Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen...

17
Beter in Nederlands Beter in Nederlands Eric Tiggeler ONLINE OEFEN- MATERIAAL Tweede, herziene druk

Transcript of Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen...

Page 1: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

Beter in Nederlands

Beter in Nederlands helpt je om je kennis van de taalregels van het Nederlands op te frissen. In acht hoofdstukken komen alle belangrijke taalkwesties aan bod, zoals hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

www.beterinnederlands2edruk.nlJe start op de website met een begin-toets. Met de feedback op deze toets kun je aan de slag met het boek. Elk hoofdstuk in het boek sluit af met een heldere, puntsgewijze samenvatting en afsluitende oefeningen. Op de website vind je oefentoetsen met feedback bij elk hoofdstuk en een uitgebreide eindtoets.

Verbeterd in deze tweede druk– Alle hoofdstukken bevatten nu meer

oefeningen. Ook zijn combinatie-oefeningen toegevoegd.

– Enkele onderwerpen zijn verduidelijkt of uitgebreid, zoals het gebruik van

lidwoorden, verwijswoorden en de keuze tussen zij/hen/hun.

– Op de website bij het boek zijn extra oefentoetsen met feedback te vinden.

Een echte praktijkhulpBeter in Nederlands richt zich op studenten in het hoger onderwijs en is door de systematische opzet zeer geschikt voor gebruik tijdens de les én voor zelfstudie. De combinatie van boek en website maakt dit product tot een echte praktijkhulp, gebaseerd op de vragen die leven in het onderwijs van nu.

Meer inzicht in de regels van de taalDe serie Beter in … onderscheidt zich door een laagdrempelige opzet, met een minimum aan theorie en een maximum aan direct toepasbare regels en voorbeelden. Deze regels en voorbeelden worden helder en systematisch gepresen-teerd in tabellen. Zo leer je sneller en doorzie je gemakkelijker hoe de Neder-landse taal werkt.

Eric Tiggeler werkt als tekst schrijver en ontwikkelaar van schrijftrainingen voor het Taal centrum-VU.

Tig

ge

ler

Beter in Nederlands

Beter inNederlandsEric Tiggeler

O N L I N E O E F E N -

M AT E R I A A L

789024 4217019 >

www.beterinnederlands2edruk.nlwww.boomhogeronderwijs.nl Tweede, herziene druk

ISBN 9789039527252_cv_4.0.indd Alle pagina's 08-06-18 13:42

Page 2: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

Beter in NederlandsEric Tiggeler

Tweede druk

Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 1Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 1 14-06-18 13:0414-06-18 13:04

Page 3: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

Met behulp van onderstaande unieke activeringscode kun je een studentaccount aanmaken op www.beterinnederlands2edruk.nl, voor toegang tot de begintoets, oefentoetsen bij alle hoofdstukken en de eindtoets bij dit boek. Deze code is per-soonsgebonden en gekoppeld aan de 2e druk. Na activering van de code is de website twee jaar toegankelijk. De code kan tot zes maanden na het verschijnen van een volgende druk worden geactiveerd.

Omslagontwerp: Studio BassaFoto omslag: sirtravelalotOpmaak binnenwerk: Holland Graphics, Amsterdam

© Eric Tiggeler & Boom uitgevers Amsterdam, 2018

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestem-ming van de uitgever.

Voor zover het maken van reprografi sche verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoe-dingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 kb Hoofddorp, www.repro-recht.nl). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (art. 16 Auteurswet) kan men zich wenden tot de Stichting pro (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 kb Hoofddorp, www.stichting-pro.nl).

No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfi lm or any other means without written permission from the publisher.

isbn 978 90 244 2170 1 isbn 978 90 244 2171 8 (e-book)nur 113

www.beterinnederlands2edruk.nlwww.boomhogeronderwijs.nl

Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 2Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 2 14-06-18 13:0414-06-18 13:04

Page 4: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

3

Hoe gebruik je deze methode?

Beter in Nederlands helpt je om je kennis van de Nederlandse taalregels op te frissen. In acht hoofdstukken komen alle belangrijke taalkwesties aan bod, zoals hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

Doe eerst de begintoets op www.beterinnederlands2edruk.nl

De theorie wordt in het boek in beknopte, overzichtelijke blokjes aangebo-den en steeds afgewisseld met oefeningen. Als je de stof goed beheerst, vind je op de website per hoofdstuk oefentoetsen met feedback op je antwoorden. Beheers je alle onderdelen, dan ben je klaar om de eindtoets te maken.

InloggenOm je te registreren en in te loggen op www.beterinnederlands2edruk.nl heb je een activeringscode nodig. Je vindt die code op de colofonpagina van dit boek.

Persoonlijke voortgangJe score op de toetsen wordt bijgehouden, ook als je even stopt met een toets. Je kunt ook vragen overslaan, of teruggaan naar eerdere vragen. Dat is prettig, want soms verwerf je een bepaald inzicht als je wat meer vragen beantwoord hebt. Per toets zie je de score en de voortgang. Hierdoor kun je zelfstandig werken.

Woordenlijst achterinIn Beter in Nederlands gebruiken we zo min mogelijk vaktaal. Maar om woorden als werkwoord en persoonsvorm kunnen we natuurlijk niet heen. Achter in het boek vind je daarom een lijst met uitleg bij zulke termen. De woorden die achterin verklaard worden, herken je aan deze onderstreping.

@ Tips en waarschuwingen herken je aan dit icoontje.

Een *sterretje voor een woord geeft aan dat het woord een fout bevat.

Bij de tweede, herziene drukIn deze druk zijn een paar onderwerpen aangevuld en opgefrist. Alle hoofdstukken bevatten nu meer oefeningen en op verzoek van gebruikers zijn ook een aantal combinatieoefeningen toegevoegd. Zo kun je aan het eind van elk hoofdstuk gemakkelijk controleren hoe goed je thuis bent in de verschillende onderwerpen die daarin behandeld zijn.

Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 3Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 3 14-06-18 13:0414-06-18 13:04

Page 5: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

4

Daarnaast zijn enkele onderwerpen verduidelijkt, zoals het gebruik van lidwoorden, verwijswoorden en de keuze tussen zij/hen/hun. Ook zijn enkele onderdelen toegevoegd of uitgebreid, zoals veelgemaakte fouten bij het gebruik van komma’s en andere leestekens. Op de website bij het boek, www.beterinnederlands2edruk.nl, vind je de begintoets, oefentoetsen met feedback op je antwoorden bij elk hoofdstuk en de eindtoets.

Voor docenten: het studentvolgsysteemHet studentvolgsysteem op de website is een eenvoudig hulpmiddel om de vorderingen van uw studenten te volgen. Meer informatie over het student-volgsysteem kunt u vinden op: www.beterinnederlands2edruk.nl.

Natuurlijk blijven opmerkingen en suggesties van harte welkom. Gebruik daarvoor het contactformulier op www.beterinnederlands2edruk.nl.

Voor docenten: het studentvolgsysteemHet studentvolgsysteem op de website is een eenvoudig hulpmiddel om devorderingen van uw studenten te volgen. Meer informatie over het student-volgsysteem kunt u vinden op: www.beterinnederlands2edruk.nl.

Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 4Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 4 14-06-18 13:0414-06-18 13:04

Page 6: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

5

De serie Beter in …

Meer inzicht in de regels van de taalDe serie Beter in … onderscheidt zich door een laagdrempelige opzet, met een minimum aan theorie en een maximum aan direct toepasbare regels en voorbeelden. Alle regels én voorbeelden worden helder en systematischgepresenteerd in overzichtelijke tabellen. Zo leer je sneller en doorzie je gemakkelijker hoe de Nederlandse taal werkt.Op www.boomhogeronderwijs.nl vind je informatie over andere titels in deze reeks, zoals Beter in spelling en Beter rapporteren.

Voor wie?Beter in Nederlands richt zich op studenten aan het hoger onderwijs. Door de systematische en laagdrempelige opzet is het zeer geschikt voor gebruik tijdens de les én voor zelfstudie. Het is een echte praktijkhulp, gebaseerd op de vragen en behoeften in het onderwijs.

Waarom?

Studenten van nu leren anders dan studenten van tien jaar geleden. Beter in … speelt daarop in. Overzichtelijke korte teksten, altijd een praktijkge-richt voorbeeld, en de website bij het boek, www.beterinnederlands2edruk.nl, met oefentoetsen bij alle hoofdstukken en heldere feedback op onjuiste antwoorden.

Oefeningen: in het boek en online

Per onderwerp test je je kennis in korte oefeningen; elk hoofdstuk sluit af met een heldere puntsgewijze samenvatting en afsluitende oefeningen. Op www.beterinnederlands2edruk.nl vind je een begintoets en eindtoets bij het boek en oefentoetsen bij elk hoofdstuk.

Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 5Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 5 14-06-18 13:0414-06-18 13:04

Page 7: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

6

Inhoud

1 Woordgeslacht en lidwoorden 91.1 Inhoud van dit hoofdstuk 91.2 Lidwoord en woordgeslacht | de auto, een voertuig, het wagentje 91.3 Lidwoord bij Engelse woorden | het copyright 121.4 Lidwoord bij afk ortingen | de VU 131.5 Samenvatting 141.6 Afsluitende oefeningen 14

2 Verwijswoorden 172.1 Inhoud van dit hoofdstuk 172.2 Verwijswoorden en woordgeslacht | hij, zij, zijn huis, haar besluit 172.2.1 Verwijzen naar personen | het meisje en haar fi ets 182.2.2 Verwijzen naar landen en organisaties | Brussel en zijn bestuurders 192.3 Verschillende soorten verwijswoorden 212.3.1 dit/dat of deze/die | dit boek, die factuur 212.3.2 die of dat, dat of wat | het boek dat daar ligt 212.3.3 die of welke? | een zaak die camera’s verkoopt 222.3.4 waaraan of aan wie | de vrouw aan wie ik de vraag stelde 232.3.5 hun, hen | ik gaf hun geen aandacht 232.3.6 me/mijn, u/uw, jou/jouw | mijn vader zag me lopen 252.4 Valkuilen | Dubbelzinnige of vage verwijzingen 262.5 Samenvatting 262.6 Afsluitende oefeningen 27

3 Woorden die vaak verward worden 293.1 Inhoud van dit hoofdstuk 293.2 als/dan | groter dan ik 293.3 omdat/doordat | ik kwam te laat doordat het regende 303.4 mits/tenzij | ik kom mits ik tijd heb 313.5 Meer verwarwoorden 323.6 Samenvatting 333.7 Afsluitende oefeningen 34

4 Kiezen tussen twee werkwoordsvormen 374.1 Inhoud van dit hoofdstuk 374.2 kennen/kunnen | hij kan goed schrijven 384.3 wil/wilt, wilde/wou | zij wil zich aanmelden 394.4 liggen/leggen | zij legt haar jas neer 39

Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 6Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 6 14-06-18 13:0414-06-18 13:04

Page 8: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

Inhoud

7

4.5 hebben/zijn | ik heb/ben vergeten 394.6 overleggen | hij legde over/hij overlegde 404.7 Samenvatting 414.8 Afsluitende oefeningen 41

5 Bijvoeglijke naamwoorden 435.1 Inhoud van dit hoofdstuk 435.2 Basisregel | het grote huis, een groot huis 435.3 Combinaties zonder -e | de algemeen directeur 445.4 Bijvoeglijke naamwoorden op -n | een zilveren ring 455.5 De trappen van vergelijking | groot, groter, grootst 465.6 Samenvatting 485.7 Afsluitende oefeningen 48

6 Werkwoord: enkelvoud of meervoud? 516.1 Inhoud van dit hoofdstuk 516.2 Basisregel | ik loop, wij lopen 516.3 aantal, heleboel, paar, enzovoort | een aantal mensen is afwezig 526.4 Namen van landen en organisaties | de VS hebben besloten 546.5 zowel ... als, en, of, noch ... noch | zowel jij als ik besluit ... 546.6 verzoeken, vragen | de reizigers wordt verzocht 566.7 Percentages en hoeveelheden | 50% van de mensen vindt ... 576.8 Samenvatting 586.9 Afsluitende oefeningen 59

7 Correcte zinsbouw en formulering 617.1 Inhoud van dit hoofdstuk 617.2 Verkeerde samentrekking | *hier zet men koffi e en over 617.3 Verkeerde beknopte bijzin | *ingesloten vindt u het formulier 647.4 Pleonasme en tautologie | *blijven handhaven 657.5 Contaminatie | *zich irriteren 667.6 Dubbele ontkenningen | *een niet onduidelijk antwoord 677.7 Opsommende zinnen 687.8 Samenvatting 707.9 Afsluitende oefeningen 71

8 Helder en eenvoudig taalgebruik 758.1 Inhoud van dit hoofdstuk 758.2 Ingewikkelde zinsbouw | Tangconstructie en lange aanloop 758.3 Lijdende vorm en naamwoordstijl | er wordt een inschatting gemaakt 788.4 Voorzetseluitdrukkingen | ten aanzien van deze kwestie 818.5 Geschikte woordkeus | een reactie op uw brief 828.6 Samenvatting 838.7 Afsluitende oefeningen 84

Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 7Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 7 14-06-18 13:0414-06-18 13:04

Page 9: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

Beter in Nederlands

8

9 Antwoorden bij de oefeningen 86

10 Belangrijke begrippen 102

Bijlage | Ouderwetse woorden en hun vervangers 107

Bijlage | Werkwoorden: met hen of hun? 110

Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 8Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 8 14-06-18 13:0414-06-18 13:04

Page 10: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

9

1 Woordgeslacht en lidwoorden

In dit hoofdstuk leer je wat de regels zijn voor het woordgeslacht en het gebruik van lidwoorden: gebruik je het of de?

1.1 Inhoud van dit hoofdstuk1.2 Lidwoord en woordgeslacht | de auto, een voertuig, het wagentje1.3 Lidwoord bij Engelse woorden | het copyright1.4 Lidwoord bij afkortingen | de vu

1.2 Lidwoord en woordgeslacht | de auto, een voertuig, het wagentjeHet woordgeslacht (mannelijk, vrouwelijk of onzijdig) heeft meestal niets te maken met de vraag of het om een man of vrouw gaat. Het woordgeslacht bepaalt welk lidwoord je gebruikt.

Wanneer de, het, een? Voorbeelden

Bij mannelijke en vrouwelijke woorden gebruik je de.

de auto, de bloem

Bij onzijdige woorden gebruik je het. het cadeau, het meisje, het product

Je kunt voor vrijwel alle woorden (of ze nu mannelijk, vrouwelijk of onzijdig zijn) ook het onbepaalde lidwoord een zetten.

een auto, een bloem, een cadeau, een meisje

Misschien vind je het moeilijk om te bepalen of je de of het moet gebruiken. In dit hoofdstuk vind je enkele oefeningen, maar ga zeker ook naar de oefensite bij dit boek: academicx.nl. Daar kun je uitgebreid oefenen met de keuze van het lidwoord.

Bepaald of onbepaald lidwoordJe kunt het onbepaalde lidwoord gebruiken in plaats van een van de bepaalde lidwoorden de en het. Wat is het verschil tussen het bepaalde en het onbepaalde lidwoord? Met het bepaalde lidwoord geef je aan dat je iets unieks bedoelt: bij de auto en het huis heb je een specifi eke auto of een

Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 9Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 9 14-06-18 13:0414-06-18 13:04

Page 11: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

Beter in Nederlands

10

specifi ek huis op het oog. Met het onbepaald lidwoord geef je aan dat het om iets willekeurigs gaat: een auto, een huis (een auto of huis in het algemeen). Je kunt dus een zetten voor een de-woord en voor een het-woord:

■ de auto → een auto ■ het huis → een huis

Maar let op, er is dan wel verschil als je een bijvoeglijk naamwoord toevoegt. Kijk maar:

■ een grote auto: het bijvoeglijk naamwoord groot verandert in grote ■ een groot huis: het bijvoeglijk naamwoord groot blijft onveranderd

Bij een + bijvoeglijk naamwoord + mannelijk/vrouwelijk woord wordt het bijvoeglijk naamwoord dus verbogen: groot wordt grote. Bij een + bijvoeglijk naamwoord + onzijdig woord blijft het bijvoeglijk naamwoord onverbogen: groot. Nog een paar voorbeelden:

■ een lange autorit ■ een lang ritje ■ een luie stoel ■ een lui leven

Mannelijk, vrouwelijk of onzijdig?Hoe bepaal je of je de gebruikt (bij mannelijke/vrouwelijke woorden) of het (bij onzijdige woorden)? Vaak is het een kwestie van weten. Weet je het niet, dan kun je het opzoeken in het woordenboek of in de offi ciële woordenlijst van het Nederlands, te vinden op www.woordenlijst.org. Als je daar bijvoor-beeld zoekt naar discussie, vind je:de discussie (v)[dis•cus•sie]zelfstandig naamwoord

Hier staat dat discussie een de-woord is; de toevoeging [v.] geeft aan dat het een vrouwelijk woord is.Maar let op: niet bij elk de-woord staat of het een vrouwelijk of mannelijk woord is. Als die toevoeging [v.] of [m.] ontbreekt, wordt het woord én als vrouwelijk én als mannelijk gebruikt.Hieronder vind je enkele algemene regels die je kunt gebruiken als hulp-middel. Maar ze zijn niet compleet.

Welke woorden zijn mannelijk? Voorbeelden

mannelijke personen en dieren secretariszakenmanneefhengsthaan

Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 10Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 10 14-06-18 13:0414-06-18 13:04

Page 12: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

1 Woordgeslacht en lidwoorden

11

Welke woorden zijn mannelijk? Voorbeelden

woorden die zijn afgeleid van een werkwoord zonder -en

bloeidankgroeischrikverhuurdwang

Welke woorden zijn vrouwelijk? Voorbeelden

vrouwelijke personen en dieren secretaressetantenichtombudsvrouwmerrie

woorden die eindigen op -heid, -ie, -ing, -schap, -teit, -theek

snelheidcommissieregelingeigenschapelektriciteitbibliotheek

Welke woorden zijn onzijdig? Voorbeelden

verkleinwoorden huisjemannetjevrouwtje

landen, plaatsen, talen NederlandAmerikaAntwerpenNederlandsDuits

woorden op -isme, -ment, -sel of -eum marxismeinstrumentkapseljubileum

@ Of een woord mannelijk of vrouwelijk is maakt niet uit voor het lidwoord: je gebruikt in beide gevallen de. Maar het maakt wel uit voor het verwijswoord:

■ De raad (mannelijk) voert zijn taken uit. ■ De commissie (vrouwelijk) voert haar taken uit.

Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 11Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 11 14-06-18 13:0414-06-18 13:04

Page 13: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

Beter in Nederlands

12

Over dat verschil in verwijzing lees je meer in hoofdstuk 2.

Soms de én hetEr zijn veel woorden die zowel de als het kunnen krijgen: aanrecht, affi che, deksel, doolhof, eigendom, idee, intermediair, soort, vuilnis. Soms is er betekenis-verschil: het blik is een soort metaal, de blik is een oogopslag.

Oefening 1Kies het juiste lidwoord: de of het.1. de/het school2. de/het leven3. de/het huis4. de/het zuiden5. de/het meisje6. de/het uur7. de /het factuur8. de/het formulier

9. de/het adres10. de/het datum11. de /het team12. de/het document 13. de/het project14. de/het termijn15. de/het probleem

1.3 Lidwoord bij Engelse woorden | het copyrightIn het Engels krijgen zelfstandige naamwoorden altijd het lidwoord the, het Nederlands maakt onderscheid in de- en het-woorden. Welk lidwoord krijgt een Engels woord dat gebruikt wordt in het Nederlands? Meestal levert die vraag geen problemen op: het is duidelijk dat het de computer is en het management. Maar is het de paper of het paper?In veel gevallen heb je het woordenboek nodig om de knoop door te hakken: daar staat de paper. Daarnaast zijn er algemene regels:

Welk lidwoord bij Engelse woorden? Voorbeelden

Kijk of het Engelse woord lijkt op een Nederlands woord, Nederlandse klank of betekenis. Kies hetzelfde lidwoord.

het copyright (het recht)het whiteboard (het bord)het design (het ontwerp)de shock (de schok)

Bij veel woorden zijn beide lidwoorden goed.

het/de attachmentde/het display de/het modem de/het account de/het weblog

De regels die je hierboven leest, geven houvast bij twijfelgevallen. Maar soms is er geen regel en moet je het gewoon weten of even opzoeken. Kijk in zo’n geval in het woordenboek of op www.woordenlijst.org.

Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 12Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 12 14-06-18 13:0414-06-18 13:04

Page 14: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

1 Woordgeslacht en lidwoorden

13

Oefening 2Kies het juiste lidwoord. Als je het niet weet, zoek het dan op in het woor-denboek of via www.woordenlijst.org.1. de/het agreement2. de/het panel3. de/het management4. de/het e-mail5. de/het shirt6. de/het plastic

1.4 Lidwoord bij afk ortingen | de VUKomt er de of het voor een afkorting? Daarvoor moet je kijken naar de volledige woorden: bij cbs moet je dus kijken naar Centraal Bureau voor de Statistiek. Daarin is bureau het belangrijkste woord, het hoofdwoord. In dit geval is het het cbs, want het is het bureau. Hieronder lees je de regels.

Welk lidwoord bij een afk orting? Voorbeelden

Is het hoofdwoord uit de afk orting een de-woord? Dan is het lidwoord de.

de KLM (de luchtvaartmaatschappij)de VU (de universiteit)

Is het hoofdwoord uit de afk orting een het-woord? Dan is het lidwoord het.

het CBS (het bureau)

Gebruik het als het om een onderwijsvorm gaat. Het hoofdwoord is onderwijs.

het vmbohet meaoMaar: zij zit op de havo.

Sommige Nederlanders hebben het over de nrc (de Nieuwe Rotterdamsche Courant), terwijl anderen kiezen voor het nrc (het nrc Handelsblad). Kortom, in enkele gevallen kun je beide kanten op.

Oefening 3Kies het juiste lidwoord.1. de/het Duits2. de/het abn (Algemeen Beschaafd Nederlands)3. de/het vpro 4. de/het pc5. de/het anp (Algemeen Nederlands Persbureau)6. de/het bv (besloten vennootschap)

Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 13Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 13 14-06-18 13:0414-06-18 13:04

Page 15: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

Beter in Nederlands

14

1.5 SamenvattingWoordgeslacht en lidwoorden

■ Het woordgeslacht (mannelijk/vrouwelijk, of onzijdig) bepaalt welk lidwoord je gebruikt.

■ Bij mannelijke en vrouwelijke woorden gebruik je de, bij onzijdige woorden gebruik je het.

■ Je kunt voor vrijwel alle woorden ook het onbepaalde lidwoord een zetten.

■ Hoe kom je achter het woordgeslacht? Dat is een kwestie van weten of opzoeken. Er zijn wel enkele algemene regels, maar die zijn niet compleet. Een voorbeeld van die regels is dat woorden op -heid, -ie, -ing, -schap, -teit en -theek altijd vrouwelijk zijn.

■ Er zijn ook woorden die zowel de als het kunnen krijgen.

Engelse woorden ■ Bij zelfstandige naamwoorden uit het Engels heb je in veel gevallen het

woordenboek nodig om zeker te weten wat het gebruikelijke Neder-landse lidwoord is.

Afk ortingen ■ Kijk naar het hoofdwoord van de afkorting. Het lidwoord van dat

hoofdwoord bepaalt welk lidwoord je gebruikt voor de afkorting, de of het (de klm).

1.6 Afsluitende oefeningena Vul het juiste lidwoord in: de of het.1. nieuwe stoel2. op vensterbank3. een lid van vvd4. bv5. jongetje6. jongen 7. shock8. avondeten9. commitment

10. hashtag

Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 14Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 14 14-06-18 13:0414-06-18 13:04

Page 16: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

1 Woordgeslacht en lidwoorden

15

b Is het lidwoord in de volgende gevallen goed gebruikt of niet?1. de meisje2. de lunch3. de ontbijt4. de leven5. het dingetje6. het website7. het logo8. de aanzicht9. de instrument

10. het grote talent

c Kies het juiste lidwoord.1. Franse taal.2. Engels?3. De deur viel in de/het slot.4. Hij is overgestapt naar de/het mavo.5. De ouders waren tevreden over de/het mavo-onderwijs. 6. Ik heb de/het sms-bericht meteen beantwoord.7. Heb jij de/het recept van die lasagne nog?8. Vanavond eet ik de/het restje pasta van gisteren.9. Het was de/het lekkere pasta van Jamie Oliver.

Op www.beterinnederlands2edruk.nl vind je bij dit hoofdstuk meerdere oefentoetsen met feedback op je antwoorden.

Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 15Nederlands-tweede-druk-2018-3.indd 15 14-06-18 13:0414-06-18 13:04

Page 17: Beter in Nederlands - bua.nl · hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

Beter in Nederlands

Beter in Nederlands helpt je om je kennis van de taalregels van het Nederlands op te frissen. In acht hoofdstukken komen alle belangrijke taalkwesties aan bod, zoals hun/hen, dat/wat, jou/jouw, hij wil/hij wilt, 50% van de mensen vindt/vinden. Daarnaast leer je hoe je zinnen schrijft in duidelijk en eigentijds Nederlands.

www.beterinnederlands2edruk.nlJe start op de website met een begin-toets. Met de feedback op deze toets kun je aan de slag met het boek. Elk hoofdstuk in het boek sluit af met een heldere, puntsgewijze samenvatting en afsluitende oefeningen. Op de website vind je oefentoetsen met feedback bij elk hoofdstuk en een uitgebreide eindtoets.

Verbeterd in deze tweede druk– Alle hoofdstukken bevatten nu meer

oefeningen. Ook zijn combinatie-oefeningen toegevoegd.

– Enkele onderwerpen zijn verduidelijkt of uitgebreid, zoals het gebruik van

lidwoorden, verwijswoorden en de keuze tussen zij/hen/hun.

– Op de website bij het boek zijn extra oefentoetsen met feedback te vinden.

Een echte praktijkhulpBeter in Nederlands richt zich op studenten in het hoger onderwijs en is door de systematische opzet zeer geschikt voor gebruik tijdens de les én voor zelfstudie. De combinatie van boek en website maakt dit product tot een echte praktijkhulp, gebaseerd op de vragen die leven in het onderwijs van nu.

Meer inzicht in de regels van de taalDe serie Beter in … onderscheidt zich door een laagdrempelige opzet, met een minimum aan theorie en een maximum aan direct toepasbare regels en voorbeelden. Deze regels en voorbeelden worden helder en systematisch gepresen-teerd in tabellen. Zo leer je sneller en doorzie je gemakkelijker hoe de Neder-landse taal werkt.

Eric Tiggeler werkt als tekst schrijver en ontwikkelaar van schrijftrainingen voor het Taal centrum-VU.

Tig

ge

ler

Beter in Nederlands

Beter inNederlandsEric Tiggeler

O N L I N E O E F E N -

M AT E R I A A L

789024 4217019 >

www.beterinnederlands2edruk.nlwww.boomhogeronderwijs.nl Tweede, herziene druk

ISBN 9789039527252_cv_4.0.indd Alle pagina's 08-06-18 13:42