Blijven of Vertrekkenachtergronden van migratievoorkeuren onder jongeren

Dr Frans ThissenAfdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies

Structuur presentatie Vooraf

De demografische ontwikkeling van grensgebieden Sociale mobiliteit in verleden en heden

Twee perspectieven op de relatie platteland – jongeren De uitgevoerde onderzoeken onder scholieren en

jongeren in de Veenkoloniën (2004) en de Westhoek (2005)

De Westhoek: ‘braindrain’ ? Blijven of vertrekken: de vergelijking tussen de Westhoek

en de Veenkoloniën Een vervolg?

Bevolkingsontwikkeling 1990 - 2005

meer dan 5 procent krimptot 5 procent krimp0 tot 5 procent groei5 tot 10 procent groeimeer dan 10 procent groei

Bruto geboortecijfer / sterftecijfer 2005

minder dan 88 tot 99 tot 1010 tot 11meer dan 11

minder dan 88 tot 99 tot 1010 tot 11meer dan 11

Migratiesaldi 2003, CBS

18-24 jarigen 25-49 jarigen 50-85 jarigen

Sociale mobiliteit in het verleden

Beroepsstatus vande ouders

Beroepsstatus vande kinderen

Sociale mobiliteit in het heden

Beroepsstatus (levenskansen) van

de kinderen

Bereikte onderwijspeil

Cultureel kapitaalvan ouderlijkhuishouden

Platteland en jongeren: twee perspectieven

Streek / woonplaats: Centraal staat de economische

ontwikkeling van de streek en de sociale kwaliteit van de woonplaats

Jongeren worden verondersteld een start te maken in de streek en hun identiteit te vormen in eigen streek en woonplaats

Falen: Vertrek van jongeren

Jongere: Centraal staat de sociale

mobiliteit plattelandsjongeren (sociale mobiliteit = geografische mobiliteit)

Jongeren zijn ook georiënteerd op hoger onderwijs en werkgelegenheid buiten de eigen streek en steeds minder geworteld in de geboorteplaats

Falen: Streek en dorp zijn niet in staat bewoners met ‘kapitaal’ aan te trekken

Gegevens en de gebruikte methode Gestructureerde schriftelijke vragenlijst

Westhoek (2005): negen scholen (Ieper/Poperinge), 611 scholieren Veenkoloniën (2004): twee scholen (Stadskanaal/Musselkanaal), 295 scholieren

Verklarende modellen voor de voorkeur van scholieren om de streek te verlaten

Vergelijking tussen Westhoek en de Veenkoloniën

Gestructureerde mondeling afgenomen vragenlijst Westhoek: 200 bewoners van 18 t/m 30 jaar Veenkoloniën: 239 bewoners 18 t/m 30 jaar (22 woonkernen in de gemeenten Aa

en Hunze, Borger-Odoorn, Emmen, Stadskanaal en Vlagtwedde)

Verklarende modellen voor de voorkeur / verwachting van jong volwassenen om de streek te verlaten

Westhoek: braindrain (20 – 30/34 j)

Kanttekeningen:

1. Jongeren oriënteren zich steeds langer op stedelijke centra (ook als dertigers?)

2. Steeds meer relaties reiken over de grenzen van de Westhoek (Kortrijk, Gent)

Opzet van de analyseTe verklaren kenmerk: Migratievoorkeur van scholieren met betrekking

tot de streek: Blijven of Vertrekken?Kenmerken gebruikt ter verklaring:1. Individuele sociale kenmerken

Geslacht Kenmerken van het ouderlijk huishouden (type huishouden) Mate waarin ouders het leren ondersteunen Type onderwijs dat men als scholier volgt

2. Context kenmerken Migratiegeschiedenis van de ouders

3. Waar denkt men later werk te vinden4. Geografische identiteit

Beeld dat men heeft van de streek, Waardering die men heeft voor de streek, Binding met de eigen woonplaats

Veenkoloniën: de eerste gedachte …aan het veenmuseum - aan veen dat werd opgegraven vroeger - allemaal veen - boeren - boeren - boeren - boeren en veel ruimte - dat meisje die ze laatst gevonden hebben in het veen - dorpen of kleine steden - drenthe & groningen - een saai gebied - geen idee - gras in moeras - groningen, drenthe - het platteland - het stadskanaal - kleine plaatsen of dorpen - kwalsterbollen - landbouw - meestal naar dorpen - museumspoorlijn star - nergens - niet echt bekend, saai - omgeving - ontstaan van pekela - plaatsen om het dorp heen - platteland - project van school - rust, gezelligheid - stadskanaal, architectuur en hier vrij kaal (in negatieve zin) - turf - turf - turf - turf, moeras, natuur - veen - veen - veen - veen - veen - veen - veen - veen - veen en turf - veen turf - veenafgraving - veenmuseum - vroeger - waar veel veen is - weet niet - werken en turfgraven

Verschillen tussen de streken (%) Westhoek

Veenkoloniën

Prefers to leave the region 35 53 Background and context - Roots of parents local regional other

48 41 11

33 33 34

Employment prospects Expects to find a job outside region do not know yet

35

-

45 31

Geographic identity - Image of region socio-economic visual-figurative social-cultural - Appreciation of region Positive Neutral Negative

12 24 64

46 42 11

56 24 20

3

91 6

MODEL 1 Westhoek

Veenkoloniën

Background and context - Roots of parents - Type of education

X -

X X

MODEL 2 Westhoek

Veenkoloniën

Background and context - Roots of parents - Type of education

X -

X X

Employment prospects - Where expect to find a job

X

X

MODEL 3 Westhoek

Veenkoloniën

Background and context - Roots of parents - Type of education

- -

X X

Employment prospects - Where expect to find a job

X

X

Geographic identity - Image of region - Appreciation of region - Local attachment

- X X

- - X

Conclusies - Blijven of Vertrekken Verwachtingen waar men werk denkt te vinden vormen

de belangrijkste verklaring in beide streken Lokale binding is van belang in beide streken Migratiegeschiedenis is belangrijk in de Veenkoloniën

maar niet in de Westhoek Westhoek heeft een traditie als autochtoon gebied Veenkoloniën heeft traditie van migratiegebied

Type onderwijs dat men volgt is belangrijk in de Veenkoloniën maar niet in de Westhoek Hoger opgeleide jongeren in Westhoek zijn nog georiënteerd op het

ouderlijk gezin en de eigen streek Hoger opgeleide jongeren in Veenkoloniën zijn meer georiënteerd op

onafhankelijk wonen als alleenstaande in een stedelijke omgeving

Een vervolg? Voorstel voor een bijeenkomst georganiseerd door

Cultureel Verdrag Vlaanderen Nederland (CVN) van bestuurders en ambtenaren jeugdbeleid Westhoek / Veenkoloniën 2009

Voorstel voor een vervolgonderzoek onder jongeren in de Veenkoloniën van de RUG (D. Strijker)

Where you belongWhere you belong, it's not a song

It's not the place where you come from

It's up to you to make the choice

It is the place you have a voice

It is the place you have no fear

As you return you know you're near

In times of joy and times of strife

It is the place you have your life

Jim Boyes

Blijven of Vertrekkenachtergronden van migratievoorkeuren onder jongeren

Dr Frans ThissenAfdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies