rug.nl/sciencelinx

betaberoepen in de les 2014

NOORD

Afgelopen schooljaar vond de pilot van de STEM1 Teacher Academy plaats. Een

programma dat rechtstreeks is voortgekomen uit de ambities van het Techniekpact.

In de STEM Teacher Academy staat de professionele ontwikkeling van bètadocenten

met input vanuit het technologische bedrijfsleven centraal. Docenten krijgen hier­

door zicht op technologische ontwikkelingen en toepassingen die in het bedrijfs­

leven plaatsvinden. Een kennisboost die zij vervolgens kunnen vertalen naar het

klaslokaal. Een zeer waardevolle investering, zoals velen het met mij eens zullen

zijn. Maar de uitdaging is natuurlijk hoe organiseer je dit op regionaal niveau en

hoe zorg je ervoor dat scholen en bedrijven deelnemen? Meerdere factoren spelen

hierin een rol, maar laat ik er drie specifiek benoemen: 1) een kartrekker, 2) een

netwerk en 3) timing. Met trots kan ik schrijven dat deze drie elementen in Noord

duidelijk aanwezig waren en er mede voor hebben gezorgd dat er een succesvolle

eerste editie van de ‘Cursus Bètaberoepen in de Les’ heeft plaatsgevonden.

De Rijksuniversiteit Groningen als kartrekker, het uitstekend functionerende

Netwerk Noord en een perfecte timing, aangezien de cursus aansloot bij de

jaar agenda van diverse activiteiten voor docenten. Door de betrokkenheid van

Jet−Net en TechNet bedrijven was binnen no−time het programma rond,

bestaande uit; bedrijfsbezoeken, masterclasses en speeddate−sessies. Hiermee is

een uitstekende basis gelegd voor de komende jaren waarbij de regionale samen­

werking tussen onderwijs en bedrijfsleven wordt versterkt. Complimenten voor alle

betrokkenen en deelnemers aan de cursus!

Ik wens u veel leesplezier toe en hopelijk doet u volgend jaar (weer) mee.

Sebastiaan Smit,

Senior Projectleider Jet−Net & STEM Teacher Academy

1 Science, Technology, Engineering and Mathematics

Voorwoord

Netwerk Noord In Netwerk Noord werken VO−docenten en docenten/onderzoekers van het

noordelijke hoger onderwijs samen aan het professionaliseren van het bèta−

onderwijs, talentontwikkeling, en aan de aansluiting tussen voortgezet en

hoger onderwijs.

De cursus ‘Bètaberoepen in de les’ bieden we in regio Noord dan ook aan via

Netwerk Noord, waarbij deze eerste ronde werd georganiseerd vanuit Science

LinX−Studiestijgers van de Rijksuniversiteit Groningen. In de afstemming en

samenwerking met het regionale werkveld ligt de focus op belangrijke regio−

thema’s: Energy, Healthy Ageing, Ondernemen en Biobased Economy.

In de cursus Bètaberoepen in de les gaan docenten en professionals uit het bedrijf

gaan met elkaar in gesprek en leren van elkaar. Hierdoor wordt de samenwerking

tussen scholen en bedrijven versterkt op regionaal niveau. De cursus draagt zo bij

aan uitdagend bètaonderwijs, aansluitend op de bèta−beroepspraktijk.

Deze reader geeft een overzicht van de cursusbijeenkomsten, de contactpersonen

en mogelijkheden bij de betrokken bedrijven voor het voortgezet onderwijs. De

reader is zowel een naslagwerk voor de huidige cursisten als een introductie voor

nieuwe cursisten. Na deze cursus is verdieping mogelijk middels een bedrijfsstage

of een bedrijfsDOT, aanvullende lijnen van de STEM Teacher Academy.

Meer informatie: www.rug.nl/sciencelinx/studiestijgers

DE ACHT BIJEENkOMSTEN

2.1 Jouw Energie van Morgen Truck

2.2 CCC Onderzoeksinstituut RUG

2.3 Didactische bijeenkomst: overzicht van activiteiten en actoren Bèta—Techniek

2.4 Bedrijfsbezoek Gasunie

2.5 Bedrijfsbezoek Philips

2.6 Bedrijfsbezoek FabLab

2.7 didactische bijeenkomst/bedrijfsbezoek Infoversum

2.8 Bedrijfsbezoek Friesland Campina

1. Inleiding 2. Inhoud cursus

Voor de startbijeenkomst van de cursus waren de deelnemers te gast in de Jouw

Energie van Morgen Truck, waar Theo Jurriëns zijn ervaringen op het gebied van

samenwerking met bedrijven met de cursisten deelde.

De Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Rijksuniversiteit

Groningen en GasTerra dagen jongeren van nu uit om mee te werken aan bruikbare

oplossingen voor de energievoorziening van de toekomst. Dit gebeurt in en rond de

Jouw Energie van Morgen truck. Een rondreizend laboratorium. Een inspirerende

collegeruimte. Waarmee we langs de VWO−scholen in Nederland trekken om de

toekomst te verkennen.

De truck verzorgt het lesprogramma ‘Jouw Energie van Morgen’ over wetenschap,

energie en duurzaamheid voor meer dan honderd scholen per jaar.

De cursus is voor mij inspirerend geweest. Vooral de bedrijfsbezoeken. Je krijgt

niet zo vaak de kans om achter de schermen in een bedrijf te kijken. Het betekent

voor mij dat ik nu duidelijker voor ogen heb waarvoor we onze leerlingen opleiden.

Als ik nu de vraag krijg ”Waarom moet ik dat weten?”, kan ik daar een duidelijk

antwoord op geven en werkzaamheden en bedrijven benoemen. Dat motiveert mij

en de leerlingen

Zie www.rug.nl/sciencelinx/discovery/

2.1 Jouw Energie van Morgen Truck

Onderzoeksinstituut van de Rijksuniversiteit Groningen De training start met de film: De onbegrensde wetenschap. In deze film voor VWO

en Havo vertellen gerenommeerde wetenschappers op inspirerende wijze wat

hen zo boeit in de wetenschap. Hoe de dagelijkse praktijk eruit ziet en vooral hoe

belangrijk het onderzoek is dat zij doen. Samen met studenten laten ze zien hoe

spannend wetenschap is. De film wil jongeren informeren, enthousiasmeren en

laten zien dat er met een bètastudie onbegrensde mogelijkheden zijn. De film is

ook te gebruiken om wetenschappelijk denken te stimuleren.

De film is te bestellen bij de Stichting onbegrensde wetenschap:

info@onbegrensdewetenschap.nl 031 6 50691744

SuGGESTIES VOOR GEBRuIk FILMPJES VAN BEROEPSBEELDEN ETC

• D.E.A.L. korte speelfilm gemaakt door Fedde Hoekstra en

Drewes Wildeman. In de film staan de provincie Groningen,

jongeren en innovatieve technologie centraal.

• Beroepsbeelden: www.youtube.com/watch?v=1DkkW_LjsDo

SyNERGIE TuSSEN INDuSTRIE EN WETENSCHAP

Het Carbohydrate Competence Center (CCC) wil hoogwaardige kennis op

het gebied van koolhydraten genereren, ontwikkelen en delen om innovatie te

bevorderen en bij te dragen aan een gezonde en duurzame samenleving.

Intensieve samenwerking tussen industrie en wetenschap staat centraal bij CCC.

De industriële partners leggen praktijkvragen neer bij de kennisinstellingen, maar

blijven zelf ook constant betrokken bij het onderzoek. Zo 'voeden' industrie en

wetenschap elkaar met praktijkervaringen en nieuwe kennis. Door deze wissel­

werking sluit het onderzoek optimaal aan op de vraag en is de praktische

toepasbaarheid gegarandeerd.

Indrukwekkend om hier binnen te stappen. Bij de film waren de cursisten

toeschouwer, maar in het onderzoeksinstituut worden ze (mede door het

enthousiaste verhaal van Professor Lubbert Dijkhuizen) het onderzoek ingezogen!

De lesmodule “Gezond oud worden begint bij Mammae” is ook mede ontwikkeld

door dit instituut. Zie ook 2.7 Friesland Campina

Zie www.rug.nl/sciencelinx/partners/irresistible/

2.2 Carbohydrate Competence Centre

OVERZICHT BETA/TECHNIEk ACTIVITEITEN LANDSDEEL NOORD

In regio−noord: 19 actieve kringen: zie www.technet.nu/regio/regio−noord

16 technasium−scholen

JET−NET

Friesland 8 scholen

Groningen 8 scholen

Drenthe 10 scholen

Overijssel 3 scholen (regio Zwolle, Hardenberg)

NETWERk NOORD

32 scholen

Science LinX jaaragenda’s

www.rug.nl/sciencelinx/docentenagenda

www.rug.nl/sciencelinx/leerlingenagenda

PLATFORM BèTATECHNIEk

Programma www.platformbetatechniek.nl/programmas

OVERZICHT WETENSCHAP & TECHNIEkWEDSTRIJDEN EN −EVENEMENTEN

WETENSCHAP EN TECHNIEkWEDSTRIJDEN

• De uitvinders

• First LEGO League

• Techniek Toernooi

• Eureka!Cup

• Zoutkristalgroeiwedstrijd

• ‘Artcadia, Imagine your future’

• GreenTech

• yougizoekt

• Energy Challenges

• Jan kommandeurprijs

TECHNIEkEVENEMENTEN

• Girlsday

• Week van de Techniek (google voor resultaten in je eigen regio)

• Technics4u

• Groningen Maakfestival

• Het weekend van de wetenschap

• Festival van Talent

• Festival Eigenwijzer

• youTech festival

• Week van de procestechniek

• Labexperience Days

• Researchers’ Night Groningen: Future Lab

• Zpannend Zernike

In een aantal regio’s is techfinder actief. www.techfinder.nl. Een web−site waar je

kunt zoeken naar activiteiten in de regio.

2.3 Overzicht van activiteiten en actoren Bèta–Techniek

Wie Doelstelling Wat In verbinding met

PO Bètapunt Noord Bètapunt Noord wil kinderen en leerkrachten enthousiast maken voor wetenschap en technologie met als doel meer technisch personeel voor de toekomst

Samen met scholen, bedrijven en lokale overheden educatieve projecten ontwikkelenRegionale netwerken opzetten Bedrijven en scholen met elkaar in contact brengen

Pabo’sSchoolbesturen Projecten: Dong Energy Solar Challenge Ouders en W&T talentkubusschoolTechnics4u (georganiseerd door de technetkringenTechniek Talent en Energie (hanze) Wetsus driedaagse

PO−VO−HO TechniekTalent.nu Meer instroom en behoud van (jonge) mensen in de techniek. kruisbestuiving in de techniek Van basisonderwijs tot MBO/HBO

you tech www.youtech.nlMake the match Ambassadeurs van de techniekBeeldenstormBetamentality−workshopTechnet met de technetkringen (samenwerking tussen scholen en bedrijven) kennisbank

Technasium Top Award you tech Femme tech GirlsdayBeeldbank

VO Jet−net Jet−Net. Jet jongeren en technologie Netwerk Nederland, is een samenwerking tussen bedrijven, onderwijs en overheid. Doelgroep:havo/vwo−leerling

Meet the bossCareerdays Web−cast Lesmateriaal bv. Blue− energy Jet−net junior STEM Teacher Academy

VOHBOWO

Netwerk Noord Netwerk Noord organiseert duurzame samenwerkings­verbanden vo−ho rond talent−ontwikkeling en bèta/ techniek ten behoeve van docenten en leerlingen

Het HO is vertegenwoordigd door:RuG: Science linX−Studiestijgers HG: Betasteunpunt Hanzehogeschool NHL/VHL/Stenden: Aansluitingsnetwerk vo−ho Fryslan

LerarenopleidingenVO−HO Netwerken Brede Regionale SteunpuntenNLT SteunpuntFabLabsFestivalsResearchers’ Night

RELATIE MET SCHOOL Zernike College te Haren.

CONTACTPERSOON Nadia Gresnigt, n.m.a.gresnigt@gasunie.nl

Sander Markus, s.markus@gasunie.nl

ALGEMEEN TELEFOON­

NuMMER GASuNIE (050) 521 91 11

WAARVOOR MOGEN SCHOLEN JuLLIE BENADEREN?

Informatie over algemene werkzaamheden.

kORTE BESCHRIJVING VAN HET BEZOEk

De start van dit bedrijfsbezoek begint in het hoofdgebouw van Gasunie in

Groningen. Na een korte inleiding wordt er gestart met een promo−film over de

werkzaamheden van de Gasunie. Hierna volgen speeddates met vier professionals

met verschillende achtergronden. Allen zijn zij werkzaam in de techniek, van

technische opleidingen, mijnbouwwerkzaamheden tot veiligheid.

Hierna wordt het bedrijfsbezoek voortgezet op de locatie Zuidwending. Dit

onderdeel maakt de meeste indruk. Het besef op zoutcavernes te staan waarin

540 miljoen m3 aardgas kan worden opgeslagen onder druk van 80 − 180 bar is

heel bijzonder.

DE VRAAG VAN DE DOCENTEN IS: MOGEN/kuNNEN WIJ DEZE LOCATIE

MET LEERLINGEN BEZOEkEN?

Helaas is de beschikbaarheid voor rondleidingen op Zuidwending beperkt.

Afgezien van de reeds geplande rondleidingen is het niet mogelijk met grote

groepen Zuidwending te bezoeken.

Toen we bij de Gasunie op bezoek waren bleek dat er een grote stroomstoring was

in Noord Holland. De werknemer van de Gasunie was die dag druk bezig geweest

om te zorgen dat de gasdistributie daardoor geen problemen opleverde. Een echt

trouble shoot, leuk om een goed beeld te krijgen van het belang van hun werk.

Fantastisch om rond te lopen in Zuidwending, wat een verschillende soorten

techniek op een klein oppervlak. De techniek is dichtbij huis

BIJZONDERHEDEN

De Gasunie werkt ook samen met technasia door opdrachtgever te zijn. Met

Praedinius zijn de volgende opdrachten gedaan:

• LNG. Het ontwerpen van een nieuwe terminal voor LNG, waar moet die

geplaatst worden en welke andere toepassingen zijn er voor LNG.

• Gas produceren. Wat zijn de alternatieven voor aardgas en hoe kan Gasunie

dit door haar leidingen transporteren? Hoe komen we aan het alternatieve

gas? De leerlingen moeten dit onderzoeken door zelf proeven te verzinnen.

Op de website van de Gasunie: www.gasunie.nl/docenten is een SCHOLEN PAkkET

te vinden. Het informatiepakket is er enerzijds op gericht de kinderen bewust te maken

van de gevaren van zwaar transport als medeweggebruiker. Anderzijds laat het zien

hoe Gasunie te werk gaat bij het bouwen en beheren van het gastransport leidingnet.

Op deze pagina vindt u de onderdelen van dit informatiepakket als downloads. Ook

is een tweetal bouwpakketten opgenomen die docenten kunnen gebruiken.

2.4 N.V. Nederlandse Gasunie

RELATIE MET SCHOOL Philips bedient 17 scholen waarvan 4 scholen in het

noorden: Leeuwarder Lyceum, CSG Liudger,

RSG Magister Alvinus en Singelland.

CONTACTPERSOON Sara Bohnen, sara.bohnen@philips.com

INVESTEREN IN DE TOEkOMSTIGE GENERATIE

Nederland wil een vooraanstaande plaats innemen in de Europese kennis­

economie. Dat lukt alleen met voldoende hoogopgeleide technische specialisten.

Jongeren hebben vaak een stereotiep beeld van bètatechnische beroepen. Op

school komen ze weinig in aanraking met de praktijk en sluiten de exacte vakken

vaak niet aan op hun belevingswereld. Hierdoor kiezen te weinig leerlingen voor

een exact profiel of een bèta studie. Hiermee begint de website van Philips.

Zie www.philips.nl/about/sustainability/jetnet/jet­net.page

Sara Bohnen introduceert de deelnemers bij Philips Drachten. En daarna: een

exclusieve tour door het rapid prototyping department, met ontmoetingen met

verschillende professionals op het gebied van digitale fabricage. Spannend: de

cursisten mogen een kijkje nemen in het hart van de fabriek: de R&D afdeling.

Hier maken ze kennis met productontwikkeling, bijv. het maken van prototype (een

eerste model van een product, handgemaakt of via rapid prototyping, waarmee

bijvoorbeeld de werking wordt getest en de productie wordt voorbereid).

Ik vond het wel gaaf om bij Philips te zien dat de 3D printers daar echt gebruikt

werden in hun bedrijf om snel prototypes te maken

Bijzonder voor de deelnemers: het tekenen van een “geheimhoudingscontract’.

Het maakt nieuwsgierig, maar ook gereserveerd: Ik kan het dan niet toepassen in

mijn onderwijspraktijk... Het bezoek bij Philips krijgt een vervolg bij FabLab (2.6),

waar de vertaling van rapid proto typing naar de klas plaatsvindt.

BIJZONDERHEDEN/WAARVOOR MOGEN SCHOLEN JuLLIE BENADEREN?

Philips stelt lesmateriaal ter beschikking zoals:

• korte filmpjes, www.philips.nl/about/sustainability/jetnet/movie­box.page

• Download software “Bouw je eigen game”, www.jet­net.nl/inspiratie/

lesmateriaal.html/2194/bouw­je­eigen­game/

2.5 Philips

Philips: Scheer je weg! Een inspirerend bezoek aan de werkvloer, precisie

instrumenten en machines, high−tech in de regio van wereld formaat!

CONTACTPERSOON Harry Hummel, harry@fablabgroningen.nl

BEDRIJFSBEZOEk FABLAB GRONINGEN GECOMBINEERD MET HET FRySkLAB

Het FabLab Groningen is gevestigd in het Launchcafé, een flexibele werkplek in

hartje centrum Groningen. Bij het FabLab voor de deur stond een mobiel FabLab

geparkeerd; het FryskLab, een omgebouwde bibliobus.

De deelnemers krijgen een introductie over het fenomeen FabLab, het wereldwijde

FabLab Netwerk bestaande uit 450 labs en het ontstaan van het netwerk vanuit het

MIT (Massachusetts Institute of Technology). Aan de orde komen: het gedachten­

goed van het FabLab, de laagdrempelige toegang tot digitale productiemiddelen

en de mogelijkheden daarvan, dat je met behulp van deze machines bijna

alles kunt maken wat je wilt. De huidige snelle technologische ontwikkelingen

en deze laagdrempelige toegang tot machines hebben een revolutie in de

makerswereld tot gevolg. Daarna volgt een presentatie van het Frysklab over hun

ontstaans geschiedenis, vanuit het bibliotheekwezen. Dit werd afgesloten met

een enthousiast verhaal over de tour die ze door Europa hebben gemaakt langs

verschillende maakplekken.

Hierna volgt een rondleiding door het Launchcafe. Een nieuwe flexibele manier van

werken. Een favoriete werkplek voor ondernemers, ZZP’ers en startups.

Het fablab komt op mij over als een plaats vol energie en creativiteit

en ik word er vooral heel blij van

Hierna worden de deelnemers ondergedompeld in workshops in de het FabLab en

de bus van het FryskLab. Verwondering! Enthousiasme! Vragen: Wat kan ik hier­

mee op school? Tot een verzuchting van een docent die meldt: Ik zou hier eigenlijk

wel een stage willen lopen ( dit wordt georganiseerd) Bij Philips hebbende deel­

nemers kennis gemaakt met prototyping. Bij het Fab−lab kunnen de deel nemers

met of zonder hulp een prototype ontwikkelen met behulp van

3D−printers, lasersnijder en vele andere machines.

Fablab: Fabulous! De creatieve industrie in den notendop, heerlijk lab voor

de high­tech entrepreneur

BIJZONDERHEDEN/WAARVOOR MOGEN SCHOLEN JuLLIE BENADEREN?

Scholen mogen ons benaderen voor een bedrijfsbezoek al dan niet met leerlingen;

We kunnen dit op maat aanbieden: Een bezoek van een dagdeel, of een dag, al

dan niet met voorbereidende workshops digitaal ontwerpen op school.

NAAR AANLEIDING VAN DIT BEZOEk ZIJN ER TWEE INITIATIEVEN GESTART

• Een bedrijfsdot

• Er zijn afspraken gemaakt zodat docenten een stage kunnen lopen bij

het FabLab (zie ook informatie van STEM Teacher Academy)

Zie www.fablabgroningen.nl

2.6 FabLab

Eens wat anders?Infoversum is een unieke plek in Nederland waar u educatieve (3D)−films kunt

beleven. Deze films worden geprojecteerd op een koepelvormig scherm met een

diameter van 20 meter, u zit dus als het ware ín de film! Naast de reguliere films,

verzorgt het Infoversum ook live voorstellingen, waarbij zij het publiek meenemen

op een 3D−reis door de ruimte.

DIT SEIZOEN PROGRAMMEERT HET INFOVERSuM VOOR

HET VOORTGEZET ONDERWIJS

• ‘Natural Selection’ (3D) over het leven en de ontdekkingen van Charles Darwin,

• ‘To Space and Back’ (3D) over de huidige technologische wereld met ruimte­

vaart als aanknopingspunt,

• ‘Dream to fly’ (2D) over de spectaculaire ontwikkeling van onze luchtvaart.

De films sluiten goed aan bij het examenprogramma Biologie (evolutie),

Natuurkunde (sterrenkunde), NLT−modules (Reis van de Beagle, Meten aan

melkwegstelsels, Levensloop van sterren) en O&O.

De ‘Sterrenkundige live−presentaties’ biedt het Infoversum op maat aan,

afhankelijk van uw leerdoelen. Fascinerende verhalen over planeten en melkweg­

stelsels, gebracht op een persoonlijke manier, begeleid met de mooiste beelden.

kOSTEN

Netwerk Noord−scholen kunnen schooljaar 2015−2016 iedere maand kostenloos

een arrangement boeken (vanaf 50 personen), op een van de volgende

woensdagochtenden: 9 sep | 13 okt (dinsdag!) | 11 nov | 9 dec | 13 jan | 10 feb |

9 mrt | 13 apr | 11 mei | 8 jun.

Zie ook Jaaragenda Netwerk Noord: www.rug.nl/sciencelinx/studiestijgers

Voor andere scholen is er een educatief tarief van € 4,− per persoon/leerling

(vanaf 50 personen), maar ook voor kleinere groepen bedenkt het Infoversum

een oplossing.

BIJZONDERHEDEN

Na een proeverij van verschillende films in het Infoversum, gingen de deelnemers

in discussie over de mogelijkheden om de films te verbinden aan hun lessen.

Het Infoversum biedt een prachtige informele leeromgeving voor middelbare

scholieren, maar hoe maak je de koppeling met het curriculum?

In 2015­2016 start een DOT om deze mogelijkheden verder uit te werken!

INTERESSE?

www.infoversum.nl/educatie

2.7. Infoversum

RELATIE MET SCHOOL Wolfsbos te Hoogeveen

CONTACTPERSOON Ilona van Heesch, ilona.vanheesch@frieslandcampina.com

Bij FrieslandCampina Beilen wordt er kindervoeding gemaakt. Door strenge

veiligheids−en hygiëne voorschriften is het helaas niet meer mogelijk om fysiek

de fabriek met bezoekers te bezoeken. Om toch een goed beeld te geven van

het productieproces geven wij een Visual Tour. Hier wordt dmv foto’s en films het

productieproces weergegeven. Na de Visual Tour hebben 3 bèta beroepsspecialisten

het bijzondere proces verder toegelicht en een persoonlijk verhaal hieraan

gekoppeld dmv een workshop. Hedwig Dekker, Christel Timmer en Ellen van

Leusen verzorgden deze workshops. Vervolgens presenteerde Eva Teuling (RuG)

de ontwikkelde lesmodule over koolhydraten in moedermelk.

FrieslandCampina vindt het belangrijk dat docenten en leerlingen en het

bedrijfsleven meer begrip voor elkaar krijgen door elkaar regelmatig te bezoeken.

Wat gebeurt er nu precies in het bedrijfsleven en wat wordt van de toekomstige

medewerkers gevraagd ? We hebben de ervaringen van de docenten besproken;

hoe zien de docenten Jet−Net en het bedrijfsleven?

DE SAMENWERkING kAN NOG MEER WORDEN VERBETERD DOOR BV.

• Gebruik maken van het project Irresistible − Module: koolhydraten in

moedermelk.

• Geven van een gastcollege door een FrieslandCampina specialist.

Moet uiteraard wel passen in het curriculum van de leerling.

• In de toekomst scholen en leerlingen ondersteunen bij opdrachten van­

uit school. Hierbij is het belangrijk dat het bedrijfsleven de vraag en het

aandachtsgebied goed voor ogen heeft om dit te kunnen koppelen aan

interne bedrijfsvraagstukken.

WAARVOOR MOGEN SCHOLEN JuLLIE BENADEREN?

Met ideeën over hoe school en het bedrijfsleven meer op elkaar kunnen aansluiten.

BIJZONDERHEDEN

Gezond oud worden begint bij Mammae: een lesmodule over koolhydraten in

moedermelk, voor de lessen scheikunde en biologie voor bovenbouw havo/vwo.

Deze gaat in op de biochemische samenstelling van moedermelk, de functie van

bijzondere koolhydraten en de invloed daarvan op de bacteriepopulatie in de

darmen van baby’s. De module is ontwikkeld door Science LinX, docenten biologie

en scheikunde, wetenschappers van de RuG en onderzoekers van Friesland­

Campina; in het kader van het Europese project Irresistible.

INTERESSE?

Neem contact op met Eva Teuling, E.teuling@rug.nl

De module is beschikbaar vanaf schooljaar 2015−2016.

2.8 FrieslandCampina

rug.nl/sciencelinx