Diederik Hommes

Boekenbal VDP

1 juli 2010

Thijs Jansen, Gabriël van den Brink, Jos Kole

De ongekende kracht van de professional !

2Opkomende beroepstrots te zien aan groeiend bewustzijn en ambitie

• Het woord “professional“ is toegenomen. Vroeger alleen de dokter, notaris en enkele anderen als professionals. Tegenwoordig veel breder gebruikt zoals bij verpleegsters, politiefunctionarissen en andere werkenden in de (semi)publieke sector.

• Meer nieuwe belangenbehartigers die opkomen voor de kwaliteit van hun werk, van de beroepsidealen en de beroepsethiek. Vroeger alleen branche-organisaties en vakbond voor materiële belangen. De vakbonden hebben steeds meer belangstelling voor thema’s die gaan over de kwaliteit van het werk, het vakmanschap (naast cao’s etc.).

3

In het openbaar uitkomen voor een prestatie of

eigenschap van jezelf of van iemand anders die je tot “jezelf” rekent. Je vindt dat die een bredere erkenning verdient.

Tegenhanger is vernederd voelen, je schamen voor je prestatie of eigenschap van jezelf of iemand die je tot “jezelf” rekent.

Trots

4

Waarom is trots belangrijk?

Beroepstrots brengt en houdt een intrinsieke motivatie of innerlijke gedrevenheid op gang.

5Die goede oude Grieken wisten het al ….

“Trots is een deugd”

TE NEDERIG TROTS VERWAAND

6

Wie noemen zich professionals?

• Steeds meer nieuwe beroepsgroepen als Professional

• Eigen opleiding, beroepsvereniging, beroepsethiek (medici, advocaten, notaris)

• Maar tegenwoordig ook: eigen vakorganisatie, wettelijke regelingen → ‘beroepen met maatschappelijke autonomie, waar werkwijze en voorwaarden door beoefenaar zelf bepaald worden’

Van ambtenaar naar ‘professional in publieke dienst’

7Vroeger noemden we dat: een vakman, of een ambachtsman, en die verzamelden zich in gilden

8

Vakmanschap leidt tot burgerschap

9Vakman is iemand die eigenwaarde ontleent aan iets doen om het doen

Beroepseer

Beroepstrots

Eigenwaarde

zel

f

ande

ren

Door het ook te kunnen in steeds complexere situaties, neemt de eigenwaarde toe.

Dat kost tijd én stabiliteit ….

10Beroepszeer is gebrek aan erkenning (miskenning van beroepstrots )

• Meer moeten doen voor minder geld: efficiency en bezuinigingen

• Vermindering van status van de verschillende professies. Geen vanzelfsprekende autoriteit meer.

• Te smalle en afgezwakte belangenbehartigers / beroepsorganisatie; Vechten voor kwaliteit te lang “money-driven” geweest.

• Steeds hogere kwaliteiteisen die door samenleving gesteld worden

• Het afnemend vertrouwen in de werkenden. Elk incident kan leiden tot gezichtverlies, sancties, aangescherpte regelgeving.

• Verminderde handelingsruimte van professionals door versterkt toezicht en controle.

11

Drie strijdige besturingsprincipes

De onzichtbare hand van de

markt

De ijzeren hand van de staat

De niet-tastbare hand van

erkenning en waardering

Welke van deze besturingsprincipes doen afbreuk aan de intrinsieke motivatie van de professional?

12De professional heeft te maken met verschillende waarden

Klant

(Morele waarde)

Financier

(Bedrijfsmatige waarden)

Overheid

(Rechtstatelijke waarden)

Beroepsgroep

(Professionele Waarden)

13Tegengestelde beelden even gechargeerd als het mag …

Manager over professional

- Hobbyisme

- Gedraagt zich niet ‘professioneel’

- Niet resultaatgericht

- Te klantgericht/niet klantgericht

- Star, weinig veranderingsgezind

- Vermoeden dat ze manipuleren met de cijfers

Professional over manager

- Geld belangrijker dan kwaliteit

- Bureaucratie

- Reorganisatie na reorganisatie

- Continue beleidsopvolging

14Hebben professionals een hekel aan papierwerk?

15

Nee, wel aan:

• slechte ondersteuning, met name door de ICT

• papierwerk zonder betekenis

• geen feedback

16

De auteurs zeggen het nog één keer

Professional, hou op met zeuren over papierwerk, ga aan de slag met je vak en creëer de juiste voorwaarden.

17Naar een besturingsfilosofie (visie op - )

Reguleren van professionele beroepsuitoefening?

Verkeerde uitgangspunten:

• Semi-publieke organisaties zijn een bedrijf (met producten en doelmatigheid als hoogste waarde)

• Professionals zijn niet voldoende gemotiveerd, hebben prikkel van buitenaf nodig om hard en goed te werken.

18John Rawls “het Aristotelistische principe” als uitgangpunt

De mens schept er plezier in om zijn aangeboren óf aangeleerde vermogens te ontwikkelen en het plezier wordt groter naarmate dat vermogen meer wordt uitgedaagd.

19Neo republikeinse filosofie

‘Zelfbewuste betrokkenheid’ van ieder lid bij de publieke zaak (res publica) → Zelfbestuur, zelfrespect, zelfbinding en actieve participatie

20

Wat moet de professional daarin doen?

Dialoog enige manier om recht te doen aan de diversiteit aan waarden. Zich ook verdiepen in de andere waarden.

Erkenning van de ongelijke waarden en vinden van balans.

• Gewetensvol handelen. Vermogen hebben om interne dialoog te voeren en verbinding met innerlijke motieven.

• Juiste vorming en professionele identiteit. Inwijding in de dilemma’s van het vak.

• Opvoeren leervermogen

Klant

(morele waarde)

Financier

(Bedrijfsmatige waarden)

Overheid

(Rechtstatelijke waarden)

Beroepsgroep

(Professionele Waarden)

21

Uitdaging voor het management

Reguleren van onoverbrugbare spanning tussen verwachtingen buitenwereld en de wereld van de professionals. Voorkomen dat de beweging alleen van buiten naar binnen is.

Gemeenschappelijke doel stellen, zingeving duiden van het werk van de organisatie, definieer waar we samen trots op zijn, wat er toe doet

Dialoog organiseren in de organisatie

22

Wat moeten managers echt niet doen?

• Aansturen met beloning en straf

• Aansturen via output en targets

• Sturen op angst en wantrouwen

23

Dus3 dingen om morgen te gaan doen:

1. Bemiddelen tussen binnen en buiten . • Geen doorgeefluik, dit geeft een scheve

machtsbalans• Wel: begrijpen wat de ziel is van de organisatie en

zorgen dat deze ruimte niet nodeloos beperkt wordt

2. Doelen stellen en leiding geven• Beleving geven dat er werk gedaan wordt dat er

werkelijk toe doet. Formuleren en uitdragen en benoemen.

3. Interne dialoog vormgeven• Evenwicht nastreven tussen verschillende partijen

en waarden• Middel om organisatie van eigen identiteit te

voorzien