaring.

tekst 4 Huldeaandemoeders

1

5

2

10

3

15

420

25

5

30

35

6

40

45

7

50

55

860

65

70

9

75

80

1085

11

06104615_blok 05.indd 9 08-02-2008 15:49:41

115

1 a Probeer in tekst 4 de delen van de hoofdstructuur (inleiding, middenstuk, slot) aan te wijzen.

b Welke manier heeft de schrijver toegepast om zijn inleiding ‘pakkend’ te maken?

c Het middenstuk bestaat uit veel korte alinea’s. Verdeel dat middenstuk in twee hoofddelen.

d Welk verband bestaat er tussen die twee hoofddelen?

Opdracht 8 structuurmodellen, tekstdoel, argumentatie

1 a Welk structuurmodel herken je in tekst 4?b Op welke wijze is alinea 1 met alinea 2 verbonden?c Op welke wijze is alinea 4 met alinea 5 verbonden?d Op welke wijze is alinea 6 met alinea 7 verbonden?e Welk verband bestaat er tussen alinea 10 en alinea 11?f Welk verband bestaat er tussen alinea 6 en alinea 7?

2 a Wat was het belangrijkste schrijfdoel voor de schrijver van tekst 4?b Tot welke tekstsoort reken je tekst 4?

3 a Over het algemeendoendemoeders het hier geweldig (alinea 2). Is dit een stelling, een argument of een conclusie?

b Wat is het belangrijkste argument bij de stelling: Datisheeljammer(alinea 5)?c Lees nog eens door wat Levering in alinea 8 zegt. Maak een analyse van zijn

redenering: wijs stelling, argument(en) en conclusie aan.d Analyseer op dezelfde wijze de redenering van Levering in alinea 13.

‘Ouders zijn altijd bescheiden in hun oordeel.Alshetgoedgaatmethetkind,denkenoudersénkinderendatditdoorhetkindzelfkomt.Alshetfoutgaat,wijzenkinderenvaaknaaroudersengevenouderszichzelfdeschuld.Dat ishetkleinedramavandeopvoeding.Vooreendeelzit daar ook een overschatting van het ouder-schapin,ookdoordeouderszelf.Natuurlijkzijnzebelangrijk,maarzehebbendeuiteindelijkeuitkomst niet in de hand. Je kunt alles goeddoenentochkunnenkinderengroteproblemenkrijgen.’ Ook het feit dat kinderen relatief zorge-loos zijn en ouders zich juist meer zorgenmakenoverdetoekomstvanhunkind,verrastLevering niet. ‘We leven nu in een onzekeretijd. Ouders zien dat, maar kinderen hebbeneen onvermoeibaar optimisme. Dat bleek ookalaanhetbeginvandejarentachtig,toenhet

economischslechtging.Kinderenwerdendaar-vannauwelijksonzekerder.’ Levering is allerminst voorstander van eenterugkeervan‘dehardehand’.Hetisbelangrijkvoorkinderendatzeinhunouderseenpersoonontmoeten,’zegtLevering.‘Iemandmetsterkeen zwakke kanten, die kan voorleven hoe jedaarmeeomgaat.Hetkomtinfeitetochneeropouders die zichzelf kwetsbaar kunnen opstel-len. En dan bedoel ik niet dat je de hele dagde kinderen moet gaan vertellen hoe moeilijkjehetlevenwelnietvindt.Ikbedoel:ooklatenzien waar je enthousiast van wordt, wat jedrijft.Alskinderenalgeenpersoonlijkerelatiemet hun ouders kunnen aangaan, wordt hetlaterwelheellastigomdatbijanderenweltedoen.’

Naar: Edwin Kreulen, in: Trouw

90

95

100

12

105

13 110

115

120

De Zuiderduin Beachclub is niet omge-ven door andere lelijke strandtenten.

www.beachclub.nl

x

06104615_blok 05.indd 10 08-02-2008 15:49:42

ONZE rElatiEsBlOK 5

116


Opdracht 9 structuurmodellen, inleiding en slot, tekstdoel, argumentatie

VolgensJanLatten,sociaaldemograaf,washetlevenvroegerveelminderingewikkeld.Degrotemeerderheidhieldzichaanhetreceptvantrouwen en kinderen krijgen. ‘Gezinsherstelis volksherstel’, zo verwoordde Romme, deleider van de Katholieke Volkspartij, het in1946. Rechts en links waren dat roerend methemeens.Allepartijenbeschouwdenhet tra-ditionele gezin, met een kostwinnende vader,huismoederenkinderenalsdéhoeksteenvande gemeenschap. Een ordentelijk gezinslevenmetpositievewaardenennormenwaseenvandepijlersvanhetoverheidsbeleid.Veelsocialevoorzieningenwarengerichtophetbiedenvanzekerheidaanhetkostwinnersgezin. Hethuwelijkwasdebegeerlijkstevormvansamenleven.Wieopzijndertigstenognietwasgetrouwd, bleef voor de rest van zijn of haarleven vrijgezel. Jongeren trouwden na eenverlovingsperiodevanuithetouderlijkhuis.Enna de huwelijksnacht was het wachten op dekinderen.Wantkinderenkrijgenwastoennoggeenkeuze,maareenvanzelfsprekendheiddiebijhethuwelijkhoorde. HetgingNederlandbegin jarenzestigvoordewind.Detoenemendewelvaartzorgdevooreen dikker belegde boterham. Het ideaal vaneenzelfstandighuishoudenmetkinderenwasmassaal bereikbaar geworden voor een grootdeelvandebevolking.Dewoningnoodnamafenzohoefdenjonggetrouwdennietmeerintewonenbijfamilie.Bejaardeouderskregeneenouderdomspensioenenwarennietmeerafhan-kelijkvandezorgvanhunkinderen.Ditwarende hoogtijdagen van het gezin. Vader zorgdevoorbroodopdeplank,moederkuistededoor-zonwoningenzorgdevoordekinderen.Enopdathoogtepuntwordendeeerstescheuren inhetburgerlijkbolwerkzichtbaar. Al halverwege de jaren zestig beukt detweede emancipatiegolf tegen de hoeksteen.Feministenopeneneen frontaleaanvalophetgezin.DolleMina’sgaandestraatopenstrij-

den voor gelijke rechten, vrije verstrekkingvandepilenhetrechtopabortus.JanLattennoemtdeintroductievandepildebelangrijkstekatalysatorvoordeafbraakvanhettraditionelegezin.‘Depilzorgdevooreenwarerevolutieinde samenleving. Na honderdduizenden jarenkon de mens de natuur foppen. Kinderen krij-genwerdeenkeuze.Endiekeuzehadverstrek-kende gevolgen voor het gezin.’ Het kindertaldaalt abrupt midden jaren zestig. En tot opheden is het aantal geboorten beneden hetvervangingsniveaugebleven. Metdeemancipatievanvrouwenverandertook de arbeidscultuur. Vrouwen worden zichbewust van de ongelijkheid in de maatschap-pij. Het is minder vanzelfsprekend dat zij nahunhuwelijkstoppenmetwerken.Descherpescheiding tussen de mannenwereld (werk) ende vrouwenwereld (huishouden) verdwijnt.Veel jonge vrouwen gaan studeren. In kortetijd worden vrouwen economisch zelfstandi-ger en de man als kostwinner verliest eengroot deel van zijn aantrekkelijkheid. VolgensLatten veranderde door de emancipatie ookhet karakter van de arbeid zelf. ‘De bindingmethetberoependewerkgevernamafenerwerdmeerwaardegehechtaancommunicatie,efficiencyen flexibiliteit. Indie jarenontstaanook de uitzendbureaus.’ Het jobhoppen doetzijn intrede en ook dat heeft zijn weerslag ophetprivéleven. Het traditionelegezinbrokkeltdoordeont-kerkelijking,arbeidscultuurenseksuelerevolu-tiesteedsverderaf.Woongroepen,communes,samenwonen,openhuwelijkenenLAT-relatiesdoen hun intrede. De media omarmen dezealternatieve relaties. Het burgerlijk gezin isuit.Jongerengaan‘hokken’ofzewonenineencommune.Envanafdejarenzeventigverwaar-loostookdepolitiekhetgewonegezinsteedsmeer. Beleidsmakers richten hun aandacht opdenieuwesamenlevingsvormenendeemanci-patievanvrouwenenhomoseksuelen.

tekst 5 Deeeuwigheidwordtsteedskorter–Overdeteloorgangvan‘hetgezin’

1

5

10

15

2

20

3 25

30

35

4 40

45

50

55

5

60

65

70

6 75

80

85

06104615_blok 05.indd 11 08-02-2008 15:49:43

117

‘Depioniersophetgebiedvannieuwerela-tievormen waren de hoogopgeleide jongeren.Zij hadden de mogelijkheid om zich aan desocialecontroleteonttrekkendoordatzevaakin andere steden gingen studeren. Weg vande controle van de familie. De communes enwoongroepen uit de jaren zestig waren expe-rimentendie indemeestegevallengeen langlevenwarenbeschoren.Hetvrijblijvendsamen-wonen krijgt de overhand. Ver weg van hetgezin. De lager opgeleiden volgen langzaam.Tegenwoordig is samenwonen gemeengoedgeworden,’legtLattenuit.CijfersvanhetCBSbevestigendietrend.Meerdandehelftvandeeerstgeborenen in Nederland is tegenwoordigbuitenechtelijk. Steeds meer samenwonendenwillenweleenkindmaargeenhuwelijk. Vanaf de jaren zestig is de maatschappij ineenraptempogeïndividualiseerd.Zelfontplooi-ing en gelijkwaardigheid van de (huwelijks-)partners wordt steeds belangrijker gevonden.Wat familie en buren ervan vinden verlieststeeds meer terrein. En met individualisering,zelfontplooiing en gelijkwaardigheid is ook deontgoochelinggekomen,waardoordeeeuwigeliefde is verdwenen naar het rijk der fabe-len. Volgens Latten worden moderne relatiesgetekend door een permanente evaluatie vande kwaliteit ervan. En kinderen horen daarniet meer vanzelfsprekend bij. Hierdoor is hetaccent verschoven naar de relatie zelf. ‘Als jehetnietmeernaar jezinhebtop jewerk,danzoekjewatanders.Diehoudingziejeteruginhetprivéleven.Alsderelatienietmeervoldoetaanjeverwachtingen,dangajeuitelkaar,’zegtLatten. Voorde jarenzestigwerdscheidenalseenschande ervaren. Een partner kon zo’n schei-ding jaren tegenwerken. Maar na een wets-wijziging in 1971 is scheiden vergemakkelijkt.Waren in 1900 per 10.000 gehuwde mannen6,6gescheiden,in1950warendateral30,5enin197457,9.Latten:‘Diestijgendelijnzetzichnog steeds voort. Een op de drie huwelijkenstrandt tegenwoordig. Tel daarbij op het aan-talsamenwonendendatuitelkaargaatenhetaantalverdriedubbeltbijna.In2003zijn38.000huwelijken ontbonden. 70.000 samenwonen-

denzijnuitelkaargegaan.Bijelkaarlevertdatzo’n 150.000 nieuwe exen op de relatiemarktop.’Ineenkwarteeuwisscheidenvanschandenormgeworden. ‘Wewillentegenwoordigdatzowelwerkalsprivémaximaalis.Enwewillennietsmeeruit-stellentotlater.Alsjepartnernietmeerbevaltdangajesnelopzoeknaareennieuwe.Vooraldertigers met een kinderwens hebben haastmethetvindenvandeoptimalerelatie.Singlesstellen hogere eisen daaraan dan vroeger’,vervolgtLatten.‘Iknoemhetgoing to the max,zoals in de reclame. Dat wordt een probleemals beide partners op zoek zijn naar de maxmaarnietbereidzijntotcompromissen.Alshetpoldermodelnietmogelijkisinzo’nrelatiedanbetekent dat het einde daarvan.’ En daarnabegintvoorveelvandieexendedatingsceneofde weg naar relatiebemiddelingsbureaus, eenbooming business omdat tegenwoordig nietsmeer blijvend is en je kunt blijven koppelen,aldusLatten.Vande150.000exenperjaarvindtdriekwartbinnenzesjaareennieuwepartner. Overwatde toekomstzalbiedenhoeft JanLatten niet lang na te denken. De dynamiekzalalleenmaar toenemen.Relatieszijnbreek-baarder geworden. Overheid en kerk bepalennietmeerhoewe leven.Erkomenmeer infor-melegezinsvormenbij.Lattensomtzeop.‘Hetaantalhuwelijkenblijftafnemen,samenwonenblijft stijgen. Het aantal latrelaties neemt toenet als co-ouderschap en de patchworkge-zinnen. De hoogopgeleiden zijn wederom depioniersopditgebied.Zijonttrekkenzichaandeovergeblevencontrole,hebbenmeerlefomanderekeuzentemakenenzehebbenecono-mischmeermogelijkhedenomteexperimente-ren.’Hetzijnvooraldehoogopgeleidevrouwendievooroplopen.Zijhebbeneengoedebaanenstellenhogereeisenaanhunrelatie.Zegevendaareenandereinvullingaan. En zo zal het receptenboek steeds dikkeren ingewikkelder worden, maar de essentievanhetgezinverandertniet.‘Dieisdatjemetanderenjelevenleidt.’

Naar: Carien Neeleman, in: Dif

7

90

95

100

8105

110

115

120

9

125

130

135

10140

145

150

155

11

160

165

170

175

12

06104615_blok 05.indd 12 08-02-2008 15:49:43

ONZE rElatiEsBlOK 5

118

1 a Wijs de delen van de hoofdstructuur aan in tekst 5.b Wat is de belangrijkste functie van het slot?c Verdeel het middenstuk in drie hoofddelen.d Bedenk voor elk deel een kopje.

2 a Volgens welk structuurmodel is tekst 5 opgebouwd?b Op welke manier is alinea 3 verbonden met alinea 4?c Welk verband is er tussen alinea 4 en alinea 5?d Welk verband bestaat er tussen de alinea’s 5 en 6?

3 a Wat was het belangrijkste schrijfdoel voor de schrijver van tekst 5?b Tot welke tekstsoort behoort tekst 5?

4 a Analyseer de redenering van Jan Latten in alinea 4.b Tegenwoordigissamenwonengemeengoedgeworden (alinea 7). Met wat voor

soort argument wordt deze stelling bevestigd?c Volgens Jan Latten is de eeuwige liefde verdwenen naar het rijk der fabelen

(alinea 8). – Stel, met deze stelling als uitgangspunt, een redenering op volgens het eerste

hoofdtype. – Stel, met deze stelling als uitgangspunt, een redenering op volgens het

tweede hoofdtype. – Stel, met deze stelling als uitgangspunt, een redenering op volgens de meng-

vorm.d Scheiden is van schande een norm geworden (alinea 9). – Stel, met deze stelling als uitgangspunt, een redenering op volgens het eerste

hoofdtype. – Stel, met deze stelling als uitgangspunt, een redenering op volgens het

tweede hoofdtype. – Stel, met deze stelling als uitgangspunt, een redenering op volgens de meng-

vorm.


06104615_blok 05.indd 13 08-02-2008 15:49:46


119

3 schrijven

Een betogende of beschouwende tekst

3.1 Einddoel

Als je de opdrachten van deze module hebt gemaakt, kun je een goed opge-bouwde betogende of beschouwende tekst schrijven op basis van zelf verzamelde informatie.

3.2 Overzicht van de opdrachten en de theorie

Verwerkingsboek informatieboek

opdracht hoofdstuk paragraaf vaardigheid

1, 2, 3 1 Omgaan met 1.3.2 De juiste informatie kunnen zoeken

1, 4 informatie

1.3.3 Een bronvermelding kunnen maken

12 1.5.2 Een schrijfplan kunnen maken

1, 3, 5 1.5.1 Informatie kunnen verwerken

10, 13 1.5.5 Een tekst kunnen beoordelen en verbeteren

6-9, 11 3 Tekstdoelen en 3.7 Een betogende tekst kunnen schrijven

6-9, 11 tekstsoorten

3.8 Een beschouwende tekst kunnen schrijven

9, 11, 12 4 Tekstopbouw 4.1 In een tekst goed opgebouwde alinea’s kunnen aanbrengen

9, 11, 12 4.3 Structuur in een tekst kunnen aanbrengen met duidelijk herkenbaar een (pakkende) inleiding, een middenstuk en een slot

6, 11 5 Tekststructuren 5.1-5.3 Alineaverbanden kunnen aangeven en signaalwoorden gebruiken

12 5.6 Structuurmodellen kunnen gebruiken

6-9, 11 6 Argumenteren 6.1, 6.2, 6.4 Standpunt, argumenten en conclusie kunnen onderscheiden en gebruiken

Na het doorwerken van de opdrachten maak je Eindopdracht A of B van deze module.

3.3 instaptoets

De instaptoets bij deze module vind je op de methodesite www.opniveau-online.nl/tweedefase. Na invulling van de antwoorden krijg je een advies welke opdrachten op startniveau je in overleg met je docent(e) zou kunnen overslaan.


5BlOK

ONZE rElatiEs

06104615_blok 05.indd 14 08-02-2008 15:49:46

120

3.4 Opdrachten


1 Noteer drie soorten naslagwerken die je in de studiezaal van de mediatheek zult vinden.

2 Wat zijn opinieweekbladen?3 Noteer twee landelijkedagbladen waarin je vooral achtergrondinformatie vindt.4 Wat wordt verstaan onder het ‘auteur-jaarsysteem’?5 Je kunt de belangrijkste informatie op de teksten die je in je documentatiemap

stopt, onderstrepen. Wat is daarbij je uitgangspunt?

Opdracht 2 informatie zoeken

De informatie die je kunt gebruiken voor het schrijven van een tekst komt overal vandaan: persoonlijke ervaringen, boeken, kranten, tijdschriften, meningen van deskundigen, encyclopedieën, het web. Het soort informatie dat je nodig hebt, is afhankelijk van je zoekvraag.

Neem het volgende schema over en vul het aan met behulp van het informatieboek. Noteer alleen informatiebronnen die (ook) op papier worden gedrukt.

Zoekvraag informatie- bron(nen)

1 Waar vind ik actuele informatie over internationale, landelijke en regionale gebeurtenissen?

2 Waar vind ik trefwoorden, begrippen en belangrijke data uit de geschiedenis?

3 Waar vind ik informatie of meningen over populaire, culturele verschijnselen?

4 Waar vind ik een overzicht van de Nederlandse literatuur?

5 Waar vind ik achtergrondinformatie over een onderwerp die is geschreven door deskundigen?

6 Waar vind ik redactionele artikelen, commentaren en opinies?

7 Waar vind ik wetenschappelijke artikelen over actuele ontwikkelingen?

8 Waar vind ik actuele artikelen, geschreven voor een breed publiek?

9 Waar vind ik actuele informatie over de streek waar ik leef?

10 Waar vind ik goede verwijzingen naar andere boeken en artikelen over hetzelfde onderwerp?

5 ONZE rElatiEsBlOK


06104615_blok 05.indd 15 08-02-2008 15:49:48

121

Opdracht 3 Mediatheek verkennen

1 Ga naar de mediatheek van je school en zoek het antwoord op de volgende vragen.a Welke algemene encyclopedieën zijn er aanwezig?b Welke naslagwerken zijn er op het gebied van Nederlandse Taal- en Letter-

kunde?c Is de mediatheek geabonneerd op een landelijke krant? Zo ja, op welke?d Is de mediatheek geabonneerd op een vaktijdschrift op het gebied van Neder-

landse Taal- en Letterkunde? Zo ja, op welk?e Is de mediatheek geabonneerd op een opinieweekblad? Zo ja, op welk?

2 Maak een overzichtelijk verslag van het resultaat van je onderzoek en bewaar dit. Je kunt het gebruiken bij het maken van een eindopdracht.

Opdracht 4 Bronvermelding

1 Een leerling heeft voor zijn eindopdracht een aantal teksten gebruikt uit de module Lezen van dit blok. Hij stelt de volgende bronnenlijst op.

Gebruikte bronnenA Ontevreden en hufterig / Bernard Hulsman / NRC Handelsblad / 10 december

2005B Vreemdgaan zonder seks / Marloes Zevenhuizen / Psychologie Magazine /

april 2006C Hulde aan de moeders / Edwin Kreulen / Trouw / 21 januari 2006D De eeuwigheid wordt steeds korter. Over de teloorgang van ‘het gezin’ / Carien

Neeleman / Dif nr 1 / 2005

2 Verbeter de bronnenlijst met behulp van het informatieboek. Gebruik het auteur-jaarsysteem en zet de bronnen in de juiste volgorde.

Opdracht 5 informatie verwerken

De invoering van een internetsofinummerkan een prima wapen zijn in de strijd tegenonline pesten. Dit stelt psycholoog B. van derMeer, deskundige op het gebied van pesten.Onlinepestengebeurtvaak indeanonimiteit.Ditmaakthetlastigoptesporenenaantepak-ken. Met een internetsofinummer is niemandopinternetanoniem,waardoorhetmoeilijkerisiemandonlinetepesten. Van der Meer is van mening dat ook leer-krachten, ouders en medeleerlingen verant-

woordelijkzijnvoordeveiligheidvankinderen.‘De meeste scholen hebben geen echt beleidtegenpesten,laatstaanonlinepesten.Pestenwordtvaakgebagatelliseerddooroverheidenscholen,maarhetkanbijzondernadeliguitpak-kenvooreenkind.Hetstructureelpestenvaneenkindistevergelijkenmetkindermishande-ling’,aldusVanderMeer.

Naar: NieuwsbriefJeugdenOnderwijs

Sofinummertegendigipesten

5

10

15

06104615_blok 05.indd 16 08-02-2008 15:49:48

122

1 In de tekst kun je passages onderstrepen die van belang zijn voor je onderwerp. Daarbij ga je uit van een onderzoeksvraag. Formuleer op grond van bovenstaande berichten over digipesten een goede onderzoeksvraag.

2 Formuleer, uitgaande van de onderzoeksvraag, twee deelvragen.3 Maak een schema waarin je de onderzoeksvraag, de deelvragen en de antwoor-

den daarop overzichtelijk weergeeft.


1 Noteer vier termen waarmee je een mening kunt aanduiden.2 Wat is de functie van argumenten?3 Wat verstaat men onder een redenering?4 Noem twee termen waarmee je een objectiefargument kunt aanduiden.5 Noem twee termen waarmee je een subjectiefargumentkunt aanduiden.6 Welke twee soortensignaalwoordenzul je vaak zien in een redenering?7 Welke functies vind je in de inleiding, het middenstuk en het slot van een betoog?8 Welke tekstsoort is subjectiever: een betoog of een beschouwing? Licht je antwoord

toe.9 Welk structuurmodel is bij uitstek geschikt voor een betoog? Motiveer je antwoord.

Ouders onderschatten hoeveel basisschool-leerlingenviainternetpestenenwordengepest.Dat blijkt uit onderzoek van de GGD Zuid-Limburg en de Open Universiteit onder 1210leerlingen en 850 ouders. Uit het onderzoek,dat werd uitgevoerd in groep 8 van de basis-scholenenindeeersteklasvanhetvoortgezetonderwijs,bleekdathetprobleemgroter isopde basisschool dan op de middelbare school.Schelden, roddelen en negeren zijn de meest

gebruikelijke manieren om een kind online tepesten. Samen met het onderzoek presenteert deGGDZuid-Limburghetlespakket‘cyberpesten,whocares’voorhetbasis-envoortgezetonder-wijs.Deonderzoekersadviserendeoudersmethunkinderenovercyberpestentepraten.

Naar: Trouw

GGDwaarschuwtoudersvoorcyberpesten

5

10

15

5BlOK

ONZE rElatiEswoorden rond het thema lezen schrijven eindopdrachten proeftoets

06104615_blok 05.indd 17 08-02-2008 15:49:55

123

Opdracht 7 argumenten, soorten argumenten

standpunt argumenten

1 Er moet een eind worden gemaakt aan digipesten. 1

2

2 Spijbelen op school moet streng worden aangepakt. 1

2

3 Nederlanders weten zich in het openbaar vervoer 1 absoluut niet te gedragen. 2

4 Leerlingen in de bovenbouw moeten de stof in hun 1 eigen tempo kunnen doorwerken.

2

1 Noteer bij elk standpunt twee argumenten. De argumenten moeten de mening ondersteunen.

2 Wissel je argumenten uit met een medeleerling en bepaal samen welke argumenten objectief en welke subjectief zijn.

Opdracht 8 standpunt en argumenten

1 Wat is het standpunt van de schrijver van ‘De corrigerende tik’?2 Noteer de twee hoofdargumenten waarmee de schrijver zijn standpunt onder-

steunt.3 Gebruikt de schrijver objectieve of subjectieve argumenten?

Alsoudershunkinderenduidelijkmakendatzeietsnietmogendoen,gevensommigenvanhenweleenseentik.Isditgeoorloofdofmoeter een wet komen die het slaan van kinderenverbiedt? Ikvinddathetgevenvaneencorrigerendetik niet strafbaar hoeft te worden. Een kleintikjetegenhandofbilopz’ntijdisnieterg.Ikdenkdat jealsoudersomstochwelhelemaalgekwordtvandieirritantekinderendiejehetbloed onder de nagels vandaan halen. Een

tik is dan, vooral voor kleinere kinderen, eenduidelijkemanieromzeaan te lerenwatnieten wat wel mag. Want tegen kleine kinderenschiet jeniksopmetpraten.Zeluisterentochnietenwetenmisschiennieteenswatjezegt.Decorrigerendetikkandaneensoortschrikef-fect geven bij kinderen, waardoor ze rustigerworden.

Naar: www.scholieren.com

Decorrigerendetik

5

10

15

06104615_blok 05.indd 18 08-02-2008 15:49:55

124

Opdracht 9 tegenargumenten en conclusie

1 Met het standpunt van de schrijver over ‘De corrigerende tik’ hoef je het natuurlijk niet eens te zijn. Zoek een goede tekst over dit onderwerp en formuleer twee argu-menten tegen het standpunt.

2 Geef van beide argumenten aan of je te maken hebt met een subjectief of een objectief argument.

3 Schrijf nu een goed uitgewerkte slotalinea waarin je op grond van de argumenten vóór en tegen het standpunt een conclusie trekt.

Opdracht 10 subjectief taalgebruik, herschrijven

1 Bovenstaande tekst is overwegend subjectief. Noteer vijf woorden of woordgroe-pen waaruit de mening van de schrijver blijkt.

2 Wat zijn de feiten waarop de schrijver zich in bovenstaande tekst baseert?3 Maak nu op grond van de feiten een krantenbericht. Je eigen mening mag daar

niet in naar voren komen.

Opdracht 11 alinea’s, verbindende woorden, schrijfdoel

Veel schrijvers gebruiken in hun teksten te weinig uitgewerkte alinea’s. Er staat wel een kernzin in de alinea’s, maar die wordt niet uitgewerkt met aanvullende zinnen.

1 Schrijf de volgende beginzinnen uit tot goed uitgewerkte alinea’s van minstens drie zinnen. Geef verduidelijking, voorbeelden of uitleg. Zorg voor een goede samen-hang door verwijswoorden en signaalwoorden te gebruiken.

Dinsdag11april–Wehebbenernoglanggenoegopmoetenwachten,deheibelomdeerfenisvandevorigjaaroverledenAntonHeyboer.Maarnuzijnerdantochnogeenpaarkinderenvandeschilderwakkergewordenomdiensvijfwedu-wenhunnalatenschap tebetwisten.Wantvijfweduwen,datkanvolgensdewetnietendatmaaktHeyboervoervooradvocaten.Heyboer schilderde in zijn nadagen ongeveeraandemeter.Aanspraakopgroteschoonheidmaaktehijdaarmeeniet,maarbijkunstisdatgeen vereiste. De schilder snapte maar al tegoed dat het ook in de kunst veel meer aan-komtopeengoedekosten-batenanalyse.En dus niet getreuzeld en flink aangepakt.Leerlingen op de kunstacademie kunnen ergoedeenvoorbeeldaannemen.Door zijn enorme productie konden heel watmensen zich een echte Heyboer veroorlo-ven voor niet te veel geld. En zo draaide de

Heyboer-economie op volle toeren. Allemaalvoorhetspaarpotjevandebruiden,dieweldraweduwenzoudenworden.De ‘echte’ kunstwereld moest weinig hebbenvandevlotgepenseeldewerkenuitHeyboerslaatstejaren.DeschilderijendiehijvoortvarendopstapeldeinzijnwoonplaatsDenIlpzijnnietzo gek veel waard. Heyboer was al lang zelfhet kunstwerk en zijn houdbaarheidsdatum isnu ruimoverschreden.Deschilderijenwerdeningebracht in een vennootschap onder firma(kortwegvof),waarvanzijnbruidendeeigena-renzijn.DatwasHeyboerstrucomhebberigenabestaandenopafstandtehouden.Zijnkinderenzijndaarvannietonderdeindrukenhebbenhunadvocatenaangespoordomvandevofeensoftemaken.Kunstmaaktmeerkapotdanonsliefis.

Mieske van Eck, in: BrabantsDagblad

Weduwen

5

10

15

20

25

30

35


ONZE rElatiEs5BlOK

06104615_blok 05.indd 19 08-02-2008 15:49:58

125

a Iedereen houdt wel van wat beweging op zijn tijd.b Digipesten is een groot probleem.c Als je ADHD hebt, heb je last van concentratiestoornissen.

2 Bepaal van de drie uitgewerkte alinea’s welk schrijfdoel ze hebben.3 Wissel je alinea’s uit met een medeleerling en beoordeel de uitwerkingen.

Opdracht 12 schrijfplan

Hieronder staat een voorbeeld van een schrijfplan van een betogende tekst. Neem het schema over en vul het in. Je kunt daarbij gebruikmaken van de volgende gegevens die in een willekeurige volgorde staan. Vul het schrijfplan waar nodig aan met eigen argumenten en voorbeelden.

– Ook worden er, bijvoorbeeld in Tell-Sell, allerlei apparaten aangeprezen waar-mee je moeiteloos zou kunnen afvallen.

– Natuurlijk houden vrouwen dit ideaal ook zelf in stand.– Zo zou je met product X in twee weken tien kilo kunnen afvallen.– Kijk maar eens naar tv-presentatrices: allemaal hebben ze een mooi lichaam.– De mode-industrie heeft ook veel invloed op ons beeld van de ideale vrouw.– Er worden steeds meer producten op de markt gebracht die je kunnen helpen

met afvallen.– Maar de invloed van de media is zo groot dat je er moeilijk aan kunt ontsnap-

pen.– De media houden ons een soort slankheidsideaal voor.– De media hebben afvallen tot een obsessie gemaakt, doordat ze vrouwen een

moeilijk haalbaar schoonheidsideaal voorhouden.– Denk maar aan producten als Slimfast, vetvrije koekjes en Becel light.– Iedereen kent ze wel, die advertenties die van alles beloven.

schrijfplan

alinea Functie inhoud (kort)

1 Inleiding (stelling en voorbeeld)

Argument 1

etc.

Tegenargument (en weerlegging daarvan)

Slot

06104615_blok 05.indd 20 08-02-2008 15:50:02

126

Opdracht 13 tekst verbeteren

In de tekst staan nummers die horen bij onderstaande aanwijzingen. Bestudeer de aanwijzingen en verbeter de tekst.

1 In de eerste twee zinnen zijn twee interpunctiefouten gemaakt. Bovendien staat er een spellingsfout in.

2 In de zin die begint met ‘Maar wanneer de …’ ontbreekt een leesteken. Ook de woordkeus kan beter.

3 In de zin die begint met ‘Hoe haalt hij …’ past een ander leesteken. 4 In de zin die begint met ‘Je weigert daarom …’ zijn twee spellingsfouten gemaakt. 5 Vervang een leesteken in de zin die begint met ‘Je stelt toch …’. 6 In de zin die begint met ‘Helaas ben ik …’ staat een spellingsfout en een verkeerd

verwijswoord. 7 Ook in de zin die begint met ‘Voor deze mensen …’ staat een verwijsfout. 8 In de zin die begint met ‘De meeste etiquetteregels …’ staan twee fouten: een ver-

keerd gebruikt voorzetsel en een interpunctiefout. 9 De zin die begint met ‘Hij moet ervoor …’ kun je beter in tweeën splitsen. Bovendien

staat er een spellingsfout in. 10 De zin die begint met ‘Blijkbaar is dit …’ bevat een interpunctiefout en een spellings-

fout.

Jezit ineenrestaurant,tegenietenvanhetsmakelijke eten. Er is alleen één probleem, jedinerpartnerisnietzohoffelijkalsjedachtdathijwas.(1)Hijhielddedeurnietvoor jeopen,nam je jas niet aan en heeft tot overmaat vanramp geen idee welke vork hij wanneer moetgebruiken.Totnutoeheb jeditallesnogdoordevingerskunnenzien.Maarwanneerdereke-ningkomtmaakthijdegrootstefoutooit.(2)Hijstelt voor de rekening te delen. Te delen! Hoehaalthijhetinzijnhoofdeendamezotebehan-delen.(3)Jeweigertdaaromnietalleenomookmaar één euro te betalen, nee, je loopt zelfsontstelt,gekwetstenvernedertweg.(4)Ditwasdedruppelennietzo’nkleintjeook.Jestelttochzekergeenvreemdeeisenaaneenman,alleendenodigekennisvandeetiquette.(5) Ikvindzekerdatdeetiquetteeengeweldigeuitvindingis.Helaasbenikblijkbaareenvandeweinigedieerzooverdenken,gezienhet feitdatzoveelmensendeetiquettenieteensken-nen,laatstaandatinachtnemen.(6)Voordezemensenzalikevenverduidelijkenwaaromhetzo’ngeweldigeuitvindingis.(7)

Demeesteetiquetteregelszijnvoormannenvan toepassing, over het algemeen bestaanzevoorvrouwenuithet juist reagerenophetgedragvandeman.(8)Waarhetvoordemanomgaat, ishettonenvanrespectenhoffelijk-heid. Hij moet ervoor zorgen dat zijn vrouwnietstekortkomt,hijmoetallesvoorhaarrege-len,zijhoeftalleenmaarinontvangsttenemenentedoenwathijwil.(9) Blijkbaar is dit echter niet wat de modernemanwildoen,hij vindhet teveelgedoe. (10)Hijmaaktdanweleengrotefout,omdatwan-neerhijdeetiquettenietinachtneemt,hijeenuiterst lompe indrukmaakt. (11)Neemthijdeetiquette wel in acht, dan zal hij de hoffelijk-heidzelvezijnenwanneerhijeenleukevrouwontmoet,zijmeteenonderdeindrukzalzijnvanzijngoedemanieren.(12)Etiquetteregelsisdusbij uitstek een zogenaamde ‘babemagneet’.(13)Vrouwenvallenbijbosjesvooreensociaalwenselijkemandiealleetiquettesindevingersheeft.(14)


Goedemanieren?Eenmust!

5

10

15

20

25

30

35

40

45


ONZE rElatiEs5BlOK

06104615_blok 05.indd 21 08-02-2008 15:50:03

127

11 De combinatie van twee voegwoorden (omdat wanneer) is fout. Verplaats de bijzin die begint met ‘wanneer …’.

12 De volgorde in de zin die begint met ‘Neemt hij de …’ klopt niet.13 De zin die begint met ‘Etiquetteregels is … ’ bevat een zinsbouwfout en een spel-

lingsfout.14 Verbeter de woordkeus in de laatste zin.

4 Eindopdrachten

Een betogende of beschouwende tekst schrijven

Eindopdracht a

Omschrijving van de opdracht• Onderwerp: omgangsvormen (etiquette)• Publiek: leeftijdgenoten• Schrijfdoel: betogen of beschouwen• Omvang: maximaal 400 woorden

aanwijzingen1 Het thema omgangsvormen is veel te breed voor een betoog van 400 woorden.

Beperk je onderwerp. Je kunt het hebben over seksistisch gedrag, de manier waar-op ouders en kinderen of docenten en leerlingen met elkaar omgaan, de etiquette bij het uitgaan, flirten, eetgewoonten etc.

BesteBeatrijs,

Afentoekomjezenogtegen:herendiedeu-renvoorjeopenhouden,jestoelaanschuivenineenrestaurantofjeinjejashelpen.Dezeherenvertonen dit hulpvaardige gedrag uiteraardalleenbijvrouwen. Ikbenallergischvoorditgedrag,hoegoed-bedoeld en welopgevoed ook. Hoe je het ookwendtofkeert,dezehulpvaardigheidgaatuit-eindelijkuitvanhetideedatdedamestezwakofanderszinsonbekwaamzijnomzelfhun jasaantetrekken.Ikkanmeheusvoorstellendatdeheren inkwestienietdebedoelinghebbensekseongelijkheid te benadrukken, maar datis onvermijdelijk wel wat er gebeurt. Ik voel

mij beledigd als ik op deze manier behandeldword. Hoe reageer ik zonder de heren zich onge-makkelijktelatenvoelen?Hetisvoormijgeenoptie om mij dit soort beleefdheid te latenwelgevallen.Ikwilgraagalsvolwaardigmenswordenbehandeld,endatgaatnietsamenmetgoedbedoeldseksisme.Aandeanderekantwilikooknietbotzijnofmannenophunnummerzetten. Bestaat er een vriendelijke manier omduidelijktemakendat ikhetnietergvindomalslaatstetegaanzittenineenrestaurant? Ikkanhetzelfwel!

Uit de rubriek ‘Moderne manieren’ van Beatrijs Ritsema, in: Trouw

Goedemanieren?Eenmust!

5

10

15

20

25


06104615_blok 05.indd 22 08-02-2008 15:50:04

128

2 Zoek informatie om een duidelijk beeld van je onderwerp te kunnen schetsen. Raadpleeg eerst de teksten uit de module Lezen van dit blok. Zoek daarnaast min-stens twee andere bronnen met actuele informatie van goede kwaliteit. Maak van elke tekst die je gebruikt een correcte bronvermelding.

3 Maak eerst een schrijfplan, waarbij je de structuurmodellen als uitgangspunt neemt. Neem daarin ook voorbeelden en eigen ervaringen op.

BeoordelingscriteriaDe verzamelde informatie, het schrijfplan en de tekst worden beoordeeld volgens vaste criteria die je in je informatieboek vindt.

resultaat• Een volledig ingevuld schrijfplan.• De netversie van je betogende of beschouwende tekst.

Eindopdracht B

Roddelen mag niet, dat weten we al sindshet schoolplein. Toch doen we het graag enveel,endewerkplekwordtnogaleensgebruiktalsroddelpodium.Datnuisniethandig,consta-teert socioloogRafaelWittek,dieonlangsaande Rijksuniversiteit Groningen promoveerdeop een onderzoek naar ‘informele controle-maatregelen’. Wittek deed zijn onderzoek bijvijf Nederlandse bedrijven, en bij een Duitsepapierfabriek.Hijontdektedatopdewerkvloertweevanaardverschillenderoddelsveelvuldigvoorkomen. Roddeléénisminofmeeronbewustekwaad-sprekerij, bijvoorbeeld over het eigenaardigegedragvancollegaxbijdekoffieautomaatvanafdelingy:‘Ikweetnietofhetjullieisopgeval-len,maarcollegaxblijftaltijdwelerglangbijdekoffieautomaatopafdelingyhangen.’Dit type roddel wordt meestal geuit door per-sonen die zich goed hebben genesteld in hetinformele netwerk. Zij zijn sociaal handig, enhebben veel bondgenoten met wie een ‘wijsamentegenéénvijand’-gevoelinstandwordtgehouden. Een effect van de roddel van heteerstetypekanzijndatdewaarderingvoordepersoondiederoddelverspreidtstijgt. Voorts onderscheidt Wittek de strategische

roddel. Deze is wat kwaadaardiger van aard.Wie zich ervan bedient, poogt zich mogelijkeen betere positie binnen het bedrijf te ver-werven.Eenstrategischeroddelkangaanoverde opdracht van collega x, die toch eigenlijkwelbijzondermatigisuitgevoerd: ‘Hetschijntdat de leiding ook erg ongelukkig is met hetdoor x geleverde werk.’ Laster van het typetweewordtvooralgebruiktdoorpersonendiezichtussenverschillendenetwerkenbevinden.Deze personen hebben toegang tot veel infor-matievanmeerderekanten,enzekunnendezeinformatiederhalvestrategischinzetten. En dan is er nog de positieve roddel. DiebestaatvolgensWittek,mitsjeeenroddeldefi-nieertals‘sprekenoverderden,zonderdatdiederde erbij aanwezig is’. Een voorbeeld: ‘Hetis fijn dat collega x deze klus heeft geklaard,het scheelt ons een hoop extra werk.’ Dezepositieve variant komt niet vaak voor. Wittekmeentdatnegatieveinformatieveelschaarseris,endusboeiender.Positieveinformatiewordttochwelverspreid,envaakdoordepersoondiezelf ietspositiefsheeftgedaan.Datistamelijksaai.

Naar: Robert van Gijssel, op: www.intermediair.nl

Soortenroddels

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50


ONZE rElatiEs5BlOK

06104615_blok 05.indd 23 08-02-2008 15:50:05

129

Omschrijving van de opdracht• Onderwerp: roddelen• Publiek: leeftijdgenoten• Schrijfdoel: betogen of beschouwen• Omvang: maximaal 400 woorden

aanwijzingen1 Zoek, naast bovenstaand artikel, minstens twee andere bronnen met informatie van

goede kwaliteit. Maak van elke tekst die je gebruikt een bronvermelding.2 Maak eerst een schrijfplan, waarbij je de structuurmodellen in het informatieboek

als uitgangspunt neemt. Neem daarin ook voorbeelden en eigen ervaringen op.

Beoordelingscriteria en resultaatZie eindopdracht A.

5 Proeftoets

5.1 lezen

theorie1 Noem twee termen die je kunt gebruiken in plaats van de term ‘stelling’.2 Welke twee onderdelen zijn onmisbaar in een redenering?3 Noem twee signaalwoorden die je heel goed kunt gebruiken om de delen van een

tekst met de voordelen-en-nadelenstructuur te scheiden.4 Noem twee signaalwoorden die je heel goed kunt gebruiken om de delen van een

tekst met de verschijnsel-en-verklaringstructuur te scheiden.5 In een uiteenzettende tekst geef je niet alleen informatie. Wat doe je nog meer?

ONZE rElatiEs5BlOK


06104615_blok 05.indd 24 08-02-2008 15:50:10

130

toepassing

6 Wat was het belangrijkste schrijfdoel van de schrijver van deze tekst? 7 Begrens (door de twee eerste en de twee laatste woorden te citeren) de inleiding van

deze tekst. 8 Welk structuurmodel herken je in deze tekst? 9 Pedagogendenkendatveranderingenindeaandachtvoorhetkindaanhentedan-

kenzijn,maardatiseengrotevergissing (alinea 2). a Citeer het argument bij deze stelling. b Wat voor soort argument is dat?

10 Analyseer (door zo mogelijk stelling, argument(en) en conclusie te noemen) de rede-nering van de schrijver in alinea 3.

11 Ook alinea 4 bevat een redenering. Volgens welk opbouwprincipe is die redenering opgebouwd?

12 Op welke wijze is alinea 4 verbonden met alinea 5?


BlOK 5 ONZE rElatiEs

Depositievanhetkindinonzesamenlevingisindeafgelopenhalveeeuwingrijpendveran-derd.Erisveelvoortezeggendathetkindvoorveelouderseenecht‘project’gewordenis,datnietmislukkenmag. Pedagogendenkendatveranderingenindeaandachtvoorhetkindaanhentedankenzijn,maar dat is een grote vergissing. De manierwaarop er met kinderen wordt omgegaan,wordt in de eerste plaats bepaald door eco-nomische verhoudingen. Ook wetenschapperslopen met hun ideeën in het algemeen achterdieeconomischeveranderingenaan.Hetlijkterzelfsopdatdemeestendetijdmaareenbeetjenaar de mond praten. Zo had de toegenomenmondigheidvankinderensindsdejarenzestigniettemakenmeteendoorslaggevendpleidooivanpedagogen,maarmethetfeitdatkinderendoor de toegenomen welvaart steeds jongereconomisch op eigen benen konden staan.Technische veranderingen, zoals het operatio-neelwordenvandepil,zorgdennogeensvooreenrazendsnelleafnamevanhetkindertal. Dat de kinderen van vandaag voor veelouders een project geworden zijn is niet zomoeilijktebegrijpen.Indegrotegezinnenvande jaren vijftig en zestig was het geen enkelprobleemalsjeereenoftweetussendoorhadlopendiehetwatmindergoeddedenopschool.

Tegenwoordig ligt dat anders. Onvermijdelijkkomtopverjaardagenenpartijendevraagophoehetmetzegaatenalsjeerdanmaartweehebtenhetvalttegen,danhebjehetalsoudernietgemakkelijk. Steedsmeeroudersaccepterenhetnietmeeralsdekinderenhetmindergoeddoenopschoolenzezettendeschoolopeenhoogstonaange-namemanieronderdruk.Doorhetvoortdurendtoetsen en testen van kinderen, die vanwegehunnogaltegrilligeontwikkelingsverloopnoghelemaalniettetoetsenzijn,zijndieouderlijkezorgenmaaraltebegrijpelijk. Opditverschijnselzijntweesoortenreactieste onderscheiden, zowel onder wetenschap-pers als onder ouders. Aan de ene kant devroegerepareerdersenaandeanderekantzijdieervanuitgaandathetallemaalvanzelfwelgoedkomt.Zozijneroudersdiedeleidstersinde kinderopvang vragen waarom hun peuterser geen rapporten krijgen. Maar er zijn ookouders die het vroege getoets en getest beuzijn of zich doodschrikken als hun vijfjarigenmethuiswerkuitschoolthuiskomenenbeslui-ten om nieuwe scholen te stichten waar alledrukwordtvermeden.

Naar: Bas Levering, in: Trouw

1

5

2

10

15

20

325

30

4 35

40

5

45

50

55

06104615_blok 05.indd 25 08-02-2008 15:50:11

131

5.2 schrijven

theorie1 Noem twee voorbeelden van opinieweekbladen.2 De eerste versie van een tekst die je hebt geschreven controleer je altijd op

taalgebruik. Noem hierbij drie beoordelingspunten.3 Wat is het voornaamste kenmerk van een beschouwende tekst?

toepassing

BronvermeldingDe bouwstenen van gebarentaal / Marc van Oostendorp / 2002 / Onze taal

4 a Op wat voor bron is deze bronvermelding gebaseerd?b Welk gegeven ontbreekt?c De bronvermelding is niet opgebouwd volgens het auteur-jaarsysteem. Verbeter

deze.

5 a Past deze inleiding eerder bij een betogende of bij een beschouwende tekst?b Licht je antwoord toe.

6 Neem het volgende schema over en vul het in. Je kunt zelf een onderwerp kiezen.

Onderwerp

Standpunt

Argument 1

Argument 2

Conclusie

7 a Ondersteunt de schrijver van bovenstaand tekstfragment zijn standpunt met subjectieve of objectieve argumenten?

b Licht je antwoord toe.c Welk verband geeft de signaalformulering ‘denk maar aan’ aan?

Het gat in de ozonlaag en de afnemendediversiteit van diersoorten bewijzen dat debalans in het natuurlijke evenwicht is ver-

stoord.Ermoetsnelietsgebeuren,voordatdewereldineennegatievespiraalterechtkomtennietmeertereddenis.

Inleiding

5

Inonze‘beschaafde’wereldwordenvrouwennogaltijdonderdrukt.Denkmaaraan islamiti-sche landen zoals Afghanistan waar vrouwenzichvolledigmoetenwegcijferenachtersluiersen onderdanig moeten zijn aan hun man. En

denkmaaraanlandenalsChinawaareenstelmaaréénkindmagvoortbrengenenhetkindjewordtvermoordalsheteenmeisjeis.

Naar: www.scholieren.com5

06104615_blok 05.indd 26 08-02-2008 15:50:11

132

8 Maak de volgende zinnen af en gebruik daarbij steeds een signaalwoord dat een redengevend verband aanduidt.a Ik ga elke dag naar de sportschool … .b Voor alle zekerheid maak ik van elk boek dat ik lees een samenvatting … .c In het examenjaar zeg ik mijn bijbaantje op … .

9 a Citeer de zinnen van bovenstaand tekstfragment die overbodig zijn en die je dus beter kunt weglaten.

b Noteer het woord dat fout is gespeld en schrijf er de verbetering achter.c In het tekstgedeelte ‘Zoals misschien … worden afgeschaft’ ontbreken twee

leestekens. Geef aan tussen welke woorden welke leestekens moeten worden gebruikt.


Jullie hebben allemaal ongetwijfeld welvan de koopzondagen in ons land gehoord.Tegenwoordigziejesteedsmeerdatdewinkelsopzondaggeopendzijn.Eenaantal jarengele-den is er in de Winkelsluitingswet vastgelegtdaterpergemeentemaximaal12koopzondagengehoudenmogenworden.DeWinkelsluitingswetiseenwetwaarinstaathoeveelurendewinkelsindeweekopenmogenzijnenhoehetzitmet

dewinkelopenstellingopzondag.Hierstaatdusin dat elke gemeente maximaal 12 koopzonda-genperjaarmaghouden. Zoalsmisschienalduidelijkisgewordengaatmijnbetoogoverdekoopzondag.Mijnstellingisdekoopzondagmoetwordenafgeschaft. Ikzalditnugaanonderbouwen.


5

10

15

ONZE rElatiEs5BlOK

Keuzemodules

Als je de proeftoets van dit blok naar tevredenheid hebt gemaakt, dagen we je uit om één van de opdrachten uit de drie keuzemodules Pieken! te maken:– een opdracht uit de module Taalbeschouwing– een opdracht uit de module Massamedia– of een opdracht uit de module Creatiefschrijven.

06104615_blok 05.indd 27 08-02-2008 15:50:12

Blok 5 Lezen

Documents

Transcript of Blok 5 Lezen